Visie 2015 Voorwoord van Dorpsbelang Beste mede-inwoners van Wolfheze, In de loop van 2004 groeide het besef dat Wolfheze op een belangrijk moment in de tijd staat. Het verdwijnen van de meeste winkels, het steeds verder uithollen van de dienstregeling van de spoorwegen, het toenemende (sluip)verkeer en de nieuwbouwplannen van de gemeente waren hiervoor de aanleiding. De Vereniging Dorpsbelang Wolfheze e.o. heeft daarop een werkgroep ingesteld met als taak een visie op te stellen over de toekomst van ons dorp, een visie die inspireert en plannen initieert, maar die ook kan dienen als toetsingskader bij het beoordelen van nieuwe plannen en initiatieven. Hierbij ontvangt u de uitgewerkte Visie 2015, die een prettig leesbaar en ludiek beeld schetst hoe Wolfheze er in 2015 uit zou kunnen zien. De werkgroep heeft daarbij gebruik gemaakt van de gegevens uit de onlangs gehouden enquête, maar ook is gebruik gemaakt van aanvullende bronnen gebruikt, en van feiten die nu al beschikbaar of bekend zijn. Ik heb de Visie 2015 met veel belangstelling gelezen. Het bestuur van Dorpsbelang heeft de visie voorzien van stellingen, die zijn bedoeld aan te geven langs welke wegen we van het heden naar de geprojecteerde toekomst kunnen komen. Het bestuur pretendeert niet volledig te zijn. Aanvullingen en opmerkingen zijn daarom altijd welkom. Ik wil Pieter Landsman, Marc Leeflang, Jan van Oort, Hans van der Sluis en Bob Ulmann danken voor hun inzet en uithoudingsvermogen die tot de Visie 2015 hebben geleid. In het bijzonder wil ik Paul Raven bedanken voor het schrijven van het uiteindelijke document en Mirjam Salomé voor haar bijdrage aan de analyses van de enquête. Namens het bestuur van de Vereniging Dorpsbelang Wolfheze e.o., Ted Stevens, voorzitter
1 van 9
Visie 2015 Inleiding Zoals ieder dorp verandert Wolfheze voortdurend en zal dat ook blijven doen. Zowel de behoeften van mensen als situaties veranderen voortdurend, en dat heeft natuurlijk gevolgen voor het dorp. Maar als inwoners van Wolfheze willen we dat dergelijke ontwikkelingen positief uitpakken voor het dorp en zijn inwoners. Deze visie beschrijft in welke richting Wolfheze zich zou kunnen of willen ontwikkelen. Eerdere visies waaraan eind jaren 90 en het begin van deze eeuw was gewerkt, waren niet meer geldig omdat de uitgangspunten waren gewijzigd. Zo is er (voorlopig) geen sprake meer van spoorverdubbeling, waarmee het destijds opgestelde dekselplan vooralsnog van de baan is.
Wolfheze nu Wolfheze is een klein dorp met ca. 1500 inwoners, drie zorginstellingen, een (stop)treinstation, een zeer beperkt aantal winkels, een camping, een actief verenigingleven, twee snelwegen in de nabijheid, een lagere school en een zorgboerderij die net haar poorten geopend heeft. Met name dankzij de Gelderse Roos kent Wolfheze een aantal unieke voorzieningen zoals een openluchttheater, een zwembad en een Medisch Centrum. Stelling 1: De Zorgboerderij moet zijn plaats verwerven. Dat biedt ook de lokale middenstand kansen
Het dorp is een oase van rust, gelegen in de directe nabijheid van prachtige natuurgebieden. Het zijn deze rust en ruimte die de meeste mensen noemen als hun wordt gevraagd waarom ze voor Wolfheze als woonplaats hebben gekozen en waarom ze het wonen in Wolfheze zo prettig vinden. Hoewel een oase van rust, klinkt in de achtergrond voortdurend het geraas van auto’s. De stoptrein stopt steeds minder, het aantal voorbijrazende treinen neemt toe. De toegenomen mobiliteit van de Nederlander heeft zo zijn nadelen.
2 van 9
Visie 2015 Wolfheze in 2015 10 jaar later zijn de rust en ruimte in Wolfheze gebleven. De snelwegen zijn verbreed waardoor het verkeer sneller voorbij kan razen. Door het toepassen van lawaairemmende maatregelen is de achtergrondruis echter maar weinig veranderd. Stelling 2: Verkeersoverlast moet reeds in de planfase worden bestreden
Het station dreigde even zijn functie als station te verliezen. Door adequaat optreden van het KAN is echter een lightrail-achtige treinvoorziening tussen Arnhem en Ede in stand gehouden. Ieder half uur rijdt een trein in beide richtingen. Stelling 3: De trein blijft en rijdt eens per een half uur in beide richtingen
Vervanging van de afslag-Hazeleger (A12) door een nieuwe afslag bij Papendal (A50) heeft het sluipverkeer op de Wolfhezerweg en de Parallelweg sterk verminderd. In 2008 is een nieuw Dorpsplein ingericht dat ook heeft bijgedragen aan het terugdringen van het sluipverkeer. Stelling 4: Borging van verkeersveiligheid is belangrijk
De Gelderse Roos is na een krimp in de jaren 90 van de vorige eeuw weer groeiende. Het zorgaanbod is veel gevarieerder en complexer geworden. Stelling 5: De Gelderse Roos moet krachtig en vitaal blijven
Het openluchttheater ‘De Klaproos’ op het terrein van de Gelderse Roos is zeer succesvol. Na de verbouwing van 2005 kwamen mensen van heinde en verre naar de zomervoorstellingen kijken. Om overlast voor de omwonenden te beperken zijn enkele akoestische maatregelen genomen. Het aantal parkeerplaatsen op het terrein is vergroot.
3 van 9
Visie 2015 De middenstand van 10 jaar geleden is ook nu nog in het dorp aanwezig. De vrijdagochtendmarkt is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijk trefpunt, dankzij de nieuwe locatie op het dorpsplein. Ook de winkel van de zorgboerderij voorziet in een behoefte. Stelling 6: De middenstand van Wolfheze krijgt de gelegenheid zich te handhaven en te ontwikkelen
Stelling 7: Wolfheze moet voor de ambulante handel een aantrekkelijk oord blijven
Het pand waarin de supermarkt was gevestigd is na jaren van leegstand afgebroken en vervangen door drie geschakelde woningen. Stelling 8: Leegstand en verwaarlozing van onroerend moet worden tegengegaan
De school is vernieuwd en enigszins uitgebreid. Het is een ‘brede’ school geworden die basisschool, kinderopvang en buitenschoolse opvang combineert. Vooral rond de buitenschoolse opvang is een intensieve samenwerking met de sportverenigingen ontstaan. Voetbal-, tennis- en gymclub stemmen hun programma’s af met de schooltijden. Met name door deze samenwerking is zowel het ledental van de verenigingen op peil gebleven als de school voor het dorp behouden. Stelling 9: De school moet blijven, ook als die onder de opheffingsnorm dreigt te geraken
Stelling 10: Het verenigingsleven moet worden ondersteund
In 2010 is het Kultuurhus officieel geopend. In dit Kultuurhus zijn een aantal gemeenschapsvoorzieningen geconcentreerd zoals een gemeenschapshuis, een kleine bibliotheek, een atelier, vergaderzaaltjes, een dokterspost en een tandartsenpraktijk. Ook de wijkagent heeft hier zijn kantoor. Stelling 11: Wolfheze verdient een Kultuurhus
4 van 9
Visie 2015 Stelling 12: De gebiedsagent moet voor Wolfheze behouden blijven
Vooral de kunstworkshops en -cursussen die iedere week in het atelier worden gehouden zijn zeer populair. Iedereen kan leren houtsnijden, schilderen, boetseren, beeldhouwen en borduren. Ook op dit gebied is er een intensieve samenwerking met de school. Zo leren de kinderen in dit atelier timmeren en handwerken. De gangen van het Kulturhus doen dienst als permanente expositieruimte en vormen zo een logische aanvulling op alle creatieve activiteiten. Aan de noordkant van het dorp zijn sinds 2005 op twee locaties totaal ca. 80 woningen gebouwd. Een groot deel van deze woningen is betrokken door inwoners uit Wolfheze zelf. Het overige deel biedt huisvesting aan mensen uit de regio die de kwaliteiten van Wolfheze weten te waarderen. De woningen zijn optimaal ingepast in het karakter van het dorp. Stelling 12: Beperkte en beheerste groei van het woningbestand is goed voor Wolfheze
Ook na de betrekkelijk forse uitbreiding van het woningbestand heeft het dorp zijn sociale cohesie te kunnen handhaven. Het dorpse karakter biedt nog steeds alle aspecten van een goed ‘noaberschap’.
5 van 9
Visie 2015 Bijlage: Resultaten van de Enquête Huis aan huis is een informatieboekje met een enquête verspreid. In het informatieboekje is, uitgaande van een beschrijving van ‘Wolfheze Nu’, een drietal toekomstbeelden van Wolfheze geschetst: •
Flitsende Forensen
• •
Rust en Ruimte Kunst en Kultuur1
Deze toekomstbeelden trachten Wolfheze te schetsen zoals het in 2015 zou kunnen zijn. Deze beelden zijn: •
Flitsende Forensen In dit toekomstbeeld wordt geschetst hoe Wolfheze groeit met ca 150 woningen, bewoners trekt die met name kiezen voor de goede verbindingen. Hoe een dergelijk dorp met bredere wegen meer verkeer trekt. Forensen zijn werkenden dus jong. Het dorp in dit beeld zal een relatief jonge en mobiele bevolking kennen. Juist vanwege de mobiliteit zullen het aantal voorzieningen binnen Wolfheze verder afnemen en is het verenigingsleven beperkt.
•
Rust en Ruimte In dit toekomstbeeld wordt Wolfheze geportretteerd als een dorp in een omgeving met natuur, ruimte en rust. Er zullen wel huizen worden gebouwd in dit dorp, maar veel minder dan 150. In de directe omgeving van Wolfheze zullen veel fiets-, wandel en ruiterpaden zijn. In een dorp met beperkte groei zullen relatief veel ouderen in Wolfheze wonen en zal het dorp zich aanpassen aan het ritme van deze senioren. Verbindingswegen zijn autoluw gemaakt zoals past in een dergelijk dorp. Wel zal er voor rustzoekers meer verblijfsaccommodatie geboden worden dan nu het geval is en zullen er speciale arrangementen zijn. Het voorzieningenniveau blijft gelijk aan huidige situatie.
•
Kunst en Kultuur1
Het karakteristieke landschap van Wolfheze trekt veel bezoekers. Daar maken de bewoners van Wolfheze van gebruik door galerieën te openen en kunstevenementen te organiseren. Woningen worden gebouwd onder ‘architectuur’. De bezoekers die door de karakteristieke omgeving en de
1
Hoewel de auteurs zich ervan bewust zijn dat Kultuur eigenlijk met een ‘C’ geschreven behoort te worden, hebben zij in
verband met de alliteratie niettemin gekozen voor de ‘K’.
6 van 9
Visie 2015 activiteiten rondom ‘kunst’ worden aangetrokken kunnen in accommodatie van hoge kwaliteit verblijven. Wolfheze kent met dit scenario goede verbindingen met het openbaar vervoer. De bewoners van het dorp zijn zelf actief met organiseren van evenementen en bieden zelf de verblijfsaccommodatie. De lokale werkgelegenheid neemt hierdoor toe. Dit maakt het mogelijk dat het voorzieningenniveau gelijk blijft aan dat van nu. Ook zal er sprake zijn van een bloeiend verenigingsleven.
Aan de hand van deze toekomstbeelden is een enquête opgesteld die bestond uit de volgende delen: •
Algemene vragen om een beeld te krijgen van de mensen die de enquête hebben ingevuld;
• •
Vragen over de beweegredenen waarom men voor Wolfheze kiest; De keuze voor één van de toekomstbeelden;
•
Vragen over de redenen voor die keuze.
De resultaten van de enquête Algemeen 183 bewoners van Wolfheze hebben de enquête ingevuld. Uitgaande van 1500 inwoners is dat een respons van 12%. De enquête is ingevuld door evenveel mannen als vrouwen, en evenveel werkenden als niet werkenden. De helft van de respondenten was ouder dan 60 jaar. Wat betreft de verspreiding over de ‘wijken’ van het dorp bleek dat 70 ten noorden van het spoor wonen, 94 ten zuiden en 18 wonen verder van Wolfheze af (’t Hazeleger, Buunderkamp en Boshoeve). Van de respondenten woont 1/3 deel vijf jaar of korter in Wolfheze, 1/3 deel woont hier tussen de vijf jaar en 25 jaar en 1/3 deel woont hier langer dan 25 jaar. De meest genoemde redenen waarom men in Wolfheze is komen wonen zijn de rust, de recreatiemogelijkheden en het dorpsleven. Ruim 70% haalt zijn dagelijkse boodschappen in Oosterbeek, terwijl in het dorp vooral gebruik wordt gemaakt van de stationswinkel, de tuincentra, de weekmarkt en de sportclubs. De faciliteiten die de Gelderse Roos het dorp biedt worden gewaardeerd. De versmarkt wordt iets meer gebruikt door mensen die 65 jaar of ouder zijn dan door mensen die jonger zijn. De stationswinkel wordt vooral gebruikt door mensen vanaf 41 jaar en de tuincentra zijn vooral intrek bij de mensen die ouder zijn dan 55 7 van 9
Visie 2015 jaar en jonger dan 65 jaar. Opgemerkt moet worden dat de respondenten inwoners van Wolfheze zijn. Zij zijn echter niet de enige gebruikers van deze voorzieningen. Zo worden veel voorzieningen ook gebruikt door bijvoorbeeld de cliënten van de Gelderse Roos en hun bezoekers en trekken de tuincentra vele bezoekers van buitenaf. Door 95% van de respondenten wordt aangegeven dat men bereid is de buren te helpen of men weet het niet zeker. Dit geldt voor alle leeftijden, hoewel de beereidheid bij 55-plussers iets groter lijkt. Over het algemeen is men tevreden met Wolfheze (85%). Dit geldt voor alle leeftijden. Het verkeer door het dorp wordt door velen (47%) als een knelpunt ervaren. Degenen die de meeste klachten over Wolfheze hebben wonen hier tussen de 5 en 25 jaar. De klachten betreffen dan de rust, het dorpsleven, de sociale contacten, de bereikbaar van het dorp en het verkeer door het dorp. De klachten betreffen niet de omgeving en de veiligheid. Voor het vervoer van en naar werk, het doen van boodschappen en het bezoek van bijvoorbeeld familie en (huis)arts wordt vooral de auto gebruikt. 90% gebruikt de auto voor het doen van boodschappen en bezoek van familie, terwijl 56% de auto gebruikt om naar het werk te gaan. Keuze voor de scenario’s. • • • •
4 maal is gekozen voor Flitsende Forensen (2%) 113 maal is gekozen voor Rust en Ruimte (62%) 49 maal is gekozen voor Kunst en Kultuur (27%) 17 mensen hebben geen voorkeur aangegeven (9%)
De keuze voor een bepaald scenario is niet afhankelijk van de leeftijd van de respondenten en evenmin van de woonduur in Wolfheze. Wel valt op dat de mensen die buiten de bebouwde kom van Wolfheze wonen, vooral kiezen voor het scenario Rust en Ruimte. Verder maakt het niet voor de keuze niet uit of men ten noorden of ten zuiden van de spoorlijn woont. Redenen voor het maken van een keuze
8 van 9
Visie 2015 Gezien het lage aantal mensen dat kiest voor het scenario Flitsende Forensen wordt dit in de nader uitwerking buiten beschouwing gelaten. De mensen die hebben gekozen voor het scenario Rust en Ruimte hebben in de enquête aangegeven dat ze hier zijn komen wonen juist vanwege het rustig wonen in het groen. Het feit dat de directe omgeving recreatie biedt bevalt deze mensen goed. Ook het feit dat het ritme wordt bepaald door senioren spreekt hen aan. Mensen die hebben gekozen voor het scenario Kunst en Kultuur zijn in het algemeen mensen die actief gebruik maken de recreatieve voorzieningen van de Gelderse Roos en de sportclubs. Hun spreekt aan dat er een toekomst is voor de basisschool en het verenigingsleven. Ze willen actief zijn in hun leefomgeving en waarderen het dat er jaarlijks publiekstrekkende activiteiten in en rond het dorp worden gehouden. Ook het aspect van toegenomen werkgelegenheid spreekt hun aan. Stelling 13: Bij het maken van Dorpsplannen streven we naar ‘Rust en Ruimte’, met aandacht voor ‘Kunst en Kultuur’
9 van 9
