Kinderen in Tel Databoek 2009

Kinderen in Tel Databoek 2009 Kinderrechten als basis voor lokaal jeugdbeleid Verwey-Jonker Instituut Redactie: Majone Steketee Jodi Mak Bas Tierolf

Maart 2009

J

o h a n n a K i n d e r Fo n d s

DEFENCE for

CHILDREN

lnternational

1

2

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord Deel 1:

Deel 2:

5 Kinderen in Tel

7

A. De resultaten van Kinderen in Tel

7

B. Wijkscore

12

C. Gehandicapte Kinderen in Tel

15

D. Methodische verantwoording van de indicatorenkeuze

19

E: Definiëring en afbakening indicatoren

24

F: Betrokken organisaties en fondsen bij Kinderen In Tel

29

Het landelijk beeld

32

THEMA: Gezondheid

34

THEMA: Jeugdcriminaliteit

41

THEMA: Jeugdwerkloosheid

45

THEMA: Kinderen in de jeugdzorg

49

THEMA: Kinderen in achterstandswijken

54

THEMA: Kinderen in armoede

59

THEMA: Kindermishandeling

64

THEMA: Onderwijs

69

THEMA: Openbare speelruimte

78

THEMA: Tienermoeders

83

3

THEMA: Vrijetijdsbesteding

87

THEMA: Jeugdparticipatie

89

De resultaten per provincie en gemeente

92

Groningen (2)

94

Friesland (5)

108

Drenthe (6)

126

Overijssel (10)

134

Flevoland (3)

148

Gelderland (12)

152

Utrecht (11)

182

Noord-Holland (5)

198

Zuid-Holland (1)

230

Zeeland (9)

270

Noord-Brabant (8)

278

Limburg (7)

314

Bijlage 1:

Overzichtstabel scores inicatoren per provincies 2007

335

Bijlage 2:

Overzichtstabel scores indicatoren per gemeente

337

Bijlage 3:

Overzichtstabel rankings gemeenten

349

Index Gemeenten

361

Deel 3:

4

Verwey-Jonker Instituut

Voorwoord Voor u ligt het vierde Databoek Kinderen in Tel. Net als de voorgaande jaren biedt het Databoek een systematische presentatie van kerngetallen over het welzijn van kinderen en jongeren in alle gemeenten en provincies in Nederland. De kracht van Kinderen in Tel is dat er een concreet en vergelijkend beeld ontstaat van de leefsituatie van jongeren. Dat gebeurt op basis van twaalf indicatoren over thema’s als gezondheid, armoede of schoolverzuim. Kinderen in Tel baseert zich daarbij op het VN-verdrag inzake de Rechten van het Kind. Dit keer beslaan de data het jaar 2007. De gegevens in het Databoek vormen de basis waarop een dialoog tot stand kan komen over het lokale, provinciale en landelijke jeugdbeleid. Want niet het verzamelen van data staat voorop, maar het behartigen van belangen van kinderen op grond van cijfermatige gegevens. Bij deze vierde editie van het Databoek Kinderen in Tel is een voorzichtige constatering gerechtvaardigd. Het lijkt erop dat steeds meer gemeenten het Databoek aangrijpen om zich in te zetten voor betere leefomstandigheden voor kinderen en jongeren, en

om een op kinderrechten gebaseerd jeugdbeleid te voeren. Dat de resultaten gemeenten aansporen tot een nauwkeurig zelfonderzoek aangaande het eigen jeugdbeleid, blijkt uit de stijgende stroom van reacties van beleidsambtenaren, lokale en landelijke bestuurders. Wij laten iets van die inspanningen zien door in deze editie bij elke indicator steeds een andere gemeente aan het woord te laten: welke beleidsplannen en projecten heeft de gemeente op die indicator geformuleerd en welke ambities spreken daaruit? Door het periodiek uitbrengen van het Databoek maakt Kinderen in Tel positieve en negatieve veranderingen zichtbaar in de situatie van kinderen en jongeren in gemeenten. Sinds 2008 gebeurt dat ook tot op het niveau van de wijk. Deze uitkomsten op wijkniveau verdienen aparte aandacht. Het levert een indrukwekkende rangorde op van 4028 wijken. Ook is uit de vele reacties gebleken dat veel gemeenten de cijfers voor hun wijken aandachtig bestuderen, om tot een nog verfijndere aanpak van minder gunstige leefomstandigheden te komen.

5

Nieuw in deze editie is een overzicht van het aantal gehandicapte kinderen over alle 443 gemeenten in Nederland. Met deze informatie leveren we een belangrijke aanzet voor gemeenten om binnen hun Wmo-taken beleid te formuleren voor deze kwetsbare groep. Tegelijkertijd is de informatie van belang voor de nationale overheid bij het gerichter verdelen van de beschikbare middelen. En ook helpt het belangenorganisaties om hun positie ten opzichte van overheden, verzekeraars, zorgaanbieders en de eigen achterban beter te bepalen. Over gehandicapte jongeren in Nederland verschijnt ook een aparte uitgave. De bij Kinderen in Tel betrokken fondsen en organisaties zien het als hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om bestuurders, beleidsmakers en belangenorganisaties via Kinderen in Tel cijfers te tonen over de situatie van kinderen. De ervaring van de afgelopen jaren heeft duidelijk gemaakt dat er een prikkel uitgaat van deze vergelijkende informatie op een beperkt aantal indicatoren. Dat stimuleert de discussie om een goed lokaal jeugdbeleid te voeren. We zijn verheugd dat belangenbehartigende organisaties opnieuw hun krachten gebundeld hebben. Met Kinderen in Tel geven ze een sterke impuls aan de dialoog tussen belangenbehartigingsorganisaties en beleidsmakers. De stimulans die hiervan uitgaat, dient het doel van Kinderen in Tel: het verbeteren van het welzijn en de ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren, in het bijzonder die van de meest kwetsbare groepen. De financiers van Kinderen in Tel Stichting Kinderpostzegels Nederland, Ineke van Winden, directielid Unicef Nederland, Jan Bouke Wijbrandi, directeur Nationaal Fonds Kinderhulp, Jan Wezendonk, directeur/bestuurder Jantje Beton, Rob van Gaal, directeur

6

Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind, Ingrid Tuinenberg, directeur Johanna Kinderfonds, Karin van der AA, directeur De betrokken organisatie bij Kinderen in Tel ‘Kinderen in Tel’ is een gezamenlijk project van verschillende belangenbehartigingsorganisaties. Zonder de bevlogen inzet van deze belangenbehartigers is de totstandkoming en vooral de lobby op basis van de gegevens niet mogelijk. We willen dan ook alle personen die bij de totstandkoming van Kinderen in Tel betrokken waren, bedanken voor hun inzet. Defence for Children International Nederland, Jan Pieter Kleijburg, Beata Stappers Jantje Beton, Froukje Hajer Jeugdwelzijnsberaad Collegio, Isabel Alarcon Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs, Rinske Zevering Landelijk Cliëntenforum Jeugdzorg, Peter Lankhorst Platform Ruimte voor de Jeugd/Nationale Speelraad, Josine van den Boogaard NUSO, Marcel Plemp Scouting Nederland, Rachel van der Ruyt Stichting Alexander, Ivet Pieper Stichting Kinderpostzegels Nederland, Marjon Donkers Unicef Nederland, Simone Bommeljé, Eveline Meltzer

Verwey-Jonker Instituut

Deel 1: Kinderen in Tel A. De resultaten van Kinderen in Tel Intussen ligt het vierde Databoek Kinderen in Tel voor u. Ten opzichte van de vorige jaren kunnen we enige verbetering waarnemen in de leefomstandigheden waarin kinderen opgroeien. Er zijn minder jongeren werkeloos, minder kinderen lopen risico op een leerachterstand, het aantal tienermoeders is gedaald en kinder- en zuigelingensterfte komen minder voor. Toch zijn er ook enkele zorgwekkende ontwikkelingen die om verbetering vragen. Zo worden meer kinderen verwezen naar de geïndiceerde jeugdzorg, is het schoolverzuim gestegen en is het aantal kinderen dat vanwege een delict voor de rechter verschijnt, iets toegenomen. Onderwijs We beginnen met de indicatoren rond onderwijs: een thema waar Kinderen in Tel dit keer speciaal de aandacht op vestigt. Met reden, want het aantal leerlingen dat verzuimt is ook dit jaar weer toegenomen en ook op het punt van registratie blijven sommige gemeen-

ten in gebreke. De indicator relatief verzuim van leerlingen is in twee richtingen te interpreteren. Hogere verzuimregistraties van gemeenten zijn aan de ene kant een goede zaak, omdat gemeenten daarmee oog houden voor een belangrijke risicofactor bij de opgroeiende jeugd. Kortom, een hoog geregistreerd verzuim geeft aan dat een gemeente werk maakt van de verzuimregistratie. Aan de andere kant betekent een hoog verzuimpercentage dat veel jongeren schoolverzuim plegen, en dat is natuurlijk een slechte zaak. Zo kan andersom een laag percentage betekenen dat een gemeente geen prioriteit geeft aan de verzuimregistratie (terwijl verzuim wel veel voorkomt). Het kan ook betekenen dat een gemeente juist wel veel maatregelen heeft getroffen tegen schoolverzuim, en dat daardoor het verzuimpercentage laag is. Daarom willen we graag iets dieper ingaan op de acties die gemeenten kunnen ondernemen tegen het verzuim. Als voorbeeld nemen we een specifieke vorm van (ongewenst) verzuim, te weten het zogenaamde ‘luxeverzuim’. Dit wordt veroorzaakt wanneer ouders hun

7

kinderen buiten de reguliere schoolvakanties om van school houden, bijvoorbeeld om mee te nemen op vakantie. Dit is verboden, maar toch zien we deze vorm van verzuim bij veel gemeenten terug. Voorbeelden zijn gemeenten waar veel werk in de toeristische sector is, zoals op de Waddeneilanden en in Zeeland. Hiertegen is wel actie te ondernemen, namelijk een proces-verbaal luxeverzuim. De vraag is in hoeverre gemeenten deze mogelijkheid benutten om het verzuim terug te dringen. Dit willen we nagaan aan de hand van enkele voorbeelden. Als eerste de gemeente Vlieland. We zien hier dat het luxeverzuim 98% van het totale verzuim betreft (het totale verzuim daar is het hoogste van Nederland, namelijk bijna 24%). Dit betekent dat deze gemeente waarschijnlijk goed oog heeft op het luxeverzuim, in tegenstelling tot bijvoorbeeld gemeenten als Terschelling, Texel, Ameland en Schiermonnikoog, waar we op basis van de ligging een gelijk percentage (luxe)verzuim verwachten. Hier vinden we echter nauwelijks of helemaal geen gemeld verzuim (respectievelijk 0%, 0,25%, 0,17% en, niet aangeleverd, in Schiermonnikoog). Aan de andere kant is er op Vlieland geen één proces-verbaal luxeverzuim opgemaakt. Wanneer we kijken naar andere gemeenten treffen we daar heel ander beleid aan. Een goed voorbeeld is de gemeente Maarssen. Hier vinden we een hoog relatief verzuim (bijna 6%) waarvan 7% luxeverzuim betrof. Voor alle gevallen luxeverzuim is echter proces-verbaal opgemaakt, een goede zaak! Opmerkelijk is het verschil tussen de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. In beide gemeenten is het verzuimpercentage vrijwel gelijk (bijna 5%), maar in Amsterdam is het gedeelte luxeverzuim 15% en in Rotterdam 10%. Toch is er in Amsterdam geen één proces-verbaal opgemaakt en is in Rotterdam bij 30% van het aantal geregistreerde zaken luxeverzuim proces verbaal opgemaakt. Ook in Den Haag (verzuim 3%) en Utrecht (verzuim 2,5%) zien we een goede registratie van het luxeverzuim (achtereenvolgens 12% en 22%). Gekoppeld aan

8

een aanpak van dit verzuim, is in 30% van de gevallen een procesverbaal opgemaakt. We hebben bij zeven van de acht regionale bureaus leerplicht (RBL) een goede aanpak van luxe verzuim geconstateerd. In de RBL’s werken verschillende gemeenten samen bij de uitvoer van de leerplicht. Bij de RBL’s staat 11% van het totale verzuim als luxeverzuim genoteerd en is bij 68% van het luxeverzuim een proces-verbaal opgemaakt! De andere indicator bij het thema onderwijs is het percentage leerlingen met een leerlinggewicht. Dit aantal is verder gedaald. Het leerlinggewicht van een leerling wordt vastgesteld op basis van indicatoren die een mogelijk risico zijn voor leerachterstand bij kinderen, het opleidingsniveau van de ouders. De scholen ontvangen op basis van het gewicht extra personele of materiële faciliteiten. We kunnen dus concluderen dat er minder leerlingen zijn die een risico hebben op leerachterstand. Jeugdcriminaliteit Ook het afgelopen jaar was jeugdcriminaliteit een veelbesproken onderwerp in de media en in de politiek. In de Tweede Kamer is regelmatig gedebatteerd over de aanpak van jeugdcriminaliteit. In de discussie wordt bijna als vanzelfsprekend aangenomen dat het aantal jongeren dat een delict pleegt, voortdurend zou stijgen. De cijfers die we voor Kinderen in Tel gebruiken zijn gebaseerd op het aantal jeugdige verdachten dat daadwerkelijk voor de rechter is verschenen. Daaruit valt te concluderen dat er een geringe toename is. Sinds 2004 steeg het landelijk gemiddelde van 3,25% naar 3,32% in 2005 en naar 3,39% in 2006. Het percentage is in 2007 opnieuw gestegen, en wel naar 3,49%. Hoewel het om een geringe stijging gaat, is deze wel opvallend. Met de opkomst van herstelrecht en Haltafdoeningen zouden we kunnen verwachten dat het aantal zaken juist zou afnemen. Er is steeds vaker een pleidooi hoorbaar voor het

terugdringen van het aantal jongeren in gevangenissen, voor meer preventie en het inzetten van alternatieven zoals herstelrechtelijke interventies. Ido Weijers (bijzonder hoogleraar Jeugdrechtspleging) stelt dat de misplaatste beeldvorming over een falende opvoeding en toenemende jeugdcriminaliteit sterk bijdraagt aan een verharding van het strafrecht (Volkskrant, 29 november 2008). Volgens hem zouden we terughoudender moeten zijn met strafrechtelijke reacties. De hulpverlening aan ouders en kind zou voorop moeten staan. Alternatieve straffen en herstelbemiddeling zijn ook zaken waar Annemiek Wolthuis (onderzoeker Open Universiteit) voor pleit: ‘De criminaliteitscijfers laten zien dat een consistent landelijk beleid en het doen van investeringen nodig is. En dat betekent inzetten op preventie, op goede jeugdzorg, op maatwerk en op pedagogisch en humaan straffen. Door met jongeren te praten over wat ze hebben gedaan, ze inzicht te geven in het ontstane leed en ze zelf verantwoordelijkheid te geven in het herstel van schade of een excuus, bereik je veel meer dan met alleen opsluiten.’ (Databoek 2008). Het VN Comité inzake de Rechten van het Kind heeft er in januari 2009 bij de Nederlandse regering op aangedrongen te zorgen voor de volledige uitvoering van internationale richtlijnen over jeugdstrafrecht (c.o. 78 a). Daarbij past een veel grotere nadruk op preventie en het zorgen voor alternatieven voor jeugddetentie. Maar het betekent ook dat de wet moet veranderen die het nu nog mogelijk maakt om minderjarigen onder het volwassenenstrafrecht te berechten. In een kinderrechtenbenadering past dat kinderen alleen in het uiterste geval - en voor de kortst mogelijke, passende duur - van hun vrijheid worden beroofd. Jeugdzorg Het aantal jongeren dat een nieuwe indicatie tot jeugdzorg heeft gekregen is opnieuw gestegen. Er lijkt hier sprake van een trend: ging het in 2005 nog om 1,31% van de jongeren, in 2006 was dit

gestegen naar 1,57% om in 2007 op 1,89% uit te komen. In absolute aantallen gaat het in 2007 om 62.268 0- t/m 17-jarigen. Er zijn verschillende verklaringen voorhanden voor deze toename. Zo zijn gezinsproblemen complexer geworden, weten ouders en jongeren Bureau Jeugdzorg beter te vinden en verwijzen professionals uit het preventieve veld vaker of sneller naar Bureau Jeugdzorg. Duidelijk is in ieder geval dat de druk op de Bureaus Jeugdzorg toeneemt. Ook is bij kinderrechters een extra belasting geconstateerd, omdat het aantal verzoeken tot jeugdbeschermingsmaatregelen de laatste jaren sterk is toegenomen. In 2003 kregen de rechtbanken 31.561 verzoeken tot uithuisplaatsing of ondertoezichtstelling. In 2006 waren dat er 41.113; in 2008 werden 50.742 verzoeken gedaan (Volkskrant, 14 februari 2009). Opmerkelijk aan de cijfers in Kinderen in Tel is in ieder geval dat juist de provincies en steden buiten de Randstad hoog scoren waar het gaat om indicaties voor jeugdzorg. Vooral de cijfers in Zeeland, Flevoland en Noord-Brabant zijn opvallend. Tegelijkertijd is er aan de behandelings- en opvangkant nog altijd sprake van lange wachtlijsten in de jeugdzorg. Het Comité voor de Rechten van het Kind heeft zich sterk gemaakt voor een beleid dat gezinnen betrekt bij het voorkomen en oplossen van hun problemen, en vindt dat in de begeleiding van ouders meer met de culturele achtergronden rekening gehouden moet worden. Het Comité verwondert zicht erover dat er zoveel jongeren op wachtlijsten voor residentiële hulpverlening worden geplaatst. Samen met het gegeven dat die wachtlijsten zo lang zijn, is een strategie om deze problemen te lijf te gaan extra nodig. Achterstandswijken Wat ook dit jaar weer opvalt, is dat de ongelijkheid tussen kinderen in Nederland groter wordt. Die scherpere tweedeling in omstandigheden waarin kinderen opgroeien is te vinden tussen bepaalde wijken in grote steden, maar ook tussen plattelandsgemeenten dreigt

9

een groter verschil. Het Comité inzake de Rechten van het Kind wees Nederland op de verplichting maatregelen te nemen om kwetsbare kinderen extra te beschermen. Voor de indicator achterstandswijken zijn dit jaar nieuwe gegevens beschikbaar. Het aantal achterstandwijken is toegenomen, maar het aantal kinderen dat in deze wijken woont, is afgenomen. In absolute getallen gaat het in heel Nederland om 515.815 kinderen die in een achterstandswijk wonen, 14,47% van alle kinderen. Meer nog dan in de voorgaande jaren zijn het vooral de noordelijke provincies waar meer jongeren in achterstandswijken wonen. In alle drie de noordelijke provincies vinden we een duidelijke toename, net als in Limburg en Flevoland. Uitkeringsgezinnen Eenzelfde trend zien we bij het aantal kinderen dat in een uitkeringsgezin leeft. Kinderen die in armoede opgroeien, wonen niet alleen in grote steden. Ook in de provincies Friesland en Groningen ligt het percentage boven het landelijk gemiddelde. In de periode 2000-2005 was er een geleidelijke daling te zien tot onder de 6% in 2005. In 2006 was er weer een lichte stijging zichtbaar tot hetzelfde niveau als in 2004. Deze is in 2007 weer omgebogen naar een lichte daling. In 2007 wonen in Nederland 217.310 van de in totaal 3.564.452 0- t/m 17-jarige kinderen (6,10%) in een bijstandsgezin. Om de dalende trend van het aantal kinderen dat in armoede leeft vast te houden, heeft de overheid zowel in 2008 als 2009 veertig miljoen euro extra beschikbaar gesteld aan gemeenten. Het is hun taak ervoor te zorgen dat kinderen maatschappelijk kunnen participeren. De resultaten van deze investering worden pas volgend jaar merkbaar. Van belang blijft dat gemeenten gezinnen blijven ondersteunen en activeren via een breed laagdrempelig aanbod van onderwijs en opvang, gezondheidszorg en recreatie.

10

Kindermishandeling Een deels zorgwekkende ontwikkeling blijft het aantal meldingen kindermishandeling. Het aantal kinderen dat gemeld is bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) blijkt ook dit jaar weer fors gestegen. In 2007 zijn meer dan 25.000 kinderen aangemeld bij de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling. Dat is een duidelijke toename ten opzichte van 2004, 2005 en 2006: het betreft een verdriedubbeling van het percentage meldingen. Het is op zich een goede zaak dat duidelijk wordt dat er kinderen mishandeld worden. Toch hebben we nog steeds te maken met een beduidende ‘ondermelding’. De schatting van het aantal kinderen dat jaarlijks mishandeld wordt, ligt veel hoger, namelijk tussen de 107.000 en 160.000 gevallen per jaar. Kindermishandeling is duidelijk een thema van minister Rouvoet van Jeugd en Gezin. De Andries van Dantzig Penning is dit jaar dan ook aan minister Rouvoet toegekend. Het is een blijk van waardering voor zijn persoonlijke inzet, en voor de vele initiatieven die hij heeft genomen om kindermishandeling daadwerkelijk aan te pakken (waaronder de landelijke invoering van de regionale RAAK-aanpak). Het komt nu aan op de uitvoering van deze beleidsvoornemens. Wat het Comité voor de Rechten van het Kind betreft, past daarbij dat iedereen die met kinderen werkt een training krijgt, zodat vermoedens van kindermishandeling vaker gemeld worden. Ook is het Comité bezorgd over de zorg, maar ook juridische ondersteuning, voor slachtoffers van geweld, misbruik of verwaarlozing. Positieve trends Dit jaar zijn er ook weer positieve trends te zien. Een van de onderwerpen in het Databoek is gezondheid. Binnen het Kinderrechtenverdrag ligt de nadruk onder andere op het verminderen van baby- en kindersterfte. Wat dat betreft lijkt Nederland het goed te doen. Zowel de cijfers voor zuigelingensterfte als het aantal kinderen dat overlijdt, dalen gestaag sinds 2002. Daarnaast is er een duidelijke

afname van het aantal jongeren dat werkloos is. Hierbij merken we wel op dat een echte vergelijking met andere jaren feitelijk niet mogelijk is omdat het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) zijn cijfers heeft opgeschoond. Daarnaast maakt Kinderen in Tel gebruik van een andere peildatum. Desondanks durven we te concluderen dat de aanpak Jeugdwerkloosheid gewerkt heeft. Met de huidige recessie is het zaak om te blijven investeren in jongeren en vooral om te zorgen dat jongeren met voldoende startkwalificaties de arbeidsmarkt betreden. Tot slot is het aantal tienermoeders, net als in de voorgaande jaren, gedaald.

Lia Karsten blijkt dat het verkeer een groot deel van de openbare ruimte in beslag neemt en de zelfstandige bewegingsvrijheid van kinderen aan banden legt (Lia Karsten, Databoek 2008) ‘De auto is de belangrijkste concurrent van kinderen geworden in het claimen van ruimte op straat. In een stad zoals Amsterdam waren in de jaren vijftig ruim twaalf maal zoveel kinderen als auto’s, terwijl er nu ruim twee keer zoveel auto’s als kinderen zijn!’ Een lokaal speelruimtebeleid zou een eerste goede stap zijn in het realiseren van voldoende en goede ruimte voor kinderen om te spelen, te sporten en elkaar te ontmoeten.

Jeugdparticipatie Jeugdparticipatie is al jarenlang een blanco pagina in het Databoek. Na lange voorbereidingen ontwikkelen onderzoekers van Stichting Alexander en het Verwey-Jonker Instituut nu - in opdracht van een aantal gemeenten - een indicator jeugdparticipatie. Het streven van de minister van Jeugd en Gezin is dat in 2011 elke gemeente een vorm van inspraak kent, gericht op een kindvriendelijke woon- en leefomgeving. Hopelijk zijn we volgend jaar in staat om het instrument in elke gemeente uit te zetten en de stand van zaken met de inspraak van jongeren op hun leefomgeving weer te geven. Zeker is dat er meer samengewerkt moet worden met jongerenorganisaties. Speelruimte Een indicator die meer aandacht zou behoeven is de openbare speelruimte. Periodiek wordt er informatie verzameld over de verdeling van ruimten binnen Nederland. Maar er is duidelijk behoefte aan meer informatie. Ruimte in Nederland is schaars. Ruimte om te sporten en spelen staat vooral in de stedelijke gebieden onder druk, door de concurrentie met ruimte voor wonen en werken. Kinderen hebben weinig ruimte om veilig buiten op straat te spelen en sportparken kunnen effectiever worden bespeeld. Uit het onderzoek van

11

Tabel 1: Thema’s, indicatoren en bronnen Thema

Indicator

Bron

Gezondheid

Kindersterfte: aantal 1- t/m 14-jarigen dat sterft Zuigelingensterfte: promillage zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft

CBS*

Jeugdcriminaliteit

Percentage van 12- t/m 21-jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen

CBS OMDATA van het WODC*

Jeugdwerkloosheid

Percentage werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 24 jaar

CBS, aangevuld met CWI, belastingdienst en UWV*

Jeugdzorg

Percentage 0-t/m 17-jarigen dat een indicatie tot hulp heeft ontvangen van het Bureau Jeugdzorg

CBS, Bureaus Jeugdzorg*

Kinderen in achterstandswijken

Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een achterstandswijk woont

SCP en CBS*

Kinderen in armoede

Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een uitkeringsgezin leeft

CBS*

Kindermishandeling

Percentage gemelde mishandelde 0- t/m 17-jarigen

CBS, AMK*

Aantal leerlingen dat jaarlijks relatief verzuimt als percentage van het totale aantal 5- t/m 17-jarige leerplichtige scholieren Onderwijs

CBS , CFI* Percentage 4- t/m 12-jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0

Openbare speelruimte

Aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare speelruimte

CBS*

Tienermoeders

Percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar)

CBS*

*

Bewerking Verwey-Jonker Instituut

21

Koppeling aan het Verdrag inzake de Rechten van het Kind Conform de wens van de belangenbehartigingsorganisaties is gekeken of de gekozen thema’s en indicatoren aansluiten bij het normatieve kader van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Kinderen in Tel is de Nederlandse versie van ‘Kids Count’. In Amerika is Kids Count ontwikkeld door de Annie E. Casey Foundation. Onderzoekers vergelijken voor tien indicatoren alle staten van de Verenigde Staten met elkaar. De indicatoren in de Amerikaanse Kids Count zijn geordend naar leeftijdscategorieën, het VN-kinderrechtenverdrag hanteert een indeling naar probleemgebieden. Wij hebben deze laatste indeling overgenomen. Het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind in Genève – dat toezicht houdt op de naleving van het Verdrag door landen - gaat voor diverse onderwerpen na hoeveel de overheid uitgeeft aan deze terreinen, zoals voor onderwijs of gezondheidszorg. Voor alle indicatoren is nagegaan of een verbinding met een artikel van het Verdrag mogelijk is. We hebben een voorstel gedaan tot koppeling van de thema’s met indicatoren aan de Rechten van het Kind. Dit voorstel hebben we voorgelegd aan het Kinderrechtencollectief. Na enige bijstelling is een koppeling zoals in schema A tot stand gekomen. Elke indicator blijkt te verbinden aan een Kinderrecht, behalve de indicator ‘aantal werkzoekende werkloze jongeren’. De Kinderrechten richten zich op het gebied van arbeid namelijk vooral op het voorkomen van kinderarbeid. Bij ons gaat het bij deze indicator echter niet om kinderen, maar om jongeren. Het Kinderrechtencollectief onderschrijft dat de andere negen thema’s met bijbehorende indicatoren goed aansluiten bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. De artikelen zijn in schema B in volgorde van leeftijd weergegeven met daarbij het passende thema waar een indicator onder valt.

22

Schema A

KOPPELING INDICATOREN AAN VERDRAG RECHTEN VAN HET KIND

Gezondheid: Artikel 24 Ieder kind heeft recht op de best mogelijke gezondheid en gezondheidszorg. De nadruk ligt op vermindering van baby- en kindersterfte, op eerstelijnsgezondheidszorg, op voldoende voedsel en zuiver drinkwater, op pre- en postnatale zorg voor moeders, op voorlichting over gezondheid, over voeding, over de voordelen van borstvoeding en over hygiëne. Traditionele gebruiken die schadelijk zijn voor de gezondheid moeten afgeschaft worden. Jeugdcriminaliteit: Artikel 40 Kinderen die de strafwet hebben overtreden of daarvan verdacht worden hebben recht op een eerlijk proces en juridische bijstand. Er wordt naar gestreefd om kinderen zo mogelijk buiten de strafrechtelijke procedures te houden en met respect voor de mensenrechten van het kind naar mogelijkheden te zoeken. Kinderen in de jeugdzorg: Artikel 5 De Staten die partij zijn, eerbiedigen de verantwoordelijkheden, rechten en plichten van de ouders of, indien van toepassing, van de leden van de familie in ruimere zin of de gemeenschap al naar gelang het plaatselijk gebruik, van wettige voogden of anderen die wettelijk verantwoordelijk zijn voor het kind, voor het voorzien in passende leiding en begeleiding bij de uitoefening door het kind van de in dit Verdrag erkende rechten, op een wijze die verenigbaar is met de zich ontwikkelende vermogens van het kind. Kinderen in achterstandswijken: Artikel 6 De staat erkent het recht op leven en ontwikkeling. Kinderen in Armoede: Artikel 27 Kinderen hebben recht op een passende levensstandaard. Ouders moeten daarvoor zorgen binnen hun mogelijkheden en de staat ondersteunt hen daarbij. Kindermishandeling: Artikel 19 Kinderen moeten beschermd worden tegen alle vormen van mishandeling, lichamelijk, psychisch en seksueel, binnen en buiten gezinsverband. De staat draagt zorg voor preventie en behandeling. Onderwijs: Artikel 28 Een kind heeft recht op verplicht en gratis basisonderwijs. De staat bevordert dat voortgezet onderwijs beschikbaar en toegankelijk is voor ieder kind, dat hoger onderwijs toegankelijk is naar gelang de capaciteiten, dat school- en beroepskeuzevoorlichting beschikbaar is en dat schooluitval aangepakt wordt. De handhaving van de schooldiscipline moet in overeenstemming zijn met de menselijke waardigheid en met dit Verdrag. Internationale samenwerking op onderwijsgebied is van groot belang. Openbare speelruimte: Artikel 31 Een kind heeft recht op vrije tijd, spel, kunst en cultuur. Tienermoeders: Artikel 24 Recht op voorlichting over gezondheidszorg en gezinsplanning, preventieve gezondheidszorg.

23

E: Definiëring en afbakening indicatoren Gezondheid: aantal 1- t/m 14-jarigen dat sterft Het gaat om het aantal kinderen in de leeftijd van 1 tot en met 14 jaar dat sterft ongeacht de oorzaak, per 100.000 kinderen in die leeftijd. Het absolute aantal kinderen in de leeftijd van 1 t/m 14 jaar dat sterft is in Nederland zeer gering. Vandaar dat dit cijfer per 100.000 kinderen in die leeftijd wordt weergegeven. Echter, er zijn maar weinig gemeenten in Nederland met meer dan 100.000 kinderen. Dit betekent dat elk sterfgeval zwaar aantelt in deze indicator. Daarom is er dit jaar voor gekozen om het gemeentelijke cijfer als vijfjaarsgemiddelde weer te geven. Hierbij is het gemiddeld aantal sterfgevallen in de afgelopen vijf jaar afgezet tegen het gemiddeld aantal jongeren in de leeftijd van 1 tot en met 14 jaar. Deze indicator is met deze handelwijze iets minder gevoelig geworden voor incidenten die in één jaar plaatsvinden. Daarmee is de indicator ook waardevoller geworden op het gemeentelijke niveau. Het beeld samengesteld op basis van de afgelopen vijf jaar. Het cijfer van 2007 is dus gemaakt op basis van het aantal sterfgevallen van 2003 tot en met 2007. De cijfers van de voorgaande jaren zijn op grond van deze definitie herberekend. Dit betekent dat ook het cijfer van 2006 is herberekend: volgens het aantal sterfgevallen in de periode 2002 tot en met 2006. Overigens zijn de landelijke en provinciale cijfers niet herberekend, omdat op dit niveau de jaarcijfers prima voldoen. Gezondheid: promillage zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft Het gaat om het aantal sterfgevallen onder zuigelingen onder 1 jaar dat in hetzelfde jaar is geboren, per 1000 levend geboren kinderen in dat jaar. Ook bij deze variabele geldt min of meer hetzelfde als bij de kindersterfte. Er zijn maar weinig gemeenten met 1000 geboortes per jaar, zodat ook hier de score door incidenten en toevalligheden sterk uiteen kan lopen over de jaren. En ook hier geldt dat

24

een provinciaal overzicht van groter belang is dan het gemeentelijke overzicht, dat toch meer illustratieve waarde heeft. Jeugdcriminaliteit: percentage van 12- t/m 21-jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen Dit betreft het percentage 12- tot en met 21-jarigen dat een delict gepleegd heeft waarmee de jeugdige voor de rechter is verschenen. Voor dit gegeven zijn feitelijk twee lopende registraties beschikbaar. De meest gebruikte is de ‘verdachtenregistratie’ van de politie. Een andere mogelijkheid betreft de ‘zakenregistratie’ van het Openbaar Ministerie (verzameld door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum [WODC] van het ministerie van Justitie). Aan elke zaak is altijd een persoon of bedrijf gekoppeld die het delict heeft begaan (dit kunnen ook meerdere personen zijn, maar die worden elk als unieke zaak geregistreerd). Bij elke zaak worden achtergrondvariabelen van de gedaagde persoon geregistreerd, maar ook kenmerken van het delict en de afdoening van de zaak. Omdat de rechtsgang formeler en beter geregistreerd verloopt dan een politieonderzoek, is gekozen voor de OMDATA als bron voor de indicator over jeugdcriminaliteit. Jeugdwerkloosheid: percentage werkzoekende werkloze jongeren (16 t/m 24 jaar) Voor deze indicator maken we gebruik van het Basisbestand uitkering, re-integratie en werk van het CBS. Het Basisbestand is een gecombineerd bestand, samengesteld uit diverse bestanden op het gebied van banen, uitkeringen of re-integratie. Het doel van het Basisbestand is het creëren van een eenduidige samenhangende set van gegevens per persoon over uitkeringen, re-integratie en werk over de periode vanaf 2001. Per persoon zijn per maand indicatoren samengesteld die aangeven of er in die maand sprake was van een

uitkering, CWI-inschrijving, (start) re-integratie en/of werk. Het Basisbestand is gebruikt om te bepalen of iemand op het peilmoment ingeschreven staat bij het CWI als niet-werkend werkzoekend. Gegevens over inschrijving bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) als niet-werkend werkzoekend (NWW) zijn afkomstig uit de CWI-NWW registratie. Vanaf 2006 maakt het CBS voor de vaststelling van het aantal banen van werknemers gebruik van een nieuwe gegevensbron: de zogenaamde Polisadministratie. De Polisadministratie wordt beheerd door het UWV en is gevuld met werknemersgegevens uit de loonaangiften die werkgevers bij de Belastingdienst indienen. De Polisadministratie bevat alle werknemers in dienst van bedrijven en instellingen die in Nederland loonbelasting- en premieplichtig zijn. De Polisadministratie is gebruikt om vast te stellen of iemand een baan heeft op het peilmoment. In het bestand komen jongeren voor in de leeftijd van 16 tot en met 24 jaar die op het peilmoment ingeschreven staan bij het CWI als niet-werkend werkzoekend, en volgens de Polisadministratie op dat moment niet in dienst zijn van een bedrijf of instelling die in Nederland loonbelasting- en premieplichtig zijn. Zelfstandigen, freelancers en personen met een baan in het buitenland uitgezonderd. De cijfers in dit bestand zijn niet zonder meer vergelijkbaar met cijfers die eerder zijn samengesteld over dit onderwerp. Het CWI is medio 2005 overgegaan op een nieuw registratiesysteem. In het oude systeem (PGI) zaten vrij veel ‘vervuilde data’ die niet zijn meegegaan naar het nieuwe systeem (Sonar). Hierdoor zijn nu aanzienlijk minder personen ingeschreven bij het CWI als niet-werkend werkzoekend. De informatie over de banen bij de samenstelling van tabellen was in de voorgaande jaren gebaseerd op het Sociaal Statistisch Bestand (SSB). De gegevens in het SSB zijn onder andere afkomstig uit de Enquête Werkgelegenheid en lonen (EWL), de Verzekerdenadministratie-werknemers (VZA) en de fiscale database

met loonbelastinggegevens (Fibase). De overgang van EWL (t/m 2005) naar Polisadministratie (vanaf 2006) leidt tot een breuk in de uitkomsten. Dit komt hoofdzakelijk doordat de banen in de Polisadministratie op een andere wijze worden afgebakend dan in de EWL. De overgang van steekproef (EWL) naar integrale waarneming van alle werkgevers (Polisadministratie) leidt tot verschillen in aantallen banen. Kinderen in de jeugdzorg: percentage 0- t/m 17-jarigen met een indicatie voor jeugdzorg Dit cijfer is gebaseerd op het aantal nieuwe indicaties voor jeugdzorg dat het Bureau Jeugdzorg in een jaar registreert, voor kinderen van 0 tot en met 17 jaar ten opzichte van het totale aantal 0- t/m 17-jarigen in een gemeente. Aanvullend is het aantal nieuwe jeugdbeschermingsmaatregelen meegenomen. Echter, omdat een jongere met een jeugdbeschermingsmaatregel in vrijwel alle gevallen op een eerder moment al een indicatie voor jeugdzorg heeft gekregen, zijn deze niet meegenomen in de berekening van de indicator (dit zou leiden tot dubbeltellingen). Ze zijn alleen illustratief beschreven. Kinderen in achterstandswijken: percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een achterstand­wijk woont Hierbij gaat het om het aantal kinderen dat woont in een gebied met een lage sociale status. Daarbij is sociale status een uitdrukking van het opleidingsniveau van de bewoners van een wijk (postcodegebied), van het inkomensniveau en van de mate van werkloosheid in het gebied. De variabele ‘sociale status’ is vastgesteld via een principale-componentenanalyse, waarbij de factor ‘sociale status’ 54% van de variantie verklaart. De samenhang van de afzonderlijke variabelen met deze factor bedraagt -0,88 (gemiddeld inkomen), 0,82 (laag inkomen), 0,67 (zonder baan) en 0,46 (lage opleiding). De (woon)gebieden met de laagste status worden achterstandswijken

25

genoemd. Achterstandsgebieden hebben een achterstandsscore van meer dan eenmaal de standaarddeviatie boven het gemiddelde (SCP, 2005). Dit suggereert dat de afwijking van het landelijke gemiddelde bepaalt of een gebied wordt betiteld als achterstandswijk, en niet de feitelijke constatering. Zou de situatie in heel Nederland zeer sterk verbeteren in de loop van vier jaar, dan zou met deze benadering toch nog ongeveer hetzelfde aantal gebieden als achterstandswijk te betitelen zijn. Het percentage kinderen in een achterstandswijk bepaalt uiteindelijk hoe goed of slecht een gemeente scoort. Op grond van de indeling zijn er ook veel gemeenten die geen achterstandswijken hebben. Het percentage kinderen dat woont in een achterstandswijk is in die gemeenten dan ook 0; dit cijfer is als zodanig meegenomen in de berekening van de totale standaardscore. Kinderen in armoede: percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een uitkeringsgezin leeft Deze gegevens zijn afkomstig van de sociale diensten van alle gemeenten in Nederland. Het gaat hier dus om personen met een bijstandsuitkering, eventueel aangevuld met bijzondere bijstand. Deze gegevens worden landelijk verzameld en gecorrigeerd door het CBS. Het betreft bijstandsuitkeringen inclusief uitkeringen in het kader van het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz). Het gaat hierbij om minderjarige kinderen waarvan de ouder(s)/verzorger(s) een bijstanduitkering ontvangen en kinderen die zelf een bijstandsuitkering ontvangen. Minderjarigen worden alleen als kind in de tabel opgenomen als zij volgens de huishoudenstatistiek de positie van kind (thuiswonend, ook adoptief en stiefkinderen, geen pleegkinderen) in een huishouden innemen. Deze tabel is ontstaan op basis van transactiecijfers van de BUS. Omdat daarnaast ook een aantal koppelingen zijn uitgevoerd met andere statistieken, zijn de cijfers niet gelijk aan

26

de cijfers over aantallen bijstandsuitkeringen op Statline. De peildatum voor deze gegevens was dit jaar 1 januari van het jaar 2007. Aangezien we vorig jaar een andere peildatum hanteerden, zijn alle gegevens van de voorgaande jaren herberekend. In deze indicator is het totale aantal kinderen dat ten laste komt van uitkeringsgezinnen per gemeente meegenomen, als percentage van het totale aantal kinderen van 0 tot 18 jaar. Uitgangspunt hierbij is dat de huishoudens met een bijstandsuitkering, volledig of aanvullend, doorgaans de onderkant vormen van het inkomensniveau in Nederland. Kindermishandeling: percentage gemelde mishandelde 0- t/m 17-jarige kinderen De meldingen van kindermishandeling zijn afkomstig van de bureaus AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling). Elke provincie en grootstedelijke regio heeft een eigen Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, alle bereikbaar via het landelijke telefoonnummer. De registratie vindt plaats in een speciaal programma (KITS), waarbij de postcode en de geboortedatum van het mishandelde kind worden vastgelegd, evenals de aard van de mishandeling en het aantal kinderen in het gezin. Er wordt dus niet alleen door mishandelde kinderen gebeld maar ook over mishandelde kinderen. De registraties van alle meldpunten zijn samengebracht en er is een uitdraai gemaakt op viercijferig postcodeniveau van alle meldingen met daarbij het geboortejaar van het betreffende kind. De gegevens van de viercijferige postcodeniveaus zijn teruggerekend naar alle gemeenten. Voor de berekening van het percentage is het aantal meldingen gedeeld door het aantal jeugdigen. Onderwijs: aantal 5- t/m 17-jarige leerplichtige scholieren dat relatief verzuimt Het gaat om het percentage leerlingen dat relatief verzuimt (een periode van drie aangesloten dagen, of in een periode van een

maand minimaal twaalf uren verzuim), als percentage van het totale aantal leerplichtige leerlingen. Een school moet, als een leerling verzuimt, volgens de leerplichtwet de gemeente inlichten, waarna de gemeente actie kan ondernemen. De gemeente meldt deze gegevens vervolgens jaarlijks aan de CFI, die alle gegevens van alle gemeenten rubriceert. De registratie van de leerplicht bij gemeenten is jarenlang een probleem geweest. De laatste jaren zien wij wel een verbetering in de levering van deze gegevens. Toch zijn er nog altijd gemeenten die geen gegevens hebben geleverd en waarvan in jaarverslagen ook geen gegevens omtrent de leerplicht bekend zijn gemaakt. De gemeenten met ontbrekende gegevens zijn in de kaarten blanco weergegeven; in de overzichtstabellen staan hier missende waarden voor deze indicator. De ontbrekende gegevens zijn voor de betreffende gemeenten gemiddeld meegeteld in de bepaling van de uiteindelijke totale standaardscore. Onderwijs: percentage 4- t/m 12-jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht1 hoger dan 0 Het gaat om het percentage leerlingen in het basisonderwijs (4 t/m 12 jaar) bij wie sprake is van een gewichtsscore hoger dan 0. Leerlingen krijgen op grond van bepaalde criteria een gewicht: de zogenaamde gewichtenregeling. De huidige criteria zijn:

•• Het gewicht 0,3 wordt toegekend aan leerlingen van wie de ouders die belast zijn met de dagelijkse verzorging, een opleiding uit categorie 2 hebben gehad.

1 De gewichtenregeling in het onderwijs is per 1-8-2006 gewijzigd, deze wijziging heeft invloed op de hoogte van het gewicht, niet op het aantal leerlingen met een gewicht. In theorie zal deze wijziging op onze indicator dus weinig invloed hebben.

•• Het gewicht 1,2 wordt toegekend aan leerlingen van wie één van de ouders een opleiding heeft gehad uit categorie 1 en de ander een opleiding uit categorie 1 óf 2.

•• Categorie 1: (speciaal) basisonderwijs/lager onderwijs, (v)so-zmlk.

•• Categorie 2: ambachtsschool, huishoudschool, technisch onder-

wijs, ito, (individueel) lager beroepsonderwijs (las, lts, leao, lmo, Ihno, et cetera), (individueel) voorbereidend beroepsonderwijs (zoals: vbo-administratie, leerbewerken, verkooptechniek, bouwtechniek, landbouw, et cetera), niet meer dan 2 afgeronde klassen/leerjaren mavo, havo, vwo.

De scholen ontvangen door deze regeling extra personele en materiële faciliteiten. Het uitgangspunt is dat leerlingen met een hoger gewicht meer voorzieningen nodig hebben, omdat er een hoger risico op achterstand bestaat. Alle scholen melden de aantallen gewichtleerlingen per klas aan de gemeente. De gemeente meldt dit vervolgens jaarlijks aan de CFI, die alle gegevens van alle gemeenten rubriceert. Openbare speelruimte: aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare speelruimte Ruimte voor kinderen is een onderwerp dat zelden in een cijfermatige vertaling optreedt. Vanwege het belang dat de stuurgroep hieraan hecht is toch gepoogd om aan de vraag naar gegevens over ruimte voor kinderen te voldoen. De registratie van de bestemming van ruimtes binnen een gemeente is echter nog niet zodanig dat deze zich leent voor precieze analyses. Echter, het CBS verzamelt periodiek wel informatie over de verdeling van ruimte binnen alle gemeenten in Nederland. Op basis van de door het CBS gehanteerde

27

indeling is de keuze gemaakt voor die ruimtes die kinderen met de hoogste waarschijnlijkheid als speel- of sportruimte zullen gebruiken. Het gaat hierbij om zogenaamde ‘georganiseerde’ ruimte. Dit is ruimte die speciaal voor het betreffende doel is aangelegd in een gemeente. Deze ruimtes omvatten parken, sportterreinen en ruimte voor vrije recreatie. De indicator definieert het aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare georganiseerde speelruimte. Tienermoeders: percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar) Het gaat om het percentage moeders in de leeftijd van 15 t/m 19 jaar als percentage van het totale aantal vrouwen in de leeftijd van 15 t/m 19 jaar. Doorgaans beschouwt de maatschappij het als problematisch dat tienermeisjes moeder worden. Toch is het in sommige gemeenschappen in Nederland heel geaccepteerd en normaal om al op zeer jonge leeftijd moeder te worden. Dit komt naar voren in de cijfers van sommige gemeenten in Nederland. Desondanks komt tienermoederschap in Nederland (nog) maar heel weinig voor. Hier geldt dan dat kleine absolute verschillen tussen jaren in percentueel opzicht leiden tot zeer grote verschillen. Verantwoording totaalscore (overall ranking) De uiteindelijke rangorde van gemeenten (zie index) is als volgt tot stand gekomen. Als eerste zijn alle numerieke waarden van de twaalf indicatoren omgezet naar standaardscores. Vervolgens zijn alle standaardscores van de twaalf indicatoren per gemeente bij elkaar opgeteld om te komen tot een totale standaardscore voor elk van de 443 gemeenten. Als laatste is de rangorde van de gemeenten bepaald op basis van deze totale standaardscore, van de slechtste waarde 1 tot de beste waarde 443. De standaardscore geeft aan in hoeverre een score afwijkt van het landelijke gemiddelde. Dit betekent dat wanneer een gemeente het beter doet dan dit gemiddelde, de gemeente een negatieve stan-

28

daardscore krijgt. Doet een gemeente het slechter dan het landelijke gemiddelde, dan krijgt deze een positieve standaardscore. De standaardscore op een indicator ontstaat door de gemiddelde waarde op een indicator over alle gemeenten af te trekken van de gevonden waarde van een gemeente, en dit getal te delen door de standaardafwijking van de verdeling van alle waardes op deze indicator. De standaardscore bepaalt dus de relatieve afstand tot de gemiddelde waarde over alle gemeenten, waarbij het gemiddelde van alle standaardscores van één indicator (ongeacht welke) 0 is. De mate van afwijking van het gemiddelde is dus gestandaardiseerd, dit houdt in dat de standaardscore voor elke indicator hetzelfde betekent. Alle indicatoren hebben hetzelfde gewicht gekregen bij de bepaling van de totale standaardscore. Er is, met andere woorden, geen poging gedaan het relatieve belang van de indicatoren mee te laten wegen in de eindscore. Voor deze publicatie zijn alle resultaten van vorig jaar herberekend, vanwege de kleine wijzigingen in de methodiek. Dit betekent dat alle gemeenten voor de gegevens van vorig jaar een nieuwe totale standaardscore hebben gekregen. In alle gevallen wijkt deze nauwelijks af van de versie van vorig jaar. Verder kan er in een kleine gemeente sprake zijn van een enkel geval van bijvoorbeeld jeugdcriminaliteit op zeer weinig jongeren. Zoiets zou dan onevenredig zwaar mee kunnen tellen bij de berekening van de totaalscore. Dit komt overigens weinig voor, omdat de meeste gemeenten de laatste jaren gefuseerd zijn en er in Nederland maar zeer weinig echt kleine gemeenten zijn. Toch is besloten om in zulke gevallen te kiezen voor een regionaal gemiddelde. Een regionaal gemiddelde wordt vastgesteld door omliggende gemeenten samen te voegen, totdat de deelfactor voldoende groot is om een betekenisvol getal op te leveren. Op deze manier telt de incidentie of prevalentie in de betroffen gemeente wel mee bij de bepaling van de score op de indicator.

F: Betrokken organisaties en fondsen bij Kinderen In Tel

recht op spelen. Want als kinderen samen spelen, leren ze samenleven! (www.jantjebeton.nl).

Defence for Children International Nederland is onderdeel van een internatio­nale onafhankelijke organisatie met 42 internationale secties in alle werelddelen, die wereldwijd opkomt voor rechten van kinderen. Door onderzoek, voorlichting, belangenbehartiging, actie en rechtshulp verdedigt Defence for Children International Nederland de rechten van kinderen en stelt schendingen daarvan aan de kaak. Leidraad van het werk van Defence for Children International Nederland is het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Defence for Children International Nederland houdt zich in het bijzonder bezig met de volgende kernthema’s: voorlichting over kinderrechten in het algemeen, vreemdelingenbeleid en kinderrechten, mishandeling en uitbuiting van kinderen en kinderen in conflict met de wet (kinderstrafrecht, kinderen in gevangenissen, herstelrecht, rechtshulp). (www.defenceforchildren.nl).

JeugdWelzijnsBeraad is een adviesorgaan voor provinciale en landelijke politiek. In het JeugdWelzijnsBeraad zitten jongeren die uit eigen ervaring kunnen praten over de jeugdzorg. In het JeugdWelzijnsBeraad brengen zij deze ervaringen bij elkaar. Het Beraad heeft daarom een belangrijke signaalfunctie voor de politiek. Ook zijn de jongeren door middel van het JeugdWelzijnsBeraad getraind om voor hun eigen mening uit te komen, naar oplossingen voor problemen te zoeken en adviezen te geven. Op dit moment zijn er 26 jongerenraden die meedoen. Het JeugdWelzijnsBeraad wordt vormgegeven vanuit Collegio, kennispraktijk voor de Jeugdzorg. (www.collegio.nl).

Jantje Beton komt op voor de speelkansen van alle kinderen in Nederland. Als kinderen spelen hebben ze niet alleen plezier, ze doen ook allerlei ervaringen op die goed zijn voor hun ontwikkeling. Vooral voor kinderen die door omstandigheden in de verdrukking dreigen te komen, is dat extra belangrijk. Daarom bedenkt, financiert en organiseert Jantje Beton projecten om juist deze kinderen spelenderwijs voor te bereiden op een actieve deelname aan onze samenleving. Maar Jantje Beton doet meer. De organisatie maakt zich hard voor een wet die gemeenten voorschrijft hoeveel ruimte zij minimaal moeten bestemmen voor speelruimte, door overleg met andere organisaties, bedrijven en de politiek. Jantje Beton maakt onderzoek mogelijk, brengt partijen samen en stimuleert beter jeugdbeleid, en is zo de belangenbehartiger van kinderen en hun

Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) is de vakbond voor alle mbo’ers in Nederland, waarvan mbo’ers ook het bestuur uitmaken. Naast het informeren en adviseren van mbo-studenten via het eigen klachten- en informatiecentrum, zet JOB zich samen met mbo’ers uit heel Nederland in voor beter onderwijs. De visie van de studenten staat daarbij centraal. Voor Kinderen in Tel richt JOB zich op de indicator jeugdwerkloosheid. JOB vindt dat het bestrijden van jeugdwerkloosheid al in de school moet beginnen en niet pas op het moment dat jongeren zijn uitgevallen. De expertise van JOB ligt dan ook vooral bij het meedenken over het inrichten van onderwijs dat werkelijk aansluit bij de wensen en behoeften van studenten. Luisteren naar de mening van studenten en les en begeleiding op maat staan daarbij centraal. (www.job-site.nl). Johanna Kinderfonds zet zich van oudsher in om de kwaliteit van leven van kinderen en jongeren tot 30 jaar met (lichamelijke) beperkingen te verbeteren door het financieel ondersteunen van onderzoek en projecten. Het is de wens van veel kinderen en jon-

29

geren met beperkingen om ’gewoon mee te kunnen doen’ en eigen keuzes te kunnen maken. In de praktijk blijkt dat zij dat niet in alle gevallen kunnen. Daarom ondersteunt het Johanna Kinderfonds vele initiatieven die dit ‘gewone meedoen’ bevorderen. Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, doorstroom naar betaalde arbeid, sportbeoefening, culturele activiteiten, vakanties en andere vormen van vrijetijdsbesteding. Daarnaast ondersteunt het Johanna Kinderfonds ook wetenschappelijke onderzoeksprojecten. (www.johannakinderfonds.nl). Het Landelijk Cliëntenforum Jeugdzorg behartigt op landelijk niveau de belangen van de cliënten in de jeugdzorg. Dat gebeurt door de signalen van cliënten, cliëntenraden en jongerenraden, van provinciale en landelijke kinderorganisaties en van cliëntenplatforms op te pakken en te bundelen. Het forum is er voor jongeren en hun ouders. Het doel is om de kwaliteit van de jeugdzorg te verbeteren. (www.lcfj.nl). Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK) helpt kinderen en jongeren met een handicap om, met hun beperking, gewoon kind te kunnen zijn. De NSGK ontwikkelt en ondersteunt jaarlijks honderden initiatieven op het gebied van wonen, werken, opleiding en vrije tijd, al die dingen die belangrijk zijn voor een volwaardige ontwikkeling. (www.nsgk.nl). NUSO Speelruimte Nederland zet zich door het uitdragen van kennis en advies al meer dan 75 jaar in voor meer en betere buitenspeelmogelijkheden voor kinderen en jongeren. De NUSO maakt zich sterk voor speelruimtebeleid dat zowel wettelijk gegarandeerd is (normen) als inhoudelijk kwaliteit heeft. Dat verbetert de fysieke en mentale gezondheid van kinderen en jongeren én bevordert de leefbaarheid in de wijken. Speeltuinen hebben daarin een belang-

30

rijke functie. Vergelijkbare gegevens zijn nodig voor de belangenbehartiging van meer en betere speelmogelijkheden. Daarom doet NUSO mee aan Kinderen in Tel! Bij de NUSO zijn 800 speeltuinverenigingen en kindervakantiewerkorganisaties aangesloten. Zo’n 40.000 vrijwilligers zijn actief en zetten zich jaarlijks in om ruim 2 miljoen kinderen een veilige en uitdagende speelplek te geven. NUSO ondersteunt deze organisaties en geeft daarnaast advies aan onder andere gemeenten op het gebied van speelruimte. (www.nuso.nl). Het Platform Ruimte voor de Jeugd / Speelraad is een netwerk dat zich inzet voor de verbetering van de zelfstandige bewe­gingsvrijheid van de jeugd in de openbare ruimte. Het Platform biedt deskundi­gen op het gebied van jeugd, spelen, gezondheid, welzijn, sport, verkeer en steden­bouw de gelegenheid om informatie uit te wisselen en ideeën uit te werken. Deelnemers aan het Platform zijn o.a. Jantje Beton, Verkeersveilig­heidNl, NISB, NUSO, GGD Rotterdam, Nederlandse Jeugdraad, NJi, CMOnet, Scouting NL, Netwerk Springzaad en diverse speel­ruimtearchitecten en deskundigen op het terrein van spelen en speelgelegenheid. (www.ruimtevoordejeugd.nl). Scouting Nederland is de grootste jeugd- en jongerenorganisatie van het land met 90.000 jeugdleden en 30.000 kaderleden. Er zijn in Nederland 1300 lokale Scoutinggroepen. Scouting biedt kinderen en jongeren een plezierige vrijetijdsbesteding. Samenwerken, avontuur, respect voor elkaar en de leefomgeving, zelfredzaamheid en ontplooiing zijn hierbij centrale thema’s. (www.scouting.nl). Stichting Alexander is een niet-commercieel landelijk bureau voor jongerenparticipatie en voert projecten uit om jongerenparticipatie te stimuleren. Sinds 1993 verricht Stichting Alexander participatief jongerenonderzoek en verzorgt trainingen en coachingstrajecten voor jongeren, professionals, ambtenaren en bestuurders. Hierbij

worden diverse participatieve methoden ingezet. De stichting werkt voor uiteenlopende opdrachtgevers binnen de sectoren zorg, welzijn, gezondheid, onderwijs, arbeid en kunst & cultuur. Jongeren staan in het werk centraal. Ze doen mee aan alle onderdelen van onze projecten, als medeonderzoeker, als co-trainer, als adviseur en als presentator van de resultaten. Zij gaan zelf de dialoog aan over hun aanbevelingen en voeren verbetertrajecten uit in samenspraak met volwassenen. Met de projecten realiseert de stichting een blijvend resultaat. (www.st-alexander.nl). Nationaal Fonds Kinderhulp zorgt al bijna vijftig jaar voor een beetje gewoon geluk voor kinderen in Nederland die met jeugdzorg te maken krijgen. Voor Kinderhulp is ‘Kinderen in tehuizen’ het belangrijkste thema. Het gaat om kinderen die professionele hulp nodig hebben, meestal als gevolg van een verstoorde thuissituatie. Kinderhulp zorgt ervoor dat deze kinderen ook gewoon kind kunnen zijn, door ervoor te zorgen dat er geld is voor bijvoorbeeld een weekje kamperen, een dagje uit, speel- en spelmateriaal, het lidmaatschap van een voetbalclub of een cadeautje met Sinterklaas. (www.kinderhulp.nl). Stichting Kinderpostzegels Nederland steunt jaarlijks honderden projecten in binnen- en buitenland om kwetsbare kinderen te helpen aan een veilige liefdevolle omgeving en een betere toekomst. Zo is de opbrengst bestemd voor kinderen die geen thuis hebben of moeten werken voor het gezinsinkomen. Kinderen die dagelijks worden gepest of die te maken krijgen met geweld. En kinderen die opgroeien in armoede en geen toegang tot onderwijs hebben. (www. kinderpostzegels.nl).

UNICEF Nederland komt op voor de rechten van kinderen wereldwijd, dus ook in Nederland. In Nederland ziet UNICEF toe op de implementatie van het Verdrag voor de Rechten van het Kind. Hoewel Nederland bekend staat om zijn kindvriendelijkheid, werd het door het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind zowel in 1999 als in 2004 op de vingers getikt. Met het verdrag in de hand kunnen organisaties Nederland op zijn verantwoordelijkheden wijzen. Dat is nodig, want de armoede onder kinderen groeit. Ook het vreemdelingenbeleid en de positie van het kind daarin moeten verbeteren. Het Verdrag voor de Rechten van het kind raakt niet alleen het regeringsbeleid, maar ook de gemeenten. Het lokale bestuur kan een grote en eigenstandige invloed hebben op het dagelijkse leven van de kinderen en jongeren op het gebied van bijvoorbeeld sport, zorg, educatie, opvang en wonen. (www.unicef.nl). Het Verwey-Jonker Instituut is een onafhankelijke, landelijk werkende instelling voor sociaal-wetenschappelijk onderzoek te Utrecht. Het onderzoek geeft bruikbare en wetenschappelijk onderbouwde antwoorden op sociaal-maatschappelijke vragen. Het Verwey-Jonker Instituut doet zowel adviserend als evaluatief onderzoek en heeft daarbij oog voor dilemma’s in beleid en uitvoering. Met het onderzoek wil zij bijdragen aan het vinden van duurzame oplossingen voor actuele kwesties. Het instituut wil bovendien dat de uitkomsten van onderzoek bijdragen aan de sociale participatie van burgers en de aanpak van sociale problemen. (www.verwey-jonker.nl).

31

Verwey-Jonker Instituut

Deel 2: Het landelijk beeld In dit deel van het Databoek Kinderen in Tel 2009 presenteren we per thema de resultaten op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. De thema’s zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

32

Gezondheid Jeugdcriminaliteit/veiligheid Jeugdwerkloosheid Kinderen in jeugdzorg Kinderen in achterstandswijken Kinderen in armoede Kindermishandeling Onderwijs Openbare speelruimte Tienermoeders Vrijetijdsbesteding Jeugdparticipatie

In deel 1 verantwoordden we de thema’s, onderwerpen en indicatoren en hebben we uiteengezet hoe deze tot stand kwamen. In dit deel geven we voor de twaalf thema’s de landelijke stand van zaken weer over het jaar 2007. We presenteren de resultaten per thema. Ten eerste vermelden we op welk kinderrecht uit het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind het thema betrekking heeft. Vervolgens leggen we uit welke indicator bij het thema is geselecteerd, en wat deze indicator inhoudt. Daarna beschrijven we de gegevens. Daarbij tonen we de landelijk gemiddelde scores over 2006 en 2007. Het betreft hier een absoluut landelijk gemiddelde: er is geen wegingsfactor toegepast. Vervolgens gaan we in op de stand van zaken op provinciaal en gemeentelijk niveau. Voor elk thema geeft een kleurenkaartje van Nederland de stand van zaken weer per provincie en per gemeente over het jaar 2007. Bij elke kleurenkaart staat bovendien een provincierangorde en een overzicht van de tien minst goed scorende gemeenten. De figuren en tabellen zijn voorzien van een toelichting.

Ten slotte geeft een vertegenwoordiger van een gemeente zijn of haar visie op de betekenis van de desbetreffende cijfers voor diens gemeente. De bijlagen bevatten een overzicht van alle provinciescores per indicator en van alle gemeentescores per indicator. Ook hebben we een overzichtstabel opgenomen met per gemeente de plaats op de ranglijst, per indicator.

33

Kinder- en zuigelingensterfte De heer T. Voorham, senior beleidsmedewerker GGD Rotterdam-Rijnmond ‘De oversterfte in de achterstandswijken in Rotterdam is meer dan tien kinderen per jaar. In 2007 hebben de Gemeente Rotterdam en het Erasmus Medisch Centrum het stedelijk aanvalsplan ‘Klaar voor een kind’ opgesteld. Het voornaamste doel is: daling van de perinatale sterfte naar een landelijk gemiddelde van 10‰ in alle wijken van Rotterdam in tien jaar tijd. Het plan volgt de lijn van de verloskundige ketenzorg. Want een sluitende aanpak in de verschillende zorgfasen rond zwangerschap en bevalling is de enige manier om de verloskundige uitkomsten te verbeteren. De eerste schakel is de preconceptiezorg. Wanneer ben je klaar voor een kind? Door preconceptiezorg kun je eventuele risicofactoren vóór de bevruchting opsporen en elimineren. Een voorbeeld is het voorkomen van een ‘open rug door het slikken van foliumzuur, maar ook andere leefstijlfactoren spelen mee. Schakel twee is de zwangerschap. Een aanzienlijk deel van de zwangere vrouwen komt te laat voor verloskundige zorgverlening, terwijl in de vroege zwangerschap juist nog gezondheidswinst te behalen valt. Tijdens een eerste controle – die idealiter in de achtste week van de zwangerschap plaatsvindt - wordt duidelijk of er een verhoogd risico bestaat op complicaties. Zo nodig komt er een interventieplan. De derde schakel is de bevalling. In achterstandsgebieden kan de thuissituatie nogal eens ongeschikt zijn voor de bevalling en de zorg voor moeder en kind in de eerste dagen erna. Een geboortecentrum, inclusief professionele kraamzorg, biedt moeders een goed en veilig alternatief. Schakel vier betreft de kraamzorg. In Rotterdamse achterstandswijken maakt ruim 80% van de vrouwen geen gebruik van kraamzorg. Jammer, want een goede start is bijzonder belangrijk. Een professionele kraamverzorgster kan medische- en sociale problematiek vroegtijdig signaleren en een rol spelen bij interventie. In de laatste schakel komen we bij de Consultatiebureaus van de jeugdgezondheidszorg. Problemen die zich tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamperiode hebben voorgedaan dienen tijdig en goed gecommuniceerd te worden naar de consultatiebureaus. Rotterdam is de eerste stad in Nederland die met gerichte maatregelen in alle zorgschakels verloskundige uitkomsten probeert te verbeteren. Wij zijn klaar voor een kind!’

40

Jeugdwerkloosheid Mevrouw T. Pot-Eland, Wethouder Sociale- en Maatschappelijke Zaken en Welzijn, Jeugdbeleid, Speeltuinen - Coevorden ‘Coevorden behoorde tot de zestig minder goed scorende gemeenten van Kinderen in Tel. Dat noopte tot een analyse: hoe komt dat? De reactie is al gauw dat sommige zaken nauwelijks beïnvloedbaar zijn, zoals gezondheid. Totdat ik dacht: waarom eigenlijk niet? Door een integrale aanpak, preventie en allerlei activiteiten in de jeugdketen kun je immers veel bereiken. Daarom proberen wij met het Project Voorzorg en de pilot Vanzelfsprekend risico’s zo vroeg mogelijk te duiden. We bieden al tijdens de zwangerschap persoonlijke steun aan moeders die in een wankele positie verkeren - tot in de peuterspeelzaal. Let wel, het gaat hier om meer dan de gezonde lichamelijke ontwikkeling van een kind. Hoe vroeger je kinderen stimuleert in hun taalontwikkeling, hoe meer kansen op de arbeidsmarkt en hoe minder talenten verloren gaan. Jeugdwerkeloosheid bestrijden is voor ons dus ook: schooluitval tegengaan. In het Project Zorgvlinders (samen met het Drenthe College) bieden we spijtoptanten een opleiding aan voor een baan in de zorg. Verder dreigt juist in de varianten van het primair onderwijs (zoals LMK, MOK of LOM) uitval te ontstaan. Daarvoor hebben we - op een prachtige locatie - een zeer praktijkgerichte leergang. Daarvandaan gaan leerlingen stage lopen bij een WSW-bedrijf of een winkel. We zoeken naar manieren om het theoretisch examen desnoods in een aangepaste vorm te doen, zodat het toch mogelijk is zo’n onderwijstraject met een diploma af te ronden. Jongeren krijgen bij ons overigens alleen een uitkering als daar een prestatie tegenover staat: Work First. Wat in deze regio speciale aandacht krijgt is de zogeheten ‘erfelijke uitkering’: de derde generatie uitkeringsgerechtigden. Allerlei samenhangende omstandigheden zoals woonomgeving, afkomst, opleidingsniveau en financiële mogelijkheden, leiden tot een terughoudendheid om aan het werk te gaan. Wat we kunnen oppakken, laten we niet liggen. Armoede belemmert je ontplooiingsmogelijkheden. Dus bieden wij extra ondersteuning aan kinderen op gebieden als onderwijs, kunst, cultuur en sport. Want ik geloof dat kinderen die daarmee in contact zijn geweest, een betere startpositie in het leven hebben.’

48

Jeugdzorg De heer H.J. Dannenberg, wethouder Welzijn, Jeugd en gezin, Zorg, gemeente Zwolle. ‘De score van Kinderen in Tel (Zwolle staat op plaats 59) onderstreept wat we al wisten. Namelijk, dat er in Overijssel (en ook in Zwolle) veel en steeds meer - indicaties voor Jeugdzorg worden afgegeven. De score in het Databoek laat zien dat we met onze aanpassingen in het jeugdbeleid, goed op weg zijn. Maar het onderstreept ook de noodzaak van veranderingen.’ De cijfers Percentage/ aantal 0- t/m 17-jarigen dat in 2006 een nieuwe indicatie tot hulp heeft ontvangen van het Bureau Jeugdzorg: 2005: 471 = 1,9% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,19%) 2006: 587 = 2,37% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,56%) 2007: 704 = 2,85% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,79%) ‘De cijfers laten zien dat meer investeringen in lokaal preventief jeugdbeleid en signalering, de (bestaande) problematiek en hulpvragen meer en eerder zichtbaar maken. Daarmee neemt ook de behoefte toe aan geïndiceerde jeugdzorg. Dit proces vraagt om een adequaat antwoord als het gaat om prioriteit, beleid, investering en aanpak. Daarom hebben wij in Zwolle concrete investeringen gedaan in het lokale preventieve jeugdbeleid. We proberen zo de zwaardere vormen van zorg te voorkomen: - vroegsignalering door Jeugdgezondheidszorg; - cursussen rondom opvoeden en opgroeien; - inzet van (ambulant) jongerenwerk; - weerbaarheidtrainingen voor kinderen en jongeren; - preventieve casusnetwerken zoals de Zat’s en de multiprobleem-netwerken; - aanpak kindermishandeling; - alcoholmatigingsbeleid; - Bemoeizorg Jeugd (intensieve en integrale hulpverlening voor zorgmijdende multiprobleemgezinnen). Kortom, wij verwachten veel van een stevig lokaal preventief jeugdbeleid. We werken hard aan de Centra voor Jeugd en Gezin. Voor de toekomst zetten we aan de ene kant in op een afname van de vraag naar geïndiceerde jeugdzorg. Het Centrum voor Jeugd en Gezin kan immers opvoed- en opgroeivragen in een vroeg stadium beantwoorden. Aan de andere kant willen we de daadwerkelijke problemen in gezinnen sneller en eerder in beeld krijgen, en dat brengt onherroepelijk meer vraag naar jeugdzorg met zich mee.’

53

Kinderen in uitkeringsgezinnen. De heer B. van Gastel, senior beleidsadviseur, Gemeente Roosendaal ‘Uit het Databoek Kinderen in Tel 2007 kwam naar voren dat in de gemeente Roosendaal 7,26% van de kinderen in een uitkeringsgezin opgroeide. In het Databoek 2008 was een daling te zien naar 6,86%. Deze resultaten weerspiegelen de inspanningen van de gemeente Roosendaal om een gericht armoedebeleid te voeren. Kinderen die opgroeien in een uitkeringsgezin lopen eerder kans niet te kunnen deelnemen aan maatschappelijke activiteiten, zoals sporten en uitstapjes. Samen met inwoners, werkgevers, maatschappelijke instellingen en het onderwijs gaat Roosendaal de strijd aan tegen armoede. Er is in Roosendaal al enkele jaren een voortdurende en meer specifieke aandacht voor minima en kinderen van minima. Dat is ten eerste te danken aan de basis die is gelegd voor het Roosendaalse armoedebeleid in de nota ‘Sociaal Roosendaal’. Verder hebben wij in 2008 een convenant afgesloten met staatssecretaris Aboutaleb om armoede tegen te gaan en gebruik te maken van de zogenaamde ‘Aboutalebgelden’. Daarnaast kent onze gemeente sinds enkele jaren onder andere de projecten ‘bemoeizorg’ en ‘armoede in gezinnen’. Deze projecten worden uitgevoerd door Thuiszorg West-Brabant en GGD West-Brabant. Risicokinderen en kinderen in gezinnen met een laag inkomen worden actief ‘opgespoord’, waar nodig doorverwezen en (financieel) geholpen. De bijzondere bijstandsregeling is met ingang van 2008 aanzienlijk verruimd. Zo krijgen ouders met kinderen die voortgezet onderwijs volgen een tegemoetkoming in de kosten van pc-gebruik en bestaat er een participatiebudget voor deelname aan sport-, culturele en educatieve activiteiten. Tot slot kennen wij een aantal kleinere projecten binnen de armoedebestrijding, zoals cursussen ‘omgaan met geld’ voor de hoogste klassen van het basisonderwijs en de laagste klassen van het voortgezet onderwijs en steun aan leerlingen bij deelname aan schoolkampen of aanschaf van studieboeken. Onze duidelijke visie op de noodzaak van actieve armoedebestrijding heeft succes. Voor de toekomst hebben we vooral een voortzetting van de huidige koers voor ogen en een intensivering van de samenwerking met particuliere organisaties zoals kerken. Bij die samenwerking werken we aan een uitbreiding van de netwerken in overleg met het Verwey-Jonker Instituut, voor nog meer samenhang en slagkracht in het armoedebeleid.’

63

Kindermishandeling Mevrouw P. Veldkamp, beleidsmedewerker Volksgezondheid en Jeugd, Gemeente Bloemendaal Taakstelling Collegeprogramma ‘Onze gemeente scoort hoog op de indicator kindermishandeling, vergeleken met het landelijk gemiddelde. Daarom hebben wij de GGD verzocht om nadere gegevens over het aantal gevallen van kindermishandeling binnen onze gemeente. Het signaal dat voortvloeit uit de resultaten van Kinderen in Tel lijkt te worden bevestigd door het in september 2006 uitgekomen rapport van de GGD over kindermishandeling in Bloemendaal. Daarnaast is in het Collegeprogramma 2006-2010 in het onderdeel Jeugd als taakstelling opgenomen: ‘Onderzoeken waar het hoge percentage meldingen van kindermishandeling in onze gemeente vandaan komt en nagaan welke maatregelen er nodig zijn om dit percentage drastisch terug te dringen.’ Mobiel team en website In navolging van de Gemeente Haarlem is ook in de Gemeente Bloemendaal onder andere het Mobiele team in het leven geroepen. Dit team bestaat uit een sociaalverpleegkundige en een maatschappelijk werker. Na een succesvolle pilot op één school werkt het team nu op alle basisscholen in Bloemendaal. Het Mobiele team heeft een aantal gesprekken gevoerd met kinderen en jongeren over wie het vermoeden bestaat dat ze mishandeld worden. Het team is daar vervolgens – uiteraard – het gesprek over aangegaan met de ouders. Verder is er de website www.kiezenvoorjeugd.nl, waar alle hulpverleningsmogelijkheden in de regio worden vermeld. We hebben gekozen voor een website omdat jongeren digitaal veel beter te bereiken zijn. Voorlichting en cursussen Tot slot is er de regionale Projectgroep Huiselijk Geweld Kennemerland, die is geïnitieerd door de gemeente Haarlem. Vanuit deze projectgroep worden er openbare thema-avonden en cursussen voor ouders georganiseerd. Ook zorgt de groep ervoor dat er voorlichting en trainingen plaatsvinden over de signalering van kindermishandeling. Wat er ook speelt… De Gemeente Bloemendaal heeft al in 2007 actiepunten op het gebied van de preventie van kindermishandeling geformuleerd in de nota ‘Wat er ook speelt in Bloemendaal, laat het vooral de kinderen zijn – preventie opvoedingsproblematiek in Bloemendaal’. Ook in 2009 zullen we doorgaan met het uitvoeren van de geformuleerde activiteiten in deze nota. Want het doel is duidelijk: het percentage mishandelde kinderen in Bloemendaal moet omlaag.’

68

Onderwijs en schooluitval De heer L. Geluk, Wethouder Jeugd, gezin en onderwijs, Rotterdam. De koers van Rotterdam ‘Rotterdam heeft de jongeren uit de stad hard nodig om sociaal en economisch te blijven groeien. Veel jongeren halen niet het maximale uit zichzelf omdat de nodige zorg op school ontbreekt of omdat zij voortijdig van school gaan. Ook kiezen veel jongeren opleidingen waar ze geen werk mee vinden. Zo gaat veel talent en inzet verloren. De gemeente Rotterdam werkt samen met scholen, bedrijfsleven en zorgverlenende instanties om jongeren een steuntje in de rug te bieden. Dat begint al met de vroeg- en voorschoolse educatie. Uitbreiding leertijd Met het ambitieuze project Dagarrangementen Brede School realiseren we 45 scholen met een volledig dagarrangement. Daarmee willen we de ontwikkeling van Rotterdamse leerlingen een fikse impuls geven, en ook ouders helpen om werk en zorg beter te combineren. De uitbreiding van de leertijd in het primair onderwijs is uniek in Nederland. Maatwerk en zorg Een ander voorbeeld is het Rotterdams Offensief vmbo-mbo. Samen met scholen voor voortgezet onderwijs en ROC’s steunen we jongeren in hun beroepskeuze en studieloopbaan via drie sporen: nieuw maatwerkonderwijs (onder meer wijk- en vakscholen), zorg en hulpverlening op school en extra voorlichting en hulp bij beroeps- en opleidingskeuze. Dit moet ook het aantal voortijdig schoolverlaters terugdringen. Voortijdig schoolverlaten Volgens ons Collegeprogramma 2006-2010 moet het aantal voortijdig schoolverlaters van 17 tot en met 22 jaar in 2010 twintig procent lager zijn dan in 2006. We volgen met de VSV-Monitor nauwgezet of we dit doel halen. De preventieve aanpak binnen mbo-scholen werkt met ‘zorgadviesteams’, een multidisciplinair team dat in overleg met de jongere zelf de meest adequate hulp inzet. Daarnaast houden diverse maatregelen jongeren zoveel mogelijk op school: van aantrekkelijk, praktijkgericht onderwijs tot gedragstrainingen. De schooloudercontactpersonen verhogen de ouderbetrokkenheid – heel belangrijk bij het verzuimgedrag van jongeren. Verder is de verzuimregistratie en begeleiding verbeterd, zodat de groep 4 vmbo’ers soepel doorstroomt naar het mbo. Ten slotte Onze aanpak is succesvol, maar we zijn er nog niet. Iedere voortijdig schoolverlater is er één te veel. Wij trekken alles uit de kast om Rotterdamse kinderen hun talenten maximaal te laten ontwikkelen. Want de samenleving heeft ze hard nodig.

72

Schoolverzuim De heer H. Krauwel, Hoofd Bureau Leerplicht Plus, gemeente Amsterdam. ‘Amsterdam stond in het Databoek 2008 van Kinderen in Tel met 4,13% op de dertiende plaats voor de indicator schoolverzuim. Ik ben niet in het bijzonder bekend met het Databoek, maar wel met het feit dat schoolverzuim in de G4, en vooral in Rotterdam en Amsterdam, een groot probleem is. Vanuit het landelijke convenant ‘Aanval op de uitval’ zijn er afspraken gemaakt om het schoolverzuim jaarlijks met 10% terug te dringen. Deze afspraken en de desastreuze getallen over schoolverzuim waren onder andere redenen dat op 14 februari 2008 in Amsterdam het Bureau Leerplicht Plus in het leven is geroepen. Het Bureau werkt preventief: het probeert te achterhalen waarom een kind verzuimt, en is daarom veel op scholen aanwezig. Deze aanpak blijkt succesvol. Elk van de veertien stadsdelen in Amsterdam bepaalt voor ongeveer 20% zijn eigen beleid en projecten bij het voorkomen van schoolverzuim. De aard en omvang van de problematiek en het aantal schoolsoorten zijn immers in ieder stadsdeel weer anders. Daarom leggen de verschillende stadsdelen verschillende accenten, bijvoorbeeld een grotere nadruk op zorg bij het bestrijden van schoolverzuim, of juist op handhaving. Het Bureau Leerplicht Plus zorgt voor de centrale aansturing van het beleid. Die centrale aansturing is van belang omdat schoolverzuim zeker na het primair onderwijs niet beperkt blijft tot de grenzen van een stadsdeel. Bureau Leerplicht Plus organiseert te-laat-komacties, straatacties op hangplekken. Het zorgt in samenwerking met scholen dat zij verzuimcoördinatoren aanstellen en heeft een elektronisch volgsysteem voor de aansluiting van vmbo naar mbo. Leerplichtambtenaren zijn de ogen en oren in en om de school. Wat het Bureau constateert legt het terug op de juiste plek, zodat het probleem daar kan worden opgepakt. Het streven is dat jongeren de hele dag met een boeiend rooster en goede docenten op school zitten. Laat de manier waarop je het onderwijs inricht afhangen van het niveau van leerlingen. Zorg voor voldoende stages en laat jongeren op heel jonge leeftijd, bijvoorbeeld al in groep 8, kennismaken met het beroepenveld.’

77

Speelruimte De heer J.W. Verkroost, wethouder Wmo, Sport en recreatie, Promotie en Dienstverlening, gemeente Maarssen ‘Sinds een aantal jaren volg ik als wethouder de scores van onze gemeente bij Kinderen in Tel. Jammer genoeg zijn wij iets gezakt bij de indicator Speelruimte, en daar gaan wij actie op ondernemen. Wat betreft het belang van speelruimte: in ons raadsprogramma 2006 - 2010 heeft spelen en speelruimte veel meer aandacht gekregen. Alleen: voordat je nieuwe speelplekken hebt gerealiseerd, ben je zo een aantal jaren verder. Dus het komt goed, ook al kost het tijd. Een eerste besluit was om in deze raadsperiode niet op het beheer van speelplaatsen te bezuinigen en juist het onderhoudsprogramma voor honderd procent uit te voeren. Dus waar vroeger speeltoestellen werden weggehaald, omdat ze onveilig waren en niet meer werden vervangen, wordt nu gelijk gekeken hoe we vernieuwingen kunnen aanbrengen. Dat gebeurt via actieve participatie, in overleg met de bewoners en kinderen. Verder hebben wij geconstateerd dat in het oude deel van onze gemeente te weinig speelplekken zijn voor de 12-plussers. Wij gaan dat veranderen door enkele pannakooien te plaatsen en een nieuw speelveld aan te leggen. Echter: pannakooien plaatsen gaat niet vanzelf. Je hebt een bouwvergunning nodig, dan komen er bezwaren, et cetera. Doordat het college de rug recht houdt, gaat het lukken. Volhouden is mijn motto. De verwezenlijking van een avontuurlijke speelplaats wordt een reden om trots op Maarssen te zijn. Ook hierbij zijn de eerste schetsen met actieve participatie van kinderen en bewoners gepresenteerd. Onze jeugd heeft dit soort locaties nodig om te bewegen, te ontdekken en plezier te beleven. We blijven speelruimte voor kinderen en jongeren verder verbeteren, ook door deel te nemen aan het netwerk Childfriendly cities. We vinden het belangrijk dat kinderen en jongeren binnen het ruimtelijke ordeningsbeleid aandacht krijgen. Je moet niet louter vanuit overlast kijken naar deze jongere gebruikers van de openbare ruimte. Zij zijn immers ook inwoners van onze gemeente. Kort gezegd: hoe lastig of tijdrovend processen ook zijn, wij blijven er in Maarssen voor gaan en zullen zeker in de toekomst hoger scoren op de indicator speelruimte.’

82

Tienermoeders De heer K. Stoel (senior beleidsadviseur afdeling Welzijn en Educatie) gemeente Capelle aan den IJssel Gemeente Capelle aan den IJssel wist in 2007 een 57e plaats met 1,18% tienermoeders in te ruilen voor een 105e plaats in 2008 met 0,74% tienermoeders. Deze verbetering laat zien dat de inspanningen van de gemeente om beter te scoren op deze indicator, resultaat opleveren. ‘Capelle heeft sinds medio 2006 een wethouder Jeugd. Onder zijn leiding is er een Jeugdagenda opgesteld die aandacht besteedt aan de jeugd in de breedste zin van het woord. Dit komt tot uiting in het Collegeprogramma: een van de speerpunten is dat van élke jongere wordt verwacht dat hij of zij naar school gaat. Al in 2001 werd de gemeente via zelforganisaties geattendeerd op een grote groep van vooral Antilliaanse tienermoeders. Velen van hen kampen met fikse problemen. Daarom wilde de gemeente extra aandacht besteden aan specifiek deze groep jongeren. Dit gebeurt nu vooral als onderdeel van de sociale cohesie-aanpak in de wijken Rondelen en Florabuurt. Ons doel is: de zelfredzaamheid van tienermoeders bevorderen. De aanpak houdt in dat de projectleiders in beide wijken periodiek om de tafel zitten met instellingen als de gezondheidszorg, het jongerenwerk, het onderwijs en begeleidingsinstanties naar werk. Voor bepaalde problemen (denk aan huisvesting, schuldhulpverlening) zoeken we samen een oplossing. Daarnaast hebben we preventieprojecten. Zo heeft de Stichting Jongerenwerk een bordspel gemaakt dat relaties, seks en ouderschap op een speelse manier bespreekbaar maakt. Er is een spel voor 11- tot 13-jarigen, en eentje voor 14-17-jarigen. Het spel wil jongeren weerbaar maken. Het wordt gespeeld in buurthuizen en op scholen. Voor de toekomst vinden we het wenselijk dat we beter zicht krijgen op de aantallen tienermoeders. De gemeente beschikt momenteel over cijfers van de GBA, van Sociale Zaken en gezondheidsinstellingen. Deze gegevens blijken alleen heel verschillend te zijn. We denken dat het registeren beter kan. Daarnaast is het goed als er meer aandacht komt voor de huisvesting van tienermoeders. Nu zijn er vaak problemen met urgentieverklaringen en komen zij vaak niet in aanmerking voor projecten begeleid wonen. Het zou ook goed zijn als er specifieke opvangprojecten komen voor tienermoeders.’

86

Vrijetijdsbesteding Mevrouw C. Hendriksen, Programmamanager Jeugd, Gemeente Ede. ‘De gemeente Ede vindt vrije tijd bijzonder belangrijk voor kinderen en jongeren. We zien graag dat zij op een plezierige, leuke - en soms ook zinvolle - manier hun vrije tijd kunnen invullen. Onze gemeente wil dit ondersteunen en faciliteren. We doen dat op een vraaggerichte manier, door goede basisvoorzieningen en een jeugdbeleid dat aansluit bij de wensen van jongeren en kinderen. Waar hebben organisaties behoefte aan en hoe kunnen we als gemeente hierbij van dienst zijn? Nu we voor de derde keer een jeugdmonitor hebben uitgevoerd, weten we meer over de vrijetijdsbesteding van de jeugd. Van de 1933 jongeren die hebben meegedaan, doet 87% actief aan sport, 17% doet vrijwilligerswerk. De Edese jeugd is grotendeels positief over het aanbod. 70% vindt dat er voldoende uitgaansgelegenheden zijn, twee derde vindt dat er voldoende sportclubs en andere verenigingen zijn. Maar 17% meent dat er te weinig wordt georganiseerd. We proberen flexibel in te spelen op nieuwe wensen. Zo bieden we nu samen met het jeugdwelzijnswerk al in zes wijken pannavoetbal aan. We willen jongere kinderen voldoende ruimte bieden om buiten te spelen. Ede heeft veel speelplekken, hier en daar met begeleiding. Buitenspelen is natuurlijk heel leuk, en bovendien gezond voor kinderen. Gelukkig hoeven kinderen in Ede niet alleen in speeltuinen te spelen, maar is er ook lekker veel bos en hei. Verder is ons speelruimteplan vorig jaar herzien. Bij de verdeling van speelplekken willen we aansluiten bij de 3% norm zoals die de minster van VROM die voor nieuwe woonwijken heeft voorgesteld. Onlangs heeft de gemeente Ede een jongerenraad opgericht. Het blijkt nu al dat jongeren heel goed medejongeren weten te bereiken. Zij kunnen jeugd betrekken bij het formuleren en uitvoeren van het beleid. Ede kent een uitgebreid aanbod aan jeugdactiviteiten, aangeboden door allerlei organisaties, zoals Scouting. Als programmamanager ben ik de schakel tussen de gemeente en deze clubs. Zo kan ik knelpunten signaleren, en organisaties aan elkaar verbinden. Samen kijken we hoe we een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkelingen van de jeugd in de gemeente.’

88

THEMA: Jeugdparticipatie Indicator: in wording Kinderen in Tel is bijzonder verheugd dat in de editie van het Databoek 2010 een nieuwe indicator beschikbaar komt: Jeugdparticipatie Gemeenten. Daarmee kunnen we in kaart brengen hoe het staat met de mogelijkheden van jongeren om mee te denken en te beslissen op lokaal niveau. Momenteel ontwikkelen de initiatiefnemers (VerweyJonker Instituut en Stichting Alexander) deze indicator. De verwachting is dat het instrument rond de zomer van 2009 gereed is. Waaruit bestaat het instrument? Het instrument Jeugdparticipatie bestaat uit twee vragenlijsten die betrokkenen via het internet kunnen invullen. Een vragenlijst is bedoeld voor de gemeente, en de andere vragenlijst is voor de jongeren in de gemeente. Gezamenlijk geven de uitkomsten een beeld van de kwaliteit van participatie (lees: de mate van inspraak en medezeggenschap) van jongeren in de betreffende gemeente. Een deel van de informatie – vergelijkbare data - wordt gebruikt voor de indicator; de benchmark van Kinderen in Tel. Verder komt er een module voor maatschappelijke participatie. Tot slot stellen we ook een verkorte versie samen van het instrument, om aan te haken bij bestaande jeugd- en/of GGD-monitoren.

organisaties) de dialoog met hun gemeente kunnen aangaan over hun betrokkenheid bij lokaal beleid. Wie doet er mee? De Indicator Jeugdparticipatie Gemeenten wordt ontwikkeld door het Verwey-Jonker Instituut en Stichting Alexander, samen met zes pilotgemeenten, te weten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Tilburg. Bijzonder is dat de pilotgemeenten de ontwikkelkosten financieren, aangevuld met financiën van Unicef. De Nationale Jeugdraad en jongeren uit verschillende gemeenten zijn ook actief betrokken bij de totstandkoming van dit instrument. Meer informatie? Wilt u meer informatie over het instrument Jeugdparticipatie Gemeenten? Neem dan contact op met Ivet Pieper van Stichting Alexander ([email protected]) of Jodi Mak van het Verwey-Jonker Instituut ([email protected]).

•• Wat levert het op? Het instrument Jeugdparticipatie Gemeenten levert niet alleen informatie voor Kinderen in Tel op. De informatie is ook bruikbaar op lokaal niveau om bestaand beleid te verbeteren of nieuw beleid te realiseren. Het wordt een activerende indicator waarmee jongeren(-

89

Gemeente Borsele over Jeugdparticipatie De gemeente Borsele won in 2008 de Jong Lokaal Bokaal. De prijs is een initiatief van de Nationale Jeugdraad en het programmaministerie voor Jeugd en Gezin. De bokaal gaat naar de gemeente die de beste uitwerking weet te geven aan het meedoen, meedenken en meebeslissen van jongeren op lokaal niveau. De gemeente Borsele wist de bokaal binnen te slepen door gerichte aandacht voor jongerenparticipatie. Zo kent de gemeente een actieve jongerenraad van meisjes en jongens tussen de 13 en 25 jaar. Zowel jongeren van het vmbo, als van havo en vwo zijn vertegenwoordigd. Ze geven gevraagd en ongevraagd advies aan het college. Daarnaast buigen verschillende werkgroepen zich over de pr, veiligheid en organisatie van evenementen. Zo regelt de jongerenraad een bus om jongeren uit de vijftien kernen in Borsele naar een bioscoop in Vlissingen te brengen. Jongerenparticipatie in Borsele heeft onder andere geleid tot een gericht jongerenhuisvestingsbeleid. Bij nieuwbouwplannen wordt rekening gehouden met huisvesting voor jongeren. En voor de verkeersveiligheid heeft de jongerenraad in 2008 een film gemaakt voor de jongeren van groep 7 en 8. De film laat zien wat de invloed is van het gedrag van jongeren op andere weggebruikers. De website www.jongerenraadborsele.nl toont een gevarieerd geheel van artikelen, subsidieaanvragen, een forum, polls en aankondigingen van leuke jongerenactiviteiten. De onderwerpen sluiten aan bij de interesses van jongeren. Het aantal bezoekers is sinds 2003 elk jaar meer dan verdubbeld, met in 2007 wel 806.167 bezoekers. De gemeente Borsele hecht aan enkele belangrijke uitgangspunten bij jongerenparticipatie: - - - - - -

90

Laat ambtenaren de jongeren goed begeleiden. Stel daarvoor als gemeente tijd en financiële middelen beschikbaar. Neem jongeren serieus. Dit betekent een goede dialoog met de jongeren om een beslissing toe te lichten. Zorg ervoor dat de raad bestaat uit een gevarieerd gezelschap. Dit is belangrijk voor de representativiteit, maar evengoed voor het vervangen en aanvullen van het ledenaantal, wanneer dit nodig is. Let erop dat de taken passen bij de interesses van de jongeren. Laat de raad niet politiek gekleurd zijn: dat vertroebelt vaak de gegeven adviezen.

Verwey-Jonker Instituut

Deel 3: De resultaten per provincie en gemeente Dit deel bevat een illustratie van de scores van alle indicatoren per gemeente in grafieken. De gemeenten worden per provincie in alfabetische volgorde behandeld. Hoe kunnen we de gegevens per grafiek nu interpreteren? Dit jaar is ervoor gekozen, in navolging van de Amerikaanse versie en net als het vorige jaar, om de percentuele verandering ten opzichte van het voorgaande jaar grafisch weer te geven. In elke grafiek staat ook de percentuele verandering van het landelijk cijfer weergegeven. Aan de gemeentelijke grafieken gaat een provinciale grafiek vooraf. De indicatoren staan aan de linkerzijde van de pagina. Hierbij hebben we de volgorde van vorig jaar aangehouden. De indicatoren zijn met een trefwoord omschreven. De precieze definiëring en uitwerking per indicator is te vinden in deel 1. De leeftijdscategorie waarop de indicatoren betrekking hebben loopt van 0 tot en met 17 jaar. Als het gaat om een afwijkende leeftijdscategorie, is dit tussen haakjes achter de indicator vermeld. Rechts

van de grafiek staan de landelijk gemiddelde scores van 2006 en 2007. Daarnaast staat voor iedere provincie de ranking per indicator vermeld. De scores lopen van 1 (de laagst scorende provincie, dat wil zeggen de provincie die er het minst goed voorstaat), tot en met 12: de hoogst scorende provincie (ofwel de provincie die er het beste voorstaat). In de rechterkantlijn van de pagina is de betreffende provincie vermeld, met tussen haakjes de overall ranking van de provincie. De overall ranking van de provincie is gebaseerd op de opgetelde z-scores van alle indicatoren voor de twaalf provincies. In deel 1 is de methodologische verantwoording te vinden van de totstandkoming van de ranking en de overall ranking. In de grafiek is de percentuele verandering van de indicatoren in de betreffende provincie ten opzichte van het voorgaande jaar weergegeven. Heeft een provincie een lagere (betere) score op een indicator dan het voorgaande jaar, dan zien we de staaf aan de rechterkant van de nullijn. Heeft een provincie een hogere (slechtere) score dan het voorgaande jaar, dan zien we de staaf aan de linkerkant van de nul-

91

lijn. De mate van stijging of daling is weergegeven als percentage van het voorgaande jaar. Zo was de kindersterfte in 2006 in Drenthe 13,13. In 2007 is dit 14,37. De percentuele verandering (stijging) wordt als volgt berekend: ((14,37 – 13,13) / 13,13) * 100 = 9,99%. De maximale daling (verbetering) wordt bereikt als de score in 2007 is teruggelopen tot nul, deze wordt dan: ((0 - 13,13) / 13,13) * 100 = -100%. De maximale stijging is in theorie veel groter dan 100%, zoals blijkt uit het volgende voorbeeld: ((19,04 - 9,52) / 9,52) * 100 = 200%. Toch hebben wij ervoor gekozen de maximale stijging weer te geven als 100%. Een reden hiervoor is dat gemeenten in 2006 soms ook nul scoorden op indicatoren. De berekening zou dan moeten zijn: ((14,37 - 0) / 0) * 100 = ‘niet bestaand’. Vandaar dat ook voor de provincies en gemeenten waarbij de score op een indicator in 2006 nul bedroeg en waarbij ze in 2007 wel een waarde hadden, de stijging op 100% is gesteld. De waarde 100% is dus een illustratieve waarde en geen reële waarde. Alle andere waarden in de grafieken zijn reëel. Na het overzicht per provincie volgen de grafieken van de gemeenten in die provincie, gerangschikt op alfabetische volgorde. De grafieken per gemeente zijn wat betreft opmaak hetzelfde als de grafieken per provincie. Bovenaan staat de naam van de gemeente waar de grafiek betrekking op heeft, met tussen haakjes de overall ranking van de gemeente. De waarden variëren van 1 (de laagst scorende gemeente, dat wil zeggen de gemeente die er het minst goed voorstaat), tot 443. 443 betekent: de hoogst scorende gemeente, ofwel de gemeente die er het beste voorstaat in vergelijking met de andere gemeenten.

92

We willen nog vermelden dat Kinderen in Tel is uitgegaan van de gemeentelijke indeling per 1 januari 2007. Het gaat dan om 443 gemeenten. Per 1 januari 2009 is de situatie ongewijzigd.

Bijlagen Bijlage 1

Bevat een overzichtstabel waarin per provincie de scores per indicator zijn weergegeven

Bijlage 2

Bevat een overzichtstabel waarin per gemeente de scores per indicator zijn weergegeven.

Bijlage 3

Bevat een overzichtstabel waarin per gemeente naast de overall ranking ook de rankings per indicator zijn weergegeven. De gemeenten zijn in de tabel gerangschikt van laag naar hoog: van de gemeente die het laagste (dus het minste) scoort, naar de hoogst scorende gemeente (de gemeenten die het op de betreffende indicator beter doen in vergelijking met de andere gemeenten).

Bijlage 1: Overzichtstabel scores provincies 2007 Deze overzichtstabel toont de scores van alle provincies op alle 12 indicatoren van Kinderen in Tel over het jaar 2007. De volgorde van de provincies in deze tabel is bepaald door de totale rangorde. De best scorende provincie krijgt rangnummer 12 en de minst goed scorende rangnummer 1. De provincie met minder goede uitslagen staat dus bovenaan op nummer 1. Overall ranking

Provincie

Kinder- ZuigelingenMet delict sterfte sterfte voor rechter

Werkloze Kk in jeugdjongeren zorg

Kk in achterstandswijken

Kk in uitkeringsgezin

Melding kindermishandeling

Achterstandsleerlingen

Relatief Speelruimte verzuim

Tienermoeders

1

Zuid-Holland

14,29

3,80

4,15%

1,20%

2,21%

16,33%

8,65%

1,13%

23,54%

2,24%

58

0,82%

2

Groningen

15,89

4,93

3,48%

1,46%

1,48%

37,66%

7,55%

0,69%

16,06%

1,74%

37

0,75%

3

Flevoland

15,28

4,41

3,69%

1,33%

2,56%

11,08%

6,38%

0,67%

17,77%

1,34%

31

1,16%

4

Friesland

16,89

3,40

3,48%

1,31%

1,87%

38,13%

4,90%

0,93%

13,93%

1,50%

47

0,66%

5

Noord-Holland

14,59

3,64

3,99%

0,95%

1,21%

11,83%

7,13%

0,52%

19,54%

2,34%

51

0,69%

6

Drenthe

14,37

2,88

3,19%

1,64%

1,75%

24,94%

4,81%

0,85%

13,69%

2,38%

39

0,65%

7

Limburg

12,35

3,07

2,95%

1,46%

1,78%

19,64%

5,88%

0,28%

17,14%

2,30%

45

0,69%

8

Noord-Brabant

13,49

3,16

3,15%

0,87%

2,30%

8,36%

4,48%

0,82%

17,09%

1,95%

51

0,48%

9

Zeeland

20,34

2,13

3,66%

0,90%

2,58%

6,25%

4,10%

0,78%

15,50%

0,78%

41

0,71%

10

Overijssel

9,44

4,56

3,01%

1,08%

1,59%

16,10%

4,81%

0,74%

15,38%

1,51%

59

0,66%

8,48%

5,05%

0,38%

14,81%

1,90%

66

0,46%

1,81%

8,09%

4,57%

0,50%

15,43%

1,76%

54

0,53%

11

Utrecht

13,80

3,62

3,19%

0,68%

12

Gelderland

14,45

4,06

2,91%

0,87%

335

Bijlage 2: Scores per gemeente per indicator Deze overzichtstabel toont de scores van alle gemeenten op alle 12 indicatoren van Kinderen in Tel. De volgorde van de gemeenten in deze tabel is bepaald door de totale rangorde. De best scorende gemeente krijgt rangnummer 443 en de minst goed scorende rangnummer 1. De gemeente met minder goede uitslagen staat dus bovenaan op nummer 1.

Overall ranking

Provincie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Rotterdam s-Gravenhage Amsterdam Reiderland Heerlen Almelo Kerkrade Enschede Dordrecht Schiedam Roermond Appingedam het Bildt Tilburg Den Helder Leeuwarden Arnhem Delfzijl Lelystad Hoogezand-Sappemeer Helmond Vlissingen Smallingerland Delft Groningen Emmen Maassluis Pekela Menterwolde Capelle aan den IJssel Gouda Nijmegen

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 22,90 19,74 25,76 0,00 21,46 23,58 15,59 20,66 17,38 17,67 32,77 10,56 38,49 13,16 12,45 19,28 10,24 21,91 12,47 17,71 28,39 26,25 14,44 16,62 22,33 11,07 22,47 8,74 54,93 12,67 6,08 13,31

6,33 3,31 4,86 12,66 1,33 4,60 5,45 8,50 1,60 3,68 5,67 24,79 7,94 3,09 5,09 2,86 8,29 8,00 4,94 3,08 5,31 0,00 5,06 3,18 3,04 1,89 6,62 0,00 19,05 10,28 4,46 4,19

6,13% 6,21% 6,18% 1,90% 4,27% 4,96% 4,27% 3,78% 4,74% 4,79% 5,25% 5,75% 3,09% 4,33% 5,21% 4,86% 4,32% 5,82% 4,59% 4,29% 3,99% 5,94% 4,19% 3,90% 3,96% 3,79% 4,77% 4,01% 3,28% 4,25% 4,02% 3,56%

Werkloze jongeren 1,95% 2,19% 1,25% 4,92% 2,31% 2,74% 2,90% 1,82% 1,53% 1,13% 1,99% 2,66% 0,95% 1,01% 2,10% 2,05% 1,67% 2,55% 1,84% 2,71% 2,51% 0,99% 1,57% 0,94% 1,05% 2,18% 1,23% 2,38% 2,63% 0,85% 1,33% 1,32%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,94% 2,81% 1,94% 1,83% 2,95% 1,85% 2,09% 2,34% 3,19% 1,98% 2,36% 1,21% 2,38% 2,18% 2,44% 2,80% 2,25% 1,04% 3,70% 1,62% 3,13% 3,47% 2,61% 3,12% 2,44% 2,04% 1,98% 1,56% 1,05% 1,77% 3,55% 2,58%

54,98% 32,33% 36,84% 100,00% 74,28% 39,22% 48,07% 46,11% 29,60% 30,12% 42,99% 50,79% 89,68% 36,86% 16,73% 31,46% 31,39% 29,78% 8,00% 56,27% 31,12% 14,76% 43,48% 27,62% 41,18% 55,53% 0,00% 99,64% 49,56% 9,17% 0,00% 25,50%

21,66% 13,33% 17,15% 9,91% 11,90% 9,13% 9,27% 11,14% 9,32% 10,78% 9,19% 7,52% 4,16% 8,57% 9,23% 11,83% 14,42% 8,15% 8,06% 9,77% 6,98% 8,76% 6,33% 10,27% 14,29% 6,84% 9,72% 7,80% 4,00% 8,98% 6,83% 12,16%

1,67% 1,20% 0,35% 1,68% 0,46% 0,97% 0,38% 1,49% 1,43% 1,17% 0,35% 0,46% 1,82% 2,17% 1,43% 1,80% 0,84% 0,71% 0,79% 0,77% 0,90% 1,31% 1,24% 1,20% 0,95% 1,18% 1,05% 0,92% 0,15% 1,67% 1,88% 0,77%

45,95% 36,15% 40,98% 25,05% 26,94% 24,00% 27,29% 24,16% 29,73% 36,17% 27,50% 18,55% 15,91% 23,31% 24,65% 15,95% 25,72% 26,86% 22,40% 28,22% 22,74% 21,53% 20,16% 20,06% 18,66% 23,24% 28,41% 30,00% 18,86% 20,80% 20,84% 21,64%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

4,73% 3,23% 4,82% 1,25% 3,84% 2,73% 2,48% 2,77% 2,12% 2,48% 2,47% 2,06% 0,72% 3,69% 2,18% 1,44% 3,24% 2,87% 2,34% 0,51% 1,89% 1,34% 2,02% 3,66% 2,50% 4,32% 2,65% 0,84% 0,24% 2,66%

59 99 62 32 34 61 32 43 44 70 38 60 73 61 34 34 30 23 24 39 66 45 63 67 46 35 60 38 39 58 90 54

1,63% 1,28% 1,18% 1,02% 1,25% 1,22% 2,14% 0,90% 1,59% 1,28% 1,31% 0,61% 1,29% 0,95% 1,46% 1,01% 1,00% 1,10% 1,91% 1,30% 0,34% 1,14% 1,31% 0,74% 0,89% 0,80% 0,87% 0,89% 0,81% 1,07% 0,66% 0,45%

4,64%

337

338

Overall ranking

Provincie

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Eindhoven Stadskanaal Venlo Bolsward Leiden Assen Brunssum Leerdam Utrecht Zoetermeer Winschoten Harlingen Doesburg Ferwerderadiel Sneek Vlaardingen Breda Spijkenisse Moordrecht Kollumerland c.a. Middelburg Achtkarspelen Hoogeveen Eemsmond Maastricht Veendam Tiel Winterswijk Zutphen Ouderkerk Almere Ede Vlagtwedde Deventer Beverwijk Vaals Zwolle Noord-Beveland

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 20,36 14,43 23,27 36,62 9,44 10,44 18,12 15,33 17,96 14,67 22,37 29,95 18,98 48,07 17,09 17,73 20,53 15,84 0,00 49,50 35,10 27,46 21,54 26,11 11,48 17,53 10,10 11,85 12,20 38,44 16,38 25,50 30,43 14,61 30,23 13,82 19,91 18,68

4,13 0,00 3,06 0,00 1,50 3,98 8,30 4,22 3,65 4,70 0,00 0,00 10,64 0,00 8,22 1,39 3,98 1,42 10,99 13,33 3,87 2,73 3,16 11,90 4,54 7,58 2,03 13,07 3,62 12,50 3,51 2,26 13,61 4,84 7,16 0,00 3,61 0,00

4,23% 2,67% 4,23% 4,08% 4,09% 4,69% 3,76% 3,64% 4,20% 4,07% 5,04% 3,58% 4,92% 2,48% 4,39% 3,92% 4,14% 3,78% 3,04% 2,29% 4,41% 2,75% 3,07% 2,06% 2,80% 3,83% 4,29% 3,74% 3,95% 2,24% 3,86% 2,57% 2,91% 4,93% 3,58% 1,78% 4,27% 4,87%

Werkloze jongeren 0,87% 2,41% 1,60% 1,09% 1,11% 2,54% 1,77% 0,84% 0,77% 1,26% 2,37% 1,36% 0,99% 2,18% 1,80% 1,41% 1,17% 0,89% 1,26% 0,69% 1,18% 1,28% 1,68% 1,25% 1,28% 2,99% 1,64% 1,48% 2,06% 0,00% 1,53% 0,60% 1,38% 1,15% 1,42% 1,26% 1,07% 0,00%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 3,69% 1,30% 2,11% 1,49% 3,18% 2,04% 2,06% 1,94% 3,49% 1,89% 1,64% 2,15% 1,56% 2,10% 1,84% 2,44% 2,29% 3,08% 1,27% 2,98% 1,58% 2,25% 1,38% 2,57% 1,53% 1,91% 1,99% 2,50% 2,39% 2,28% 2,06% 0,93% 2,19% 1,00% 1,81% 2,77% 4,26%

13,33% 57,64% 22,20% 68,95% 7,25% 22,80% 45,49% 30,05% 31,33% 5,01% 17,89% 56,94% 18,65% 79,68% 39,12% 0,00% 15,72% 4,22% 0,00% 82,27% 0,17% 65,03% 37,45% 81,85% 32,92% 14,68% 8,61% 12,35% 20,68% 0,00% 4,05% 0,00% 99,30% 15,55% 0,00% 72,11% 9,53% 0,00%

8,69% 7,91% 7,77% 5,58% 8,50% 7,21% 8,22% 4,34% 10,86% 8,58% 8,44% 6,46% 7,18% 3,77% 6,63% 10,10% 6,99% 8,66% 3,32% 3,59% 5,84% 3,50% 6,00% 5,48% 9,87% 6,54% 6,89% 3,22% 6,70% 1,49% 7,65% 4,54% 2,39% 5,78% 5,34% 7,57% 6,46% 2,94%

1,14% 0,82% 0,27% 1,07% 1,87% 1,22% 0,35% 1,16% 0,52% 1,03% 0,79% 0,70% 0,49% 0,57% 0,76% 0,95% 0,85% 1,22% 0,76% 0,39% 0,83% 1,08% 0,83% 0,81% 0,40% 0,91% 1,00% 0,77% 0,71% 1,14% 0,75% 0,48% 0,69% 0,78% 0,90% 0,00% 0,99% 0,88%

24,40% 16,28% 25,81% 9,95% 21,96% 10,12% 20,55% 26,91% 28,93% 16,67% 16,93% 17,65% 24,89% 12,45% 10,14% 31,74% 16,20% 26,08% 15,78% 23,06% 15,44% 20,83% 22,78% 11,26% 20,14% 21,78% 25,10% 16,76% 11,59% 13,55% 20,52% 17,70% 14,64% 16,91% 20,16% 23,39% 12,42% 12,78%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,44% 4,94% 4,12% 2,84% 0,99% 2,01% 2,49% 1,55% 2,51% 3,31% 2,01% 1,81% 2,66% 0,66% 2,55% 2,38% 3,52% 1,86% 1,87% 0,81% 0,99% 0,49% 1,08% 0,87% 2,68% 1,60% 0,40% 1,44% 0,99% 1,52% 1,47% 5,03% 1,15% 1,80% 1,86% 4,59% 1,69% 1,70%

48 37 56 55 80 34 34 118 66 46 33 77 56 85 43 45 73 57 132 36 56 64 42 57 46 19 81 58 55 183 42 130 27 59 68 37 53 40

0,88% 1,26% 0,86% 1,16% 0,73% 1,29% 0,84% 0,88% 0,58% 0,56% 1,03% 0,98% 0,32% 0,80% 0,74% 0,66% 0,43% 0,97% 1,26% 0,46% 0,89% 0,99% 0,88% 0,62% 0,77% 0,24% 0,91% 1,18% 1,21% 0,00% 1,10% 0,67% 0,22% 0,78% 0,78% 0,89% 0,80% 1,85%

Overall ranking

Provincie

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

Terneuzen Nieuw-Lekkerland Geertruidenberg Boskoop Oss Dantumadeel Dongeradeel Sittard-Geleen Alkmaar Bellingwedde IJsselstein Weststellingwerf Cuijk Rucphen Bodegraven Hellevoetsluis s-Hertogenbosch Amersfoort Gorinchem Boxtel De Marne Rijswijk Haarlem Hengelo (O.) Oosterhout Heerenveen Leidschendam-Voorburg Zaanstad Nijefurd Zwijndrecht Noordoostpolder Hoorn Margraten Renkum Heerhugowaard Tholen Alblasserdam Sliedrecht

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 15,33 26,59 11,59 13,35 14,91 21,55 17,24 19,97 19,73 41,15 20,17 13,99 4,52 17,39 20,27 26,21 18,41 16,84 13,39 31,30 10,64 6,43 20,33 24,24 15,43 8,47 17,79 17,50 41,71 24,26 17,20 16,37 0,00 35,77 26,17 11,94 16,66 37,88

3,93 0,00 0,00 5,08 8,99 0,00 6,87 0,00 5,59 0,00 4,45 0,00 8,03 0,00 4,41 4,94 4,32 6,12 2,66 0,00 18,52 2,19 1,64 3,14 3,97 2,13 5,41 2,46 7,41 8,99 8,61 3,95 10,87 3,66 3,03 9,29 4,20 0,00

4,15% 2,68% 3,26% 2,59% 3,86% 3,89% 2,57% 3,14% 3,69% 2,19% 3,70% 4,59% 3,08% 2,06% 2,67% 4,57% 4,69% 3,32% 3,93% 3,00% 2,90% 3,60% 4,05% 3,65% 4,59% 4,71% 3,65% 3,37% 2,38% 2,64% 2,75% 4,46% 4,27% 3,46% 3,22% 2,21% 3,70% 3,35%

Werkloze jongeren 1,88% 0,83% 1,03% 0,68% 1,01% 1,80% 1,11% 2,46% 0,96% 2,45% 0,94% 1,25% 1,36% 1,50% 0,48% 0,71% 1,05% 1,17% 1,18% 0,94% 1,01% 1,73% 1,04% 1,69% 0,60% 0,95% 1,13% 1,45% 1,07% 0,44% 0,81% 1,22% 0,78% 1,27% 0,76% 0,73% 0,53% 0,77%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,81% 1,92% 1,92% 3,20% 3,22% 1,17% 1,35% 2,14% 1,16% 1,40% 1,55% 2,85% 1,74% 2,80% 1,46% 0,03% 2,58% 2,81% 0,96% 2,43% 1,13% 0,02% 2,21% 2,09% 2,41% 1,16% 1,54% 2,23% 2,17% 1,25% 3,57% 1,60% 1,25% 2,02% 2,42% 1,62%

8,26% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 84,29% 67,55% 19,35% 8,25% 42,48% 0,00% 70,98% 40,86% 36,31% 0,00% 0,00% 19,70% 9,69% 9,21% 19,30% 43,07% 0,00% 13,59% 0,00% 0,00% 19,57% 8,63% 17,56% 65,08% 0,00% 62,33% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,14% 0,00% 0,00%

5,44% 1,78% 3,23% 3,70% 4,31% 4,97% 4,43% 7,53% 6,32% 5,05% 4,40% 4,62% 4,33% 3,76% 2,84% 4,44% 6,82% 5,20% 5,42% 4,62% 5,23% 8,61% 5,94% 6,66% 4,08% 5,11% 7,01% 6,22% 2,50% 5,75% 4,22% 4,77% 2,02% 4,04% 3,32% 2,96% 3,70% 3,17%

1,04% 1,18% 1,39% 0,77% 0,38% 0,67% 0,95% 0,35% 1,23% 0,45% 0,29% 0,74% 1,05% 0,78% 1,08% 0,90% 0,90% 0,51% 1,03% 0,88% 0,65% 0,82% 0,98% 1,08% 1,40% 0,98% 0,81% 0,35% 1,00% 1,14% 0,58% 0,74% 0,10% 0,90% 1,08% 0,45% 1,35% 0,50%

18,16% 18,69% 18,75% 14,95% 21,41% 12,40% 20,52% 16,54% 18,90% 19,93% 14,59% 16,08% 17,44% 26,68% 14,27% 20,46% 20,00% 12,92% 21,47% 17,11% 12,07% 22,20% 20,90% 15,28% 16,46% 11,61% 11,47% 21,83% 8,22% 17,40% 10,54% 16,88% 4,64% 8,69% 11,15% 21,62% 14,15% 21,88%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,22% 0,44% 5,56% 1,43% 2,77% 1,71% 1,01% 1,04% 1,92% 1,01% 1,79% 0,43% 0,70% 2,91%

38 187 38 210 46 52 50 59 53 20 181 51 52 97 141 69 41 108 56 62 17 21 70 64 45 41 62 71 33 45 42 80 110 61 107 93 73 91

0,90% 0,85% 0,93% 0,00% 0,51% 0,30% 0,48% 0,76% 0,64% 0,76% 0,30% 0,73% 0,30% 0,00% 0,31% 0,66% 0,72% 0,82% 0,22% 0,41% 0,94% 0,57% 0,81% 1,21% 0,52% 0,48% 0,38% 0,61% 0,00% 0,55% 0,88% 0,77% 0,24% 0,87% 0,67% 0,65% 0,38% 0,56%

1,21% 2,40% 1,22% 1,56% 1,46% 1,49% 1,93% 0,66% 0,97% 2,02% 3,54% 1,63% 2,41% 1,65% 1,55% 0,52% 1,49% 4,61% 1,00% 2,14% 1,94% 1,56% 1,55%

339

340

Overall ranking

Provincie

109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146

Nieuwegein Loppersum Veenendaal Venray Roosendaal Landgraaf Steenwijkerland Staphorst Urk Goes Reimerswaal Rheden Harderwijk Waalwijk Hilversum Alphen aan den Rijn Neder-Betuwe Twenterand Beesel Leiderdorp Ooststellingwerf Oldebroek Doetinchem Uden Druten Zeist Schagen Coevorden Maarssen Elburg Dongen Bergen op Zoom Rozenburg Lemsterland Katwijk Deurne Hattem Schijndel

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 16,09 20,03 19,60 16,59 7,60 13,93 7,79 5,19 27,14 29,74 18,22 14,93 18,42 18,38 18,44 9,32 7,88 9,35 17,28 28,67 21,54 27,64 16,18 11,08 47,07 18,39 33,48 9,80 17,21 18,49 8,81 12,69 0,00 0,00 18,56 21,12 18,63 4,85

6,45 18,18 4,93 5,41 1,24 6,58 8,58 11,81 0,00 0,00 2,96 11,11 1,95 2,10 2,12 5,60 6,62 6,85 0,00 3,88 0,00 0,00 3,38 0,00 5,24 1,53 0,00 2,96 4,66 3,58 7,91 0,00 0,00 0,00 1,28 3,47 0,00 9,13

3,81% 2,04% 2,32% 3,81% 3,23% 3,26% 2,14% 1,93% 3,89% 4,06% 2,49% 3,00% 3,25% 3,36% 4,00% 3,69% 2,30% 1,51% 2,88% 3,51% 2,14% 3,83% 3,77% 3,27% 2,56% 5,07% 4,05% 2,85% 3,15% 2,32% 2,50% 3,57% 4,76% 3,97% 2,60% 3,43% 2,31% 3,77%

Werkloze jongeren 0,74% 0,91% 0,71% 1,10% 0,76% 2,19% 1,17% 0,00% 0,35% 1,16% 0,82% 1,01% 0,63% 0,66% 0,65% 0,53% 0,38% 0,78% 0,73% 0,45% 1,19% 0,33% 0,93% 0,77% 1,15% 0,79% 1,10% 1,24% 0,48% 0,79% 0,82% 0,76% 0,82% 0,81% 0,27% 1,14% 0,00% 0,43%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen

0,70% 0,86% 2,25% 1,42% 1,96% 0,65% 1,56% 3,01% 2,59% 1,78% 2,01% 1,48% 1,18% 2,94% 1,24% 1,24% 1,85% 2,64% 1,55% 1,84% 2,71% 3,74% 0,94% 1,17% 1,36% 1,72% 1,52% 1,83% 1,23% 2,01% 1,83% 2,23% 1,39% 2,98%

0,00% 41,87% 10,28% 21,57% 0,00% 0,00% 40,25% 27,71% 0,00% 0,00% 21,63% 13,60% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 40,16% 0,00% 0,00% 53,34% 0,00% 8,80% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 11,58% 0,00% 0,00% 0,00% 8,51% 0,00% 61,10% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

5,54% 5,33% 6,23% 4,89% 5,08% 6,14% 4,66% 1,02% 2,13% 4,58% 2,88% 5,22% 3,81% 3,53% 4,18% 4,13% 1,88% 3,05% 4,38% 3,44% 3,46% 1,96% 3,52% 3,71% 3,91% 5,16% 4,22% 4,91% 2,31% 1,81% 2,82% 5,65% 4,60% 4,15% 2,31% 3,07% 1,83% 2,34%

0,51% 0,45% 0,33% 0,46% 0,82% 0,38% 0,70% 0,18% 0,27% 0,93% 0,43% 0,43% 0,55% 1,05% 0,72% 1,42% 0,72% 0,65% 0,37% 1,20% 0,62% 0,70% 0,42% 0,49% 0,32% 0,42% 0,67% 0,79% 0,27% 0,47% 1,22% 0,70% 0,77% 0,61% 1,15% 0,40% 0,40% 0,66%

17,16% 7,40% 16,56% 19,19% 22,86% 18,97% 12,12% 28,49% 21,73% 11,94% 20,75% 12,98% 19,05% 19,76% 13,59% 11,43% 19,76% 22,87% 19,23% 8,43% 13,69% 19,44% 11,76% 15,10% 17,28% 11,75% 13,80% 15,22% 10,87% 14,93% 14,07% 26,02% 23,75% 13,20% 20,97% 15,57% 4,46% 14,95%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

3,08% 1,35% 1,19% 1,92% 2,47% 2,48% 1,41% 0,34% 0,27% 0,78% 0,73% 1,83% 2,70% 2,32% 1,65% 1,67% 1,16% 1,89% 3,67% 0,99% 1,14% 2,97% 1,88%

40 81 137 88 71 32 56 133 140 30 52 58 76 59 97 38 139 88 87 71 49 92 62 46 52 43 65 26 55 167 73 46 29 51 107 71 48 63

0,56% 0,30% 0,38% 0,27% 0,61% 0,36% 0,69% 1,68% 1,10% 0,49% 1,19% 0,43% 0,64% 0,68% 0,89% 0,36% 1,21% 0,48% 0,56% 0,27% 0,90% 0,12% 0,51% 0,77% 0,36% 0,40% 0,57% 0,61% 0,55% 0,42% 0,92% 0,50% 1,17% 0,26% 0,41% 0,47% 0,76% 0,14%

1,66% 1,44% 0,95% 3,50% 5,62% 1,18% 0,78% 0,93% 1,83% 1,97% 0,99% 1,01% 9,70%

Overall ranking

Provincie

147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184

Etten-Leur Vianen Bunschoten Schoonhoven Woensdrecht Hardinxveld-Giessendam Culemborg Purmerend Meppel Aalburg Heerde Heusden Opsterland Veldhoven Kampen Apeldoorn Papendrecht Moerdijk Weesp Wieringermeer Grootegast Woudenberg Boekel Hillegom Vlieland Zandvoort Velsen Valkenburg aan de Geul Heemskerk Wûnseradiel Boarnsterhim Borger-Odoorn Schermer Beek Barneveld Gilze en Rijen Bergambacht Rhenen

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 14,45 22,12 24,49 9,34 41,14 16,63 7,39 14,70 15,08 7,60 44,23 17,49 25,41 10,79 12,41 15,21 18,15 22,39 22,31 17,16 7,99 43,16 20,41 17,53 0,00 0,00 19,56 40,50 12,39 25,63 11,22 17,50 20,63 0,00 14,37 17,74 33,23 18,17

2,36 0,00 0,00 0,00 0,00 4,33 9,55 0,00 2,77 0,00 0,00 6,49 3,11 4,88 6,13 1,81 2,81 0,00 0,00 14,29 0,00 0,00 0,00 4,69 0,00 6,49 6,61 0,00 0,00 0,00 13,51 0,00 21,28 9,52 8,53 0,00 0,00 4,07

2,76% 3,15% 2,43% 3,01% 1,76% 2,32% 2,07% 3,94% 3,12% 3,53% 3,83% 3,07% 2,17% 3,08% 2,42% 3,43% 3,47% 1,57% 3,02% 2,35% 2,77% 2,37% 2,12% 4,22% 1,85% 5,91% 3,52% 1,79% 2,61% 2,80% 3,95% 1,20% 1,61% 2,21% 2,45% 2,60% 2,03% 2,87%

Werkloze jongeren 1,24% 0,50% 0,39% 0,75% 0,54% 0,49% 0,76% 1,00% 1,61% 0,68% 0,57% 0,68% 1,04% 0,72% 0,51% 0,97% 0,66% 0,60% 0,56% 0,81% 0,82% 0,87% 0,00% 0,00% 0,00% 0,78% 1,08% 0,68% 1,00% 0,87% 1,18% 1,36% 0,00% 1,30% 0,45% 0,80% 0,00% 0,54%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,71%

2,64% 1,97% 2,33% 1,43% 1,29% 1,59% 1,52% 1,94% 2,45% 1,73% 4,39% 1,97% 2,28% 1,92% 1,67% 0,85% 1,18% 0,98% 2,70% 1,92% 0,00% 1,77% 1,01% 1,36% 1,01% 1,33% 1,48% 1,60% 0,87% 1,93% 1,77% 1,51% 2,46%

0,13% 19,34% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,33% 0,00% 13,24% 0,00% 0,00% 0,00% 28,31% 0,00% 11,73% 3,92% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 69,34% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 19,34% 7,03% 23,79% 0,00% 0,00% 11,77% 0,00% 0,00% 0,00%

4,59% 3,70% 1,36% 4,03% 2,32% 0,65% 7,24% 4,49% 4,49% 0,61% 2,24% 3,61% 3,00% 2,99% 3,19% 4,61% 3,99% 2,43% 6,14% 3,03% 2,85% 2,04% 2,01% 2,32% 0,00% 5,20% 4,37% 3,99% 5,33% 2,74% 2,83% 3,19% 1,58% 4,69% 1,89% 3,15% 1,27% 3,45%

1,00% 0,57% 0,25% 0,88% 0,97% 0,57% 0,45% 0,28% 0,71% 0,64% 0,50% 0,50% 0,50% 0,34% 0,68% 0,58% 0,78% 0,72% 0,67% 0,94% 0,66% 0,20% 0,24% 0,90% 0,39% 1,21% 0,75% 0,20% 0,92% 0,99% 0,59% 0,99% 0,87% 0,18% 0,30% 1,63% 0,85% 0,30%

13,59% 11,09% 25,59% 15,20% 19,75% 13,96% 16,54% 18,22% 11,78% 22,08% 18,09% 18,53% 13,27% 8,17% 12,03% 15,08% 12,28% 12,99% 12,81% 9,70% 12,74% 9,57% 31,04% 9,86% 6,03% 10,37% 13,57% 7,02% 21,27% 7,19% 7,27% 10,30% 7,25% 10,57% 23,57% 17,55% 14,08% 23,35%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,02% 1,47% 2,28% 1,50% 0,92% 1,55% 0,74% 2,78% 0,77% 3,53% 0,73% 1,33% 2,57% 1,40% 2,11% 0,95% 1,55% 7,92% 1,64% 1,70% 0,78% 0,60% 0,27% 1,00% 23,56% 0,48% 1,10% 4,58% 2,16% 0,96% 0,99% 2,36% 1,37% 1,61% 0,35% 0,90% 1,47% 1,83%

75 109 119 98 58 135 89 52 57 89 45 47 44 49 80 51 62 30 62 32 60 60 83 90 51 17 25 49 45 98 45 44 115 107 75 32 102 65

0,50% 0,34% 0,41% 0,26% 0,54% 0,48% 0,60% 0,76% 0,45% 0,46% 0,38% 0,29% 0,22% 0,46% 0,42% 0,52% 0,45% 0,00% 1,05% 0,54% 0,82% 1,36% 0,97% 0,44% 2,15% 0,25% 0,65% 0,71% 0,54% 0,28% 0,20% 0,66% 0,00% 0,42% 0,60% 0,54% 0,30% 0,21%

341

342

Overall ranking

Provincie

185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222

Nieuwerkerk aan den IJssel Zevenhuizen-Moerkapelle Schinnen Zwartewaterland Franekeradeel Ridderkerk Veghel Halderberge Soest Wageningen Anna Paulowna Oisterwijk Tynaarlo Nijkerk Goirle Geldrop-Mierlo Zundert Meerssen Marum Korendijk Menaldumadeel Waddinxveen Weert Millingen aan de Rijn Oude IJsselstreek Abcoude Neerijnen Zeewolde Cromstrijen Hardenberg Rijnwaarden Enkhuizen Onderbanken Stede Broec Renswoude Beuningen Leeuwarderadeel Valkenswaard

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 13,82 29,07 18,28 27,72 10,56 20,46 17,32 20,74 12,59 16,78 14,64 13,03 17,77 30,15 16,29 9,18 16,50 12,53 29,67 9,76 7,38 16,46 19,91 18,78 8,38 11,10 25,75 0,00 9,02 13,97 10,13 13,35 0,00 19,85 21,20 16,05 0,00 20,11

4,24 0,00 11,24 3,13 0,00 5,48 5,31 0,00 2,11 0,00 0,00 0,00 7,33 2,05 0,00 2,70 6,49 0,00 0,00 0,00 13,70 0,00 4,52 0,00 2,53 0,00 6,41 12,30 16,13 4,67 10,10 0,00 0,00 4,17 0,00 9,66 0,00 0,00

4,00% 2,26% 1,66% 2,83% 3,02% 2,27% 2,57% 2,21% 2,62% 1,96% 3,93% 2,02% 3,21% 2,35% 2,05% 2,26% 1,69% 1,78% 3,64% 3,05% 2,18% 2,15% 2,45% 1,37% 1,89% 1,96% 1,45% 2,93% 1,80% 1,88% 2,43% 4,50% 1,89% 2,91% 2,56% 2,28% 2,25% 2,46%

Werkloze jongeren 0,40% 0,00% 0,85% 0,37% 1,53% 1,12% 0,78% 0,74% 0,95% 0,34% 0,68% 0,81% 0,78% 0,47% 0,86% 0,86% 0,50% 1,81% 1,00% 0,88% 0,75% 0,34% 1,09% 1,87% 0,57% 1,50% 0,86% 1,00% 0,86% 0,48% 1,05% 0,54% 1,27% 0,90% 0,00% 0,79% 0,96% 1,04%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,14% 2,08% 1,40% 1,23% 1,69% 0,97% 2,52% 1,92% 1,70% 1,00% 1,50% 1,62% 1,51% 2,89% 3,16% 2,04% 1,62% 0,73% 1,62% 1,66% 2,96% 1,11% 1,43% 1,58% 1,14% 3,03% 1,54% 1,50% 1,60% 0,86% 1,12% 1,18% 1,73% 2,46% 3,08%

0,00% 0,00% 0,00% 0,92% 20,73% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,94% 27,59% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,77% 0,00% 1,29% 0,00% 0,00% 0,00% 42,04% 0,00% 0,00% 6,13% 0,00% 9,86% 5,33% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 3,48% 0,00%

2,77% 2,31% 5,15% 1,26% 4,91% 4,72% 2,98% 3,64% 3,23% 5,88% 2,05% 2,56% 1,44% 1,59% 2,57% 3,89% 2,04% 3,49% 2,43% 0,79% 1,78% 2,65% 4,78% 3,76% 3,58% 1,33% 1,67% 2,48% 1,07% 2,62% 4,11% 3,37% 4,74% 2,95% 1,58% 3,42% 2,73% 4,04%

0,83% 0,65% 0,22% 0,41% 0,83% 0,74% 0,28% 0,71% 0,28% 0,64% 0,56% 1,14% 0,60% 0,29% 1,11% 0,58% 0,52% 0,10% 0,73% 1,42% 0,74% 1,44% 0,20% 0,45% 0,45% 0,31% 0,30% 0,36% 1,22% 0,46% 0,70% 0,60% 0,12% 1,10% 0,39% 0,28% 1,02% 0,40%

3,79% 9,91% 13,80% 13,22% 15,00% 19,56% 15,84% 18,75% 11,38% 10,93% 17,09% 9,00% 3,32% 14,18% 12,83% 13,77% 15,97% 4,66% 13,95% 13,87% 13,52% 13,49% 19,56% 22,46% 17,59% 2,39% 19,99% 2,37% 7,14% 14,35% 17,21% 20,98% 13,02% 13,32% 16,71% 10,99% 12,19% 10,27%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

2,43%

49 63 43 87 47 36 69 60 102 69 60 72 57 118 50 50 98 59 63 72 59 45 44 95 91 119 86 16 36 66 32 49 80 35 63 59 66 37

0,63% 1,21% 0,76% 1,17% 0,17% 0,41% 0,17% 0,59% 0,39% 0,91% 0,43% 1,18% 0,20% 0,65% 0,72% 0,38% 0,16% 0,72% 0,00% 0,56% 0,46% 0,34% 0,44% 0,00% 0,28% 0,41% 0,29% 0,43% 0,52% 0,48% 0,00% 0,36% 1,28% 0,31% 1,14% 0,12% 0,57% 0,36%

1,65% 0,89% 0,73% 1,24% 1,70% 1,15% 2,40% 1,34% 1,67% 1,15% 3,70% 0,62% 0,00% 1,27% 1,58% 4,61% 1,23% 0,59% 0,56% 0,58% 1,55% 0,60% 0,39% 3,47% 1,34% 2,32% 0,43% 2,54% 0,66% 1,50% 2,45% 0,68% 1,24% 1,80% 0,91% 0,77%

Overall ranking

Provincie

223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260

Epe Scheemda Tytsjerksteradiel Montferland Kapelle Dronten Kessel Asten Midden-Drenthe Huizen Aalten Wymbritseradiel Nieuwkoop Best Steenbergen Lopik Echt-Susteren Westland Leek Oud-Beijerland Diemen Beemster Gemert-Bakel Winsum Someren Hulst Buren Binnenmaas Loon op Zand Voorschoten Bussum Langedijk Dirksland Krimpen aan den IJssel Brummen Stein Hendrik-Ido-Ambacht Medemblik

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 14,57 0,00 24,34 16,11 17,35 5,20 26,71 6,57 6,75 21,13 8,11 54,18 19,56 7,21 5,07 13,33 12,35 16,19 17,02 22,63 4,96 25,62 19,78 7,27 5,62 13,40 16,94 12,91 9,99 19,89 18,45 19,62 12,16 15,33 21,24 20,09 25,25 15,99

0,00 0,00 3,05 3,42 0,00 2,30 0,00 5,85 0,00 4,42 3,13 0,00 3,79 2,95 0,00 0,00 3,86 0,87 9,48 0,00 0,00 12,05 3,26 0,00 7,41 0,00 11,24 3,53 0,00 0,00 6,02 3,65 0,00 0,00 0,00 4,74 2,87 3,69

2,81% 2,60% 2,45% 2,36% 2,93% 2,77% 2,10% 2,03% 2,93% 3,02% 2,44% 2,65% 1,60% 1,80% 2,30% 2,48% 2,08% 3,55% 2,82% 2,70% 2,87% 1,06% 1,76% 2,30% 0,88% 3,54% 1,93% 2,17% 2,63% 2,84% 2,41% 2,71% 2,05% 3,35% 4,35% 2,72% 2,12% 2,62%

Werkloze jongeren 0,65% 2,28% 0,64% 0,65% 0,89% 0,83% 2,53% 1,22% 0,99% 0,46% 0,38% 0,63% 0,35% 0,73% 0,48% 0,00% 1,05% 0,47% 1,07% 0,39% 0,35% 1,27% 0,67% 0,76% 1,06% 0,49% 0,41% 0,37% 0,87% 0,50% 0,81% 0,36% 0,00% 0,34% 0,52% 0,89% 0,41% 0,39%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,31% 1,56% 1,86% 1,78% 2,35% 2,75% 1,05% 2,17% 1,64% 0,83% 1,82% 1,27% 1,79% 3,04% 2,20% 1,41% 1,57% 0,93% 1,78% 1,46% 0,62% 1,66% 1,37% 1,47% 1,93% 1,37% 1,60% 1,41% 2,04% 0,59% 0,71% 0,82% 1,38% 1,63% 1,26% 1,47% 1,06%

16,27% 10,59% 0,00% 0,28% 0,00% 0,15% 0,00% 0,00% 31,16% 0,00% 29,04% 6,47% 0,76% 0,00% 0,00% 0,00% 2,32% 0,42% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 16,12% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,87% 3,91% 2,17% 2,97% 1,66% 4,95% 2,10% 2,58% 2,65% 3,23% 1,75% 1,68% 1,89% 3,39% 2,83% 2,12% 3,92% 2,49% 3,85% 1,75% 6,18% 2,08% 2,82% 4,39% 2,52% 2,45% 1,51% 1,50% 1,99% 2,52% 3,00% 2,92% 1,44% 3,34% 2,12% 3,59% 1,39% 1,59%

0,26% 0,13% 0,75% 0,50% 0,53% 0,63% 0,63% 0,39% 0,52% 0,65% 0,45% 0,34% 1,04% 0,24% 0,71% 0,42% 0,25% 0,34% 0,29% 0,96% 0,30% 0,10% 0,41% 0,76% 0,57% 0,60% 0,44% 1,45% 1,67% 1,24% 0,19% 0,78% 1,40% 0,55% 0,32% 0,08% 0,53% 0,41%

17,89% 15,59% 10,82% 15,55% 7,52% 12,09% 7,11% 13,31% 9,02% 9,50% 13,60% 7,18% 9,11% 8,77% 17,32% 17,22% 13,06% 13,30% 6,28% 5,25% 17,53% 3,50% 18,83% 8,08% 18,05% 12,77% 12,19% 8,71% 15,00% 6,23% 6,11% 11,46% 17,28% 14,26% 14,60% 12,58% 11,17% 11,80%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

2,23% 0,97% 1,29% 1,36% 0,50% 0,10% 0,85% 2,34% 2,19% 1,65% 0,67% 0,58% 0,81% 3,86% 1,46% 0,51% 0,77% 0,65% 1,49% 0,57% 3,06% 0,27% 0,25% 0,86% 1,62% 0,58% 1,87% 0,51% 1,12% 1,00% 1,64% 2,35% 0,66% 1,04% 0,56% 1,63% 1,55%

65 33 39 62 126 14 73 61 62 70 58 60 104 47 70 126 85 109 48 87 53 96 63 53 89 48 25 50 23 50 117 63 44 51 52 43 91 63

0,44% 0,84% 0,44% 0,30% 0,00% 0,91% 0,00% 0,00% 0,10% 0,28% 0,73% 0,21% 0,11% 0,11% 0,46% 0,43% 0,46% 0,18% 0,33% 0,50% 0,25% 0,79% 0,54% 0,88% 0,00% 0,72% 0,66% 0,63% 0,15% 0,14% 0,27% 0,12% 1,23% 0,65% 0,33% 0,41% 0,12% 0,71%

343

344

Overall ranking

Provincie

261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298

Schouwen-Duiveland Werkendam Aa en Hunze Borne Ommen Losser Gaasterlân-Sleat Westervoort Overbetuwe Zijpe Helden Zevenaar Woudrichem Hellendoorn Gulpen-Wittem Ermelo Rijssen-Holten Pijnacker-Nootdorp Haaren Eersel Rijnwoude Groesbeek Putten Westerveld Jacobswoude Utrechtse Heuvelrug Lochem Graafstroom Zaltbommel Borsele Vlist Berkelland Hilvarenbeek Alkemade Giessenlanden Littenseradiel Bernheze Oost Gelre

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 17,85 12,14 18,46 20,31 26,83 5,19 21,16 0,00 9,73 39,01 5,51 11,62 15,20 15,90 34,95 8,69 10,55 6,80 37,80 17,97 5,73 12,82 4,44 19,34 10,44 14,20 18,67 8,98 7,47 4,52 10,71 9,97 13,75 7,26 21,63 8,80 14,17 14,33

0,00 3,36 8,44 0,00 5,52 0,00 0,00 0,00 4,32 0,00 5,49 0,00 0,00 2,34 0,00 4,15 6,12 0,00 0,00 13,99 0,00 6,94 4,00 0,00 8,40 2,39 6,85 0,00 0,00 0,00 0,00 2,21 29,20 7,94 7,09 0,00 3,07 0,00

3,16% 2,27% 2,34% 2,47% 1,96% 2,87% 1,79% 3,43% 2,74% 1,87% 2,18% 2,22% 2,58% 2,17% 1,12% 2,94% 1,43% 2,84% 1,50% 1,39% 2,03% 1,95% 2,19% 2,64% 1,74% 3,69% 2,81% 1,98% 2,20% 2,82% 1,28% 4,09% 1,97% 1,65% 1,73% 2,37% 1,91% 2,63%

Werkloze jongeren 0,33% 0,34% 1,05% 0,54% 0,53% 0,89% 0,00% 0,54% 0,79% 0,96% 1,06% 0,72% 0,00% 0,53% 0,73% 0,65% 0,23% 0,54% 0,00% 0,59% 0,47% 1,20% 0,39% 0,61% 0,00% 0,43% 0,76% 0,00% 0,37% 0,44% 0,00% 0,49% 0,00% 0,00% 0,65% 0,99% 0,32% 0,35%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,21% 1,33% 1,56% 1,64% 1,34% 1,58% 2,49% 1,16% 2,07% 1,22% 1,33% 1,54% 1,30% 1,73% 0,90% 1,58% 0,76% 1,59% 2,55% 3,27% 1,75% 1,14% 1,52% 1,36% 2,59% 1,68% 1,62% 1,21% 2,23% 2,82% 1,93% 1,06% 2,01% 1,48% 1,16% 2,03% 2,26%

8,96% 0,00% 0,90% 0,00% 11,24% 19,75% 57,51% 0,00% 0,00% 4,91% 52,23% 0,00% 0,00% 7,79% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 27,43% 0,00% 7,19% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 1,41% 0,00% 0,00% 7,45% 0,00% 0,00% 0,00% 24,46% 0,00% 0,00%

2,01% 1,43% 2,56% 2,43% 2,33% 1,85% 1,27% 5,41% 2,22% 2,29% 1,77% 4,09% 1,48% 2,34% 1,79% 2,21% 1,64% 1,93% 1,23% 1,46% 1,38% 3,55% 2,10% 3,33% 1,23% 2,78% 2,16% 0,70% 2,48% 2,17% 1,28% 2,16% 1,63% 2,01% 1,13% 1,76% 2,22% 1,82%

0,90% 0,62% 0,66% 0,36% 0,26% 0,49% 0,46% 0,16% 0,47% 0,50% 0,20% 0,70% 0,65% 0,75% 0,29% 0,29% 0,50% 0,36% 0,40% 0,17% 0,92% 0,30% 0,47% 0,56% 0,90% 0,35% 0,45% 0,60% 0,64% 0,65% 0,73% 0,39% 0,27% 0,78% 0,65% 0,53% 0,35% 0,49%

12,42% 21,25% 6,86% 9,69% 8,06% 11,07% 13,42% 15,06% 7,57% 10,79% 12,73% 10,86% 15,75% 12,74% 8,84% 11,17% 17,77% 6,85% 7,05% 6,69% 15,00% 14,17% 15,49% 5,73% 7,76% 8,46% 7,25% 15,81% 19,90% 12,22% 13,96% 11,89% 6,23% 12,79% 10,15% 6,52% 13,80% 11,94%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,68% 1,97% 1,52% 1,68% 1,08% 0,39% 0,33% 1,89% 0,69% 1,69% 0,29% 1,48% 5,23% 0,33% 4,58% 1,50% 0,77% 1,75% 0,48% 1,09% 1,26% 0,40% 1,24% 0,75% 0,22% 1,72% 0,67% 0,19% 1,60% 0,24% 1,49% 0,36% 0,79% 0,60% 0,00% 0,67% 0,94% 0,43%

26 56 30 78 26 76 50 88 59 42 65 36 29 63 25 58 109 132 82 23 84 20 67 31 90 41 37 177 49 92 102 50 14 73 53 95 64 67

0,33% 0,23% 0,00% 0,46% 0,88% 0,58% 0,00% 0,33% 0,53% 0,00% 0,00% 0,70% 0,00% 0,28% 0,49% 0,52% 0,56% 0,24% 0,46% 0,00% 0,33% 0,18% 0,66% 1,00% 0,00% 0,14% 0,31% 0,00% 0,61% 0,30% 0,00% 0,16% 0,00% 0,21% 0,43% 0,28% 0,42% 0,45%

Overall ranking

Provincie

299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336

Woerden Cranendonck Nederlek Oldenzaal Olst-Wijhe Wieringen Gennep Noordenveld Barendrecht Raalte De Ronde Venen Vught Heemstede Houten Nunspeet Waalre Baarn Zederik Maasdonk Muiden Boxmeer Duiven Laarbeek Landerd Heumen Leudal West Maas en Waal Goedereede Haarlemmermeer Bernisse Teylingen Scherpenzeel Lingewaard Simpelveld Noordwijkerhout Aalsmeer Wijchen Oostflakkee

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 12,93 11,85 7,54 14,62 18,41 14,22 14,44 18,30 15,26 17,16 12,18 8,82 18,25 8,47 18,79 19,76 5,09 29,03 0,00 15,96 14,72 10,77 15,56 14,22 23,84 12,19 42,93 9,77 9,64 27,78 5,86 21,33 30,38 11,86 14,65 19,84 16,12 11,60

3,27 5,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,49 7,50 3,05 0,00 9,17 4,31 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4,33 0,00 0,00 0,00 0,00 5,46 6,80 3,20 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,17 7,25 0,00

2,63% 1,46% 3,25% 2,42% 1,27% 2,39% 2,44% 2,24% 3,04% 1,78% 1,79% 4,53% 1,99% 1,47% 1,74% 1,56% 3,07% 1,82% 2,02% 3,25% 2,58% 3,12% 2,19% 2,18% 1,20% 1,59% 0,75% 1,17% 3,37% 1,64% 3,09% 0,93% 2,02% 2,00% 2,80% 3,27% 1,68% 1,19%

Werkloze jongeren 0,40% 0,53% 0,67% 0,70% 0,61% 1,19% 0,65% 1,18% 0,51% 0,26% 0,59% 0,44% 0,00% 0,40% 0,31% 0,76% 0,47% 0,00% 0,87% 0,00% 0,76% 0,43% 0,93% 0,68% 0,71% 0,58% 0,61% 0,84% 0,60% 0,80% 0,29% 0,00% 0,51% 0,95% 0,63% 0,45% 0,54% 1,03%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen

2,48% 2,10% 1,54% 1,17% 0,66% 0,91% 1,14% 0,87% 1,63% 3,08% 0,45% 1,47% 2,13% 1,17% 2,27% 0,50% 2,15% 1,27% 1,75% 2,76% 1,37% 2,57% 1,48% 0,72% 0,77% 1,00% 2,12% 0,82% 0,88% 0,93% 1,82% 0,83% 1,47% 0,78%

0,00% 0,00% 0,00% 11,21% 0,00% 0,00% 0,00% 0,57% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,02% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

2,38% 2,60% 2,47% 3,51% 2,19% 2,75% 3,70% 3,38% 1,47% 2,71% 2,44% 2,09% 1,98% 2,14% 1,79% 2,56% 4,40% 1,76% 1,06% 3,15% 1,94% 2,96% 1,63% 1,15% 2,44% 2,07% 1,97% 1,89% 2,56% 1,85% 1,26% 0,86% 2,61% 2,79% 2,06% 1,81% 3,31% 1,84%

0,11% 0,43% 0,71% 0,60% 0,44% 0,28% 0,37% 0,62% 0,58% 0,27% 0,37% 0,52% 0,59% 0,26% 0,40% 0,15% 0,64% 0,50% 0,28% 0,32% 0,21% 0,25% 0,27% 0,17% 0,27% 0,22% 0,17% 0,98% 0,29% 0,44% 0,93% 0,39% 0,12% 0,09% 0,65% 0,09% 0,26% 1,29%

10,97% 10,11% 15,17% 9,86% 10,34% 12,47% 15,77% 5,66% 9,12% 13,01% 9,66% 6,90% 1,14% 4,79% 14,35% 5,14% 7,16% 11,98% 16,36% 7,36% 14,63% 5,35% 18,53% 9,71% 6,19% 7,49% 10,42% 14,97% 8,21% 14,53% 7,13% 11,72% 12,62% 14,43% 5,16% 8,73% 7,35% 14,94%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,59% 1,50% 1,48% 1,10% 0,81%

74 50 25 41 103 52 72 45 69 76 37 32 109 88 67 108 63 122 94 53 64 90 63 51 74 56 28 22 53 19 66 101 81 77 29 32 34 72

0,20% 0,18% 0,00% 0,22% 0,57% 0,45% 0,22% 0,34% 0,33% 0,00% 0,28% 0,00% 0,53% 0,58% 0,43% 0,20% 0,30% 0,00% 0,00% 1,05% 0,11% 0,00% 0,00% 0,22% 0,63% 0,26% 0,00% 0,60% 0,40% 0,26% 0,09% 1,06% 0,16% 0,00% 0,21% 0,42% 0,26% 0,00%

1,11% 1,21% 0,84% 0,55% 2,43% 0,28% 0,55% 1,62% 1,48% 0,75% 0,41% 0,39% 1,47% 1,65% 0,43% 1,42% 0,67% 1,62% 1,27% 2,50% 1,42% 0,32% 1,73% 2,16% 0,99% 0,91% 0,89% 2,47% 2,20% 1,55% 0,19%

345

346

Overall ranking

Provincie

337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374

Oegstgeest Bronckhorst Lingewaal Uitgeest Liesveld Meerlo-Wanssum Texel Bergeijk Geldermalsen Drimmelen Son en Breugel Ameland Sint-Michielsgestel Bergen (NH.) Middelharnis Sluis Roerdalen Heeze-Leende Baarle-Nassau Montfoort Wijk bij Duurstede Opmeer Skarsterlân Reusel-De Mierden De Wolden Voorst Voerendaal Nuth Nuenen c.a. Wormerland Leusden Strijen Edam-Volendam Grave Oudewater Maasdriel Uithoorn Dalfsen

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 4,84 27,06 0,00 41,84 9,60 42,11 16,16 29,63 3,91 8,66 0,00 0,00 11,62 20,31 0,00 16,57 12,38 7,37 21,33 14,44 4,31 44,01 11,63 18,70 13,57 40,24 19,45 0,00 14,19 13,68 14,91 0,00 15,20 0,00 20,92 13,88 11,86 27,10

4,90 6,02 8,26 0,00 6,94 11,63 0,00 0,00 3,19 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5,88 0,00 0,00 7,25 0,00 6,02 3,92 0,00 0,00 0,00 4,42 4,81 0,00 0,00 0,00 6,76 0,00 0,00 5,85 0,00 0,00 0,00 3,45 0,00

1,79% 1,34% 2,76% 1,22% 2,16% 2,44% 4,05% 1,92% 2,29% 1,74% 1,12% 2,22% 3,06% 2,89% 1,43% 2,20% 1,52% 1,83% 3,06% 1,47% 2,06% 2,08% 2,90% 1,39% 2,17% 2,83% 2,28% 0,70% 2,00% 2,24% 1,83% 2,82% 1,87% 1,77% 1,46% 2,40% 2,65% 1,77%

Werkloze jongeren 0,41% 0,64% 0,91% 0,85% 0,00% 0,00% 0,94% 0,58% 0,39% 0,39% 0,85% 0,00% 0,38% 0,39% 0,55% 0,53% 0,54% 0,00% 0,00% 0,00% 0,40% 0,00% 0,37% 0,00% 0,95% 0,41% 0,91% 1,50% 0,96% 0,71% 0,35% 0,00% 0,36% 0,83% 0,00% 0,86% 0,44% 0,38%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,90% 1,33% 1,49% 0,53% 1,99% 0,62% 0,46% 2,08% 1,01% 1,56% 3,09% 0,64% 2,18% 0,54% 1,12% 1,70% 1,74% 2,58% 1,18%

0,53% 1,19% 2,95% 1,12% 0,93% 0,96% 0,80% 0,00% 0,63% 1,82% 0,50% 3,17% 1,13% 0,64% 1,30%

0,00% 6,03% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 43,55% 0,00% 0,00% 0,00% 3,24% 0,00% 0,00% 2,07% 0,00% 0,00% 4,58% 2,11% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,54% 1,54% 3,06% 2,00% 1,15% 1,13% 2,62% 1,65% 1,98% 1,39% 2,76% 0,00% 1,70% 2,45% 1,50% 2,68% 2,74% 2,40% 0,84% 1,43% 2,06% 1,41% 2,17% 2,21% 1,29% 1,38% 3,19% 2,68% 3,26% 1,65% 1,49% 1,97% 1,91% 1,36% 0,83% 1,48% 2,19% 1,21%

0,69% 0,40% 0,08% 0,47% 0,50% 0,00% 0,23% 0,14% 0,29% 0,73% 0,41% 0,00% 0,42% 0,69% 1,32% 0,51% 0,37% 0,51% 0,42% 0,17% 0,15% 0,25% 0,80% 0,04% 0,15% 0,20% 0,00% 0,20% 0,48% 0,27% 0,33% 0,99% 0,07% 0,58% 0,00% 0,24% 0,22% 0,41%

3,66% 9,18% 16,57% 7,67% 13,67% 13,24% 12,04% 9,98% 11,67% 16,70% 8,02% 24,94% 8,81% 6,18% 12,70% 16,15% 13,24% 8,30% 9,17% 8,43% 6,60% 11,12% 10,11% 8,74% 8,32% 9,58% 7,94% 10,89% 3,80% 9,09% 3,72% 9,73% 16,46% 11,19% 10,83% 15,02% 10,40% 8,11%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,98% 0,87% 0,82% 0,90% 0,15% 0,39% 0,25% 0,72% 0,99% 0,59% 1,53% 0,17% 0,91% 1,49% 0,07% 0,21% 0,98% 1,01% 1,02% 0,55% 2,64% 0,87% 1,09% 0,73% 0,58% 0,15% 2,49%

73 45 36 53 75 24 32 62 107 70 53 15 56 57 58 19 43 43 46 94 72 64 35 44 76 18 28 83 45 44 59 65 76 41 105 47 70 73

0,43% 0,00% 0,00% 0,27% 0,00% 0,00% 0,58% 0,00% 0,25% 0,24% 0,26% 1,56% 0,11% 0,24% 0,18% 0,36% 0,53% 0,00% 0,59% 0,23% 0,00% 0,00% 0,12% 0,64% 0,14% 0,00% 0,27% 0,47% 0,28% 0,44% 0,66% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,14% 0,15% 0,00%

3,30% 0,58% 0,68% 0,91% 1,03% 0,55% 1,39% 0,96% 0,97% 0,78%

Overall ranking

Provincie

375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410

Bladel Zoeterwoude Maasbree Breukelen Drechterland Haaksbergen Lith De Bilt Oirschot Niedorp Bedum Arcen en Velden Lansingerland Maasgouw Waterland Tubbergen Ten Boer Wierden Sint-Oedenrode Reeuwijk Loenen Veere Zuidhorn Noordwijk Wassenaar Slochteren Andijk Lisse Horst aan de Maas Wervershoof Alphen-Chaam Eemnes Westvoorne Wijdemeren Hof van Twente Landsmeer

411 412

Nederweert Harenkarspel

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter

Werkloze jongeren

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen

16,96 12,53 16,96 7,27 17,07 18,62 14,86 0,00 17,75 17,39 9,67 38,69 8,32 26,38 26,75 22,61 26,65 31,51 0,00 0,00 12,79 25,27 10,47 5,30 4,45 14,50 0,00 0,00 3,66 0,00 22,95 0,00 0,00 4,91 12,99 11,11

0,00 0,00 6,58 6,62 5,46 0,00 0,00 2,50 0,00 0,00 0,00 0,00 5,75 0,00 0,00 3,97 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8,93 9,22 0,00 0,00

1,52% 2,22% 1,76% 3,20% 2,42% 3,01% 2,10% 2,19% 1,12% 2,07% 2,61% 2,11% 2,29% 2,08% 1,39% 0,76% 2,23% 1,75% 2,56% 0,88% 2,25% 2,00% 2,19% 2,55% 3,03% 1,70% 4,60% 2,20% 1,77% 2,05% 1,55% 3,96% 1,60% 2,29% 2,26% 3,89%

0,54% 0,00% 0,77% 0,00% 0,51% 0,46% 0,00% 0,55% 0,00% 0,86% 0,92% 0,00% 0,70% 0,46% 0,59% 0,47% 0,00% 0,40% 0,60% 0,77% 0,00% 0,00% 0,57% 0,39% 0,48% 1,51% 0,00% 0,45% 0,73% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,33% 1,02%

2,89% 1,78% 1,11%

6,85 6,40

0,00 0,00

1,70% 1,79%

0,61% 0,63%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,56% 0,38% 0,78% 0,72%

0,00% 1,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 5,99% 1,42% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 11,71% 0,00% 0,00% 1,06% 0,00% 0,00% 7,49% 0,00% 4,04% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,13% 1,02% 1,35% 1,42% 1,35% 2,01% 1,80% 3,33% 1,19% 1,02% 1,95% 2,11% 2,28% 2,35% 1,60% 0,53% 1,61% 1,60% 2,21% 1,31% 1,58% 1,43% 1,44% 1,86% 2,78% 2,88% 1,31% 1,63% 1,90% 1,40% 1,39% 2,22% 1,39% 1,54% 2,04% 2,24%

0,14% 0,66% 0,13% 0,11% 0,70% 0,44% 0,12% 0,19% 0,12% 0,24% 0,43% 0,21% 0,29% 0,13% 0,11% 0,34% 0,00% 0,32% 0,52% 0,95% 0,42% 0,33% 0,41% 0,74% 0,59% 0,52% 0,98% 0,65% 0,19% 1,16% 0,37% 0,36% 0,59% 0,54% 0,32% 0,22%

9,18% 6,25% 4,06% 5,83% 7,32% 8,95% 18,90% 5,66% 10,11% 12,83% 3,45% 5,85% 8,47% 9,43% 4,98% 12,27% 9,41% 12,69% 11,14% 14,02% 6,45% 7,91% 4,53% 6,97% 5,38% 4,44% 11,09% 6,28% 11,77% 13,60% 4,45% 3,25% 10,47% 5,20% 9,35% 3,91%

0,67% 0,97% 0,09% 0,35% 0,06% 0,17% 0,55% 2,08% 0,75% 1,66% 1,17% 0,00% 0,45% 0,84% 2,33% 0,51% 1,00% 0,97% 0,53% 0,31% 0,28% 0,60% 0,61% 0,99% 0,79% 0,12% 0,35% 0,99% 1,15% 1,18% 0,92% 1,62% 0,09% 1,64% 0,83% 0,92%

46 62 96 42 56 54 30 46 81 59 69 41 38 20 45 97 74 45 42 25 90 32 59 33 16 33 28 43 50 36 35 32 43 26 35 14

0,18% 0,32% 0,00% 0,46% 0,00% 0,14% 0,00% 0,16% 0,36% 0,00% 0,30% 0,69% 0,44% 0,32% 0,38% 0,00% 0,43% 0,13% 0,00% 0,24% 0,00% 0,32% 0,00% 0,14% 0,25% 0,23% 0,00% 0,15% 0,33% 0,36% 0,70% 0,00% 0,00% 0,16% 0,32% 0,00%

0,73% 0,71%

0,00% 0,00%

1,35% 1,53%

0,19% 0,08%

16,23% 13,07%

0,60% 1,34%

73 58

0,00% 0,20%

0,68% 1,04% 2,75% 2,29% 0,75% 0,78% 0,84% 0,89% 1,65% 1,01% 0,46% 0,70% 0,57% 2,34% 2,49% 1,86% 0,64% 1,49% 1,63% 0,75% 0,66% 1,79% 0,77% 0,33% 0,93%

347

348

Overall ranking

Provincie

413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443

Amstelveen Eijsden Dinkelland Mook en Middelaar Bergen (L.) Koggenland Sint Anthonis Brielle Albrandswaard Zeevang Castricum Heiloo Meijel Haren Ouder-Amstel Mill en Sint Hubert Oostzaan Schiermonnikoog Ubbergen Blaricum Midden-Delfland Haarlemmerliede c.a. Naarden Terschelling Laren Bennebroek Bloemendaal Sevenum Bunnik Graft-De Rijp Rozendaal

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 9,62 0,00 22,86 0,00 0,00 9,67 17,08 7,50 5,37 32,13 6,25 25,92 19,37 18,13 25,86 10,00 11,64 0,00 0,00 13,48 16,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 14,33 7,65 0,00 26,38

1,33 0,00 0,00 0,00 0,00 4,39 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5,59 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2,63% 1,05% 1,28% 2,34% 1,78% 1,23% 1,56% 3,26% 2,31% 0,65% 2,06% 2,06% 1,75% 1,57% 1,66% 0,99% 2,21% 1,52% 0,96% 1,62% 1,59% 2,24% 3,07% 1,68% 1,43% 2,90% 2,49% 1,91% 1,04% 0,90% 0,60%

Werkloze jongeren 0,51% 0,94% 0,83% 1,74% 0,77% 0,46% 0,87% 0,00% 0,54% 0,00% 0,61% 0,00% 0,00% 0,72% 0,00% 0,00% 1,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 0,78% 0,99% 0,66% 0,60% 0,57% 0,47% 1,48% 0,95% 0,78% 0,78% 0,65% 0,37% 0,54% 0,62% 1,08% 1,63% 0,74% 0,00% 1,25% 0,37% 0,95% 0,62% 0,46% 0,80% 0,42% 0,19% 0,37% 0,34% 0,44% 0,00%

0,00% 0,00% 4,32% 0,00% 0,00% 0,00% 0,95% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 4,53% 0,00% 0,00% 0,00% 4,08% 0,00% 0,00% 0,00%

2,68% 2,27% 0,90% 1,63% 2,35% 0,95% 1,72% 2,36% 1,60% 0,65% 1,88% 1,45% 1,55% 1,92% 2,03% 1,19% 0,46% 0,00% 2,08% 2,66% 1,10% 2,34% 1,39% 1,14% 0,93% 0,95% 1,00% 1,12% 1,51% 1,25% 0,00%

0,13% 0,04% 0,09% 0,11% 0,20% 0,36% 0,00% 0,50% 0,30% 0,13% 0,41% 0,35% 0,00% 0,07% 0,03% 0,08% 0,05% 0,00% 0,88% 0,05% 0,18% 0,39% 0,25% 0,57% 0,74% 0,29% 0,12% 0,00% 0,12% 0,19% 0,00%

3,92% 4,48% 6,91% 6,88% 17,40% 7,62% 6,61% 8,94% 11,57% 2,74% 6,08% 2,01% 5,69% 3,59% 8,29% 12,76% 7,32% 0,00% 2,15% 3,92% 3,56% 9,85% 5,24% 2,33% 1,61% 3,11% 0,68% 5,57% 0,83% 4,63% 0,00%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,25% 4,61% 0,14% 0,51% 0,95% 0,66% 0,27% 0,63% 1,06% 1,61% 0,83% 1,61%

36 37 64 34 39 61 35 16 45 81 55 43 59 22 18 56 11 13 37 35 35 7 31 73 49 55 54 16 29 61 10

0,29% 0,00% 0,27% 0,47% 0,24% 0,29% 0,27% 0,23% 0,00% 0,00% 0,10% 0,00% 0,00% 0,18% 0,27% 0,00% 0,00% 2,15% 0,48% 0,39% 0,00% 0,45% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,39% 0,47% 0,00% 0,00% 0,00%

1,57% 0,24% 0,68% 1,19% 0,42% 1,65% 0,20% 0,30% 1,66% 0,00% 1,64% 0,87% 0,77% 0,00% 0,57% 1,15% 0,00%

Bijlage 3: Rankings per gemeente per indicator Deze overzichtstabel toont voor alle gemeenten de positie op de ranglijst voor alle 12 indicatoren van Kinderen in Tel. Deze positie is altijd een waarde tussen 1 (hoogste plaats in de rangorde en dus de minst goede score) en 443 (laagste plaats in de rangorde en dus de beste score). Let wel: de waarde 443 komt niet bij alle indicatoren voor. Dit is omdat meerdere gemeenten soms de laagste score hebben op een indicator. In dat geval is de laagste positie een gemiddelde van alle gemeenten die de laagste score hebben. Zo is de laagste plaats (en dus beste score) bij de indicator Zuigelingensterfte 340. Overall ranking

Gemeente

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Rotterdam s-Gravenhage Amsterdam Reiderland Heerlen Almelo Kerkrade Enschede Dordrecht Schiedam Roermond Appingedam het Bildt Tilburg Den Helder Leeuwarden Arnhem Delfzijl Lelystad Hoogezand-Sappemeer Helmond Vlissingen Smallingerland Delft Groningen Emmen Maassluis Pekela Menterwolde Capelle aan den IJssel Gouda Nijmegen

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 81 128 65 423 96 78 221 106 181 173 29 318 19 274 287 137 324 91 286 172 44 59 248 201 88 313 85 349 1 282 380 273

83 177 119 15 232 127 103 44 227 162 94 2 54 189 109 201 48 52 114 190 106 340 111 182 195 224 73 340 4 28 130 144

3 1 2 347 39 12 40 86 20 17 8 7 141 35 9 16 36 6 26 38 63 4 48 73 66 84 18 60 121 43 59 104

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 27 20 73 1 17 4 3 31 47 95 26 6 140 123 23 25 40 8 30 5 11 131 44 144 109 22 77 15 7 171 60 61

132 38 134 154 30 149 108 76 13 126 74 284 73 95 67 40 86 313 4 195 17 9 49 18 66 116 127 212 311 167 7 52

24 50 47 1 9 43 29 30 59 56 35 27 4 46 85 51 52 58 120 22 55 92 33 63 39 23 304 2 28 112 304 66

1 5 2 14 7 22 19 9 18 11 21 41 123 29 20 8 3 33 34 16 47 24 58 12 4 49 17 36 132 23 50 6

8 34 309 6 247 72 294 11 15 38 308 246 4 1 14 5 101 147 112 120 88 23 26 33 78 37 53 83 398 7 2 121

1 4 2 25 15 31 14 30 8 3 13 96 142 36 28 141 22 17 44 12 42 54 71 73 95 37 11 7 90 64 62 52

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

10 34 9 209 21 44 60 42 87 61 64 90 321 23 83 186 33 39 74 367 102 201 91 25 56 18 49 292 407 48

198 43 174 384 370 182 384 316 307 129 342 188 112 182 370 370 394 417 415 337 144 297 163 140 285 363 188 342 337 208 64 233

7 17 32 46 22 24 3 62 8 18 12 138 16 54 10 47 49 40 4 14 250 37 13 100 64 85 75 67 84 41 123 204

11

349

350

Overall ranking

Gemeente

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Eindhoven Stadskanaal Venlo Bolsward Leiden Assen Brunssum Leerdam Utrecht Zoetermeer Winschoten Harlingen Doesburg Ferwerderadiel Sneek Vlaardingen Breda Spijkenisse Moordrecht Kollumerland c.a. Middelburg Achtkarspelen Hoogeveen Eemsmond Maastricht Veendam Tiel Winterswijk Zutphen Ouderkerk Almere Ede Vlagtwedde Deventer Beverwijk Vaals Zwolle Noord-Beveland

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 111 249 79 23 339 323 163 226 165 238 87 37 138 4 190 171 108 220 423 3 25 48 94 62 308 174 326 301 292 20 207 69 33 242 35 262 122 142

147 340 192 340 229 151 47 142 164 123 340 340 27 340 50 231 150 230 25 13 158 204 184 19 128 56 222 14 166 16 170 214 11 120 63 340 167 340

45 199 44 53 51 23 89 99 47 54 11 102 14 229 33 72 50 85 151 263 32 192 144 319 186 81 37 90 68 277 78 220 166 13 101 364 42 15

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 160 14 43 101 98 9 35 175 206 69 16 58 128 21 34 55 87 156 70 233 84 64 39 72 65 2 41 52 24 409 45 261 56 92 54 71 106 409

5 269 105 231 14 115 113 131 8 145 185 99 214 107 150 68 79 22 273 27 205 87 252 55 222 143 124 59 72 81 114 332 94 319 158 41 2

97 19 70 13 124 69 31 57 53 132 83 21 82 8 44 304 88 137 304 6 160 16 45 7 49 93 116 99 74 304 139 304 3 89 304 10 110 304

25 35 37 72 30 43 32 117 10 28 31 56 44 141 54 13 46 26 170 151 68 158 65 74 15 55 48 177 52 370 38 107 247 69 78 39 57 196

45 107 349 52 3 28 311 40 218 59 114 150 235 205 127 76 99 31 126 288 105 49 102 109 283 85 62 123 148 42 130 238 158 117 93 438 64 95

29 135 21 301 47 296 66 16 9 127 121 106 27 234 295 5 137 19 145 38 152 63 41 266 72 50 24 124 260 200 68 105 169 122 70 34 236 223

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

187 8 19 40 251 94 58 164 54 31 93 112 47 333 52 71 28 108 105 299 256 371 236 286 46 150 382 189 257 167 180 7 226 113 107 15 123 120

275 348 222 229 91 370 370 22 144 285 376 95 222 79 316 297 112 214 14 355 222 155 324 214 285 426 86 208 229 3 324 15 404 198 137 348 239 334

72 20 77 35 103 15 79 71 148 154 45 51 264 87 99 117 214 53 21 191 65 50 73 134 93 307 60 31 25 406 38 115 323 89 90 66 86 5

Overall ranking

Gemeente

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

Terneuzen Nieuw-Lekkerland Geertruidenberg Boskoop Oss Dantumadeel Dongeradeel Sittard-Geleen Alkmaar Bellingwedde IJsselstein Weststellingwerf Cuijk Rucphen Bodegraven Hellevoetsluis s-Hertogenbosch Amersfoort Gorinchem Boxtel De Marne Rijswijk Haarlem Hengelo (O.) Oosterhout Heerenveen Leidschendam-Voorburg Zaanstad Nijefurd Zwijndrecht Noordoostpolder Hoorn Margraten Renkum Heerhugowaard Tholen Alblasserdam Sliedrecht

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 225 56 307 271 234 93 185 120 129 13 116 258 396 180 115 60 152 197 269 32 317 377 112 76 223 353 167 177 12 75 187 208 423 24 61 297 199 21

155 340 340 110 39 340 67 340 96 340 131 340 51 340 134 115 138 85 206 340 5 216 226 185 153 217 105 209 59 38 41 154 26 163 196 34 143 340

49 198 126 216 77 74 221 137 94 291 92 27 142 321 200 28 22 120 71 159 168 100 57 97 25 21 96 115 247 204 193 31 41 111 131 287 91 118

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 28 177 118 238 120 34 97 12 135 13 142 74 57 51 305 228 111 89 86 145 122 37 114 38 262 137 94 53 105 325 189 78 200 68 211 220 292 202

37 139 142 12 11 292 260 102 297 249 217 34 171 39 242 409 53 36 325 69 302 410 91 109 71 296 220 88 97 277 6 199 275 120 70 192

118 304 304 304 304 5 14 78 119 36 304 11 40 48 304 304 76 109 111 81 34 304 96 304 304 77 115 84 15 304 17 304 304 304 304 94 304 304

75 332 175 148 119 90 111 40 59 89 112 101 118 142 201 110 51 84 76 102 81 27 66 53 128 87 45 61 234 70 121 96 297 129 171 194 147 181

57 36 20 124 292 163 75 305 27 252 333 136 55 118 51 92 91 221 58 97 168 106 71 48 18 70 110 312 61 44 197 137 417 90 50 249 21 225

100 94 92 166 56 237 67 130 89 76 172 139 110 18 177 69 74 218 55 119 245 45 61 153 133 259 262 49 341 112 286 123 410 333 270 53 181 48

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

411 375 5 190 43 119 243 238 100 245 115 379 322 38

342 2 342 1 285 247 261 198 239 423 4 254 247 48 7 134 330 31 222 174 431 421 129 155 297 330 174 124 376 297 324 91 25 182 34 56 112 60

63 78 56 406 174 270 183 97 129 96 277 101 274 406 268 121 104 82 319 226 55 150 83 28 171 184 239 137 406 160 74 91 309 76 116 126 241 153

216 70 214 156 184 173 98 337 263 92 26 141 68 131 157 364 175 13 247 86 97 155 161

351

352

Overall ranking

Gemeente

109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146

Nieuwegein Loppersum Veenendaal Venray Roosendaal Landgraaf Steenwijkerland Staphorst Urk Goes Reimerswaal Rheden Harderwijk Waalwijk Hilversum Alphen aan den Rijn Neder-Betuwe Twenterand Beesel Leiderdorp Ooststellingwerf Oldebroek Doetinchem Uden Druten Zeist Schagen Coevorden Maarssen Elburg Dongen Bergen op Zoom Rozenburg Lemsterland Katwijk Deurne Hattem Schijndel

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 215 119 131 202 361 260 359 388 49 38 159 232 151 155 150 342 358 340 184 43 95 47 211 312 5 154 27 330 186 147 347 281 423 423 146 103 144 394

81 6 116 105 235 77 42 20 340 340 198 24 223 220 218 95 73 69 340 157 340 340 175 340 108 228 340 198 126 168 55 340 340 340 234 172 340 37

83 325 255 82 130 125 305 342 76 55 228 160 128 117 61 93 261 403 171 109 306 80 88 122 222 10 56 175 136 256 226 103 19 64 213 114 259 87

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 217 152 230 100 213 19 88 409 361 90 184 121 253 242 246 288 347 196 223 322 82 366 147 203 91 193 100 75 307 192 182 210 183 188 372 93 409 327

370 341 85 246 130 376 209 25 51 164 123 233 286 31 279 278 148 48 216 151 45 3 329 291 259 175 225 152 280 121 153 89 251 26

304 38 107 72 304 304 41 62 304 304 71 95 304 304 304 304 304 42 304 304 25 304 114 304 304 304 304 103 304 304 304 117 304 18 304 304 304 304

73 80 60 94 88 63 100 424 280 106 199 82 140 155 122 125 319 186 115 162 160 308 156 144 136 85 120 92 259 328 205 71 104 124 258 184 325 254

223 251 318 248 108 293 152 387 348 81 261 263 208 54 142 17 141 176 296 35 183 156 270 237 320 265 162 113 353 242 30 151 122 186 41 278 281 165

118 356 129 85 40 87 243 10 51 249 65 217 86 78 198 264 79 39 84 336 193 83 255 157 114 256 190 154 280 168 183 20 32 211 60 149 414 165

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

35 198 218 99 62 59 193 392 401 304 319 110 45 78 132 126 222 103 24 259 228 37 104

334 86 10 72 124 384 222 12 8 394 247 208 98 198 48 342 9 72 75 124 269 58 174 285 247 316 149 407 229 6 112 285 399 254 34 124 275 163

155 274 237 296 139 248 113 6 39 179 29 218 128 114 68 247 27 185 156 292 61 360 173 92 244 232 152 135 159 224 57 175 34 297 227 188 95 349

130 188 272 29 4 219 305 274 111 95 252 244 2

Overall ranking

Gemeente

147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184

Etten-Leur Vianen Bunschoten Schoonhoven Woensdrecht Hardinxveld-Giessendam Culemborg Purmerend Meppel Aalburg Heerde Heusden Opsterland Veldhoven Kampen Apeldoorn Papendrecht Moerdijk Weesp Wieringermeer Grootegast Woudenberg Boekel Hillegom Vlieland Zandvoort Velsen Valkenburg aan de Geul Heemskerk Wûnseradiel Boarnsterhim Borger-Odoorn Schermer Beek Barneveld Gilze en Rijen Bergambacht Rhenen

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 245 90 73 341 14 200 366 237 231 362 6 178 70 314 288 228 161 86 89 189 357 8 110 175 423 423 132 15 289 67 309 176 107 423 250 170 28 160

211 340 340 340 340 137 31 340 203 340 340 79 188 118 84 225 202 340 340 8 340 340 340 124 340 79 75 340 340 340 12 340 3 32 43 340 340 148

191 135 240 157 371 257 316 69 139 107 79 145 299 143 243 113 110 395 155 251 188 249 307 46 353 5 108 359 212 185 67 423 390 284 235 214 326 174

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 76 301 344 215 284 304 209 127 42 236 273 239 116 225 295 132 243 263 274 186 181 164 409 409 409 198 103 235 125 162 85 59 409 62 320 190 409 278

176

47 129 78 244 270 203 224 133 65 173 1 128 82 140 181 343 288 323 46 138 413 165 316 257 317 262 235 201 340 136 166 227 63

162 79 304 304 304 304 158 304 98 304 304 304 61 304 101 141 304 304 304 304 12 304 304 304 304 304 304 304 304 80 126 68 304 304 100 304 304 304

105 145 393 131 257 435 42 108 109 437 264 150 188 190 179 103 134 245 64 187 200 294 299 256 442 83 116 133 79 213 202 178 358 99 316 182 402 161

63 204 360 96 73 203 253 344 145 179 231 228 229 313 160 198 115 143 161 79 164 375 364 87 287 32 129 378 82 66 195 65 98 389 328 10 100 331

197 274 23 155 80 185 131 99 253 46 101 98 207 343 247 158 238 216 221 308 227 312 6 303 392 290 199 371 57 364 361 292 363 285 33 108 182 35

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

241 182 79 170 277 158 315 41 309 27 316 203 51 194 88 271 161 3 140 122 303 344 402 248 1 372 231 17 85 268 260 72 196 148 390 283 181 109

102 28 20 45 208 11 68 247 214 68 297 279 307 269 91 254 174 394 174 384 188 188 82 64 254 431 411 269 297 45 297 307 24 34 102 384 40 149

176 252 228 302 165 182 141 98 202 191 236 279 318 193 223 169 203 406 44 161 81 11 52 210 2 306 127 108 163 283 331 118 406 220 142 163 271 325

353

354

Overall ranking

Gemeente

185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222

Nieuwerkerk aan den IJssel Zevenhuizen-Moerkapelle Schinnen Zwartewaterland Franekeradeel Ridderkerk Veghel Halderberge Soest Wageningen Anna Paulowna Oisterwijk Tynaarlo Nijkerk Goirle Geldrop-Mierlo Zundert Meerssen Marum Korendijk Menaldumadeel Waddinxveen Weert Millingen aan de Rijn Oude IJsselstreek Abcoude Neerijnen Zeewolde Cromstrijen Hardenberg Rijnwaarden Enkhuizen Onderbanken Stede Broec Renswoude Beuningen Leeuwarderadeel Valkenswaard

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 263 41 157 46 319 109 183 105 283 198 240 275 168 36 209 343 204 285 39 332 367 205 121 140 354 311 66 423 344 259 325 270 423 124 100 216 423 117

141 340 23 187 340 100 107 340 219 340 340 340 60 221 340 205 79 340 340 340 10 340 129 340 207 340 82 17 7 125 29 340 340 145 340 30 340 340

62 273 385 178 154 270 219 286 210 338 70 329 132 252 324 271 382 367 98 150 298 304 234 416 348 340 409 163 357 350 239 30 349 165 223 268 275 232

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 335 409 173 353 46 96 197 218 139 365 237 185 200 314 170 168 299 32 126 158 216 362 102 29 272 49 166 125 167 308 112 281 66 153 409 194 134 115

101 111 250 281 179 324 58 141 177 321 228 193 226 33 16 117 196 364 197 183 28 307 245 207 300 24 221 229 198 342 303 287 174 64 20

304 304 304 153 73 304 304 304 304 90 64 304 304 304 304 304 304 304 91 304 150 304 304 304 37 304 304 128 304 108 131 304 304 304 304 304 142 304

209 260 86 405 93 98 191 149 176 67 292 231 378 356 227 138 295 159 244 433 333 220 95 143 153 397 342 237 420 222 126 166 97 195 359 163 214 130

104 169 370 276 103 132 345 144 341 180 207 43 188 340 46 196 215 418 138 16 135 13 379 250 254 325 327 301 29 245 153 190 410 47 285 343 60 280

422 302 189 210 163 81 143 93 265 278 120 324 429 179 219 192 140 409 187 188 201 202 82 43 107 433 75 434 367 175 117 59 214 204 125 276 241 293

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

67

269 163 316 75 279 355 134 188 40 134 188 119 214 22 261 261 45 198 163 119 198 297 307 53 60 20 77 434 355 144 384 269 91 363 163 198 144 348

131 26 94 33 339 229 340 144 235 58 211 31 328 125 107 240 341 105 406 157 195 253 208 406 285 225 278 219 172 180 406 249 19 267 36 357 149 245

133 284 318 210 121 227 69 200 127 225 22 340 430 206 153 14 213 347 356 353 163 345 385 30 202 77 377 53 335 168 65 325 212 114 281 310

Overall ranking

Gemeente

223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260

Epe Scheemda Tytsjerksteradiel Montferland Kapelle Dronten Kessel Asten Midden-Drenthe Huizen Aalten Wymbritseradiel Nieuwkoop Best Steenbergen Lopik Echt-Susteren Westland Leek Oud-Beijerland Diemen Beemster Gemert-Bakel Winsum Someren Hulst Buren Binnenmaas Loon op Zand Voorschoten Bussum Langedijk Dirksland Krimpen aan den IJssel Brummen Stein Hendrik-Ido-Ambacht Medemblik

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 243 423 74 214 182 387 54 376 375 102 356 2 133 372 391 272 291 210 193 83 392 68 126 370 383 268 196 278 328 123 149 130 295 224 99 118 72 217

340 340 194 174 340 213 340 92 340 133 186 340 160 199 340 340 159 236 33 340 340 18 179 340 59 340 23 169 340 340 88 165 340 340 340 122 200 161

183 215 233 250 164 189 310 328 162 156 236 201 392 358 262 230 313 105 181 197 173 430 372 260 438 106 343 300 207 177 244 196 322 119 34 195 308 209

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 245 18 251 249 157 180 10 79 130 318 348 254 360 222 306 409 113 311 104 341 357 67 240 214 108 303 330 351 159 300 187 355 409 363 293 155 332 346

266 210 147 161 75 44 312 98 186 345 157 271 160 23 93 248 208 333 162 243 381 182 254 241 137 255 200 247 118 386 368 347 253 189 274 240 309

86 106 304 159 304 161 304 304 54 304 60 127 155 304 304 304 144 157 304 304 304 304 304 87 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304

320 137 275 192 343 91 285 226 221 174 337 341 317 164 203 282 135 235 139 338 62 288 204 114 233 239 366 367 303 232 189 197 376 167 281 152 385 355

356 402 131 224 211 181 182 290 219 175 255 316 56 365 149 266 363 315 332 74 330 416 277 125 201 191 260 12 9 25 386 116 19 209 323 422 213 273

103 148 283 150 354 244 369 205 323 313 196 365 321 329 113 116 213 206 383 402 109 427 91 345 102 224 242 332 161 387 390 263 115 178 171 232 269 252

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

80 265 204 197 370 422 291 75 82 136 331 352 300 20 185 368 307 338 172 355 36 404 406 290 144 349 106 365 229 249 137 73 336 239 357 142 162

149 376 337 174 17 438 112 182 174 129 208 188 37 279 129 17 79 28 275 75 239 51 163 239 68 275 411 261 417 261 23 163 307 254 247 316 60 163

208 80 205 269 406 59 406 406 366 288 102 326 363 362 195 215 198 337 256 177 305 88 163 70 406 107 123 132 346 350 291 361 23 124 259 230 359 109

355

356

Overall ranking

Gemeente

261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298

Schouwen-Duiveland Werkendam Aa en Hunze Borne Ommen Losser Gaasterlân-Sleat Westervoort Overbetuwe Zijpe Helden Zevenaar Woudrichem Hellendoorn Gulpen-Wittem Ermelo Rijssen-Holten Pijnacker-Nootdorp Haaren Eersel Rijnwoude Groesbeek Putten Westerveld Jacobswoude Utrechtse Heuvelrug Lochem Graafstroom Zaltbommel Borsele Vlist Berkelland Hilvarenbeek Alkemade Giessenlanden Littenseradiel Bernheze Oost Gelre

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 166 296 148 113 52 389 101 423 333 17 384 305 230 219 26 350 320 374 22 164 382 279 399 136 322 255 143 345 365 397 316 329 264 371 92 348 257 252

340 176 45 340 98 340 340 340 139 340 99 340 340 212 340 146 86 340 340 9 340 66 149 340 46 210 69 340 340 340 340 215 1 54 64 340 191 340

134 269 254 231 339 172 361 112 194 352 296 281 218 301 427 161 411 176 404 415 327 341 293 203 376 95 184 336 288 182 419 52 337 387 379 248 345 206

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 367 364 110 283 289 154 409 286 195 136 107 224 409 290 221 247 374 285 409 267 310 80 342 258 409 329 212 409 354 326 409 302 409 409 248 129 369 359

92 263 215 187 261 204 61 295 112 282 265 218 267 172 336 206 359 202 57 10 169 299 223 258 50 180 194 283 90 35 135 310 122 237 294 119 84

113 304 154 304 104 75 20 304 304 133 26 304 304 121 304 304 304 304 304 304 304 65 304 125 304 304 304 304 148 304 304 123 304 304 304 67 304 304

301 381 229 243 255 322 403 77 268 261 334 127 371 252 330 271 346 311 408 374 391 154 284 168 407 207 278 434 236 274 401 277 350 300 415 335 266 326

89 184 167 300 357 234 244 394 241 233 380 155 172 128 337 336 226 302 284 393 84 326 240 206 86 306 256 189 177 173 140 286 350 119 171 212 310 236

235 58 376 309 346 275 203 159 353 284 228 281 147 226 327 268 104 377 370 378 162 180 151 395 350 335 362 144 77 240 186 251 386 222 294 381 191 250

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

326 96 166 125 235 384 393 101 323 124 398 178 6 394 16 169 311 116 373 233 207 383 211 313 410 118 332 414 151 408 174 388 301 342 430 330 273 378

407 222 394 93 407 98 261 72 198 324 149 355 399 163 411 208 28 14 83 417 80 423 140 391 64 330 348 5 269 58 40 261 438 112 239 53 155 140

260 317 406 196 69 145 406 254 168 406 406 110 406 284 178 170 158 313 193 406 259 335 119 48 406 354 266 406 136 272 406 345 406 324 213 287 222 201

Overall ranking

Gemeente

299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336

Woerden Cranendonck Nederlek Oldenzaal Olst-Wijhe Wieringen Gennep Noordenveld Barendrecht Raalte De Ronde Venen Vught Heemstede Houten Nunspeet Waalre Baarn Zederik Maasdonk Muiden Boxmeer Duiven Laarbeek Landerd Heumen Leudal West Maas en Waal Goedereede Haarlemmermeer Bernisse Teylingen Scherpenzeel Lingewaard Simpelveld Noordwijkerhout Aalsmeer Wijchen Oostflakkee

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 277 300 363 241 153 253 247 156 227 188 294 346 158 352 139 127 390 42 423 218 236 315 222 254 77 293 9 331 336 45 381 97 34 299 239 125 213 306

178 112 340 340 340 340 340 340 171 57 194 340 36 140 340 340 340 340 340 340 340 137 340 340 340 340 102 70 180 340 340 340 340 340 340 183 62 340

208 407 129 242 420 246 238 276 152 365 360 29 335 406 377 398 147 356 331 127 217 138 295 297 424 394 440 426 116 388 140 435 330 332 187 123 383 425

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 334 291 241 232 256 81 244 83 294 373 266 324 409 337 370 208 312 409 164 409 207 328 148 235 227 269 259 176 265 191 371 409 296 138 255 321 279 117

62 106 219 293 373 335 298 339 188 21 399 238 103 290 83 393 100 272 168 42 256 56 236 365 358 320 104 348 338 330 155 346 239 351

304 304 304 105 304 304 304 156 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 163 304 304 304 304 304 304 304 304 304

248 225 238 157 273 211 146 165 373 215 242 286 305 279 331 228 113 336 421 183 310 193 348 412 242 289 307 315 230 323 404 430 224 206 291 327 172 324

413 264 146 187 259 346 298 185 200 351 299 214 192 355 282 396 178 230 342 324 374 361 354 390 352 372 391 68 338 257 80 291 411 419 174 420 358 24

277 298 156 304 291 233 146 398 320 215 310 374 439 408 176 406 366 248 134 357 170 401 97 307 388 355 288 164 342 173 368 257 231 174 405 331 358 167

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

152 171 177 232 298

105 261 411 330 38 247 119 297 134 98 348 384 28 72 140 31 163 18 55 239 155 64 163 254 105 222 402 420 239 426 144 42 86 95 399 384 370 119

332 338 406 320 151 200 322 251 257 406 286 406 167 147 217 330 274 406 406 43 365 406 406 321 133 298 406 140 231 301 368 42 342 406 327 221 300 406

230 215 293 358 66 400 361 145 179 312 381 386 183 134 376 192 329 146 206 55 191 395 117 84 258 278 285 63 81 159 415

357

358

Overall ranking

Gemeente

337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374

Oegstgeest Bronckhorst Lingewaal Uitgeest Liesveld Meerlo-Wanssum Texel Bergeijk Geldermalsen Drimmelen Son en Breugel Ameland Sint-Michielsgestel Bergen (NH.) Middelharnis Sluis Roerdalen Heeze-Leende Baarle-Nassau Montfoort Wijk bij Duurstede Opmeer Skarsterlân Reusel-De Mierden De Wolden Voorst Voerendaal Nuth Nuenen c.a. Wormerland Leusden Strijen Edam-Volendam Grave Oudewater Maasdriel Uithoorn Dalfsen

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 395 51 423 11 338 10 212 40 401 351 423 423 304 114 423 203 290 368 98 247 400 7 303 141 266 16 134 423 256 265 233 423 229 423 104 261 298 50

117 88 49 340 66 21 340 340 181 340 340 340 340 340 90 340 340 62 340 88 156 340 340 340 132 121 340 340 340 71 340 340 92 340 340 340 173 340

363 417 190 422 303 237 58 344 264 378 429 283 148 170 412 290 400 354 149 405 318 314 167 414 302 179 267 441 333 279 355 180 351 370 408 245 202 368

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 331 251 150 174 409 409 146 270 343 339 173 409 349 340 276 287 282 409 409 409 336 409 352 409 141 333 151 50 133 229 358 409 356 179 409 166 323 350

144 264 230 391 125 384 398 110 318 213 19 378 96 390 305 178 170 54 289

392 285 29 304 331 326 349 413 380 156 394 15 301 377 268

304 129 304 304 304 304 304 304 304 304 304 32 304 304 304 143 304 304 146 304 304 134 145 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304

363 361 185 302 413 416 223 344 304 389 210 442 340 240 368 217 212 246 431 379 290 383 276 270 400 390 180 218 173 345 369 306 313 392 432 372 272 409

157 279 424 243 232 438 368 399 335 139 272 438 269 159 22 220 295 222 268 392 395 362 111 431 397 381 438 377 239 347 317 67 426 199 438 366 371 275

424 317 128 351 194 208 246 300 258 126 347 26 328 389 229 138 209 339 319 337 380 272 297 330 338 311 348 279 421 322 423 306 132 267 282 160 289 344

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

262 287 297 282 418 387 405 320 253 348 165 416 280 176 425 412 261 246 242 360 50 288 234 317 351 419 57

112 297 355 239 102 415 384 174 34 129 239 436 222 214 208 426 316 316 285 55 119 155 363 307 98 429 402 82 297 307 198 149 98 330 36 279 129 112

216 406 406 293 406 406 147 406 304 308 299 9 364 311 336 247 166 406 143 316 406 406 358 130 352 406 289 187 282 209 120 406 406 406 406 351 348 406

32 350 327 279 240 362 195 269 267 306

Overall ranking

Gemeente

375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412

Bladel Zoeterwoude Maasbree Breukelen Drechterland Haaksbergen Lith De Bilt Oirschot Niedorp Bedum Arcen en Velden Lansingerland Maasgouw Waterland Tubbergen Ten Boer Wierden Sint-Oedenrode Reeuwijk Loenen Veere Zuidhorn Noordwijk Wassenaar Slochteren Andijk Lisse Horst aan de Maas Wervershoof Alphen-Chaam Eemnes Westvoorne Wijdemeren Hof van Twente Landsmeer Nederweert Harenkarspel

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 194 284 195 369 192 145 235 423 169 179 335 18 355 57 53 84 55 31 423 423 280 71 321 386 398 244 423 423 402 423 80 423 423 393 276 310 373 378

340 340 77 73 102 340 340 208 340 340 340 340 93 340 340 153 340 340 340 340 340 340 113 340 340 340 340 340 340 340 340 340 40 35 340 340 340 340

401 282 373 133 241 158 311 292 428 315 211 309 266 312 413 439 280 375 224 437 274 334 294 225 153 380 24 289 369 323 399 65 391 265 272 75 381 362

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 281 409 204 409 298 316 409 275 409 169 149 409 231 315 268 313 409 338 264 205 409 409 271 345 309 48 409 319 219 409 409 409 409 409 368 119 260 252

32 163 306 371 314 43 80 360 356 344 337 184 315 397 369 388 77 60 146 379 232 190 361 374 159 357 407 334 211 402 355 366 363 367

304 149 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 130 147 304 304 304 304 304 102 304 304 151 304 304 122 304 140 304 304 304 304 304 304 304

417 423 396 382 395 298 329 169 411 422 309 283 262 251 354 438 351 352 269 398 357 380 377 321 208 198 399 349 314 384 387 267 388 362 294 265 394 364

400 166 401 412 154 258 408 382 409 367 262 373 334 404 415 314 438 321 217 77 267 319 274 133 193 216 69 170 383 39 297 304 194 210 322 369 384 425

318 385 417 394 360 325 88 397 299 220 428 393 334 314 407 239 315 230 271 184 382 349 412 372 400 416 273 384 254 195 415 430 287 404 316 420 136 212

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

328 264 424 389 426 417 359 89 314 129 221 430 374 294 76 369 250 266 363 396 399 343 341 254 302 421 391 255 223 220 276 143 423 139 296 275 346 199

285 174 51 324 222 233 394 285 86 198 134 330 342 423 297 48 105 297 324 411 64 384 198 376 434 376 402 316 261 355 363 384 316 407 363 438 112 208

334 261 406 197 406 353 406 343 244 406 276 112 206 265 238 406 213 356 406 310 406 263 406 355 303 314 406 347 255 242 111 406 406 344 262 406 406 329

359

360

Overall ranking

Gemeente

413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443

Amstelveen Eijsden Dinkelland Mook en Middelaar Bergen (L.) Koggenland Sint Anthonis Brielle Albrandswaard Zeevang Castricum Heiloo Meijel Haren Ouder-Amstel Mill en Sint Hubert Oostzaan Schiermonnikoog Ubbergen Blaricum Midden-Delfland Haarlemmerliede c.a. Naarden Terschelling Laren Bennebroek Bloemendaal Sevenum Bunnik Graft-De Rijp Rozendaal

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 337 423 82 423 423 334 191 364 385 30 379 63 135 162 64 327 302 423 423 267 206 423 423 423 423 423 423 251 360 423 58

233 340 340 340 340 135 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 97 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340

205 431 418 253 366 421 397 124 258 442 320 317 374 396 386 433 285 402 434 389 393 278 146 384 410 169 227 346 432 436 443

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 297 143 178 36 201 317 161 409 277 409 257 409 409 226 409 409 63 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409

354 322 372 385 387 395 234 328 352 353 375 405 389 382 308 191 362 413 276 404 327 383 396 350 401 408 403 406 400 413

304 304 136 304 304 304 152 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 135 304 304 304 138 304 304 304

216 263 429 347 250 427 339 249 353 436 318 375 360 312 296 410 439 442 287 219 419 254 387 414 428 426 425 418 365 406 442

405 430 421 414 376 303 438 227 329 403 272 307 438 427 432 423 429 438 94 428 388 289 359 202 134 339 406 438 407 385 438

419 413 373 375 111 352 379 326 261 432 391 437 396 425 340 225 359 443 436 418 426 305 403 435 438 431 441 399 440 411 443

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

208 12 420 366 270 334 403 339 237 149 295 147

355 348 155 370 337 182 363 434 297 86 229 316 198 420 429 222 441 440 348 363 363 443 391 112 269 229 233 434 399 182 442

281 406 294 189 313 280 295 315 406 406 367 406 406 334 290 406 406 2 182 234 406 199 406 406 406 406 233 186 406 406 406

154 409 324 217 380 135 413 397 128 430 138 289 308 430 354 224 430

Colofon Financiers Redactie Eindredactie Omslag Drukwerk Uitgave

Jantje Beton Johanna Kinderfonds Nationaal Fonds Kinderhulp Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind Stichting Kinderpostzegels Nederland Unicef Nederland Dr. M.J. Steketee, drs. D.J. Mak, drs. B. Tierolf Tekstbureau Schakenraad, Oss; I. Linse Artwize, Charlotte Boersma, Amsterdam Greve Offset, Eindhoven Verwey-Jonker Instituut Kromme Nieuwegracht 6 3512 HG Utrecht telefoon 030-2300799 telefax 030-2300683 e-mail [email protected] website www.verwey-jonker.nl

De publicatie De publicatie kan besteld worden via onze website: http://www.verwey-jonker.nl. Behalve via deze site kunt u producten bestellen door te mailen naar [email protected] of faxen naar 070-359 07 01 onder ­vermelding van de titel van de publicatie, uw naam, factuuradres en afleveradres. Zie ook: http://www.kinderenintel.nl.

ISBN 978-90-5830-309-7 © Verwey-Jonker Instituut, Utrecht 2009 Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het Verwey-Jonker Instituut. Gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. The copyright of this publication rests with the Verwey-Jonker Institute. Partial reproduction is allowed, on condition that the source is mentioned.

365