Kinderen in Tel Databoek 2009

Kinderen in Tel Databoek 2009 Kinderrechten als basis voor lokaal jeugdbeleid Verwey-Jonker Instituut Redactie: Majone Steketee Jodi Mak Bas Tierolf

Maart 2009

J

ohanna

DEFENCE for

K i n d e r Fo n d s

CHILDREN

lnternational

1

2

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord Deel 1:

Deel 2:

5 Kinderen in Tel

7

A. De resultaten van Kinderen in Tel

7

B. Wijkscore

12

C. Gehandicapte Kinderen in Tel

15

D. Methodische verantwoording van de indicatorenkeuze

19

('HÀQLsULQJHQDIEDNHQLQJLQGLFDWRUHQ

24

)%HWURNNHQRUJDQLVDWLHVHQIRQGVHQELM.LQGHUHQ,Q7HO

29

+HWODQGHOLMNEHHOG

32

THEMA: Gezondheid

34

THEMA: Jeugdcriminaliteit

41

THEMA: Jeugdwerkloosheid

45

THEMA: Kinderen in de jeugdzorg

49

THEMA: Kinderen in achterstandswijken

54

THEMA: Kinderen in armoede

59

THEMA: Kindermishandeling

64

THEMA: Onderwijs

69

7+(0$2SHQEDUHVSHHOUXLPWH

78

THEMA: Tienermoeders

83

3

7+(0$9ULMHWLMGVEHVWHGLQJ

87

THEMA: Jeugdparticipatie

89

De resultaten per provincie en gemeente

92

Groningen (2)

94

Friesland (5)

108

Drenthe (6)

126

Overijssel (10)

134

Flevoland (3)

148

Gelderland (12)

152

Utrecht (11)

182

Noord-Holland (5)

198

Zuid-Holland (1)

230

Zeeland (9)

270

NRRUG%UDEDQW

278

LLPEXUJ

314

Bijlage 1:

2YHU]LFKWVWDEHOVFRUHVLQLFDWRUHQSHUSURYLQFLHV

335

Bijlage 2:

2YHU]LFKWVWDEHOVFRUHVLQGLFDWRUHQSHUJHPHHQWH

337

Bijlage 3:

2YHU]LFKWVWDEHO rankings gemeenten

349

Index Gemeenten

361

Deel 3:

4

Verwey-Jonker Instituut

Voorwoord 9RRUXOLJWKHWYLHUGH'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HO1HWDOVGHYRRUJDDQGHMDUHQELHGWKHW'DWDERHNHHQV\VWHPDWLVFKHSUHVHQWDWLH van kerngetallen over het welzijn van kinderen en jongeren in alle gemeenten en provincies in Nederland. De kracht van Kinderen in Tel LVGDWHUHHQFRQFUHHWHQYHUJHOLMNHQGEHHOGRQWVWDDWYDQGHOHHIVLWXDWLHYDQMRQJHUHQ'DWJHEHXUWRSEDVLVYDQWZDDOILQGLFDWRUHQ over thema’s als gezondheid, armoede of schoolverzuim. Kinderen LQ7HOEDVHHUW]LFKGDDUELMRSKHW91YHUGUDJLQ]DNHGH5HFKWHQYDQ KHW.LQG'LWNHHUEHVODDQGHGDWDKHWMDDU'HJHJHYHQVLQKHW 'DWDERHNYRUPHQGHEDVLVZDDURSHHQGLDORRJWRWVWDQGNDQNRPHQ RYHUKHWORNDOHSURYLQFLDOHHQODQGHOLMNHMHXJGEHOHLG:DQWQLHWKHW YHU]DPHOHQYDQGDWDVWDDWYRRURSPDDUKHWEHKDUWLJHQYDQEHODQgen van kinderen op grond van cijfermatige gegevens. %LMGH]HYLHUGHHGLWLHYDQKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HOLVHHQ voorzichtige constatering gerechtvaardigd. Het lijkt erop dat steeds PHHUJHPHHQWHQKHW'DWDERHNDDQJULMSHQRP]LFKLQWH]HWWHQ YRRUEHWHUHOHHIRPVWDQGLJKHGHQYRRUNLQGHUHQHQMRQJHUHQHQ

RPHHQRSNLQGHUUHFKWHQJHEDVHHUGMHXJGEHOHLGWHYRHUHQ'DWGH resultaten gemeenten aansporen tot een nauwkeurig zelfonderzoek DDQJDDQGHKHWHLJHQMHXJGEHOHLGEOLMNWXLWGHVWLMJHQGHVWURRPYDQ UHDFWLHVYDQEHOHLGVDPEWHQDUHQORNDOHHQODQGHOLMNHEHVWXXUGHUV :LMODWHQLHWVYDQGLHLQVSDQQLQJHQ]LHQGRRULQGH]HHGLWLHELMHONH indicator steeds een andere gemeente aan het woord te laten: welke EHOHLGVSODQQHQHQSURMHFWHQKHHIWGHJHPHHQWHRSGLHLQGLFDWRU JHIRUPXOHHUGHQZHONHDPELWLHVVSUHNHQGDDUXLW" 'RRUKHWSHULRGLHNXLWEUHQJHQYDQKHW'DWDERHNPDDNW.LQGHUHQLQ 7HOSRVLWLHYHHQQHJDWLHYHYHUDQGHULQJHQ]LFKWEDDULQGHVLWXDWLHYDQ NLQGHUHQHQMRQJHUHQLQJHPHHQWHQ6LQGVJHEHXUWGDWRRNWRW op het niveau van de wijk. Deze uitkomsten op wijkniveau verdienen aparte aandacht. Het levert een indrukwekkende rangorde op van ZLMNHQ2RNLVXLWGHYHOHUHDFWLHVJHEOHNHQGDWYHHOJHPHHQWHQGHFLMIHUVYRRUKXQZLMNHQDDQGDFKWLJEHVWXGHUHQRPWRWHHQ QRJYHUÀMQGHUHDDQSDNYDQPLQGHUJXQVWLJHOHHIRPVWDQGLJKHGHQWH komen.

5

Nieuw in deze editie is een overzicht van het aantal gehandicapte kinderen over alle 443 gemeenten in Nederland. Met deze informatie OHYHUHQZHHHQEHODQJULMNHDDQ]HWYRRUJHPHHQWHQRPELQQHQKXQ :PRWDNHQEHOHLGWHIRUPXOHUHQYRRUGH]HNZHWVEDUHJURHS7HJHOLMNHUWLMGLVGHLQIRUPDWLHYDQEHODQJYRRUGHQDWLRQDOHRYHUKHLGELM KHWJHULFKWHUYHUGHOHQYDQGHEHVFKLNEDUHPLGGHOHQ(QRRNKHOSW KHWEHODQJHQRUJDQLVDWLHVRPKXQSRVLWLHWHQRS]LFKWHYDQRYHUKHGHQYHU]HNHUDDUV]RUJDDQELHGHUVHQGHHLJHQDFKWHUEDQEHWHUWH EHSDOHQ2YHUJHKDQGLFDSWHMRQJHUHQLQ1HGHUODQGYHUVFKLMQWRRN een aparte uitgave. 'HELM.LQGHUHQLQ7HOEHWURNNHQIRQGVHQHQRUJDQLVDWLHV]LHQKHW DOVKXQPDDWVFKDSSHOLMNHYHUDQWZRRUGHOLMNKHLGRPEHVWXXUGHUV EHOHLGVPDNHUVHQEHODQJHQRUJDQLVDWLHVYLD.LQGHUHQLQ7HOFLMIHUVWH tonen over de situatie van kinderen. De ervaring van de afgelopen jaren heeft duidelijk gemaakt dat er een prikkel uitgaat van deze YHUJHOLMNHQGHLQIRUPDWLHRSHHQEHSHUNWDDQWDOLQGLFDWRUHQ'DWVWLPXOHHUWGHGLVFXVVLHRPHHQJRHGORNDDOMHXJGEHOHLGWHYRHUHQ:H ]LMQYHUKHXJGGDWEHODQJHQEHKDUWLJHQGHRUJDQLVDWLHVRSQLHXZKXQ NUDFKWHQJHEXQGHOGKHEEHQ0HW.LQGHUHQLQ7HOJHYHQ]HHHQVWHUNH LPSXOVDDQGHGLDORRJWXVVHQEHODQJHQEHKDUWLJLQJVRUJDQLVDWLHVHQ EHOHLGVPDNHUV'HVWLPXODQVGLHKLHUYDQXLWJDDWGLHQWKHWGRHOYDQ .LQGHUHQLQ7HOKHWYHUEHWHUHQYDQKHWZHO]LMQHQGHRQWZLNNHOLQJVNDQVHQYDQNLQGHUHQHQMRQJHUHQLQKHWELM]RQGHUGLHYDQGHPHHVW NZHWVEDUHJURHSHQ 'HÀQDQFLHUVYDQ.LQGHUHQLQ7HO Stichting Kinderpostzegels Nederland, Ineke van Winden, directielid 8QLFHI1HGHUODQG-DQ%RXNH:LMEUDQGLGLUHFWHXU 1DWLRQDDO)RQGV.LQGHUKXOS-DQ:H]HQGRQNGLUHFWHXUEHVWXXUGHU -DQWMH%HWRQ5REYDQ*DDOGLUHFWHXU

6

Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind, Ingrid TuinenEHUJGLUHFWHXU Johanna Kinderfonds, Karin van der AA, directeur 'HEHWURNNHQRUJDQLVDWLHELM.LQGHUHQLQ7HO ¶.LQGHUHQLQ7HO·LVHHQJH]DPHQOLMNSURMHFWYDQYHUVFKLOOHQGHEHODQJHQEHKDUWLJLQJVRUJDQLVDWLHV=RQGHUGHEHYORJHQLQ]HWYDQGH]H EHODQJHQEHKDUWLJHUVLVGHWRWVWDQGNRPLQJHQYRRUDOGHOREE\RS EDVLVYDQGHJHJHYHQVQLHWPRJHOLMN:HZLOOHQGDQRRNDOOHSHUVRQHQGLHELMGHWRWVWDQGNRPLQJYDQ.LQGHUHQLQ7HOEHWURNNHQZDUHQ EHGDQNHQYRRUKXQLQ]HW 'HIHQFHIRU&KLOGUHQ,QWHUQDWLRQDO1HGHUODQG-DQ3LHWHU.OHLMEXUJ Beata Stappers Jantje Beton, Froukje Hajer -HXJGZHO]LMQVEHUDDG&ROOHJLR,VDEHO$ODUFRQ Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs, Rinske Zevering /DQGHOLMN&OLsQWHQIRUXP-HXJG]RUJ3HWHU/DQNKRUVW Platform Ruimte voor de Jeugd/Nationale Speelraad, Josine van den Boogaard NUSO, Marcel Plemp Scouting Nederland, Rachel van der Ruyt Stichting Alexander, Ivet Pieper Stichting Kinderpostzegels Nederland, Marjon Donkers Unicef Nederland, Simone Bommeljé, Eveline Meltzer


Deel 1: Kinderen in Tel A. De resultaten van Kinderen in Tel ,QWXVVHQOLJWKHWYLHUGH'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HOYRRUX7HQRS]LFKWHYDQGHYRULJHMDUHQNXQQHQZHHQLJHYHUEHWHULQJZDDUQHPHQ in de leefomstandigheden waarin kinderen opgroeien. Er zijn minder jongeren werkeloos, minder kinderen lopen risico op een leerachterstand, het aantal tienermoeders is gedaald en kinderen zuigelingensterfte komen minder voor. Toch zijn er ook enkele zorgwekNHQGHRQWZLNNHOLQJHQGLHRPYHUEHWHULQJYUDJHQ=RZRUGHQPHHU kinderen verwezen naar de geïndiceerde jeugdzorg, is het schoolverzuim gestegen en is het aantal kinderen dat vanwege een delict voor de rechter verschijnt, iets toegenomen. 2QGHUZLMV :HEHJLQQHQPHWGHLQGLFDWRUHQURQGonderwijs: een thema waar Kinderen in Tel dit keer speciaal de aandacht op vestigt. Met reden, want het aantal leerlingen dat verzuimt is ook dit jaar weer toegeQRPHQHQRRNRSKHWSXQWYDQUHJLVWUDWLHEOLMYHQVRPPLJHJHPHHQ-

WHQLQJHEUHNH'HLQGLFDWRUUHODWLHIYHU]XLPYDQOHHUOLQJHQLVLQ twee richtingen te interpreteren. Hogere verzuimregistraties van gemeenten zijn aan de ene kant een goede zaak, omdat gemeenten GDDUPHHRRJKRXGHQYRRUHHQEHODQJULMNHULVLFRIDFWRUELMGHRSgroeiende jeugd. Kortom, een hoog geregistreerd verzuim geeft aan dat een gemeente werk maakt van de verzuimregistratie. Aan de anGHUHNDQWEHWHNHQWHHQKRRJYHU]XLPSHUFHQWDJHGDWYHHOMRQJHUHQ schoolverzuim plegen, en dat is natuurlijk een slechte zaak. Zo kan DQGHUVRPHHQODDJSHUFHQWDJHEHWHNHQHQGDWHHQJHPHHQWHJHHQ prioriteit geeft aan de verzuimregistratie (terwijl verzuim wel veel YRRUNRPW +HWNDQRRNEHWHNHQHQGDWHHQJHPHHQWHMXLVWZHOYHHO maatregelen heeft getroffen tegen schoolverzuim, en dat daardoor het verzuimpercentage laag is. Daarom willen we graag iets dieper ingaan op de acties die gemeenWHQNXQQHQRQGHUQHPHQWHJHQKHWYHU]XLP$OVYRRUEHHOGQHPHQZH HHQVSHFLÀHNHYRUPYDQRQJHZHQVW YHU]XLPWHZHWHQKHW]RJHnaamde ‘luxeverzuim’. Dit wordt veroorzaakt wanneer ouders hun

7

NLQGHUHQEXLWHQGHUHJXOLHUHVFKRROYDNDQWLHVRPYDQVFKRROKRXGHQ ELMYRRUEHHOGRPPHHWHQHPHQRSYDNDQWLH'LWLVYHUERGHQPDDU WRFK]LHQZHGH]HYRUPYDQYHU]XLPELMYHHOJHPHHQWHQWHUXJ9RRUEHHOGHQ]LMQJHPHHQWHQZDDUYHHOZHUNLQGHWRHULVWLVFKHVHFWRULV zoals op de Waddeneilanden en in Zeeland. Hiertegen is wel actie te RQGHUQHPHQQDPHOLMNHHQSURFHVYHUEDDOOX[HYHU]XLP'HYUDDJLV LQKRHYHUUHJHPHHQWHQGH]HPRJHOLMNKHLGEHQXWWHQRPKHWYHUzuim terug te dringen. Dit willen we nagaan aan de hand van enkele YRRUEHHOGHQ$OVHHUVWHGHJHPHHQWH9OLHODQG:H]LHQKLHUGDWKHW OX[HYHU]XLPYDQKHWWRWDOHYHU]XLPEHWUHIWKHWWRWDOHYHU]XLP GDDULVKHWKRRJVWHYDQ1HGHUODQGQDPHOLMNELMQD 'LWEHWHNHQW dat deze gemeente waarschijnlijk goed oog heeft op het luxever]XLPLQWHJHQVWHOOLQJWRWELMYRRUEHHOGJHPHHQWHQDOV7HUVFKHOOLQJ 7H[HO$PHODQGHQ6FKLHUPRQQLNRRJZDDUZHRSEDVLVYDQGHOLJJLQJ een gelijk percentage (luxe)verzuim verwachten. Hier vinden we echter nauwelijks of helemaal geen gemeld verzuim (respectievelijk 0%, 0,25%, 0,17% en, niet aangeleverd, in Schiermonnikoog). Aan de DQGHUHNDQWLVHURS9OLHODQGJHHQppQSURFHVYHUEDDOOX[HYHU]XLP opgemaakt. Wanneer we kijken naar andere gemeenten treffen we GDDUKHHODQGHUEHOHLGDDQ(HQJRHGYRRUEHHOGLVGHJHPHHQWH 0DDUVVHQ+LHUYLQGHQZHHHQKRRJUHODWLHIYHU]XLPELMQD ZDDUYDQOX[HYHU]XLPEHWURI9RRUDOOHJHYDOOHQOX[HYHU]XLPLVHFKWHU SURFHVYHUEDDORSJHPDDNWHHQJRHGH]DDN Opmerkelijk is het verschil tussen de gemeenten Amsterdam en RotWHUGDP,QEHLGHJHPHHQWHQLVKHWYHU]XLPSHUFHQWDJHYULMZHOJHOLMN ELMQD PDDULQ$PVWHUGDPLVKHWJHGHHOWHOX[HYHU]XLPHQ LQ5RWWHUGDP7RFKLVHULQ$PVWHUGDPJHHQppQSURFHVYHUEDDO RSJHPDDNWHQLVLQ5RWWHUGDPELMYDQKHWDDQWDOJHUHJLVWUHHUGH ]DNHQOX[HYHU]XLPSURFHVYHUEDDORSJHPDDNW2RNLQ'HQ+DDJYHUzuim 3%) en Utrecht (verzuim 2,5%) zien we een goede registratie van het luxeverzuim (achtereenvolgens 12% en 22%). Gekoppeld aan

8

een aanpak van dit verzuim, is in 30% van de gevallen een procesYHUEDDORSJHPDDNW :HKHEEHQELM]HYHQYDQGHDFKWUHJLRQDOHEXUHDXVOHHUSOLFKW5%/ een goede aanpak van luxe verzuim geconstateerd. In de RBL’s werNHQYHUVFKLOOHQGHJHPHHQWHQVDPHQELMGHXLWYRHUYDQGHOHHUSOLFKW Bij de RBL’s staat 11% van het totale verzuim als luxeverzuim genoWHHUGHQLVELMYDQKHWOX[HYHU]XLPHHQSURFHVYHUEDDORSJHPDDNW 'HDQGHUHLQGLFDWRUELMKHWWKHPDRQGHUZLMVLVKHWSHUFHQWDJH leerlingen met een leerlinggewicht. Dit aantal is verder gedaald. +HWOHHUOLQJJHZLFKWYDQHHQOHHUOLQJZRUGWYDVWJHVWHOGRSEDVLVYDQ LQGLFDWRUHQGLHHHQPRJHOLMNULVLFR]LMQYRRUOHHUDFKWHUVWDQGELMNLQderen, het opleidingsniveau van de ouders. De scholen ontvangen op EDVLVYDQKHWJHZLFKWH[WUDSHUVRQHOHRIPDWHULsOHIDFLOLWHLWHQ:H kunnen dus concluderen dat er minder leerlingen zijn die een risico KHEEHQRSOHHUDFKWHUVWDQG -HXJGFULPLQDOLWHLW 2RNKHWDIJHORSHQMDDUZDVMHXJGFULPLQDOLWHLWHHQYHHOEHVSURNHQ onderwerp in de media en in de politiek. In de Tweede Kamer is UHJHOPDWLJJHGHEDWWHHUGRYHUGHDDQSDNYDQMHXJGFULPLQDOLWHLW,Q GHGLVFXVVLHZRUGWELMQDDOVYDQ]HOIVSUHNHQGDDQJHQRPHQGDWKHW aantal jongeren dat een delict pleegt, voortdurend zou stijgen. De FLMIHUVGLHZHYRRU.LQGHUHQLQ7HOJHEUXLNHQ]LMQJHEDVHHUGRSKHW aantal jeugdige verdachten dat daadwerkelijk voor de rechter is verschenen. Daaruit valt te concluderen dat er een geringe toename is. Sinds 2004 steeg het landelijk gemiddelde van 3,25% naar 3,32% in 2005 en naar 3,39% in 2006. Het percentage is in 2007 opnieuw gestegen, en wel naar 3,49%. Hoewel het om een geringe stijging gaat, is deze wel opvallend. Met de opkomst van herstelrecht en Haltafdoeningen zouden we kunnen verwachten dat het aantal zaken MXLVW]RXDIQHPHQ(ULVVWHHGVYDNHUHHQSOHLGRRLKRRUEDDUYRRUKHW

terugdringen van het aantal jongeren in gevangenissen, voor meer preventie en het inzetten van alternatieven zoals herstelrechtelijke LQWHUYHQWLHV,GR:HLMHUVELM]RQGHUKRRJOHUDDU-HXJGUHFKWVSOHJLQJ VWHOWGDWGHPLVSODDWVWHEHHOGYRUPLQJRYHUHHQIDOHQGHRSYRHGLQJ HQWRHQHPHQGHMHXJGFULPLQDOLWHLWVWHUNELMGUDDJWDDQHHQYHUKDUGLQJYDQKHWVWUDIUHFKW9RONVNUDQWQRYHPEHU 9ROJHQVKHP zouden we terughoudender moeten zijn met strafrechtelijke reacties. De hulpverlening aan ouders en kind zou voorop moeten staan. $OWHUQDWLHYHVWUDIIHQHQKHUVWHOEHPLGGHOLQJ]LMQRRN]DNHQZDDU Annemiek Wolthuis (onderzoeker Open Universiteit) voor pleit: ‘De FULPLQDOLWHLWVFLMIHUVODWHQ]LHQGDWHHQFRQVLVWHQWODQGHOLMNEHOHLG HQKHWGRHQYDQLQYHVWHULQJHQQRGLJLV(QGDWEHWHNHQWLQ]HWWHQRS preventie, op goede jeugdzorg, op maatwerk en op pedagogisch en KXPDDQVWUDIIHQ'RRUPHWMRQJHUHQWHSUDWHQRYHUZDW]HKHEEHQ gedaan, ze inzicht te geven in het ontstane leed en ze zelf verantwoordelijkheid te geven in het herstel van schade of een excuus, EHUHLNMHYHHOPHHUGDQPHWDOOHHQRSVOXLWHQ·'DWDERHN +HW VN Comité inzake de Rechten van het Kind heeft er in januari 2009 ELMGH1HGHUODQGVHUHJHULQJRSDDQJHGURQJHQWH]RUJHQYRRUGHYROledige uitvoering van internationale richtlijnen over jeugdstrafrecht FRD 'DDUELMSDVWHHQYHHOJURWHUHQDGUXNRSSUHYHQWLHHQKHW ]RUJHQYRRUDOWHUQDWLHYHQYRRUMHXJGGHWHQWLH0DDUKHWEHWHNHQW ook dat de wet moet veranderen die het nu nog mogelijk maakt om PLQGHUMDULJHQRQGHUKHWYROZDVVHQHQVWUDIUHFKWWHEHUHFKWHQ,QHHQ NLQGHUUHFKWHQEHQDGHULQJSDVWGDWNLQGHUHQDOOHHQLQKHWXLWHUVWH geval - en voor de kortst mogelijke, passende duur - van hun vrijheid ZRUGHQEHURRIG -HXJG]RUJ Het aantal jongeren dat een nieuwe indicatie tot jeugdzorg heeft gekregen is opnieuw gestegen. Er lijkt hier sprake van een trend: ging het in 2005 nog om 1,31% van de jongeren, in 2006 was dit

JHVWHJHQQDDURPLQRSXLWWHNRPHQ,QDEVROXWH aantallen gaat het in 2007 om 62.268 0- t/m 17-jarigen. Er zijn verschillende verklaringen voorhanden voor deze toename. Zo zijn JH]LQVSUREOHPHQFRPSOH[HUJHZRUGHQZHWHQRXGHUVHQMRQJHUHQ %XUHDX-HXJG]RUJEHWHUWHYLQGHQHQYHUZLM]HQSURIHVVLRQDOVXLWKHW preventieve veld vaker of sneller naar Bureau Jeugdzorg. Duidelijk is in ieder geval dat de druk op de Bureaus Jeugdzorg toeneemt. Ook LVELMNLQGHUUHFKWHUVHHQH[WUDEHODVWLQJJHFRQVWDWHHUGRPGDWKHW DDQWDOYHU]RHNHQWRWMHXJGEHVFKHUPLQJVPDDWUHJHOHQGHODDWVWHMDUHQVWHUNLVWRHJHQRPHQ,QNUHJHQGHUHFKWEDQNHQYHUzoeken tot uithuisplaatsing of ondertoezichtstelling. In 2006 waren dat er 41.113; in 2008 werden 50.742 verzoeken gedaan (Volkskrant, IHEUXDUL 2SPHUNHOLMNDDQGHFLMIHUVLQ.LQGHUHQLQ7HOLV LQLHGHUJHYDOGDWMXLVWGHSURYLQFLHVHQVWHGHQEXLWHQGH5DQGVWDG hoog scoren waar het gaat om indicaties voor jeugdzorg. Vooral de FLMIHUVLQ=HHODQG)OHYRODQGHQ1RRUG%UDEDQW]LMQRSYDOOHQG7HJHOLMNHUWLMGLVHUDDQGHEHKDQGHOLQJVHQRSYDQJNDQWQRJDOWLMGVSUDNH van lange wachtlijsten in de jeugdzorg. Het Comité voor de Rechten YDQKHW.LQGKHHIW]LFKVWHUNJHPDDNWYRRUHHQEHOHLGGDWJH]LQQHQ EHWUHNWELMKHWYRRUNRPHQHQRSORVVHQYDQKXQSUREOHPHQHQYLQGW GDWLQGHEHJHOHLGLQJYDQRXGHUVPHHUPHWGHFXOWXUHOHDFKWHUJURQden rekening gehouden moet worden. Het Comité verwondert zicht HURYHUGDWHU]RYHHOMRQJHUHQRSZDFKWOLMVWHQYRRUUHVLGHQWLsOH hulpverlening worden geplaatst. Samen met het gegeven dat die ZDFKWOLMVWHQ]RODQJ]LMQLVHHQVWUDWHJLHRPGH]HSUREOHPHQWHOLMI te gaan extra nodig. $FKWHUVWDQGVZLMNHQ Wat ook dit jaar weer opvalt, is dat de ongelijkheid tussen kinderen in Nederland groter wordt. Die scherpere tweedeling in omstandigKHGHQZDDULQNLQGHUHQRSJURHLHQLVWHYLQGHQWXVVHQEHSDDOGHZLMken in grote steden, maar ook tussen plattelandsgemeenten dreigt

9

een groter verschil. Het Comité inzake de Rechten van het Kind wees 1HGHUODQGRSGHYHUSOLFKWLQJPDDWUHJHOHQWHQHPHQRPNZHWVEDUH NLQGHUHQH[WUDWHEHVFKHUPHQ Voor de indicator achterstandswijken zijn dit jaar nieuwe gegevens EHVFKLNEDDU+HWDDQWDODFKWHUVWDQGZLMNHQLVWRHJHQRPHQPDDUKHW DDQWDONLQGHUHQGDWLQGH]HZLMNHQZRRQWLVDIJHQRPHQ,QDEVROXWH getallen gaat het in heel Nederland om 515.815 kinderen die in een achterstandswijk wonen, 14,47% van alle kinderen. Meer nog dan in de voorgaande jaren zijn het vooral de noordelijke provincies waar meer jongeren in achterstandswijken wonen. In alle drie de noordelijke provincies vinden we een duidelijke toename, net als in LimEXUJHQ)OHYRODQG 8LWNHULQJVJH]LQQHQ (HQ]HOIGHWUHQG]LHQZHELMKHWDDQWDONLQGHUHQGDWLQHHQuitkeringsgezin leeft. Kinderen die in armoede opgroeien, wonen niet alleen in grote steden. Ook in de provincies Friesland en Groningen OLJWKHWSHUFHQWDJHERYHQKHWODQGHOLMNJHPLGGHOGH,QGHSHULRGH 2000-2005 was er een geleidelijke daling te zien tot onder de 6% LQ,QZDVHUZHHUHHQOLFKWHVWLMJLQJ]LFKWEDDUWRWKHW]HOIGHQLYHDXDOVLQ'H]HLVLQZHHURPJHERJHQQDDUHHQ lichte daling. In 2007 wonen in Nederland 217.310 van de in totaal WPMDULJHNLQGHUHQ LQHHQELMVWDQGVJH]LQ Om de dalende trend van het aantal kinderen dat in armoede leeft vast te houden, heeft de overheid zowel in 2008 als 2009 veertig milMRHQHXURH[WUDEHVFKLNEDDUJHVWHOGDDQJHPHHQWHQ+HWLVKXQWDDN ervoor te zorgen dat kinderen maatschappelijk kunnen participeren. De resultaten van deze investering worden pas volgend jaar merkEDDU9DQEHODQJEOLMIWGDWJHPHHQWHQJH]LQQHQEOLMYHQRQGHUVWHXQHQ HQDFWLYHUHQYLDHHQEUHHGODDJGUHPSHOLJDDQERGYDQRQGHUZLMVHQ opvang, gezondheidszorg en recreatie.

10

.LQGHUPLVKDQGHOLQJ (HQGHHOV]RUJZHNNHQGHRQWZLNNHOLQJEOLMIWKHWDDQWDOPHOGLQJHQ kindermishandeling+HWDDQWDONLQGHUHQGDWJHPHOGLVELMKHW$GYLHVHQ0HOGSXQW.LQGHUPLVKDQGHOLQJ$0. EOLMNWRRNGLWMDDUZHHU fors gestegen. In 2007 zijn meer dan 25.000 kinderen aangemeld ELMGH$GYLHVHQ0HOGSXQWHQ.LQGHUPLVKDQGHOLQJ'DWLVHHQGXLGHOLMNHWRHQDPHWHQRS]LFKWHYDQHQKHWEHWUHIWHHQ YHUGULHGXEEHOLQJYDQKHWSHUFHQWDJHPHOGLQJHQ+HWLVRS]LFKHHQ goede zaak dat duidelijk wordt dat er kinderen mishandeld worden. 7RFKKHEEHQZHQRJVWHHGVWHPDNHQPHWHHQEHGXLGHQGH¶RQGHUmelding’. De schatting van het aantal kinderen dat jaarlijks mishandeld wordt, ligt veel hoger, namelijk tussen de 107.000 en 160.000 gevallen per jaar. Kindermishandeling is duidelijk een thema van minister Rouvoet van Jeugd en Gezin. De Andries van Dantzig Penning LVGLWMDDUGDQRRNDDQPLQLVWHU5RXYRHWWRHJHNHQG+HWLVHHQEOLMN van waardering voor zijn persoonlijke inzet, en voor de vele initiatieven die hij heeft genomen om kindermishandeling daadwerkelijk aan te pakken (waaronder de landelijke invoering van de regionale 5$$.DDQSDN +HWNRPWQXDDQRSGHXLWYRHULQJYDQGH]HEHOHLGVYRRUQHPHQV:DWKHW&RPLWpYRRUGH5HFKWHQYDQKHW.LQGEHWUHIW SDVWGDDUELMGDWLHGHUHHQGLHPHWNLQGHUHQZHUNWHHQWUDLQLQJNULMJW zodat vermoedens van kindermishandeling vaker gemeld worden. 2RNLVKHW&RPLWpEH]RUJGRYHUGH]RUJPDDURRNMXULGLVFKHRQGHUVWHXQLQJYRRUVODFKWRIIHUVYDQJHZHOGPLVEUXLNRIYHUZDDUOR]LQJ 3RVLWLHYHWUHQGV Dit jaar zijn er ook weer positieve trends te zien. Een van de onderZHUSHQLQKHW'DWDERHNLVgezondheid. Binnen het KinderrechtenverGUDJOLJWGHQDGUXNRQGHUDQGHUHRSKHWYHUPLQGHUHQYDQEDE\HQ NLQGHUVWHUIWH:DWGDWEHWUHIWOLMNW1HGHUODQGKHWJRHGWHGRHQ Zowel de cijfers voor zuigelingensterfte als het aantal kinderen dat overlijdt, dalen gestaag sinds 2002. Daarnaast is er een duidelijke

DIQDPHYDQKHWDDQWDOMRQJHUHQGDWZHUNORRVLV+LHUELMPHUNHQZH wel op dat een echte vergelijking met andere jaren feitelijk niet mogelijk is omdat het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) zijn FLMIHUVKHHIWRSJHVFKRRQG'DDUQDDVWPDDNW.LQGHUHQLQ7HOJHEUXLN van een andere peildatum. Desondanks durven we te concluderen dat de aanpak Jeugdwerkloosheid gewerkt heeft. Met de huidige reFHVVLHLVKHW]DDNRPWHEOLMYHQLQYHVWHUHQLQMRQJHUHQHQYRRUDORP WH]RUJHQGDWMRQJHUHQPHWYROGRHQGHVWDUWNZDOLÀFDWLHVGHDUEHLGVPDUNWEHWUHGHQ7RWVORWLVKHWDDQWDOtienermoeders, net als in de voorgaande jaren, gedaald.

/LD.DUVWHQEOLMNWGDWKHWYHUNHHUHHQJURRWGHHOYDQGHRSHQEDUH UXLPWHLQEHVODJQHHPWHQGH]HOIVWDQGLJHEHZHJLQJVYULMKHLGYDQ NLQGHUHQDDQEDQGHQOHJW/LD.DUVWHQ'DWDERHN ¶'HDXWRLV GHEHODQJULMNVWHFRQFXUUHQWYDQNLQGHUHQJHZRUGHQLQKHWFODLPHQ van ruimte op straat. In een stad zoals Amsterdam waren in de jaren vijftig ruim twaalf maal zoveel kinderen als auto’s, terwijl er nu UXLPWZHHNHHU]RYHHODXWR·VDOVNLQGHUHQ]LMQ·(HQORNDDOVSHHOUXLPWHEHOHLG]RXHHQHHUVWHJRHGHVWDS]LMQLQKHWUHDOLVHUHQYDQ voldoende en goede ruimte voor kinderen om te spelen, te sporten en elkaar te ontmoeten.

-HXJGSDUWLFLSDWLH JeugdparticipatieLVDOMDUHQODQJHHQEODQFRSDJLQDLQKHW'DWDERHN 1DODQJHYRRUEHUHLGLQJHQRQWZLNNHOHQRQGHU]RHNHUVYDQ6WLFKWLQJ Alexander en het Verwey-Jonker Instituut nu - in opdracht van een aantal gemeenten - een indicator jeugdparticipatie. Het streven van de minister van Jeugd en Gezin is dat in 2011 elke gemeente een vorm van inspraak kent, gericht op een kindvriendelijke woon- en leefomgeving. Hopelijk zijn we volgend jaar in staat om het instrument in elke gemeente uit te zetten en de stand van zaken met de inspraak van jongeren op hun leefomgeving weer te geven. Zeker is dat er meer samengewerkt moet worden met jongerenorganisaties. 6SHHOUXLPWH (HQLQGLFDWRUGLHPHHUDDQGDFKW]RXEHKRHYHQLVGHRSHQEDUHspeelruimte. Periodiek wordt er informatie verzameld over de verdeling YDQUXLPWHQELQQHQ1HGHUODQG0DDUHULVGXLGHOLMNEHKRHIWHDDQ meer informatie. Ruimte in Nederland is schaars. Ruimte om te VSRUWHQHQVSHOHQVWDDWYRRUDOLQGHVWHGHOLMNHJHELHGHQRQGHUGUXN door de concurrentie met ruimte voor wonen en werken. Kinderen KHEEHQZHLQLJUXLPWHRPYHLOLJEXLWHQRSVWUDDWWHVSHOHQHQVSRUWSDUNHQNXQQHQHIIHFWLHYHUZRUGHQEHVSHHOG8LWKHWRQGHU]RHNYDQ

11

B. Wijkscore 9RULJMDDUKHEEHQZHYRRUKHWHHUVWGHJHJHYHQVYDQ.LQGHUHQLQ 7HORRNRSZLMNQLYHDXJHSUHVHQWHHUG(UEOHHN]RYHHOEHODQJVWHOling voor deze invalshoek, dat we ook dit jaar op wijkniveau een UDQJRUGHKHEEHQJHPDDNWYDQDOOHLQGLFDWRUHQYDQ.LQGHUHQLQ7HO +HWZLMNQLYHDXZRUGWLQHHUVWHLQVWDQWLHJHGHÀQLHHUGDOVKHWYLHUFLMIHULJSRVWFRGHQLYHDX9RULJMDDUKHEEHQZLMGHYHHUWLJ]RJHKHWHQ ¶9RJHODDUZLMNHQ·VDPHQJHYRHJGRPGDWGH]HODQGHOLMNHEHNHQGKHLGJHQLHWHQ'LWEHWHNHQGHHHQUHGXFWLHYDQKHWDDQWDOZLMNHQ GH9RJHODDUZLMNHQEHVWDDQLPPHUVYRRUHHQJURRWGHHOXLWPHHUGHUHYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGHQ1XLVEHNHQGJHZRUGHQZHONH JHJHYHQVYDQGHDI]RQGHUOLMNHYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGHQGHGH EDVLVYRUPGHQYRRUGH9RJHODDUZLMNHQ'DDURPKHEEHQZLMHYHQeens gekozen voor een weergave op viercijferig postcodeniveau. Dit YRUPGHRRNYRULJMDDUDOGHEDVLVYDQRQ]HJHJHYHQVVHW+HWJDDW voor 2007 uiteindelijk om 4028 wijken in 443 gemeenten. Van zeven van de twaalf indicatoren zijn gegevens tot op het viercijferig postFRGHQLYHDXEHNHQG9RRUGHRYHULJHYLMILQGLFDWRUHQLVSHUZLMNKHW JHPHHQWHOLMNJHPLGGHOGHJHEUXLNWELMGHEHUHNHQLQJYDQGHWRWDDOscore. Verder is rekening gehouden met de wijken waar geen mensen wonen en de wijken waar geen kinderen wonen (in totaal 34 wijken LQ1HGHUODQGYRRUDOLQGXVWULHJHELHGHQYOLHJYHOGHQHQKDYHQJHELHGHQ 'H]HZLMNHQ]LMQELMGHEHUHNHQLQJYDQGHWRWDDOVFRUHRS precies het landelijk gemiddelde gesteld. ,QKHWMDDUVWDDWGHZLMN0RHUZLMN=XLGLQ'HQ+DDJERYHQDDQ de lijst. Daarmee is het de wijk met de grootste risico’s in leefomstandigheden voor kinderen, gevolgd door de wijk Pendrecht in Rotterdam, Wielenpolle in Leeuwarden en Stokhasselt in Arnhem. De wijk Schiemond in Rotterdam, de koploper van vorig jaar, komt dit jaar op de vijfde plaats.

12

Opvallend is de positie van de wijk de Kolenkit in Amsterdam. Deze wijk is momenteel in het nieuws vanwege de slechtste positie die ]LMLQQHHPWWHQRS]LFKWHYDQDOOHYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGHQGLH EHKRUHQWRWGH9RJHODDUZLMNHQ(HQEHODQJULMNFRPPHQWDDURSGH]H JHJHYHQVEHWUHIWKHWIHLWGDWELMGHEHUHNHQLQJYDQGH9RJHODDUZLMNHQJHEUXLN]RX]LMQJHPDDNWYDQYHURXGHUGHJHJHYHQVYDQWRW 2006). Op grond van onze gegevens van vorig jaar (2006) scoorde de wijk de Kolenkit een vijfde plaats in onze ranglijst. (In tegenstelling WRWGH9RJHODDUZLMNHQOLJWELMRQVGHQDGUXNRSGHNDQVHQHQULVLFR·V YRRUGHMHXJG 2SEDVLVYDQGHPHHUDFWXHOHJHJHYHQVYDQKHWMDDU 2007 is de Kolenkit aanzienlijk gezakt, namelijk naar plaats 61. In de volgende twee kaarten is de verdeling van de totaalscore over alle wijken in Nederland weergegeven.

1HWDOVYRULJMDDUVSULQJHQGHJURWHVWHGHQHUZHHUXLWZDWEHWUHIW het aantal wijken in de top honderd. Zo staan dertig viercijferige SRVWFRGHJHELHGHQXLW5RWWHUGDPLQGHWRSKRQGHUGQHJHQWLHQXLW Den Haag en elf uit Amsterdam. Toch is de spreiding in de top honderd redelijk groot, in de top honderd van slechtste wijken komen wijken uit 25 verschillende gemeenten voor. =R]LHQZHRRNNOHLQHVWHGHQPHWYHHOSUREOHPDWLVFKHZLMNHQ]RDOV Leeuwarden en Almelo (vier wijken in de top honderd), Enschede, $UQKHP1LMPHJHQHQ7LOEXUJGULHZLMNHQLQGHWRSKRQGHUG Toch zien we ook enkele opvallende zones waar het vrij goed gaat: de ‘groene’ zones. In de noordelijke provincies die het op gemeenWHOLMNHQSURYLQFLDDOQLYHDXYULMVOHFKWGRHQ]LHQZHQRJEHKRRUOLMN veel donkergroene wijken, vooral in Zuid-West Friesland, in het centrum van Drenthe en rondom de stad Groningen. In Noord-Holland in de streek rondom Haarlem, rondom Alkmaar en rondom Amsterdam richting het Gooi. Maar ook rondom Rotterdam en Den Haag zien we GRQNHUJURHQH]RQHVQHWDOVLQ7ZHQWHHQKHW1RRUGHQYDQ/LPEXUJ HQKHW1RRUGRRVWHQYDQ1RRUG%UDEDQW ,QGHWRSKRQGHUGYDQEHVWHZLMNHQZLMNHQPHWGHPLQVWHULVLFR·V voor kinderen) komen 39 gemeenten voor. De gemeenten met het grootste aantal wijken in de top honderd zijn Skarsterlân, TerschelOLQJ6ORFKWHUHQ8EEHUJHQHQ*UDIW'H5LMSPHHUGDQZLMNHQLQ de top 100) en verder nog onder andere Bloemendaal en Mook en Middelaar (4 wijken in de top 100). De grootste gemeenten met een ZLMNLQGHWRSKRQGHUGYDQEHVWHZLMNHQ]LMQ'HQ%RVFKHQ(PPHQ 'HEHVWHZLMNHQYLQGHQZHGLWMDDULQGHJHPHHQWH0RRNHQ0LGGHODDULQ/LPEXUJ¶0LGGHODDU· LQGHJHPHHQWH$PHODQGLQ)ULHVODQG ¶%XUHQ·QHWDOVYRULJMDDUELMGHEHVWHWLHQZLMNHQ LQGHJHPHHQWH Scheemda in Groningen (‘De Blauwe Stad’, nieuwkomer in de lijst), in de gemeente Haarlemmerliede in Noord-Holland (‘Spaarnwoude’, YRULJMDDUHHQDQGHUHZLMNXLWGH]HJHPHHQWHRSGHEHVWHSODDWV LQ GHJHPHHQWH8EEHUJHQLQ*HOGHUODQG¶3HUVLQJHQ²:HUFKHUHQ·¶%HUJ

HQ'DO·HQ¶2RLM²(UOHFRP· LQGHJHPHHQWH5R]HQGDDOLQ*HOGHUland (‘Rozendaal’) in de gemeente Wervershoof in Noord-Holland ¶=ZDDJGLMN· HQLQGHJHPHHQWH6HYHQXPLQ/LPEXUJ¶.URQHQEHUJ· .RUWRPKHWZLMNQLYHDXJHHIWHHQ]HHUJHGLIIHUHQWLHHUGEHHOGYDQ 1HGHUODQGHQNDQYRRUJHPHHQWHQEUXLNEDDU]LMQRPGHDDQGDFKW JHULFKWLQWH]HWWHQRSGHEHVWULMGLQJYDQDFKWHUVWDQGHQ

C. Gehandicapte kinderen 9HUVFKLOOHQGHEHODQJHQRUJDQLVDWLHV]RXGHQHHQJHQXDQFHHUGHUEHHOG ZLOOHQKHEEHQYDQGHRPYDQJYDQGHJURHSJHKDQGLFDSWHNLQGHUHQ %HODQJULMNGDDUELMLVGDWHUHHQHHQGXLGLJHGHÀQLWLHNRPWYRRUGH]H groep. Het Verwey-Jonker Instituut heeft op verzoek van het Johanna Kinderfonds en de NSGK, in samenwerking met de CG-raad, het DDQWDONLQGHUHQPHWHHQKDQGLFDSSHUJHPHHQWHLQEHHOGSUREHUHQ WHEUHQJHQ Jarenlang werd het aantal gehandicapten in Nederland afgeleid van KHWYRRU]LHQLQJHQJHEUXLN'HJURHSZHUGRQGHUVFKHLGHQLQSHUVRQHQ met een lichamelijke, zintuiglijke en verstandelijke handicap. MenVHQPHWDQGHUVRRUWLJHEHSHUNLQJHQSV\FKLVFKRQWZLNNHOLQJVVWRRUQLV YLHOHQGDDUEXLWHQ9DQDIGHMDUHQQHJHQWLJKHHIWHHQDQGHUH EHQDGHULQJYDQKHWJHKDQGLFDSWHQEHOHLGGHRYHUKDQGJHNUHJHQ1LHW KHWJHEUXLNYDQYRRU]LHQLQJHQPDDUJHOLMNHUHFKWHQZHUGHQKHW uitgangspunt. Helaas is het daarmee juist moeilijker geworden om EHWURXZEDUHJHJHYHQVRYHUJHKDQGLFDSWHNLQGHUHQWHYHUNULMJHQ Bovendien zijn de gegevens die er zijn over gehandicapte kinderen, QLHWDOWLMGKHUOHLGEDDUWRWRSJHPHHQWHOLMNQLYHDX'HXLWZHUNLQJYDQ GH]HSUREOHPDWLHNNRPWXLWJHEUHLGDDQGHRUGHLQGHSXEOLFDWLH¶*Hhandicapte Kinderen in Tel’ van het Verwey-Jonker Instituut en de

15

16

CG-Raad (te verschijnen in april 2009). Een samenvatting van deze DQDO\VHLVRSJHQRPHQLQGLW'DWDERHNRPGDWKHWWKHPDJRHGSDVW ELMGHGLVFXVVLHGLH.LQGHUHQLQ7HOZLOORVPDNHQ

+HWNLQGELQQHQKHWJH]LQ

Vertraging in ontwikkeling.

'HÀQLWLH +HWLVQLHWHHQYRXGLJRPGHGHÀQLWLHDIWHEDNHQHQYDQGHJURHS kinderen met een handicap. Voor dit onderzoek is eerst gekeken of GH&),&

Participatie.

Omgeving.

De volgende stap was om vanuit de ICF-CY informatie te verzamelen op gemeentelijk niveau. Daarvoor is gekeken naar regelingen voor NLQGHUHQPHWHHQKDQGLFDS+HWJDDWRPNLQGHUHQGLHEHSHUNLQJHQ ondervinden op de vier centrale onderwerpen in de ICF-CY, en die YDQZHJHGH]HEHSHUNLQJHQHHQEHURHSGRHQRSEHSDDOGHUHJHOLQJHQ Voor dit onderzoek is gekeken naar twee relevante voorzieningen, te ZHWHQGH$:%=HQGHOHHUOLQJJHERQGHQÀQDQFLHULQJ/*) 9DQXLWGH$:%=KHEEHQZHGHYROJHQGHVHOHFWLHWRHJHSDVW

(HQJHKDQGLFDSWHMRQJHUHLVHHQ1HGHUODQGVHLQJH]HWHQH²MRQJHU GDQMDDUGLHHHQ$:%=LQGLFDWLHKHHIWJHNUHJHQRSEDVLVYDQ de volgende grondslagen: verstandelijke handicap, en/of lichamelijke handicap, en/of zintuiglijke handicap.

Vanuit de LGF is gekeken naar:

Kinderen met gedragsstoornissen, ontwikkelingsstoornissen en SV\FKLDWULVFKHSUREOHPDWLHN

Dit is een eerste ruwe indeling om te komen tot een goed overzicht YDQKHWDDQWDOJHKDQGLFDSWHNLQGHUHQGLHEHSHUNLQJHQRQGHUYLQGHQSHUJHPHHQWHLQ1HGHUODQG'HEHSHUNLQJVFKXLOWKHPLQKHW NHQPHUNYDQNLQGHUHQGDW]HLQRQWZLNNHOLQJ]LMQ'LWEHWHNHQWGDW EHSHUNLQJHQRRNRSODWHUHOHHIWLMGWRWXLWLQJNXQQHQNRPHQ+LHU

KHEEHQZLMRQVDOOHHQJHULFKWRSGLHNLQGHUHQELMZLHGHEHSHUNLQJ zich al heeft geuit. Feitelijk is dit dus een onderschatting van het totaal aantal gehandicapte kinderen. Wel geeft het een goed inzicht LQGHRPYDQJYDQGHJURHSGLHLQHONJHYDOSUREOHPHQRQGHUYLQGWLQ het dagelijks leven.

ningen voor spelen, sporten, de toegang tot vervoer, onderwijs en FXOWXXU²NRUWRPZHUNHQDDQHHQSDUWLFLSDWLHEHYRUGHUHQGEHOHLG :HKRSHQPHWGH]HJHJHYHQVHHQDDQ]HWWHELHGHQDDQJHPHHQWHQ RPQRJJHULFKWHUHHQEHOHLGWHYRHUHQGDWELMGUDDJWDDQGHSDUWLFLpatie van kinderen met een handicap.

2PYDQJ ,QWRWDDOWHOW1HGHUODQGLQKHWMDDUELMQDJHKDQGLFDSWH kinderen, dus 1,84% van het totaal aantal 0- tot en met 17-jarigen. Het hoogste percentage gehandicapte kinderen vinden we in de proYLQFLH*URQLQJHQPHW'HSURYLQFLH*URQLQJHQVWHHNWEHWUHNNHOLMNYHUERYHQGHDQGHUHXLWQDPHOLMNHHQKDOISURFHQWKRJHUGDQGH eerstvolgende provincie, Zeeland. Hetzelfde geldt voor de provincie met de minste gehandicapte kinderen, Zuid-Holland. Het percentage LVKLHUHQGLWLVELMQDHHQKDOISURFHQWODJHUGDQLQ1RRUG Holland, de eerstvolgende provincie aan de onderkant. De gemeente met het hoogste percentage gehandicapte kinderen is Ermelo. Het is natuurlijk niet toevallig dat hier ook een zeer grote instelling is voor gehandicapten, maar voor de stad Groningen geldt dit niet en ook hier is het percentage verhoudingsgewijs hoog. In de gemeentekaart is goed te zien dat er veel spreiding is over heel Nederland. Er is maar één gemeente zonder geregistreerde gehandicapte kinderen en dat is tegelijk de kleinste gemeente van Nederland: SchiermonQLNRRJ'HVWDG'HQ+DDJEHYLQGW]LFKRRNKHOHPDDORQGHULQGH lijst met een percentage van 0,58%, daar waar het percentage in de andere grote steden rond de 2% ligt. 7RHNRPVW Veel gemeenten weten niet hoeveel gehandicapte kinderen hun gemeente telt. De eerste stap is dan ook: goed inzicht krijgen in de verdeling van het aantal jongeren met een handicap over de gemeenten. Vervolgens kunnen gemeenten werken aan goede voorzie-

17

de wijze waarop het CBS dit cijfer in de toekomst wil gaan geEUXLNHQ2IGLWSUHFLHV]RJHEHXUWDOVKLHUJHSUHVHQWHHUGLVHFKter nog de vraag. De huidige weergave is echter wel longitudinaal EHVFKLNEDDU

D. Methodische verantwoording van de indicatorenkeuze 'HNHX]HYRRUGHLQGLFDWRUHQLVWRWVWDQGJHNRPHQQDGLVFXVVLHELMeenkomsten met de leden van Kinderen in Tel, en in samenwerking met vertegenwoordigers van SCP, NIZW (Nu Nederlands JeugdinstiWXXW1-L **'1HGHUODQGHQEHOHLGVPDNHUV2YHUGHYRRUZDDUGHQ ZDDUDDQGHJHVHOHFWHHUGHRQGHUZHUSHQHQGDDUELMEHKRUHQGH indicatoren moesten voldoen is veel nagedacht. Bij de uiteindelijke keuze voor de indicatoren speelden de volgende criteria een rol.

De data moeten iets zeggen over de brede groep jeugdigen van 0 tot en met 24 jaar: De indicatoren zijn gelijkmatig verdeeld RYHUGHJHKHOHGRHOSRSXODWLHZDDUELMGHQDGUXNRYHULJHQVOLJWRS de 0- tot 18-jarigen. Bij de oudste groep (21 tot en met 24 jaar) NRPWPDDUHHQLQGLFDWRUDDQERGGHMHXJGZHUNORRVKHLG$OOHDQGHUHJURHSHQNRPHQELMPHHUGHUHLQGLFDWRUHQDDQGHRUGH

De data moeten afkomstig zijn van een betrouwbare bron: Alle GDWD]LMQDINRPVWLJYDQGRRUGHRYHUKHLGJHÀQDQFLHUGHRUJDQLVDWLHVGLHPHWGH]HGDWD]HOIVWDWLVWLVFKHRYHU]LFKWHQEHWUHIIHQGH het werkveld genereren, met uitzondering van de gegevens over NLQGHUPLVKDQGHOLQJ'HEURQKHW$0. LVZHOLVZDDUGRRUGHRYHUKHLGJHÀQDQFLHUGPDDUPHWGH]HGDWDZRUGHQVWDQGDDUGJHHQ DQGHUHVWDWLVWLVFKHEHZHUNLQJHQXLWJHYRHUGGDQWHOOLQJHQYRRUGH jaarrapportage.

De indicator moet beschikbaar en consistent zijn gedurende langere tijd: Sommige indicatoren veranderen in de loop der tijd RPGDWGHEHUHNHQLQJVZLM]HZRUGWDDQJHSDVWDDQGHGDQEHVFKLNEDUHPHHWPHWKRGHQ:HUNORRVKHLGLVGDDUYDQHHQJRHGYRRUEHHOG'HZLM]HZDDURSZHGH]HQXZHHUJHYHQORRSWYRRUXLWRS

De indicator moet beschikbaar en consistent zijn voor alle gemeenten in Nederland:(HQODQGHOLMNHJHJHYHQVYHU]DPHOLQJELHGW ]HNHUKHLGRPWUHQWGHEHWHNHQLVYDQGHGDWDYRRUDOOHSURYLQFLHV en gemeenten. Wanneer verzameling van de data op provinciaal of zelfs gemeentelijk niveau moet plaatsvinden, komt de vergeOLMNEDDUKHLGYDQGHUHVXOWDWHQHUQVWLJLQKHWJHGLQJYDQZHJHRQgetwijfeld optredende verschillen in reproductie en verzameling.

De indicator moet gerelateerd zijn aan het welzijn van kinderen: :HULFKWHQRQVRSXLWNRPVWYDULDEHOHQLQSODDWVYDQRSSURJUDPma- of dienstendata die lang niet altijd direct aan het welzijn van kinderen zijn gerelateerd (zoals geld en formatie gespenGHHUGDDQMHXJGEHOHLGMHXJGKXOSYHUOHQLQJRIRQGHUZLMV

De indicator moet voor het publiek begrijpelijk zijn::HSUREHUHQHHQ¶OHNHQSXEOLHN·WHEHUHLNHQJHHQDFDGHPLFLRIRQGHU]RHkers.

De indicator moet met hoge waarschijnlijkheid ook in de toekomst beschikbaar zijn::HSUREHUHQHHQVHULHLQGLFDWRUHQYDVW te stellen die jaar na jaar gereproduceerd kunnen worden, om zo ook veranderingen in het welzijn van kinderen te kunnen monitoren. Eenmalige data voldoen niet aan deze eis.

De data moeten een veranderingspotentie in zich hebben: Het is niet zinnig een indicator op te nemen waarvan je nu al weet dat die de komende jaren toch niet zal veranderen.

19

Met deze voorwaarden zijn de onderzoekers nagegaan over welke LQGLFDWRUHQHUEHWURXZEDUHPHHWEDUHHQJHVFKLNWHLQIRUPDWLHYRRUKDQGHQZDV*HJHYHQVYDQKHW&%6EOLMNHQGRRUJDDQVKHWEHWURXZEDDUVWGDDULVGDQRRNKHWYDDNVWJHEUXLNYDQJHPDDNW1DDIZHJLQJEOHYHQHUXLWHLQGHOLMNSHURQGHUZHUSHHQRIWZHHPHHWEDUH EHWURXZEDUHLQGLFDWRUHQRYHU6RPVLVHHQWKHPDDDQJHSDVWDDQ voorhanden zijnde indicatoren door het onderwerp meer te speciÀFHUHQHQDIWHEDNHQHQ9RRUMHXJGSDUWLFLSDWLHEOHHNHFKWHUJHHQ geschikte indicator aanwezig. Besloten is om hier een aandachtspunt RYHURSWHQHPHQLQKHW'DWDERHN'LW]HOIGHJHOGWYRRUYULMHWLMGVEHVWHGLQJ*HNR]HQLVYRRUGHYROJHQGHRQGHUZHUSHQHQGHGDDUELM EHKRUHQGHLQGLFDWRUHQ

20

Tabel 1: Thema’s, indicatoren en bronnen Thema

Indicator

Bron

Gezondheid

Kindersterfte: aantal 1- t/m 14-jarigen dat sterft Zuigelingensterfte: promillage zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft

CBS*

Jeugdcriminaliteit

3HUFHQWDJHYDQWPMDULJHQGLHHHQGHOLFWKHEEHQJHSOHHJG waardoor ze voor de rechter zijn verschenen

CBS OMDATA van het WODC*

Jeugdwerkloosheid

Percentage werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 24 jaar

&%6DDQJHYXOGPHW&:,EHODVWLQJGLHQVWHQ UWV*

Jeugdzorg

Percentage 0-t/m 17-jarigen dat een indicatie tot hulp heeft ontvangen van het Bureau Jeugdzorg

CBS, Bureaus Jeugdzorg*

Kinderen in achterstandswijken

Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een achterstandswijk woont

SCP en CBS*

Kinderen in armoede

Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een uitkeringsgezin leeft

CBS*

Kindermishandeling

Percentage gemelde mishandelde 0- t/m 17-jarigen

CBS, AMK*

Aantal leerlingen dat jaarlijks relatief verzuimt als percentage van het totale aantal 5- t/m 17-jarige leerplichtige scholieren CBS , CFI*

Onderwijs Percentage 4- t/m 12-jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0 2SHQEDUHVSHHOUXLPWH

Aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare speelruimte

CBS*

Tienermoeders

Percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar)

CBS*

*

Bewerking Verwey-Jonker Instituut

21

.RSSHOLQJDDQKHW9HUGUDJLQ]DNHGH5HFKWHQYDQKHW.LQG &RQIRUPGHZHQVYDQGHEHODQJHQEHKDUWLJLQJVRUJDQLVDWLHVLVJHNHNHQ RIGHJHNR]HQWKHPD·VHQLQGLFDWRUHQDDQVOXLWHQELMKHWQRUPDWLHYH kader van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Kinderen in Tel is de Nederlandse versie van ‘Kids Count’. In Amerika is Kids Count ontwikkeld door de Annie E. Casey Foundation. Onderzoekers vergelijken voor tien indicatoren alle staten van de Verenigde Staten met elkaar. De indicatoren in de Amerikaanse Kids &RXQW]LMQJHRUGHQGQDDUOHHIWLMGVFDWHJRULHsQKHW91NLQGHUUHFKWHQYHUGUDJKDQWHHUWHHQLQGHOLQJQDDUSUREOHHPJHELHGHQ:LMKHEEHQGH]HODDWVWHLQGHOLQJRYHUJHQRPHQ+HW91&RPLWpLQ]DNHGH 5HFKWHQYDQKHW.LQGLQ*HQqYH²GDWWRH]LFKWKRXGWRSGHQDOHYLQJ van het Verdrag door landen - gaat voor diverse onderwerpen na hoeveel de overheid uitgeeft aan deze terreinen, zoals voor onderwijs of gezondheidszorg. Voor alle indicatoren is nagegaan of een YHUELQGLQJPHWHHQDUWLNHOYDQKHW9HUGUDJPRJHOLMNLV:HKHEEHQ een voorstel gedaan tot koppeling van de thema’s met indicatoren DDQGH5HFKWHQYDQKHW.LQG'LWYRRUVWHOKHEEHQZHYRRUJHOHJGDDQ KHW.LQGHUUHFKWHQFROOHFWLHI1DHQLJHELMVWHOOLQJLVHHQNRSSHOLQJ ]RDOVLQVFKHPD$WRWVWDQGJHNRPHQ(ONHLQGLFDWRUEOLMNWWHYHUELQGHQDDQHHQ.LQGHUUHFKWEHKDOYHGHLQGLFDWRU¶DDQWDOZHUN]RHNHQGH ZHUNOR]HMRQJHUHQ·'H.LQGHUUHFKWHQULFKWHQ]LFKRSKHWJHELHG YDQDUEHLGQDPHOLMNYRRUDORSKHWYRRUNRPHQYDQNLQGHUDUEHLG%LM RQVJDDWKHWELMGH]HLQGLFDWRUHFKWHUQLHWRPNLQGHUHQPDDURP jongeren. Het Kinderrechtencollectief onderschrijft dat de andere QHJHQWKHPD·VPHWELMEHKRUHQGHLQGLFDWRUHQJRHGDDQVOXLWHQELMKHW Verdrag inzake de Rechten van het Kind. De artikelen zijn in schema %LQYROJRUGHYDQOHHIWLMGZHHUJHJHYHQPHWGDDUELMKHWSDVVHQGH thema waar een indicator onder valt.

22

Schema A

KOPPELING INDICATOREN AAN VERDRAG RECHTEN VAN HET KIND

Gezondheid: Artikel 24 ,HGHUNLQGKHHIWUHFKWRSGHEHVWPRJHOLMNHJH]RQGKHLGHQJH]RQGKHLGV]RUJ'HQDGUXNOLJWRSYHUPLQGHULQJYDQEDE\HQNLQGHUVWHUIWHRSHHUVWHOLMQVJH]RQGheidszorg, op voldoende voedsel en zuiver drinkwater, op pre- en postnatale zorg voor moeders, op voorlichting over gezondheid, over voeding, over de voordeOHQYDQERUVWYRHGLQJHQRYHUK\JLsQH7UDGLWLRQHOHJHEUXLNHQGLHVFKDGHOLMN]LMQYRRUGHJH]RQGKHLGPRHWHQDIJHVFKDIWZRUGHQ Jeugdcriminaliteit: Artikel 40 .LQGHUHQGLHGHVWUDIZHWKHEEHQRYHUWUHGHQRIGDDUYDQYHUGDFKWZRUGHQKHEEHQUHFKWRSHHQHHUOLMNSURFHVHQMXULGLVFKHELMVWDQG(UZRUGWQDDUJHVWUHHIGRP NLQGHUHQ]RPRJHOLMNEXLWHQGHVWUDIUHFKWHOLMNHSURFHGXUHVWHKRXGHQHQPHWUHVSHFWYRRUGHPHQVHQUHFKWHQYDQKHWNLQGQDDUPRJHOLMNKHGHQWH]RHNHQ Kinderen in de jeugdzorg: Artikel 5 'H6WDWHQGLHSDUWLM]LMQHHUELHGLJHQGHYHUDQWZRRUGHOLMNKHGHQUHFKWHQHQSOLFKWHQYDQGHRXGHUVRILQGLHQYDQWRHSDVVLQJYDQGHOHGHQYDQGHIDPLOLHLQ UXLPHUH]LQRIGHJHPHHQVFKDSDOQDDUJHODQJKHWSODDWVHOLMNJHEUXLNYDQZHWWLJHYRRJGHQRIDQGHUHQGLHZHWWHOLMNYHUDQWZRRUGHOLMN]LMQYRRUKHWNLQGYRRUKHW YRRU]LHQLQSDVVHQGHOHLGLQJHQEHJHOHLGLQJELMGHXLWRHIHQLQJGRRUKHWNLQGYDQGHLQGLW9HUGUDJHUNHQGHUHFKWHQRSHHQZLM]HGLHYHUHQLJEDDULVPHWGH]LFK ontwikkelende vermogens van het kind. Kinderen in achterstandswijken: Artikel 6 De staat erkent het recht op leven en ontwikkeling. Kinderen in Armoede: Artikel 27 .LQGHUHQKHEEHQUHFKWRSHHQSDVVHQGHOHYHQVVWDQGDDUG2XGHUVPRHWHQGDDUYRRU]RUJHQELQQHQKXQPRJHOLMNKHGHQHQGHVWDDWRQGHUVWHXQWKHQGDDUELM Kindermishandeling: Artikel 19 .LQGHUHQPRHWHQEHVFKHUPGZRUGHQWHJHQDOOHYRUPHQYDQPLVKDQGHOLQJOLFKDPHOLMNSV\FKLVFKHQVHNVXHHOELQQHQHQEXLWHQJH]LQVYHUEDQG'HVWDDWGUDDJW ]RUJYRRUSUHYHQWLHHQEHKDQGHOLQJ Onderwijs: Artikel 28 (HQNLQGKHHIWUHFKWRSYHUSOLFKWHQJUDWLVEDVLVRQGHUZLMV'HVWDDWEHYRUGHUWGDWYRRUWJH]HWRQGHUZLMVEHVFKLNEDDUHQWRHJDQNHOLMNLVYRRULHGHUNLQGGDWKRJHU RQGHUZLMVWRHJDQNHOLMNLVQDDUJHODQJGHFDSDFLWHLWHQGDWVFKRROHQEHURHSVNHX]HYRRUOLFKWLQJEHVFKLNEDDULVHQGDWVFKRROXLWYDODDQJHSDNWZRUGW'HKDQGKDYLQJYDQGHVFKRROGLVFLSOLQHPRHWLQRYHUHHQVWHPPLQJ]LMQPHWGHPHQVHOLMNHZDDUGLJKHLGHQPHWGLW9HUGUDJ,QWHUQDWLRQDOHVDPHQZHUNLQJRSRQGHUZLMVJHELHG LVYDQJURRWEHODQJ Openbare speelruimte: Artikel 31 Een kind heeft recht op vrije tijd, spel, kunst en cultuur. Tienermoeders: Artikel 24 Recht op voorlichting over gezondheidszorg en gezinsplanning, preventieve gezondheidszorg.

23

('HÀQLsULQJHQDIEDNHQLQJLQGLFDWRUHQ Gezondheid: aantal 1- t/m 14-jarigen dat sterft Het gaat om het aantal kinderen in de leeftijd van 1 tot en met 14 jaar dat sterft ongeacht de oorzaak, per 100.000 kinderen in die OHHIWLMG+HWDEVROXWHDDQWDONLQGHUHQLQGHOHHIWLMGYDQWP jaar dat sterft is in Nederland zeer gering. Vandaar dat dit cijfer per 100.000 kinderen in die leeftijd wordt weergegeven. Echter, er zijn maar weinig gemeenten in Nederland met meer dan 100.000 kindeUHQ'LWEHWHNHQWGDWHONVWHUIJHYDO]ZDDUDDQWHOWLQGH]HLQGLFDWRU Daarom is er dit jaar voor gekozen om het gemeentelijke cijfer als YLMIMDDUVJHPLGGHOGHZHHUWHJHYHQ+LHUELMLVKHWJHPLGGHOGDDQWDO sterfgevallen in de afgelopen vijf jaar afgezet tegen het gemiddeld aantal jongeren in de leeftijd van 1 tot en met 14 jaar. Deze indicator is met deze handelwijze iets minder gevoelig geworden voor incidenten die in één jaar plaatsvinden. Daarmee is de indicator RRNZDDUGHYROOHUJHZRUGHQRSKHWJHPHHQWHOLMNHQLYHDX+HWEHHOG VDPHQJHVWHOGRSEDVLVYDQGHDIJHORSHQYLMIMDDU+HWFLMIHUYDQ LVGXVJHPDDNWRSEDVLVYDQKHWDDQWDOVWHUIJHYDOOHQYDQWRWHQ met 2007. De cijfers van de voorgaande jaren zijn op grond van deze GHÀQLWLHKHUEHUHNHQG'LWEHWHNHQWGDWRRNKHWFLMIHUYDQLV KHUEHUHNHQGYROJHQVKHWDDQWDOVWHUIJHYDOOHQLQGHSHULRGHWRW en met 2006. Overigens zijn de landelijke en provinciale cijfers niet KHUEHUHNHQGRPGDWRSGLWQLYHDXGHMDDUFLMIHUVSULPDYROGRHQ Gezondheid: promillage zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft Het gaat om het aantal sterfgevallen onder zuigelingen onder 1 jaar GDWLQKHW]HOIGHMDDULVJHERUHQSHUOHYHQGJHERUHQNLQGHUHQ LQGDWMDDU2RNELMGH]HYDULDEHOHJHOGWPLQRIPHHUKHW]HOIGHDOV ELMGHNLQGHUVWHUIWH(U]LMQPDDUZHLQLJJHPHHQWHQPHWJHERRUWHVSHUMDDU]RGDWRRNKLHUGHVFRUHGRRULQFLGHQWHQHQWRHYDOligheden sterk uiteen kan lopen over de jaren. En ook hier geldt dat

24

HHQSURYLQFLDDORYHU]LFKWYDQJURWHUEHODQJLVGDQKHWJHPHHQWHOLMNH overzicht, dat toch meer illustratieve waarde heeft. Jeugdcriminaliteit: percentage van 12- t/m 21-jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen 'LWEHWUHIWKHWSHUFHQWDJHWRWHQPHWMDULJHQGDWHHQGHOLFW gepleegd heeft waarmee de jeugdige voor de rechter is verschenen. 9RRUGLWJHJHYHQ]LMQIHLWHOLMNWZHHORSHQGHUHJLVWUDWLHVEHVFKLNEDDU 'HPHHVWJHEUXLNWHLVGH¶YHUGDFKWHQUHJLVWUDWLH·YDQGHSROLWLH(HQ DQGHUHPRJHOLMNKHLGEHWUHIWGH¶]DNHQUHJLVWUDWLH·YDQKHW2SHQEDDU Ministerie (verzameld door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum [WODC] van het ministerie van Justitie). Aan HONH]DDNLVDOWLMGHHQSHUVRRQRIEHGULMIJHNRSSHOGGLHKHWGHOLFW KHHIWEHJDDQGLWNXQQHQRRNPHHUGHUHSHUVRQHQ]LMQPDDUGLHZRUden elk als unieke zaak geregistreerd). Bij elke zaak worden achterJURQGYDULDEHOHQYDQGHJHGDDJGHSHUVRRQJHUHJLVWUHHUGPDDURRN kenmerken van het delict en de afdoening van de zaak. Omdat de UHFKWVJDQJIRUPHOHUHQEHWHUJHUHJLVWUHHUGYHUORRSWGDQHHQSROLWLHRQGHU]RHNLVJHNR]HQYRRUGH20'$7$DOVEURQYRRUGHLQGLFDWRU over jeugdcriminaliteit. Jeugdwerkloosheid: percentage werkzoekende werkloze jongeren (16 t/m 24 jaar) 9RRUGH]HLQGLFDWRUPDNHQZHJHEUXLNYDQKHW%DVLVEHVWDQGXLWNHULQJUHLQWHJUDWLHHQZHUNYDQKHW&%6+HW%DVLVEHVWDQGLVHHQ JHFRPELQHHUGEHVWDQGVDPHQJHVWHOGXLWGLYHUVHEHVWDQGHQRSKHW JHELHGYDQEDQHQXLWNHULQJHQRIUHLQWHJUDWLH+HWGRHOYDQKHW %DVLVEHVWDQGLVKHWFUHsUHQYDQHHQHHQGXLGLJHVDPHQKDQJHQGHVHW van gegevens per persoon over uitkeringen, re-integratie en werk over de periode vanaf 2001. Per persoon zijn per maand indicatoren samengesteld die aangeven of er in die maand sprake was van een

uitkering, CWI-inschrijving, (start) re-integratie en/of werk. Het %DVLVEHVWDQGLVJHEUXLNWRPWHEHSDOHQRILHPDQGRSKHWSHLOPRPHQWLQJHVFKUHYHQVWDDWELMKHW&:,DOVQLHWZHUNHQGZHUN]RHNHQG *HJHYHQVRYHULQVFKULMYLQJELMKHW&HQWUXPYRRU:HUNHQ,QNRPHQ (CWI) als niet-werkend werkzoekend (NWW) zijn afkomstig uit de CWI-NWW registratie. 9DQDIPDDNWKHW&%6YRRUGHYDVWVWHOOLQJYDQKHWDDQWDOEDQHQ YDQZHUNQHPHUVJHEUXLNYDQHHQQLHXZHJHJHYHQVEURQGH]RJHQDDPGH3ROLVDGPLQLVWUDWLH'H3ROLVDGPLQLVWUDWLHZRUGWEHKHHUGGRRU het UWV en is gevuld met werknemersgegevens uit de loonaangiften GLHZHUNJHYHUVELMGH%HODVWLQJGLHQVWLQGLHQHQ'H3ROLVDGPLQLVWUDWLH EHYDWDOOHZHUNQHPHUVLQGLHQVWYDQEHGULMYHQHQLQVWHOOLQJHQGLHLQ 1HGHUODQGORRQEHODVWLQJHQSUHPLHSOLFKWLJ]LMQ'H3ROLVDGPLQLVWUDWLHLVJHEUXLNWRPYDVWWHVWHOOHQRILHPDQGHHQEDDQKHHIWRSKHW peilmoment. ,QKHWEHVWDQGNRPHQMRQJHUHQYRRULQGHOHHIWLMGYDQWRWHQPHW MDDUGLHRSKHWSHLOPRPHQWLQJHVFKUHYHQVWDDQELMKHW&:,DOV niet-werkend werkzoekend, en volgens de Polisadministratie op dat PRPHQWQLHWLQGLHQVW]LMQYDQHHQEHGULMIRILQVWHOOLQJGLHLQ1HGHUODQGORRQEHODVWLQJHQSUHPLHSOLFKWLJ]LMQ=HOIVWDQGLJHQIUHHODQFHUV HQSHUVRQHQPHWHHQEDDQLQKHWEXLWHQODQGXLWJH]RQGHUG 'HFLMIHUVLQGLWEHVWDQG]LMQQLHW]RQGHUPHHUYHUJHOLMNEDDUPHW cijfers die eerder zijn samengesteld over dit onderwerp. Het CWI is medio 2005 overgegaan op een nieuw registratiesysteem. In het oude systeem (PGI) zaten vrij veel ‘vervuilde data’ die niet zijn meegegaan naar het nieuwe systeem (Sonar). Hierdoor zijn nu aan]LHQOLMNPLQGHUSHUVRQHQLQJHVFKUHYHQELMKHW&:,DOVQLHWZHUNHQG ZHUN]RHNHQG'HLQIRUPDWLHRYHUGHEDQHQELMGHVDPHQVWHOOLQJ YDQWDEHOOHQZDVLQGHYRRUJDDQGHMDUHQJHEDVHHUGRSKHW6RFLDDO Statistisch Bestand (SSB). De gegevens in het SSB zijn onder andere afkomstig uit de Enquête Werkgelegenheid en lonen (EWL), de 9HU]HNHUGHQDGPLQLVWUDWLHZHUNQHPHUV9=$ HQGHÀVFDOHGDWDEDVH

PHWORRQEHODVWLQJJHJHYHQV)LEDVH 'HRYHUJDQJYDQ(:/WP QDDU3ROLVDGPLQLVWUDWLHYDQDI OHLGWWRWHHQEUHXNLQGH XLWNRPVWHQ'LWNRPWKRRIG]DNHOLMNGRRUGDWGHEDQHQLQGH3ROLVDGPLQLVWUDWLHRSHHQDQGHUHZLM]HZRUGHQDIJHEDNHQGGDQLQGH(:/ De overgang van steekproef (EWL) naar integrale waarneming van alle werkgevers (Polisadministratie) leidt tot verschillen in aantallen EDQHQ Kinderen in de jeugdzorg: percentage 0- t/m 17-jarigen met een indicatie voor jeugdzorg 'LWFLMIHULVJHEDVHHUGRSKHWDDQWDOQLHXZHLQGLFDWLHVYRRUMHXJGzorg dat het Bureau Jeugdzorg in een jaar registreert, voor kinderen van 0 tot en met 17 jaar ten opzichte van het totale aantal 0- t/m 17-jarigen in een gemeente. Aanvullend is het aantal nieuwe jeugdEHVFKHUPLQJVPDDWUHJHOHQPHHJHQRPHQ(FKWHURPGDWHHQMRQJHUH PHWHHQMHXJGEHVFKHUPLQJVPDDWUHJHOLQYULMZHODOOHJHYDOOHQRSHHQ eerder moment al een indicatie voor jeugdzorg heeft gekregen, zijn GH]HQLHWPHHJHQRPHQLQGHEHUHNHQLQJYDQGHLQGLFDWRUGLW]RX OHLGHQWRWGXEEHOWHOOLQJHQ =H]LMQDOOHHQLOOXVWUDWLHIEHVFKUHYHQ Kinderen in achterstandswijken: percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een achterstandwijk woont +LHUELMJDDWKHWRPKHWDDQWDONLQGHUHQGDWZRRQWLQHHQJHELHG PHWHHQODJHVRFLDOHVWDWXV'DDUELMLVVRFLDOHVWDWXVHHQXLWGUXNNLQJ YDQKHWRSOHLGLQJVQLYHDXYDQGHEHZRQHUVYDQHHQZLMNSRVWFRGHJHELHG YDQKHWLQNRPHQVQLYHDXHQYDQGHPDWHYDQZHUNORRVKHLG LQKHWJHELHG'HYDULDEHOH¶VRFLDOHVWDWXV·LVYDVWJHVWHOGYLDHHQ SULQFLSDOHFRPSRQHQWHQDQDO\VHZDDUELMGHIDFWRU¶VRFLDOHVWDWXV· 54% van de variantie verklaart. De samenhang van de afzonderlijke YDULDEHOHQPHWGH]HIDFWRUEHGUDDJWJHPLGGHOGLQNRPHQ ODDJLQNRPHQ ]RQGHUEDDQ HQODJHRSOHLGLQJ 'H ZRRQ JHELHGHQPHWGHODDJVWHVWDWXVZRUGHQDFKWHUVWDQGVZLMNHQ

25

JHQRHPG$FKWHUVWDQGVJHELHGHQKHEEHQHHQDFKWHUVWDQGVVFRUHYDQ PHHUGDQHHQPDDOGHVWDQGDDUGGHYLDWLHERYHQKHWJHPLGGHOGH6&3 2005). Dit suggereert dat de afwijking van het landelijke gemiddelde EHSDDOWRIHHQJHELHGZRUGWEHWLWHOGDOVDFKWHUVWDQGVZLMNHQQLHW de feitelijke constatering. Zou de situatie in heel Nederland zeer VWHUNYHUEHWHUHQLQGHORRSYDQYLHUMDDUGDQ]RXPHWGH]HEHQDGHULQJWRFKQRJRQJHYHHUKHW]HOIGHDDQWDOJHELHGHQDOVDFKWHUVWDQGVZLMNWHEHWLWHOHQ]LMQ+HWSHUFHQWDJHNLQGHUHQLQHHQDFKWHUVWDQGVZLMNEHSDDOWXLWHLQGHOLMNKRHJRHGRIVOHFKWHHQJHPHHQWHVFRRUW Op grond van de indeling zijn er ook veel gemeenten die geen DFKWHUVWDQGVZLMNHQKHEEHQ+HWSHUFHQWDJHNLQGHUHQGDWZRRQW in een achterstandswijk is in die gemeenten dan ook 0; dit cijfer is DOV]RGDQLJPHHJHQRPHQLQGHEHUHNHQLQJYDQGHWRWDOHVWDQGDDUGscore. Kinderen in armoede: percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een uitkeringsgezin leeft Deze gegevens zijn afkomstig van de sociale diensten van alle gemeenten in Nederland. Het gaat hier dus om personen met een ELMVWDQGVXLWNHULQJHYHQWXHHODDQJHYXOGPHWELM]RQGHUHELMVWDQG Deze gegevens worden landelijk verzameld en gecorrigeerd door het &%6+HWEHWUHIWELMVWDQGVXLWNHULQJHQLQFOXVLHIXLWNHULQJHQLQKHWNDGHUYDQKHW%HVOXLWELMVWDQGVYHUOHQLQJ]HOIVWDQGLJHQ%E] +HWJDDW KLHUELMRPPLQGHUMDULJHNLQGHUHQZDDUYDQGHRXGHUV YHU]RUJHUV HHQELMVWDQGXLWNHULQJRQWYDQJHQHQNLQGHUHQGLH]HOIHHQELMVWDQGVuitkering ontvangen. 0LQGHUMDULJHQZRUGHQDOOHHQDOVNLQGLQGHWDEHORSJHQRPHQDOV]LM volgens de huishoudenstatistiek de positie van kind (thuiswonend, ook adoptief en stiefkinderen, geen pleegkinderen) in een huishouGHQLQQHPHQ'H]HWDEHOLVRQWVWDDQRSEDVLVYDQWUDQVDFWLHFLMIHUV van de BUS. Omdat daarnaast ook een aantal koppelingen zijn uitgevoerd met andere statistieken, zijn de cijfers niet gelijk aan

26

GHFLMIHUVRYHUDDQWDOOHQELMVWDQGVXLWNHULQJHQRS6WDWOLQH'HSHLOdatum voor deze gegevens was dit jaar 1 januari van het jaar 2007. Aangezien we vorig jaar een andere peildatum hanteerden, zijn alle JHJHYHQVYDQGHYRRUJDDQGHMDUHQKHUEHUHNHQG,QGH]HLQGLFDWRULV het totale aantal kinderen dat ten laste komt van uitkeringsgezinnen per gemeente meegenomen, als percentage van het totale aantal NLQGHUHQYDQWRWMDDU8LWJDQJVSXQWKLHUELMLVGDWGHKXLVKRXGHQVPHWHHQELMVWDQGVXLWNHULQJYROOHGLJRIDDQYXOOHQGGRRUJDDQV de onderkant vormen van het inkomensniveau in Nederland. Kindermishandeling: percentage gemelde mishandelde 0- t/m 17-jarige kinderen 'HPHOGLQJHQYDQNLQGHUPLVKDQGHOLQJ]LMQDINRPVWLJYDQGHEXUHDXV AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling). Elke provincie en grootstedelijke regio heeft een eigen Advies- en Meldpunt KinderPLVKDQGHOLQJDOOHEHUHLNEDDUYLDKHWODQGHOLMNHWHOHIRRQQXPPHU'H UHJLVWUDWLHYLQGWSODDWVLQHHQVSHFLDDOSURJUDPPD.,76 ZDDUELM GHSRVWFRGHHQGHJHERRUWHGDWXPYDQKHWPLVKDQGHOGHNLQGZRUGHQ vastgelegd, evenals de aard van de mishandeling en het aantal kinderen in het gezin. Er wordt dus niet alleen door mishandelde kindeUHQJHEHOGPDDURRNRYHUPLVKDQGHOGHNLQGHUHQ'HUHJLVWUDWLHVYDQ DOOHPHOGSXQWHQ]LMQVDPHQJHEUDFKWHQHULVHHQXLWGUDDLJHPDDNW RSYLHUFLMIHULJSRVWFRGHQLYHDXYDQDOOHPHOGLQJHQPHWGDDUELMKHW JHERRUWHMDDUYDQKHWEHWUHIIHQGHNLQG'HJHJHYHQVYDQGHYLHUcijferige postcodeniveaus zijn teruggerekend naar alle gemeenten. 9RRUGHEHUHNHQLQJYDQKHWSHUFHQWDJHLVKHWDDQWDOPHOGLQJHQJHdeeld door het aantal jeugdigen. Onderwijs: aantal 5- t/m 17-jarige leerplichtige scholieren dat relatief verzuimt Het gaat om het percentage leerlingen dat relatief verzuimt (een periode van drie aangesloten dagen, of in een periode van een

maand minimaal twaalf uren verzuim), als percentage van het totale aantal leerplichtige leerlingen. Een school moet, als een leerling verzuimt, volgens de leerplichtwet de gemeente inlichten, waarna de gemeente actie kan ondernemen. De gemeente meldt deze gegevens vervolgens jaarlijks aan de CFI, die alle gegevens van alle JHPHHQWHQUXEULFHHUW'HUHJLVWUDWLHYDQGHOHHUSOLFKWELMJHPHHQWHQLVMDUHQODQJHHQSUREOHHPJHZHHVW'HODDWVWHMDUHQ]LHQZLMZHO HHQYHUEHWHULQJLQGHOHYHULQJYDQGH]HJHJHYHQV7RFK]LMQHUQRJ DOWLMGJHPHHQWHQGLHJHHQJHJHYHQVKHEEHQJHOHYHUGHQZDDUYDQLQ MDDUYHUVODJHQRRNJHHQJHJHYHQVRPWUHQWGHOHHUSOLFKWEHNHQG]LMQ JHPDDNW'HJHPHHQWHQPHWRQWEUHNHQGHJHJHYHQV]LMQLQGHNDDUWHQEODQFRZHHUJHJHYHQLQGHRYHU]LFKWVWDEHOOHQVWDDQKLHUPLVVHQGHZDDUGHQYRRUGH]HLQGLFDWRU'HRQWEUHNHQGHJHJHYHQV]LMQ YRRUGHEHWUHIIHQGHJHPHHQWHQJHPLGGHOGPHHJHWHOGLQGHEHSDOLQJ van de uiteindelijke totale standaardscore. Onderwijs: percentage 4- t/m 12-jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht1 hoger dan 0 +HWJDDWRPKHWSHUFHQWDJHOHHUOLQJHQLQKHWEDVLVRQGHUZLMV WPMDDU ELMZLHVSUDNHLVYDQHHQJHZLFKWVVFRUHKRJHUGDQ /HHUOLQJHQNULMJHQRSJURQGYDQEHSDDOGHFULWHULDHHQJHZLFKWGH zogenaamde gewichtenregeling. De huidige criteria zijn:

Het gewicht 0,3 wordt toegekend aan leerlingen van wie de ouGHUVGLHEHODVW]LMQPHWGHGDJHOLMNVHYHU]RUJLQJHHQRSOHLGLQJ XLWFDWHJRULHKHEEHQJHKDG

1 De gewichtenregeling in het onderwijs is per 1-8-2006 gewijzigd, deze wijziging heeft invloed op de hoogte van het gewicht, niet op het aantal leerlingen met een gewicht. In theRULH]DOGH]HZLM]LJLQJRSRQ]HLQGLFDWRUGXVZHLQLJLQYORHGKHEEHQ

Het gewicht 1,2 wordt toegekend aan leerlingen van wie één van de ouders een opleiding heeft gehad uit categorie 1 en de ander een opleiding uit categorie 1 óf 2.

&DWHJRULHVSHFLDDO EDVLVRQGHUZLMVODJHURQGHUZLMV (v)so-zmlk.

&DWHJRULHDPEDFKWVVFKRROKXLVKRXGVFKRROWHFKQLVFKRQGHUZLMVLWRLQGLYLGXHHO ODJHUEHURHSVRQGHUZLMVODVOWVOHDROPR ,KQRHWFHWHUD LQGLYLGXHHO YRRUEHUHLGHQGEHURHSVRQGHUZLMV ]RDOVYERDGPLQLVWUDWLHOHHUEHZHUNHQYHUNRRSWHFKQLHNERXZWHFKQLHNODQGERXZHWFHWHUD QLHWPHHUGDQDIJHURQGHNODVsen/leerjaren mavo, havo, vwo.

De scholen ontvangen door deze regeling extra personele en mateULsOHIDFLOLWHLWHQ+HWXLWJDQJVSXQWLVGDWOHHUOLQJHQPHWHHQKRJHU JHZLFKWPHHUYRRU]LHQLQJHQQRGLJKHEEHQRPGDWHUHHQKRJHUULVLFR RSDFKWHUVWDQGEHVWDDW$OOHVFKROHQPHOGHQGHDDQWDOOHQJHZLFKWleerlingen per klas aan de gemeente. De gemeente meldt dit vervolgens jaarlijks aan de CFI, die alle gegevens van alle gemeenten UXEULFHHUW Openbare speelruimte: aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare speelruimte Ruimte voor kinderen is een onderwerp dat zelden in een cijferPDWLJHYHUWDOLQJRSWUHHGW9DQZHJHKHWEHODQJGDWGHVWXXUJURHS hieraan hecht is toch gepoogd om aan de vraag naar gegevens over UXLPWHYRRUNLQGHUHQWHYROGRHQ'HUHJLVWUDWLHYDQGHEHVWHPPLQJ YDQUXLPWHVELQQHQHHQJHPHHQWHLVHFKWHUQRJQLHW]RGDQLJGDW deze zich leent voor precieze analyses. Echter, het CBS verzamelt SHULRGLHNZHOLQIRUPDWLHRYHUGHYHUGHOLQJYDQUXLPWHELQQHQDOOH JHPHHQWHQLQ1HGHUODQG2SEDVLVYDQGHGRRUKHW&%6JHKDQWHHUGH

27

indeling is de keuze gemaakt voor die ruimtes die kinderen met de KRRJVWHZDDUVFKLMQOLMNKHLGDOVVSHHORIVSRUWUXLPWH]XOOHQJHEUXLNHQ+HWJDDWKLHUELMRP]RJHQDDPGH¶JHRUJDQLVHHUGH·UXLPWH'LW LVUXLPWHGLHVSHFLDDOYRRUKHWEHWUHIIHQGHGRHOLVDDQJHOHJGLQHHQ gemeente. Deze ruimtes omvatten parken, sportterreinen en ruimte YRRUYULMHUHFUHDWLH'HLQGLFDWRUGHÀQLHHUWKHWDDQWDOWPMDrigen per hectare georganiseerde speelruimte. Tienermoeders: percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar) Het gaat om het percentage moeders in de leeftijd van 15 t/m 19 jaar als percentage van het totale aantal vrouwen in de leeftijd van WPMDDU'RRUJDDQVEHVFKRXZWGHPDDWVFKDSSLMKHWDOVSUREOHPDWLVFKGDWWLHQHUPHLVMHVPRHGHUZRUGHQ7RFKLVKHWLQVRPPLge gemeenschappen in Nederland heel geaccepteerd en normaal om al op zeer jonge leeftijd moeder te worden. Dit komt naar voren in de cijfers van sommige gemeenten in Nederland. Desondanks komt tienermoederschap in Nederland (nog) maar heel weinig voor. Hier JHOGWGDQGDWNOHLQHDEVROXWHYHUVFKLOOHQWXVVHQMDUHQLQSHUFHQWXHHO opzicht leiden tot zeer grote verschillen. Verantwoording totaalscore (overall ranking) De uiteindelijke rangorde van gemeenten (zie index) is als volgt tot stand gekomen. Als eerste zijn alle numerieke waarden van de twaalf indicatoren omgezet naar standaardscores. Vervolgens zijn DOOHVWDQGDDUGVFRUHVYDQGHWZDDOILQGLFDWRUHQSHUJHPHHQWHELM elkaar opgeteld om te komen tot een totale standaardscore voor elk van de 443 gemeenten. Als laatste is de rangorde van de gemeenten EHSDDOGRSEDVLVYDQGH]HWRWDOHVWDQGDDUGVFRUHYDQGHVOHFKWVWH ZDDUGHWRWGHEHVWHZDDUGH De standaardscore geeft aan in hoeverre een score afwijkt van het ODQGHOLMNHJHPLGGHOGH'LWEHWHNHQWGDWZDQQHHUHHQJHPHHQWHKHW EHWHUGRHWGDQGLWJHPLGGHOGHGHJHPHHQWHHHQQHJDWLHYHVWDQ-

28

daardscore krijgt. Doet een gemeente het slechter dan het landelijke gemiddelde, dan krijgt deze een positieve standaardscore. De standaardscore op een indicator ontstaat door de gemiddelde waarde op een indicator over alle gemeenten af te trekken van de gevonden waarde van een gemeente, en dit getal te delen door de standaardafwijking van de verdeling van alle waardes op deze LQGLFDWRU'HVWDQGDDUGVFRUHEHSDDOWGXVGHUHODWLHYHDIVWDQGWRWGH JHPLGGHOGHZDDUGHRYHUDOOHJHPHHQWHQZDDUELMKHWJHPLGGHOGH van alle standaardscores van één indicator (ongeacht welke) 0 is. De mate van afwijking van het gemiddelde is dus gestandaardiseerd, dit KRXGWLQGDWGHVWDQGDDUGVFRUHYRRUHONHLQGLFDWRUKHW]HOIGHEHWHkent. $OOHLQGLFDWRUHQKHEEHQKHW]HOIGHJHZLFKWJHNUHJHQELMGHEHSDling van de totale standaardscore. Er is, met andere woorden, geen SRJLQJJHGDDQKHWUHODWLHYHEHODQJYDQGHLQGLFDWRUHQPHHWHODWHQ wegen in de eindscore. 9RRUGH]HSXEOLFDWLH]LMQDOOHUHVXOWDWHQYDQYRULJMDDUKHUEHUHNHQG YDQZHJHGHNOHLQHZLM]LJLQJHQLQGHPHWKRGLHN'LWEHWHNHQWGDW alle gemeenten voor de gegevens van vorig jaar een nieuwe totale VWDQGDDUGVFRUHKHEEHQJHNUHJHQ,QDOOHJHYDOOHQZLMNWGH]HQDXwelijks af van de versie van vorig jaar. Verder kan er in een kleine JHPHHQWHVSUDNH]LMQYDQHHQHQNHOJHYDOYDQELMYRRUEHHOGMHXJGcriminaliteit op zeer weinig jongeren. Zoiets zou dan onevenredig ]ZDDUPHHNXQQHQWHOOHQELMGHEHUHNHQLQJYDQGHWRWDDOVFRUH'LW komt overigens weinig voor, omdat de meeste gemeenten de laatste jaren gefuseerd zijn en er in Nederland maar zeer weinig echt kleine JHPHHQWHQ]LMQ7RFKLVEHVORWHQRPLQ]XONHJHYDOOHQWHNLH]HQ voor een regionaal gemiddelde. Een regionaal gemiddelde wordt vastgesteld door omliggende gemeenten samen te voegen, totdat de GHHOIDFWRUYROGRHQGHJURRWLVRPHHQEHWHNHQLVYROJHWDORSWHOHYHUHQ2SGH]HPDQLHUWHOWGHLQFLGHQWLHRISUHYDOHQWLHLQGHEHWURIIHQ JHPHHQWHZHOPHHELMGHEHSDOLQJYDQGHVFRUHRSGHLQGLFDWRU

)%HWURNNHQRUJDQLVDWLHVHQIRQGVHQELM Kinderen In Tel

recht op spelen. Want als kinderen samen spelen, leren ze samenleYHQZZZMDQWMHEHWRQQO

Defence for Children International Nederland is onderdeel van een internationale onafhankelijke organisatie met 42 internationale secties in alle werelddelen, die wereldwijd opkomt voor rechten van NLQGHUHQ'RRURQGHU]RHNYRRUOLFKWLQJEHODQJHQEHKDUWLJLQJDFWLH en rechtshulp verdedigt Defence for Children International Nederland de rechten van kinderen en stelt schendingen daarvan aan de kaak. Leidraad van het werk van Defence for Children International Nederland is het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Defence IRU&KLOGUHQ,QWHUQDWLRQDO1HGHUODQGKRXGW]LFKLQKHWELM]RQGHUEHzig met de volgende kernthema’s: voorlichting over kinderrechten in KHWDOJHPHHQYUHHPGHOLQJHQEHOHLGHQNLQGHUUHFKWHQPLVKDQGHOLQJ HQXLWEXLWLQJYDQNLQGHUHQHQNLQGHUHQLQFRQÁLFWPHWGHZHWNLQderstrafrecht, kinderen in gevangenissen, herstelrecht, rechtshulp). (www.defenceforchildren.nl).

JeugdWelzijnsBeraad is een adviesorgaan voor provinciale en landelijke politiek. In het JeugdWelzijnsBeraad zitten jongeren die uit eigen ervaring kunnen praten over de jeugdzorg. In het JeugdWel]LMQV%HUDDGEUHQJHQ]LMGH]HHUYDULQJHQELMHONDDU+HW%HUDDGKHHIW GDDURPHHQEHODQJULMNHVLJQDDOIXQFWLHYRRUGHSROLWLHN2RN]LMQGH jongeren door middel van het JeugdWelzijnsBeraad getraind om voor KXQHLJHQPHQLQJXLWWHNRPHQQDDURSORVVLQJHQYRRUSUREOHPHQWH zoeken en adviezen te geven. Op dit moment zijn er 26 jongerenraden die meedoen. Het JeugdWelzijnsBeraad wordt vormgegeven vanuit Collegio, kennispraktijk voor de Jeugdzorg. (www.collegio.nl).

Jantje Beton komt op voor de speelkansen van alle kinderen in 1HGHUODQG$OVNLQGHUHQVSHOHQKHEEHQ]HQLHWDOOHHQSOH]LHU]H doen ook allerlei ervaringen op die goed zijn voor hun ontwikkeling. Vooral voor kinderen die door omstandigheden in de verdrukking GUHLJHQWHNRPHQLVGDWH[WUDEHODQJULMN'DDURPEHGHQNWÀQDQciert en organiseert Jantje Beton projecten om juist deze kinderen VSHOHQGHUZLMVYRRUWHEHUHLGHQRSHHQDFWLHYHGHHOQDPHDDQRQ]H samenleving. Maar Jantje Beton doet meer. De organisatie maakt zich hard voor een wet die gemeenten voorschrijft hoeveel ruimte ]LMPLQLPDDOPRHWHQEHVWHPPHQYRRUVSHHOUXLPWHGRRURYHUOHJPHW DQGHUHRUJDQLVDWLHVEHGULMYHQHQGHSROLWLHN-DQWMH%HWRQPDDNW RQGHU]RHNPRJHOLMNEUHQJWSDUWLMHQVDPHQHQVWLPXOHHUWEHWHU MHXJGEHOHLGHQLV]RGHEHODQJHQEHKDUWLJHUYDQNLQGHUHQHQKXQ

Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB)LVGHYDNERQGYRRU DOOHPER·HUVLQ1HGHUODQGZDDUYDQPER·HUVRRNKHWEHVWXXUXLWPDNHQ1DDVWKHWLQIRUPHUHQHQDGYLVHUHQYDQPERVWXGHQWHQYLD het eigen klachten- en informatiecentrum, zet JOB zich samen met PER·HUVXLWKHHO1HGHUODQGLQYRRUEHWHURQGHUZLMV'HYLVLHYDQGH VWXGHQWHQVWDDWGDDUELMFHQWUDDO9RRU.LQGHUHQLQ7HOULFKW-2%]LFK RSGHLQGLFDWRUMHXJGZHUNORRVKHLG-2%YLQGWGDWKHWEHVWULMGHQYDQ MHXJGZHUNORRVKHLGDOLQGHVFKRROPRHWEHJLQQHQHQQLHWSDVRSKHW moment dat jongeren zijn uitgevallen. De expertise van JOB ligt dan RRNYRRUDOELMKHWPHHGHQNHQRYHUKHWLQULFKWHQYDQRQGHUZLMVGDW ZHUNHOLMNDDQVOXLWELMGHZHQVHQHQEHKRHIWHQYDQVWXGHQWHQ/XLVWHUHQQDDUGHPHQLQJYDQVWXGHQWHQHQOHVHQEHJHOHLGLQJRSPDDW VWDDQGDDUELMFHQWUDDOZZZMREVLWHQO Johanna Kinderfonds zet zich van oudsher in om de kwaliteit van leven van kinderen en jongeren tot 30 jaar met (lichamelijke) EHSHUNLQJHQWHYHUEHWHUHQGRRUKHWÀQDQFLHHORQGHUVWHXQHQYDQ onderzoek en projecten. Het is de wens van veel kinderen en jon-

29

JHUHQPHWEHSHUNLQJHQRP·JHZRRQPHHWHNXQQHQGRHQ·HQHLJHQ NHX]HVWHNXQQHQPDNHQ,QGHSUDNWLMNEOLMNWGDW]LMGDWQLHWLQDOOH gevallen kunnen. Daarom ondersteunt het Johanna Kinderfonds vele LQLWLDWLHYHQGLHGLW¶JHZRQHPHHGRHQ·EHYRUGHUHQ%LMYRRUEHHOGRS KHWJHELHGYDQRQGHUZLMVGRRUVWURRPQDDUEHWDDOGHDUEHLGVSRUWEHRHIHQLQJFXOWXUHOHDFWLYLWHLWHQYDNDQWLHVHQDQGHUHYRUPHQYDQ YULMHWLMGVEHVWHGLQJ'DDUQDDVWRQGHUVWHXQWKHW-RKDQQD.LQGHUIRQGV ook wetenschappelijke onderzoeksprojecten. (www.johannakinderfonds.nl). Het Landelijk Cliëntenforum JeugdzorgEHKDUWLJWRSODQGHOLMN QLYHDXGHEHODQJHQYDQGHFOLsQWHQLQGHMHXJG]RUJ'DWJHEHXUW GRRUGHVLJQDOHQYDQFOLsQWHQFOLsQWHQUDGHQHQMRQJHUHQUDGHQYDQ SURYLQFLDOHHQODQGHOLMNHNLQGHURUJDQLVDWLHVHQYDQFOLsQWHQSODWIRUPV RSWHSDNNHQHQWHEXQGHOHQ+HWIRUXPLVHUYRRUMRQJHUHQHQKXQ RXGHUV+HWGRHOLVRPGHNZDOLWHLWYDQGHMHXJG]RUJWHYHUEHWHUHQ (www.lcfj.nl). Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK) helpt NLQGHUHQHQMRQJHUHQPHWHHQKDQGLFDSRPPHWKXQEHSHUNLQJ gewoon kind te kunnen zijn. De NSGK ontwikkelt en ondersteunt MDDUOLMNVKRQGHUGHQLQLWLDWLHYHQRSKHWJHELHGYDQZRQHQZHUNHQ RSOHLGLQJHQYULMHWLMGDOGLHGLQJHQGLHEHODQJULMN]LMQYRRUHHQ volwaardige ontwikkeling. (www.nsgk.nl). NUSO Speelruimte Nederland zet zich door het uitdragen van NHQQLVHQDGYLHVDOPHHUGDQMDDULQYRRUPHHUHQEHWHUHEXLtenspeelmogelijkheden voor kinderen en jongeren. De NUSO maakt ]LFKVWHUNYRRUVSHHOUXLPWHEHOHLGGDW]RZHOZHWWHOLMNJHJDUDQGHHUG LVQRUPHQ DOVLQKRXGHOLMNNZDOLWHLWKHHIW'DWYHUEHWHUWGHI\VLHNH HQPHQWDOHJH]RQGKHLGYDQNLQGHUHQHQMRQJHUHQpQEHYRUGHUWGH OHHIEDDUKHLGLQGHZLMNHQ6SHHOWXLQHQKHEEHQGDDULQHHQEHODQJ-

30

ULMNHIXQFWLH9HUJHOLMNEDUHJHJHYHQV]LMQQRGLJYRRUGHEHODQJHQEHKDUWLJLQJYDQPHHUHQEHWHUHVSHHOPRJHOLMNKHGHQ'DDURPGRHW 1862PHHDDQ.LQGHUHQLQ7HO%LMGH1862]LMQVSHHOWXLQYHUHQLgingen en kindervakantiewerkorganisaties aangesloten. Zo’n 40.000 vrijwilligers zijn actief en zetten zich jaarlijks in om ruim 2 miljoen kinderen een veilige en uitdagende speelplek te geven. NUSO ondersteunt deze organisaties en geeft daarnaast advies aan onder andere JHPHHQWHQRSKHWJHELHGYDQVSHHOUXLPWHZZZQXVRQO Het Platform Ruimte voor de Jeugd / Speelraad is een netwerk dat ]LFKLQ]HWYRRUGHYHUEHWHULQJYDQGH]HOIVWDQGLJHEHZHJLQJVYULMKHLG YDQGHMHXJGLQGHRSHQEDUHUXLPWH+HW3ODWIRUPELHGWGHVNXQGLJHQ RSKHWJHELHGYDQMHXJGVSHOHQJH]RQGKHLGZHO]LMQVSRUWYHUNHHU HQVWHGHQERXZGHJHOHJHQKHLGRPLQIRUPDWLHXLWWHZLVVHOHQHQ LGHHsQXLWWHZHUNHQ'HHOQHPHUVDDQKHW3ODWIRUP]LMQRD-DQWMH Beton, VerkeersveiligheidNl, NISB, NUSO, GGD Rotterdam, Nederlandse Jeugdraad, NJi, CMOnet, Scouting NL, Netwerk Springzaad en diverse speelruimtearchitecten en deskundigen op het terrein van spelen en speelgelegenheid. (www.ruimtevoordejeugd.nl). Scouting Nederland is de grootste jeugd- en jongerenorganisatie van het land met 90.000 jeugdleden en 30.000 kaderleden. Er zijn in 1HGHUODQGORNDOH6FRXWLQJJURHSHQ6FRXWLQJELHGWNLQGHUHQHQ MRQJHUHQHHQSOH]LHULJHYULMHWLMGVEHVWHGLQJ6DPHQZHUNHQDYRQWXXU respect voor elkaar en de leefomgeving, zelfredzaamheid en ontSORRLLQJ]LMQKLHUELMFHQWUDOHWKHPD·VZZZVFRXWLQJQO Stichting AlexanderLVHHQQLHWFRPPHUFLHHOODQGHOLMNEXUHDXYRRU jongerenparticipatie en voert projecten uit om jongerenparticipatie te stimuleren. Sinds 1993 verricht Stichting Alexander participatief jongerenonderzoek en verzorgt trainingen en coachingstrajecten YRRUMRQJHUHQSURIHVVLRQDOVDPEWHQDUHQHQEHVWXXUGHUV+LHUELM

worden diverse participatieve methoden ingezet. De stichting werkt YRRUXLWHHQORSHQGHRSGUDFKWJHYHUVELQQHQGHVHFWRUHQ]RUJZHO]LMQJH]RQGKHLGRQGHUZLMVDUEHLGHQNXQVW FXOWXXU Jongeren staan in het werk centraal. Ze doen mee aan alle onderdelen van onze projecten, als medeonderzoeker, als co-trainer, als adviseur en als presentator van de resultaten. Zij gaan zelf de GLDORRJDDQRYHUKXQDDQEHYHOLQJHQHQYRHUHQYHUEHWHUWUDMHFWHQXLW in samenspraak met volwassenen. Met de projecten realiseert de VWLFKWLQJHHQEOLMYHQGUHVXOWDDWZZZVWDOH[DQGHUQO Nationaal Fonds Kinderhulp]RUJWDOELMQDYLMIWLJMDDUYRRUHHQ EHHWMHJHZRRQJHOXNYRRUNLQGHUHQLQ1HGHUODQGGLHPHWMHXJGzorg te maken krijgen. Voor Kinderhulp is ‘Kinderen in tehuizen’ KHWEHODQJULMNVWHWKHPD+HWJDDWRPNLQGHUHQGLHSURIHVVLRQHOH KXOSQRGLJKHEEHQPHHVWDODOVJHYROJYDQHHQYHUVWRRUGHWKXLVVLWXatie. Kinderhulp zorgt ervoor dat deze kinderen ook gewoon kind NXQQHQ]LMQGRRUHUYRRUWH]RUJHQGDWHUJHOGLVYRRUELMYRRUEHHOG een weekje kamperen, een dagje uit, speel- en spelmateriaal, het OLGPDDWVFKDSYDQHHQYRHWEDOFOXERIHHQFDGHDXWMHPHW6LQWHUNODDV (www.kinderhulp.nl). Stichting Kinderpostzegels Nederland steunt jaarlijks honderden SURMHFWHQLQELQQHQHQEXLWHQODQGRPNZHWVEDUHNLQGHUHQWHKHOSHQDDQHHQYHLOLJHOLHIGHYROOHRPJHYLQJHQHHQEHWHUHWRHNRPVW =RLVGHRSEUHQJVWEHVWHPGYRRUNLQGHUHQGLHJHHQWKXLVKHEEHQ of moeten werken voor het gezinsinkomen. Kinderen die dagelijks worden gepest of die te maken krijgen met geweld. En kinderen die RSJURHLHQLQDUPRHGHHQJHHQWRHJDQJWRWRQGHUZLMVKHEEHQZZZ kinderpostzegels.nl).

UNICEF Nederland komt op voor de rechten van kinderen wereldwijd, dus ook in Nederland. In Nederland ziet UNICEF toe op de implementatie van het Verdrag voor de Rechten van het Kind. HoeZHO1HGHUODQGEHNHQGVWDDWRP]LMQNLQGYULHQGHOLMNKHLGZHUGKHW door het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind zowel in 1999 als in 2004 op de vingers getikt. Met het verdrag in de hand kunnen organisaties Nederland op zijn verantwoordelijkheden wijzen. Dat is nodig, want de armoede onder kinderen groeit. Ook het vreemGHOLQJHQEHOHLGHQGHSRVLWLHYDQKHWNLQGGDDULQPRHWHQYHUEHWHren. Het Verdrag voor de Rechten van het kind raakt niet alleen het UHJHULQJVEHOHLGPDDURRNGHJHPHHQWHQ+HWORNDOHEHVWXXUNDQHHQ JURWHHQHLJHQVWDQGLJHLQYORHGKHEEHQRSKHWGDJHOLMNVHOHYHQYDQ GHNLQGHUHQHQMRQJHUHQRSKHWJHELHGYDQELMYRRUEHHOGVSRUW]RUJ educatie, opvang en wonen. (www.unicef.nl). Het Verwey-Jonker Instituut is een onafhankelijke, landelijk werkende instelling voor sociaal-wetenschappelijk onderzoek te Utrecht. +HWRQGHU]RHNJHHIWEUXLNEDUHHQZHWHQVFKDSSHOLMNRQGHUERXZGH antwoorden op sociaal-maatschappelijke vragen. Het Verwey-Jonker Instituut doet zowel adviserend als evaluatief onderzoek en heeft GDDUELMRRJYRRUGLOHPPD·VLQEHOHLGHQXLWYRHULQJ0HWKHWRQGHU]RHNZLO]LMELMGUDJHQDDQKHWYLQGHQYDQGXXU]DPHRSORVVLQJHQYRRU DFWXHOHNZHVWLHV+HWLQVWLWXXWZLOERYHQGLHQGDWGHXLWNRPVWHQYDQ RQGHU]RHNELMGUDJHQDDQGHVRFLDOHSDUWLFLSDWLHYDQEXUJHUVHQGH DDQSDNYDQVRFLDOHSUREOHPHQZZZYHUZH\MRQNHUQO

31


Deel 2: Het landelijk beeld ,QGLWGHHOYDQKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HOSUHVHQWHUHQZH per thema de resultaten op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. De thema’s zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

32

Gezondheid Jeugdcriminaliteit/veiligheid Jeugdwerkloosheid Kinderen in jeugdzorg Kinderen in achterstandswijken Kinderen in armoede Kindermishandeling Onderwijs 2SHQEDUHVSHHOUXLPWH Tienermoeders 9ULMHWLMGVEHVWHGLQJ Jeugdparticipatie

In deel 1 verantwoordden we de thema’s, onderwerpen en indicaWRUHQHQKHEEHQZHXLWHHQJH]HWKRHGH]HWRWVWDQGNZDPHQ,QGLW deel geven we voor de twaalf thema’s de landelijke stand van zaken weer over het jaar 2007. We presenteren de resultaten per thema. Ten eerste vermelden we op welk kinderrecht uit het Internationaal Verdrag inzake de Rechten YDQKHW.LQGKHWWKHPDEHWUHNNLQJKHHIW9HUYROJHQVOHJJHQZHXLW ZHONHLQGLFDWRUELMKHWWKHPDLVJHVHOHFWHHUGHQZDWGH]HLQGLFDWRULQKRXGW'DDUQDEHVFKULMYHQZHGHJHJHYHQV'DDUELMWRQHQZH GHODQGHOLMNJHPLGGHOGHVFRUHVRYHUHQ+HWEHWUHIWKLHU HHQDEVROXXWODQGHOLMNJHPLGGHOGHHULVJHHQZHJLQJVIDFWRUWRHJHpast. Vervolgens gaan we in op de stand van zaken op provinciaal en gemeentelijk niveau. Voor elk thema geeft een kleurenkaartje van Nederland de stand van zaken weer per provincie en per gemeente RYHUKHWMDDU%LMHONHNOHXUHQNDDUWVWDDWERYHQGLHQHHQSURvincierangorde en een overzicht van de tien minst goed scorende JHPHHQWHQ'HÀJXUHQHQWDEHOOHQ]LMQYRRU]LHQYDQHHQWRHOLFKWLQJ

Ten slotte geeft een vertegenwoordiger van een gemeente zijn of KDDUYLVLHRSGHEHWHNHQLVYDQGHGHVEHWUHIIHQGHFLMIHUVYRRUGLHQV gemeente. 'HELMODJHQEHYDWWHQHHQRYHU]LFKWYDQDOOHSURYLQFLHVFRUHVSHU LQGLFDWRUHQYDQDOOHJHPHHQWHVFRUHVSHULQGLFDWRU2RNKHEEHQZH HHQRYHU]LFKWVWDEHORSJHQRPHQPHWSHUJHPHHQWHGHSODDWVRSGH ranglijst, per indicator.

33

THEMA: Gezondheid Kinderrecht IVRK Artikel 27 ,HGHUNLQGKHHIWUHFKWRSGHEHVWPRJHOLMNHJH]RQGKHLGHQJH]RQGKHLGV]RUJ1DGUXNOLJWRSYHUPLQGHULQJYDQEDE\HQNLQGHUVWHUIWHRS eerstelijnsgezondheidszorg, op voldoende voedsel en zuiver drinkwater, op pre- en postnatale zorg voor moeders, op voorlichting over JH]RQGKHLGRYHUYRHGLQJRYHUGHYRRUGHOHQYDQERUVWYRHGLQJHQRYHU K\JLsQH7UDGLWLRQHOHJHEUXLNHQGLHVFKDGHOLMN]LMQYRRUGHJH]RQGKHLG moeten afgeschaft worden.

Indicator: Aantal 1- t/m 14-jarigen dat sterft Bij deze indicator gaat het om het aantal kinderen per 100.000 kinderen tussen de 1 en 14 jaar dat jaarlijks sterft aan natuurlijke en niet-natuurlijke doodsoorzaken. Het Centraal Bureau voor de 6WDWLVWLHN&%6 YHU]DPHOWJHJHYHQVRYHUDOOHVWHUIJHYDOOHQGLHELM GHJHPHHQWHZRUGHQJHPHOG2PGDWKHWDEVROXWHDDQWDONLQGHUHQ dat in Nederland sterft zeer klein is, is ervoor gekozen het aantal sterfgevallen per 100.000 kinderen weer te geven. Tegelijkertijd zijn er maar erg weinig gemeenten in Nederland met meer dan 100.000 kinderen, waardoor elk sterfgeval zwaar telt in deze indicator. Daarom is er dit jaar voor gekozen om het gemeentelijke cijfer als vijfjaarsgemiddelde weer te geven. Het gemiddeld aantal sterfgevallen in de afgelopen vijf jaar is afgezet tegen het gemiddeld aantal jongeren in de leeftijd van 1 tot en met 14 jaar. Met deze werkwijze is de indicator iets minder gevoelig geworden voor incidenten die in één jaar plaatsvinden. Daarmee is de indicator ook waardevolOHUJHZRUGHQRSKHWJHPHHQWHOLMNHQLYHDXPHWGLHEHSHUNLQJGDW

34

KHWEHHOGLVJHPDDNWRSEDVLVYDQGHDIJHORSHQYLMIMDDU+HWFLMIHU van 2007 is dus vastgesteld op het aantal sterfgevallen van 2003 tot en met 2007. De cijfers van de voorgaande jaren zijn volgens deze GHÀQLWLHKHUEHUHNHQG'LWEHWHNHQWGDWKHWFLMIHUYDQLVKHUEHUHNHQGRSEDVLVYDQKHWDDQWDOVWHUIJHYDOOHQLQGHSHULRGHWRW en met 2006. Overigens zijn de landelijke en provinciale cijfers niet KHUEHUHNHQGRPGDWRSGLWQLYHDXGHMDDUFLMIHUVSULPDYROGRHQ 'HJHJHYHQV Het landelijk gemiddelde is in 2007 verder gedaald tot veertien sterfgevallen per 100.000 kinderen. Het is dus iets gezakt: in 2006 ODJKHWDDQWDORS]HVWLHQVWHUIJHYDOOHQSHUNLQGHUHQ$EVRluut gezien ging het in 2006 om 452 sterfgevallen en in 2007 om 390 sterfgevallen. Hoewel het landelijke plaatje een redelijke daling laat zien, zien we op het provinciale niveau minder duidelijke verschillen met het voorgaande jaar. In vijf provincies is er een lichte stijging en in zeven provincies daalt de kindersterfte in 2007. In Overijssel en /LPEXUJLVGHGDOLQJKHWJURRWVW 2PKHWHIIHFWYDQGHQLHXZHEHUHNHQLQJGXLGHOLMNWHPDNHQWRQHQ ZHGHKHUEHUHNHQGHJHJHYHQVYDQYRULJMDDUHYHQHHQVLQGHRQGHUVWDDQGHWDEHO'HWRSWLHQYDQJHPHHQWHQNRPWJURWHQGHHOVRYHUHHQ met die van vorig jaar. Nieuw in de top tien dit jaar zijn Kollumerland, Heerde en Opmeer. De Gemeente Menterwolde is dit jaar de gemeente met de hoogste score (vorig jaar op de derde plaats). Ouderkerk, Gulpen-Wittem en Zijpe zijn in 2007 uit de top tien verdwenen.

Indicator: Promillage zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft

Figuur 1 Promillage zuigelingensterfte 1998-2007 6,0 5,5

=XLJHOLQJHQVWHUIWHLVRYHUDOWHUZHUHOGHHQYHHOJHEUXLNWHLQGLFDWRU +LHUGHÀQLsUHQZH]XLJHOLQJHQVWHUIWHDOVKHWDDQWDONLQGHUHQGDW LQKHW]HOIGHMDDUVWHUIWDOVZDDULQKHWJHERUHQLVWHQRS]LFKWHYDQ GXL]HQGOHYHQGJHERUHQNLQGHUHQLQGDWMDDU+HW&HQWUDDO%XUHDX voor de Statistiek (CBS) registreert deze gegevens. Bij deze indicaWRULVQHWDOVELMGHLQGLFDWRU¶$DQWDOWRWMDULJHQGDWVWHUIW· YRRU]LFKWLJKHLGJHERGHQELMGHLQWHUSUHWDWLHRSKHWJHPHHQWHOLMNH QLYHDX(U]LMQLPPHUVPDDUZHLQLJJHPHHQWHQPHWGXL]HQGJHERRUten per jaar. Bij deze indicator kunnen de scores door incidenten en toevalligheden dan ook sterk uiteenlopen over de jaren.

5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5

De gegevens Wanneer we naar het verloop van dit cijfer over de jaren heen kijNHQ]LHQZHHHQJHVWDJHGDOLQJPHWHHQNOHLQHWUHQGEUHXNLQKHW MDDU(LQGMDUHQQHJHQWLJVFKRPPHOWKHWDEVROXWHDDQWDOURQG de 950 sterfgevallen per jaar. Daarna daalt het zeer sterk tot ruim 750 sterfgevallen in 2004. In 2005 is er een stijging naar 834. Daarna zet de daling weer in, met 738 gestorven zuigelingen in 2006, en uiteindelijk 670 gestorven zuigelingen in 2007. De cijfers (naar duizend OHYHQGJHERUHQNLQGHUHQSHUMDDU VWDDQRYHUGHSHULRGH ZHHUJHJHYHQLQGHRQGHUVWDDQGHÀJXXU Het promillage laat - na de sterke daling in 2004 - een stijging in ]LHQHQYHUYROJHQVZHHUHHQJHVWDJHGDOLQJWRWHHQDEVROXXW PLQLPXPYDQVWHUIJHYDOOHQSHUGXL]HQGOHYHQGJHERUHQ]XLJHlingen in 2007.

0,0 1998

1999

2000

2001

2002

2004

2005

2006

2007

jaar

Net als vorig jaar vertonen Zeeland en Drenthe de laagste scores, KRHZHOKHWSURPLOODJHLQEHLGHSURYLQFLHVZHOLVJHVWHJHQ(YHQHHQV QHWDOVKHWYRULJHMDDUVWDDQ2YHULMVVHOHQ*URQLQJHQERYHQDDQ:HO ]LMQ]HGLWMDDUYDQSODDWVJHZLVVHOG,QEHLGHSURYLQFLHVLVRYHULJHQV vergeleken met vorig jaar het promillage fors gedaald. Het grillige karakter van deze indicator komt ook naar voren op gemeentelijk niveau. Geen enkele gemeente die vorig jaar in de tien hoogst scorende gemeenten stond, komt daar weer in voor. De top WLHQEHVWDDWGXVXLWWLHQQLHXZHJHPHHQWHQ:HO]LMQGHSURPLOODJHV van de hoogst scorende gemeenten aanzienlijk lager dan vorig jaar. Op gemeentelijk niveau heeft ruim zesendertig procent van de gemeenten een promillage zuigelingensterfte dat hoger ligt dan 3,70. ,QELMQD]HYHQHQYHHUWLJSURFHQWYDQGHJHPHHQWHQLVKHWSURPLOODJH zuigelingensterfte nul.

37

Kinder- en zuigelingensterfte 'HKHHU79RRUKDPVHQLRUEHOHLGVPHGHZHUNHU**'5RWWHUGDP5LMQPRQG ¶'HRYHUVWHUIWHLQGHDFKWHUVWDQGVZLMNHQLQ5RWWHUGDPLVPHHUGDQWLHQNLQGHUHQSHUMDDU,QKHEEHQGH*HPHHQWH5RWWHUGDPHQKHW Erasmus Medisch Centrum het stedelijk aanvalsplan ‘Klaar voor een kind’ opgesteld. Het voornaamste doel is: daling van de perinatale sterfte naar een landelijk gemiddelde van 10‰ in alle wijken van Rotterdam in tien jaar tijd. Het plan volgt de lijn van de verloskundige ketenzorg. :DQWHHQVOXLWHQGHDDQSDNLQGHYHUVFKLOOHQGH]RUJIDVHQURQG]ZDQJHUVFKDSHQEHYDOOLQJLVGHHQLJHPDQLHURPGHYHUORVNXQGLJHXLWNRPVWHQ WHYHUEHWHUHQ 'HHHUVWHVFKDNHOLVGHSUHFRQFHSWLH]RUJ:DQQHHUEHQMHNODDUYRRUHHQNLQG"'RRUSUHFRQFHSWLH]RUJNXQMHHYHQWXHOHULVLFRIDFWRUHQYyyU GHEHYUXFKWLQJRSVSRUHQHQHOLPLQHUHQ(HQYRRUEHHOGLVKHWYRRUNRPHQYDQHHQ¶RSHQUXJGRRUKHWVOLNNHQYDQIROLXP]XXUPDDURRNDQGHUH leefstijlfactoren spelen mee. Schakel twee is de zwangerschap. Een aanzienlijk deel van de zwangere vrouwen komt te laat voor verloskundige zorgverlening, terwijl in de YURHJH]ZDQJHUVFKDSMXLVWQRJJH]RQGKHLGVZLQVWWHEHKDOHQYDOW7LMGHQVHHQHHUVWHFRQWUROH²GLHLGHDOLWHULQGHDFKWVWHZHHNYDQGH]ZDQJHUVFKDSSODDWVYLQGWZRUGWGXLGHOLMNRIHUHHQYHUKRRJGULVLFREHVWDDWRSFRPSOLFDWLHV=RQRGLJNRPWHUHHQLQWHUYHQWLHSODQ 'HGHUGHVFKDNHOLVGHEHYDOOLQJ,QDFKWHUVWDQGVJHELHGHQNDQGHWKXLVVLWXDWLHQRJDOHHQVRQJHVFKLNW]LMQYRRUGHEHYDOOLQJHQGH]RUJYRRU PRHGHUHQNLQGLQGHHHUVWHGDJHQHUQD(HQJHERRUWHFHQWUXPLQFOXVLHISURIHVVLRQHOHNUDDP]RUJELHGWPRHGHUVHHQJRHGHQYHLOLJDOWHUQDtief. 6FKDNHOYLHUEHWUHIWGHNUDDP]RUJ,Q5RWWHUGDPVHDFKWHUVWDQGVZLMNHQPDDNWUXLPYDQGHYURXZHQJHHQJHEUXLNYDQNUDDP]RUJ-DPPHU ZDQWHHQJRHGHVWDUWLVELM]RQGHUEHODQJULMN(HQSURIHVVLRQHOHNUDDPYHU]RUJVWHUNDQPHGLVFKHHQVRFLDOHSUREOHPDWLHNYURHJWLMGLJVLJQDOHUHQ HQHHQUROVSHOHQELMLQWHUYHQWLH ,QGHODDWVWHVFKDNHONRPHQZHELMGH&RQVXOWDWLHEXUHDXVYDQGHMHXJGJH]RQGKHLGV]RUJ3UREOHPHQGLH]LFKWLMGHQVGH]ZDQJHUVFKDSEHYDOOLQJHQNUDDPSHULRGHKHEEHQYRRUJHGDDQGLHQHQWLMGLJHQJRHGJHFRPPXQLFHHUGWHZRUGHQQDDUGHFRQVXOWDWLHEXUHDXV 5RWWHUGDPLVGHHHUVWHVWDGLQ1HGHUODQGGLHPHWJHULFKWHPDDWUHJHOHQLQDOOH]RUJVFKDNHOVYHUORVNXQGLJHXLWNRPVWHQSUREHHUWWHYHUEHWHUHQ :LM]LMQNODDUYRRUHHQNLQG·

40

THEMA: Jeugdcriminaliteit Kinderrecht IVRK Artikel 40 .LQGHUHQGLHGHVWUDIZHWKHEEHQRYHUWUHGHQRIGDDUYDQYHUGDFKW ZRUGHQKHEEHQUHFKWRSHHQHHUOLMNSURFHVHQMXULGLVFKHELMVWDQG(U ZRUGWQDDUJHVWUHHIGRPNLQGHUHQ]RPRJHOLMNEXLWHQGHVWUDIUHFKWHlijke procedures te houden en met respect voor de mensenrechten van het kind naar mogelijkheden te zoeken

Indicator: Percentage 12- t/m 21-jarigen dat een delict heeft gepleegd waarvoor ze voor de rechter zijn verschenen. Bij jeugdcriminaliteit gaat het om het percentage 12- tot en met 21-jarigen dat een delict heeft gepleegd en daardoor voor de rechter is verschenen. Dat percentage zetten we af tegen het totale aantal jongeren tussen de 12 en 21 jaar dat in een gemeente woont. We PDNHQJHEUXLNYDQGH¶]DNHQUHJLVWUDWLH·YDQKHW2SHQEDDU0LQLVterie, uitgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC). Aan elke zaak of delict is een persoon RIEHGULMIJHNRSSHOG'LWNDQEHWHNHQHQGDWppQSHUVRRQKHWGHOLFW KHHIWEHJDDQRIGDWGLWPHHUGHUHSHUVRQHQ]LMQ2RNGDQVWDDWHONH persoon als unieke zaak geregistreerd. Van de gedaagde persoon ZRUGHQDFKWHUJURQGYDULDEHOHQJHUHJLVWUHHUGHYHQDOVNHQPHUNHQ van het delict en de afdoening van de zaak. Speciaal voor Kinderen LQ7HOKHEEHQZHGHEHWUHIIHQGHGDWDRSOHHIWLMGHQZRRQSODDWV gegenereerd. In ons overzicht Jeugdcriminaliteit gaat het dus om de woonplaats van de jongere, niet om de gemeente waar het delict is gepleegd. 'HJHJHYHQV Sinds 2004 steeg het landelijk gemiddelde van 3,25% naar 3,32% in HQQDDULQ1XKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HOYRRU

de vierde keer verschijnt, kunnen we een trend constateren. Het percentage is namelijk opnieuw gestegen en ligt in 2007 op 3,49%. ,QJDDWKHWRPMRQJHUHQGLHHHQGHOLFWKHEEHQJHSOHHJG waardoor ze voor de rechter zijn verschenen. Zuid-Holland is net als in de voorgaande jaren de provincie met het hoogste percentage jeugdcriminaliteit (4,15%), gevolgd door NoordHolland (3,99%) en Flevoland (3,69%). In drie van de twaalf provinFLHVGDDOGHGHMHXJGFULPLQDOLWHLWLQ8WUHFKWHQ/LPEXUJGDDOGHKHW heel licht met achtereenvolgens 0,01% en 0,06%. In Flevoland is er een nog grotere daling, namelijk van 0,22% (van 3,91% naar 3,69%). 1HWDOVLQLVHULQGHSURYLQFLHV*HOGHUODQG/LPEXUJHQ2YHULMVVHOGHPLQVWHMHXJGFULPLQDOLWHLWDOOHHQKHHIW*HOGHUODQG/LPEXUJ van de laagste plaats verdrongen. Het aantal gemeenten dat een score heeft dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde van 3,49%, ligt rond een kwart. Elf gemeenten KHEEHQHHQMHXJGFULPLQDOLWHLWSHUFHQWDJHYDQPHHUGDQ$Psterdam, Den Haag, Rotterdam en Delfzijl staan wederom in de top tien van minst goed scorende gemeenten. In deze gemeenten is het JHPLGGHOGHSHUFHQWDJHJHVWHJHQEHKDOYHLQ'HOI]LMOGDDUGDDOGHGH jeugdcriminaliteit van 6,38% naar 5,82%. Appingedam en Vlissingen waren vorig jaar even weg uit de top tien, maar zijn nu weer terug. Winschoten, Almelo en Dordrecht stonden er vorig jaar in, maar valOHQGDDUQXQHWEXLWHQDFKWHUHHQYROJHQVRSGHHOIGHWZDDOIGHHQ twintigste plaats. In 2007 stonden de gemeenten Schiermonnikoog en Rozendaal (ook de twee kleinste gemeenten van Nederland) op de eerste en tweede plaats; de jeugdcriminaliteit in deze gemeenten is echter in een jaar tijd sterk gedaald. Dat geldt ook voor Moordrecht, een gemeente die vorig jaar nog in de top tien stond. De eerste plaats is ingenomen door Den Haag waar de jeugdcriminaliteit steeg van 5,84% naar 6,21%. Nieuwkomers in de top tien zijn de gemeenten Zandvoort, Roermond, Den Helder en Zeist. Zandvoort is daarvan de grootste stijger. Daar steeg de jeugdcriminaliteit van 3,05% in 2006 naar 5,91% in 2007.

41

Jeugdcriminaliteit 0HYURXZ0WH:LHULNFR|UGLQDWRU-HXJGEHOHLGYDQGHJHPHHQWH$SHOGRRUQ ¶$SHOGRRUQVWRQGLQKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HORSSODDWVPHWMHXJGFULPLQDOLWHLW(ONMDDUEUHQJHQZLMLQGHJHPHHQWH$SHOGRRUQKHW'DWDERHNRQGHUGHDDQGDFKWYDQGHZHWKRXGHUV2PGHMHXJGFULPLQDOLWHLWWHJHQWHJDDQKHEEHQZHHHQDDQWDO]DNHQLQJDQJ JH]HW$OOHUHHUVWLVHUGHLQ]HWYDQGHVWUDDWJURHSWHDPVEHVWDDQGHXLWHHQMRQJHUHQZHUNHUGHSROLWLHHQGHZLMNFR|UGLQDWRU3HUZLMNKRXGHQ ]LMLQGHJDWHQZHONHJURHSHQMRQJHUHQHUURQGKDQJHQ'H%HNHDDQSDNJHEUXLNHQZHRPWHPRQLWRUHQRIKHWJHZRRQ¶ZDWURQGKDQJHQGH· MRQJHUHQ]LMQRIGDWHUPHHUDDQGHKDQGLV'HVWUDDWJURHSWHDPVZHUNHQPHWHHQMRQJHUHQEXV'LHNXQQHQ]HRRNLQ]HWWHQRSSOHNNHQZDDU RSGDWPRPHQWSUREOHPHQ]LMQRIGUHLJHQWHRQWVWDDQ'HMRQJHUHQNXQQHQchattenHQNRIÀHGULQNHQLQGHEXVHQPHHGRHQDDQVSRUWDFWLYLWHLWHQURQGRPGHEXV2QVGRHOLVRPGHMRQJHUHQWHOHUHQNHQQHQHQ]RJUHQVRYHUVFKULMGHQGJHGUDJRIEHJLQQHQGHMHXJGFULPLQDOLWHLWWHYRRUNRmen. 5RQGSUHYHQWLHGRHW$SHOGRRUQPHHDDQHHQSLORW9URHJVLJQDOHULQJPLQQHUV'H]RUJVLJQDOHQGLHELMGHSROLWLHELQQHQNRPHQZRUGHQGRRUJHVSHHOGQDDU%XUHDX-HXJG]RUJGDWVDPHQPHWDQGHUHSDUWQHUVLQKHW&HQWUXPYRRU-HXJGHQ*H]LQEHNLMNWZDWGHHUQVWLVYDQKHWVLJQDDO HQZDWHUPHHPRHWJHEHXUHQ=RQRGLJNDQKHW&-*outreachende hulpverlening regelen. Zo wordt tijdig gehandeld en voorkomen we dat MRQJHUHQLQKHWFULPLQHOHFLUFXLWEHODQGHQ'HSURYLQFLHEHNRVWLJWGLWSURMHFWJURWHQGHHOV 1DDVWGH]HSUHYHQWLHYHLQ]HWZHUNW$SHOGRRUQVLQGVNRUWPHWHHQNHWHQDDQSDNORYHUER\V+HWXQLHNHKLHUDDQLVGDWGH]H]LFK]RZHORSGDGHUV DOVRSVODFKWRIIHUVULFKW2UJDQLVDWLHVDOVGH**'KHWPDDWVFKDSSHOLMNZHUN-HXJG]RUJHQRRNSROLWLHHQUHFODVVHULQJ]LMQKLHUELMEHWURNNHQ 'RHOLVRPRUJDQLVDWLHRYHUVWLMJHQGWHZHUNHQRSHHQXQLIRUPHPDQLHU%LQQHQGH]HNHWHQDDQSDNLVQXRRNHHQPHOGSXQWORYHUER\VJHUHDOLseerd. (UJHEHXUWGXVYHHOLQ$SHOGRRUQ0LMQZHQVYRRUGHWRHNRPVWLVRPDOOHVZDWQXLQJDQJLVJH]HWWHYHUVWHYLJHQHQ]RJRHGPRJHOLMNPHW HONDDUWHYHUELQGHQ$OVZHGDWNXQQHQEHUHLNHQNULMJHQZHVWHHGVEHWHUJULSRSRQ]HULVLFRMHXJGHQ]DOGHMHXJGFULPLQDOLWHLWLQ$SHOGRRUQ hopelijk ook verder dalen.’

44

THEMA: Jeugdwerkloosheid Indicator: Percentage werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 24 jaar 9RRUGH]HLQGLFDWRUPDNHQZHJHEUXLNYDQKHW%DVLVEHVWDQGXLWNHring, re-integratie en werk van het CBS. Vergeleken met de voorgaande jaren zijn er twee grote veranderingen. 7HQHHUVWHKHHIWKHW&%6KHWEHVWDQGRSJHVFKRRQG,QKHWRXGH systeem (PGI) zaten vrij veel ’vervuilde data’ die niet zijn meegegaan naar het nieuwe systeem (Sonar). Hierdoor staan nu aanzienlijk PLQGHUSHUVRQHQLQJHVFKUHYHQELMKHW&:,DOVQLHWZHUNHQGZHUN]RHNHQG'HFLMIHUVXLWKHWRSJHVFKRRQGHEHVWDQG]LMQQLHW]RQGHU PHHUYHUJHOLMNEDDUPHWHHUGHUH¶YHUYXLOGH·FLMIHUV 7HQWZHHGHPDNHQZHJHEUXLNYDQUHFHQWHUHJHJHYHQV%LMGH vorige Kinderen in Tel-uitgave hanteerden wij voor het jaar 2006 de SHLOGDWXP¶VHSWHPEHU·'LWZDVRPGDWHUHHQDFKWHUVWDQG EHVWRQGLQKHWJHJHYHQVEHKHHU0HWKHWQLHXZH%DVLVEHVWDQGKHEEHQ ZHGHEHVFKLNNLQJRYHUUHFHQWHUHJHJHYHQV'HSHLOGDWXPLVQX¶ VHSWHPEHU·%LMGHPHHVWHLQGLFDWRUHQ]LWHUHHQMDDUWXVVHQ de gegevens, voor deze indicator vergelijken we dus met twee jaar geleden. Dat maakt het vergelijken op deze indicator lastig. Er is GDQRRNYRRUJHNR]HQRPGLWMDDUDOVHHQQXOPHWLQJWHEHVFKRXZHQ Vanaf nu is het mogelijk de jeugdwerkloosheid jaarlijks te monitoren met niet-vervuilde, actuele gegevens.

Net als in de voorgaande jaren liggen de hoogste percentages jeugdwerkloosheid in de noordelijke provincies Drenthe (1,64%) en Groningen (1,46%). Utrecht is opnieuw de provincie met de minste jeugdwerkloosheid (0,68%). Op gemeentelijk niveau heeft 23% van alle gemeenten in Nederland een percentage jeugdwerkloosheid dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Opvallend is het forse aantal noordelijke gemeenten in de top tien. De gemeente Reiderland heeft het hoogste jeugdwerkloosheidpercentage van maar liefst 4,92%. De meeste gemeenten die nu in de top tien staan, kwamen ook in de afgelopen jaren (volgens GHEHUHNHQLQJPHWGHRXGHGDWDEHVWDQGHQ YRRULQGHWRS:DWGDW EHWUHIWLVHULQGHYHUGHOLQJQLHW]RYHHOYHUDQGHUG$OOHHQGHJHmeente Kessel is een nieuwkomer. Voorheen leek daar weinig jeugdwerkloosheid te zijn en stond deze gemeente onderaan de lijst met gemeenten. In 2007 staat Kessel echter op een tiende plaats met 2,53% jeugdwerkloosheid.

'HJHJHYHQV Zoals gezegd, maken we dit jaar geen vergelijkingen voor deze indicator. Toch mogen we spreken van een dalende jeugdwerkloosheid. ,QLVYDQGHMDULJHQZHUNORRV,QDEVROXWHDDQWDOOHQ EHWUHIWKHWMRQJHUHQ%HODQJULMNLVZHOGDWKHWKLHUJDDWRP de situatie voordat de economische crisis zich inzette.

45

Jeugdwerkloosheid 0HYURXZ73RW(ODQG:HWKRXGHU6RFLDOHHQ0DDWVFKDSSHOLMNH=DNHQHQ:HO]LMQ-HXJGEHOHLG6SHHOWXLQHQ&RHYRUGHQ ¶&RHYRUGHQEHKRRUGHWRWGH]HVWLJPLQGHUJRHGVFRUHQGHJHPHHQWHQYDQ.LQGHUHQLQ7HO'DWQRRSWHWRWHHQDQDO\VHKRHNRPWGDW"'H UHDFWLHLVDOJDXZGDWVRPPLJH]DNHQQDXZHOLMNVEHwQYORHGEDDU]LMQ]RDOVJH]RQGKHLG7RWGDWLNGDFKWZDDURPHLJHQOLMNQLHW"'RRUHHQ LQWHJUDOHDDQSDNSUHYHQWLHHQDOOHUOHLDFWLYLWHLWHQLQGHMHXJGNHWHQNXQMHLPPHUVYHHOEHUHLNHQ 'DDURPSUREHUHQZLMPHWKHW3URMHFW9RRU]RUJHQGHSLORW9DQ]HOIVSUHNHQGULVLFR·V]RYURHJPRJHOLMNWHGXLGHQ:HELHGHQDOWLMGHQVGH zwangerschap persoonlijke steun aan moeders die in een wankele positie verkeren - tot in de peuterspeelzaal. Let wel, het gaat hier om meer dan de gezonde lichamelijke ontwikkeling van een kind. Hoe vroeger je kinderen stimuleert in hun taalontwikkeling, hoe meer kansen RSGHDUEHLGVPDUNWHQKRHPLQGHUWDOHQWHQYHUORUHQJDDQ -HXJGZHUNHORRVKHLGEHVWULMGHQLVYRRURQVGXVRRNVFKRROXLWYDOWHJHQJDDQ,QKHW3URMHFW=RUJYOLQGHUVVDPHQPHWKHW'UHQWKH&ROOHJH ELHGHQZHVSLMWRSWDQWHQHHQRSOHLGLQJDDQYRRUHHQEDDQLQGH]RUJ9HUGHUGUHLJWMXLVWLQGHYDULDQWHQYDQKHWSULPDLURQGHUZLMV]RDOV /0.02.RI/20 XLWYDOWHRQWVWDDQ'DDUYRRUKHEEHQZHRSHHQSUDFKWLJHORFDWLHHHQ]HHUSUDNWLMNJHULFKWHOHHUJDQJ'DDUYDQGDDQ JDDQOHHUOLQJHQVWDJHORSHQELMHHQ:6:EHGULMIRIHHQZLQNHO:H]RHNHQQDDUPDQLHUHQRPKHWWKHRUHWLVFKH[DPHQGHVQRRGVLQHHQDDQgepaste vorm te doen, zodat het toch mogelijk is zo’n onderwijstraject met een diploma af te ronden. -RQJHUHQNULMJHQELMRQVRYHULJHQVDOOHHQHHQXLWNHULQJDOVGDDUHHQSUHVWDWLHWHJHQRYHUVWDDW:RUN)LUVW:DWLQGH]HUHJLRVSHFLDOHDDQdacht krijgt is de zogeheten ‘erfelijke uitkering’: de derde generatie uitkeringsgerechtigden. Allerlei samenhangende omstandigheden zoals ZRRQRPJHYLQJDINRPVWRSOHLGLQJVQLYHDXHQÀQDQFLsOHPRJHOLMNKHGHQOHLGHQWRWHHQWHUXJKRXGHQGKHLGRPDDQKHWZHUNWHJDDQ:DWZH NXQQHQRSSDNNHQODWHQZHQLHWOLJJHQ$UPRHGHEHOHPPHUWMHRQWSORRLLQJVPRJHOLMNKHGHQ'XVELHGHQZLMH[WUDRQGHUVWHXQLQJDDQNLQGHUHQ RSJHELHGHQDOVRQGHUZLMVNXQVWFXOWXXUHQVSRUW:DQWLNJHORRIGDWNLQGHUHQGLHGDDUPHHLQFRQWDFW]LMQJHZHHVWHHQEHWHUHVWDUWSRVLWLH LQKHWOHYHQKHEEHQ·

48

THEMA: Jeugdzorg Kinderrecht IVRK Artikel 5

+HWUHFKWYDQKHWNLQGRPELMGHHLJHQRXGHUVRSWHJURHLHQHQ het daaraan gekoppelde recht van ouders op ondersteuning van de RYHUKHLGELMGHYHU]RUJLQJHQRSYRHGLQJ Indicator: Percentage 0-t/m 17-jarigen dat in 2007 een indicatie tot jeugdzorg heeft gekregen In Nederland is het niet mogelijk rechtstreeks te verwijzen naar de geïndiceerde hulpverlening. Dit doet het Bureau Jeugdzorg. Jeugdzorg registreert het verzoek om hulp en stelt vervolgens de juiste ]RUJYDVW+HWJDDWRPKHWEHRRUGHOHQRIHHQMRQJHUH]RUJRIKXOS QRGLJKHHIWHQ]RMDZHONH+HWEHRRUGHOHQYDQGHYUDDJYDQGH FOLsQWVWDDWIHLWHOLMNORVYDQKHWDDQERGYDQGHMHXJG]RUJ%XUHDX Jeugdzorg dient vast te stellen of de jongere:

MHXJG]RUJQRGLJKHHIWYHUOHHQGGRRUHHQMHXJG]RUJDDQELHGHU

geestelijke gezondheidszorg nodig heeft;

zorg voor licht gehandicapte jeugdigen nodig heeft;

LQDDQPHUNLQJNRPWYRRUFLYLHOHSODDWVLQJLQHHQMXVWLWLsOHMHXJGinrichting.

'HLQGLFDWRUELMGLWWKHPDJHHIWKHWSHUFHQWDJHWPMDULJHQ weer dat van Bureau Jeugdzorg in 2007 een nieuwe indicatie tot

KXOSNUHHJ2PWRWGH]HLQGLFDWRUWHNRPHQ]LMQ²QHWDOVGHYRULJH MDUHQJHJHYHQVYDQGH%XUHDXV-HXJG]RUJJHEUXLNW9HUYROJHQV]LMQ GLHEHUHNHQGQDDUKHWJHPHHQWHOLMNHQLYHDX9RRUGHRUJDQLVDWLHV GLHYHUHQLJG]LMQLQ.LQGHUHQLQ7HOLVKHWEHODQJULMNRPWHZHWHQ KRHYHHOMRQJHUHQPHWGXVGDQLJHSUREOHPHQNDPSHQGDWKXOSDO GDQQLHWJHGZRQJHQYDQEXLWHQDIQRGLJLV 'HJHJHYHQV 2RNGLWMDDUKHEEHQZHYDQppQSURYLQFLHJHHQJHJHYHQVKHWEHtreft Utrecht. De reden hiervoor is dat Bureau Jeugdzorg Utrecht van PHQLQJLVGDWKXQUHJLVWUDWLHJHJHYHQVRQYROGRHQGHEHWURXZEDDU]LMQ RPHHQJRHGEHHOGWHNXQQHQOHYHUHQYDQKHWDDQWDOQLHXZHLQGLFDties. Deze provincie is dan ook wit gemarkeerd in het landkaartje. Bovendien zijn de gemeenten uit Utrecht niet meegenomen in de DQDO\VHYDQGHEHWUHIIHQGHGDWD Het aantal jongeren dat een nieuwe indicatie tot jeugdzorg heeft JHNUHJHQEOLMNWODQGHOLMNZHHUWH]LMQJHVWHJHQ(ULVVSUDNHYDQHHQ stijgende trend. Ging het in 2005 nog om 1,31% van de jongeren, in 2006 was het percentage gestegen naar 1,57%. Nu, in 2007 is dat uitJHNRPHQRS,QDEVROXWHDDQWDOOHQJDDWKHWLQRP van de 0- t/m 17-jarigen. In alle provincies is het percentage geïndiceerde jongeren voor jeugdzorg gestegen. De top vier is hetzelfde als vorig jaar: dit zijn GHSURYLQFLHVZDDUKHWSHUFHQWDJHERYHQGHOLJW=HHODQGLVGDDUvan de provincie met nog steeds het hoogste percentage jongeren met een indicator voor jeugdzorg (2,58%), op de voet gevolgd door )OHYRODQG ZDDUQD1RRUG%UDEDQW HQ=XLG+ROODQG (2,21%) komen. Noord-Holland heeft net als in 2006 het laagste percentage geïndiceerde jongeren, namelijk 1,21%. Ruim een vijfde van alle gemeenten in Nederland (dus zonder de gePHHQWHQGLH]LFKLQ8WUHFKWEHYLQGHQ KHHIWHHQKRJHUSHUFHQWDJH

49

geïndiceerde jongeren voor jeugdzorg dan het landelijk gemiddelde van 1,89%. In de top tien van minst goed scorende gemeenten staan alleen gemeenten waarvan het percentage is gestegen. De helft van GH]HJHPHHQWHQOLJWLQGHSURYLQFLH1RRUG%UDEDQW'HJHPHHQWH Veldhoven kent de meeste jeugdzorgindicaties. Het percentage steeg daar van 3,13% in 2006 naar 4,39% in 2007. Naast Veldhoven zijn er nog vijf andere gemeenten die vorig jaar ook al in de top tien van minst goed scorende gemeenten stonden, alleen staan deze nu doorgaans op een andere positie: Lelystad, Eindhoven, Margraten, Gouda (vorig jaar nog op 1) en Zoetermeer. Nieuwkomers zijn: NoordBeveland, Uden, Vlissingen en Eersel waarvan vooral de stijging van Noord-Beveland opvalt. Het percentage geïndiceerde jongeren steeg daar in één jaar tijd van 2,23% naar maar liefst 4,46%, waardoor deze gemeente van een 73e naar een tweede plaats gaat.

50

Jeugdzorg 'HKHHU+-'DQQHQEHUJZHWKRXGHU:HO]LMQ-HXJGHQJH]LQ=RUJJHPHHQWH=ZROOH ‘De score van Kinderen in Tel (Zwolle staat op plaats 59) onderstreept wat we al wisten. Namelijk, dat er in Overijssel (en ook in Zwolle) veel HQVWHHGVPHHULQGLFDWLHVYRRU-HXJG]RUJZRUGHQDIJHJHYHQ'HVFRUHLQKHW'DWDERHNODDW]LHQGDWZHPHWRQ]HDDQSDVVLQJHQLQKHWMHXJGEHOHLGJRHGRSZHJ]LMQ0DDUKHWRQGHUVWUHHSWRRNGHQRRG]DDNYDQYHUDQGHULQJHQ· De cijfers Percentage/ aantal 0- t/m 17-jarigen dat in 2006 een nieuwe indicatie tot hulp heeft ontvangen van het Bureau Jeugdzorg: 2005: 471 = 1,9% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,19%) 2006: 587 = 2,37% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,56%) 2007: 704 = 2,85% van jongeren 0 t/m 17 in Zwolle (gemiddelde in Overijssel 1,79%) ¶'HFLMIHUVODWHQ]LHQGDWPHHULQYHVWHULQJHQLQORNDDOSUHYHQWLHIMHXJGEHOHLGHQVLJQDOHULQJGHEHVWDDQGH SUREOHPDWLHNHQKXOSYUDJHQPHHU HQHHUGHU]LFKWEDDUPDNHQ'DDUPHHQHHPWRRNGHEHKRHIWHWRHDDQJHwQGLFHHUGHMHXJG]RUJ'LWSURFHVYUDDJWRPHHQDGHTXDDWDQWZRRUGDOV KHWJDDWRPSULRULWHLWEHOHLGLQYHVWHULQJHQDDQSDN'DDURPKHEEHQZLMLQ=ZROOHFRQFUHWHLQYHVWHULQJHQJHGDDQLQKHWORNDOHSUHYHQWLHYH MHXJGEHOHLG:HSUREHUHQ]RGH]ZDDUGHUHYRUPHQYDQ]RUJWHYRRUNRPHQ - vroegsignalering door Jeugdgezondheidszorg; - cursussen rondom opvoeden en opgroeien; LQ]HWYDQDPEXODQW MRQJHUHQZHUN ZHHUEDDUKHLGWUDLQLQJHQYRRUNLQGHUHQHQMRQJHUHQ SUHYHQWLHYHFDVXVQHWZHUNHQ]RDOVGH=DW·VHQGHPXOWLSUREOHHPQHWZHUNHQ - aanpak kindermishandeling; DOFRKROPDWLJLQJVEHOHLG %HPRHL]RUJ-HXJGLQWHQVLHYHHQLQWHJUDOHKXOSYHUOHQLQJYRRU]RUJPLMGHQGHPXOWLSUREOHHPJH]LQQHQ .RUWRPZLMYHUZDFKWHQYHHOYDQHHQVWHYLJORNDDOSUHYHQWLHIMHXJGEHOHLG:HZHUNHQKDUGDDQGH&HQWUDYRRU-HXJGHQ*H]LQ9RRUGHWRHkomst zetten we aan de ene kant in op een afname van de vraag naar geïndiceerde jeugdzorg. Het Centrum voor Jeugd en Gezin kan immers RSYRHGHQRSJURHLYUDJHQLQHHQYURHJVWDGLXPEHDQWZRRUGHQ$DQGHDQGHUHNDQWZLOOHQZHGHGDDGZHUNHOLMNHSUREOHPHQLQJH]LQQHQVQHOOHU HQHHUGHULQEHHOGNULMJHQHQGDWEUHQJWRQKHUURHSHOLMNPHHUYUDDJQDDUMHXJG]RUJPHW]LFKPHH·

53

THEMA: Kinderen in achterstandswijken Kinderrecht IVRK Artikel 6

De staat erkent het recht op leven en ontwikkeling

Indicator: Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een achterstandswijk woont 9DQDIYRHUWKHW6RFLDDOHQ&XOWXUHHO3ODQEXUHDX6&3 HHQ vierjaarlijks terugkerend onderzoek uit naar de achterstand in vierFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGHQ+HWXQLHNHYDQGLWRQGHU]RHNLVGDWKHW YROOHGLJODQGVGHNNHQGLV(ONYLHUFLMIHULJSRVWFRGHJHELHGLQ1HGHUland krijgt een score op een sociale achterstandsmaat. Deze is opJHERXZGXLWKHWLQNRPHQYDQGHEHZRQHUVKHWRSOHLGLQJVQLYHDXHQ GHZHUNORRVKHLG$OVGH]HVFRUHKRJHULVGDQHHQEHSDDOGHZDDUGH EHSDDOWKHW6&3GDWGLWYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGDOVDFKWHUstandswijk getypeerd kan worden. Voor Kinderen in Tel hanteren we H[DFWGH]HOIGHGHÀQLWLHDOVKHW6&36&3 'HRSGH]HPDQLHU omschreven achterstandswijken komen lang niet altijd overeen met GHGRRUGHJHPHHQWHDDQJHJHYHQEXXUWHQHQZLMNHQ'H]HEHVODDQ PHHVWDOHHQNOHLQHUJHELHGGDQHHQYLHUFLMIHULJSRVWFRGHJHELHG,Q GH6&3GHÀQLWLHNDQKHWJHEHXUHQGDWHHQW\SLVFKHDFKWHUVWDQGVEXXUWGHYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHGHHOWPHWHHQEHWHUHEXXUW0HW DOVJHYROJGDWKHWJHPLGGHOGH]RXLWYDOWGDWZHKHWJHELHGQLHWDOV achterstandswijk kunnen typeren. 'HLQGLFDWRUELMNLQGHUHQLQDFKWHUVWDQGVZLMNHQLVDOVYROJW¶+HWSHUFHQWDJHNLQGHUHQGDWZRRQWLQHHQYLHUFLMIHULJSRVWFRGHJHELHGGDW

54

RSEDVLVYDQGHDFKWHUVWDQGVPDDW]RDOVEHUHNHQGGRRUKHW6&3NDQ worden getypeerd als achterstandswijk.’ +HW6&3EHUHNHQWGH]HLQGLFDWRUHHQVLQGHYLHUMDDU2PWRFKWRW HHQDFKWHUVWDQGVPDDWYRRUWHNRPHQLVGLWMDDUEHVORWHQRP ]HOIWHEHUHNHQLQJXLWWHYRHUHQ:HJHEUXLNHQGDDUYRRUGH]HOIGH achtergrondgegevens en formules van het SCP (met dank aan Frans .QROYDQKHW6&3 2SEDVLVYDQGHDFKWHUJURQGJHJHYHQVYDQKHWMDDU 2007 kwamen wij tot 583 achterstandswijken, van de in totaal 4028 ZLMNHQYLHUFLMIHULJHSRVWFRGHJHELHGHQ 'LW]LMQHUYLMIWLHQPHHU GDQELMGHODDWVWHEHUHNHQLQJYDQKHW6&3RYHUKHWMDDU,QHHQ aantal gemeenten is het aantal achterstandswijken sterk afgenomen, vooral in de drie grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en daarnaast in Haarlem. Daartegenover staan enkele gemeenten waar het aantal achterstandswijken sterk is toegenomen, zoals 1RRUGRRVWSROGHU(PPHQ6WHHQZLMNHUODQGHQ+DUGHQEHUJ 'HJHJHYHQV Het percentage kinderen in een achterstandswijk is in 2007 gedaald WHQRS]LFKWHYDQ'LWEHWHNHQWGDWHUPLQGHUMHXJGLJHQLQGH]H wijken wonen dan het voorgaande jaar. Dit is opmerkelijk, omdat KHWDDQWDODFKWHUVWDQGVZLMNHQLVWRHJHQRPHQ.RUWZHJEHWHNHQWGLW dat in 2007 meer wijken een achterstandswijk zijn, maar dat daar minder kinderen wonen. Het landelijk percentage kinderen in een achterstandswijk is 14,47%; dat is ten opzichte van 2006 een daling YDQELMQD7RHQZDVKHWSHUFHQWDJH,QDEVROXWHJHWDOOHQ gaat het in heel Nederland om 515.815 kinderen die in een achterstandwijk wonen. Meer nog dan in de voorgaande jaren zijn het vooral de noordelijke provincies waar meer jongeren in achterstandswijken wonen. In alle drie de noordelijke provincies vinden we een duidelijke toename, QHWDOVLQ/LPEXUJHQ)OHYRODQG+HWSHUFHQWDJHLQ1RRUG+ROODQGLV gehalveerd en ook in Zuid-Holland is het percentage sterk gedaald,

QHWDOVLQ=HHODQG)ULHVODQGLV*URQLQJHQYRRUELMJHJDDQLQGHWRS van de lijst en staat op nummer 1. Zeeland heeft Gelderland afgelost als provincie met de minste kinderen in achterstandswijken. Op gemeentelijk niveau zien we dit jaar grote veranderingen. Zo zijn de twee grote steden Rotterdam (nu plaats 24) en Amsterdam (nu plaats 47) uit de top tien verdwenen. De gemeenten Bolsward, Stadskanaal, Weststellingwerf en Achtkarspelen zijn weliswaar uit de top tien verdwenen, maar staan nog wel in de top twintig. Nieuw in de top tien zijn enkele gemeenten die vorig jaar in de top vijfendertig scoorden (Dantumadeel, Kollumerland, Eemsmond en Ferwerderadiel). Echter, Vlagtwedde als nieuwkomer in de top tien, VWRQGYRULJMDDURSSODDWVHQ9DDOVEHKRRUGHYRULJMDDUWRWGH gemeenten zonder achterstandswijken. Dit jaar is de grootste wijk aldaar een achterstandswijk, en dat verklaart de hoge positie van de gemeente Vaals in de lijst. Vorig jaar waren er 281 gemeenten (ruim 63%) zonder achterstandswijken, dit jaar zijn dat er 280. Deze gemeenten zijn in het landkaartje wit gemarkeerd.

55

Achterstandswijken 'HKHHU6'HNNHUZHWKRXGHU2QGHUZLMV-HXJG]DNHQHQ6SRUWHQVWDGVGHHOZHWKRXGHU/HLGVFKHQYHHQ<SHQEXUJLQ'HQ+DDJ ¶+HWDDQWDONLQGHUHQGDWLQGHJHPHHQWH'HQ+DDJLQHHQDFKWHUVWDQGVZLMNRSJURHLWVWDDWLQKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HO.,7 RS ,QZDVGDW+HWLVEHNHQGGDWHULQGHJURWHVWHGHQUHODWLHIYHHODFKWHUVWDQGVZLMNHQ]LMQ'HVFRUHRSGH]HLQGLFDWRULQ.,7]DOGXVDOWLMGPLQGHUJXQVWLJ]LMQ2PGHVLWXDWLHWHYHUEHWHUHQLVDFWLHRSYHUVFKLOOHQGHWHUUHLQHQQRRG]DNHOLMN]RZHOYRRUGH NLQGHUHQ]HOIDOVYRRUKXQRXGHUV=RPRHWHQZHRYHUODVWHQZHUNORRVKHLGDDQSDNNHQ*HEUHNDDQYHLOLJKHLGLQGHZLMNWUHIWGHPHHVW NZHWVEDUHSHUVRQHQHQGXVRRNGHNLQGHUHQ:HKHEEHQJHPHUNWGDWGLWGHNLQGHUHQ]HOIRRNEH]LJKRXGW9HHOPHQVHQYHUODWHQGHDFKWHUVWDQGVZLMN]RGUDKXQSRVLWLHLVYHUEHWHUG'DDURP]LMQPDDWUHJHOHQQRGLJRPGHZLMNYRRULHGHUHHQDDQWUHNNHOLMNWHPDNHQ'LWYUDDJW RPHHQEUHGHDDQSDNYRRUHHQODQJHWHUPLMQ .LQGHUHQGLHRSJURHLHQLQDFKWHUVWDQGZLMNHQKHEEHQPHHUGHUHSUREOHPHQYDDNLVHUHHQWDDODFKWHUVWDQGHU]LMQPLQGHUSRVLWLHYHUROPRGHOOHQHQHULVZHLQLJVSHHOHQVSRUWJHOHJHQKHLG9HHOSURMHFWHQLQ'HQ+DDJEHRJHQGLWWHYHUEHWHUHQ x ,QVDPHQZHUNLQJPHWFRQVXOWDWLHEXUHDXVSUREHUHQZHWDDODFKWHUVWDQGHQ]RYURHJPRJHOLMNWHRQWGHNNHQHQZHJWHZHUNHQ:H spreken met de ouders, en voor kinderen vanaf twee jaar is er de voorschool. x Werkende ouders vormen een positief rolmodel. We zetten massaal in om mensen aan het werk of weer naar school te krijgen. x &UHDWLHIRPJDDQPHWGHEHSHUNWHEXLWHQUXLPWHELMYRRUEHHOGVFKRROSOHLQHQRSHQVWHOOHQHQLQULFKWHQ]RGDWNLQGHUHQGDDUDOWLMG kunnen spelen en sporten. x 9LMIWLHQMRQJHUHQZHUNHQDOGULHMDDUDOVMRQJHUHQDPEDVVDGHXUV=LMJHYHQGHPHQLQJYDQMRQJHUHQGRRUHQDGYLVHUHQGHJHPHHQWHELMYRRUEHHOGRYHUGHLQYXOOLQJYDQGHEUHGHVFKRRO:HZLOOHQDOORFKWRQHPHLGHQVWLPXOHUHQRPWHEHZHJHQELMYRRUEHHOGGRRU dans, en zo overgewicht tegengaan. We hopen dat het nieuwe KIT-rapport net als vorig jaar een positieve tendens laat zien op de meeste indicatoren, maar we moeten realisWLVFK]LMQ'HVWDG]DODOWLMGJURHSHQPHWHHQDFKWHUVWDQGDDQWUHNNHQ2QVGRHOEOLMIWGDWMRQJHUHQDOOHNDQVHQNULMJHQRP]LFKRSWLPDDOWH ontwikkelen.’

58

THEMA: Kinderen in armoede Kinderrecht IVRK Artikel 27

.LQGHUHQKHEEHQUHFKWRSHHQSDVVHQGHOHYHQVVWDQGDDUG2XGHUV PRHWHQGDDUYRRU]RUJHQELQQHQKXQPRJHOLMNKHGHQHQGHVWDDW RQGHUVWHXQWKHQGDDUELM

PHHUUHFHQWH SHLOGDWXPLVJHEUXLNWYRRUGHJHJHYHQVQDPHOLMN MDQXDULYDQKHWEHWUHIIHQGHMDDU$OOHYRRUJDDQGHMDUHQ]LMQKLHUYRRU KHUEHUHNHQG De gegevens Voor de volledigheid geven we de cijfers voor de voorgaande jaren in GHRQGHUVWDDQGHÀJXXUKHUEHUHNHQGZHHU Figuur 2 Percentage kinderen in uitkeringsgezin in Nederland 2004 - 2007 7%

6%

Indicator: Percentage 0- t/m 17-jarigen dat in een uitkeringsgezin leeft +HWLVEHODQJULMNRPWHZHWHQKRHYHHONLQGHUHQLQDUPRHGHOHYHQ +LHUYRRUJHEUXLNHQZHGHGDWDRYHUKHWDDQWDONLQGHUHQLQJH]LQQHQ PHWHHQELMVWDQGVXLWNHULQJHYHQWXHHODDQJHYXOGPHWELM]RQGHUH ELMVWDQG'HUHGHQLVGDWGH]HJH]LQQHQLQLQNRPHQVQLYHDXGHRQderkant van de Nederlandse samenleving vormen. De gegevens zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat deze data verzamelt via de Sociale Diensten van alle gemeenten in NederODQG:HKHEEHQHUYRRUJHNR]HQRPQLHWKHWDDQWDOJH]LQQHQZHHU te geven, maar het aantal kinderen (0 tot en met 17 jaar) dat in een gezin met een laag inkomen leeft ten opzichte van alle kinderen van 0 tot en met 17 jaar die in een gemeente wonen. De afgelopen jaren KHEEHQZHWZHHNHHUWHPDNHQJHNUHJHQPHWHHQOLFKWHZLM]LJLQJLQ GHGHÀQLWLHYDQGH]HJHJHYHQV+RHZHOGHRRUVSURQNHOLMNHEURQDO GLHWLMGGH]HOIGHLVJHEOHYHQ]LMQHUWRFKNOHLQHZLM]LJLQJHQJHZHHVW Hoewel de wijzigingen elk jaar marginale invloed op de getoonde SHUFHQWDJHVKHEEHQLVGLWZHO]LFKWEDDURPGDWDOOHFLMIHUVVWHHGV PHWWHUXJZHUNHQGHNUDFKWZRUGHQKHUEHUHNHQGRYHUGHYRRUJDDQGH MDUHQ'LWMDDUZDVKHWEHODQJULMNVWHYHUVFKLOGDWHUHHQDQGHUH

5%

4%

3%

2%

1%

0% 2004

2005

2006

2007

jaar

In de periode 2000-2005 is het percentage kinderen in een uitkeringsgezin geleidelijk gedaald. In 2005 lag het onder de 6%. In 2006 was er een lichte stijging tot hetzelfde niveau als in 2004, maar deze is in 2007 weer omgeslagen naar een lichte daling. In 2007 wonen in Nederland 217.310 van de in totaal 3.564.452 0- t/m 17-jarige kindeUHQ LQHHQELMVWDQGVJH]LQ Op provinciaal niveau scoren Zuid-Holland, Groningen, Noord+ROODQGHQ)OHYRODQGHYHQDOVLQGHYRULJHGDWDERHNHQERYHQKHW

59

ODQGHOLMNJHPLGGHOGHERYHQGH ,QDOOHSURYLQFLHVLVKHW aantal jeugdigen dat in een uitkeringsgezin leeft afgenomen. In de provincie Drenthe was de daling het kleinst (0,07%), in de provincie Flevoland het grootst (0,6%). Een kleine 15% van de gemeenten heeft een percentage kinderen in uitkeringsgezinnen dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Er KHEEHQ]LFKNOHLQHYHUVFKXLYLQJHQLQGHWRSWLHQYDQKRRJVWVFRrende gemeenten voorgedaan. Groningen en Arnhem zijn van plaats verwisseld, Schiedam is uit de top tien verdwenen (nu plaats 11) HQ8WUHFKWLVRSSODDWVWLHQELQQHQJHNRPHQYRULJMDDUSODDWV =RDOVDQGHUHMDUHQEOLMIWDUPRHGHHHQJURWHVWDGVSUREOHPDWLHN2RN dit jaar staan gemeenten als Rotterdam, Amsterdam, Groningen en $UQKHPERYHQDDQ In de meeste gemeenten is het percentage kinderen in armoede licht gedaald. In de top twintig van gemeenten met een hoog percentage kinderen in een uitkeringsgezin vinden we maar twee uitzonderingen: Maassluis (stijging van 0,54%) en Reiderland (stijging van ,Q$PVWHUGDPLVKHWSHUFHQWDJHYULMZHOJHOLMNJHEOHYHQ De daling is het grootst in de gemeenten Schiermonnikoog (-5,43%), Schiedam (-1,52%), Bolsward (-1,44%), Roosendaal (-1,36%) en Nijmegen (-1,33%). Bij ruim 13% van de gemeenten is het percentage kinderen in armoede gestegen. De stijging was het grootst in de gemeenten Druten (+1,37%), Pekela (+0,81%), Vaals (+0,78%), Ommen (+0,78%) en Steenwijkerland (+0,73%).

60

Kinderen in uitkeringsgezinnen. 'HKHHU%YDQ*DVWHOVHQLRUEHOHLGVDGYLVHXU*HPHHQWH5RRVHQGDDO ¶8LWKHW'DWDERHN.LQGHUHQLQ7HONZDPQDDUYRUHQGDWLQGHJHPHHQWH5RRVHQGDDOYDQGHNLQGHUHQLQHHQXLWNHULQJVJH]LQRSJURHLGH,QKHW'DWDERHNZDVHHQGDOLQJWH]LHQQDDU'H]HUHVXOWDWHQZHHUVSLHJHOHQGHLQVSDQQLQJHQYDQGHJHPHHQWH5RRVHQGDDORPHHQJHULFKWDUPRHGHEHOHLGWHYRHUHQ.LQGHUHQGLHRSJURHLHQLQHHQXLWNHULQJVJH]LQORSHQHHUGHUNDQVQLHWWHNXQQHQGHHOQHPHQ aan maatschappelijke activiteiten, zoals sporten en uitstapjes. Samen met inwoners, werkgevers, maatschappelijke instellingen en het onderwijs gaat Roosendaal de strijd aan tegen armoede. (ULVLQ5RRVHQGDDODOHQNHOHMDUHQHHQYRRUWGXUHQGHHQPHHUVSHFLÀHNHDDQGDFKWYRRUPLQLPDHQNLQGHUHQYDQPLQLPD'DWLVWHQHHUVWHWH GDQNHQDDQGHEDVLVGLHLVJHOHJGYRRUKHW5RRVHQGDDOVHDUPRHGHEHOHLGLQGHQRWD¶6RFLDDO5RRVHQGDDO·9HUGHUKHEEHQZLMLQHHQFRQYHQDQWDIJHVORWHQPHWVWDDWVVHFUHWDULV$ERXWDOHERPDUPRHGHWHJHQWHJDDQHQJHEUXLNWHPDNHQYDQGH]RJHQDDPGH¶$ERXWDOHEJHOGHQ· 'DDUQDDVWNHQWRQ]HJHPHHQWHVLQGVHQNHOHMDUHQRQGHUDQGHUHGHSURMHFWHQ¶EHPRHL]RUJ·HQ¶DUPRHGHLQJH]LQQHQ·'H]HSURMHFWHQZRUGHQ XLWJHYRHUGGRRU7KXLV]RUJ:HVW%UDEDQWHQ**':HVW%UDEDQW5LVLFRNLQGHUHQHQNLQGHUHQLQJH]LQQHQPHWHHQODDJLQNRPHQZRUGHQDFWLHI ¶RSJHVSRRUG·ZDDUQRGLJGRRUYHUZH]HQHQÀQDQFLHHO JHKROSHQ'HELM]RQGHUHELMVWDQGVUHJHOLQJLVPHWLQJDQJYDQDDQ]LHQOLMNYHUUXLPG=RNULMJHQRXGHUVPHWNLQGHUHQGLHYRRUWJH]HWRQGHUZLMVYROJHQHHQWHJHPRHWNRPLQJLQGHNRVWHQYDQSFJHEUXLNHQEHVWDDWHUHHQ SDUWLFLSDWLHEXGJHWYRRUGHHOQDPHDDQVSRUWFXOWXUHOHHQHGXFDWLHYHDFWLYLWHLWHQ 7RWVORWNHQQHQZLMHHQDDQWDONOHLQHUHSURMHFWHQELQQHQGHDUPRHGHEHVWULMGLQJ]RDOVFXUVXVVHQ¶RPJDDQPHWJHOG·YRRUGHKRRJVWHNODVVHQ YDQKHWEDVLVRQGHUZLMVHQGHODDJVWHNODVVHQYDQKHWYRRUWJH]HWRQGHUZLMVHQVWHXQDDQOHHUOLQJHQELMGHHOQDPHDDQVFKRRONDPSHQRIDDQVFKDIYDQVWXGLHERHNHQ 2Q]HGXLGHOLMNHYLVLHRSGHQRRG]DDNYDQDFWLHYHDUPRHGHEHVWULMGLQJKHHIWVXFFHV9RRUGHWRHNRPVWKHEEHQZHYRRUDOHHQYRRUW]HWWLQJ van de huidige koers voor ogen en een intensivering van de samenwerking met particuliere organisaties zoals kerken. Bij die samenwerking ZHUNHQZHDDQHHQXLWEUHLGLQJYDQGHQHWZHUNHQLQRYHUOHJPHWKHW9HUZH\-RQNHU,QVWLWXXWYRRUQRJPHHUVDPHQKDQJHQVODJNUDFKWLQKHW DUPRHGHEHOHLG·

63

THEMA: Kindermishandeling Kinderrecht IVRK Artikel 19

.LQGHUHQPRHWHQEHVFKHUPGZRUGHQWHJHQDOOHYRUPHQYDQPLVKDQGHOLQJOLFKDPHOLMNSV\FKLVFKHQVHNVXHHOELQQHQHQEXLWHQJH]LQVYHUEDQG'HVWDDWGUDDJW]RUJYRRUSUHYHQWLHHQEHKDQGHOLQJ Indicator: Percentage gemelde mishandelde 0-t/m 17-jarigen Bij deze indicator gaat het om het aantal mishandelde kinderen dat MDDUOLMNVJHPHOGZRUGWELMGHEXUHDXV$0.$GYLHVHQ0HOGSXQW.LQdermishandeling), afgezet tegen het totale aantal 0- t/m 17-jarigen dat in een gemeente woont. Deze meldingen kunnen mishandelde kinderen zelf doen, of ze kunnen over mishandelde kinderen gaan. De indicator richt zich expliciet niet op het aantal meldingen, zoals DQGHUHSXEOLFDWLHVGDWYDDNZHHUJHJHYHQPDDUEHWUHIWKHWDDQWDO kinderen waarover een melding is gedaan: een melding kan immers over meerdere kinderen gaan. Elke provincie en grootstedelijke regio heeft een eigen AMK dat EHUHLNEDDULVYLDHHQODQGHOLMNWHOHIRRQQXPPHU'HUHJLVWUDWLHELMGH AMK’s geschiedt in een speciaal programma (KITS) waarin de postFRGHHQGHJHERRUWHGDWXPYDQKHWPLVKDQGHOGHNLQGZRUGHQYDVWJHlegd, evenals de aard van de mishandeling en het aantal kinderen in KHWJH]LQ:HKHEEHQGHUHJLVWUDWLHVYDQDOOHPHOGSXQWHQVDPHQJHEUDFKWHQHHQXLWGUDDLJHPDDNWYDQKHWDDQWDOJHPHOGHPLVKDQGHOGH kinderen op gemeenteniveau. 2RNGLWMDDUEHQDGUXNNHQZHGDWKHWQLHWSHUGHÀQLWLHYHUNHHUGLV als een gemeente een hoge score op deze indicator heeft; het is goed wanneer meer meldingen plaatsvinden. Dit kan het geval zijn

64

GRRUGDWGH$0.·VPHHUEHNHQGKHLGJHQLHWHQRIGRRUGHWRHJHQRPHQ inzet van de ‘RAAK-methodiek’.1 Omdat de data wel iets zeggen over KHWDDQWDOPLVKDQGHOGHNLQGHUHQRQGHUVWUHSHQGHEHODQJHQEHKDUWLJLQJVRUJDQLVDWLHVGLHYHUHQLJG]LMQLQ.LQGHUHQLQ7HOKHWEHODQJ YDQGH]HLQGLFDWRU(FKWHUYRRU]LFKWLJKHLGELMGHLQWHUSUHWDWLHLV gewenst. 'HJHJHYHQV +HWSHUFHQWDJHJHPHOGHPLVKDQGHOGHNLQGHUHQEOLMNWZHHUJHVWHgen te zijn. In 2005 was er sprake van 0,44% gemelde mishandelde 0- t/m 17-jarigen. In 2006 was dit 0,58% en in 2007 ligt dit percenWDJHRS,QDEVROXWHDDQWDOOHQJDDWKHWQXRPJHPHOGH mishandelde kinderen. De stijging ligt jaarlijks op 0,14%. Sinds 2004 nemen we een totale stijging waar van 0,43%. Evenals in de voorgaande jaren voert de provincie Zuid-Holland de provincierangorde aan. Deze provincie heeft in 2007 een percentage van meer dan 1%, namelijk 1,13% gemelde mishandelde kinderen. 'LWOLJWYHUERYHQKHWODQGHOLMNJHPLGGHOGH,QDOOHSURYLQFLHVLVKHW percentage gestegen, maar wel in heel verschillende mate. Grootste stijger is Friesland waar het percentage steeg van 0,61% in 2006 naar 0,93% in 2007, waardoor deze provincie op de tweede plaats komt. Vorig jaar stond Flevoland nog op die plaats, maar daar is het percentage zo licht gestegen (van 0,65% naar 0,67%) dat dit in 2007 resulteert in een achtste plaats. Dit geldt ook voor Groningen, dat

1 De RAAK-methode moet kindermishandeling in Nederland aanpakken en helpen voorNRPHQ+HWLVGHEHGRHOLQJGDWRSGHQGXXUDOOHJHPHHQWHQSURYLQFLHVHQLQVWHOOLQJHQKLHU JHEUXLNYDQJDDQPDNHQ5$$.VWDDWYRRU5HÁHFWLHHQ$FWLHJURHS$DQSDN.LQGHUPLVKDQGHling.

om diezelfde reden van de derde naar de zevende plaats gaat. Het percentage steeg daar licht van 0,65% naar 0,69%. Opvallend is dat in tegenstelling tot voorgaande jaren niet langer Zuid-Hollandse gemeenten de gemeentetop domineren. En Reiderland heeft niet meer het hoogste percentage meldingen (1,68%), al LVHUZHOHHQVWLMJLQJQHWDOVELMDOOHJHPHHQWHQGLHLQGHWRSWLHQ VWDDQ7LOEXUJQHHPWGHHHUVWHSODDWVLQ'DDUVWHHJKHWSHUFHQWDJH van 1,55% in 2006 naar maar liefst 2,17% in 2007. Het is daarmee de enige gemeente in Nederland met een percentage gemelde mishanGHOGHNLQGHUHQGDWERYHQGHOLJW*RXGDHQ/HLGHQVWDDQQHWDOV LQGHYRRUJDDQGHMDUHQQDDVW7LOEXUJHQ5HLGHUODQGLQGHWRSWLHQ Den Helder maakte er jarenlang deel van uit, maar staat er in 2007 niet meer in (nu 14e plaats). Van de andere gemeenten die uit de top tien van 2006 zijn verdwenen, zijn Neder-Betuwe en Ten Boer de meest opmerkelijke. Eerstgenoemde gemeente daalt van een zesde plaats in 2006 (1,39%) naar een 141e plaats in 2007 (0,72%). Ten Boer gaat van een negende positie (1,31%) naar een 433 e met een in 2007 vrijwel nihil percentage gemelde mishandelde kinderen. Nieuwkomers in de top tien van gemeenten met veel meldingen van kindermishandeling zijn: Het Bildt, Leeuwarden, Capelle aan den IJssel, Rotterdam, Loon op Zand en de gemeente Gilze en Rijen. In deze JHPHHQWHQLVKHWSHUFHQWDJHJHVWHJHQZDDUELMRSYDOWGDWLQGH gemeenten Het Bildt en Gilze en Rijen het percentage met meer dan 1% steeg. Het Bildt stond in 2006 nog op een 160e plaats met 0,53%, in 2007 is dit een vierde plaats met 1,82%. De gemeente Gilze en Rijen steeg van een 123e plaats in 2006 met 0,61% naar een tiende positie met 1,63%.

65

Kindermishandeling 0HYURXZ39HOGNDPSEHOHLGVPHGHZHUNHU9RONVJH]RQGKHLGHQ-HXJG*HPHHQWH%ORHPHQGDDO Taakstelling Collegeprogramma ¶2Q]HJHPHHQWHVFRRUWKRRJRSGHLQGLFDWRUNLQGHUPLVKDQGHOLQJYHUJHOHNHQPHWKHWODQGHOLMNJHPLGGHOGH'DDURPKHEEHQZLMGH**' YHU]RFKWRPQDGHUHJHJHYHQVRYHUKHWDDQWDOJHYDOOHQYDQNLQGHUPLVKDQGHOLQJELQQHQRQ]HJHPHHQWH+HWVLJQDDOGDWYRRUWYORHLWXLWGHUHVXOWDWHQYDQ.LQGHUHQLQ7HOOLMNWWHZRUGHQEHYHVWLJGGRRUKHWLQVHSWHPEHUXLWJHNRPHQUDSSRUWYDQGH**'RYHUNLQGHUPLVKDQGHOLQJ in Bloemendaal. Daarnaast is in het Collegeprogramma 2006-2010 in het onderdeel Jeugd als taakstelling opgenomen: ‘Onderzoeken waar het hoge percentage meldingen van kindermishandeling in onze gemeente vandaan komt en nagaan welke maatregelen er nodig zijn om dit percentage drastisch terug te dringen.’ Mobiel team en website ,QQDYROJLQJYDQGH*HPHHQWH+DDUOHPLVRRNLQGH*HPHHQWH%ORHPHQGDDORQGHUDQGHUHKHW0RELHOHWHDPLQKHWOHYHQJHURHSHQ'LWWHDP EHVWDDWXLWHHQVRFLDDOYHUSOHHJNXQGLJHHQHHQPDDWVFKDSSHOLMNZHUNHU1DHHQVXFFHVYROOHSLORWRSppQVFKRROZHUNWKHWWHDPQXRSDOOH EDVLVVFKROHQLQ%ORHPHQGDDO+HW0RELHOHWHDPKHHIWHHQDDQWDOJHVSUHNNHQJHYRHUGPHWNLQGHUHQHQMRQJHUHQRYHUZLHKHWYHUPRHGHQ EHVWDDWGDW]HPLVKDQGHOGZRUGHQ+HWWHDPLVGDDUYHUYROJHQV²XLWHUDDUG²KHWJHVSUHNRYHUDDQJHJDDQPHWGHRXGHUV 9HUGHULVHUGHZHEVLWHwww.kiezenvoorjeugd.nlZDDUDOOHKXOSYHUOHQLQJVPRJHOLMNKHGHQLQGHUHJLRZRUGHQYHUPHOG:HKHEEHQJHNR]HQ YRRUHHQZHEVLWHRPGDWMRQJHUHQGLJLWDDOYHHOEHWHUWHEHUHLNHQ]LMQ Voorlichting en cursussen Tot slot is er de regionale Projectgroep Huiselijk Geweld Kennemerland, die is geïnitieerd door de gemeente Haarlem. Vanuit deze projectJURHSZRUGHQHURSHQEDUHWKHPDDYRQGHQHQFXUVXVVHQYRRURXGHUVJHRUJDQLVHHUG2RN]RUJWGHJURHSHUYRRUGDWHUYRRUOLFKWLQJHQWUDLQLQgen plaatsvinden over de signalering van kindermishandeling. Wat er ook speelt… 'H*HPHHQWH%ORHPHQGDDOKHHIWDOLQDFWLHSXQWHQRSKHWJHELHGYDQGHSUHYHQWLHYDQNLQGHUPLVKDQGHOLQJJHIRUPXOHHUGLQGHQRWD ¶:DWHURRNVSHHOWLQ%ORHPHQGDDOODDWKHWYRRUDOGHNLQGHUHQ]LMQ²SUHYHQWLHRSYRHGLQJVSUREOHPDWLHNLQ%ORHPHQGDDO·2RNLQ]XOOHQ we doorgaan met het uitvoeren van de geformuleerde activiteiten in deze nota. Want het doel is duidelijk: het percentage mishandelde kinderen in Bloemendaal moet omlaag.’

68

THEMA: Onderwijs

ORVJHODWHQ9RRURQ]HGHÀQLWLHPDDNWGH]HYHUDQGHULQJHFKWHUJHHQ verschil.

Kinderrecht IVRK Artikel 28

(ONNLQGKHHIWUHFKWRSYHUSOLFKWHQJUDWLVEDVLVRQGHUZLMV'HVWDDW EHYRUGHUWGDWYRRUWJH]HWRQGHUZLMVEHVFKLNEDDUHQWRHJDQNHOLMN is voor ieder kind, dat hoger onderwijs toegankelijk is naar gelang GHFDSDFLWHLWHQGDWVFKRROHQEHURHSVNHX]HYRRUOLFKWLQJEHVFKLNEDDULVHQGDWVFKRROXLWYDODDQJHSDNWZRUGW'HKDQGKDYLQJYDQGH schooldiscipline moet in overeenstemming zijn met de menselijke waardigheid en met dit Verdrag. Internationale samenwerking op GLWRQGHUZLMVJHELHGLVYDQJURRWEHODQJ

Indicator: Percentage 4- t/m 12-jarige leerlingen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0 In Nederland krijgen scholen met een gewichtstoekenning extra SHUVRQHOHHQPDWHULsOHIDFLOLWHLWHQ8LWJDQJVSXQWKLHUELMLVGDW OHHUOLQJHQPHWHHQKRJHUJHZLFKWPHHUYRRU]LHQLQJHQQRGLJKHEEHQ RPGDW]LMHHQJURWHUULVLFRRSDFKWHUVWDQGKHEEHQ6FKROHQLQ1HGHUland zijn verplicht om het aantal gewichtleerlingen per klas aan de gemeente door te geven. Deze verstrekt de gegevens vervolgens DDQGH&HQWUDOH)LQDQFLsOH,QVWHOOLQJHQ&), 'H&),UXEULFHHUWDOOH JHJHYHQV.LQGHUHQLQ7HOJHEUXLNWGH]HGDWD+HWJDDWELMGH]HGDWD om het aantal leerlingen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0, ten opzichte van het totale aantal leerlingen in het primair onderwijs. De gewichtenregeling is vorig jaar iets veranderd. In de oude regeling speelde de etniciteit van de ouders een rol in de gewichttoekenning, naast hun opleidingsniveau. In de nieuwe regeling gaat het alleen nog om het opleidingsniveau van de ouders en is etniciteit

'HJHJHYHQV ,QKHWYRULJH'DWDERHNFRQVWDWHHUGHQZHHHQGDOLQJYDQPHHUGDQ 8% in zes jaar tijd. Deze daling zet zich tussen 2006 en 2007 voort YDQQDDU+HWJDDWLQDEVROXWHJHWDOOHQRP leerlingen tussen de vier en twaalf jaar oud. 'HSURYLQFLHUDQJRUGHLVELMQDGH]HOIGHDOVGLHLQDOOHHQGHSURvincies Gelderland en Overijssel en de provincies Utrecht en Friesland wisselen onderling van positie. Zuid-Holland en Noord-Holland KHEEHQQRJVWHHGVGHPHHVWHDFKWHUVWDQGVOHHUOLQJHQHQ8WUHFKW Friesland en Drenthe de minste. JHPHHQWHQKHEEHQHHQSHUFHQWDJHDFKWHUVWDQGVOHHUOLQJHQGDW hoger ligt dan het landelijke gemiddelde van 17,85%. Zes gemeenten KHEEHQ]HOIVHHQSHUFHQWDJHDFKWHUVWDQGVOHHUOLQJHQYDQPHHUGDQ +HWEHWUHIWKLHUGHJHPHHQWHQ5RWWHUGDP$PVWHUGDP6FKLHdam, Den Haag, Vlaardingen en Boekel die net als in de voorgaande vier jaren het minst goed scoren. In alle gemeenten die in de top WLHQVWDDQLVKHWSHUFHQWDJHHFKWHUDDQ]LHQOLMNJHGDDOGZDDUELM 5RWWHUGDPQHWDOVYRULJMDDUHHQÁLQNHXLWVFKLHWHULV'DDUYRQGHHQ daling plaats van maar liefst 7,13%, nadat er de voorgaande jaren ook al een daling was geweest van 3,64% in 2005 en 5,71% in 2006. Nieuwkomers in de top zijn de gemeenten Pekela en Staphorst. Pekela stond vorig jaar op een vijftiende plek en Staphorst op een HOIGH,QEHLGHJHPHHQWHQLVKHWSHUFHQWDJHDFKWHUVWDQGVOHHUOLQJHQ wel gedaald. Tot slot: noemenswaardig is de daling van de gemeente Millingen aan de Rijn. In 2006 stond deze nog in de top tien en was het percentage achterstandsleerlingen hier 34,50%. in 2007 is deze gemeente met maar liefst 12,04% gedaald naar een 43e plaats (22,46%). Ook Reiderland is weg uit de top van gemeenten met achterstandsleerlingen; daar daalde het percentage van 33,06% naar 25,05%.

69

Onderwijs en schooluitval De heer L. Geluk, Wethouder Jeugd, gezin en onderwijs, Rotterdam. De koers van Rotterdam ¶5RWWHUGDPKHHIWGHMRQJHUHQXLWGHVWDGKDUGQRGLJRPVRFLDDOHQHFRQRPLVFKWHEOLMYHQJURHLHQ9HHOMRQJHUHQKDOHQQLHWKHWPD[LPDOHXLW ]LFK]HOIRPGDWGHQRGLJH]RUJRSVFKRRORQWEUHHNWRIRPGDW]LMYRRUWLMGLJYDQVFKRROJDDQ2RNNLH]HQYHHOMRQJHUHQRSOHLGLQJHQZDDU]HJHHQ ZHUNPHHYLQGHQ=RJDDWYHHOWDOHQWHQLQ]HWYHUORUHQ'HJHPHHQWH5RWWHUGDPZHUNWVDPHQPHWVFKROHQEHGULMIVOHYHQHQ]RUJYHUOHQHQGH LQVWDQWLHVRPMRQJHUHQHHQVWHXQWMHLQGHUXJWHELHGHQ'DWEHJLQWDOPHWGHYURHJHQYRRUVFKRROVHHGXFDWLH Uitbreiding leertijd 0HWKHWDPELWLHX]HSURMHFW'DJDUUDQJHPHQWHQ%UHGH6FKRROUHDOLVHUHQZHVFKROHQPHWHHQYROOHGLJGDJDUUDQJHPHQW'DDUPHHZLOOHQZHGH RQWZLNNHOLQJYDQ5RWWHUGDPVHOHHUOLQJHQHHQÀNVHLPSXOVJHYHQHQRRNRXGHUVKHOSHQRPZHUNHQ]RUJEHWHUWHFRPELQHUHQ'HXLWEUHLGLQJ van de leertijd in het primair onderwijs is uniek in Nederland. Maatwerk en zorg (HQDQGHUYRRUEHHOGLVKHW5RWWHUGDPV2IIHQVLHIYPERPER6DPHQPHWVFKROHQYRRUYRRUWJH]HWRQGHUZLMVHQ52&·VVWHXQHQZHMRQJHUHQLQ KXQEHURHSVNHX]HHQVWXGLHORRSEDDQYLDGULHVSRUHQQLHXZPDDWZHUNRQGHUZLMVRQGHUPHHUZLMNHQYDNVFKROHQ ]RUJHQKXOSYHUOHQLQJRS VFKRROHQH[WUDYRRUOLFKWLQJHQKXOSELMEHURHSVHQRSOHLGLQJVNHX]H'LWPRHWRRNKHWDDQWDOYRRUWLMGLJVFKRROYHUODWHUVWHUXJGULQJHQ Voortijdig schoolverlaten Volgens ons Collegeprogramma 2006-2010 moet het aantal voortijdig schoolverlaters van 17 tot en met 22 jaar in 2010 twintig procent lager ]LMQGDQLQ:HYROJHQPHWGH9690RQLWRUQDXZJH]HWRIZHGLWGRHOKDOHQ'HSUHYHQWLHYHDDQSDNELQQHQPERVFKROHQZHUNWPHW¶]RUJadviesteams’, een multidisciplinair team dat in overleg met de jongere zelf de meest adequate hulp inzet. Daarnaast houden diverse maatregelen jongeren zoveel mogelijk op school: van aantrekkelijk, praktijkgericht onderwijs tot gedragstrainingen. De schooloudercontactpersonen YHUKRJHQGHRXGHUEHWURNNHQKHLG²KHHOEHODQJULMNELMKHWYHU]XLPJHGUDJYDQMRQJHUHQ9HUGHULVGHYHU]XLPUHJLVWUDWLHHQEHJHOHLGLQJYHUEHWHUG]RGDWGHJURHSYPER·HUVVRHSHOGRRUVWURRPWQDDUKHWPER Ten slotte Onze aanpak is succesvol, maar we zijn er nog niet. Iedere voortijdig schoolverlater is er één te veel. Wij trekken alles uit de kast om Rotterdamse kinderen hun talenten maximaal te laten ontwikkelen. Want de samenleving heeft ze hard nodig.

72

’Indicator: het aantal leerlingen dat jaarlijks relatief verzuimt als percentage van het totale aantal 5- tot en met 17-jarige leerplichtige scholieren 0HWGH]HLQGLFDWRUZLO.LQGHUHQLQ7HOGHSUREOHPDWLVFKHJURHS OHHUOLQJHQGLHYHHOYXOGLJVSLMEHOWLQEHHOGNULMJHQ5HODWLHIYHU]XLP LVDOVYROJWJHGHÀQLHHUGDIZH]LJKHLGYDQHHQOHHUOLQJLQHHQSHULode van drie aaneengesloten dagen of minimaal twaalf uur in een periode van een maand. Bij de indicator gaat het om het percentage 5- tot en met 17-jarige leerplichtige scholieren dat jaarlijks relatief verzuimt ten opzichte van het totale aantal leerlingen. 6FKROHQLQ1HGHUODQGPHOGHQKHWYHU]XLPELMGHJHPHHQWHFRQIRUP GH/HHUSOLFKWZHW*HPHHQWHQPHOGHQRSKXQEHXUWGH]HJHJHYHQV MDDUOLMNVDDQGH&HQWUDOH)LQDQFLsQ,QVWHOOLQJHQ&), HHQXLWYRHringsorgaan van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat de data weer levert aan Kinderen in Tel. Tot onze vreugde kunnen we melden dat dit jaar van meer gemeenten de gegevens voorhanden zijn dan in de voorgaande jaren. Nog VWHHGVRQWEUHNHQGHJHJHYHQVYDQHOIJHPHHQWHQZLWJHPDUNHHUGLQ KHWODQGNDDUWMH 'RRUQDDVWGHJHJHYHQVYDQGH&),QLHXZHEURQQHQ WHUDDGSOHJHQKHEEHQZHHFKWHUYRRUYHHODQGHUHJHPHHQWHQGDWD YHUNUHJHQ+HWEHWUHIWKLHURQGHUPHHUGHUHFHQWHMDDUYHUVODJHQ ‘leerplicht’ met gegevens over 2007 en over de voorgaande jaren. 2RN]LMQPHWGH]HQLHXZHEURQQHQGH.LQGHUHQLQ7HOJHJHYHQVYDQ GHYRRUJDDQGHMDUHQKHUEHUHNHQG+LHUGRRUZDVKHWPRJHOLMNYDQ ELMQDWZLQWLJJHPHHQWHQGHRQWEUHNHQGHZDDUGHQXLWGHYRRUJDDQGH jaren in te vullen. Tot slot: na enig speurwerk kwam Kinderen in Tel erachter dat er gemeenten zijn die voor meerdere gemeenten de UHJLVWUDWLHYRHUHQZDDUGRRU]LMPLQGHUJRHGXLWGHEXVNZDPHQ 'RRUGHKHUEHUHNHQLQJGDOHQ]LMQXDDQ]LHQOLMNLQGHUDQJRUGH+HW EHWUHIWKLHUELMYRRUEHHOGGHJHPHHQWHQ$QQD3DXORZQDHQ$OEODVVHU-

dam. Eerstgenoemde daalde hierdoor van een vierde naar een 108e SODDWVHQ$OEODVVHUGDPYDQHHQYLMIWLHQGHQDDUHHQe plaats. 'HJHJHYHQV 'RRUGHKHUEHUHNHQLQJ]LHQGH¶RXGH·MDDUJHPLGGHOGHFLMIHUVHUEHter uit. In 2005 ging het om 1,81%, in 2006 om 1,83% en in 2007 om een gemiddelde van 1,97%. We constateren dus een stijging van het aantal leerlingen dat jaarlijks relatief verzuimt als percentage van het totale aantal 5- tot en met 17-jarige leerplichtige scholieren. Dit KHHIWZHOOLFKWWHPDNHQPHWGHYHUEHWHUGHOHHUSOLFKWDGPLQLVWUDWLHV ELMJHPHHQWHQ 'HKHUEHUHNHQLQJOHYHUGHRRNDQGHUHSURYLQFLDOHJHPLGGHOGHQHQ rangordes op. ,QSODDWVYDQGHSURYLQFLH'UHQWKHEOLMNWQXGDWLQ=XLG+ROODQG de meeste verzuimleerlingen had. In 2007 echter zien we Drenthe WRFKZHHUERYHQDDQVWDDQPHWHHQSHUFHQWDJHYDQHQLV Zuid-Holland gezakt naar een vierde positie met 2,24%. In de meeste provincies is het percentage verzuimleerlingen gestegen, met als XLWVFKLHWHU/LPEXUJZDDUKHWSHUFHQWDJHVWHHJYDQQDDU 2,30%. In de rangorde maakt deze provincie in één jaar tijd ook de grootste sprong omhoog naar hoger verzuimpercentages. In slechts twee provincies is het percentage gedaald, namelijk in Flevoland en in Zeeland die daarmee in de rangorde dalen naar de onderste twee posities. In Flevoland (in 2006 nog vijfde) daalde het percentage van 1,80% naar 1,34% en in Zeeland (in 2006 zevende) van 1,55% naar 0,78%. Van alle gemeenten heeft ongeveer 15% een verzuimpercentage dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde van 1,97%. Van de gemeenten die in 2007 in de top tien staan is het verzuimpercentage gestegen. De helft hiervan stond vorig jaar ook al in de top. Hattem is van de eerste plaats verdreven door Vlieland. Van deze gemeente waren vorig jaar nog geen gegevens voorhanden en nu die er wel

73

zijn, levert dit meteen het hoogste percentage verzuimleerlingen YDQ1HGHUODQGRSQDPHOLMN2SYDOOHQGKLHUELMLVGDW van het verzuim in Vlieland wordt veroorzaakt door ouders die hun NLQGHUHQEXLWHQGHVFKRROYDNDQWLHVRPPHHRSYDNDQWLHQHPHQKHW zogenaamde ‘luxeverzuim’. Elders vinden we dit niet in die mate terug. Nieuwkomers in de top tien zijn, naast Vlieland, de gemeenWHQ0DDUVVHQ*HHUWUXLGHQEHUJ6WDGVNDQDDOHQ$PVWHUGDPZDDUYDQ *HHUWUXLGHQEHUJGHJURRWVWHVWLMJLQJGRRUPDDNWYDQe plaats) in 2006 naar 5,56% in 2007. Vlissingen, Coevorden, Zoetermeer, Landsmeer en Best stonden in 2006 in de top tien, maar zijn daar nu uit verdwenen. In tegenstelling tot de landelijke tendens van een stijgend percentage verzuimleerlingen, is het percentage in deze vijf gemeenten juist aanzienlijk gedaald, met als meest opmerkelijke uitschieters de gemeenten Vlissingen en Landsmeer. In eerstgenoemde gemeente daalde het percentage van 5,52% in 2006 (vierde plaats) naar 1,34% in 2007 (201e plaats) en in laatstgenoemde van 4,79% in 2006 (zesde plaats) naar 0,92% (275e plaats).

74

Percentage relatief verzuim per provincie, 2007

2,1 tot 2,45 1,75 tot 2,1 1,4 tot 1,75 1,05 tot 1,4 0,7 tot 1,05

(4) (3) (3) (1) (1)

Rangorde provincies 2007 Provincie

Percentage 2007

Drenthe

2,38%

Noord-Holland

2,34%

/LPEXUJ

2,30%

Zuid-Holland

2,24%

1RRUG%UDEDQW

1,95%

Utrecht

1,90%

Gelderland

1,76%

Groningen

1,74%

Overijssel

1,51%

Friesland

1,50%

Flevoland

1,34%

Zeeland

0,78%

75

Percentage relatief verzuim per gemeente, 2007

2,8% tot 25% (40) 2,1% tot 2,8% (48) 1,4% tot 2,1% (106) 0,7% tot 1,4% (127) 0% tot 0,7% (111)

76

Tien minst goed scorende gemeenten, 2007 Gemeente

Percentage 2007

Vlieland

23,56%

Hattem

9,70%

Moerdijk

7,92%

Maarssen

5,62%

*HHUWUXLGHQEHUJ

5,56%

Woudrichem

5,23%

Ede

5,03%

Stadskanaal

4,94%

Amsterdam

4,82%

Rotterdam

4,73%

Schoolverzuim De heer H. Krauwel, Hoofd Bureau Leerplicht Plus, gemeente Amsterdam. ¶$PVWHUGDPVWRQGLQKHW'DWDERHNYDQ.LQGHUHQLQ7HOPHWRSGHGHUWLHQGHSODDWVYRRUGHLQGLFDWRUVFKRROYHU]XLP ,NEHQQLHWLQKHWELM]RQGHUEHNHQGPHWKHW'DWDERHNPDDUZHOPHWKHWIHLWGDWVFKRROYHU]XLPLQGH*HQYRRUDOLQ5RWWHUGDP HQ$PVWHUGDPHHQJURRWSUREOHHPLV9DQXLWKHWODQGHOLMNHFRQYHQDQW¶$DQYDORSGHXLWYDO·]LMQHUDIVSUDNHQJHPDDNWRPKHW schoolverzuim jaarlijks met 10% terug te dringen. Deze afspraken en de desastreuze getallen over schoolverzuim waren onder DQGHUHUHGHQHQGDWRSIHEUXDULLQ$PVWHUGDPKHW%XUHDX/HHUSOLFKW3OXVLQKHWOHYHQLVJHURHSHQ+HW%XUHDXZHUNW SUHYHQWLHIKHWSUREHHUWWHDFKWHUKDOHQZDDURPHHQNLQGYHU]XLPWHQLVGDDURPYHHORSVFKROHQDDQZH]LJ'H]HDDQSDNEOLMNW succesvol. (ONYDQGHYHHUWLHQVWDGVGHOHQLQ$PVWHUGDPEHSDDOWYRRURQJHYHHU]LMQHLJHQEHOHLGHQSURMHFWHQELMKHWYRRUNRPHQYDQ VFKRROYHU]XLP'HDDUGHQRPYDQJYDQGHSUREOHPDWLHNHQKHWDDQWDOVFKRROVRRUWHQ]LMQLPPHUVLQLHGHUVWDGVGHHOZHHUDQGHUV 'DDURPOHJJHQGHYHUVFKLOOHQGHVWDGVGHOHQYHUVFKLOOHQGHDFFHQWHQELMYRRUEHHOGHHQJURWHUHQDGUXNRS]RUJELMKHWEHVWULMGHQ YDQVFKRROYHU]XLPRIMXLVWRSKDQGKDYLQJ+HW%XUHDX/HHUSOLFKW3OXV]RUJWYRRUGHFHQWUDOHDDQVWXULQJYDQKHWEHOHLG'LH FHQWUDOHDDQVWXULQJLVYDQEHODQJRPGDWVFKRROYHU]XLP]HNHUQDKHWSULPDLURQGHUZLMVQLHWEHSHUNWEOLMIWWRWGHJUHQ]HQYDQHHQ stadsdeel. Bureau Leerplicht Plus organiseert te-laat-komacties, straatacties op hangplekken. Het zorgt in samenwerking met scholen dat zij YHU]XLPFR|UGLQDWRUHQDDQVWHOOHQHQKHHIWHHQHOHNWURQLVFKYROJV\VWHHPYRRUGHDDQVOXLWLQJYDQYPERQDDUPER/HHUSOLFKWDPEWHQDUHQ]LMQGHRJHQHQRUHQLQHQRPGHVFKRRO:DWKHW%XUHDXFRQVWDWHHUWOHJWKHWWHUXJRSGHMXLVWHSOHN]RGDWKHWSUREOHHP daar kan worden opgepakt. +HWVWUHYHQLVGDWMRQJHUHQGHKHOHGDJPHWHHQERHLHQGURRVWHUHQJRHGHGRFHQWHQRSVFKRRO]LWWHQ/DDWGHPDQLHUZDDURSMH het onderwijs inricht afhangen van het niveau van leerlingen. Zorg voor voldoende stages en laat jongeren op heel jonge leeftijd, ELMYRRUEHHOGDOLQJURHSNHQQLVPDNHQPHWKHWEHURHSHQYHOG·

77

THEMA: OPENBARE SPEELRUIMTE Kinderrecht IVRK Artikel 31

Een kind heeft recht op vrije tijd, spel, kunst en cultuur.

Indicator: Aantal 0- t/m 17-jarigen per hectare speelruimte 'HUHJLVWUDWLHYDQGHEHVWHPPLQJYDQUXLPWHQELQQHQHHQJHPHHQWH is nog niet zodanig, dat daaruit precies de hoeveelheid speel- of sportruimte valt af te leiden. Wel verzamelt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) periodiek informatie over de verdeling van UXLPWHQELQQHQDOOHJHPHHQWHQLQ1HGHUODQG2SEDVLVYDQGHGRRU KHW&%6JHKDQWHHUGHLQGHOLQJKHEEHQZHGHNHX]HJHPDDNWRPLQGH indicator ruimten op te nemen die kinderen met de hoogste waarVFKLMQOLMNKHLG]XOOHQJHEUXLNHQDOVVSHHORIVSRUWUXLPWH+HWEHWUHIW hier de zogenoemde ‘georganiseerde ruimte’: ruimte die speciaal YRRUKHWEHWUHIIHQGHGRHOLVDDQJHOHJGLQHHQJHPHHQWH7HGHQNHQ valt aan speelvelden, parken, speel- en sportterreinen en ruimte YRRUYULMHUHFUHDWLH+HWJDDWKLHUELMGXVQDGUXNNHOLMNQLHWRPRQJHRUJDQLVHHUGHUXLPWHQDOVERVVHQVWUDQGHQGXLQHQ'HLQGLFDWRU houdt in: het aantal 0-t/m 17-jarigen per hectare georganiseerde speelruimte. Het CBS actualiseert de cijfers over ruimte niet jaarlijks. We moeten het op dit moment nog doen met de gegevens over 2003. Aangezien het aantal kinderen wel wijzigt (en de oppervlakte GXVQLHW YHUDQGHUHQGHJHJHYHQVELQQHQGHLQGLFDWRUZHO

78

'HJHJHYHQV ,QKHWYRULJH'DWDERHN]DJHQZHGDWKHWDDQWDONLQGHUHQSHUKHFWDUH speelruimte vanaf 2004 aan het dalen is. In 2004 waren er 55 kindeUHQSHUKHFWDUHVSHHOUXLPWHHQLQHQVWDELOLVHHUGHGLW]LFK RSNLQGHUHQSHUKHFWDUH,QEOLMNWKHWDDQWDOZHHUWH]LMQ gedaald, en wel naar 51 kinderen. +HWSURYLQFLDOHEHHOGLVRSZDWNOHLQHSRVLWLHZLM]LJLQJHQLQGH rangorde na, ongeveer hetzelfde als vorig jaar. In vier provincies KHHIW]LFKHHQYHUEHWHULQJYRRUJHGDDQ'LWNRPWGRRUGDWKHWDDQWDO kinderen daar gedaald is: het CBS heeft immers na 2003 geen inforPDWLHRYHUGHYHUGHOLQJYDQUXLPWHQPHHUYHU]DPHOG+HWEHWUHIW =XLG+ROODQG1RRUG+ROODQG1RRUG%UDEDQWHQ/LPEXUJ,QODDWVWJHnoemde provincie was het aantal kinderen per hectare speelruimte in 2006 ook al gedaald. Net als vorig jaar zijn Flevoland, Groningen en Drenthe de provincies met het kleinste aantal kinderen per hectare speelruimte, achtereenvolgens 31, 37 en 39. Wederom is in 8WUHFKWGHPLQVWHRSHQEDUHVSHHOUXLPWHYRRUKDQGHQKHWJDDWKLHU nog steeds om 66 kinderen per hectare. Overijssel en Zuid-Holland VWDDQRSGHWZHHGHHQGHUGHSODDWVHQKHEEHQWHQRS]LFKWHYDQ vorig jaar onderling van positie gewisseld. $OVZHGHJHPHHQWHQEH]LHQEOLMNWGDWLQURQGGHYDQ de gemeenten meer kinderen per hectare speelruimte heeft dan KHWODQGHOLMNJHPLGGHOGHYDQ2PGDWZHJHHQGDWDKHEEHQRYHU eventuele veranderingen in de oppervlaktegegevens, maar wel over het gewijzigde aantal kinderen per gemeente, verschillen de cijfers over 2007 weinig met die van 2006 en 2005. De top tien van minst scorende gemeenten is dan ook exact gelijk aan die van vorig jaar. In vrijwel alle gemeenten in de top tien is het aantal kinderen per hecWDUHVSHHOUXLPWHJHOLMNJHEOHYHQRILHWVYHUEHWHUGPHWXLW]RQGHULQJ van de gemeente Ouderkerk. Daar steeg het aantal kinderen in één jaar tijd van 181 naar 183 per hectare. De gemeenten HaarlemmerOLHGH5R]HQGDDOHQ2RVW]DDQKHEEHQZHGHURPKHWPLQVWHDDQWDO

kinderen per hectare speelruimte. Rozendaal is de enige gemeente LQGHWRSWLHQYDQEHVWVFRUHQGHJHPHHQWHQZDDUKHWDDQWDONLQGHUHQQLHWYHUPLQGHUGRIJHOLMNJHEOHYHQLVHUYRQGHHQVWLMJLQJSODDWV van negen naar tien kinderen per hectare speelruimte. Landsmeer en Schiermonnikoog zijn van plaats verwisseld ten opzichte van vorig jaar. :HEOLMYHQMDDUOLMNVELMGH]HLQGLFDWRUEHQDGUXNNHQGDWGHJHJHYHQV niets zeggen over het feit of er genoeg ruimte voor kinderen is om WHVSHOHQ,QEHSDDOGHJHPHHQWHQNXQQHQRQJHRUJDQLVHHUGHVSHHOUXLPWHQ]RDOVERVVHQGXLQHQHQERHUGHULMHQRYHUKHHUVHQZDDUGRRU georganiseerde speelruimte voor een gemeente wellicht minder prioriteit heeft.

79

Speelruimte De heer J.W. Verkroost, wethouder Wmo, Sport en recreatie, Promotie en Dienstverlening, gemeente Maarssen ¶6LQGVHHQDDQWDOMDUHQYROJLNDOVZHWKRXGHUGHVFRUHVYDQRQ]HJHPHHQWHELM.LQGHUHQLQ7HO-DPPHUJHQRHJ]LMQZLMLHWVJH]DNW ELMGHLQGLFDWRU6SHHOUXLPWHHQGDDUJDDQZLMDFWLHRSRQGHUQHPHQ:DWEHWUHIWKHWEHODQJYDQVSHHOUXLPWHLQRQVUDDGVSURJUDPPDKHHIWVSHOHQHQVSHHOUXLPWHYHHOPHHUDDQGDFKWJHNUHJHQ$OOHHQYRRUGDWMHQLHXZHVSHHOSOHNNHQKHEWJHUHDOLVHHUGEHQMH]RHHQDDQWDOMDUHQYHUGHU'XVKHWNRPWJRHGRRNDONRVWKHWWLMG (HQHHUVWHEHVOXLWZDVRPLQGH]HUDDGVSHULRGHQLHWRSKHWEHKHHUYDQVSHHOSODDWVHQWHEH]XLQLJHQHQMXLVWKHWRQGHUKRXGVSURgramma voor honderd procent uit te voeren. Dus waar vroeger speeltoestellen werden weggehaald, omdat ze onveilig waren en QLHWPHHUZHUGHQYHUYDQJHQZRUGWQXJHOLMNJHNHNHQKRHZHYHUQLHXZLQJHQNXQQHQDDQEUHQJHQ'DWJHEHXUWYLDDFWLHYHSDUWLFLSDWLHLQRYHUOHJPHWGHEHZRQHUVHQNLQGHUHQ 9HUGHUKHEEHQZLMJHFRQVWDWHHUGGDWLQKHWRXGHGHHOYDQRQ]HJHPHHQWHWHZHLQLJVSHHOSOHNNHQ]LMQYRRUGHSOXVVHUV:LMJDDQ dat veranderen door enkele pannakooien te plaatsen en een nieuw speelveld aan te leggen. Echter: pannakooien plaatsen gaat niet YDQ]HOI-HKHEWHHQERXZYHUJXQQLQJQRGLJGDQNRPHQHUEH]ZDUHQHWFHWHUD'RRUGDWKHWFROOHJHGHUXJUHFKWKRXGWJDDWKHW lukken. Volhouden is mijn motto. 'HYHUZH]HQOLMNLQJYDQHHQDYRQWXXUOLMNHVSHHOSODDWVZRUGWHHQUHGHQRPWURWVRS0DDUVVHQWH]LMQ2RNKLHUELM]LMQGHHHUVWH VFKHWVHQPHWDFWLHYHSDUWLFLSDWLHYDQNLQGHUHQHQEHZRQHUVJHSUHVHQWHHUG2Q]HMHXJGKHHIWGLWVRRUWORFDWLHVQRGLJRPWHEHZHJHQWHRQWGHNNHQHQSOH]LHUWHEHOHYHQ:HEOLMYHQVSHHOUXLPWHYRRUNLQGHUHQHQMRQJHUHQYHUGHUYHUEHWHUHQRRNGRRUGHHOWH QHPHQDDQKHWQHWZHUN&KLOGIULHQGO\FLWLHV:HYLQGHQKHWEHODQJULMNGDWNLQGHUHQHQMRQJHUHQELQQHQKHWUXLPWHOLMNHRUGHQLQJVEHOHLGDDQGDFKWNULMJHQ-HPRHWQLHWORXWHUYDQXLWRYHUODVWNLMNHQQDDUGH]HMRQJHUHJHEUXLNHUVYDQGHRSHQEDUHUXLPWH=LM]LMQ LPPHUVRRNLQZRQHUVYDQRQ]HJHPHHQWH.RUWJH]HJGKRHODVWLJRIWLMGURYHQGSURFHVVHQRRN]LMQZLMEOLMYHQHULQ0DDUVVHQYRRU gaan en zullen zeker in de toekomst hoger scoren op de indicator speelruimte.’

82

THEMA: Tienermoeders Kinderrecht IVRK Artikel 24

Recht op voorlichting over gezondheidszorg en gezinsplanning, preventieve gezondheidszorg.

Indicator: Percentage tienermoeders 15 t/m 19 jaar Bij deze indicator gaat het om het aantal moeders van vijftien tot en met negentien jaar als percentage van het totale aantal vrouwen van vijftien tot en met negentien jaar dat in een gemeente woont. +HW&%6KHHIWGH]HGDWDSHUJHPHHQWHEHVFKLNEDDU%LMGHLQWHUSUHWDWLHHUYDQLVKHWEHODQJULMNWHEHGHQNHQGDWWLHQHU]ZDQJHUVFKDSSHQ ZHLQLJYRRUNRPHQLQ1HGHUODQGNOHLQHDEVROXWHYHUVFKLOOHQLQMDUHQ NXQQHQGDDUGRRULQSHUFHQWXHHORS]LFKWVRPVOHLGHQWRWEHKRRUOLMNH verschillen. Ook is het goed te vermelden dat we het aantal tieQHUPRHGHUVQLHWSHUGHÀQLWLHDOVHHQSUREOHHPZLOOHQGHÀQLsUHQ in sommige gemeenschappen in Nederland is het een geaccepteerd verschijnsel en niet afwijkend om al op zeer jonge leeftijd moeder te worden. Aan de andere kant noemt de wetenschappelijke literaWXXUWLHQHUPRHGHUVFKDSZHOYDDNDOVEHODQJULMNHULVLFRIDFWRUYRRU RSYRHGLQJVSUREOHPHQ

kwart van alle Nederlandse gemeenten heeft een hoger percentage tienermoeders dan 0,66%. Flevoland, Zuid-Holland en Groningen zijn wederom de provincies PHWKHWKRRJVWHSHUFHQWDJHWLHQHUPRHGHUV)OHYRODQGEOLMIWRSGH eerste plaats staan. Dit is de enige provincie waar het percentage tienermoeders in één jaar tijd is toegenomen, en wel van 0,99% naar 1,16%. In alle andere provincies is het percentage juist gedaald, met als uitschieters Groningen en Drenthe. In Groningen daalde het percentage van 0,91% in 2006 naar 0,75% in 2007 en in Drenthe van 0,80% in 2006 naar 0,65% in 2007. Op gemeentelijk niveau valt op dat het percentage tienermoeders in Rotterdam (dat zowel in 2004 als 2005 op de eerste plaats stond) in vier jaar tijd enorm is gedaald: van 2,93% in 2004 naar 1,63% in 1HWDOVYRULJMDDUVWDDWGHJHPHHQWH.HUNUDGHERYHQDDQPHW een percentage tienermoeders van 2,14%. Naast Kerkrade en Rotterdam staan de gemeenten Lelystad en Roermond ook weer in de top tien, ondanks de daling van het aantal tienermoeders. VlisVLQJHQHQ+HHUOHQVWDDQYRRUKHWHHUVWLQMDUHQEXLWHQGHWRSWLHQ Nieuwkomers in de top zijn Staphorst, Noord-Beveland, Dordrecht, 'HQ+HOGHU:RXGHQEHUJHQ6PDOOLQJHUODQG,QWHJHQVWHOOLQJWRWGH landelijk dalende tendens is het percentage tienermoeders in deze gemeenten gestegen, met uitzondering van de laatstgenoemde. EniJHYRRU]LFKWLJKHLGELMGHLQWHUSUHWDWLHYDQGH]HGDWDEOLMIWJHZHQVW 2PGDWWLHQHU]ZDQJHUVFKDSSHQLQ1HGHUODQGZHLQLJHQ]RDOVQXEOLMNW RRNVWHHGVPLQGHUYRRUNRPHQNXQQHQNOHLQHDEVROXWHYHUVFKLOOHQ percentueel groot zijn.

'HJHJHYHQV Net als in de voorgaande jaren is het percentage tienermoeders dit jaar in Nederland gedaald. Tussen 2004 en 2006 daalde het percentage van 1,04% naar 0,74%. In 2007 is dit verder gedaald naar 0,66%. In DEVROXWHDDQWDOOHQZDUHQHULQWLHQHUPRHGHUV5XLPHHQ

83

Tienermoeders 'HKHHU.6WRHOVHQLRUEHOHLGVDGYLVHXUDIGHOLQJ:HO]LMQHQ(GXFDWLH JHPHHQWH&DSHOOHDDQGHQ,-VVHO Gemeente Capelle aan den IJssel wist in 2007 een 57e plaats met 1,18% tienermoeders in te ruilen voor een 105e plaats in 2008 PHWWLHQHUPRHGHUV'H]HYHUEHWHULQJODDW]LHQGDWGHLQVSDQQLQJHQYDQGHJHPHHQWHRPEHWHUWHVFRUHQRSGH]HLQGLFDWRU resultaat opleveren. ¶&DSHOOHKHHIWVLQGVPHGLRHHQZHWKRXGHU-HXJG2QGHU]LMQOHLGLQJLVHUHHQ-HXJGDJHQGDRSJHVWHOGGLHDDQGDFKWEHVWHHGW DDQGHMHXJGLQGHEUHHGVWH]LQYDQKHWZRRUG'LWNRPWWRWXLWLQJLQKHW&ROOHJHSURJUDPPDHHQYDQGHVSHHUSXQWHQLVGDWYDQ élke jongere wordt verwacht dat hij of zij naar school gaat. Al in 2001 werd de gemeente via zelforganisaties geattendeerd op een grote groep van vooral Antilliaanse tienermoeders. Velen YDQKHQNDPSHQPHWÀNVHSUREOHPHQ'DDURPZLOGHGHJHPHHQWHH[WUDDDQGDFKWEHVWHGHQDDQVSHFLÀHNGH]HJURHSMRQJHUHQ'LW JHEHXUWQXYRRUDODOVRQGHUGHHOYDQGHVRFLDOHFRKHVLHDDQSDNLQGHZLMNHQ5RQGHOHQHQ)ORUDEXXUW2QVGRHOLVGH]HOIUHG]DDPKHLGYDQWLHQHUPRHGHUVEHYRUGHUHQ'HDDQSDNKRXGWLQGDWGHSURMHFWOHLGHUVLQEHLGHZLMNHQSHULRGLHNRPGHWDIHO]LWWHQPHWLQVWHOOLQJHQDOVGHJH]RQGKHLGV]RUJKHWMRQJHUHQZHUNKHWRQGHUZLMVHQEHJHOHLGLQJVLQVWDQWLHVQDDUZHUN9RRUEHSDDOGHSUREOHPHQ GHQNDDQKXLVYHVWLQJVFKXOGKXOSYHUOHQLQJ ]RHNHQZHVDPHQHHQRSORVVLQJ'DDUQDDVWKHEEHQZHSUHYHQWLHSURMHFWHQ=RKHHIW GH6WLFKWLQJ-RQJHUHQZHUNHHQERUGVSHOJHPDDNWGDWUHODWLHVVHNVHQRXGHUVFKDSRSHHQVSHHOVHPDQLHUEHVSUHHNEDDUPDDNW(U LVHHQVSHOYRRUWRWMDULJHQHQHHQWMHYRRUMDULJHQ+HWVSHOZLOMRQJHUHQZHHUEDDUPDNHQ+HWZRUGWJHVSHHOGLQ EXXUWKXL]HQHQRSVFKROHQ 9RRUGHWRHNRPVWYLQGHQZHKHWZHQVHOLMNGDWZHEHWHU]LFKWNULMJHQRSGHDDQWDOOHQWLHQHUPRHGHUV'HJHPHHQWHEHVFKLNWPRPHQWHHORYHUFLMIHUVYDQGH*%$YDQ6RFLDOH=DNHQHQJH]RQGKHLGVLQVWHOOLQJHQ'H]HJHJHYHQVEOLMNHQDOOHHQKHHOYHUVFKLOOHQGWH ]LMQ:HGHQNHQGDWKHWUHJLVWHUHQEHWHUNDQ'DDUQDDVWLVKHWJRHGDOVHUPHHUDDQGDFKWNRPWYRRUGHKXLVYHVWLQJYDQWLHQHUPRHGHUV1X]LMQHUYDDNSUREOHPHQPHWXUJHQWLHYHUNODULQJHQHQNRPHQ]LMYDDNQLHWLQDDQPHUNLQJYRRUSURMHFWHQEHJHOHLGZRQHQ +HW]RXRRNJRHG]LMQDOVHUVSHFLÀHNHRSYDQJSURMHFWHQNRPHQYRRUWLHQHUPRHGHUV·

86

7+(0$9ULMHWLMGVEHVWHGLQJ Indicator: Geen In Nederland wordt nergens geregistreerd aan welke activiteiten NLQGHUHQGHHOQHPHQ'DDURPLVYULMHWLMGVEHVWHGLQJPRHLOLMNWH meten. Organisaties registreren veel, maar die gegevens zijn niet te herleiden tot het kindniveau. Kinderen in Tel zou graag willen dat er HHQLQGLFDWRUNRPWGLHYULMHWLMGVEHVWHGLQJPHHWHQSOHLWYRRUHHQ YRUPYDQUHJLVWUDWLHRPLQ]LFKWWHNULMJHQLQGHYULMHWLMGVEHVWHGLQJ van jongeren. Het kleurenkaartje van Nederland is net als in de voorgaande jaren leeg. Het is nog steeds niet gelukt om het kaartje ingevuld te krijgen.

87

Vrijetijdsbesteding Mevrouw C. Hendriksen, Programmamanager Jeugd, Gemeente Ede. ¶'HJHPHHQWH(GHYLQGWYULMHWLMGELM]RQGHUEHODQJULMNYRRUNLQGHUHQHQMRQJHUHQ:H]LHQJUDDJGDW]LMRSHHQSOH]LHULJHOHXNH - en soms ook zinvolle - manier hun vrije tijd kunnen invullen. Onze gemeente wil dit ondersteunen en faciliteren. We doen dat RSHHQYUDDJJHULFKWHPDQLHUGRRUJRHGHEDVLVYRRU]LHQLQJHQHQHHQMHXJGEHOHLGGDWDDQVOXLWELMGHZHQVHQYDQMRQJHUHQHQNLQGHUHQ:DDUKHEEHQRUJDQLVDWLHVEHKRHIWHDDQHQKRHNXQQHQZHDOVJHPHHQWHKLHUELMYDQGLHQVW]LMQ" 1XZHYRRUGHGHUGHNHHUHHQMHXJGPRQLWRUKHEEHQXLWJHYRHUGZHWHQZHPHHURYHUGHYULMHWLMGVEHVWHGLQJYDQGHMHXJG9DQ GHMRQJHUHQGLHKHEEHQPHHJHGDDQGRHWDFWLHIDDQVSRUWGRHWYULMZLOOLJHUVZHUN'H(GHVHMHXJGLVJURWHQGHHOV SRVLWLHIRYHUKHWDDQERGYLQGWGDWHUYROGRHQGHXLWJDDQVJHOHJHQKHGHQ]LMQWZHHGHUGHYLQGWGDWHUYROGRHQGHVSRUWFOXEV HQDQGHUHYHUHQLJLQJHQ]LMQ0DDUPHHQWGDWHUWHZHLQLJZRUGWJHRUJDQLVHHUG:HSUREHUHQÁH[LEHOLQWHVSHOHQRSQLHXZH ZHQVHQ=RELHGHQZHQXVDPHQPHWKHWMHXJGZHO]LMQVZHUNDOLQ]HVZLMNHQSDQQDYRHWEDODDQ :HZLOOHQMRQJHUHNLQGHUHQYROGRHQGHUXLPWHELHGHQRPEXLWHQWHVSHOHQ(GHKHHIWYHHOVSHHOSOHNNHQKLHUHQGDDUPHWEHJHOHLGLQJ%XLWHQVSHOHQLVQDWXXUOLMNKHHOOHXNHQERYHQGLHQJH]RQGYRRUNLQGHUHQ*HOXNNLJKRHYHQNLQGHUHQLQ(GHQLHWDOOHHQLQ VSHHOWXLQHQWHVSHOHQPDDULVHURRNOHNNHUYHHOERVHQKHL9HUGHULVRQVVSHHOUXLPWHSODQYRULJMDDUKHU]LHQ%LMGHYHUGHOLQJ YDQVSHHOSOHNNHQZLOOHQZHDDQVOXLWHQELMGHQRUP]RDOVGLHGHPLQVWHUYDQ9520GLHYRRUQLHXZHZRRQZLMNHQKHHIWYRRUJHsteld. 2QODQJVKHHIWGHJHPHHQWH(GHHHQMRQJHUHQUDDGRSJHULFKW+HWEOLMNWQXDOGDWMRQJHUHQKHHOJRHGPHGHMRQJHUHQZHWHQWH EHUHLNHQ=LMNXQQHQMHXJGEHWUHNNHQELMKHWIRUPXOHUHQHQXLWYRHUHQYDQKHWEHOHLG(GHNHQWHHQXLWJHEUHLGDDQERGDDQ MHXJGDFWLYLWHLWHQDDQJHERGHQGRRUDOOHUOHLRUJDQLVDWLHV]RDOV6FRXWLQJ$OVSURJUDPPDPDQDJHUEHQLNGHVFKDNHOWXVVHQGH JHPHHQWHHQGH]HFOXEV=RNDQLNNQHOSXQWHQVLJQDOHUHQHQRUJDQLVDWLHVDDQHONDDUYHUELQGHQ6DPHQNLMNHQZHKRHZHHHQ ELMGUDJHNXQQHQOHYHUHQDDQGHRQWZLNNHOLQJHQYDQGHMHXJGLQGHJHPHHQWH·

88

THEMA: Jeugdparticipatie

organisaties) de dialoog met hun gemeente kunnen aangaan over hun EHWURNNHQKHLGELMORNDDOEHOHLG

Indicator: in wording .LQGHUHQLQ7HOLVELM]RQGHUYHUKHXJGGDWLQGHHGLWLHYDQKHW'DWDERHNHHQQLHXZHLQGLFDWRUEHVFKLNEDDUNRPW-HXJGSDUWLFLSDWLH *HPHHQWHQ'DDUPHHNXQQHQZHLQNDDUWEUHQJHQKRHKHWVWDDWPHW GHPRJHOLMNKHGHQYDQMRQJHUHQRPPHHWHGHQNHQHQWHEHVOLVVHQRS lokaal niveau. Momenteel ontwikkelen de initiatiefnemers (VerweyJonker Instituut en Stichting Alexander) deze indicator. De verwachting is dat het instrument rond de zomer van 2009 gereed is. :DDUXLWEHVWDDWKHWLQVWUXPHQW" +HWLQVWUXPHQW-HXJGSDUWLFLSDWLHEHVWDDWXLWWZHHYUDJHQOLMVWHQ GLHEHWURNNHQHQYLDKHWLQWHUQHWNXQQHQLQYXOOHQ(HQYUDJHQOLMVWLV EHGRHOGYRRUGHJHPHHQWHHQGHDQGHUHYUDJHQOLMVWLVYRRUGHMRQJHUHQLQGHJHPHHQWH*H]DPHQOLMNJHYHQGHXLWNRPVWHQHHQEHHOG van de kwaliteit van participatie (lees: de mate van inspraak en PHGH]HJJHQVFKDS YDQMRQJHUHQLQGHEHWUHIIHQGHJHPHHQWH(HQ GHHOYDQGHLQIRUPDWLH²YHUJHOLMNEDUHGDWDZRUGWJHEUXLNWYRRU GHLQGLFDWRUGHEHQFKPDUNYDQ.LQGHUHQLQ7HO9HUGHUNRPWHUHHQ module voor maatschappelijke participatie. Tot slot stellen we ook HHQYHUNRUWHYHUVLHVDPHQYDQKHWLQVWUXPHQWRPDDQWHKDNHQELM EHVWDDQGHMHXJGHQRI**'PRQLWRUHQ

Wie doet er mee? De Indicator Jeugdparticipatie Gemeenten wordt ontwikkeld door het Verwey-Jonker Instituut en Stichting Alexander, samen met zes pilotgemeenten, te weten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, 8WUHFKWHQ7LOEXUJ%LM]RQGHULVGDWGHSLORWJHPHHQWHQGHRQWZLNNHONRVWHQÀQDQFLHUHQDDQJHYXOGPHWÀQDQFLsQYDQ8QLFHI'H1DWLRnale Jeugdraad en jongeren uit verschillende gemeenten zijn ook DFWLHIEHWURNNHQELMGHWRWVWDQGNRPLQJYDQGLWLQVWUXPHQW 0HHULQIRUPDWLH" Wilt u meer informatie over het instrument Jeugdparticipatie GePHHQWHQ"1HHPGDQFRQWDFWRSPHW,YHW3LHSHUYDQ6WLFKWLQJ$OH[DQder ([email protected]) of Jodi Mak van het Verwey-Jonker Instituut ([email protected]).

:DWOHYHUWKHWRS"

Het instrument Jeugdparticipatie Gemeenten levert niet alleen LQIRUPDWLHYRRU.LQGHUHQLQ7HORS'HLQIRUPDWLHLVRRNEUXLNEDDURS ORNDDOQLYHDXRPEHVWDDQGEHOHLGWHYHUEHWHUHQRIQLHXZEHOHLGWH realiseren. Het wordt een activerende indicator waarmee jongeren(-

89

Gemeente Borsele over Jeugdparticipatie De gemeente Borsele won in 2008 de Jong Lokaal Bokaal. De prijs is een initiatief van de Nationale Jeugdraad en het programmaministerie YRRU-HXJGHQ*H]LQ'HERNDDOJDDWQDDUGHJHPHHQWHGLHGHEHVWHXLWZHUNLQJZHHWWHJHYHQDDQKHWPHHGRHQPHHGHQNHQHQPHHEHVOLVVHQ van jongeren op lokaal niveau. 'HJHPHHQWH%RUVHOHZLVWGHERNDDOELQQHQWHVOHSHQGRRUJHULFKWHDDQGDFKWYRRUMRQJHUHQSDUWLFLSDWLH=RNHQWGHJHPHHQWHHHQDFWLHYH MRQJHUHQUDDGYDQPHLVMHVHQMRQJHQVWXVVHQGHHQMDDU=RZHOMRQJHUHQYDQKHWYPERDOVYDQKDYRHQYZR]LMQYHUWHJHQZRRUGLJG=H JHYHQJHYUDDJGHQRQJHYUDDJGDGYLHVDDQKHWFROOHJH'DDUQDDVWEXLJHQYHUVFKLOOHQGHZHUNJURHSHQ]LFKRYHUGHSUYHLOLJKHLGHQRUJDQLVDWLH YDQHYHQHPHQWHQ=RUHJHOWGHMRQJHUHQUDDGHHQEXVRPMRQJHUHQXLWGHYLMIWLHQNHUQHQLQ%RUVHOHQDDUHHQELRVFRRSLQ9OLVVLQJHQWHEUHQgen. -RQJHUHQSDUWLFLSDWLHLQ%RUVHOHKHHIWRQGHUDQGHUHJHOHLGWRWHHQJHULFKWMRQJHUHQKXLVYHVWLQJVEHOHLG%LMQLHXZERXZSODQQHQZRUGWUHNHQLQJ JHKRXGHQPHWKXLVYHVWLQJYRRUMRQJHUHQ(QYRRUGHYHUNHHUVYHLOLJKHLGKHHIWGHMRQJHUHQUDDGLQHHQÀOPJHPDDNWYRRUGHMRQJHUHQYDQ JURHSHQ'HÀOPODDW]LHQZDWGHLQYORHGLVYDQKHWJHGUDJYDQMRQJHUHQRSDQGHUHZHJJHEUXLNHUV 'HZHEVLWHZZZMRQJHUHQUDDGERUVHOHQlWRRQWHHQJHYDULHHUGJHKHHOYDQDUWLNHOHQVXEVLGLHDDQYUDJHQHHQIRUXPSROOVHQDDQNRQGLJLQJHQ YDQOHXNHMRQJHUHQDFWLYLWHLWHQ'HRQGHUZHUSHQVOXLWHQDDQELMGHLQWHUHVVHVYDQMRQJHUHQ+HWDDQWDOEH]RHNHUVLVVLQGVHONMDDUPHHU GDQYHUGXEEHOGPHWLQZHOEH]RHNHUV 'HJHPHHQWH%RUVHOHKHFKWDDQHQNHOHEHODQJULMNHXLWJDQJVSXQWHQELMMRQJHUHQSDUWLFLSDWLH -

90

/DDWDPEWHQDUHQGHMRQJHUHQJRHGEHJHOHLGHQ 6WHOGDDUYRRUDOVJHPHHQWHWLMGHQÀQDQFLsOHPLGGHOHQEHVFKLNEDDU 1HHPMRQJHUHQVHULHXV'LWEHWHNHQWHHQJRHGHGLDORRJPHWGHMRQJHUHQRPHHQEHVOLVVLQJWRHWHOLFKWHQ =RUJHUYRRUGDWGHUDDGEHVWDDWXLWHHQJHYDULHHUGJH]HOVFKDS'LWLVEHODQJULMNYRRUGHUHSUHVHQWDWLYLWHLWPDDUHYHQJRHGYRRU het vervangen en aanvullen van het ledenaantal, wanneer dit nodig is. /HWHURSGDWGHWDNHQSDVVHQELMGHLQWHUHVVHVYDQGHMRQJHUHQ /DDWGHUDDGQLHWSROLWLHNJHNOHXUG]LMQGDWYHUWURHEHOWYDDNGHJHJHYHQDGYLH]HQ


Deel 3: De resultaten per provincie en gemeente 'LWGHHOEHYDWHHQLOOXVWUDWLHYDQGHVFRUHVYDQDOOHLQGLFDWRUHQSHU JHPHHQWHLQJUDÀHNHQ'HJHPHHQWHQZRUGHQSHUSURYLQFLHLQDOIDEHWLVFKHYROJRUGHEHKDQGHOG +RHNXQQHQZHGHJHJHYHQVSHUJUDÀHNQXLQWHUSUHWHUHQ" Dit jaar is ervoor gekozen, in navolging van de Amerikaanse versie en net als het vorige jaar, om de percentuele verandering ten opzichte YDQKHWYRRUJDDQGHMDDUJUDÀVFKZHHUWHJHYHQ,QHONHJUDÀHNVWDDW ook de percentuele verandering van het landelijk cijfer weergegeYHQ$DQGHJHPHHQWHOLMNHJUDÀHNHQJDDWHHQSURYLQFLDOHJUDÀHN vooraf. De indicatoren staan aan de linkerzijde van de pagina. HierELMKHEEHQZHGHYROJRUGHYDQYRULJMDDUDDQJHKRXGHQ'HLQGLFDWRUHQ]LMQPHWHHQWUHIZRRUGRPVFKUHYHQ'HSUHFLH]HGHÀQLsULQJHQ uitwerking per indicator is te vinden in deel 1. 'HOHHIWLMGVFDWHJRULHZDDURSGHLQGLFDWRUHQEHWUHNNLQJKHEEHQORRSW van 0 tot en met 17 jaar. Als het gaat om een afwijkende leeftijdscategorie, is dit tussen haakjes achter de indicator vermeld. Rechts

YDQGHJUDÀHNVWDDQGHODQGHOLMNJHPLGGHOGHVFRUHVYDQHQ 2007. Daarnaast staat voor iedere provincie de ranking per indicator vermeld. De scores lopen van 1 (de laagst scorende provincie, dat wil zeggen de provincie die er het minst goed voorstaat), tot en met 12: de hoogst scorende provincie (ofwel de provincie die er het EHVWHYRRUVWDDW ,QGHUHFKWHUNDQWOLMQYDQGHSDJLQDLVGHEHWUHIfende provincie vermeld, met tussen haakjes de overall ranking van GHSURYLQFLH'HRYHUDOOUDQNLQJYDQGHSURYLQFLHLVJHEDVHHUGRSGH opgetelde z-scores van alle indicatoren voor de twaalf provincies. In deel 1 is de methodologische verantwoording te vinden van de WRWVWDQGNRPLQJYDQGHUDQNLQJHQGHRYHUDOOUDQNLQJ,QGHJUDÀHN LVGHSHUFHQWXHOHYHUDQGHULQJYDQGHLQGLFDWRUHQLQGHEHWUHIIHQGH provincie ten opzichte van het voorgaande jaar weergegeven. Heeft HHQSURYLQFLHHHQODJHUHEHWHUH VFRUHRSHHQLQGLFDWRUGDQKHW voorgaande jaar, dan zien we de staaf aan de rechterkant van de nullijn. Heeft een provincie een hogere (slechtere) score dan het voorgaande jaar, dan zien we de staaf aan de linkerkant van de nul-

91

lijn. De mate van stijging of daling is weergegeven als percentage van het voorgaande jaar. Zo was de kindersterfte in 2006 in Drenthe 13,13. In 2007 is dit 'HSHUFHQWXHOHYHUDQGHULQJVWLMJLQJ ZRUGWDOVYROJWEHUHNHQG² 'HPD[LPDOHGDOLQJ YHUEHWHULQJ ZRUGWEHUHLNWDOVGHVFRUHLQLVWHUXJJHORSHQWRW nul, deze wordt dan: ((0 - 13,13) / 13,13) * 100 = -100%. De maxiPDOHVWLMJLQJLVLQWKHRULHYHHOJURWHUGDQ]RDOVEOLMNWXLWKHW YROJHQGHYRRUEHHOG 7RFKKHEEHQZLMHUYRRUJHNR]HQGHPD[LPDOHVWLMJLQJZHHUWHJHYHQDOV Een reden hiervoor is dat gemeenten in 2006 soms ook nul scoorden RSLQGLFDWRUHQ'HEHUHNHQLQJ]RXGDQPRHWHQ]LMQ ¶QLHWEHVWDDQG·9DQGDDUGDWRRNYRRUGH SURYLQFLHVHQJHPHHQWHQZDDUELMGHVFRUHRSHHQLQGLFDWRULQ QXOEHGURHJHQZDDUELM]HLQZHOHHQZDDUGHKDGGHQGH stijging op 100% is gesteld. De waarde 100% is dus een illustratieve ZDDUGHHQJHHQUHsOHZDDUGH$OOHDQGHUHZDDUGHQLQGHJUDÀHNHQ ]LMQUHsHO 1DKHWRYHU]LFKWSHUSURYLQFLHYROJHQGHJUDÀHNHQYDQGHJHPHHQWHQLQGLHSURYLQFLHJHUDQJVFKLNWRSDOIDEHWLVFKHYROJRUGH'H JUDÀHNHQSHUJHPHHQWH]LMQZDWEHWUHIWRSPDDNKHW]HOIGHDOVGH JUDÀHNHQSHUSURYLQFLH%RYHQDDQVWDDWGHQDDPYDQGHJHPHHQWH ZDDUGHJUDÀHNEHWUHNNLQJRSKHHIWPHWWXVVHQKDDNMHVGHRYHUDOO UDQNLQJYDQGHJHPHHQWH'HZDDUGHQYDULsUHQYDQGHODDJVWVFRrende gemeente, dat wil zeggen de gemeente die er het minst goed YRRUVWDDW WRWEHWHNHQWGHKRRJVWVFRUHQGHJHPHHQWH RIZHOGHJHPHHQWHGLHHUKHWEHVWHYRRUVWDDWLQYHUJHOLMNLQJPHWGH andere gemeenten.

92

We willen nog vermelden dat Kinderen in Tel is uitgegaan van de gemeentelijke indeling per 1 januari 2007. Het gaat dan om 443 gemeenten. Per 1 januari 2009 is de situatie ongewijzigd.

Bijlagen Bijlage 1

%HYDWHHQRYHU]LFKWVWDEHOZDDULQSHUSURYLQFLHGHVFRres per indicator zijn weergegeven

Bijlage 2

%HYDWHHQRYHU]LFKWVWDEHOZDDULQSHUJHPHHQWHGH scores per indicator zijn weergegeven.

Bijlage 3

%HYDWHHQRYHU]LFKWVWDEHOZDDULQSHUJHPHHQWHQDDVW de overall ranking ook de rankings per indicator zijn ZHHUJHJHYHQ'HJHPHHQWHQ]LMQLQGHWDEHOJHUDQJschikt van laag naar hoog: van de gemeente die het laagste (dus het minste) scoort, naar de hoogst scorenGHJHPHHQWHGHJHPHHQWHQGLHKHWRSGHEHWUHIIHQGH LQGLFDWRUEHWHUGRHQLQYHUJHOLMNLQJPHWGHDQGHUH gemeenten).

%LMODJH2YHU]LFKWVWDEHOVFRUHVSURYLQFLHV 'H]HRYHU]LFKWVWDEHOWRRQWGHVFRUHVYDQDOOHSURYLQFLHVRSDOOHLQGLFDWRUHQYDQ.LQGHUHQLQ7HORYHUKHWMDDU'HYROJRUGHYDQGHSURYLQFLHVLQGH]HWDEHOLVEHSDDOGGRRUGHWRWDOHUDQJRUGH'HEHVWVFRUHQGHSURYLQFLHNULMJWUDQJQXPPHUHQGHPLQVWJRHGVFRUHQGHUDQJQXPPHU'HSURYLQFLHPHWPLQGHUJRHGHXLWVODJHQVWDDWGXVERYHQDDQRSQXPPHU Overall ranking

Provincie

Kinder- ZuigelingenMet delict sterfte sterfte voor rechter

Werkloze Kk in jeugdjongeren zorg

Kk in achterstandswijken

Kk in uitkeringsgezin

Melding kindermishandeling

Achterstandsleerlingen

1

Zuid-Holland

14,29

3,80

4,15%

1,20%

2

Groningen

15,89

4,93

3,48%

1,46%

3

Flevoland

15,28

4,41

3,69%

4

Friesland

16,89

3,40

5

Noord-Holland

14,59

6

Drenthe

7

/LPEXUJ

8

2,21%

16,33%

8,65%

1,13%

23,54%

2,24%

58

0,82%

1,48%

37,66%

7,55%

0,69%

16,06%

1,74%

37

0,75%

1,33%

2,56%

11,08%

6,38%

0,67%

17,77%

1,34%

31

1,16%

3,48%

1,31%

1,87%

38,13%

4,90%

0,93%

13,93%

1,50%

47

0,66%

3,64

3,99%

0,95%

1,21%

11,83%

7,13%

0,52%

19,54%

2,34%

51

0,69%

14,37

2,88

3,19%

1,64%

1,75%

24,94%

4,81%

0,85%

13,69%

2,38%

39

0,65%

12,35

3,07

2,95%

1,46%

1,78%

19,64%

5,88%

0,28%

17,14%

2,30%

45

0,69%

1RRUG%UDEDQW

13,49

3,16

3,15%

0,87%

2,30%

8,36%

4,48%

0,82%

17,09%

1,95%

51

0,48%

9

Zeeland

20,34

2,13

3,66%

0,90%

2,58%

6,25%

4,10%

0,78%

15,50%

0,78%

41

0,71%

10

Overijssel

9,44

4,56

3,01%

1,08%

1,59%

16,10%

4,81%

0,74%

15,38%

1,51%

59

0,66%

11

Utrecht

13,80

3,62

3,19%

0,68%

8,48%

5,05%

0,38%

14,81%

1,90%

66

0,46%

12

Gelderland

14,45

4,06

2,91%

0,87%

8,09%

4,57%

0,50%

15,43%

1,76%

54

0,53%

1,81%

Relatief Speelruimte verzuim

Tienermoeders

335

336

Bijlage 2: Scores per gemeente per indicator 'H]HRYHU]LFKWVWDEHOWRRQWGHVFRUHVYDQDOOHJHPHHQWHQRSDOOHLQGLFDWRUHQYDQ.LQGHUHQLQ7HO'HYROJRUGHYDQGHJHPHHQWHQLQGH]HWDEHOLVEHSDDOGGRRUGHWRWDOHUDQJRUGH'H EHVWVFRUHQGHJHPHHQWHNULMJWUDQJQXPPHUHQGHPLQVWJRHGVFRUHQGHUDQJQXPPHU'HJHPHHQWHPHWPLQGHUJRHGHXLWVODJHQVWDDWGXVERYHQDDQRSQXPPHU

Overall ranking

Provincie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Rotterdam s-Gravenhage Amsterdam Reiderland Heerlen Almelo Kerkrade Enschede Dordrecht Schiedam Roermond Appingedam het Bildt 7LOEXUJ Den Helder Leeuwarden Arnhem Delfzijl Lelystad Hoogezand-Sappemeer Helmond Vlissingen Smallingerland Delft Groningen Emmen Maassluis Pekela Menterwolde Capelle aan den IJssel Gouda Nijmegen

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 22,90 19,74 25,76 0,00 21,46 23,58 15,59 20,66 17,38 17,67 32,77 10,56 38,49 13,16 12,45 19,28 10,24 21,91 12,47 17,71 28,39 26,25 14,44 16,62 22,33 11,07 22,47 8,74 54,93 12,67 6,08 13,31

6,33 3,31 4,86 12,66 1,33 4,60 5,45 8,50 1,60 3,68 5,67 24,79 7,94 3,09 5,09 2,86 8,29 8,00 4,94 3,08 5,31 0,00 5,06 3,18 3,04 1,89 6,62 0,00 19,05 10,28 4,46 4,19

6,13% 6,21% 6,18% 1,90% 4,27% 4,96% 4,27% 3,78% 4,74% 4,79% 5,25% 5,75% 3,09% 4,33% 5,21% 4,86% 4,32% 5,82% 4,59% 4,29% 3,99% 5,94% 4,19% 3,90% 3,96% 3,79% 4,77% 4,01% 3,28% 4,25% 4,02% 3,56%

Werkloze jongeren 1,95% 2,19% 1,25% 4,92% 2,31% 2,74% 2,90% 1,82% 1,53% 1,13% 1,99% 2,66% 0,95% 1,01% 2,10% 2,05% 1,67% 2,55% 1,84% 2,71% 2,51% 0,99% 1,57% 0,94% 1,05% 2,18% 1,23% 2,38% 2,63% 0,85% 1,33% 1,32%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,94% 2,81% 1,94% 1,83% 2,95% 1,85% 2,09% 2,34% 3,19% 1,98% 2,36% 1,21% 2,38% 2,18% 2,44% 2,80% 2,25% 1,04% 3,70% 1,62% 3,13% 3,47% 2,61% 3,12% 2,44% 2,04% 1,98% 1,56% 1,05% 1,77% 3,55% 2,58%

54,98% 32,33% 36,84% 100,00% 74,28% 39,22% 48,07% 46,11% 29,60% 30,12% 42,99% 50,79% 89,68% 36,86% 16,73% 31,46% 31,39% 29,78% 8,00% 56,27% 31,12% 14,76% 43,48% 27,62% 41,18% 55,53% 0,00% 99,64% 49,56% 9,17% 0,00% 25,50%

21,66% 13,33% 17,15% 9,91% 11,90% 9,13% 9,27% 11,14% 9,32% 10,78% 9,19% 7,52% 4,16% 8,57% 9,23% 11,83% 14,42% 8,15% 8,06% 9,77% 6,98% 8,76% 6,33% 10,27% 14,29% 6,84% 9,72% 7,80% 4,00% 8,98% 6,83% 12,16%

1,67% 1,20% 0,35% 1,68% 0,46% 0,97% 0,38% 1,49% 1,43% 1,17% 0,35% 0,46% 1,82% 2,17% 1,43% 1,80% 0,84% 0,71% 0,79% 0,77% 0,90% 1,31% 1,24% 1,20% 0,95% 1,18% 1,05% 0,92% 0,15% 1,67% 1,88% 0,77%

45,95% 36,15% 40,98% 25,05% 26,94% 24,00% 27,29% 24,16% 29,73% 36,17% 27,50% 18,55% 15,91% 23,31% 24,65% 15,95% 25,72% 26,86% 22,40% 28,22% 22,74% 21,53% 20,16% 20,06% 18,66% 23,24% 28,41% 30,00% 18,86% 20,80% 20,84% 21,64%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

4,73% 3,23% 4,82% 1,25% 3,84% 2,73% 2,48% 2,77% 2,12% 2,48% 2,47% 2,06% 0,72% 3,69% 2,18% 1,44% 3,24% 2,87% 2,34% 0,51% 1,89% 1,34% 2,02% 3,66% 2,50% 4,32% 2,65% 0,84% 0,24% 2,66%

59 99 62 32 34 61 32 43 44 70 38 60 73 61 34 34 30 23 24 39 66 45 63 67 46 35 60 38 39 58 90 54

1,63% 1,28% 1,18% 1,02% 1,25% 1,22% 2,14% 0,90% 1,59% 1,28% 1,31% 0,61% 1,29% 0,95% 1,46% 1,01% 1,00% 1,10% 1,91% 1,30% 0,34% 1,14% 1,31% 0,74% 0,89% 0,80% 0,87% 0,89% 0,81% 1,07% 0,66% 0,45%

4,64%

337

338

Overall ranking

Provincie

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Eindhoven Stadskanaal Venlo Bolsward Leiden Assen Brunssum Leerdam Utrecht Zoetermeer Winschoten Harlingen 'RHVEXUJ Ferwerderadiel Sneek Vlaardingen Breda Spijkenisse Moordrecht Kollumerland c.a. 0LGGHOEXUJ Achtkarspelen Hoogeveen Eemsmond Maastricht Veendam Tiel Winterswijk Zutphen Ouderkerk Almere Ede Vlagtwedde Deventer Beverwijk Vaals Zwolle Noord-Beveland

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 20,36 14,43 23,27 36,62 9,44 10,44 18,12 15,33 17,96 14,67 22,37 29,95 18,98 48,07 17,09 17,73 20,53 15,84 0,00 49,50 35,10 27,46 21,54 26,11 11,48 17,53 10,10 11,85 12,20 38,44 16,38 25,50 30,43 14,61 30,23 13,82 19,91 18,68

4,13 0,00 3,06 0,00 1,50 3,98 8,30 4,22 3,65 4,70 0,00 0,00 10,64 0,00 8,22 1,39 3,98 1,42 10,99 13,33 3,87 2,73 3,16 11,90 4,54 7,58 2,03 13,07 3,62 12,50 3,51 2,26 13,61 4,84 7,16 0,00 3,61 0,00

4,23% 2,67% 4,23% 4,08% 4,09% 4,69% 3,76% 3,64% 4,20% 4,07% 5,04% 3,58% 4,92% 2,48% 4,39% 3,92% 4,14% 3,78% 3,04% 2,29% 4,41% 2,75% 3,07% 2,06% 2,80% 3,83% 4,29% 3,74% 3,95% 2,24% 3,86% 2,57% 2,91% 4,93% 3,58% 1,78% 4,27% 4,87%

Werkloze jongeren 0,87% 2,41% 1,60% 1,09% 1,11% 2,54% 1,77% 0,84% 0,77% 1,26% 2,37% 1,36% 0,99% 2,18% 1,80% 1,41% 1,17% 0,89% 1,26% 0,69% 1,18% 1,28% 1,68% 1,25% 1,28% 2,99% 1,64% 1,48% 2,06% 0,00% 1,53% 0,60% 1,38% 1,15% 1,42% 1,26% 1,07% 0,00%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 3,69% 1,30% 2,11% 1,49% 3,18% 2,04% 2,06% 1,94% 3,49% 1,89% 1,64% 2,15% 1,56% 2,10% 1,84% 2,44% 2,29% 3,08% 1,27% 2,98% 1,58% 2,25% 1,38% 2,57% 1,53% 1,91% 1,99% 2,50% 2,39% 2,28% 2,06% 0,93% 2,19% 1,00% 1,81% 2,77% 4,26%

13,33% 57,64% 22,20% 68,95% 7,25% 22,80% 45,49% 30,05% 31,33% 5,01% 17,89% 56,94% 18,65% 79,68% 39,12% 0,00% 15,72% 4,22% 0,00% 82,27% 0,17% 65,03% 37,45% 81,85% 32,92% 14,68% 8,61% 12,35% 20,68% 0,00% 4,05% 0,00% 99,30% 15,55% 0,00% 72,11% 9,53% 0,00%

8,69% 7,91% 7,77% 5,58% 8,50% 7,21% 8,22% 4,34% 10,86% 8,58% 8,44% 6,46% 7,18% 3,77% 6,63% 10,10% 6,99% 8,66% 3,32% 3,59% 5,84% 3,50% 6,00% 5,48% 9,87% 6,54% 6,89% 3,22% 6,70% 1,49% 7,65% 4,54% 2,39% 5,78% 5,34% 7,57% 6,46% 2,94%

1,14% 0,82% 0,27% 1,07% 1,87% 1,22% 0,35% 1,16% 0,52% 1,03% 0,79% 0,70% 0,49% 0,57% 0,76% 0,95% 0,85% 1,22% 0,76% 0,39% 0,83% 1,08% 0,83% 0,81% 0,40% 0,91% 1,00% 0,77% 0,71% 1,14% 0,75% 0,48% 0,69% 0,78% 0,90% 0,00% 0,99% 0,88%

24,40% 16,28% 25,81% 9,95% 21,96% 10,12% 20,55% 26,91% 28,93% 16,67% 16,93% 17,65% 24,89% 12,45% 10,14% 31,74% 16,20% 26,08% 15,78% 23,06% 15,44% 20,83% 22,78% 11,26% 20,14% 21,78% 25,10% 16,76% 11,59% 13,55% 20,52% 17,70% 14,64% 16,91% 20,16% 23,39% 12,42% 12,78%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,44% 4,94% 4,12% 2,84% 0,99% 2,01% 2,49% 1,55% 2,51% 3,31% 2,01% 1,81% 2,66% 0,66% 2,55% 2,38% 3,52% 1,86% 1,87% 0,81% 0,99% 0,49% 1,08% 0,87% 2,68% 1,60% 0,40% 1,44% 0,99% 1,52% 1,47% 5,03% 1,15% 1,80% 1,86% 4,59% 1,69% 1,70%

48 37 56 55 80 34 34 118 66 46 33 77 56 85 43 45 73 57 132 36 56 64 42 57 46 19 81 58 55 183 42 130 27 59 68 37 53 40

0,88% 1,26% 0,86% 1,16% 0,73% 1,29% 0,84% 0,88% 0,58% 0,56% 1,03% 0,98% 0,32% 0,80% 0,74% 0,66% 0,43% 0,97% 1,26% 0,46% 0,89% 0,99% 0,88% 0,62% 0,77% 0,24% 0,91% 1,18% 1,21% 0,00% 1,10% 0,67% 0,22% 0,78% 0,78% 0,89% 0,80% 1,85%

Overall ranking

Provincie

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

Terneuzen Nieuw-Lekkerland *HHUWUXLGHQEHUJ Boskoop Oss Dantumadeel Dongeradeel Sittard-Geleen Alkmaar Bellingwedde IJsselstein Weststellingwerf Cuijk Rucphen Bodegraven Hellevoetsluis V+HUWRJHQERVFK Amersfoort Gorinchem Boxtel De Marne Rijswijk Haarlem Hengelo (O.) Oosterhout Heerenveen /HLGVFKHQGDP9RRUEXUJ Zaanstad Nijefurd Zwijndrecht Noordoostpolder Hoorn Margraten Renkum Heerhugowaard Tholen $OEODVVHUGDP Sliedrecht


3,93 0,00 0,00 5,08 8,99 0,00 6,87 0,00 5,59 0,00 4,45 0,00 8,03 0,00 4,41 4,94 4,32 6,12 2,66 0,00 18,52 2,19 1,64 3,14 3,97 2,13 5,41 2,46 7,41 8,99 8,61 3,95 10,87 3,66 3,03 9,29 4,20 0,00

4,15% 2,68% 3,26% 2,59% 3,86% 3,89% 2,57% 3,14% 3,69% 2,19% 3,70% 4,59% 3,08% 2,06% 2,67% 4,57% 4,69% 3,32% 3,93% 3,00% 2,90% 3,60% 4,05% 3,65% 4,59% 4,71% 3,65% 3,37% 2,38% 2,64% 2,75% 4,46% 4,27% 3,46% 3,22% 2,21% 3,70% 3,35%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,81% 1,92% 1,92% 3,20% 3,22% 1,17% 1,35% 2,14% 1,16% 1,40% 1,55% 2,85% 1,74% 2,80% 1,46% 0,03% 2,58% 2,81% 0,96% 2,43% 1,13% 0,02% 2,21% 2,09% 2,41% 1,16% 1,54% 2,23% 2,17% 1,25% 3,57% 1,60% 1,25% 2,02% 2,42% 1,62%

8,26% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 84,29% 67,55% 19,35% 8,25% 42,48% 0,00% 70,98% 40,86% 36,31% 0,00% 0,00% 19,70% 9,69% 9,21% 19,30% 43,07% 0,00% 13,59% 0,00% 0,00% 19,57% 8,63% 17,56% 65,08% 0,00% 62,33% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,14% 0,00% 0,00%

5,44% 1,78% 3,23% 3,70% 4,31% 4,97% 4,43% 7,53% 6,32% 5,05% 4,40% 4,62% 4,33% 3,76% 2,84% 4,44% 6,82% 5,20% 5,42% 4,62% 5,23% 8,61% 5,94% 6,66% 4,08% 5,11% 7,01% 6,22% 2,50% 5,75% 4,22% 4,77% 2,02% 4,04% 3,32% 2,96% 3,70% 3,17%

1,04% 1,18% 1,39% 0,77% 0,38% 0,67% 0,95% 0,35% 1,23% 0,45% 0,29% 0,74% 1,05% 0,78% 1,08% 0,90% 0,90% 0,51% 1,03% 0,88% 0,65% 0,82% 0,98% 1,08% 1,40% 0,98% 0,81% 0,35% 1,00% 1,14% 0,58% 0,74% 0,10% 0,90% 1,08% 0,45% 1,35% 0,50%

18,16% 18,69% 18,75% 14,95% 21,41% 12,40% 20,52% 16,54% 18,90% 19,93% 14,59% 16,08% 17,44% 26,68% 14,27% 20,46% 20,00% 12,92% 21,47% 17,11% 12,07% 22,20% 20,90% 15,28% 16,46% 11,61% 11,47% 21,83% 8,22% 17,40% 10,54% 16,88% 4,64% 8,69% 11,15% 21,62% 14,15% 21,88%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,22% 0,44% 5,56% 1,43% 2,77% 1,71% 1,01% 1,04% 1,92% 1,01% 1,79% 0,43% 0,70% 2,91%

38 187 38 210 46 52 50 59 53 20 181 51 52 97 141 69 41 108 56 62 17 21 70 64 45 41 62 71 33 45 42 80 110 61 107 93 73 91

0,90% 0,85% 0,93% 0,00% 0,51% 0,30% 0,48% 0,76% 0,64% 0,76% 0,30% 0,73% 0,30% 0,00% 0,31% 0,66% 0,72% 0,82% 0,22% 0,41% 0,94% 0,57% 0,81% 1,21% 0,52% 0,48% 0,38% 0,61% 0,00% 0,55% 0,88% 0,77% 0,24% 0,87% 0,67% 0,65% 0,38% 0,56%

1,21% 2,40% 1,22% 1,56% 1,46% 1,49% 1,93% 0,66% 0,97% 2,02% 3,54% 1,63% 2,41% 1,65% 1,55% 0,52% 1,49% 4,61% 1,00% 2,14% 1,94% 1,56% 1,55%

339

340

Overall ranking

Provincie

109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146

Nieuwegein Loppersum Veenendaal Venray Roosendaal Landgraaf Steenwijkerland Staphorst Urk Goes Reimerswaal Rheden Harderwijk Waalwijk Hilversum Alphen aan den Rijn Neder-Betuwe Twenterand Beesel Leiderdorp Ooststellingwerf 2OGHEURHN Doetinchem Uden Druten Zeist Schagen Coevorden Maarssen (OEXUJ Dongen Bergen op Zoom 5R]HQEXUJ Lemsterland Katwijk Deurne Hattem Schijndel


6,45 18,18 4,93 5,41 1,24 6,58 8,58 11,81 0,00 0,00 2,96 11,11 1,95 2,10 2,12 5,60 6,62 6,85 0,00 3,88 0,00 0,00 3,38 0,00 5,24 1,53 0,00 2,96 4,66 3,58 7,91 0,00 0,00 0,00 1,28 3,47 0,00 9,13

3,81% 2,04% 2,32% 3,81% 3,23% 3,26% 2,14% 1,93% 3,89% 4,06% 2,49% 3,00% 3,25% 3,36% 4,00% 3,69% 2,30% 1,51% 2,88% 3,51% 2,14% 3,83% 3,77% 3,27% 2,56% 5,07% 4,05% 2,85% 3,15% 2,32% 2,50% 3,57% 4,76% 3,97% 2,60% 3,43% 2,31% 3,77%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen

0,70% 0,86% 2,25% 1,42% 1,96% 0,65% 1,56% 3,01% 2,59% 1,78% 2,01% 1,48% 1,18% 2,94% 1,24% 1,24% 1,85% 2,64% 1,55% 1,84% 2,71% 3,74% 0,94% 1,17% 1,36% 1,72% 1,52% 1,83% 1,23% 2,01% 1,83% 2,23% 1,39% 2,98%

0,00% 41,87% 10,28% 21,57% 0,00% 0,00% 40,25% 27,71% 0,00% 0,00% 21,63% 13,60% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 40,16% 0,00% 0,00% 53,34% 0,00% 8,80% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 11,58% 0,00% 0,00% 0,00% 8,51% 0,00% 61,10% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

5,54% 5,33% 6,23% 4,89% 5,08% 6,14% 4,66% 1,02% 2,13% 4,58% 2,88% 5,22% 3,81% 3,53% 4,18% 4,13% 1,88% 3,05% 4,38% 3,44% 3,46% 1,96% 3,52% 3,71% 3,91% 5,16% 4,22% 4,91% 2,31% 1,81% 2,82% 5,65% 4,60% 4,15% 2,31% 3,07% 1,83% 2,34%

0,51% 0,45% 0,33% 0,46% 0,82% 0,38% 0,70% 0,18% 0,27% 0,93% 0,43% 0,43% 0,55% 1,05% 0,72% 1,42% 0,72% 0,65% 0,37% 1,20% 0,62% 0,70% 0,42% 0,49% 0,32% 0,42% 0,67% 0,79% 0,27% 0,47% 1,22% 0,70% 0,77% 0,61% 1,15% 0,40% 0,40% 0,66%

17,16% 7,40% 16,56% 19,19% 22,86% 18,97% 12,12% 28,49% 21,73% 11,94% 20,75% 12,98% 19,05% 19,76% 13,59% 11,43% 19,76% 22,87% 19,23% 8,43% 13,69% 19,44% 11,76% 15,10% 17,28% 11,75% 13,80% 15,22% 10,87% 14,93% 14,07% 26,02% 23,75% 13,20% 20,97% 15,57% 4,46% 14,95%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

3,08% 1,35% 1,19% 1,92% 2,47% 2,48% 1,41% 0,34% 0,27% 0,78% 0,73% 1,83% 2,70% 2,32% 1,65% 1,67% 1,16% 1,89% 3,67% 0,99% 1,14% 2,97% 1,88%

40 81 137 88 71 32 56 133 140 30 52 58 76 59 97 38 139 88 87 71 49 92 62 46 52 43 65 26 55 167 73 46 29 51 107 71 48 63

0,56% 0,30% 0,38% 0,27% 0,61% 0,36% 0,69% 1,68% 1,10% 0,49% 1,19% 0,43% 0,64% 0,68% 0,89% 0,36% 1,21% 0,48% 0,56% 0,27% 0,90% 0,12% 0,51% 0,77% 0,36% 0,40% 0,57% 0,61% 0,55% 0,42% 0,92% 0,50% 1,17% 0,26% 0,41% 0,47% 0,76% 0,14%

1,66% 1,44% 0,95% 3,50% 5,62% 1,18% 0,78% 0,93% 1,83% 1,97% 0,99% 1,01% 9,70%

Overall ranking

Provincie

147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184

Etten-Leur Vianen Bunschoten Schoonhoven Woensdrecht Hardinxveld-Giessendam &XOHPERUJ Purmerend Meppel $DOEXUJ Heerde Heusden Opsterland Veldhoven Kampen Apeldoorn Papendrecht Moerdijk Weesp Wieringermeer Grootegast :RXGHQEHUJ Boekel Hillegom Vlieland Zandvoort Velsen 9DONHQEXUJDDQGH*HXO Heemskerk Wûnseradiel Boarnsterhim Borger-Odoorn Schermer Beek Barneveld Gilze en Rijen %HUJDPEDFKW Rhenen


2,36 0,00 0,00 0,00 0,00 4,33 9,55 0,00 2,77 0,00 0,00 6,49 3,11 4,88 6,13 1,81 2,81 0,00 0,00 14,29 0,00 0,00 0,00 4,69 0,00 6,49 6,61 0,00 0,00 0,00 13,51 0,00 21,28 9,52 8,53 0,00 0,00 4,07

2,76% 3,15% 2,43% 3,01% 1,76% 2,32% 2,07% 3,94% 3,12% 3,53% 3,83% 3,07% 2,17% 3,08% 2,42% 3,43% 3,47% 1,57% 3,02% 2,35% 2,77% 2,37% 2,12% 4,22% 1,85% 5,91% 3,52% 1,79% 2,61% 2,80% 3,95% 1,20% 1,61% 2,21% 2,45% 2,60% 2,03% 2,87%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,71%

2,64% 1,97% 2,33% 1,43% 1,29% 1,59% 1,52% 1,94% 2,45% 1,73% 4,39% 1,97% 2,28% 1,92% 1,67% 0,85% 1,18% 0,98% 2,70% 1,92% 0,00% 1,77% 1,01% 1,36% 1,01% 1,33% 1,48% 1,60% 0,87% 1,93% 1,77% 1,51% 2,46%

0,13% 19,34% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,33% 0,00% 13,24% 0,00% 0,00% 0,00% 28,31% 0,00% 11,73% 3,92% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 69,34% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 19,34% 7,03% 23,79% 0,00% 0,00% 11,77% 0,00% 0,00% 0,00%

4,59% 3,70% 1,36% 4,03% 2,32% 0,65% 7,24% 4,49% 4,49% 0,61% 2,24% 3,61% 3,00% 2,99% 3,19% 4,61% 3,99% 2,43% 6,14% 3,03% 2,85% 2,04% 2,01% 2,32% 0,00% 5,20% 4,37% 3,99% 5,33% 2,74% 2,83% 3,19% 1,58% 4,69% 1,89% 3,15% 1,27% 3,45%

1,00% 0,57% 0,25% 0,88% 0,97% 0,57% 0,45% 0,28% 0,71% 0,64% 0,50% 0,50% 0,50% 0,34% 0,68% 0,58% 0,78% 0,72% 0,67% 0,94% 0,66% 0,20% 0,24% 0,90% 0,39% 1,21% 0,75% 0,20% 0,92% 0,99% 0,59% 0,99% 0,87% 0,18% 0,30% 1,63% 0,85% 0,30%

13,59% 11,09% 25,59% 15,20% 19,75% 13,96% 16,54% 18,22% 11,78% 22,08% 18,09% 18,53% 13,27% 8,17% 12,03% 15,08% 12,28% 12,99% 12,81% 9,70% 12,74% 9,57% 31,04% 9,86% 6,03% 10,37% 13,57% 7,02% 21,27% 7,19% 7,27% 10,30% 7,25% 10,57% 23,57% 17,55% 14,08% 23,35%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,02% 1,47% 2,28% 1,50% 0,92% 1,55% 0,74% 2,78% 0,77% 3,53% 0,73% 1,33% 2,57% 1,40% 2,11% 0,95% 1,55% 7,92% 1,64% 1,70% 0,78% 0,60% 0,27% 1,00% 23,56% 0,48% 1,10% 4,58% 2,16% 0,96% 0,99% 2,36% 1,37% 1,61% 0,35% 0,90% 1,47% 1,83%

75 109 119 98 58 135 89 52 57 89 45 47 44 49 80 51 62 30 62 32 60 60 83 90 51 17 25 49 45 98 45 44 115 107 75 32 102 65

0,50% 0,34% 0,41% 0,26% 0,54% 0,48% 0,60% 0,76% 0,45% 0,46% 0,38% 0,29% 0,22% 0,46% 0,42% 0,52% 0,45% 0,00% 1,05% 0,54% 0,82% 1,36% 0,97% 0,44% 2,15% 0,25% 0,65% 0,71% 0,54% 0,28% 0,20% 0,66% 0,00% 0,42% 0,60% 0,54% 0,30% 0,21%

341

342

Overall ranking

Provincie

185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222

Nieuwerkerk aan den IJssel Zevenhuizen-Moerkapelle Schinnen Zwartewaterland Franekeradeel Ridderkerk Veghel +DOGHUEHUJH Soest Wageningen Anna Paulowna Oisterwijk Tynaarlo Nijkerk Goirle Geldrop-Mierlo Zundert Meerssen Marum Korendijk Menaldumadeel Waddinxveen Weert Millingen aan de Rijn Oude IJsselstreek $EFRXGH Neerijnen Zeewolde Cromstrijen +DUGHQEHUJ Rijnwaarden Enkhuizen 2QGHUEDQNHQ Stede Broec Renswoude Beuningen Leeuwarderadeel Valkenswaard


4,24 0,00 11,24 3,13 0,00 5,48 5,31 0,00 2,11 0,00 0,00 0,00 7,33 2,05 0,00 2,70 6,49 0,00 0,00 0,00 13,70 0,00 4,52 0,00 2,53 0,00 6,41 12,30 16,13 4,67 10,10 0,00 0,00 4,17 0,00 9,66 0,00 0,00

4,00% 2,26% 1,66% 2,83% 3,02% 2,27% 2,57% 2,21% 2,62% 1,96% 3,93% 2,02% 3,21% 2,35% 2,05% 2,26% 1,69% 1,78% 3,64% 3,05% 2,18% 2,15% 2,45% 1,37% 1,89% 1,96% 1,45% 2,93% 1,80% 1,88% 2,43% 4,50% 1,89% 2,91% 2,56% 2,28% 2,25% 2,46%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,14% 2,08% 1,40% 1,23% 1,69% 0,97% 2,52% 1,92% 1,70% 1,00% 1,50% 1,62% 1,51% 2,89% 3,16% 2,04% 1,62% 0,73% 1,62% 1,66% 2,96% 1,11% 1,43% 1,58% 1,14% 3,03% 1,54% 1,50% 1,60% 0,86% 1,12% 1,18% 1,73% 2,46% 3,08%

0,00% 0,00% 0,00% 0,92% 20,73% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,94% 27,59% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14,77% 0,00% 1,29% 0,00% 0,00% 0,00% 42,04% 0,00% 0,00% 6,13% 0,00% 9,86% 5,33% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 3,48% 0,00%

2,77% 2,31% 5,15% 1,26% 4,91% 4,72% 2,98% 3,64% 3,23% 5,88% 2,05% 2,56% 1,44% 1,59% 2,57% 3,89% 2,04% 3,49% 2,43% 0,79% 1,78% 2,65% 4,78% 3,76% 3,58% 1,33% 1,67% 2,48% 1,07% 2,62% 4,11% 3,37% 4,74% 2,95% 1,58% 3,42% 2,73% 4,04%

0,83% 0,65% 0,22% 0,41% 0,83% 0,74% 0,28% 0,71% 0,28% 0,64% 0,56% 1,14% 0,60% 0,29% 1,11% 0,58% 0,52% 0,10% 0,73% 1,42% 0,74% 1,44% 0,20% 0,45% 0,45% 0,31% 0,30% 0,36% 1,22% 0,46% 0,70% 0,60% 0,12% 1,10% 0,39% 0,28% 1,02% 0,40%

3,79% 9,91% 13,80% 13,22% 15,00% 19,56% 15,84% 18,75% 11,38% 10,93% 17,09% 9,00% 3,32% 14,18% 12,83% 13,77% 15,97% 4,66% 13,95% 13,87% 13,52% 13,49% 19,56% 22,46% 17,59% 2,39% 19,99% 2,37% 7,14% 14,35% 17,21% 20,98% 13,02% 13,32% 16,71% 10,99% 12,19% 10,27%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

2,43%

49 63 43 87 47 36 69 60 102 69 60 72 57 118 50 50 98 59 63 72 59 45 44 95 91 119 86 16 36 66 32 49 80 35 63 59 66 37

0,63% 1,21% 0,76% 1,17% 0,17% 0,41% 0,17% 0,59% 0,39% 0,91% 0,43% 1,18% 0,20% 0,65% 0,72% 0,38% 0,16% 0,72% 0,00% 0,56% 0,46% 0,34% 0,44% 0,00% 0,28% 0,41% 0,29% 0,43% 0,52% 0,48% 0,00% 0,36% 1,28% 0,31% 1,14% 0,12% 0,57% 0,36%

1,65% 0,89% 0,73% 1,24% 1,70% 1,15% 2,40% 1,34% 1,67% 1,15% 3,70% 0,62% 0,00% 1,27% 1,58% 4,61% 1,23% 0,59% 0,56% 0,58% 1,55% 0,60% 0,39% 3,47% 1,34% 2,32% 0,43% 2,54% 0,66% 1,50% 2,45% 0,68% 1,24% 1,80% 0,91% 0,77%

Overall ranking

Provincie

223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260

Epe Scheemda Tytsjerksteradiel Montferland Kapelle Dronten Kessel Asten Midden-Drenthe Huizen Aalten :\PEULWVHUDGLHO Nieuwkoop Best 6WHHQEHUJHQ Lopik Echt-Susteren Westland Leek Oud-Beijerland Diemen Beemster Gemert-Bakel Winsum Someren Hulst Buren Binnenmaas Loon op Zand Voorschoten Bussum Langedijk Dirksland Krimpen aan den IJssel Brummen Stein +HQGULN,GR$PEDFKW 0HGHPEOLN


0,00 0,00 3,05 3,42 0,00 2,30 0,00 5,85 0,00 4,42 3,13 0,00 3,79 2,95 0,00 0,00 3,86 0,87 9,48 0,00 0,00 12,05 3,26 0,00 7,41 0,00 11,24 3,53 0,00 0,00 6,02 3,65 0,00 0,00 0,00 4,74 2,87 3,69

2,81% 2,60% 2,45% 2,36% 2,93% 2,77% 2,10% 2,03% 2,93% 3,02% 2,44% 2,65% 1,60% 1,80% 2,30% 2,48% 2,08% 3,55% 2,82% 2,70% 2,87% 1,06% 1,76% 2,30% 0,88% 3,54% 1,93% 2,17% 2,63% 2,84% 2,41% 2,71% 2,05% 3,35% 4,35% 2,72% 2,12% 2,62%



16,27% 10,59% 0,00% 0,28% 0,00% 0,15% 0,00% 0,00% 31,16% 0,00% 29,04% 6,47% 0,76% 0,00% 0,00% 0,00% 2,32% 0,42% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 16,12% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,87% 3,91% 2,17% 2,97% 1,66% 4,95% 2,10% 2,58% 2,65% 3,23% 1,75% 1,68% 1,89% 3,39% 2,83% 2,12% 3,92% 2,49% 3,85% 1,75% 6,18% 2,08% 2,82% 4,39% 2,52% 2,45% 1,51% 1,50% 1,99% 2,52% 3,00% 2,92% 1,44% 3,34% 2,12% 3,59% 1,39% 1,59%

0,26% 0,13% 0,75% 0,50% 0,53% 0,63% 0,63% 0,39% 0,52% 0,65% 0,45% 0,34% 1,04% 0,24% 0,71% 0,42% 0,25% 0,34% 0,29% 0,96% 0,30% 0,10% 0,41% 0,76% 0,57% 0,60% 0,44% 1,45% 1,67% 1,24% 0,19% 0,78% 1,40% 0,55% 0,32% 0,08% 0,53% 0,41%

17,89% 15,59% 10,82% 15,55% 7,52% 12,09% 7,11% 13,31% 9,02% 9,50% 13,60% 7,18% 9,11% 8,77% 17,32% 17,22% 13,06% 13,30% 6,28% 5,25% 17,53% 3,50% 18,83% 8,08% 18,05% 12,77% 12,19% 8,71% 15,00% 6,23% 6,11% 11,46% 17,28% 14,26% 14,60% 12,58% 11,17% 11,80%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

2,23% 0,97% 1,29% 1,36% 0,50% 0,10% 0,85% 2,34% 2,19% 1,65% 0,67% 0,58% 0,81% 3,86% 1,46% 0,51% 0,77% 0,65% 1,49% 0,57% 3,06% 0,27% 0,25% 0,86% 1,62% 0,58% 1,87% 0,51% 1,12% 1,00% 1,64% 2,35% 0,66% 1,04% 0,56% 1,63% 1,55%

65 33 39 62 126 14 73 61 62 70 58 60 104 47 70 126 85 109 48 87 53 96 63 53 89 48 25 50 23 50 117 63 44 51 52 43 91 63

0,44% 0,84% 0,44% 0,30% 0,00% 0,91% 0,00% 0,00% 0,10% 0,28% 0,73% 0,21% 0,11% 0,11% 0,46% 0,43% 0,46% 0,18% 0,33% 0,50% 0,25% 0,79% 0,54% 0,88% 0,00% 0,72% 0,66% 0,63% 0,15% 0,14% 0,27% 0,12% 1,23% 0,65% 0,33% 0,41% 0,12% 0,71%

343

344

Overall ranking

Provincie

261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298

Schouwen-Duiveland Werkendam Aa en Hunze Borne Ommen Losser Gaasterlân-Sleat Westervoort 2YHUEHWXZH Zijpe Helden Zevenaar Woudrichem Hellendoorn Gulpen-Wittem Ermelo Rijssen-Holten Pijnacker-Nootdorp Haaren Eersel Rijnwoude *URHVEHHN Putten Westerveld -DFREVZRXGH Utrechtse Heuvelrug Lochem Graafstroom =DOWERPPHO Borsele Vlist Berkelland +LOYDUHQEHHN Alkemade Giessenlanden Littenseradiel Bernheze Oost Gelre


0,00 3,36 8,44 0,00 5,52 0,00 0,00 0,00 4,32 0,00 5,49 0,00 0,00 2,34 0,00 4,15 6,12 0,00 0,00 13,99 0,00 6,94 4,00 0,00 8,40 2,39 6,85 0,00 0,00 0,00 0,00 2,21 29,20 7,94 7,09 0,00 3,07 0,00

3,16% 2,27% 2,34% 2,47% 1,96% 2,87% 1,79% 3,43% 2,74% 1,87% 2,18% 2,22% 2,58% 2,17% 1,12% 2,94% 1,43% 2,84% 1,50% 1,39% 2,03% 1,95% 2,19% 2,64% 1,74% 3,69% 2,81% 1,98% 2,20% 2,82% 1,28% 4,09% 1,97% 1,65% 1,73% 2,37% 1,91% 2,63%



8,96% 0,00% 0,90% 0,00% 11,24% 19,75% 57,51% 0,00% 0,00% 4,91% 52,23% 0,00% 0,00% 7,79% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 27,43% 0,00% 7,19% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 1,41% 0,00% 0,00% 7,45% 0,00% 0,00% 0,00% 24,46% 0,00% 0,00%

2,01% 1,43% 2,56% 2,43% 2,33% 1,85% 1,27% 5,41% 2,22% 2,29% 1,77% 4,09% 1,48% 2,34% 1,79% 2,21% 1,64% 1,93% 1,23% 1,46% 1,38% 3,55% 2,10% 3,33% 1,23% 2,78% 2,16% 0,70% 2,48% 2,17% 1,28% 2,16% 1,63% 2,01% 1,13% 1,76% 2,22% 1,82%

0,90% 0,62% 0,66% 0,36% 0,26% 0,49% 0,46% 0,16% 0,47% 0,50% 0,20% 0,70% 0,65% 0,75% 0,29% 0,29% 0,50% 0,36% 0,40% 0,17% 0,92% 0,30% 0,47% 0,56% 0,90% 0,35% 0,45% 0,60% 0,64% 0,65% 0,73% 0,39% 0,27% 0,78% 0,65% 0,53% 0,35% 0,49%

12,42% 21,25% 6,86% 9,69% 8,06% 11,07% 13,42% 15,06% 7,57% 10,79% 12,73% 10,86% 15,75% 12,74% 8,84% 11,17% 17,77% 6,85% 7,05% 6,69% 15,00% 14,17% 15,49% 5,73% 7,76% 8,46% 7,25% 15,81% 19,90% 12,22% 13,96% 11,89% 6,23% 12,79% 10,15% 6,52% 13,80% 11,94%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,68% 1,97% 1,52% 1,68% 1,08% 0,39% 0,33% 1,89% 0,69% 1,69% 0,29% 1,48% 5,23% 0,33% 4,58% 1,50% 0,77% 1,75% 0,48% 1,09% 1,26% 0,40% 1,24% 0,75% 0,22% 1,72% 0,67% 0,19% 1,60% 0,24% 1,49% 0,36% 0,79% 0,60% 0,00% 0,67% 0,94% 0,43%

26 56 30 78 26 76 50 88 59 42 65 36 29 63 25 58 109 132 82 23 84 20 67 31 90 41 37 177 49 92 102 50 14 73 53 95 64 67

0,33% 0,23% 0,00% 0,46% 0,88% 0,58% 0,00% 0,33% 0,53% 0,00% 0,00% 0,70% 0,00% 0,28% 0,49% 0,52% 0,56% 0,24% 0,46% 0,00% 0,33% 0,18% 0,66% 1,00% 0,00% 0,14% 0,31% 0,00% 0,61% 0,30% 0,00% 0,16% 0,00% 0,21% 0,43% 0,28% 0,42% 0,45%

Overall ranking

Provincie

299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336

Woerden Cranendonck Nederlek Oldenzaal Olst-Wijhe Wieringen Gennep Noordenveld Barendrecht Raalte De Ronde Venen Vught Heemstede Houten Nunspeet Waalre Baarn Zederik Maasdonk Muiden Boxmeer Duiven /DDUEHHN Landerd Heumen Leudal West Maas en Waal Goedereede Haarlemmermeer Bernisse Teylingen Scherpenzeel Lingewaard Simpelveld Noordwijkerhout Aalsmeer Wijchen 2RVWÁDNNHH


3,27 5,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,49 7,50 3,05 0,00 9,17 4,31 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4,33 0,00 0,00 0,00 0,00 5,46 6,80 3,20 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,17 7,25 0,00

2,63% 1,46% 3,25% 2,42% 1,27% 2,39% 2,44% 2,24% 3,04% 1,78% 1,79% 4,53% 1,99% 1,47% 1,74% 1,56% 3,07% 1,82% 2,02% 3,25% 2,58% 3,12% 2,19% 2,18% 1,20% 1,59% 0,75% 1,17% 3,37% 1,64% 3,09% 0,93% 2,02% 2,00% 2,80% 3,27% 1,68% 1,19%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen

2,48% 2,10% 1,54% 1,17% 0,66% 0,91% 1,14% 0,87% 1,63% 3,08% 0,45% 1,47% 2,13% 1,17% 2,27% 0,50% 2,15% 1,27% 1,75% 2,76% 1,37% 2,57% 1,48% 0,72% 0,77% 1,00% 2,12% 0,82% 0,88% 0,93% 1,82% 0,83% 1,47% 0,78%

0,00% 0,00% 0,00% 11,21% 0,00% 0,00% 0,00% 0,57% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,02% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

2,38% 2,60% 2,47% 3,51% 2,19% 2,75% 3,70% 3,38% 1,47% 2,71% 2,44% 2,09% 1,98% 2,14% 1,79% 2,56% 4,40% 1,76% 1,06% 3,15% 1,94% 2,96% 1,63% 1,15% 2,44% 2,07% 1,97% 1,89% 2,56% 1,85% 1,26% 0,86% 2,61% 2,79% 2,06% 1,81% 3,31% 1,84%

0,11% 0,43% 0,71% 0,60% 0,44% 0,28% 0,37% 0,62% 0,58% 0,27% 0,37% 0,52% 0,59% 0,26% 0,40% 0,15% 0,64% 0,50% 0,28% 0,32% 0,21% 0,25% 0,27% 0,17% 0,27% 0,22% 0,17% 0,98% 0,29% 0,44% 0,93% 0,39% 0,12% 0,09% 0,65% 0,09% 0,26% 1,29%

10,97% 10,11% 15,17% 9,86% 10,34% 12,47% 15,77% 5,66% 9,12% 13,01% 9,66% 6,90% 1,14% 4,79% 14,35% 5,14% 7,16% 11,98% 16,36% 7,36% 14,63% 5,35% 18,53% 9,71% 6,19% 7,49% 10,42% 14,97% 8,21% 14,53% 7,13% 11,72% 12,62% 14,43% 5,16% 8,73% 7,35% 14,94%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,59% 1,50% 1,48% 1,10% 0,81%

74 50 25 41 103 52 72 45 69 76 37 32 109 88 67 108 63 122 94 53 64 90 63 51 74 56 28 22 53 19 66 101 81 77 29 32 34 72

0,20% 0,18% 0,00% 0,22% 0,57% 0,45% 0,22% 0,34% 0,33% 0,00% 0,28% 0,00% 0,53% 0,58% 0,43% 0,20% 0,30% 0,00% 0,00% 1,05% 0,11% 0,00% 0,00% 0,22% 0,63% 0,26% 0,00% 0,60% 0,40% 0,26% 0,09% 1,06% 0,16% 0,00% 0,21% 0,42% 0,26% 0,00%

1,11% 1,21% 0,84% 0,55% 2,43% 0,28% 0,55% 1,62% 1,48% 0,75% 0,41% 0,39% 1,47% 1,65% 0,43% 1,42% 0,67% 1,62% 1,27% 2,50% 1,42% 0,32% 1,73% 2,16% 0,99% 0,91% 0,89% 2,47% 2,20% 1,55% 0,19%

345

346

Overall ranking

Provincie

337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374

Oegstgeest Bronckhorst Lingewaal Uitgeest Liesveld Meerlo-Wanssum Texel Bergeijk Geldermalsen Drimmelen Son en Breugel Ameland Sint-Michielsgestel Bergen (NH.) Middelharnis Sluis Roerdalen Heeze-Leende Baarle-Nassau Montfoort :LMNELM'XXUVWHGH Opmeer Skarsterlân Reusel-De Mierden De Wolden Voorst Voerendaal Nuth Nuenen c.a. Wormerland Leusden Strijen Edam-Volendam Grave Oudewater Maasdriel Uithoorn Dalfsen


4,90 6,02 8,26 0,00 6,94 11,63 0,00 0,00 3,19 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5,88 0,00 0,00 7,25 0,00 6,02 3,92 0,00 0,00 0,00 4,42 4,81 0,00 0,00 0,00 6,76 0,00 0,00 5,85 0,00 0,00 0,00 3,45 0,00

1,79% 1,34% 2,76% 1,22% 2,16% 2,44% 4,05% 1,92% 2,29% 1,74% 1,12% 2,22% 3,06% 2,89% 1,43% 2,20% 1,52% 1,83% 3,06% 1,47% 2,06% 2,08% 2,90% 1,39% 2,17% 2,83% 2,28% 0,70% 2,00% 2,24% 1,83% 2,82% 1,87% 1,77% 1,46% 2,40% 2,65% 1,77%


Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 1,90% 1,33% 1,49% 0,53% 1,99% 0,62% 0,46% 2,08% 1,01% 1,56% 3,09% 0,64% 2,18% 0,54% 1,12% 1,70% 1,74% 2,58% 1,18%

0,53% 1,19% 2,95% 1,12% 0,93% 0,96% 0,80% 0,00% 0,63% 1,82% 0,50% 3,17% 1,13% 0,64% 1,30%

0,00% 6,03% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 43,55% 0,00% 0,00% 0,00% 3,24% 0,00% 0,00% 2,07% 0,00% 0,00% 4,58% 2,11% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,54% 1,54% 3,06% 2,00% 1,15% 1,13% 2,62% 1,65% 1,98% 1,39% 2,76% 0,00% 1,70% 2,45% 1,50% 2,68% 2,74% 2,40% 0,84% 1,43% 2,06% 1,41% 2,17% 2,21% 1,29% 1,38% 3,19% 2,68% 3,26% 1,65% 1,49% 1,97% 1,91% 1,36% 0,83% 1,48% 2,19% 1,21%

0,69% 0,40% 0,08% 0,47% 0,50% 0,00% 0,23% 0,14% 0,29% 0,73% 0,41% 0,00% 0,42% 0,69% 1,32% 0,51% 0,37% 0,51% 0,42% 0,17% 0,15% 0,25% 0,80% 0,04% 0,15% 0,20% 0,00% 0,20% 0,48% 0,27% 0,33% 0,99% 0,07% 0,58% 0,00% 0,24% 0,22% 0,41%

3,66% 9,18% 16,57% 7,67% 13,67% 13,24% 12,04% 9,98% 11,67% 16,70% 8,02% 24,94% 8,81% 6,18% 12,70% 16,15% 13,24% 8,30% 9,17% 8,43% 6,60% 11,12% 10,11% 8,74% 8,32% 9,58% 7,94% 10,89% 3,80% 9,09% 3,72% 9,73% 16,46% 11,19% 10,83% 15,02% 10,40% 8,11%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

0,98% 0,87% 0,82% 0,90% 0,15% 0,39% 0,25% 0,72% 0,99% 0,59% 1,53% 0,17% 0,91% 1,49% 0,07% 0,21% 0,98% 1,01% 1,02% 0,55% 2,64% 0,87% 1,09% 0,73% 0,58% 0,15% 2,49%

73 45 36 53 75 24 32 62 107 70 53 15 56 57 58 19 43 43 46 94 72 64 35 44 76 18 28 83 45 44 59 65 76 41 105 47 70 73

0,43% 0,00% 0,00% 0,27% 0,00% 0,00% 0,58% 0,00% 0,25% 0,24% 0,26% 1,56% 0,11% 0,24% 0,18% 0,36% 0,53% 0,00% 0,59% 0,23% 0,00% 0,00% 0,12% 0,64% 0,14% 0,00% 0,27% 0,47% 0,28% 0,44% 0,66% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,14% 0,15% 0,00%

3,30% 0,58% 0,68% 0,91% 1,03% 0,55% 1,39% 0,96% 0,97% 0,78%

Overall ranking

Provincie

375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410

Bladel Zoeterwoude 0DDVEUHH Breukelen Drechterland +DDNVEHUJHQ Lith De Bilt Oirschot Niedorp Bedum Arcen en Velden Lansingerland Maasgouw Waterland 7XEEHUJHQ Ten Boer Wierden Sint-Oedenrode Reeuwijk Loenen Veere Zuidhorn Noordwijk Wassenaar Slochteren Andijk Lisse Horst aan de Maas Wervershoof Alphen-Chaam Eemnes Westvoorne Wijdemeren Hof van Twente Landsmeer

411 412

Nederweert Harenkarspel

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter

Werkloze jongeren

16,96 12,53 16,96 7,27 17,07 18,62 14,86 0,00 17,75 17,39 9,67 38,69 8,32 26,38 26,75 22,61 26,65 31,51 0,00 0,00 12,79 25,27 10,47 5,30 4,45 14,50 0,00 0,00 3,66 0,00 22,95 0,00 0,00 4,91 12,99 11,11

0,00 0,00 6,58 6,62 5,46 0,00 0,00 2,50 0,00 0,00 0,00 0,00 5,75 0,00 0,00 3,97 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8,93 9,22 0,00 0,00

1,52% 2,22% 1,76% 3,20% 2,42% 3,01% 2,10% 2,19% 1,12% 2,07% 2,61% 2,11% 2,29% 2,08% 1,39% 0,76% 2,23% 1,75% 2,56% 0,88% 2,25% 2,00% 2,19% 2,55% 3,03% 1,70% 4,60% 2,20% 1,77% 2,05% 1,55% 3,96% 1,60% 2,29% 2,26% 3,89%

0,54% 0,00% 0,77% 0,00% 0,51% 0,46% 0,00% 0,55% 0,00% 0,86% 0,92% 0,00% 0,70% 0,46% 0,59% 0,47% 0,00% 0,40% 0,60% 0,77% 0,00% 0,00% 0,57% 0,39% 0,48% 1,51% 0,00% 0,45% 0,73% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,33% 1,02%

6,85 6,40

0,00 0,00

1,70% 1,79%

0,61% 0,63%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 2,89% 1,78% 1,11%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,56% 0,38% 0,78% 0,72%

0,00% 1,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 5,99% 1,42% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 11,71% 0,00% 0,00% 1,06% 0,00% 0,00% 7,49% 0,00% 4,04% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

1,13% 1,02% 1,35% 1,42% 1,35% 2,01% 1,80% 3,33% 1,19% 1,02% 1,95% 2,11% 2,28% 2,35% 1,60% 0,53% 1,61% 1,60% 2,21% 1,31% 1,58% 1,43% 1,44% 1,86% 2,78% 2,88% 1,31% 1,63% 1,90% 1,40% 1,39% 2,22% 1,39% 1,54% 2,04% 2,24%

0,14% 0,66% 0,13% 0,11% 0,70% 0,44% 0,12% 0,19% 0,12% 0,24% 0,43% 0,21% 0,29% 0,13% 0,11% 0,34% 0,00% 0,32% 0,52% 0,95% 0,42% 0,33% 0,41% 0,74% 0,59% 0,52% 0,98% 0,65% 0,19% 1,16% 0,37% 0,36% 0,59% 0,54% 0,32% 0,22%

9,18% 6,25% 4,06% 5,83% 7,32% 8,95% 18,90% 5,66% 10,11% 12,83% 3,45% 5,85% 8,47% 9,43% 4,98% 12,27% 9,41% 12,69% 11,14% 14,02% 6,45% 7,91% 4,53% 6,97% 5,38% 4,44% 11,09% 6,28% 11,77% 13,60% 4,45% 3,25% 10,47% 5,20% 9,35% 3,91%

0,67% 0,97% 0,09% 0,35% 0,06% 0,17% 0,55% 2,08% 0,75% 1,66% 1,17% 0,00% 0,45% 0,84% 2,33% 0,51% 1,00% 0,97% 0,53% 0,31% 0,28% 0,60% 0,61% 0,99% 0,79% 0,12% 0,35% 0,99% 1,15% 1,18% 0,92% 1,62% 0,09% 1,64% 0,83% 0,92%

46 62 96 42 56 54 30 46 81 59 69 41 38 20 45 97 74 45 42 25 90 32 59 33 16 33 28 43 50 36 35 32 43 26 35 14

0,18% 0,32% 0,00% 0,46% 0,00% 0,14% 0,00% 0,16% 0,36% 0,00% 0,30% 0,69% 0,44% 0,32% 0,38% 0,00% 0,43% 0,13% 0,00% 0,24% 0,00% 0,32% 0,00% 0,14% 0,25% 0,23% 0,00% 0,15% 0,33% 0,36% 0,70% 0,00% 0,00% 0,16% 0,32% 0,00%

0,73% 0,71%

0,00% 0,00%

1,35% 1,53%

0,19% 0,08%

16,23% 13,07%

0,60% 1,34%

73 58

0,00% 0,20%

0,68% 1,04% 2,75% 2,29% 0,75% 0,78% 0,84% 0,89% 1,65% 1,01% 0,46% 0,70% 0,57% 2,34% 2,49% 1,86% 0,64% 1,49% 1,63% 0,75% 0,66% 1,79% 0,77% 0,33% 0,93%

347

348

Overall ranking

Provincie

413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443

Amstelveen Eijsden Dinkelland Mook en Middelaar Bergen (L.) Koggenland Sint Anthonis Brielle $OEUDQGVZDDUG Zeevang Castricum Heiloo Meijel Haren Ouder-Amstel 0LOOHQ6LQW+XEHUW Oostzaan Schiermonnikoog 8EEHUJHQ Blaricum 0LGGHQ'HOÁDQG Haarlemmerliede c.a. Naarden Terschelling Laren %HQQHEURHN Bloemendaal Sevenum Bunnik Graft-De Rijp Rozendaal

KinderZuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 9,62 0,00 22,86 0,00 0,00 9,67 17,08 7,50 5,37 32,13 6,25 25,92 19,37 18,13 25,86 10,00 11,64 0,00 0,00 13,48 16,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 14,33 7,65 0,00 26,38

1,33 0,00 0,00 0,00 0,00 4,39 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5,59 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2,63% 1,05% 1,28% 2,34% 1,78% 1,23% 1,56% 3,26% 2,31% 0,65% 2,06% 2,06% 1,75% 1,57% 1,66% 0,99% 2,21% 1,52% 0,96% 1,62% 1,59% 2,24% 3,07% 1,68% 1,43% 2,90% 2,49% 1,91% 1,04% 0,90% 0,60%

Werkloze jongeren 0,51% 0,94% 0,83% 1,74% 0,77% 0,46% 0,87% 0,00% 0,54% 0,00% 0,61% 0,00% 0,00% 0,72% 0,00% 0,00% 1,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 0,78% 0,99% 0,66% 0,60% 0,57% 0,47% 1,48% 0,95% 0,78% 0,78% 0,65% 0,37% 0,54% 0,62% 1,08% 1,63% 0,74% 0,00% 1,25% 0,37% 0,95% 0,62% 0,46% 0,80% 0,42% 0,19% 0,37% 0,34% 0,44% 0,00%

0,00% 0,00% 4,32% 0,00% 0,00% 0,00% 0,95% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 4,53% 0,00% 0,00% 0,00% 4,08% 0,00% 0,00% 0,00%

2,68% 2,27% 0,90% 1,63% 2,35% 0,95% 1,72% 2,36% 1,60% 0,65% 1,88% 1,45% 1,55% 1,92% 2,03% 1,19% 0,46% 0,00% 2,08% 2,66% 1,10% 2,34% 1,39% 1,14% 0,93% 0,95% 1,00% 1,12% 1,51% 1,25% 0,00%

0,13% 0,04% 0,09% 0,11% 0,20% 0,36% 0,00% 0,50% 0,30% 0,13% 0,41% 0,35% 0,00% 0,07% 0,03% 0,08% 0,05% 0,00% 0,88% 0,05% 0,18% 0,39% 0,25% 0,57% 0,74% 0,29% 0,12% 0,00% 0,12% 0,19% 0,00%

3,92% 4,48% 6,91% 6,88% 17,40% 7,62% 6,61% 8,94% 11,57% 2,74% 6,08% 2,01% 5,69% 3,59% 8,29% 12,76% 7,32% 0,00% 2,15% 3,92% 3,56% 9,85% 5,24% 2,33% 1,61% 3,11% 0,68% 5,57% 0,83% 4,63% 0,00%

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

1,25% 4,61% 0,14% 0,51% 0,95% 0,66% 0,27% 0,63% 1,06% 1,61% 0,83% 1,61%

36 37 64 34 39 61 35 16 45 81 55 43 59 22 18 56 11 13 37 35 35 7 31 73 49 55 54 16 29 61 10

0,29% 0,00% 0,27% 0,47% 0,24% 0,29% 0,27% 0,23% 0,00% 0,00% 0,10% 0,00% 0,00% 0,18% 0,27% 0,00% 0,00% 2,15% 0,48% 0,39% 0,00% 0,45% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,39% 0,47% 0,00% 0,00% 0,00%

1,57% 0,24% 0,68% 1,19% 0,42% 1,65% 0,20% 0,30% 1,66% 0,00% 1,64% 0,87% 0,77% 0,00% 0,57% 1,15% 0,00%

Bijlage 3: Rankings per gemeente per indicator 'H]HRYHU]LFKWVWDEHOWRRQWYRRUDOOHJHPHHQWHQGHSRVLWLHRSGHUDQJOLMVWYRRUDOOHLQGLFDWRUHQYDQ.LQGHUHQLQ7HO'H]HSRVLWLHLVDOWLMGHHQZDDUGHWXVVHQKRRJVWHSODDWVLQGH UDQJRUGHHQGXVGHPLQVWJRHGHVFRUH HQODDJVWHSODDWVLQGHUDQJRUGHHQGXVGHEHVWHVFRUH /HWZHOGHZDDUGHNRPWQLHWELMDOOHLQGLFDWRUHQYRRU'LWLVRPGDWPHHUGHUH JHPHHQWHQVRPVGHODDJVWHVFRUHKHEEHQRSHHQLQGLFDWRU,QGDWJHYDOLVGHODDJVWHSRVLWLHHHQJHPLGGHOGHYDQDOOHJHPHHQWHQGLHGHODDJVWHVFRUHKHEEHQ=RLVGHODDJVWHSODDWVHQ GXVEHVWHVFRUH ELMGHLQGLFDWRU=XLJHOLQJHQVWHUIWH Overall ranking

Gemeente

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Rotterdam s-Gravenhage Amsterdam Reiderland Heerlen Almelo Kerkrade Enschede Dordrecht Schiedam Roermond Appingedam het Bildt 7LOEXUJ Den Helder Leeuwarden Arnhem Delfzijl Lelystad Hoogezand-Sappemeer Helmond Vlissingen Smallingerland Delft Groningen Emmen Maassluis Pekela Menterwolde Capelle aan den IJssel Gouda Nijmegen

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 81 128 65 423 96 78 221 106 181 173 29 318 19 274 287 137 324 91 286 172 44 59 248 201 88 313 85 349 1 282 380 273

83 177 119 15 232 127 103 44 227 162 94 2 54 189 109 201 48 52 114 190 106 340 111 182 195 224 73 340 4 28 130 144

3 1 2 347 39 12 40 86 20 17 8 7 141 35 9 16 36 6 26 38 63 4 48 73 66 84 18 60 121 43 59 104

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 27 20 73 1 17 4 3 31 47 95 26 6 140 123 23 25 40 8 30 5 11 131 44 144 109 22 77 15 7 171 60 61

132 38 134 154 30 149 108 76 13 126 74 284 73 95 67 40 86 313 4 195 17 9 49 18 66 116 127 212 311 167 7 52

24 50 47 1 9 43 29 30 59 56 35 27 4 46 85 51 52 58 120 22 55 92 33 63 39 23 304 2 28 112 304 66

1 5 2 14 7 22 19 9 18 11 21 41 123 29 20 8 3 33 34 16 47 24 58 12 4 49 17 36 132 23 50 6

8 34 309 6 247 72 294 11 15 38 308 246 4 1 14 5 101 147 112 120 88 23 26 33 78 37 53 83 398 7 2 121

1 4 2 25 15 31 14 30 8 3 13 96 142 36 28 141 22 17 44 12 42 54 71 73 95 37 11 7 90 64 62 52

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

10 34 9 209 21 44 60 42 87 61 64 90 321 23 83 186 33 39 74 367 102 201 91 25 56 18 49 292 407 48

198 43 174 384 370 182 384 316 307 129 342 188 112 182 370 370 394 417 415 337 144 297 163 140 285 363 188 342 337 208 64 233

7 17 32 46 22 24 3 62 8 18 12 138 16 54 10 47 49 40 4 14 250 37 13 100 64 85 75 67 84 41 123 204

11

349

350

Overall ranking

Gemeente

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Eindhoven Stadskanaal Venlo Bolsward Leiden Assen Brunssum Leerdam Utrecht Zoetermeer Winschoten Harlingen 'RHVEXUJ Ferwerderadiel Sneek Vlaardingen Breda Spijkenisse Moordrecht Kollumerland c.a. 0LGGHOEXUJ Achtkarspelen Hoogeveen Eemsmond Maastricht Veendam Tiel Winterswijk Zutphen Ouderkerk Almere Ede Vlagtwedde Deventer Beverwijk Vaals Zwolle Noord-Beveland

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 111 249 79 23 339 323 163 226 165 238 87 37 138 4 190 171 108 220 423 3 25 48 94 62 308 174 326 301 292 20 207 69 33 242 35 262 122 142

147 340 192 340 229 151 47 142 164 123 340 340 27 340 50 231 150 230 25 13 158 204 184 19 128 56 222 14 166 16 170 214 11 120 63 340 167 340

45 199 44 53 51 23 89 99 47 54 11 102 14 229 33 72 50 85 151 263 32 192 144 319 186 81 37 90 68 277 78 220 166 13 101 364 42 15

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 160 14 43 101 98 9 35 175 206 69 16 58 128 21 34 55 87 156 70 233 84 64 39 72 65 2 41 52 24 409 45 261 56 92 54 71 106 409

5 269 105 231 14 115 113 131 8 145 185 99 214 107 150 68 79 22 273 27 205 87 252 55 222 143 124 59 72 81 114 332 94 319 158 41 2

97 19 70 13 124 69 31 57 53 132 83 21 82 8 44 304 88 137 304 6 160 16 45 7 49 93 116 99 74 304 139 304 3 89 304 10 110 304

25 35 37 72 30 43 32 117 10 28 31 56 44 141 54 13 46 26 170 151 68 158 65 74 15 55 48 177 52 370 38 107 247 69 78 39 57 196

45 107 349 52 3 28 311 40 218 59 114 150 235 205 127 76 99 31 126 288 105 49 102 109 283 85 62 123 148 42 130 238 158 117 93 438 64 95

29 135 21 301 47 296 66 16 9 127 121 106 27 234 295 5 137 19 145 38 152 63 41 266 72 50 24 124 260 200 68 105 169 122 70 34 236 223

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

187 8 19 40 251 94 58 164 54 31 93 112 47 333 52 71 28 108 105 299 256 371 236 286 46 150 382 189 257 167 180 7 226 113 107 15 123 120

275 348 222 229 91 370 370 22 144 285 376 95 222 79 316 297 112 214 14 355 222 155 324 214 285 426 86 208 229 3 324 15 404 198 137 348 239 334

72 20 77 35 103 15 79 71 148 154 45 51 264 87 99 117 214 53 21 191 65 50 73 134 93 307 60 31 25 406 38 115 323 89 90 66 86 5

Overall ranking

Gemeente

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

Terneuzen Nieuw-Lekkerland *HHUWUXLGHQEHUJ Boskoop Oss Dantumadeel Dongeradeel Sittard-Geleen Alkmaar Bellingwedde IJsselstein Weststellingwerf Cuijk Rucphen Bodegraven Hellevoetsluis V+HUWRJHQERVFK Amersfoort Gorinchem Boxtel De Marne Rijswijk Haarlem Hengelo (O.) Oosterhout Heerenveen /HLGVFKHQGDP9RRUEXUJ Zaanstad Nijefurd Zwijndrecht Noordoostpolder Hoorn Margraten Renkum Heerhugowaard Tholen $OEODVVHUGDP Sliedrecht


155 340 340 110 39 340 67 340 96 340 131 340 51 340 134 115 138 85 206 340 5 216 226 185 153 217 105 209 59 38 41 154 26 163 196 34 143 340

49 198 126 216 77 74 221 137 94 291 92 27 142 321 200 28 22 120 71 159 168 100 57 97 25 21 96 115 247 204 193 31 41 111 131 287 91 118


37 139 142 12 11 292 260 102 297 249 217 34 171 39 242 409 53 36 325 69 302 410 91 109 71 296 220 88 97 277 6 199 275 120 70 192

118 304 304 304 304 5 14 78 119 36 304 11 40 48 304 304 76 109 111 81 34 304 96 304 304 77 115 84 15 304 17 304 304 304 304 94 304 304

75 332 175 148 119 90 111 40 59 89 112 101 118 142 201 110 51 84 76 102 81 27 66 53 128 87 45 61 234 70 121 96 297 129 171 194 147 181

57 36 20 124 292 163 75 305 27 252 333 136 55 118 51 92 91 221 58 97 168 106 71 48 18 70 110 312 61 44 197 137 417 90 50 249 21 225

100 94 92 166 56 237 67 130 89 76 172 139 110 18 177 69 74 218 55 119 245 45 61 153 133 259 262 49 341 112 286 123 410 333 270 53 181 48

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

411 375 5 190 43 119 243 238 100 245 115 379 322 38

342 2 342 1 285 247 261 198 239 423 4 254 247 48 7 134 330 31 222 174 431 421 129 155 297 330 174 124 376 297 324 91 25 182 34 56 112 60

63 78 56 406 174 270 183 97 129 96 277 101 274 406 268 121 104 82 319 226 55 150 83 28 171 184 239 137 406 160 74 91 309 76 116 126 241 153

216 70 214 156 184 173 98 337 263 92 26 141 68 131 157 364 175 13 247 86 97 155 161

351

352

Overall ranking

Gemeente

109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146

Nieuwegein Loppersum Veenendaal Venray Roosendaal Landgraaf Steenwijkerland Staphorst Urk Goes Reimerswaal Rheden Harderwijk Waalwijk Hilversum Alphen aan den Rijn Neder-Betuwe Twenterand Beesel Leiderdorp Ooststellingwerf 2OGHEURHN Doetinchem Uden Druten Zeist Schagen Coevorden Maarssen (OEXUJ Dongen Bergen op Zoom 5R]HQEXUJ Lemsterland Katwijk Deurne Hattem Schijndel


81 6 116 105 235 77 42 20 340 340 198 24 223 220 218 95 73 69 340 157 340 340 175 340 108 228 340 198 126 168 55 340 340 340 234 172 340 37

83 325 255 82 130 125 305 342 76 55 228 160 128 117 61 93 261 403 171 109 306 80 88 122 222 10 56 175 136 256 226 103 19 64 213 114 259 87


370 341 85 246 130 376 209 25 51 164 123 233 286 31 279 278 148 48 216 151 45 3 329 291 259 175 225 152 280 121 153 89 251 26

304 38 107 72 304 304 41 62 304 304 71 95 304 304 304 304 304 42 304 304 25 304 114 304 304 304 304 103 304 304 304 117 304 18 304 304 304 304

73 80 60 94 88 63 100 424 280 106 199 82 140 155 122 125 319 186 115 162 160 308 156 144 136 85 120 92 259 328 205 71 104 124 258 184 325 254

223 251 318 248 108 293 152 387 348 81 261 263 208 54 142 17 141 176 296 35 183 156 270 237 320 265 162 113 353 242 30 151 122 186 41 278 281 165

118 356 129 85 40 87 243 10 51 249 65 217 86 78 198 264 79 39 84 336 193 83 255 157 114 256 190 154 280 168 183 20 32 211 60 149 414 165

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

35 198 218 99 62 59 193 392 401 304 319 110 45 78 132 126 222 103 24 259 228 37 104

334 86 10 72 124 384 222 12 8 394 247 208 98 198 48 342 9 72 75 124 269 58 174 285 247 316 149 407 229 6 112 285 399 254 34 124 275 163

155 274 237 296 139 248 113 6 39 179 29 218 128 114 68 247 27 185 156 292 61 360 173 92 244 232 152 135 159 224 57 175 34 297 227 188 95 349

130 188 272 29 4 219 305 274 111 95 252 244 2

Overall ranking

Gemeente

147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184

Etten-Leur Vianen Bunschoten Schoonhoven Woensdrecht Hardinxveld-Giessendam &XOHPERUJ Purmerend Meppel $DOEXUJ Heerde Heusden Opsterland Veldhoven Kampen Apeldoorn Papendrecht Moerdijk Weesp Wieringermeer Grootegast :RXGHQEHUJ Boekel Hillegom Vlieland Zandvoort Velsen 9DONHQEXUJDDQGH*HXO Heemskerk Wûnseradiel Boarnsterhim Borger-Odoorn Schermer Beek Barneveld Gilze en Rijen %HUJDPEDFKW Rhenen


211 340 340 340 340 137 31 340 203 340 340 79 188 118 84 225 202 340 340 8 340 340 340 124 340 79 75 340 340 340 12 340 3 32 43 340 340 148

191 135 240 157 371 257 316 69 139 107 79 145 299 143 243 113 110 395 155 251 188 249 307 46 353 5 108 359 212 185 67 423 390 284 235 214 326 174


176

47 129 78 244 270 203 224 133 65 173 1 128 82 140 181 343 288 323 46 138 413 165 316 257 317 262 235 201 340 136 166 227 63

162 79 304 304 304 304 158 304 98 304 304 304 61 304 101 141 304 304 304 304 12 304 304 304 304 304 304 304 304 80 126 68 304 304 100 304 304 304

105 145 393 131 257 435 42 108 109 437 264 150 188 190 179 103 134 245 64 187 200 294 299 256 442 83 116 133 79 213 202 178 358 99 316 182 402 161

63 204 360 96 73 203 253 344 145 179 231 228 229 313 160 198 115 143 161 79 164 375 364 87 287 32 129 378 82 66 195 65 98 389 328 10 100 331

197 274 23 155 80 185 131 99 253 46 101 98 207 343 247 158 238 216 221 308 227 312 6 303 392 290 199 371 57 364 361 292 363 285 33 108 182 35

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

241 182 79 170 277 158 315 41 309 27 316 203 51 194 88 271 161 3 140 122 303 344 402 248 1 372 231 17 85 268 260 72 196 148 390 283 181 109

102 28 20 45 208 11 68 247 214 68 297 279 307 269 91 254 174 394 174 384 188 188 82 64 254 431 411 269 297 45 297 307 24 34 102 384 40 149

176 252 228 302 165 182 141 98 202 191 236 279 318 193 223 169 203 406 44 161 81 11 52 210 2 306 127 108 163 283 331 118 406 220 142 163 271 325

353

354

Overall ranking

Gemeente

185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222

Nieuwerkerk aan den IJssel Zevenhuizen-Moerkapelle Schinnen Zwartewaterland Franekeradeel Ridderkerk Veghel +DOGHUEHUJH Soest Wageningen Anna Paulowna Oisterwijk Tynaarlo Nijkerk Goirle Geldrop-Mierlo Zundert Meerssen Marum Korendijk Menaldumadeel Waddinxveen Weert Millingen aan de Rijn Oude IJsselstreek $EFRXGH Neerijnen Zeewolde Cromstrijen +DUGHQEHUJ Rijnwaarden Enkhuizen 2QGHUEDQNHQ Stede Broec Renswoude Beuningen Leeuwarderadeel Valkenswaard


141 340 23 187 340 100 107 340 219 340 340 340 60 221 340 205 79 340 340 340 10 340 129 340 207 340 82 17 7 125 29 340 340 145 340 30 340 340

62 273 385 178 154 270 219 286 210 338 70 329 132 252 324 271 382 367 98 150 298 304 234 416 348 340 409 163 357 350 239 30 349 165 223 268 275 232


101 111 250 281 179 324 58 141 177 321 228 193 226 33 16 117 196 364 197 183 28 307 245 207 300 24 221 229 198 342 303 287 174 64 20

304 304 304 153 73 304 304 304 304 90 64 304 304 304 304 304 304 304 91 304 150 304 304 304 37 304 304 128 304 108 131 304 304 304 304 304 142 304

209 260 86 405 93 98 191 149 176 67 292 231 378 356 227 138 295 159 244 433 333 220 95 143 153 397 342 237 420 222 126 166 97 195 359 163 214 130

104 169 370 276 103 132 345 144 341 180 207 43 188 340 46 196 215 418 138 16 135 13 379 250 254 325 327 301 29 245 153 190 410 47 285 343 60 280

422 302 189 210 163 81 143 93 265 278 120 324 429 179 219 192 140 409 187 188 201 202 82 43 107 433 75 434 367 175 117 59 214 204 125 276 241 293

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

67

269 163 316 75 279 355 134 188 40 134 188 119 214 22 261 261 45 198 163 119 198 297 307 53 60 20 77 434 355 144 384 269 91 363 163 198 144 348

131 26 94 33 339 229 340 144 235 58 211 31 328 125 107 240 341 105 406 157 195 253 208 406 285 225 278 219 172 180 406 249 19 267 36 357 149 245

133 284 318 210 121 227 69 200 127 225 22 340 430 206 153 14 213 347 356 353 163 345 385 30 202 77 377 53 335 168 65 325 212 114 281 310

Overall ranking

Gemeente

223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260

Epe Scheemda Tytsjerksteradiel Montferland Kapelle Dronten Kessel Asten Midden-Drenthe Huizen Aalten :\PEULWVHUDGLHO Nieuwkoop Best 6WHHQEHUJHQ Lopik Echt-Susteren Westland Leek Oud-Beijerland Diemen Beemster Gemert-Bakel Winsum Someren Hulst Buren Binnenmaas Loon op Zand Voorschoten Bussum Langedijk Dirksland Krimpen aan den IJssel Brummen Stein +HQGULN,GR$PEDFKW 0HGHPEOLN


340 340 194 174 340 213 340 92 340 133 186 340 160 199 340 340 159 236 33 340 340 18 179 340 59 340 23 169 340 340 88 165 340 340 340 122 200 161

183 215 233 250 164 189 310 328 162 156 236 201 392 358 262 230 313 105 181 197 173 430 372 260 438 106 343 300 207 177 244 196 322 119 34 195 308 209


266 210 147 161 75 44 312 98 186 345 157 271 160 23 93 248 208 333 162 243 381 182 254 241 137 255 200 247 118 386 368 347 253 189 274 240 309

86 106 304 159 304 161 304 304 54 304 60 127 155 304 304 304 144 157 304 304 304 304 304 87 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304

320 137 275 192 343 91 285 226 221 174 337 341 317 164 203 282 135 235 139 338 62 288 204 114 233 239 366 367 303 232 189 197 376 167 281 152 385 355

356 402 131 224 211 181 182 290 219 175 255 316 56 365 149 266 363 315 332 74 330 416 277 125 201 191 260 12 9 25 386 116 19 209 323 422 213 273

103 148 283 150 354 244 369 205 323 313 196 365 321 329 113 116 213 206 383 402 109 427 91 345 102 224 242 332 161 387 390 263 115 178 171 232 269 252

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

80 265 204 197 370 422 291 75 82 136 331 352 300 20 185 368 307 338 172 355 36 404 406 290 144 349 106 365 229 249 137 73 336 239 357 142 162

149 376 337 174 17 438 112 182 174 129 208 188 37 279 129 17 79 28 275 75 239 51 163 239 68 275 411 261 417 261 23 163 307 254 247 316 60 163

208 80 205 269 406 59 406 406 366 288 102 326 363 362 195 215 198 337 256 177 305 88 163 70 406 107 123 132 346 350 291 361 23 124 259 230 359 109

355

356

Overall ranking

Gemeente

261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298

Schouwen-Duiveland Werkendam Aa en Hunze Borne Ommen Losser Gaasterlân-Sleat Westervoort 2YHUEHWXZH Zijpe Helden Zevenaar Woudrichem Hellendoorn Gulpen-Wittem Ermelo Rijssen-Holten Pijnacker-Nootdorp Haaren Eersel Rijnwoude *URHVEHHN Putten Westerveld -DFREVZRXGH Utrechtse Heuvelrug Lochem Graafstroom =DOWERPPHO Borsele Vlist Berkelland +LOYDUHQEHHN Alkemade Giessenlanden Littenseradiel Bernheze Oost Gelre


340 176 45 340 98 340 340 340 139 340 99 340 340 212 340 146 86 340 340 9 340 66 149 340 46 210 69 340 340 340 340 215 1 54 64 340 191 340

134 269 254 231 339 172 361 112 194 352 296 281 218 301 427 161 411 176 404 415 327 341 293 203 376 95 184 336 288 182 419 52 337 387 379 248 345 206


92 263 215 187 261 204 61 295 112 282 265 218 267 172 336 206 359 202 57 10 169 299 223 258 50 180 194 283 90 35 135 310 122 237 294 119 84

113 304 154 304 104 75 20 304 304 133 26 304 304 121 304 304 304 304 304 304 304 65 304 125 304 304 304 304 148 304 304 123 304 304 304 67 304 304

301 381 229 243 255 322 403 77 268 261 334 127 371 252 330 271 346 311 408 374 391 154 284 168 407 207 278 434 236 274 401 277 350 300 415 335 266 326

89 184 167 300 357 234 244 394 241 233 380 155 172 128 337 336 226 302 284 393 84 326 240 206 86 306 256 189 177 173 140 286 350 119 171 212 310 236

235 58 376 309 346 275 203 159 353 284 228 281 147 226 327 268 104 377 370 378 162 180 151 395 350 335 362 144 77 240 186 251 386 222 294 381 191 250

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

326 96 166 125 235 384 393 101 323 124 398 178 6 394 16 169 311 116 373 233 207 383 211 313 410 118 332 414 151 408 174 388 301 342 430 330 273 378

407 222 394 93 407 98 261 72 198 324 149 355 399 163 411 208 28 14 83 417 80 423 140 391 64 330 348 5 269 58 40 261 438 112 239 53 155 140

260 317 406 196 69 145 406 254 168 406 406 110 406 284 178 170 158 313 193 406 259 335 119 48 406 354 266 406 136 272 406 345 406 324 213 287 222 201

Overall ranking

Gemeente

299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336

Woerden Cranendonck Nederlek Oldenzaal Olst-Wijhe Wieringen Gennep Noordenveld Barendrecht Raalte De Ronde Venen Vught Heemstede Houten Nunspeet Waalre Baarn Zederik Maasdonk Muiden Boxmeer Duiven /DDUEHHN Landerd Heumen Leudal West Maas en Waal Goedereede Haarlemmermeer Bernisse Teylingen Scherpenzeel Lingewaard Simpelveld Noordwijkerhout Aalsmeer Wijchen 2RVWÁDNNHH


178 112 340 340 340 340 340 340 171 57 194 340 36 140 340 340 340 340 340 340 340 137 340 340 340 340 102 70 180 340 340 340 340 340 340 183 62 340

208 407 129 242 420 246 238 276 152 365 360 29 335 406 377 398 147 356 331 127 217 138 295 297 424 394 440 426 116 388 140 435 330 332 187 123 383 425


62 106 219 293 373 335 298 339 188 21 399 238 103 290 83 393 100 272 168 42 256 56 236 365 358 320 104 348 338 330 155 346 239 351

304 304 304 105 304 304 304 156 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 163 304 304 304 304 304 304 304 304 304

248 225 238 157 273 211 146 165 373 215 242 286 305 279 331 228 113 336 421 183 310 193 348 412 242 289 307 315 230 323 404 430 224 206 291 327 172 324

413 264 146 187 259 346 298 185 200 351 299 214 192 355 282 396 178 230 342 324 374 361 354 390 352 372 391 68 338 257 80 291 411 419 174 420 358 24

277 298 156 304 291 233 146 398 320 215 310 374 439 408 176 406 366 248 134 357 170 401 97 307 388 355 288 164 342 173 368 257 231 174 405 331 358 167

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

152 171 177 232 298

105 261 411 330 38 247 119 297 134 98 348 384 28 72 140 31 163 18 55 239 155 64 163 254 105 222 402 420 239 426 144 42 86 95 399 384 370 119

332 338 406 320 151 200 322 251 257 406 286 406 167 147 217 330 274 406 406 43 365 406 406 321 133 298 406 140 231 301 368 42 342 406 327 221 300 406

230 215 293 358 66 400 361 145 179 312 381 386 183 134 376 192 329 146 206 55 191 395 117 84 258 278 285 63 81 159 415

357

358

Overall ranking

Gemeente

337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374

Oegstgeest Bronckhorst Lingewaal Uitgeest Liesveld Meerlo-Wanssum Texel Bergeijk Geldermalsen Drimmelen Son en Breugel Ameland Sint-Michielsgestel Bergen (NH.) Middelharnis Sluis Roerdalen Heeze-Leende Baarle-Nassau Montfoort :LMNELM'XXUVWHGH Opmeer Skarsterlân Reusel-De Mierden De Wolden Voorst Voerendaal Nuth Nuenen c.a. Wormerland Leusden Strijen Edam-Volendam Grave Oudewater Maasdriel Uithoorn Dalfsen


117 88 49 340 66 21 340 340 181 340 340 340 340 340 90 340 340 62 340 88 156 340 340 340 132 121 340 340 340 71 340 340 92 340 340 340 173 340

363 417 190 422 303 237 58 344 264 378 429 283 148 170 412 290 400 354 149 405 318 314 167 414 302 179 267 441 333 279 355 180 351 370 408 245 202 368


144 264 230 391 125 384 398 110 318 213 19 378 96 390 305 178 170 54 289

392 285 29 304 331 326 349 413 380 156 394 15 301 377 268

304 129 304 304 304 304 304 304 304 304 304 32 304 304 304 143 304 304 146 304 304 134 145 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304

363 361 185 302 413 416 223 344 304 389 210 442 340 240 368 217 212 246 431 379 290 383 276 270 400 390 180 218 173 345 369 306 313 392 432 372 272 409

157 279 424 243 232 438 368 399 335 139 272 438 269 159 22 220 295 222 268 392 395 362 111 431 397 381 438 377 239 347 317 67 426 199 438 366 371 275

424 317 128 351 194 208 246 300 258 126 347 26 328 389 229 138 209 339 319 337 380 272 297 330 338 311 348 279 421 322 423 306 132 267 282 160 289 344

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

262 287 297 282 418 387 405 320 253 348 165 416 280 176 425 412 261 246 242 360 50 288 234 317 351 419 57

112 297 355 239 102 415 384 174 34 129 239 436 222 214 208 426 316 316 285 55 119 155 363 307 98 429 402 82 297 307 198 149 98 330 36 279 129 112

216 406 406 293 406 406 147 406 304 308 299 9 364 311 336 247 166 406 143 316 406 406 358 130 352 406 289 187 282 209 120 406 406 406 406 351 348 406

32 350 327 279 240 362 195 269 267 306

Overall ranking

Gemeente

375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412

Bladel Zoeterwoude 0DDVEUHH Breukelen Drechterland +DDNVEHUJHQ Lith De Bilt Oirschot Niedorp Bedum Arcen en Velden Lansingerland Maasgouw Waterland 7XEEHUJHQ Ten Boer Wierden Sint-Oedenrode Reeuwijk Loenen Veere Zuidhorn Noordwijk Wassenaar Slochteren Andijk Lisse Horst aan de Maas Wervershoof Alphen-Chaam Eemnes Westvoorne Wijdemeren Hof van Twente Landsmeer Nederweert Harenkarspel


340 340 77 73 102 340 340 208 340 340 340 340 93 340 340 153 340 340 340 340 340 340 113 340 340 340 340 340 340 340 340 340 40 35 340 340 340 340

401 282 373 133 241 158 311 292 428 315 211 309 266 312 413 439 280 375 224 437 274 334 294 225 153 380 24 289 369 323 399 65 391 265 272 75 381 362


32 163 306 371 314 43 80 360 356 344 337 184 315 397 369 388 77 60 146 379 232 190 361 374 159 357 407 334 211 402 355 366 363 367

304 149 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 130 147 304 304 304 304 304 102 304 304 151 304 304 122 304 140 304 304 304 304 304 304 304

417 423 396 382 395 298 329 169 411 422 309 283 262 251 354 438 351 352 269 398 357 380 377 321 208 198 399 349 314 384 387 267 388 362 294 265 394 364

400 166 401 412 154 258 408 382 409 367 262 373 334 404 415 314 438 321 217 77 267 319 274 133 193 216 69 170 383 39 297 304 194 210 322 369 384 425

318 385 417 394 360 325 88 397 299 220 428 393 334 314 407 239 315 230 271 184 382 349 412 372 400 416 273 384 254 195 415 430 287 404 316 420 136 212

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

328 264 424 389 426 417 359 89 314 129 221 430 374 294 76 369 250 266 363 396 399 343 341 254 302 421 391 255 223 220 276 143 423 139 296 275 346 199

285 174 51 324 222 233 394 285 86 198 134 330 342 423 297 48 105 297 324 411 64 384 198 376 434 376 402 316 261 355 363 384 316 407 363 438 112 208

334 261 406 197 406 353 406 343 244 406 276 112 206 265 238 406 213 356 406 310 406 263 406 355 303 314 406 347 255 242 111 406 406 344 262 406 406 329

359

360

Overall ranking

Gemeente

413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443

Amstelveen Eijsden Dinkelland Mook en Middelaar Bergen (L.) Koggenland Sint Anthonis Brielle $OEUDQGVZDDUG Zeevang Castricum Heiloo Meijel Haren Ouder-Amstel 0LOOHQ6LQW+XEHUW Oostzaan Schiermonnikoog 8EEHUJHQ Blaricum 0LGGHQ'HOÁDQG Haarlemmerliede c.a. Naarden Terschelling Laren %HQQHEURHN Bloemendaal Sevenum Bunnik Graft-De Rijp Rozendaal

Kinder- Zuigelin- Met delict sterfte gensterfte voor rechter 337 423 82 423 423 334 191 364 385 30 379 63 135 162 64 327 302 423 423 267 206 423 423 423 423 423 423 251 360 423 58

233 340 340 340 340 135 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340 97 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340

205 431 418 253 366 421 397 124 258 442 320 317 374 396 386 433 285 402 434 389 393 278 146 384 410 169 227 346 432 436 443

Werkloze Kk in Kk in ach- Kk in uitMelding Achterjongeren jeugdzorg terstands- keringsge- kindermisstandswijken zin handeling leerlingen 297 143 178 36 201 317 161 409 277 409 257 409 409 226 409 409 63 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409 409

354 322 372 385 387 395 234 328 352 353 375 405 389 382 308 191 362 413 276 404 327 383 396 350 401 408 403 406 400 413

304 304 136 304 304 304 152 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 304 135 304 304 304 138 304 304 304

216 263 429 347 250 427 339 249 353 436 318 375 360 312 296 410 439 442 287 219 419 254 387 414 428 426 425 418 365 406 442

405 430 421 414 376 303 438 227 329 403 272 307 438 427 432 423 429 438 94 428 388 289 359 202 134 339 406 438 407 385 438

419 413 373 375 111 352 379 326 261 432 391 437 396 425 340 225 359 443 436 418 426 305 403 435 438 431 441 399 440 411 443

Relatief verzuim

Speelruimte

Tienermoeders

208 12 420 366 270 334 403 339 237 149 295 147

355 348 155 370 337 182 363 434 297 86 229 316 198 420 429 222 441 440 348 363 363 443 391 112 269 229 233 434 399 182 442

281 406 294 189 313 280 295 315 406 406 367 406 406 334 290 406 406 2 182 234 406 199 406 406 406 406 233 186 406 406 406

154 409 324 217 380 135 413 397 128 430 138 289 308 430 354 224 430

,QGH[*HPHHQWHV

A Aa en Hunze 127 $DOEXUJ279 Aalsmeer 199 Aalten 153 $EFRXGH183 Achtkarspelen 109 $OEODVVHUGDP231 $OEUDQGVZDDUG231 Alkemade 232 Alkmaar 199 Almelo 135 Almere 149 Alphen aan den Rijn 232 Alphen-Chaam 279 Ameland 109 Amersfoort 183 Amstelveen 200 Amsterdam 200 Andijk 201 Anna Paulowna 201 Apeldoorn 153 Appingedam 95 Arcen en Velden 315 Arnhem 154 Assen 127 Asten 280

B Baarle-Nassau 280

Baarn 184 Barendrecht 233 Barneveld 154 Bedum 95 Beek 315 Beemster 202 Beesel 316 Bellingwedde 96 %HQQHEURHN202 %HUJDPEDFKW233 Bergeijk 281 Bergen (L) 316 Bergen (NH) 203 Bergen op Zoom 281 Berkelland 155 Bernheze 282 Bernisse 234 Best 282 Beuningen 155 Beverwijk 203 Binnenmaas 234 Bladel 283 Blaricum 204 Bloemendaal 204 Boarnsterhim 110 Bodegraven 235 Boekel 283 Bolsward 110 Borger-Odoorn 128 Borne 135 Borsele 271 Boskoop 235 Boxmeer 284 Boxtel 284 Breda 285

Breukelen 184 Brielle 236 Bronckhorst 156 Brummen 156 Brunssum 317 Bunnik 185 Bunschoten 185 Buren 157 Bussum 205

C Capelle aan den IJssel 236 Castricum 205 Coevorden 128 Cranendonck 285 Cromstrijen 237 Cuijk 286 &XOHPERUJ157

D Dalfsen 136 Dantumadeel 111 De Bilt 186 Delft 237 Delfzijl 97 De Marne 96 Den Helder 206 De Ronde Venen 186 Deurne 286 Deventer 136 De Wolden 129 Diemen 206 Dinkelland 137

Dirksland 238 'RHVEXUJ158 Doetinchem 158 Dongen 287 Dongeradeel 111 Dordrecht 238 Drechterland 207 Drimmelen 287 Dronten 149 Druten 159 Duiven 159

E Echt-Susteren 317 Edam-Volendam 207 Ede 160 Eemnes 187 Eemsmond 97 Eersel 288 Eijsden 318 Eindhoven 288 (OEXUJ160 Emmen 129 Enkhuizen 208 Enschede 137 Epe 161 Ermelo 161 Etten-Leur 289

F Ferwerderadiel 112 Franekeradeel 112

361

G Gaasterlân-Sleat 113 *HHUWUXLGHQEHUJ289 Geldermalsen 162 Geldrop-Mierlo 290 Gemert-Bakel 290 Gennep 318 Giessenlanden 239 Gilze en Rijen 291 Goedereede 239 Goes 271 Goirle 291 Gorinchem 240 Gouda 240 Graafstroom 241 Graft-De Rijp 208 Grave 292 ‘s-Gravenhage 241 *URHVEHHN162 Groningen 98 Grootegast 98 Gulpen-Wittem 319

H +DDNVEHUJHQ138 Haaren 292 Haarlem 209 Haarlemmerliede c.a. 209 Haarlemmermeer 210 +DOGHUEHUJH293 +DUGHQEHUJ138 Harderwijk 163 Hardinxveld-Giessendam 242

362

Haren 99 Harenkarspel 210 Harlingen 113 Hattem 163 Heemskerk 211 Heemstede 211 Heerde 164 Heerenveen 114 Heerhugowaard 212 Heerlen 319 Heeze-Leende 293 Heiloo 212 Helden 320 Hellendoorn 139 Hellevoetsluis 242 Helmond 294 +HQGULN,GR$PEDFKW243 Hengelo 139 ¶V+HUWRJHQERVFK294 Het Bildt 114 Heumen 164 Heusden 295 Hillegom 243 +LOYDUHQEHHN295 Hilversum 213 Hof van Twente 140 Hoogeveen 130 Hoogezand-Sappemeer 99 Hoorn 213 Horst aan de Maas 320 Houten 187 Huizen 214 Hulst 272

I IJsselstein 188

J -DFREVZRXGH244

K Kampen 140 Kapelle 272 Katwijk 244 Kerkrade 321 Kessel 321 Koggenland 214 Kollumerland c.a. 115 Korendijk 245 Krimpen aan den IJssel 245

L /DDUEHHN296 Landerd 296 Landgraaf 322 Landsmeer 215 Langedijk 215 Lansingerland 246 Laren 216 Leek 100 Leerdam 246 Leeuwarden 115 Leeuwarderadeel 116 Leiden 247 Leiderdorp 247

/HLGVFKHQGDP9RRUEXUJ248 Lelystad 150 Lemsterland 116 Leudal 322 Leusden 188 Liesveld 248 Lingewaal 165 Lingewaard 165 Lisse 249 Lith 297 Littenseradiel 117 Lochem 166 Loenen 189 Loon op Zand 297 Lopik 189 Loppersum 100 Losser 141

M Maarssen 190 0DDVEUHH323 Maasdonk 298 Maasdriel 166 Maasgouw 323 Maassluis 249 Maastricht 324 Margraten 324 Marum 101 0HGHPEOLN216 Meerlo-Wanssum 325 Meerssen 325 Meijel 326 Menaldumadeel 117 Menterwolde 101

Meppel 130 0LGGHOEXUJ273 Middelharnis 250 0LGGHQ'HOÁDQG250 Midden-Drenthe 131 0LOOHQ6LQW+XEHUW298 Millingen aan de Rijn 167 Moerdijk 299 Montferland 167 Montfoort 190 Mook en Middelaar 326 Moordrecht 251 Muiden 217

N Naarden 217 Neder-Betuwe 168 Nederlek 251 Nederweert 327 Neerijnen 168 Niedorp 218 Nieuwegein 191 Nieuwerkerk aan den IJssel 252 Nieuwkoop 253 Nieuw-Lekkerland 252 Nijefurd 118 Nijkerk 169 Nijmegen 169 Noord-Beveland 273 Noordenveld 131 Noordoostpolder 150 Noordwijk 253 Noordwijkerhout 254 Nuenen c.a. 299

Nunspeet 170 Nuth 327

O Oegstgeest 254 Oirschot 300 Oisterwijk 300 2OGHEURHN170 Oldenzaal 141 Olst-Wijhe 142 Ommen 142 2QGHUEDQNHQ328 Oosterhout 301 2RVWÁDNNHH255 Oost Gelre 171 Ooststellingwerf 118 Oostzaan 218 Opmeer 219 Opsterland 119 Oss 301 Oud-Beijerland 255 Oude IJsselstreek 171 Ouder-Amstel 219 Ouderkerk 256 Oudewater 191 2YHUEHWXZH172

P Papendrecht 256 Pekela 102 Pijnacker-Nootdorp 257 Purmerend 220 Putten 172

R Raalte 143 Reeuwijk 257 Reiderland 102 Reimerswaal 274 Renkum 173 Renswoude 192 Reusel-de Mierden 302 Rheden 173 Rhenen 192 Ridderkerk 258 Rijnwaarden 174 Rijnwoude 258 Rijssen-Holten 143 Rijswijk 259 Roerdalen 328 Roermond 329 Roosendaal 302 Rotterdam 259 5R]HQEXUJ260 Rozendaal 174 Rucphen 303

S Schagen 220 Scheemda 103 Schermer 221 Scherpenzeel 175 Schiedam 260 Schiermonnikoog 119 Schijndel 303 Schinnen 329 Schoonhoven 261

Schouwen-Duiveland 274 Sevenum 330 Simpelveld 330 Sint Anthonis 304 Sint-Michielsgestel 304 Sint-Oedenrode 305 Sittard-Geleen 331 Skarsterlân 120 Sliedrecht 261 Slochteren 103 Sluis 275 Smallingerland 120 Sneek 121 Soest 193 Someren 305 Son en Breugel 306 Spijkenisse 262 Stadskanaal 104 Staphorst 144 Stede Broec 221 6WHHQEHUJHQ306 Steenwijkerland 144 Stein 331 Strijen 262

T Ten Boer 104 Terneuzen 275 Terscheling 121 Texel 222 Teylingen 263 Tholen 276 Tiel 175 7LOEXUJ307

363

7XEEHUJHQ145 Twenterand 145 Tynaarlo 132 Tytsjerksteradiel 122

U 8EEHUJHQ176 Uden 307 Uitgeest 222 Uithoorn 223 Urk 151 Utrecht 193 Utrechtse Heuvelrug 194

V Vaals 332 9DONHQEXUJDDQGH*HXO332 Valkenswaard 308 Veendam 105 Veenendaal 194 Veere 276 Veghel 308 Veldhoven 309 Velsen 223 Venlo 333 Venray 333 Vianen 195 Vlaardingen 263 Vlagtwedde 105 Vlieland 122 Vlissingen 277 Vlist 264 Voerendaal 334

364

Voorschoten 264 Voorst 176 Vught 309

Woudrichem 312 Wûnseradiel 123 :\PEULWVHUDGLHO124

W

Z

Waalre 310 Waalwijk 310 Waddinxveen 265 Wageningen 177 Wassenaar 265 Waterland 224 Weert 334 Weesp 224 Werkendam 311 Wervershoof 225 Westerveld 132 Westervoort 178 Westland 266 West Maas en Waal 177 Weststellingwerf 123 Westvoorne 266 Wierden 146 Wieringen 225 Wieringermeer 226 Wijchen 178 Wijdemeren 226 :LMNELM'XXUVWHGH195 Winschoten 106 Winsum 106 Winterswijk 179 Woensdrecht 311 Woerden 196 Wormerland 227 :RXGHQEHUJ196

Zaanstad 227 =DOWERPPHO179 Zandvoort 228 Zederik 267 Zeevang 228 Zeewolde 151 Zeist 197 Zevenaar 180 Zevenhuizen-Moerkapelle 267 Zijpe 229 Zoetermeer 268 Zoeterwoude 268 Zuidhorn 107 Zundert 312 Zutphen 180 Zwartewaterland 146 Zwijndrecht 269 Zwolle 147

Colofon Financiers

Redactie (LQGUHGDFWLH Omslag Drukwerk Uitgave

Jantje Beton Johanna Kinderfonds Nationaal Fonds Kinderhulp Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind Stichting Kinderpostzegels Nederland Unicef Nederland Dr. M.J. Steketee, drs. D.J. Mak, drs. B. Tierolf 7HNVWEXUHDX6FKDNHQUDDG2VV,/LQVH Artwize, Charlotte Boersma, Amsterdam Greve Offset, Eindhoven Verwey-Jonker Instituut Kromme Nieuwegracht 6 3512 HG Utrecht telefoon 030-2300799 telefax 030-2300683 e-mail [email protected] ZHEVLWHZZZYHUZH\MRQNHUQO

De publicatie 'HSXEOLFDWLHNDQEHVWHOGZRUGHQYLDRQ]HZHEVLWHKWWSZZZYHUZH\MRQNHUQO %HKDOYHYLDGH]HVLWHNXQWXSURGXFWHQEHVWHOOHQGRRUWHPDLOHQQDDUYHUZH\MRQNHU#DGUHSDNQORIID[HQQDDU RQGHUYHUPHOGLQJYDQGHWLWHOYDQGHSXEOLFDWLHXZQDDPIDFWXXUDGUHVHQDÁHYHUDGUHV Zie ook: http://www.kinderenintel.nl.

ISBN 978-90-5830-309-7 © Verwey-Jonker Instituut, Utrecht 2009 +HWDXWHXUVUHFKWYDQGH]HSXEOLFDWLHEHUXVWELMKHW9HUZH\-RQNHU,QVWLWXXW*HGHHOWHOLMNHRYHUQDPHYDQWHNVWHQLVWRHJHVWDDQPLWVGDDUELMGHEURQZRUGWYHUPHOG 7KHFRS\ULJKWRIWKLVSXEOLFDWLRQUHVWVZLWKWKH9HUZH\-RQNHU,QVWLWXWH3DUWLDOUHSURGXFWLRQLVDOORZHGRQFRQGLWLRQWKDWWKHVRXUFHLVPHQWLRQHG

365

366

Kinderen in Tel Databoek 2009

Recommend Documents