kinderen in het ziekenhuis
Belgische ziekenhuizen zijn steeds meer kindgericht. Dat toont onze enquête aan. Al is er hier en daar nog werk aan de winkel.
ONS ONDERZOEK
87 ziekenhuizen, 4 274 ouders
In samenwerking met de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten en het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten hielden wij een enquête bij ouders van wie een kind (0 tot 15 jaar) in 2007 werd verzorgd in een ziekenhuis. In totaal kregen we 4 274 ingevulde vragenlijsten teruggestuurd. De tevredenheidsscore voor de ziekenhuizen werd berekend op basis van vele variabelen en betreft zowel de kinderafdeling, het dagziekenhuis als de spoed. Deze score konden we niet berekenen voor de ziekenhuizen waarvoor we onvoldoende antwoorden van ouders kregen.
Kind is steeds meer koning Een kind is een kind, en geen kleine volwassene. Als ze in een ziekenhuis terechtkomen, hebben ze eigen noden en verdienen ze daarom een specifieke opvang en aanpak. En ziekenhuizen houden daar steeds meer rekening mee, zo blijkt uit onze derde enquête over kindgerichtheid van ziekenhuizen (na die van 1996 en 2005). Zo is het percentage kinderen dat in daghospitalisatie samen met volwassenen wordt verpleegd t.o.v. 2005 gedaald van 23 % naar 9 %. Ook de uitrusting van de dienst
In daghospitalisatie wordt 9 % van de kinderen samen met volwassenen verpleegd
spoedgevallen is in veel ziekenhuizen beter afgestemd op kinderen dan voorheen: 97 % heeft specifieke voorzieningen, zoals kindvriendelijk ingerichte boxen en lokalen, t.o.v. 75 % in 2005. Ten slotte gaat er steeds meer aandacht naar een niet te onderschatten factor in het ziekenhuisverblijf én in het genezingsproces van de kinderen: de ouders.
Dag en nacht in de buurt Als kinderen in het ziekenhuis verblijven, is het voor de ouders
>
test gezondheid 94 december 2009/januari 2010
We peilden bij 103 Belgische ziekenhuizen met een kinderafdeling naar kindgerichtheid en ouderparticipatie. We verstuurden 110 enquêtes (sommige ziekenhuizen hebben meerdere campussen). 87 (79 %) daarvan werden volledig ingevuld.
19
kinderEN IN HET ZIEKENHUIS
Hoe jonger het kind, hoe vaker een van de ouders blijft overnachten.
> essentieel dat ze op elk moment van de dag bij hun oogappel kunnen zijn. Dat blijkt uit onze enquête. Naast de bezoekregeling, die voor iedereen geldt en waarover de tevredenheid groot is, is er daarom de mogelijkheid tot rooming-in: ouders kunnen blijven overnachten en helpen met de verzorging
Meer en meer ziekenhuizen bieden de ouders spontaan aan om te blijven overnachten
van hun kind. Rooming-in is in alle ziekenhuizen mogelijk, maar steeds meer instellingen bieden het ook spontaan aan: in 2005 werd het in 70 % van de gevallen aan de ouders voorgesteld, nu gebeurt dit al in 77 % van de ziekenhuizen. In totaal maakt 82 % gebruik van deze dienst. Hoe jonger het kind, hoe vaker de ouders bleven overnachten. Minpunt is dat in meer dan zes op de tien ziekenhuizen nog kosten voor de overnachting van de ouders worden aangerekend, terwijl dat volgens het Europees Handvest Kind en Ziekenhuis (van EACH) gratis zou moeten zijn. Mogelijk ligt hier de verklaring voor het feit dat lager geschoolde ouders van nul- tot zesjarigen beduidend minder blijven overnachten. Al kunnen, behalve de prijs, natuurlijk nog andere factoren een rol spelen: voor lager opgeleiden is de combinatie met het werk mis-
HOE TEVREDEN ZIJN DE OUDERS OVER ...
test gezondheid 94 december 2009/januari 2010
Heel tevreden (in %)
20
Heel ontevreden (in %)
Bezoekregeling voor ouders
86
2
Deskundigheid arts op (kinder)afdeling
81
3
Deskundigheid verpleegkundigen op (kinder)afdeling
79
3
Opvang van kind in dagziekenhuis
73
5
Speelkamer
69
6
Opvang van kind op (kinder)afdeling
68
8
Deskundigheid psycholoog op (kinder)afdeling
66
13
Spelbegeleiding
65
10
Informatie aan ouders
55
10
Opvang van kind op dienst spoedgevallen
53
18
Slaapgelegenheid voor ouders
51
13
Prijs van overnachting voor ouders
42
15
schien moeilijker, of er is een gebrek aan sensibilisering. Lager opgeleiden helpen ook minder dan gemiddeld mee bij de verzorging van hun kind in het ziekenhuis.
Een vertrouwd gezicht naast het bed Niet enkel bij de verzorging kunnen de ouders een rol spelen. Ook vlak voor en vlak na de eventuele operatie kunnen zij erg belangrijk zijn. Bij de inleiding van de narcose kunnen ze het kind op zijn gemak stellen, de stress proberen te verminderen en helpen de wachttijd te overbruggen. En na een operatie zal een kind de ziekenhuisomgeving als minder angstaanjagend ervaren als het een vertrouwd gezicht naast zijn bed ziet. Naar eigen zeggen bieden steeds meer ziekenhuizen de mogelijkheid om aanwezig te zijn bij de inleiding van de narcose en het ontwaken op de recovery. De inleiding van de narcose kan wordenbijgewoond in zeven op de tien ziekenhuizen, terwijl dat in 2005 slechts in drie op de tien ziekenhuizen kon. Het ontwaken op de recovery is voorlopig niet toegestaan in 16 % van de ziekenhuizen, wat ook een flinke verbetering is t.o.v. 2005: toen liet 45 % van de ziekenhuizen dit niet toe. 10 % van de ouders meldde dat ze wel hadden gevraagd om aanwezig te zijn bij de inleiding van de narcose, maar dat dit werd geweigerd. 20 % kreeg geen toestemming om aanwezig te zijn bij het ontwaken op de recovery toen ze dit vroegen. Maar als het wel mogelijk is om bij hun kind te blijven, maken nog te weinig ouders er gebruik van: 37 % van de ondervraagden was aanwezig bij de inleiding van de narcose, 45 % was erbij toen hun kind ontwaakte op de recovery. 70 % van de respondenten die op geen enkel van de twee momenten aanwezig waren, had dit achteraf gezien nuttig gevonden.
>
KINDGERICHTHEID VAN ZIEKENHUIZEN MET EEN KINDERAFDELING rangschikking volgens gemiddelde tevredenheidsscore en daarbinnen volgens postcode
geen antw.
geen antw.
V
V
V
V
V
geen antw.
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
geen antw.
geen antw.
geen antw.
3000 U.Z. LEUVEN campus Gasthuisberg, Leuven
V
V
V
V
3500 CAZ MIDDEN-LIMBURG campus Salvator, Hasselt
V
V
V
3500 VIRGA JESSE ZIEKENHUIS, Hasselt
V
V
geen antw.
3800 REG. ZIEKENHUIS SINT-TRUDO campus St.-Jozef, Sint-Truiden
V
V
V
V
V
3960 ZIEKENHUIS MAAS EN KEMPEN campus Bree, Bree
V
V
V
(V)
(V)
8400 HENRI SERRUYS ZIEKENHUIS, Oostende
V
V
V
V
(V)
8870 SINT-JOZEFSKLINIEK, Izegem
V
V
V
V
(V)
9000 A.Z. MARIA MIDDELARES campus Maria Middelares, Gent
V
V
V
9800 SINT-VINCENTIUSZIEKENHUIS, Deinze
V
V
V
V
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
V
V
Dagopname
Anesthesieraadpleging standaard voorzien (2)
Ouders kunnen aanwezig zijn bij het ontwaken uit de narcose op de recovery (1)
geen antw.
chats.be/ www.test-a c tsdo enhuizen voor de ziek nië lo al in W té 94 in Test San
Klassieke opname (met overnachting)
Spoedopname
Ouders kunnen aanwezig zijn bij de inleiding van de narcose
ZIEKENHUIZEN MET de hoogste TEVREDENHEIDSSCORE (gemiddeld 8,3/10) 1070 U.Z. ST.-LUC campus St.-Luc, Sint-Lambrechts-Woluwe 1180 C.H.I. EDITH CAVELL campus Edith Cavell, Ukkel (3)
V
geen antw.
geen antw.
2020 KON. PAOLA KINDERZIEKENHUIS campus Middelheim, Antwerpen
V
V
2300 ST.-ELISABETH ZIEKENHUIS, Turnhout
V
2440 A.Z. SINT-DIMPHNA, Geel
V
2610 A.Z. SINT-AUGUSTINUS campus St.-Augustinus, Wilrijk 2650 U.Z. ANTWERPEN, Edegem 2800 A.Z. SINT-MAARTEN campus Zwartzustervest, Mechelen
V
(V)
V V
V
geen antw.
ZIEKENHUIZEN MET DE MIDDELSTE TEVREDENHEIDSSCORE (GEMIDDELD 7,9/10) geen antw.
1180 EUROPAZIEKENHUIZEN campus St.-Elisabeth, Ukkel 1200 ERASMUSZIEKENHUIS, Brussel
geen antw.
geen antw.
geen antw.
V
V
geen antw.
geen antw.
1500 REG. ZIEKENHUIS SINT-MARIA, Halle
V
V
V
V
2018 ST.-VINCENTIUSZIEKENHUIS, Antwerpen
V
V
V
(V)
2100 A.Z. MONICA campus O.L.V. Middelares, Deurne
V
V
V
V
2200 A.Z. ST.-ELISABETH, Herentals
V
V
V
(V)
2500 HEILIG HARTZIEKENHUIS, Lier
V
V
geen antw.
2930 A.Z. KLINA, Brasschaat
V
V
3600 ZIEKENHUIS OOST-LIMBURG campus St.-Jan, Genk
V
V
3700 A.Z. VESALIUS campus Tongeren, Tongeren
V
V
3900 MARIA ZIEKENHUIS NOORD-LIMBURG, Overpelt
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
8000 A.Z. SINT-JAN campus St.-Jan, Brugge
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
2300 A.Z. ST.-JOZEF, Turnhout
V
(V)
(V)
(V)
V
(V)
V
(V)
V
V
V
8300 GEZONDHEIDSZORG OOSTKUST campus O.L.V., Knokke-Heist
(V)
8310 A.Z. SINT-LUCAS, Assebroek
V
V
V
V
8400 A.Z. DAMIAAN campus Sint-Jozef, Oostende
V
V
V
V
V
8500 A.Z. GROENINGHE campus Onze Lieve Vrouw, Kortrijk (3)
V
V
(V)
V
8500 A.Z. GROENINGHE campus St.-Niklaas, Kortrijk (3)
V
V
8630 ST.-AUGUSTINUS KLINIEK, Veurne
(V)
geen antw.
V
V (V)
test gezondheid 94 december 2009/januari 2010
1020 UNIV. KINDERZIEKENHUIS KONINGIN FABIOLA, Laken 1090 U.Z. BRUSSEL, Jette
21
kinderEN IN HET ZIEKENHUIS
8700 ST.-ANDRIES ZIEKENHUIS, Tielt
Anesthesieraadpleging standaard voorzien (2)
Spoedopname
Dagopname
ZIEKENHUIS (campus) en gemeente
Klassieke opname (met overnachting)
Ouders kunnen aanwezig zijn bij de inleiding van de narcose
Ouders kunnen aanwezig zijn bij het ontwaken uit de narcose op de recovery (1)
KINDGERICHTHEID VAN ZIEKENHUIZEN MET EEN KINDERAFDELING rangschikking volgens gemiddelde tevredenheidsscore en daarbinnen volgens postcode
V
V
V
(V)
(V)
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
8800 HEILIG HART ZIEKENHUIS campus Wilgenstraat, Roeselare (3)
V
V
V
(V)
8800 HEILIG HART ZIEKENHUIS campus St.-Joris, Menen (3)
V
V
V
(V)
8820 SINT-REMBERT ZIEKENHUIS, Torhout
V
V
V
V
(V)
8900 JAN YPERMAN ZIEKENHUIS campus O.L.V. ziekenhuis, Ieper
V
V
V
(V)
9000 A.Z. SINT-LUCAS campus Heilige Familie, Gent
V
V
V
(V)
geen antw.
geen antw.
geen antw.
V
V
V V
(V)
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
V
V
V
geen antw.
V
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
8790 KLINIEK O.L.V. VAN LOURDES WAREGEM, Waregem 8800 STEDELIJK ZIEKENHUIS, Roeselare
9000 U.Z. GENT, Gent 9100 A.Z. NIKOLAAS, Sint-Niklaas
V
9160 A.Z. LOKEREN, Lokeren 9300 ALG. STEDELIJK ZIEKENHUIS campus Aalst, Aalst
V
9600 A.Z. ZUSTERS VAN BARMHARTIGHEID, Ronse 9620 A.Z. SINT-ELISABETH, Zottegem 9900 A.Z. ALMA, Eeklo
(V)
ZIEKENHUIZEN MET de laagste TEVREDENHEIDSSCORE (gemiddeld 7,6/10) 1730 ONZE LIEVE VROUW ZIEKENHUIS campus Asse, Asse (3)
(V)
2390 A.Z. SINT-JOZEF, Malle
V
V
2400 HEILIG HART ZIEKENHUIS, Mol
V
V
V
9000 A.Z. JAN PALFIJN campus Watersportbaan, Gent
V
V
V
(V)
9200 A.Z. SINT-BLASIUS, Dendermonde
(V) V (V)
9300 ONZE LIEVE VROUW ZIEKENHUIS campus Aalst, Aalst (3)
V (V)
Ziekenhuizen waarvoor een onvoldoende aantal ouders heeft geantwoord 1000 C.H.U. SINT-PIETER, Brussel
geen antw.
geen antw.
geen antw.
V
V
1000 KLINIEK SINT-JAN, Brussel
V
V
V
V
V
(V)
V
V
V
V
(V)
1210 ST.-ETIENNE KLINIEK, Brussel
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
1800 A.Z. JAN PORTAELS, Vilvoorde
V
V
V
V
2170 A.Z. JAN PALFIJN campus Jan Palfijn, Merksem
V
V
V
V
(V)
2820 IMELDAZIEKENHUIS, Bonheiden
V
V
V
V
(V)
3000 R.Z. HEILIG HART, Leuven
V
V
V
V
V
3290 A.Z. DIEST campus Hasseltsestraat, Diest
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
geen antw.
3300 R.Z. HEILIG HART TIENEN campus Mariëndal, Tienen
geen antw.
geen antw.
geen antw.
(V)
V
V
V
test gezondheid 94 december 2009/januari 2010
1050 ZIEKENHUIZEN IRIS ZUID campus C.H. Etterbeek-Elsene, Brussel
22
1070 ST.-ANNA-ST-REMI KLINIEK, Brussel
V
3550 CAZ MIDDEN-LIMBURG campus St.-Franciscus, Heusden-Zolder 9700 A.Z. OUDENAARDE, Oudenaarde
(V)
geen antw.
(V)
(1) Als in deze categorie een (V) staat, betekent dit dat de ouders onder bepaalde voorwaarden aanwezig kunnen zijn bij het ontwaken op de recovery, bv. enkel als de ouders er expliciet om vragen of als er (bijna) geen andere patiënten op de recovery zijn. (2) Een (V) in deze categorie betekent dat een andere arts dan de anesthesist uitleg kan geven over de anesthesie. (3) Deze campus maakt deel uit van een fusieziekenhuis met meerdere kinderafdelingen. De tevredenheidsscore werd berekend voor alle campussen samen.
dienst spoedgevallen
Welk ziekenhuis voor uw kind?
het zorgenkindje De helft van de kinderen komt het ziekenhuis binnen via spoed, maar net daar zou heel wat een stuk beter moeten.
Op onze website vindt u concrete adviezen voor wanneer uw kind moet worden opgenomen. Daarnaast vindt u een gedetailleerde fiche voor elk ziekenhuis en kunt u de ziekenhuizen in uw regio vergelijken. www.test-aankoop.be/ kindenziekenhuis
´ ´ ´ ´
>
Anesthesieraadpleging nog niet standaard Bij een operatie onder volledige narcose komen er vaak heel wat vragen kijken. Een antwoord daarop kan worden geboden door een anesthesist. Die zal uw kind onderzoeken, de nodige informatie geven over de anesthesie en ook de mogelijkheid geven om daarover vragen te stellen. Zo'n voorafgaande raadpleging is evenwel niet standaard voorzien in heel wat ziekenhuizen. Vooral in Vlaanderen dan, waar in slechts een op vier ziekenhuizen, zowel bij dagopname als bij klassieke opname, in zo'n gesprek voorzien is. Overigens, deze raadpleging is evenmin gratis. Het percentage ouders dat uiteindelijk met een anesthesist sprak, ligt dan ook beduidend lager in Vlaanderen dan in Wallonië en Brussel: 33 % tegenover respectievelijk 74 en 76 %. Toch is het niet zo dat de ouders in de overige Vlaamse ziekenhui-
zen helemaal aan hun lot worden overgelaten. Uit onze enquête blijkt dat heel wat ouders uitleg krijgen van de behandelende chirurg of van verpleegkundigen. Dit is zo in respectievelijk 20 en 24 % van de gevallen. In Wallonië en Brussel ligt dit percentage twee tot drie keer lager. 18 % van de ouders, bijna één op vijf dus, gaf aan dat er voorafgaand aan de ingreep helemaal geen mogelijkheid was tot zo'n gesprek.
Psycholoog krijgt opnieuw slechte punten Gedurende het (meerdaagse) verblijf in het ziekenhuis komt een kind met verschillende mensen in contact: artsen, verpleegkundigen, eventueel psychologen, onderwijzers ... Bij de ouders is de tevredenheid het grootst over de behandelende arts, op alle afdelingen behalve op spoed. Ook de verpleegkundigen in het dagziekenhuis scoren hoog, vooral op het vlak van deskundigheid. De spelbe-
Arts en verpleegkundigen zijn gewaardeerd, psycholoog is dat veel minder
geleidster krijgt goede punten voor de sociale en menselijke aspecten en ziet meteen de mindere score bij de vorige enquête tenietgedaan. Overeenkomstig met de resultaten uit 2005, is de tevredenheid over de onderwijzer en de psycholoog laag. Die laatste krijgt van de ouders het vaakst een onvoldoende. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het nog steeds niet duidelijk is wat de rol van de psycholoog precies inhoudt. In die medische omgeving wordt de psycholoog er meestal pas bijgeroepen als er problemen zijn die met de klassieke medische middelen niet kunnen worden opgelost. P. Kupers en P. Nies
ons ADVIES
Geef uitleg en stel vragen
´
Spreek met uw kind over een nakende ziekenhuisopname. Het zal dan al met bepaalde dingen vertrouwd zijn en zich minder angstig voelen. Voor kinderen vanaf vijf jaar kunt u een voorafgaand bezoek overwegen.
´
Vraag in het ziekenhuis of en hoe u als ouder kunt participeren en of rooming-in mogelijk is. Vraag ook, als u dat wenst, of u aanwezig kunt zijn bij de inleiding van de narcose en het ontwaken op de recovery.
´
Van het ziekenhuis mag u de nodige informatie verwachten, bv. over de kosten voor rooming-in of over het deel van de rekening dat u uit eigen zak moet betalen.
test gezondheid 94 december 2009/januari 2010
24 % van de respondenten is ontevreden over de opvang. Vooral de lange wachttijden wekken ergernis. 22 % klaagt over een onvriendelijke behandeling door het personeel of over het feit dat ze niet serieus worden genomen. Ook het verdere verblijf op deze dienst verloopt niet vlekkeloos. 16 % is ontevreden over de behandelende arts, 13 % is ontevreden over de verpleegkundigen. De ontevredenheid ligt beduidend hoger dan op andere afdelingen. 21 % van de ouders is ontevreden over de informatieverstrekking. Vooral voor ouders van jonge kinderen is informatie belangrijk, omdat zij die zelf naar hun kinderen moeten vertalen. In slechts 43 % van de spoeddiensten is een kinderverpleegkundige of een verpleegkundige met gelijkwaardige ervaring aanwezig. Dit is mogelijk te verklaren doordat er, zeker buiten de grote steden, onvoldoende kinderen op spoed binnenkomen.
23
