Nieuwsbrief
Kernhem Beste inwoners van Kernhem, Deze nieuwsbrief is bedoeld om u te informeren over de ontwikkelingen en de stand van zaken rond de warmtecentrale aan het Hogewoud. Ik vind het belangrijk u goed en volledig over dit onderwerp te informeren. Ik begrijp de zorgen rond de warmtecentrale. Toch moet ik ook constateren dat veel onrust gebaseerd is op misverstanden en onduidelijkheden. In deze nieuwsbrief zetten we alles nog eens op een rijtje. De veiligheid van de wijk staat uiteraard voorop. Dat is ook de reden dat we bureau SAVE gevraagd hebben een aanvullend veiligheidsonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek bevestigt dat de centrale aan alle veiligheidseisen voldoet en geen risico oplevert voor de omgeving. Ook voor wat betreft de luchtkwaliteit voldoet de centrale aan alle eisen. De resultaten van het onderzoek naar eventuele geluidhinder zijn bij het ter perse gaan van deze nieuwsbrief nog niet bekend. Tijdens de inloopavond op 17 juni geven we u hier meer informatie over.
Nr.4
In deze nieuwsbrief kijken we ook naar de toekomst. Hoe gaan we er voor zorgen dat de inwoners van Kernhem er ook in de toekomst warm bij zitten en lekker kunnen douchen? Daarvoor moeten we het bestemmingsplan gedeeltelijk herzien. Ook kijken we naar andere mogelijkheden om de wijk van warmte te blijven voorzien. Op 17 juni is er een inloopavond in De Meander. U krijgt daar informatie over de werking en veiligheid van de warmtecentrale en de stappen die we nu gaan nemen. U ziet ook voorbeelden van andere warmtecentrales in het land. U kunt uw vragen en zorgen voor leggen aan deskundigen van Nuon, de brandweer en het onderzoeksbureau SAVE. Ik hoop van harte dat u van deze gelegenheid gebruik maakt. Simon van de Pol Wethouder Deze uitgave is tot stand gekomen met bijdragen van Nuon warmte, brandweer Ede en SAVE (onderdeel van Oranjewoud).
Waarom een tijdelijke warmtecentrale? Niet iedereen kent de achtergronden van de tijdelijke warmtecentrale (TWC), wat nog wel eens tot verwarring leidt. Daarom blikken we hier kort terug op het ontstaan van de TWC in Kernhem. Duurzaam leven in Kernhem Toen Kernhem gebouwd werd, was de duurzaamheid van de wijk een belangrijk doel. Dat komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de gebruikte bouwmaterialen, het groen in de wijk en de zonnepanelen op de daken. En bij een duurzame wijk hoort een duurzame warmtevoorziening. Nuon en de gemeente Ede besloten om Kernhem op stadswarmte aan te sluiten. Stadswarmte is een comfortabele en milieuvriendelijke verwarming op basis van restwarmte, in dit geval van de kunstzijdefabriek Enka. Op deze manier
zouden de woningen geen eigen cvketel nodig hebben. De restwarmte zou water verwarmen, dat via geïsoleerde, ondergrondse leidingen van de Enka naar Kernhem gepompt zou worden. In de wijk zorgde dit warme water voor de verwarming van alle woningen en het verwarmen van het kraanwater. Voor dit systeem is veel minder verbranding van fossiele brandstoffen nodig en het is veel energiezuiniger (dus milieuvriendelijker) dan apart stoken in elk huis. Tijdelijke oplossing Het aanleggen van het stadswarmtenet vanaf de Enkafabriek naar Kernhem zou enige tijd in beslag nemen. Om de woningen in de nieuwe wijk toch te kunnen voorzien van warmte en warm water, heeft Nuon een tijdelijke warmtecentrale met gasgestookte ketels geplaatst. Als de infrastructuur vanaf de Enka klaar was, vervolg pag 2
Vervolg pagina 1 zou de TWC verdwijnen. Het liep – helaas - anders. Sluiting Enka In 2000 bleek dat de Enkafabriek haar poorten moest sluiten. Voor Kernhem betekende dit dat de warmtevoorziening van de wijk op losse schroeven kwam te staan. Het oorspronkelijke plan was dat de hele wijk Kernhem (vlek A en B) verwarmd zou worden met restwarmte van Enka. Na de sluiting van de kunstzijdefabriek besloot de gemeente om vlek B op een andere manier te verwarmen. Nuon en de gemeente werden het na langdurige onderhandelingen eens over een andere oplossing voor vlek A: de tijdelijke centrale zou worden vervangen door een definitieve warmte/ krachtinstallatie (WKK - de afkorting staat voor warmtekrachtkoppeling). Zolang er nog geen definitieve centrale is, kan de huidige centrale niet worden weggehaald. Anders zitten 1.100 huishoudens in de kou. Na negen jaar klinkt het raar om te spreken over een tijdelijke centrale. Toch is dat precies wat de huidige centrale is: een tijdelijke oplossing terwijl we werken aan een andere en duurzame manier om de bewoners in Kernhem te voorzien van warmte en warm water.
Hoe werkt de warmtecentrale? Aan de buitenkant ziet de tijdelijke warmtecentrale eruit als een verzameling containers met buizen. Maar wat zit er binnen in de containers? En hoe werkt de centrale eigenlijk? De warmtecentrale in Kernhem bestaat uit twee delen: een gasreduceerstation en de warmtecentrale (zie illustratie). Gasreduceerstation Gas komt vanaf de Doesburgerdijk binnen bij het gasreduceerstation onder een druk van maximaal 8 bar. Het gasreduceerstation is bedoeld om die druk omlaag te brengen naar 100 mbar (dat is 0,1 bar). Dit is te vergelijken met een gasleiding die binnenkomt in een woning met een cv-ketel. Ook andere wijken hebben een gasreduceerstation, dat de gasdruk verlaagt. Het verschil is dat het gas in andere wijken naar alle individuele woningen wordt geleid, terwijl het in Kernhem alleen naar de warmtecentrale gaat. Het gasreduceerstation is eigendom van Alliander, het afgesplitste netwerkbedrijf van Nuon (voorheen ContiNuon).
Warmtecentrale De warmtecentrale werkt in principe hetzelfde als een cv-ketel in een woning. Gas wordt in de verbrandingsruimte gemengd met lucht en dit mengsel wordt verbrand. De warmte die daarbij vrijkomt, verwarmt het water in de ketel tot maximaal 90°C. Dit water wordt in het leidingnet rond gepompt en voorziet de huishoudens van verwarming en warm water. De warmtecentrale is eigendom van Nuon Warmte. Capaciteit van de centrale De huidige centrale heeft een capaciteit van 10 MegaWatt (MW). Dat is voldoende voor de warmtevoorziening van alle 1100 aangesloten woningen in Kernhem. Als al deze woningen een eigen cv-ketel zouden hebben, zou het gezamenlijke vermogen twee keer zo groot zijn.
Wet- en regelgeving De wettelijke eisen voor de tijdelijke warmte-centrale (TWC) vallen uiteen in eisen uit de ruimtelijke ordening (zoals de bouwvergunning) en regelgeving in het kader van de milieuwet. Veiligheid Als het gaat om de veiligheid voor de omgeving, is de centrale volgens de wet geen ‘risicovol object’. De hoeveelheid aardgas die wordt gebruikt is zo beperkt dat de centrale niet valt onder het ‘Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (Bevi)’. Wel moet de TWC en het gasreduceerstation voldoen aan de eisen die gesteld worden in het Activiteitenbesluit (algemene regels van het ministerie van VROM). De centrale voldoet inderdaad aan dit besluit.
2
Afstanden In het Activiteitenbesluit staat dat de afstand tussen het gasreduceerstation en ‘kwetsbare objecten’ (zoals het schoolplein) minimaal zes meter moet bedragen. De afstand tussen het gasreduceerstation en het schoolplein is 25 meter. Het Activiteitenbesluit noemt niet wat de afstand moet zijn tussen de warmtecentrale en het schoolplein. De ‘Brochure Bedrijven en milieuzonering’ van de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG) noemt een indicatieve afstand van 10 meter. De ‘Brochure Bedrijven en milieuzonering’ is een publicatie die bijvoorbeeld bij het maken van een bestemmingsplan als een leidraad kan dienen. De normen in de brochure zijn indicatief en er mag (gemotiveerd) van afgewe-
ken worden. De brochure biedt vooral uitkomst als eisen aan externe veiligheid en milieuregels niet al geregeld zijn in de wetten en regels. Milieu Sinds 1 januari 2008 zijn de regels in het kader van de milieuwetgeving veranderd. De tijdelijke en straks ook de nieuwe centrale hoeven geen milieuvergunning te hebben en hebben ook geen meldingsplicht. Het is voldoende dat de warmtecentrale voldoet aan de normen en eisen uit het Activiteitenbesluit. De vergunning en meldingsplicht zijn alleen nodig als de centrale een industrieel karakter heeft. De warmtecentrale heeft geen industrieel karakter.
3
Veiligheid tijdelijke warmtecentrale In de wijk leven zorgen over de veiligheid van de tijdelijke centrale en de afstand tot basisschool De Meander en het schoolplein. Hoe zit het nu met deze veiligheid? En met de milieuaspecten, zoals het geluidsniveau en de luchtkwaliteit? Veiligheid De warmtecentrale is eigenlijk een grote versie van de cv-ketel in een woning. In de praktijk zijn de risico’s niet groter dan van zo’n ketel. Nuon onderhoudt de centrale goed en deze verkeert in prima staat. In januari van dit jaar heeft Nuon de periodieke onderhoudsbeurt uitgevoerd. De tijdelijke centrale is zeer goed beveiligd zodat eventuele storingen geen gevaar opleveren voor de omgeving. Alles wat de centrale in gaat (aardgas) en alles wat er uit komt (warm water en verbrandingsgassen) wordt continu gemeten en in de gaten gehouden door Nuon. Elke kleine verandering in druk of temperatuur wordt meteen opgemerkt. Mocht zich onverhoopt een gevaarlijke situatie voordoen, dan schakelt de centrale zichzelf uit. Ontploffingsgevaar Veel mensen denken dat er bij een gaslek een explosie kan plaatsvinden. Dat is bij deze centrale uitgesloten. Als er een lek zou ontstaan, komt het gas vrij in de buitenlucht. Ontploffingen doen zich
4
alleen voor als gas zich ophoopt in een afgesloten ruimte. Zo’n ruimte is er bij deze centrale niet, omdat deze in de buitenlucht staat en de containers goed geventileerd zijn. Brandgevaar Als er bij een lekkende gasleiding vuur komt, kan brand ontstaan. Bij een dergelijke ‘fakkelbrand’ komt veel warmte vrij, maar mensen die op dat moment in de buurt van de centrale zijn, hebben voldoende tijd om weg te lopen. De brand is snel te blussen door de gastoevoer af te sluiten. Aangezien er in Kernhem sprake is van maar één op gas aangesloten object (de TWC) is het risico op gaslekken bovendien ongeveer 1100 keer kleiner dan wanneer alle woningen van Kernhem individueel op gas zouden zijn aangesloten. ‘Rookwolk’ De ‘rook’ die uit de schoorstenen komt, is waterdamp met koolstofdioxide en kleine hoeveelheden stikstofdioxide. Bij een noordoosten wind waait de damp over de wijk en de school. De hoeveelheid stikstofdioxide is zo gering, dat het niet schadelijk is voor de gezondheid. Controles Nuon is verantwoordelijk voor de tweejaarlijkse controle op de goede en veilige werking van de centrale. Nuon besteedt dit uit aan een onafhankelijk, gecertificeerd bedrijf. In het kader van het bestemmingsplan is het plan van de tijdelijke centrale voorgelegd aan de brandweer. Ook de brandweer geeft aan dat de centrale geen gevaren oplevert voor de omgeving.
Publieke veiligheid Een belangrijke klacht van omwonenden was dat het terrein van de warmtecentrale te makkelijk toegankelijk was voor kinderen die rond de centrale spelen. Ook onderzoeksbureau SAVE adviseerde om de TWC te voorzien van een deugdelijk hek. Dit hek heeft Nuon inmiddels geplaatst. Afstanden tot school en schoolplein Een van de grootste discussiepunten rond de TWC is de afstand van de warmtecentrale en het gasreduceerstation tot ‘kwetsbare objecten’. Dit zijn bijvoorbeeld de school en het schoolplein naast de centrale. Over deze afstandseisen is nogal wat verwarring. Dit was dan ook een belangrijk punt bij het onderzoek van SAVE (zie kader).
Veiligheidsonderzoek SAVE Onderzoeksbureau SAVE heeft een onderzoek uitgevoerd naar de veiligheid van de tijdelijke centrale. Dit onderzoek bestond uit twee delen en geeft antwoord op twee belangrijke vragen: • Voldoet de centrale aan de regelgeving met betrekking tot milieu en veiligheid? • Wat zijn de risico’s voor de omgeving? SAVE trok op basis van het onderzoek de volgende conclusies: • Een warmtecentrale van 10 MegaWatt valt door het beperkte vermogen en de beperkte risico’s niet onder de regelgeving voor risicovolle inrichtingen en ook de milieuwetgeving stelt geen aparte eisen aan de afstand tot de omgeving. • Voor de warmtecentrale is geen milieuvergunning nodig, maar hij moet wel voldoen aan de eisen die gesteld worden in het Activiteitenbesluit (officieel ‘Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer’.) • Het Activiteitenbesluit geeft aan dat de afstand tussen het gasreduceerstation en kwetsbare objecten, waaronder het schoolplein, minimaal 6 meter moet zijn. De werkelijke afstand is 25 meter. • De installatie wordt goed onderhouden en verkeert in prima staat. • Het hekwerk was niet deugdelijk (dit heeft NUON inmiddels vervangen). • Met de schoorstenen van 7 meter voldoet de centrale ruimschoots aan de eisen voor de luchtkwaliteit, zelfs als de centrale op vol vermogen draait. Omdat de wijk niet altijd evenveel warmte vraagt, draait de centrale niet altijd op vol vermogen. • De resultaten van het onderzoek naar eventuele geluidhinder zijn bij het ter perse gaan van deze nieuwsbrief nog niet bekend. Tijdens de inloopavond op 17 juni geven we de resultaten weer.
Hoe nu verder? Er moet een definitieve oplossing komen voor de warmtevoorziening in Kernhem. Dat kan in de vorm van een definitieve centrale óf in de vorm van alternatieve warmtevoorziening.
De gemeente Ede houdt op dit moment nog beide mogelijkheden open en werkt daarom aan een aantal procedures/activiteiten naast elkaar: • De gedeeltelijke herziening van het bestemmingsplan • De voorbereidingen voor de bouw van een definitieve warmtecentrale • Het onderzoeken van een alternatieve warmtevoorziening Gedeeltelijke herziening bestemmingsplan Woongebied Kernhem Het gedeelte van het bestemmingsplan dat betrekking heeft op de locatie van de warmtecentrale (zowel de tijdelijke als de definitieve) is door de Raad van State vernietigd. Om de nieuwe warmtecentrale op die plek alsnog mogelijk te maken, moet de gemeente voor dit deel een nieuw bestemmingsplan maken. Daarin moet de gemeente alle eisen en aanbevelingen voor een warmtevoorziening van 10 MegaWatt opnemen en onderbouwen dat hieraan wordt voldaan. We verwachten dat het bestemmingsplan in januari 2010 kan worden vastgesteld. Als er beroep tegen de herziening aangetekend wordt, kan dit langer duren.
Realiseren van een definitieve warmtecentrale Nuon werkt aan een ontwerp en de voorbereidingen voor de bouw van een definitieve warmtekrachtcentrale op het terrein waar nu de tijdelijke centrale staat. Zodra er geen beroep meer mogelijk is tegen het bestemmingsplan, kan Nuon de bouwvergunning aanvragen. De bouw van de centrale zou dan in april 2010 kunnen starten. De bouw neemt waarschijnlijk anderhalf jaar in beslag. Tijdens de bouw blijft de huidige centrale de wijk van warmte voorzien.
De eigenaar van een biomassacentrale moet er natuurlijk wel zeker van zijn dat hij zoveel (snoei)hout ook altijd geleverd kan krijgen. Bovendien is het de vraag of een biomassacentrale snel genoeg gerealiseerd kan worden. Een belangrijk vraagstuk voor Vika is of een dergelijke biomassacentrale financieel rendabel is. Vika doet op dit moment een haalbaarheidsonderzoek, dat duidelijkheid moet geven of het plan financieel haalbaar is. In het onderzoek is ook meegenomen of Vika de warmtelevering tot in de verre toekomst kan garanderen.
Onderzoeken van alternatieve warmtevoorziening Een andere mogelijkheid om Kernhem van warmte te voorzien is gebruik te maken van de restwarmte van een (nog te realiseren) biomassacentrale bij kaasfabriek Vika. Het voordeel is dat biomassa duurzamer is dan gas, wat mooi aansluit bij het duurzame karakter van de wijk Kernhem. Bovendien komt er dan geen centrale in de wijk te staan. Maar er kleven ook bezwaren aan deze optie. Er is per jaar 17.000 ton hout nodig om Kernhem van warmte te voorzien.
Go/no go Het haalbaarheidsonderzoek van Vika is naar verwachting in september afgerond. Dan moet duidelijk zijn of biomassa een haalbaar alternatief is voor de warmtevoorziening in Kernhem. Als dit niet het geval is, gaan de voorbereidingen voor de bouw van de definitieve warmte/krachtinstallatie van start.
De procedure voor de gedeeltelijke herziening van het bestemmingsplan en het haalbaarheidsonderzoek van Vika lopen tegelijk. In onderstaande schema ziet u welke stappen er nog gezet moeten worden.
Partiële herziening bestemmingsplan Opstellen ontwerp bestemmingsplan Plan ligt 6 weken ter inzage, mogelijkheid tot inspraak Vaststellen bestemmingsplan
Vervanging huidige warmtecentrale Start ontwerp definitieve warmtecentrale
Alternatieve initiatieven
Aanvraag bouwvergunning
Go / no go moment in september Start ontwerp
Het plan ligt nogmaals 6 weken ter inzage Verlenen bouwvergunning Voorbereiding start bouw en realisatie
Haalbaarheidsonderzoek
Aanvraag bouwvergunning Verlenen bouwvergunning Voorbereiding start bouw en realisatie
5
Intrekken bouwvergunning Toen de tijdelijke warmtecentrale gebouwd werd, verleende de gemeente een tijdelijke bouwvergunning aan Nuon, met een looptijd van vijf jaar. Deze vergunning verliep in 2005. In 2008 verleende de gemeente een nieuwe bouwvergunning, op basis van het bestemmingsplan dat was vastgesteld door de provincie. Tegen deze bouwvergunning zijn bezwaren ingediend, waardoor deze nog niet definitief was verleend. Intrekken Met het vernietigen van het gedeelte van het bestemmingsplan waar de centrale staat, valt dit stukje van Kernhem onder
het ‘oude’ bestemmingsplan, waarin de bestemming ‘agrarisch gebied’ is. De warmtecentrale is daarmee in strijd. Dat betekent dat de gemeente de vergunning
alsnog moet weigeren. De gemeente heeft besloten de vergunning in te trekken. Gedoogbesluit Om de Kernhemmers niet letterlijk in de kou te laten staan én omdat de tijdelijke centrale aan alle veiligheidseisen voldoet, neemt de gemeente binnenkort een gedoogbesluit. Dit betekent dat de tijdelijke centrale mag blijven staan zonder bouwvergunning, tot er een definitieve warmtevoorziening is. De gemeente zal niet van Nuon eisen dat zij de tijdelijke centrale afbreken. In vaktermen heet dit dat de gemeente de situatie ‘gedoogt’.
Als een alternatieve warmtevoorziening niet haalbaar is, komt er op de plaats van de tijdelijke centrale een warmte/krachtinstallatie (WKK). Het verschil tussen de tijdelijke centrale en een WKK is dat een warmte/krachtinstallatie naast warmte ook stroom opwekt. Dit levert een forse energiebesparing op. Voor het opwekken van de elektriciteit komen er in de centrale twee gasmotoren. Geluid en uitlaatgassen Uiteraard moet de definitieve centrale aan alle wettelijke eisen voldoen. Die eisen komen in het nieuwe bestemmingsplan te staan. Zo krijgen de gasmotoren een speciale behuizing, zodat de omgeving geen hinder van het geluid ondervindt. Ook worden er maatregelen getroffen om de luchtkwaliteit te garanderen.
Artist impression warmte/krachtinstallatie in Hilversum
Niet uniek De nieuwe centrale voor Kernhem is bepaald niet uniek. In Nederland staan meer dan 1.000 installaties die vergelijkbaar zijn met deze installatie. Ze staan in veel gevallen zelfs in of direct tegen wooncomplexen, scholen en zwembaden. Voorbeelden andere warmtekrachtcentrales Naast de veiligheidseisen, stellen we natuurlijk ook eisen aan het uiterlijk van de WKK. De centrale in Kernhem moet in ieder geval voldoen aan het beeldkwaliteitplan voor de wijk. Hieronder ziet u een aantal voorbeelden van warmte/krachtinstallaties. Wat betreft de omvang is de centrale zoals die mogelijk in Kernhem komt, het beste te vergelijken met de (nog te bouwen) centrale in Hilversum. 6
Artist impression warmte/krachtinstallatie in Wageningen
Colofon: Uitgave Gemeente Ede Teksten Gijssen Communicatie, Ede Vormgeving Bureau Vormgeving, gemeente Ede Druk Drukkerij Frouws, Ede Oplage 1800
Definitieve centrale
