Kerkinformatie. Pro Deo-vrijwilligers Werk in de wijngaard Godsdienst op de basisschool

Kerkinformatie nummer 132 164

november December 2005 2008

Pro Deo-vrijwilligers Werk in de wijngaard Godsdienst op de basisschool

Inhoud

Kerkinformatie

berichten

Colofon

December 2005

Vooraanstaand bericht met goedgevulde kop Intro Nummer 164 november 2008

Eerste tekstregel 3 Eeuwigheidszondag ‘Rond de dood’: nieuw boekje bij laatste zondag kerkelijk jaar 4 Stuurgroep Werk in de wijngaard ‘Beleid richten op vernieuwing van de kerk’ 6 Kroniek

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland.

Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.

7 Berichten 8 Filmportretten De gezichten van de Protestantse Kerk 9 Kerk en School Kansen voor godsdienstonderwijs op openbare basisscholen 10 Synode Berichten Kleine Synode 25 september

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland € 24,–. Vanaf 35 ex.: € 15,– per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected].

11 Synode Synode voelt weinig voor doopvernieuwing 12 Synode Berichten Generale Synode 26-27 september 14 Berichten 16 Symposium Mensen met talent voor geloven

Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Artikel van minder belang; 18 Oecumene ‘Kerk mag oecumenische opdracht niet vergeten’ kop over een kolom 20 Calvijnjaar 2009 Theatervoorstelling: Calvijn op bezoek

Redactie-adres

tekstregel Eerste 2 1 Berichten

26 JOP Hoe landelijke projecten het lokale jeugdwerk versterken

Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17. Fax (030) 880 14 45. E-mail: [email protected] Advertenties: [email protected] tel. (030) 880 14 17.

28 Berichten Cursussen en studiedagen

Redactie

22 Calvijn en muziek Psalmen zingen in het Calvijnjaar 2009 24 Berichten

32 Bijbelteksten

Ronald Bolwijn, Janet van Dijk, Evert-Jan Hazeleger, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Henk Jan Oosterink en Frans Rozemond (eindredactie).

33 Collecteberichten

Basisvormgeving

30 Vrijwilligers Coördinatiepunt Pro Deo: de kerk is een vrijwilligersorganisatie!

Artikel van minder belang; 34 Predikantswisselingen kop over een kolom

Total Identity, Amsterdam

Opmaak

35 Advertenties

Interface Communicatie, Ede

Eerste tekstregel

Druk Koninklijke BDU, Barneveld

Dit nummer bevat tussen pagina 20 en 21 een uitneembaar Jaarverslag 2007 over het werk van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

Kerkinformatie op internet www.pkn.nl

Bij de voorplaat: Op zondag 5 oktober hebben de gemeenten van de Dorpskerk en van De Ark in Schiedam-Noord na de

Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

kerkdienst een federatieovereenkomst ondertekend. De viering begon in de Dorpskerk, waarvandaan in een feestelijke optocht, met muziek van de Harpe Davids voorop, de tocht naar De Ark werd gemaakt.

ISSN 1380-460X

Zie verder pagina 15.

2

Kerkinformatie

Eeuwigheidszondag

November 2008

Hanna van Dorssen en Janet van Dijk

‘Rond de dood’

Nieuw boekje bij laatste zondag kerkelijk jaar Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar komen er veel mensen in de kerk die er anders niet zijn: familie en vrienden van de overleden gemeenteleden die in veel kerken herdacht worden. Vaak komen mensen in aanraking met de kerk op bijzondere en betekenisvolle momenten in hun eigen leven of in dat van anderen. Wat heeft de kerk voor die momenten te bieden? Het kerkelijk jaar eindigt op de zondag voor de eerste adventszondag. Deze zondag wordt ook wel ‘eeuwigheidszondag’, of ‘zondag van de voleinding’ genoemd. Dit jaar is dat op 23 november. Op deze zondag worden in veel plaatselijke gemeenten de mensen uit de gemeente herdacht die het afgelopen jaar gestorven zijn. Sommige gemeenten kiezen ervoor dat te doen op de zondag na Allerheiligen en Allerzielen (1 en 2 november). Er zijn ook gemeenten die de overledenen noemen op de laatste dag van het kalenderjaar, 31 december. Het Missionaire Werk van de Protestantse Kerk maakt dit jaar samen met het blad Open Deur een serie van drie boekjes over doop, rouw en trouw. Het eerste boekje ‘Over de doop’ verscheen dit voorjaar. Het tweede boekje, ‘Rond de dood’, verschijnt rond 10 november, een paar weken voor de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Niet toevallig; de kerk is een van de weinige plekken in onze samenleving waar ruimte, tijd en aandacht is voor de dood, voor verlies en rouw. Niet

alleen rond de uitvaart, maar ook daarna als de predikant of een gemeentelid de achterblijvers bijstaat in hun verlies. Ook het hardop noemen van de namen van geliefden van wie afscheid genomen moest worden, gebeurt haast nergens anders. Mensen die geen kind aan huis zijn in de kerk kunnen op die manier delen in het geloof en in de hoop die daar elke zondag klinken.

Gebruikstips De boekjes zijn zo geschreven dat ze geschikt zijn als eerste kennismaking; er wordt niets bekend verondersteld. Maar ook voor mensen die vaker in de kerk komen zijn het verrassende en aansprekende boekjes, met teksten en liedfragmenten die te denken geven. De prijs van de boekjes in deze serie wordt laag gehouden zodat deze geen bezwaar is om in grotere aantallen aan te schaffen. U kunt de boekjes namelijk heel goed gebruiken in het kerkenwerk. - Deel de boekjes bijvoorbeeld uit aan alle kerkgangers op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, 23 november.

Kaarsen en witte rozen

In veel plaatselijke gemeenten wordt in de viering gebruik gemaakt van zgn. gedachtenislichten: bij het noemen van de namen van de overledenen wordt een kaars ontstoken. In sommige gemeenten komt namens de nabestaanden iemand naar voren om het lichtje te ontsteken, soms wordt het gedaan door dienstdoende ambtsdragers. In andere gemeenten wordt bij het noemen van de naam van de overledene een witte roos in een lege vaas gezet. Vaak is er voor alle gemeenteleden die dat willen gelegenheid om naar voren te komen en een (waxine)lichtje te ontsteken.

- Geef een boekje aan mensen die u begeleidt bij afscheid nemen en rouwverwerking. - Geef een boekje aan mensen die een beroep op u doen voor een kerkelijke uitvaart, maar aangeven niet veel te weten over de manier waarop dat gaat in een kerk. Zij kunnen het boekje aan familieleden geven die naar de uitvaart komen, maar nog niet eerder een kerkelijke uitvaart hebben meegemaakt. Voor de drie boekjes geldt dat ze geschikt zijn als catechesemateriaal, als kennismaking met wat de kerk zegt, viert en doet rond doop, trouw en rouw. De interviews kunnen bovendien gebruikt worden voor de opening van een kerkenraadsvergadering, maar ook voor een gesprekskring. U kunt het boekje ‘Rond de dood’ bestellen bij de afdeling brochureverkoop, tel. (030) 880 13 37 of [email protected]. Het boekje wordt verstuurd vanaf 14 november. De prijs van een boekje is € 3,95, vanaf 10 exemplaren € 3,25; vanaf 25 exemplaren € 3,-; vanaf 50 exemplaren € 2,75; vanaf 100 exemplaren € 2,50. Hanna van Dorssen en Janet van Dijk zijn werkzaam voor missionair werk.

3

In de papieren uitgave stond helaas een verkeerde versie van dit artikel. Deze pdf bevat de juiste versie. Kerkinformatie

November 2008

STUURGROEP WERK IN DE WIJNGAARD

Dirk Visser

Stuurgroep Werk in de wijngaard aan synode:

‘Beleid richten op vernieuwing van de kerk’

In november buigt de synode zich over een plan om het beroep van predikant aantrekkelijker te maken, kerkelijk werkers met een hbo-opleiding meer perspectief te bieden, gemeenten die willen samenwerken financieel te steunen en om een slagvaardiger en professioneler bestuur op het tussenniveau te creëren. Dr. C.P. Veerman, voorzitter van de stuurgroep Werk in de Wijngaard die het rapport voorbereidde, geeft desgevraagd een toelichting. ‘Het beleid van de Protestantse Kerk in Nederland moet zich richten op vernieuwing van de kerk’, zegt dr. Veerman over de aanleiding tot dit rapport. ‘We moeten niet uitgaan van een negatieve benadering op grond van de daling van het aantal leden. We moeten werken vanuit de basis van de Kerk. Daar gebeurt het, niet in Utrecht. ‘Niet door de noodzaak gedreven, maar aangevuurd door de uitdagingen’ was het uitgangspunt van de stuurgroep Werk in de wijngaard. De stuurgroep kreeg van de synode de opdracht antwoorden te geven op onder meer de volgende vragen: hoe komen we tot een evenwichtige en betaalbare ondersteuning van plaatselijke gemeenten door predikanten en kerkelijke werkers? En: is samenwerking en teamvorming op classicaal niveau een haalbare kaart? ‘We stonden voor zes uitdagingen en namen twaalf fundamentele beslissingen’, aldus Veerman, die de inzet van de stuurgroep en de erbij behorende taakgroepen roemt.

Problemen

bestaan, ondanks die daling. Naar onze mening moet er op het tussenniveau een slagvaardiger bestuur komen. Dat hopen we te bereiken door de bestuurlijke taak van de classicale vergaderingen te verlichten en die van het tussenniveau te verzwaren. Dat alles heeft ons gebracht tot de volgende voorstellen.’

Professionals in teamverband ‘Voor predikanten moet er een loopbaanontwikkeling komen. Het eerste jaar is hij of zij junior-predikant in een gemeente. Vervolgens vier tot zes jaar basispredikant in dezelfde gemeente. In die tijd vindt het begin van een beroepsspecialisatie plaats. Na de afronding daarvan is hij of zij senior-predikant. Predikanten en kerkelijk werkers zijn weliswaar verbonden aan een gemeente, maar zij maken verplicht deel uit van een collegiaal team. De verantwoordelijkheid voor de professionele begeleiding in een bepaald gebied draagt een senior-predikant, die ook de leiding van dat team heeft. Er komen in het hele land ongeveer 150 van zulke teams.

‘Het predikantenberoep lijdt onder verlies aan aanzien’, zegt Veerman. ‘Er zijn steeds minder fulltime predikantsplaatsen. De aanstelling tot het emeritaat oftewel veertig jaar op de kansel is minder vanzelfsprekend dan het was. Jonge mensen denken daar anders over. Bij een conflict is het lastig om een ander vak of een andere baan te vinden. Meestal draait het dan uit op een afscheid van de kerk. Ook wilden we het beroep van kerkelijk werkers met een hbo-opleiding aantrekkelijker maken. Hun werkzaamheden zijn sterk versnipperd; ze zijn vaak een sluitpost op de begroting en hebben weinig groei- en carrièremogelijkheden. Ze zijn vaak een manusje van alles. De professionele ondersteuning van de gemeenten willen we handhaven. Onze inzet is een kerk dicht bij de mensen. Door de daling van het aantal leden wordt het aantrekken van fulltime krachten moeilijker. We willen ook de gemeenten helpen om te blijven

De predikanten en kerkelijk werkers zijn geografisch verbonden aan een wijk of gemeente binnen een classis, maar zij werken ook taakgericht binnen een breder gebied op het gebied van hun specialisatie: pastoraat, prediking, catechese etc. De leidinggevende van het team is verantwoordelijk voor de loopbaanbegeleiding. Predikanten worden nu vaak aan hun lot overgelaten, wordt wel gezegd. Ze zijn vaak decennialang in functie en hebben niemand om mee te praten.’

Kerkelijk werkers ‘Een kerkelijk werker met een afgeronde hbo-opleiding wordt in de bediening gesteld. Hij of zij wordt als werknemer verbonden aan een ambtelijke vergadering, krijgt als vaste adviseur toegang tot die kerkelijke vergadering maar krijgt geen preekconsent. In uitzonderlijke gevallen kunnen kerkelijk werkers die het werk doen als van een predikant de aanstelling krijgen van predikant-vicaris en daarmee toegelaten worden tot het ambt van Stuurgroepvoorzitter C.P. Veerman

Dr. Veerman was minister van landbouw in het kabinet Balkenende-II. Thans is hij deeltijd hoogleraar in Wageningen en Tilburg en daarnaast directeur van de onderneming Bracamonte in Groesbeek. Kortgeleden presenteerde hij als voorzitter van de Deltacommissie verstrekkende voorstellen die Nederland moeten beschermen tegen de gevolgen van de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel. Ook is hij voorzitter van de vereniging Natuurmonumenten en van het Wetenschappelijk Bureau van het CDA. Hij woont in de Hoekse Waard en kerkt in Piershil (‘confessioneel met Liedboek maar zonder NBV’). Over zijn motief om de stuurgroep Werk in de wijngaard te leiden, zegt hij: ‘Mijn vrouw was acht jaar diaken. Het werd tijd dat ik ook wat voor de kerk zou doen. Bovendien is de kerk mij lief.’

(foto: Mark van Stokkom)

verbeterde versie 4

Kerkinformatie

November 2008

De stuurgroep heeft zich zo breed mogelijk geïnformeerd bij alle betrokken partijen. In het voorjaar waren Dirk Bijl (taakgroep Classicaal Beleid) en Cees Veerman (voorzitter) te gast bij de Lutherse synode in buitencentrum Hoekelum te Bennekom (resp. derde en vierde achter de lange tafel) (foto: Elkkwartaal)

predikant. Dat zal niet gaan zonder dat een aanvullende studie wordt afgelegd. En een predikant-vicaris werkt altijd onder toezicht van een senior-predikant. Hij of zij kan geen basispredikant worden tenzij alsnog een academische graad wordt gehaald.’

Classicale vergaderingen ‘Classicale vergaderingen moeten meer de plek voor de ontmoeting tussen de gemeenten worden en minder een bestuurlijke taak hebben. Daar kunnen gemeenten ook naar elkaar omzien. In de classis vindt ook het geloofsgesprek plaats en de bezinning op de taak in de samenleving. Kortom, meer inhoud en minder bestuur. Een volgende logische stap is dat de classicale vergaderingen ontlast worden van bestuurlijke taken. Dat kan bereikt worden door de bestaande ACV’s een duidelijker positie te geven en nauwer te koppelen aan de regionale colleges voor de visitatie en de behandeling van beheerszaken. De ACV’s zullen de classicale vergaderingen gaan ondersteunen en kunnen desgewenst taken overnemen. Ook krijgen de ACV’s de bevoegdheid om bij conflicten in te grijpen. Voor het werk van de ACV zal bij benadering 1 fte per ACV nodig zijn. De taken zijn het leiding gegeven aan de ACV en aan het kerkelijk leven binnen het ressort en de schakel zijn tussen het bureau HRM van de Dienstenorganisatie en de teamleiders in de regio. Voor de uitvoering van deze taken zullen

predikanten in algemene dienst op voordracht van de ACV benoemd worden door de synode.’

Voordelen van samenwerken ‘Verder willen we de bestaande solidariteitsbijdrage van 5 naar 10 euro verhogen. Dat levert 9 miljoen euro op, waarvan 7,5 miljoen wordt bestemd voor steun aan gemeenten. Die steun is overigens alleen beschikbaar als deze gemeenten daadwerkelijk samenwerken met andere gemeenten. Het is geen steun om zelfstandig te blijven maar om samen te werken. Op een domineesconferentie eind oktober willen we predikanten confronteren met andere zelfstandige beroepen, zoals arts, notaris, advocaat. Die werken vaak in teamverband en genieten professionele loopbaanbegeleiding. Oudere predikanten zullen misschien hiervan schrikken maar de jongere dominees willen we tegemoetkomen door het beroep aantrekkelijker te maken. Artsen werken vaak in een maatschap en de dorpsnotaris kan ook niet meer alles. Verder is er bij deze beroepen vaak sprake van internationalisering. We willen kijken wat er bij ons verandert en wat de voordelen kunnen zijn. In een team werken gaat weliswaar ten koste van je vrijheid, maar door coöperatie ben je samen sterk. Vergelijk het maar met een huwelijk. De winst van teamvorming moet groter zijn dan het verlies.

Samenvattend: We willen het beroep van predikant interessanter maken en de rechtspositie van de kerkelijk werker een duidelijker structuur geven. De classis wordt verder de plek van het geloofsgesprek. Op bestuurlijk terrein is er sprake van professionalisering. Het doel is om samen kerk te zijn.’ Dirk Visser is freelance journalist.

Agenda november-synode

De bespreking van het rapport ‘De wissel voorbij: het spoor en de bielzen. Nota van de stuurgroep Werk in de wijngaard’ is een van de hoofdonderwerpen op de agenda van de Generale Synode van 6 en 7 november. Op de voorlopige agenda staan verder nog de volgende onderwerpen genoemd: • Notitie over Kerkgebouwen • Catechese •  Categoriaal pastoraat (studentenpastoraat, justitiepastoraat e.d.) • Geloof en seksualiteit De Generale Synode van november wordt gehouden in Conferentiecentrum De Werelt in Lunteren (Westhofflaan 2) en is grotendeels openbaar toegankelijk. De definitieve agenda is begin november te vinden op de website www.pkn.nl (rubriek bestuur en organisatie). Ook de dan beschikbare synoderapporten zijn daar op te vragen. Na afloop van de synode worden de belangrijkste besluiten op de website gepubliceerd.

verbeterde versie 5

Kerkinformatie

Kroniek

November 2008

Gerrit de Fijter

Visitatie Wie als ambtdrager in onze kerk actief is heeft vast wel eens kerkvisitatie meegemaakt. Bij zo’n visitatiebezoek ontvangt de kerkenraad twee leden van een classicaal college van visitatoren. Het gesprek gaat over de vraag: hoe zijn jullie hier gemeente van Christus? De kerkorde noemt drie aspecten met name: hoe is het gesteld met het geestelijk leven van de gemeente? Hoe geeft de gemeente gehoor aan haar roeping? En op welke wijze worden de ambten en diensten vervuld? Genoeg aanknopingspunten dus voor een boeiend gesprek. Voor de kerkenraad is het prettig om over deze onderwerpen eens bevraagd te worden en stil te staan bij zijn eigen functioneren. En voor de visitatoren is het waardevol om te peilen wat er in de gemeenten leeft. Van elk visitatiegesprek wordt een verslag gemaakt. Uit al die rapportages kan het landelijke college van visitatoren generaal vervolgens de veel voorkomende vragen of trends signaleren, waarmee de synode haar voordeel kan doen bij het maken van kerkelijk beleid. De predikant die vele jaren leiding gegeven heeft aan het college van visitatoren generaal is ds. J. Stelwagen. Eind september nam de synode afscheid van hem. Bij die gelegenheid heeft zij ds. Stelwagen hartelijk bedankt voor zijn indrukwekkende bijdrage voor het geheel van onze kerk. De visitatie in z’n reguliere vorm heeft iets van een temperatuurmeting in de gemeenten en de kerk. Daar geven de vele visitatierapporten een prachtig overzicht van. Als ik het beeld gebruik van temperatuurmeting dan bedoel ik niet dat ik naar de gemeenten kijk alsof die allemaal ziek zijn geworden. Maar met elkaar weten we natuurlijk wel dat er veel aan de hand is in onze kerk. Ik ben dezer dagen erg onder de indruk gekomen van de remonstrant Eginhard Meijering. Dat was ik overigens de laatste jaren vaker bij het lezen van zijn voortreffelijke studies. Maar met zijn jongste vlugschrift ‘Het roer moet om’ heeft hij wel een heel bijzondere temperatuurmeting van de kerken gegeven. Ook van onze kerk. Hij wijst er op dat sinds het midden van de jaren zestig de theologie en het kerkelijk leven ‘een sterke ethisering en psychologisering van het geloof’ laten zien. Hierdoor – zo betoogt Meijering – dreigt een specifiek christelijke identiteit te verbleken en worden dingen gezegd die ook overal elders te horen zijn. De christelijke kerk moet juist in de dialoog met anderen iets éigens te zeggen hebben. En zo pleit de remonstrant Meijering voor ‘een herbezinning op het erfgoed van de Reformatie’.

Bijbel in de plaatselijke gemeente, het geloof in de Here God als Schepper, de leer van de zonde, de persoon van Jezus Christus en het nieuwe leven in Christus. Ik ben van mening dat in het geheel van krimpend kerkelijk leven – ook in onze kerk – het van wezenlijk belang is dat de visitatie er is. Die is zelfs extra belangrijk geworden met het wegvallen van de kerkelijke statistiek in onze kerk. Momenteel is de visitatie één van weinige organen die een goed overzicht heeft over het kerkelijk leven in de plaatselijke gemeenten en de regio’s. En dat ook ten aanzien van de professionals in de gemeenten, zoals de plaatselijke dominees. Persoonlijk denk ik met een heel goed gevoel terug aan de reguliere visitaties die ik als gemeentepredikant heb meegemaakt. Daar werd in de beslotenheid van de pastorie inderdaad de temperatuur gemeten van het predikantsgezin. Het heeft me bijzonder goed gedaan. Persoonlijk heb ik ds. Stelwagen bijna vijf jaar meegemaakt in het moderamen van de synode. Het viel mij altijd weer op dat zijn aandacht gericht was op de plaatselijke gemeente. Met pastorale betrokkenheid hebben we hem horen spreken over conflictsituaties. Hij hield er niet van om moeilijke kwesties via telefoontjes of mailtjes te behandelen. Hij koos de weg van de persoonlijke ontmoetingen en het voortdurende gesprek. En altijd vroeg hij aandacht voor – wat ik maar noem – de andere kant van Ds. Jan Stelwagen, hier naast zijn echtgenote, nam een conflict, opdat er evenin september afscheid als voorzitter van visitatoren generaal. (foto: P. van de Heuvel) wichtige besluitvorming zou plaatsvinden. Ik kan me geen synodevergadering herinneren dat hij niet aan het woord is geweest. Op bezonnen wijze wist hij punten in de discussies te accentueren of met wijsheid druk van de ketel weg te nemen. En dat alles zonder ook maar één keer zijn ‘stem te verheffen’. Met dankbaarheid nemen we afscheid van ds. Stelwagen en met vertrouwen verwelkomen we zijn opvolger ds. W.G. Sonnenberg uit Ede. Daarmee hoop ik dat de visitatie blijvend een goede temperatuurmeter van de kerk zal blijven. Gerrit de Fijter is preses van de generale synode.

Bij de temperatuurmetingen van de generale visitatie in onze kerk zullen de aspecten die Meijering aan de orde stelt ongetwijfeld de revue passeren: de functie van de

Meer over het werk van de visitatoren generaal: www.pkn.nl > Bestuur en Organisatie > generale colleges/commissies > visitatie.

6

Kerkinformatie

November 2008

berichten

Dialoogcommissie Protestantse Kerk en Pinksterkerken Op initiatief van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland en de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten is een dialoogcommissie opgericht. Deelnemers zijn kerkleden en bestuurders uit de Protestantse Kerk, de Verenigde Pinksteren Evangelie-gemeenten (VPE) en het Landelijk Platform van de Pinkster- en Volle Evangeliebeweging in Nederland. Voor deze dialoogcommissie is vooraf geen exacte doelstelling omschreven. Van beide kanten werd evenwel de behoefte aan een open dialoog gevoeld. De dialoogcommissie is een concreet vervolg

op spijtbetuigingen van de laatste jaren, waarin men over en weer vergeving heeft gevraagd voor de onjuiste beeldvorming die men in het verleden over elkaar liet ontstaan. De commissieleden constateerden tijdens een eerste bijeenkomst op 30 september dat de kerken in een geseculariseerde wereld voor een gezamenlijke uitdaging staan. Daarom is het nodig elkaar beter te leren kennen, vertrouwen op te bouwen en te spreken over thema’s waar verschillend over wordt gedacht en die soms tot vooroordelen over elkaar hebben geleid. Vanuit de Pinksterkerken nemen aan het

Handreiking voor gesprek over Israëlisch-Palestijns conflict

Handelingen Synode 2006 beschikbaar

Op 11 april 2008 nam de generale synode de nota ‘Het Israëlisch-Palestijns conflict in de context van de Arabische wereld van het Midden-Oosten’ aan. Deze nota was het resultaat van uitvoerige synodediscussies in november 2007 en april 2008. De nota wil bijdragen aan de meningsvorming in de Protestantse Kerk. Tegelijk biedt de nota een beleidskader voor het optreden van de kerk in het publieke debat en het werk van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Om gemeenten de gelegenheid te geven kennis te nemen van deze nota en hen te helpen om erover in gesprek te gaan, is deze handreiking bij de nota verschenen. Handreiking en nota zijn te downloaden op www.pkn.nl/kerk&israel > IPA-nota of te bestellen via de webwinkel op www.pkn.nl. Prijs: € 3,50 (inclusief verzendkosten).

Hoe blijf je met plezier predikant of kerkelijk werker? De cursus loopbaan en levensloop is een training voor ervaren predikanten en kerkelijk werkers, waarin de raakvlakken tussen levensloop en loopbaan centraal staan. Hoe zet je je ervaring in, als je werk voortdurend van karakter verandert? Hoe hou je bezieling, vitaliteit en creativiteit? De training is bedoeld voor pastores uit gemeenten, gezondheidszorg, justitie, defensie etc. Intensieve reflectie en feedback op het eigen functioneren. 2 tot 19 februari 2009, steeds van maandag tot donderdag met overnachting. KPV centrum Zon en Schild, Amersfoort. Informatie: [email protected] en [email protected] of (033) 460 98 33.

Alle vergaderverslagen van de generale synode en van de kleine synode van de Protestantse Kerk in het jaar 2006 zijn op 26 september in Lunteren aangeboden aan vicepreses ds. Arenda Haasnoot. In de inleiding memoreert oud-scriba dr. B. Plaisier onder meer dat in 2006 de stichting van de Protestantse Theologische Universiteit werd voorbereid. Ook sprak de synode in dat jaar over de toekomst van de predikant (‘Pastor in beweging’) en over de gewenste dienstverlening aan gemeenten (‘Groeien met de riemen die je hebt’). De synodebesprekingen over deze en andere onderwerpen zijn in het verslagboek terug te

gesprek deel: voorganger Wilkin van de Kamp, drs. Huib Zegwaart, dr. Cees van de Laan, voorganger Gert Hijkoop, voorganger Regien Smit (regio-voorzitter VPE), Nelleke Bosshardt (Jeugd met een Opdracht), voorganger Piet Brinksma (Rafaël Nederland). Vanuit de Protestantse Kerk in Nederland nemen deel: Nynke Dijkstra-Algra, ds. Gerrit de Fijter, dr. Cees van der Kooi, dr. Sjaak van ’t Kruis, ds. Wout van Laar, dr. Arjan Plaisier en ds. Trinette Verhoeven. De dialoogcommissie zal vijf keer per jaar bijeenkomen, hoopt tussentijds de achterban informeren en over twee jaar een voorlopige evaluatie houden.

vinden. De uitgave is voorbereid door medewerkers van het synodesecretariaat en vrijwilligers, onder eindredactie van oud-moderamenlid drs. J. van Heijst uit Bunnik. De volledige titel luidt: Handelingen van de generale synode en van de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland 2006. Prijs: w 27,50. Bestellingen via de boekhandel of bij uitgeverij Boekencentrum, tel. (079) 362 82 82, [email protected].

Uitleg over landelijke ledenregistratie Zaandam verzet In de afgelopen weken hebben bestuur en directie van de generale synode in een aantal plaatsen in het land uitleg gegeven over de gang van zaken rondom de landelijke ledenregistratie. In november volgen nog drie avonden, die vrij toegankelijk zijn. De oorspronkelijk op 5 november geplande avond te Zaandam is in verband met dankdag verzet naar 12 november. Het gaat om de volgende avonden: Maandag 3 november 2008: Maranathacentrum, Kerkstraat 57,

3262 PG Oud-Beijerland. Maandag 10 november 2008: Locatie: Protestants Landelijk Dienstencentrum, Joseph Haydnlaan 2a, Utrecht. Woensdag 12 november 2008: Locatie: Westzijder- of Bullekerk, Westzijde 75, 1506 ED Zaandam. Alle avonden: aanvang 19.50 uur, zaal open 19.15 uur. Meer informatie over de bijeenkomsten: www.pkn.nl/numeri.

Reactietijd Nieuwe Bijbelvertaling nadert einde In november 2004 heeft de generale synode van de Protestantse Kerk de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) voor vijf jaar vrij gegeven ter beproeving door de plaatselijke gemeenten. De synode heeft de gemeenten destijds gevraagd om hun ervaringen met de NBV door te geven aan de classes, en wel vóór 1 januari 2009. De kerkenraden hebben

7

hier onlangs een brief over ontvangen. Het moderamen van de generale synode herinnert de kerkenraden er graag aan om hun reacties inderdaad voor het eind van het jaar bij hun classis in te dienen. Op basis van de door de classes verzamelde reacties zal de generale synode in 2010 een definitief standpunt over de NBV innemen.

Kerkinformatie

FILMPORTRETTEN

November 2008

Burret Olde

De gezichten van de Protestantse Kerk

Wie zijn de mensen die samen de Protestantse Kerk vormen? Wat bezielt hen? Hoe vullen zij hun geloof in? Staan zij midden in de samenleving? Sinds kort heeft de Protestantse Kerk in Nederland haar eigen WebTV: op www.pkn.nl/kennismaken kan iedereen kijken en luisteren naar aansprekende christenen. In de filmportretten ziet men mannen en vrouwen met een passie en bezig met bijzondere activiteiten. Als lid van een plaatselijke gemeente stellen ze zich graag aan u voor. De serie bevat nu vijf portretten, maar het moeten er tien worden. Om een indruk te krijgen volgen hieronder enkele citaten van vier geportretteerden. Anne-Meta Gerritsen (21) vertelt over haar geloof, leven en betrokkenheid bij de kerk. Lachend zegt ze: ‘Ik ben wel het meisje van de kerk’. Ze is geboren in Friesland, bracht haar tienerjaren in Zwolle door en studeert nu theologie in Amsterdam. Haar grootvader is haar voorgegaan in de theologie. In het filmportret vertelt ze over de gesprekken met hem. In haar omgeving weet men dat ze naar de kerk gaat. Als ze terugkomt van de kerkdienst is ze enthousiast. Ze neemt regelmatig iemand mee naar kerkelijke activiteiten. In sociaal opzicht probeert ze haar christenzijn ook gestalte te geven. Over de toekomst van de kerk maakt ze zich niet zo’n zorgen: ‘Het zelfvertrouwen in de kerk is een tijdje weggeweest, maar ik zie het nu terug.’

Cock Voordouw (77) uit Zwolle blikt in zijn portret terug op zijn leven. Door de preken in Zeeland is hij vroeger gesticht: ‘Ik geloof in de vermaning’. Als het om zijn geloofsrichting gaat, weet hij dat hij uit een confessioneel nest afkomstig is. Doordat hij samen met zijn vrouw tien jaar in Nieuw-Guinea werkte, veranderde zijn geloofsbeleving: ‘Geloven is onderworpen aan ontwikkelingen, visies en meer inzicht in wat de Schrift bedoelt. Als je daar niet voor open staat, dan kom je in verstard geloof terecht.’ Toch zegt hij aan het eind van het interview met enige weemoed: ‘Waarom mag ik niet in het geloof van mijn vader sterven?’

Voor Ellie Lagendijk (54) uit Ridderkerk is zingen een feest: ‘In de zanggroep zingen we als zegen voor de mensen in de gemeente vaak een Irish blessing. Daar word je echt door geïnspireerd’. In haar filmportret vertelt zij onder andere over haar geloofsleven, de hemel en God. Over leven en sterven zegt ze: ‘Afscheid nemen, daar moet je niet aan denken. Maar sterven op zich is niet erg.’ Elk portret bevat zes tot acht fragmenten van gemiddeld 2,5 minuut. Je kunt ook het gehele portret in één keer bekijken. De serie zal uiteindelijk tien portretten bevatten. Reacties zijn welkom bij ondergetekende, e-mail [email protected] Burret Olde is gemeenteadviseur.

Theo Mets (45) uit de Alblasserwaard is twaalf jaar diaken geweest en heeft zich volop ingezet voor kerk en wereld. In zijn geloofsleven staat Jezus Christus centraal: ‘Als de Here in je gaat werken, is de hemel in je.’ Gods woord is het uitgangspunt voor zijn leven. Zijn gemeente behoort tot de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk. ‘Wij moeten niet in onszelf een grond vinden voor vastigheid. We moeten alles toetsen aan de Bijbel.’

berichten

Website ‘Wie is Jozef?’ Wie straks de beroemde musical ‘Joseph and the amazing technicolor dreamcoat’ wil bezoeken, kan zich oriënteren op de website www.wieisjozef.nl. Aanleiding tot de website is het AVRO-programma ‘Op zoek naar Joseph’, waarin werd gestreden om de hoofdrol in de musical. De site biedt de Jozefverhalen uit Genesis in tekst en audio, te downloaden voor iPod en MP3-speler. Verder zijn er toelichtingen bij de bijbelver-

halen en verwijzingen naar Jozef in de kunst. De site is een initiatief van het Nederlands Bijbelgenootschap en de IKON. De Jozefverhalen vormen de basis voor deze beroemde musical van Andrew Lloyd Webber en Tim Rice. Vanaf 22 november 2008 tot en met 12 juli 2009 is de musical te zien in verschillende Nederlandse theaters. De site www.wieisjozef.nl blijft online gedurende de tournee van de musical.

ervaring toe aan het vieren van Pasen’. De toneelvereniging speelde de voorstelling al 78 keer met een cast van twintig spelers in een periode van dertig jaar. Enkelen van hen deden mee aan alle voorstellingen. ‘Het lege

graf’ is een spel van Laszlo Fodor. Centraal staat een rechtszaak waar de vraag aan de orde komt wie het lichaam van Jezus heeft laten verdwijnen. Meer informatie: www.vatvderegenboog.nl > Paasspel.

Paasspel ‘Het lege graf’ Jaarlijks speelt Voorburgse Amateur Toneelvereniging De Regenboog de voorstelling ‘Het lege graf’ in verschillende plaatsen in het land. Gemeenten die dit Paasspel inhuren voegen volgens de vereniging ‘een bijzondere

8

Kerkinformatie

KERK EN SCHOOL

November 2008

Jeanet Aartsen

Kansen voor godsdienstonderwijs op openbare basisscholen

Vroeger gaf de hervormde dominee godsdienst op de openbare basisschool. Tegenwoordig heet het vak ‘godsdienstig vormingsonderwijs’ (GVO) en worden de lessen ook gegeven door HBO-ers theologie, voormalige leerkrachten en ongeschoolde enthousiastelingen. Dit schooljaar staat professionalisering van leerkrachten volop in de belangstelling. De godsdienstles op de openbare basisschool heeft een heel eigen positie in de wereld van school en kerk. Als ouders erom vragen zijn openbare scholen verplicht om godsdienstig (of humanistisch) vormingsonderwijs aan te bieden. Het vak wordt vervolgens gegeven door een gastdocent die onder verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerken valt. Een kans voor kerken om kinderen kennis te laten maken met het christelijk geloof. In het huidige klimaat, waar weer meer ruimte lijkt te ontstaan voor de waarde van godsdienst, wordt er door scholen en ouders ook gebruikgemaakt van deze kans. De concrete invulling van de godsdienstles varieert: van ‘stevig bijbelonderwijs’ tot ‘enige bekendheid met godsdienst’. In de praktijk worden de lessen GVO in de bovenbouw gegeven, vaak een uur per week in groep 7 en/of 8. De plaatselijke kerk of IKOSafdeling regelt de aanstelling en vergoeding, soms met subsidie van de burgerlijke gemeente.

Scholingsproject op maat Al jaren wordt er gelobbyd om het godsdienstig en humanistisch vormingsonderwijs (G/ HVO) structureel door de overheid te laten bekostigen. Daar is jaarlijks 10 miljoen euro voor nodig. Dat geld is er momenteel nog niet, maar het ministerie van OCW geeft in het schooljaar 2008/2009 wel een eenmalige subsidie voor de verhoging van de kwaliteit van het G/HVO. Projectleider voor de Protestantse Kerk, Erna de Goede: ‘Deze eenmalige subsidie wordt nu zoveel mogelijk ingezet om de leraren bij te scholen. Dat is belangrijk voor de kwaliteit van het vak, maar ook omdat godsdienstleraren in de toekomst mogelijk onder de Wet Beroepen in het onderwijs (BIO) gaan vallen. Die wet stelt eisen aan het leraarschap, al zullen de huidige leraren in een overgangsregeling komen. De bijscholing willen we zo veel mogelijk op maat aanbieden. Door middel van assessments kunnen leraren helder krijgen op welke gebieden zij bijscholing nodig hebben. Verder bieden we intervisie, thema-

dagen en themabijeenkomsten aan. Ten slotte gaat er ook geld naar de ontwikkeling van onderwijsmateriaal. JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, gaat de eerder speciaal voor het openbaar onderwijs ontwikkelde methode Het Verhaal Centraal hernieuwen.’

In de praktijk: Winterswijk ‘Voor scholing zal zeker belangstelling zijn’, meent Paul Wansink, predikant in Winterswijk. Hij gaf zelf ruim vijftien jaar godsdienstles en ondersteunt nu het catechetenteam in Winterswijk dat de lessen GVO op de openbare basisscholen verzorgt. ‘Het zijn doorgaans enthousiaste mensen die de lessen geven. Ze vinden het leuk om te doen en een aantal zal zeker openstaan voor aanvullende scholing. De leraren hebben vaak verschillende achtergronden. Wij hebben nu drie catecheten aan het werk: een leraar met pabo, iemand uit het middelbaar onderwijs en iemand uit het cursuscircuit van het bedrijfsleven. De een is theologisch meer onderlegd dan de ander. Als de huidige GVO-leraren met scholing op maat een bevoegdheid kunnen halen, zou dat mooi zijn. Met uiteraard een bijpassende salariëring.’ Want dat wil Wansink nog wel even kwijt: ‘De huidige situatie

9

rammelt aan alle kanten. De overheid wil kwaliteit in de godsdienstles, maar zorgt niet structureel voor geld. Leraren geven vaak les tegen een uiterst geringe vergoeding. Terwijl zij zeer betrokken en goed lesgeven. Daar mag wel iets tegenover staan!’ Jeanet Aartsen is freelance journalist.

Meer weten?

Voor leraren GVO U kunt nog gebruikmaken van een uniek aanbod voor professionalisering in het schooljaar 2008/2009. Meld u snel aan! Voor een gratis ontwikkelingsassessment met opleidingstraject op maat: Elza Kuyk, tel. (070) 348 11 48, [email protected]. Voor studiedagen, themabijeenkomsten en intervisie: Henk Pol, Centrum voor Levensbeschouwing, tel. (058) 251 15 65, [email protected]. Voor kerken en kerkelijke organisaties Voor informatie over het organiseren van godsdienstonderwijs op de openbare basisschool en het project G/HVO: Erna de Goede, Dienstenorganisatie Protestantse Kerk, tel. (030) 880 16 77, [email protected].

Kerkinformatie

Kleine Synode 25 september 2008

November 2008

Ronald Bolwijn

Huisvestingskosten beginnende predikanten De Beleidscommissie Predikanten (BCP) gaat een oplossing zoeken voor het probleem dat een gemeente voor een beginnende predikant meer huisvestingskosten kwijt is dan voor een predikant met veel dienstjaren. Dat zegde vice-voorzitter van de BCP, ds. Richard Vissinga, op 25 september toe aan de leden van de kleine synode. Het huidige omslagsysteem voor de predikantstraktementen in de Protestantse Kerk heeft als basis dat het voor een gemeente niet uitmaakt of zij een ervaren of beginnende predikant in dienst heeft: zij zijn voor de gemeente even duur. In de traktementsregeling is echter ook een inkomensafhankelijke huisvestingsvergoeding opgenomen. In de praktijk komt dat er op neer dat een gemeente met een eigen pastorie van een beginnende predikant een veel lagere woonbijdrage ontvangt dan van een predikant met veel dienstjaren. Netto is de

gemeente met een beginnende predikant daardoor duurder uit. Dat is onlogisch, zo erkende Vissinga. De BCP zal het punt inbrengen in het zogenoemde Georganiseerd Overleg Predikanten, het regulier overleg tussen werkgevers en werknemers over de arbeidsvoorwaarden van predikanten. De toezegging werd gedaan tijdens de bespreking van de begroting 2009 van de Centrale Kas voor de Predikantstraktementen. De kleine synode keurde deze begroting goed. In totaal zullen de predikantslasten voor de gemeenten met 3,42% stijgen. De belangrijkste factoren daarin zijn de stijging van de traktementen met 2% per 1 april 2009 en een stijging van de eindejaarsuitkering van 4,0 naar 5,4%. De gemeenten en predikanten zijn eind september per brief over alle wijzigingen geïnformeerd.

Dienstenorganisatie boekt gunstig resultaat over 2007 De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk heeft over het boekjaar 2007 een operationeel resultaat geboekt van 518.000 euro. Dat blijkt uit de door de accountant goedgekeurde resultatenrekening, die op 25 september door de kleine synode van de Protestantse Kerk is besproken en goedgekeurd. Het overschot over 2007 wordt toegevoegd aan de risicoreserve van de Protestantse Kerk in Nederland. De jaarcijfers van de Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie komen normaal gesproken in juni op de agenda. Dat was echter dit jaar niet mogelijk, omdat de kleine synode in juni eerst een besluit moest nemen over de door bestuur en directie voorgestelde afschrijving van 3,2 miljoen op het mislukte project Numeri (landelijke ledenregistratie). Deze afschrijving is nu in

de jaarstukken verwerkt, wat leidt tot een negatief vermogensresultaat voor de Protestantse Kerk. Dit vermogensverlies komt ten laste van de risicoreserve. De afschrijving van 3,2 miljoen op Numeri houdt ook in dat de overige twee miljoen euro van het in Numeri gestoken geld op de balans mogen blijven staan als investering. De accountant van de kerk heeft ten behoeve van de synode de waarde van deze investering onderzocht en ingestemd met de taxatie van twee miljoen euro. Na een uitgebreide toelichting van de accountant ging ook de kleine synode akkoord met de jaarrekeningen 2007. (Meer informatie over de jaarcijfers van de Protestantse Kerk en haar Dienstenorganisatie: zie de katern midden in deze Kerkinformatie.)

Vice-preses ds. Arenda Haasnoot (links) verving eind september synodevoorzitter ds. Gerrit de Fijter die vanwege ziekte afwezig was. Rechts dr. Arjan Plaisier. (foto: H. Veldhuis)

10

Voorzieningen voor vier hersteld hervormde gemeenten De kleine synode van de Protestantse Kerk heeft op 25 september ingestemd met voorzieningen voor hersteld hervormde gemeenten in Katwijk, Andelst, Arnemuiden en Herkingen. Deze voorzieningen zijn een handreiking ten behoeve van nieuw kerkelijk leven dat deze gemeenten buiten de Protestantse Kerk in Nederland wensen op te bouwen. Met inbegrip van deze voorzieningen zijn er nu veertig definitieve voorzieningen getroffen ten behoeve van hersteld hervormde gemeenten. Er zullen er nog 22 volgen.

Kleine synode spreekt over aankoop Scipio De kleine synode heeft op 25 september jl. gesproken over de geplande overname van Hagru bv. Met de overname wordt de Stichting SMRA namens de Protestantse Kerk eigenaar van het software-pakket Scipio, zo is de bedoeling. Scipio is een lokaal pakket dat gemeenten van de Protestantse Kerk kunnen gebruiken voor hun ledenregistratie. Scipio zal de komende jaren het huidige SMRA-pakket Baruch moeten vervangen, dat de afgelopen jaren niet meer is bijgehouden omdat het vervangen zou worden door het (inmiddels stopgezette) systeem Numeri. De kleine synode stemde in juni van dit jaar al in met de aankoop van Hagru, echter op voorwaarde dat de accountant het overnamebedrag van 1,3 miljoen euro zou toetsen. Op 25 september bleek dat de accountant geen bezwaar heeft tegen het genoemde overnamebedrag. De algemeen directeur van de dienstenorganisatie Protestantse Kerk, Haaije Feenstra, legde aan de kleine synode uit dat de kerk het overnamebedrag voor Scipio in vijf jaar zal hebben terugverdiend: ‘De onderhoudsbijdragen die de gemeenten anders aan Hagru betalen, gaan nu naar de kerk.’ De instemming van de synode betekent overigens nog niet dat de overname helemaal rond is, zo verzekerde Feenstra. ‘Nu de synode in principe akkoord is, zullen de contractbesprekingen met de eigenaar van Scipio worden voortgezet.’

Kerkinformatie

November 2008

Generale Synode

Ronald Bolwijn

Synode voelt weinig voor doopvernieuwing De Generale Synode van de Protestantse Kerk voelt weinig voor het invoeren van rituelen voor doopvernieuwing. Dat bleek tijdens de bespreking op 26 september van het rapport ‘Doop, doopgedachtenis en doopvernieuwing’. Aanleiding voor het rapport was een al uit 2000 daterende vraag van het Evangelisch Werkverband (EW) in de Protestantse Kerk. Het EW constateert dat er een groeiende vraag is naar een ritueel waarmee volwassenen die na jaren de weg naar de kerk hebben teruggevonden hun kinderdoop kunnen bevestigen. Het lastige is daarbij dat een dergelijk ritueel vaak sterk op een wederdoop lijkt of als dusdanig door de betrokkene ervaren wordt. En dat is strijdig met de essentie van het sacrament.

Water Op verzoek van het moderamen van de synode heeft de werkgroep Eredienst van de Protestantse Kerk in 2007 een aantal voorstellen gedaan voor orden van dienst waarin vorm wordt gegeven aan deze doopvernieuwing of doopbevestiging. Een van de uitgangspunten is dat bij zo’n ritueel nooit meer water gebruikt mag worden dan bij de kinderdoop (in de betrokken gemeente). Ook moet de pastor afzijdig blijven bij het ritueel de gelovige dient de waterhandeling zelf te voltrekken. Bovendien stelt de werkgroep Eredienst voor om de kinderdoop te laten plaatsvinden door middel van onderdompeling. Een commissie van drie hoogleraren heeft daarna positief gereageerd op de vraag of rituelen van doopbevestiging theologisch voldoende basis hebben. Deze voorstellen heeft het moderamen in een rapport aan de synode voorgelegd, voorzien van een aantal voornamelijk theologische overwegingen die een rol spelen bij het gesprek over doop en doopvernieuwing. Op basis van het synodegesprek komt het moderamen in 2009 met een nieuw rapport, met een concreet besluitvoorstel.

Miskenning zuigelingendoop Uit de bespreking in de synode bleek dat veel synodeleden grote moeite hebben met doopvernieuwing. Veel steun kreeg de reactie van ouderling dr. S. Hibsch (evangelischlutherse synode). Zij beoordeelde de voorstellen van de werkgroep Eredienst als een miskenning van de zuigelingendoop. Vooral het sterke accent op de behoeften, het eigen

handelen van de gelovige acht zij in strijd met de essentie van het sacrament: ‘God is de handelende in de doop, en het kan nooit de mens zijn die subject is van de doophandeling.’ Verschillende synodeleden benadrukten ook dat belijdenis doen en viering van het Heilig Avondmaal momenten zijn waarop de In de pauze: synodescriba dr. Arjan Plaisier, prof. dr. Cees van der Kooij en prof. gelovige zijn of haar H.W. de Knijff (foto: Ronald Bolwijn) doop bevestigt. Een aantal synodeleden waarschuwde voor een te rigoureuze afwijzing van de doopvernieuwing, met name omdat je daarmee geen antwoord geeft op een hele reële vraag van mensen. Diaken E. Bos (classis Arnhem) gaf aan dat in bepaalde situaties doopvernieuwing wel degelijk zinvol kan zijn. Zij pleitte ervoor geen regels op te stellen en de keuze aan de gemeenten zelf over te laten. Ds. R.J. Wilschut (classis Rotterdam) gaf aan enthousiast te zijn over de liturgische vormen die door de werkgroep Eredienst zijn aangereikt. ‘Het zou jammer zijn als we van pure schrik hier nooit meer op terug durven te komen. Theologische onderbouwing is noodzakelijk, maar ik pleit voor ruimte om daar als predikant in gesprek met de betrokken gelovigen zelf een vorm aan te geven.’ Ook prof. dr. C. van der Kooij, voorzitter van de adviescommissie van hoogleraren, benadrukte dat de kerk niet weg kan lopen voor de vraag van gelovige mensen. ‘Het gaat om een serieuze vraag. Daar zult u iets mee moeten doen. Of u moet als kerk terug willen naar de rationaliteitscultuur. Maar logischer is het om ruimte te geven aan de beleving. Zet deze beperkte vraag niet zomaar weg.’

dat de betekenis van de doop wel degelijk meer aandacht mag krijgen in de gemeenten van de Protestantse Kerk, zowel in de catechese en de geloofsopvoeding thuis alsook in de eredienst. Verschillende synodeleden pleitten in dat verband voor meer nadruk op de doopgedachtenis: stilstaan bij de betekenis van je doop, van het ‘ja’ dat God tegen jou heeft uitgesproken. Daarvoor zijn tal van mogelijkheden, zoals de doopgedachtenis in de Paasnacht. Verschillende synodeleden deden ook de suggestie om meer met het symbool van het doopwater te doen. Ds. J. van der Velde (classis Amsterdam) noemde als suggestie het gebruik van wijwaterbakjes. ‘Bij binnenkomst in de kerk herinneren een paar druppeltjes water iedere zondag aan het feit dat je gedoopt bent.’ Ds. V.T. Thurkow (classis Meppel) pleitte ervoor het doopvont een prominentere plaats te geven in de eredienst. In een afsluitende conclusie van het synodegesprek zegde scriba dr. A.J. Plaisier toe dat het moderamen de meningen en suggesties zal laten verwerken in een nieuwe nota over de doop. Ronald Bolwijn is voorlichter bij de afdeling

Doopgedachtenis

Communicatie.

Naast de grote aarzeling van de synode bij rituelen voor doopvernieuwing, was duidelijk

11

Kerkinformatie

November 2008

Berichten Generale Synode 25-26 september

Ronald Bolwijn

Protestantse Kerk start in 2009 landelijke missionaire campagne In 2009 start de Protestantse Kerk met een nieuwe campagne om plaatselijke gemeenten te ondersteunen die willen werken aan hun missionaire aantrekkingskracht. Op tachtig locaties zullen plaatselijke gemeenten worden uitgenodigd om bijeen te komen rond de vraag hoe gemeenten hun missionaire roeping kunnen invullen. Dit maakte ds. Hans van Ark op 26 september bekend tijdens de generale synode in Lunteren. Hans van Ark is sinds september programma-manager Missionair werk en Kerkgroei van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij presenteerde aan de synode zijn plannen voor de komende jaren. Speerpunt zal zijn het oprichten van nieuwe en het activeren van bestaande plaatselijke missionaire teams. Van Ark benadrukte dat het niet zijn bedoeling is gemeenten te overladen met allerlei nieuwe materiaal waar ze niet zelf om gevraagd hebben. ‘Wat vooral nodig is, is het besef dat alles wat we doen, in pastoraat, in diaconaat, in de eredienst, in feite missionair is. Missionair zijn is het wezen van de kerk. Dat moeten we ons weer beter leren realiseren en met ons handelen invullen.’

ledental van 2,8%. Dat percentage zal de komende jaren nog verder stijgen door de vergrijzing. Door de vele fusies tussen gemeenten valt deze realiteit misschien nog niet overal zo op, maar als we niets doen, dan is het over dertig jaar einde verhaal.’ Doel van het nieuwe missionaire Programma is naast aanwakkeren van het missionair besef het ondersteunen van plaatselijke gemeenten. ‘Daarbij willen we de breedte van de kerk dienen. Er is niet één missionair antwoord, er zal een veelvoud van concrete concepten aan de gemeenten worden aange-

boden, die bovendien bij de uitvoering begeleid kunnen worden’, aldus Van Ark.

Samenwerking In de nieuwe programmalijn Missionair Werk en Kerkgroei zal ook een beraadsgroep gaan meedenken, met vertegenwoordigers van een breed spectrum van organisaties, zoals “Op Goed Gerucht”, de Inwendige Zendingsbond en het Evangelisch Werkverband. Ook vertegenwoordigers van de Protestantse Theologische Universiteit hebben medewerking toegezegd.

Urgentie Volgens Van Ark ontbreekt in veel gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland het gevoel van urgentie ‘dat het nu of nooit is’ als het gaat om het voortbestaan van de kerkelijke gemeenten. ‘We hebben jaarlijks te maken met een gemiddelde daling van het

Programma-manager Missionair Werk en Kerkgroei ds. Hans van Ark, luisterend naar opmerkingen van synodeleden. (foto: P. van de Heuvel)

Grote opkomst regio-bijeenkomsten Numeri

Overzicht van de opkomst in Pijnacker. (foto: Max Mesman)

Bijna zevenhonderd mensen waren in totaal aanwezig bij de eerste drie regionale bijeenkomsten over Numeri, het mislukte project voor de ledenregistratie van de Protestantse Kerk. De bijeenkomsten zijn op de eerste plaats bedoeld als verantwoording van bestuur en directie van de dienstenorganisatie aan de gemeenten over het mislukken van Numeri. Het tweede onderwerp is de vraag: hoe verder met de ledenregistratie. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en opmerkingen. In de eerste drie bijeenkomsten in Pijnacker, Drachten en Dalfsen werden met name veel vragen gesteld over de voorgenomen aankoop van Scipio en de conseqeunties daarvan voor de gemeen-

12

ten. Een tweede hoofdpunt was de vraag waarom er überhaupt een gemeenschappelijk systeem voor de ledenregistratie nodig is. Op de website www.pkn.nl/ numeri worden deze en andere vragen zo goed mogelijk beantwoord. Ook in de komende nummers van Kerkinformatie zullen we op een aantal thema’s ingaan die in de negen regionale bijeenkomsten aan de orde zijn gesteld. Op het moment van verschijnen van deze Kerkinformatie, zullen er nog drie bijeenkomsten plaatsvinden: 3 november in Oud-Beijerland, 10 november in Utrecht en 12 november in Zaandam. Zie het bericht op pagina 7 voor de tijden en adresgegevens.

Kerkinformatie

Berichten Generale Synode 25-26 september

November 2008

Ronald Bolwijn

Bestuur en directie dienstenorganisatie betonen spijt over mislukken Numeri ‘Er is ongelooflijk veel tijd gespendeerd om dit drama te voorkomen, maar dat is niet gelukt, dat spijt ons, we schamen ons er voor. “Met die woorden beschreef ir. G. Kramer tijdens de extra synode van 27 september de gevoelens van bestuur en directie van de Dienstenorganisatie Protestantse Kerk over het mislukken van het project Numeri.

Onrust De Generale Synode van de Protestantse Kerk kwam op 27 september in een buitengewone zitting bijeen om te spreken over de landelijke ledenregistratie van de kerk. Aanleiding was de onrust die in veel gemeenten en classicale vergaderingen is ontstaan nadat de kleine synode op 27 juni had ingestemd met het voorstel de stekker te halen uit het project Numeri. Door dit besluit moet er 3,2 miljoen worden afgeschreven op de risico-reserve van de kerk.

Ambitieniveau te hoog In zijn verantwoording aan de generale synode beschreef bestuursvoorzitter ir. Kramer het ontwikkelingstraject van Numeri sinds de start van het project in 2004. Door de fusie van de drie kerken en de veroudering van de bestaande systemen van de SMRA, was het duidelijk dat er een nieuw programma moest komen voor de ledenregistratie van de kerk. “Maar bij het maken van de plannen is – achter af gezien – het ambitieniveau veel te hoog geweest”, aldus Kramer. “Bovendien is geprobeerd om alle uitzonderingen die er bestaan op het terrein van de ledenregistratie in dat ene systeem te passen, waardoor het uiteindelijk veel te ingewikkeld en daardoor onbruikbaar werd.”

Directeur Haaije Feenstra: ‘Wij zullen er hard aan moeten werken om het vertrouwen weer te herstellen.’ (foto: H. Veldhuis)

Stoppen Volgens Kramer is door directie en bestuur van de Dienstenorganisatie (sinds november 2006 volledig verantwoordelijk voor het project) reeds in december van dat jaar geconstateerd dat de afwikkeling van Numeri een probleem zou kunnen worden. Testen in gemeenten wezen in 2007 uit dat de gebruiksvriendelijkheid onder de maat bleef. Toen is de ontwikkeling van Numeri meteen gestopt en zijn onderzoeken gestart hoe Numeri het beste kon worden afgerond. Daaruit kwam naar voren dat het afbouwen van Numeri evenveel kost als de bouw van een nieuw, eenvoudiger systeeem, en dat bovendien de exploitatiekosten van een nieuw systeem veel lager zouden liggen dan van een afgebouwd Numeri. Om die reden stemde de kleine synode op 26 juni er mee in met Numeri te stoppen.

Vertrouwen Ook Algemeen directeur Haaije Feenstra van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk gaf aan dat de directie zich graag wil verantwoorden voor de afloop van Numeri. ‘Ik ben mij ervan bewust dat het vertrouwen in de landelijke kerk hierdoor is beschadigd. Wij zullen er hard aan moeten werken om dat vertrouwen weer te herstellen.” Feenstra verwees daarbij onder meer naar de negen regionale bijeenkomsten die in oktober en begin november zijn gehouden. ‘Ook daar zullen wij verantwoording afleggen en vertellen hoe wij verder denken te gaan.’

Vertrouwenskwestie Feenstra stelde nadrukkelijk zelf de vertrouwenskwestie in de synode. ‘De komende jaren zal nog het nodige vragen aan moeilijke beslissingen. Dat kan alleen als er een basisvertrouwen is, dat de juiste man op de juiste plek zit. Als u dat vertrouwen niet heeft, wil ik graag dat u dat nu zegt.’ In de daarop volgende bespreking sprak een groot deel van de 26 synodeleden die het woord namen expliciet het vertrouwen in bestuur en directie uit. Dit deed tegelijk niets af aan de kritiek die zij formuleerden op de gang van zaken. De synode benadrukte met name dat bij een vervolg op Numeri meer deskundigen uit de kerk (automatiseerders) betrokken moeten worden. Ook verlangde de generale synode dat zowel zijzelf als de kleine synode beter betrokken dient te worden bij de verdere besluitvorming. Duidelijk werd dat binnen de afspraken over een nieuw programma die koers al is ingezet. Zo is nu afgesproken dat de kleine synode eerst het Functioneel Ontwerp van een nieuw systeem dient goed te keuren voor het project verder kan gaan.

13

Voorzitter van het bestuur Kramer: ‘Het spijt ons zeer dat we het drama niet hebben kunnen voorkomen.’ (foto: H. Veldhuis)

Daarnaast zal de kleine synode aan de generale synode op hoofdlijnen verantwoording afleggen van het gevoerde beleid ten aanzien van de ledenregistratie. Zonodig kan de generale synode daar zelf een bespreking aan wijden.

Overname Hagru Veel vragen uit de synode betroffen de voorgenomen overname van Hagru bv c.q. het software-pakket Scipio. De synodeleden wilden met name weten waarom het überhaupt nodig is om zo’n aanschaf te doen. Algemeen directeur Haaije Feenstra legde daarop uit dat de Protestantse Kerk (via de SMRA) al jaren een software-pakket aan gemeenten biedt, namelijk Baruch, en dat er dus in die zin niets verandert bij de aanschaf van Scipio. Volgens Feenstra is een up to date lokaal pakket nodig om de gemeenten de komende jaren niet in de kou te laten staan. ‘Baruch is de afgelopen jaren niet meer bijgehouden, omdat haar functie door Numeri overbodig zou worden. Daarvoor is Sciopo de komende jaren een goede vervanging, waarvan de aanschaf zich de komende jaren bovendien terugverdient.’

Overzicht van de synodevergadering. (foto: P. van de Heuvel)

Kerkinformatie

berichten

November 2008

Open Deur over ‘Gedenk te sterven’ Hoe ga je om met de dood als je weet dat je eigen dood of die van een naaste niet lang op zich zal laten wachten? Aan dit thema is het oktobernummer van oecumenisch maandblad Open Deur gewijd. Het blad bevat onder meer teksten uit het dagboek van een man die weet dat hij niet lang meer te leven heeft en een artikel over ‘We willen gaan stoppen’ – beslissen in het ziekenhuis. Verder een artikel over verpleegd worden in een hospice en bijdragen van lezers over bijna-doodervaringen. Open Deur is geschikt om in een

groep te bespreken of om te gebruiken in pastorale contacten. Op www.open-deur.nl staan een gesprekshandreiking en andere tips bij dit nummer. Een proefabonnement (4 nummers) kost € 5.-. Losse nummers: € 3,35 (incl. verzendkosten). Een jaarabonnement kost € 27,-. Korting bij bestelling van minstens 10 exemplaren. Besteladres: Administratie Open Deur, tel. (079) 3628 628, e-mail: [email protected].

Licht op Maria Met het kunst- en cultuurproject ‘Met het licht op Maria’ maken plaatselijke kerken in Hoogeveen de advents- en kerstperiode aantrekkelijk voor een breder publiek. Daarmee sluiten ze aan bij een trend. In steeds meer protestantse kerken worden activiteiten georganiseerd rond de figuur van Maria. Lange tijd stond ze alleen centraal met Kerst, als de moeder van Jezus. Maar dat is aan het veranderen. Maria wordt in literatuur, klassieke muziek en beeldende kunst ook door protestanten zeer gewaardeerd. Aan het project in Hoogeveen nemen de

Protestantse Gemeente, de RoomsKatholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap en de Baptistengemeente van Hoogeveen deel. Van 8-20 december zijn er allerlei activiteiten, zoals een expositie met iconen en objecten, proza, poëzie en muziek over Maria, een orgelconcert, een maaltijd, meditatief schilderen, een lezing en een concert met filmbeelden. Het project is laagdrempelig door de inhoud en de lage entreeprijs. Meer informatie: Henny de Jong, e-mail: [email protected], tel. 06 15 13 99 62.

Lutherpenning voor Catharijneconvent De Lutherpenning is onlangs toegekend aan museum Catharijneconvent te Utrecht. Namens het museum namen directeur Guus van Hout en conservator Tanja Kootte de penning in ontvangst van ds. Martin van Wijngaarden uit Rotterdam. De Lutherpenning wordt jaarlijks uitgereikt door Lutherse gemeente te Rotterdam aan personen of instanties die veel betekenen voor de instandhouding van de Lutherse traditie. De eerste penning werd vorig jaar uitgereikt aan kunstenaar Ger van Iersel. Het Catharijneconvent herbergt vele voorbeelden van religieus erfgoed. Recent verwierf zij Lutherse pamfletten in haar collectie. Tevens herbergt zij vele schilderijen, van Luthers vriend Cranach tot en met oer-Nederlandse spotschilderijen waar Luther een rol in speelt. Daarnaast zijn er de prent- en penningencollecties met vele Lutherse aspecten. Informatie: A.J. ToussaintHanstveit, tel. (010) 243 72 11.

Tentoonstelling ‘Allemaal Engelen’ In de tentoonstelling Allemaal Engelen in Museum Catharijneconvent in Utrecht is de engel in de meest uiteenlopende verschijningsvorm te zien: van beschermengel tot wraakengel, van boodschapper tot bazuinblazer, van aartsengel tot serafijn, van eeuwenoud tot hedendaags. Aan een speciaal ontworpen vleugeltafel kunnen bezoekers hun persoonlijke engelervaringen achterlaten en er zijn interviews met bekende Nederlanders over hun beleving van de engel. Om uiting te geven aan de gedachte dat iedereen weleens een engel is voor een ander zijn in de publiciteitscampagne ‘gewone mensen’ als engel verbeeld.

In het museum kunnen bezoekers zich op dezelfde manier als engel laten fotograferen. Tijdens de tentoonstelling worden diverse activiteiten georganiseerd zoals engelenzondagen, engelenrondleidingen, engelenfilmdagen, engelenworkshops en engelenlezingen. Bezoekers kunnen hun beschermengel leren kennen, engelenervaringen opdoen en luisteren naar engelengezang. Voor kinderen ligt er een gratis speurtocht klaar. De tentoonstelling wordt gehouden van 4 oktober 2008 tot en met 25 januari 2009. Kijk voor actuele informatie en data op www.allemaalengelen.nl.

Ds. Martin van Wijngaarden (links), predikant van de Evangelisch-Lutherse gemeente te Rotterdam en Guus van Hout, directeur Catharijneconvent, vlak na de overhandiging van de Lutherpenning. (foto: Otto Martens)

Gespreksboekje VVP over geloven De Vereniging van Vrijzinnige Protestanten, beweging voor eigentijds geloven, heeft onlangs een gespreksboekje uitgegeven met als titel Goed Gelovig. Het is geschreven op verzoek van de VVP door dr. Arne Jonges en is bedoeld ter ondersteuning van gesprekken over geloven in deze tijd. De VVP hoopt dat het boekje helderheid kan bieden ‘in de veelal verwarrende discussie over God en geloof

van dit moment’. Volgends de brochure gaat het bij geloof niet om iets wat je bezit. ‘Geloof ‘heb’ je niet, je bent er naar op zoek. Geloof is ook niet in eerste instantie het geloof in iets, maar het vertrouwen in het leven en de levenskracht, in de mogelijkheid staande te blijven. Het gaat onder meer om het vertrouwen dat de ‘warme onderstroom’ van het leven de grondtoon van het bestaan kan zijn

14

en dat woorden als liefde, vrede, recht, barmhartigheid geen holle woorden zijn, maar bestand zijn tegen het cynisme van de alledaagse werkelijkheid’. Het gespreksboekje Goed Gelovig telt 54 pagina’s en kost € 5,- (excl. verzendkosten). Bestellingen: e-mail: [email protected], tel. (030) 880 14 97.

Kerkinformatie

berichten

November 2008

in vraag- en antwoordvorm. Generaties protestanten zijn er mee opgegroeid. Bekend is bijvoorbeeld de vraag: ‘Wat is uw enige troost in leven en in sterven?’ Volgens de websitemakers zijn dergelijke existentiële nog steeds actueel. Van de 129 catechismusvragen zijn er tien opnieuw geformuleerd. De eerste luidt: ‘Wat biedt uiteindelijk houvast in uw leven, met name als het moeilijk wordt?’ De tweede: ‘In hoeverre kunt u zich voorstellen dat vooral uw geldingsdrang, ambitie of

angsten uw gedrag bepalen? Of bent u in staat zich daarvan los te maken en te kiezen voor wat u goed vindt?’ Deelnemers kunnen op de website met elkaar in discussie gaan. Zij kunnen daar ook vinden wat de catechismus destijds zelf van de aangeroerde thema’s zei. Met dit alles ontstaat een beter zicht op hoe mensen tegenwoordig denken over levensvragen. Als het project aanslaat zullen de antwoorden worden samengevat in boekvorm.

‘Herschrijf de Heidelbergse Catechismus!’ De Kloosterkerk in Den Haag lanceerde onlangs de website www.10geloofsvragen. nl. Daarop kunnen gelovigen en ongelovigen vragen beantwoorden, die zijn ontleend aan de Heidelbergse Catechismus. De Kloosterkerk, een liberaal-protestantse wijkgemeente, wil zo de een nieuw type geloofsgesprek op gang brengen. De Heidelbergse Catechismus, het kerkelijk leerboek dat 1563 werd opgesteld in de Duitse stad Heidelberg, bevat geloofsregels

Doekle Terpstra levert ‘Preek van de Leek’ Dominees waren vroeger het geweten van de natie. Onder hen waren bevlogen sprekers, flamboyante opiniemakers, mensen waarnaar geluisterd werd. Vol vuur wierpen zij zich in het maatschappelijk debat. Die rol lijkt overgenomen door schrijvers, kunstenaars, columnisten, cabaretiers, programmamakers en politici. Zij ontmaskeren, roepen op tot actie, houden de boel bij elkaar, ontregelen, benoemen en bouwen. Kortom, ze preken. Meestal doen ze dat zonder kerk en bijbel. Maar hoe zou het zijn, zo bedacht ds. Abeltje Hoogenkamp, als vijf mensen met bewezen preekpotentie een keer uitgenodigd worden om met een schriftlezing aan de slag te gaan? Op die spannende vraag probeert het project ‘De Preek van de Leek’ een antwoord te vinden.

In vijf experimentele vespers beklimmen vijf dominees van deze tijd de kansel. Beproefde klassieke liturgische elementen - groeten en bidden, lezen en leren, zingen en zegenen vormen de leidraad.

Jongerenontmoeting Taizé in Brussel

Lutherdag

Elk jaar organiseert de broederschap van Taizé (Frankrijk) een Europese Jongerenontmoeting. Tienduizenden jongeren uit heel Europa komen vijf dagen bij elkaar om te vieren, zingen, bidden, praten en het nieuwe jaar op een heel bijzondere manier in te luiden. Dit jaar vindt de ontmoeting plaats in Brussel, van 29 december 2008 tot en met 2 januari 2009. Deelnemers logeren bij een gastgezin, een leuke manier om met de lokale bevolking in contact te komen en een andere cultuur te proeven. Verder is er veel contact met de lokale kerkgemeenschap. ´s Middags zijn er workshops en mogelijkheden om stad en omgeving te verkennen. Daarnaast zijn er dagelijks in een grote hal gebedsvieringen met de bijzondere liederen van Taizé. Meer informatie: www. taizeinnederland.nl of bestel flyers via Marc Bollerman: [email protected]

Programma: zondag 2 november Arie Boomsma; zondag 9 november Naema Tahir; zondag 16 november Myrthe Hilkens; zondag 23 november Doekle Terpstra; zondag 30 november Bas Heijne. Lokatie: de Amsterdamse Singelkerk, Singel 452 – uitstekend te bereiken met het openbaar vervoer. Aanvang 17.00 uur, toegang vrij. Organisatie: ds. Abeltje Hoogenkamp. Meer informatie: [email protected].

‘Lutherse lef’ is het onderwerp van de Lutherdag 2008. Op deze dag gaat het over de moed van Luther en lutherse moed. Daarnaast komt Luther in relatie tot de economie aan bod. Twee onderwerpen die de grenzen van het gewone overschrijden, die getuigen van lef. Wat hebben we aan Luther in deze context, voor vandaag en later? Inleiders zijn dr. Dick Akerboom en drs. Hans Bas Val. De dag wordt gehouden op 1 november 2008 in de lutherse kerk te Ede van 10.00-16.00 uur. Op aanvraag is kinderoppas aanwezig. Meer informatie: ds. P. Akerboom, tel. (024) 323 80 24.

Op weg naar De Ark in Schiedam.

15

Federatie Schiedam feestelijk gevierd Op zondag 5 oktober hebben de gemeenten van de Dorpskerk en van De Ark in Schiedam-Noord een federatieovereenkomst ondertekend. Deze ondertekening vond plaats na een bijzondere en feestelijke kerkdienst. Voor beide kerken een mijlpaal! De viering begon in de Dorpskerk waar ‘Dorpers’ en ‘Arkers’ naar toe kwamen. In plaats van een preek beeldden twee ‘discipelen’ uit wat de verregaande samenwerking tussen twee kerkelijke gemeenten inhoudt, ondanks alle verschil van karakter. En helaas, de puzzelstukken met daarop De Ark en de Dorpskerk pasten niet. Wat nu?! De dienst werd onderbroken en alle kerkgangers werden uitgenodigd om naar De Ark te gaan. Dat gebeurde in een feestelijke optocht, met muziek van de Harpe Davids voorop, en daarachter de kinderen die een vrolijke lange slinger hadden gemaakt. Op dat moment regende het niet! Eenmaal in De Ark versierden de kinderen de kerk met hun lange slinger. Met behulp van de kinderen wisten de ‘discipelen’ de puzzel toch in elkaar te krijgen. De verdere viering bestond uit muziek, dansen, gebed en samenzang. Na afloop een geanimeerde receptie, die uitliep op de officiële ondertekening van de federatieovereenkomst. Een belangrijke stap in het samen open kerk zijn in en voor heel Schiedam!

Kerkinformatie

SAMEN KERK ZIJN MET MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING

November 2008

Jeanet Aartsen

‘Mensen met talent voor geloven’

Mensen met een verstandelijke beperking wonen niet meer in instituten ver verscholen in het bos, maar in een gewoon huis in de straat. Dat heeft gevolgen voor kerkelijke gemeenten en zorginstellingen. Daarom wordt er op 4 december in Hydepark een symposium gehouden, met als belangrijkste vraag: hoe kunnen mensen met een beperking gewoon meedoen in de kerk? De ontwikkelingen in de zorg gaan snel. De instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking zijn vaak grotendeels ontmanteld en de vroegere bewoners zijn letterlijk dichterbij gekomen. De integratie van deze mensen, die vaak jarenlang op het terrein van het instituut woonden, kost tijd en energie. Dat vraagt iets van de zorginstelling, maar minstens zoveel van de samenleving. Hoe open stelt de maatschappij zich op? Ook voor lokale geloofsgemeenschappen is dit een nieuwe situatie. In een willekeurig dorp verrijst een appartementencomplex voor zestien mensen met een verstandelijke beperking. Wat te doen? De bewoners die jaren in een instelling woonden, hebben al lang geen contact meer met een lokale kerk of hebben dat wellicht nooit gehad. Er was een geestelijk verzorger op het terrein waar ook de kapel stond. Andersom weet de plaatselijke gemeente ook niet altijd hoe ze met mensen met een verstandelijke beperking kunnen omgaan. Moeten er aparte activiteiten georganiseerd worden of kunnen ze gewoon meedoen?

Geen beleid Om een beeld te krijgen hoe mensen met een verstandelijke beperking meedoen aan activiteiten van de plaatselijke kerk, is gewerkt aan een bundel met praktijkverhalen. Deze bundel wordt gepresenteerd tijdens het symposium. Ds. Johan Smit, projectcoördinator van het Instituut voor Theologie en Sociale Integratie (ITSI), is een van de initiatiefnemers. ‘Er gebeurt veel in de lokale kerk, maar het ontbreekt nogal eens aan kennis en beleid. Vrijwilligers werken vaak intuïtief en dat kan goed gaan, maar het werkt niet altijd positief uit. Er wordt nog vaak gedacht: wat kunnen we doen voor hem of haar?, in plaats van: wat kunnen samen doen? Dat vraagt om een verandering in mentaliteit. Stel, er komt een groep nieuwe mensen in een dorp wonen. Hoe reageert de kerk daarop? Is er al contact voor de verhuizing? Moeten er aangepaste activiteiten komen, zoals een aparte catechisatie? Of kunnen de bewoners meedraaien met een gebruikelijke kennismaking, een groot huisbezoek en geregelde kerkgang? Mensen met een verstandelijke handicap die

‘De predikant kan met votum en groet even oogcontact met ze maken. Zo van: leuk dat jullie er zijn!’ (foto: ITSI)

dat kunnen aangeven, willen doorgaans het liefst gewoon meedoen met de bestaande activiteiten.’

Contact Smit benadrukt dat een goede samenwerking tussen kerk en zorginstelling van groot belang is. ‘Kijk, de zorginstelling heeft veel kennis en ervaring in huis. De medewerkers hebben geleerd hoe je met bewoners kunt omgaan en weten dat je soms geduld moet hebben om contact te krijgen of contact te herkennen. Je kunt elkaar bevragen en van elkaar leren. Het is echt niet allemaal hoogdravend. Het gaat vaak om kleine dingen. Bijvoorbeeld: een groep verstandelijk gehandicapten gaat naar een kerk. Vaak gaan ze, samen met de vrijwilligers van kerk, achterin zitten. Veilig en minder kans op verstoring van de dienst. Maar deze mensen zijn vaak juist uit op contact. Achterin werkt dus niet. Ze gaan slapen, lopen weg of gaan keten. Vooraan is veel beter. De predikant kan met votum en groet even oogcontact met ze maken. Zo van: leuk dat jullie er zijn. Dat

16

hoeft echt niet heel nadrukkelijk met naam en toenaam. Misschien kan er tijdens de dienst even iets in dialoogvorm. Dat spreekt aan. Anderzijds kunnen medewerkers van zorginstelling ook informeren bij thuiskomst van de cliënt hoe het kerkbezoek is geweest. Want dat gebeurt ook lang niet altijd. Open staan voor elkaar is echt cruciaal.’

Gewoon en bijzonder In de verhalenbundel staan heel diverse voorbeelden van mensen met een verstandelijke beperking die meedoen in vieringen en doordeweekse kerkelijke activiteiten. Mensen die belijdenis doen of de rol van misdienaar vervullen tijdens de kerkdienst. Allemaal zo gewoon mogelijk. Uit het verhaal van Joop, die een evangelische kerk bezoekt, blijkt dat aanpassing soms helemaal niet nodig is. De diensten zijn op het hart gericht, er is dialoog en mooie muziek. De gemeente besteedt geen extra aandacht aan mensen als Joop; ze doen als vanzelf mee. Soms is aanpassing wel nodig. Zoals in het voorbeeld van een bijzondere viering voor mensen met zeer ern-

Kerkinformatie

november 2008

Samen werken aan inclusieve kerken Bruggen slaan tussen zorgorganisaties en geloofsgemeenschappen Een studiedag voor bestuurders en medewerkers van geloofsgemeenschappen en zorgorganisaties. Organiserende partners: ITSI, Platform Samen geloven? Gewoon doen!, Seminarium PThU. Plaats: Hydepark, Driebergsestraatweg 50, 3941 ZX Doorn. tijd: 4 december, van 10.00-16.00 uur met borrel na afloop. Kosten: € 50,-, inclusief lunch en verhalenbundel; voor studenten € 15,-.

Programma ‘er wordt nog vaak gedacht: wat kunnen we doen voor hem of haar?, in plaats van: wat kunnen we samen doen?’(foto: DikNicolai.com)

stige beperkingen waar kaarsen, een bellenblaasapparaat, watergeluiden en een harp een rol spelen. Het gebeurt ook dat een bestaande praktijk door de deelname van mensen met een verstandelijke beperking verandert. Als de verstandelijk gehandicapte tiener Tijmen mee gaat doen met de catechese in zijn kerk, gebeurt er iets: ‘Zijn aanwezigheid nodigt ons uit om te komen tot “totale communicatie” met verhalen en emoties. Het blijkt dat je zo ook veel beter bij de andere jongeren kunt komen’, aldus de predikant. ‘In de catechese staat kennis en kunde niet meer zo centraal, maar staat de relatie voorop: een centrale notie van Gods verbond.’

9.30 uur 10.00 uur 10.10 uur 10.20 uur 10.30 uur 10.45 uur 11.00 uur 11.15 uur 11.30 uur 12.00 uur 12.30 uur 13.30 uur 14.30 uur 14.45 uur 15.30 uur 15.45 uur 16.00 uur

Nieuw elan

Workshops

Het anders-zijn van mensen met een verstandelijke beperking roept niet alleen ontroering op. Er is ook onmacht, weerstand en onzekerheid. Johan Smit: ‘De onmacht zit vaak in de communicatie. De gebruikelijke taalvormen schieten tekort. Dat maakt mensen onzeker, ze weten niet hoe ze moeten reageren. Soms zijn de weerstanden extremer. Ik ging eens met Wouter naar een kerkdienst. Wouter is een vriendelijke, oudere man die graag contact zoekt. In de kerk draait hij zich altijd naar alle kanten om en steekt zijn hand uit naar mensen om hem heen. Die keer deinsden enkele mensen echt achteruit. Terwijl hij alleen maar een hand uitstak en contact zocht! Als je je ervoor openstelt zie je juist heel open en transparante mensen. Het is een hele mooie en bijzondere wereld. Er is natuurlijk ook verdriet en gebrokenheid, maar ik zie naast beperkingen ook veel talent. Mensen die geloven met hart en ziel, zo intensief! Er wordt steeds gesproken over de leegloop van de kerken, een gebrek aan elan. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen een katalysator zijn voor nieuw elan. Echt, ze hebben talent voor geloven.’

• • • •

Ontvangst Opening Video ‘Hoe inclusie lokaal wordt georganiseerd’ Presentatie van de verhalenbundel Sociale integratie in de geloofsgemeenschap Praktisch theologische aantekeningen bij de bundel Aanbieden eerste exemplaar Pauze Video beeld van inclusief groepswerk in de kerk Prof. dr. Henk de Roest: ‘Het regisseren van de kerkdienst in het spanningsveld van vrijheid en binding’ Dialoog over twee stellingen van prof. De Roest Lunch Workshops Pauze Forumdiscussie o.l.v. Kees Wijnbeek Aanbieden van het manifest van SGGD aan bestuurders van kerken en zorgorganisaties Conclusies, aanbevelingen en sluiting Borrel

Kerksafari Annemieke Beekers, geestelijk verzorger Dichterbij Individuele pastorale begeleiding John Jacobs, geestelijk verzorger Amarant Tilburg Rouwverwerking aan huis Bert de Goede, predikant Driebergen Pastoraat aan mensen een ernstige verstandelijke beperking Wija van der Kaaden, geestelijk verzorger Bartiméus • Groepspastoraat Cor Maas, geestelijk verzorger Dichterbij • Inclusieve kerkmuziek Cees-Willem van Vliet, cantor-organist De Bruggen Aanmelden: via www.philadelphiasupport.nl of via ITSI, (030) 236 37 38.

ZeStien PrAKtiJKVerhALen

Johan Smit (red.), Sociale integratie in de geloofsgemeenschap; zestien praktijkverhalen, uitgave ITSI In deze bundel wordt een beeld geschetst van de bestaande praktijk van de integratie van mensen met een verstandelijke beperking in gemeenten en parochies. Het gaat niet zozeer om goede voorbeelden, maar om verhalen die de huidige stand van zaken schetsen. In het ene voorbeeld is de integratie dus meer geslaagd dan in een andere situatie. Het zijn verhalen uit alle delen van het land en vanuit verschillende geloofsrichtingen. In totaal staan er in het boek acht individuele portretten, zeven verhalen over samenwerking in een lokale kerk en een verhaal van iemand met een verstandelijke beperking zelf. De bundel sluit af met een epiloog van dr. Herman Meininger, hoogleraar aan de Willem van den Berghleerstoel aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, die op de praktijk reflecteert. Een boek waaruit je ideeën haalt en dat inspireert om werk te maken van een inclusieve kerk.

Jeanet Aartsen is freelance journalist.

17

Kerkinformatie

Oecumene

November 2008

Dirk Visser

Dr. Douwe Visser (WARC)

’Protestantse Kerk, vergeet de oecumenische opdracht niet’ De WARC (Wereldbond van Gereformeerde en Hervormde Kerken) wil een kritisch beraad met haar lidkerken. Dr. Douwe Visser, werkzaam bij de WARC, roept ook de Protestantse Kerk daartoe op: ‘Kerk, vergeet je oecumenische opdracht en betrokkenheid niet. Maak gebruik van wat je hebt. Hopelijk beseft de Protestantse Kerk dat zij een leidende rol in de oecumene moet blijven spelen wat betreft de inzet van mensen en middelen, die rijk voorhanden zijn.’ Dr. Douwe Visser (55) is sinds afgelopen juni secretaris voor theologie en oecumenische betrokkenheid bij de WARC. Hij was vanaf 1980 predikant in de Gereformeerde Kerken in Nederland en in de Protestantse Kerk. Ook werkte hij zes jaar in Zambia. Tot ziin benoeming bij de WARC was Visser, die ook synodelid is geweest, voorzitter van de Gereformeerde Oecumenische Raad (GOR). In 2010 gaan WARC en GOR op in de Wereldgemeenschap van Gereformeerde en Hervormde Kerken (WCRC).

Rijke traditie ’Ook nu ik in Genève werk, is en blijft de Protestantse Kerk mijn kerk’, zegt Visser. ‘ De Protestantse Kerk heeft een heel rijke en vruchtbare traditie van oecumenische betrokkenheid. Uit die bron moet zij blijven putten. Misschien is de tijd voorbij dat de kerken in het Westen het in de oecumenische beweging voor het zeggen hebben; dat zijn nu de kerken van het Zuidelijk halfrond. Maar naar mijn mening zou de Protestantse Kerk zich in de oecumene wat meer moeten roeren.’ Daarbij merkt Visser op dat er ‘soms zorgwekkend weinig verlangen naar zichtbare eenheid te vinden is en dat heel veel activiteiten uitgaan van het gegeven dat er geen zichtbare eenheid is. Dat wordt goedgepraat met mooie termen als acceptatie over en weer, (volledige) kerkgemeenschap enz. Maar ik vind het wel tragisch dat in de protestantse wereld het verlangen naar zichtbare eenheid zo weinig aanwezig is. De bede “Opdat zij alleen één zijn” leeft amper.’ Als een van de oorzaken noemt hij dat ‘ in de Protestantse wereld het besef kerk te zijn onvoldoende ontwikkeld is. Dat merk ik wereldwijd. Protestanten vinden het al mooi als ze bij elkaar komen, zingen en naar de preek kunnen luisteren. Maar dat ze ingebed zijn in een collectief geheel van de kerk en dat dat onderdeel van hun identiteit is, beseffen ze niet zo. Dit is een ontwikkeling van de

Dr. Douwe Visser (foto: Ronald Bolwijn)

laatste decennia. Die is niet zo makkelijk terug te draaien.’

Samen met de GOR Visser hoopt dat het Calvijnjaar in 2009, als het 500e geboortejaar van de kerkhervormer wordt herdacht, nieuwe impulsen zal brengen. ‘ Een van de vragen is dan: wat is de identiteit van de gereformeerd/hervormde traditie? Dit Calvijnjaar kan een stimulans voor theologen zijn om zich hiermee bezig te houden. Wat dat betreft ben ik niet somber.’ ‘Het meest pakkend punt binnen de WARC is het samengaan met de GOR in 2010. We denken na over de vraag: Wat houdt die gemeenschap in? Naar mijn mening zijn we op z’n hoogst onderweg naar zo’n kerkgemeenschap. Binnen de nieuwe organisatie

18

zijn kerken die elkaar niet erkennen. Er wordt bijvoorbeeld heel verschillend gedacht over de vrouw in het ambt. Is er dan nog sprake van gemeenschap? En als je als WCRC bijeen bent, ben je dan ook kerk? Daar zit best een uitdaging in. De bedoeling is dat we een organisatie worden die de plek is waar de gereformeerde identiteit wordt ontwikkeld, waar het gereformeerde spreken over de wereld plaatsvindt en waar gereformeerde theologen elkaar ontmoeten. De WCRC wordt ook de plek waar het oecumenisch engagement wordt gebundeld en van waaruit de gesprekken met lutheranen, orthodoxen en rooms-katholieken worden gehouden en waar gestalte wordt gegeven aan de opdracht “Opdat zij allen één zijn”.’

Kerkinformatie

November 2008

vond. Er bestaan geen scheidende theologische zaken tussen gereformeerden en lutheranen. Er is niets dat ons van elkaar afhoudt wat betreft de essentiële zaken van leer en leven. Wel is er verschil tussen kerkmodel en kerkregering. Bij de lutheranen is er minder sprake van een verminderd kerkbesef. Het gesprek met de lutheranen zou moeten gaan over de rol van de episkopè, zeg maar de bisschop, en over de samenhang tussen kerkregering en verbondenheid met de eigen kerk. Voor de nieuwe organisatie heeft het gesprek met de lutheranen de hoogste prioriteit. Het is buitengewoon jammer dat de gereformeerden niet meegedaan hebben aan het gesprek van de LWF met de Rooms-Katholieke Kerk over de rechtvaardiging. Niet alleen binnen de Protestantse Kerk in Nederland zijn hervormden en gereformeerden samengegaan met de lutheranen, ook in andere landen is dit gebeurd. Of het gesprek met de lutheranen wordt saai, of men neemt moedige stappen in een proces waarbij men elkaar wederzijds verrijkt.’

Rooms-Katholieke Kerk

Belijdende organisatie ’De nieuwe organisatie moet ook sterker gaan nadenken over wat het betekent een belijdende organisatie te zijn. Er is alle ruimte kerken van meer orthodoxe signatuur dan de Protestantse Kerk. Dat is goed, ook voor het proces dat moet leiden naar een duidelijker gereformeerde identiteit. Kerken aan de rechterzijde die er buiten blijven, doen naar mijn mening zichzelf te kort.’ ’Binnen de GOR zijn er lidkerken die gereserveerd tegenover deze stap staan. Ik hoop dat zij er niet uit zullen stappen. De WCRC wordt anders van kleur dan de WARC is. De WARC heeft de weg gevonden om in deze wereld zich uit te spreken over vragen van gerechtigheid. Dat is een kostbaar gegeven. De GOR ziet dat in. De nieuwe WCRC zal dit spreken zeker voortzetten. Dat heeft typisch te maken met de gereformeerde identiteit, namelijk de souvereiniteit van God in het dagelijks leven.

Lutherse Wereldfederatie ’Behalve het samengaan met de GOR is de samenwerking met de Lutherse Wereldfederatie (LWF) een belangrijk onderwerp binnen de WARC. Gisteren (8 oktober) ben ik teruggekomen uit Buenos Aires waar de dialoog tussen beide confessionele families plaats-

’Mijn oecumenische openheid richt zich in de eerste plaats op de Rooms-Katholieke Kerk. Het is toch wel mijn droom als de protestantse wereld heel gedurfde stappen richting Rooms-Katholieke Kerk zou zetten. Dat vind ik een bijzonder grote uitdaging. In de dialoog tussen gereformeerden en rooms-katholieken zouden we kunnen nadenken over de vraag hoe wij tegenover het bisschopsambt en het pausschap staan. De Rooms-Katholieke Kerk kan prat gaan op

een heel sterk kerkbesef. Dat is zeer verrijkend in het oecumenisch gesprek. Wij gereformeerden kunnen prat gaan op of dankbaar zijn voor het feit dat wij de beste theologische vorming kunnen inbrengen. Die combinatie van kerkbesef en theologie kan heel creatief zijn. Tenslotte: ik vind dat de WARC de kerken in Europa heel dicht op de huid moet zitten. In de eerste plaats moeten wij naar hen luisteren en ons voor hen openstellen. Dat valt ons niet makkelijk. Maar Europa heeft zijn specifieke vragen, zoals secularisatie, individualisme en identiteit. In de tweede plaats willen wij de lidkerken aanspreken op hun betrokkenheid. Deze organisatie kan voor die kerken heel verrijkend zijn.’ Dirk Visser is freelance journalist. WARC + GOR = WCRC in 2010

Dit interview vond plaats in het Landelijk Dienstencentrum te Utrecht, waar begin oktober op uitnodiging van de Protestantse Kerk in Nederland de besturen van de WARC en de GOR voor het eerst samen vergaderden. Voornaamste onderwerp op de agenda was het geplande samengaan van beide organisaties in 2010. In juni van dat jaar wordt de algemene vergadering, waarin de fusie wordt beklonken, gehouden in Grand Rapids (VS). Thema is: Eenheid van de Geest in gebondenheid aan de vrede. De 214 lidkerken van de WARC in 107 landen tellen 75 miljoen leden. De 39 lidkerken van de GOR in 25 landen tellen 12 miljoen leden. Onder meer de Protestantse Kerk is bij beide organisaties aangesloten. De beoogde Wereldgemeenschap van Gereformeerde en Hervormde Kerken (WCRC) zal 80 miljoen gereformeerden en hervormden omvatten.

berichten

Colleges over gereformeerde spiritualiteit 19e eeuw In het kader van de Kamper leerstoel Gereformeerde spiritualiteit houdt prof. dr. J. Hoek in november en december zes avondcolleges over Gereformeerde spiritualiteit in de 19e eeuw. Via hoorcolleges met gelegenheid tot discussie worden de volgende onderwerpen behandeld: • do. 6 november: Rondom de Afscheiding, 1834. De spiritualiteit van Hendrik de Cock; • do. 13 november: Vroomheid in het Réveil. De spiritualiteit van G. Groen van Prinsterer; • do. 20 november: De spiritualiteit van H.F.Kohlbrugge; • do. 27 november: De spiritualiteit van J.H. Gunning en A.J.Th.Jonker;

19

• do. 4 december: De spiritualiteit van H. Bavinck; • do. 11 december: De spiritualiteit van Ph.J. Hoedemaker. Een goede inleiding tot de te behandelen stof biedt het boek H.J. Selderhuis (red.), Wandelen met God. Spiritualiteit in de negentiende eeuw, Vaassen 2001. Belangstellenden van buiten de universiteit zijn welkom tegen betaling van € 15,- per avond. Plaats: Koornmarkt 1, Kampen; tijden: 19.45-21.30 uur. Aanmelding: mevr. J.M.M.Sinnema-Verhulst, tel. (038) 337 16 89, [email protected]; Inlichtingen bij [email protected].

Kerkinformatie

CALVIJNJAAR 2009

November 2008

Hanna van Dorssen

Theatervoorstelling ‘Calvijn op bezoek’

Wilt u weten wie Calvijn was, wat hem dreef en wat zijn gedachtegoed ons nu nog te vertellen heeft? Nodig hem dan uit! Hij komt graag langs om met u te delen wat hem dreef, en daagt u uit om na te denken over vragen van geloof en leven die ons ook vandaag de dag bezighouden. Calvijn. Deze Frans-Zwitserse theoloog is de naamgever van het calvinisme. In het spraakgebruik worden daarmee eigenschappen bedoeld die typisch Nederlands lijken te zijn, zoals zuinigheid, arbeidsethos en ingetogen gedrag. Is het terecht dat dit aan Calvijn wordt toegeschreven? De voorstelling draait om zeven bijzondere momenten in het leven van Calvijn. Een van deze is het moment waarop hij besluit een boek te schrijven waarin hij zijn gedachten over het christelijk geloof en de nieuwe richting die hij als reformator inslaat onder woorden brengt. Dit boek, De Institutie, zet zijn leven op zijn kop. Later schrijft hij hierover dat hij zichzelf vooral zag als iemand met een boekje in een hoekje die zijn leven studerend en schrijvend doorbrengt. Maar door zijn gedrevenheid om het christelijk geloof te bevrijden van allerlei ballast pakt dat heel anders uit. Hij wordt een man op de voorgrond.

‘De man begon te leven’ De voorstelling wordt gemaakt en gespeeld door de verhalenvertellers en theologen Kees Posthumus en Ferdinand Borger.* Zij verdiepten zich voor de voorstelling in het leven en werk van Calvijn. Posthumus: ‘Wat wist ik meer van Calvijn dan wat trefwoorden uit de colleges kerkgeschiedenis? Spitse neus, weinig vrolijk hoofd, Genève, Institutie & Reformatie. De rondbuikige, gepassioneerde exmonnik Luther steelt de show, Calvijn staat bescheiden in de coulissen. Ik las over zijn turbulente leven. Ik las zijn brieven, goed geschreven, rijk van inhoud en soms ronduit ontroerend. En werkelijk: de man begon voor mij te leven. Vijf eeuwen scheiden ons, de protestantse traditie brengt ons bij elkaar. Ik krijg plezier in de poging om zijn denken en vooral zijn leven in een boeiende voorstelling voor het voetlicht te brengen.’ Borger ziet het schrijven aan de voorstelling als een proces van ontginnen. ‘Ik ontdek dat de calvinist in mijzelf wordt blootgelegd en ik merk hoezeer ik in een calvinistische traditie sta. Tegelijkertijd is het schrijven een proces van naderen. Je wilt je hoofdpersoon leren kennen, verwoorden wat er in hem omgaat én hem theatraal interessant maken. We willen graag een portret neerzetten van een “religieus bevlogene” die in zijn tijd de chaos

wilde bedwingen en dat niet kon zonder zijn geloof in God.’

Voorstelling boeken en première U kunt Calvijn uitnodigen voor bijvoorbeeld een gemeenteavond, een lunchvoorstelling na de kerkdienst, een startzondag, een programma ‘kerk en cultuur’... Als u de voorstelling boekt, komt een van de twee acteurs, afhankelijk van de speelagenda en de plaats in het land. Ze spelen een solovoorstelling van ca. één uur. Na afloop kunt u met de acteur in gesprek over de voorstelling en de persoon van Calvijn. Voor licht en geluid wordt gezorgd; er komt een technicus met apparatuur mee. U zorgt zelf voor een geschikte ruimte en voor de PR. Op www.pkn.nl/calvijnjaar vindt u vanaf medio december 2008 voorbeelden hoe u uitnodigingen in uw dorp, wijk of stad kunt verzorgen. De voorstelling is gedurende het hele Calvijnjaar 2009 te boeken door een e-mail te sturen naar mw. Jos Postma, [email protected]. Omdat verschillende fondsen de voorstelling financieel ondersteunen, zijn de kosten € 550,-, inclusief reiskosten, licht en techniek.** Op vrijdagmiddag 9 januari 2009 gaat de voorstelling in première in het Thomastheater in Amsterdam. U kunt deze voorstelling bijwonen. Hanna van Dorssen is gemeenteadviseur missionair werk, [email protected].

* www.keesposthumus.nl, www.tradere.nl ** In het septembernummer van Kerkinformatie meldden we dat de voorstelling € 375,- zou gaan kosten. Helaas moesten we dat bedrag bijstellen. Maar nog

Meer weten?

steeds zijn de werkelijke kosten voor de voorstelling

Meer informatie over de voorstelling, de manier van boeken en het bijwonen van de première vindt u in de flyer in het hart van dit blad.

aanzienlijk hoger. U bent vrij in het wel of niet heffen van entree voor de voorstelling om (deels) uit de kosten te komen.

20

Kerkinformatie

berichten

November 2008

Studiemiddag over moderniteit en geloof Deze maand verschijnt het boek ‘Is Shakespeare ook onder de profeten?’, geschreven door de scriba van generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland, dr. Arjan Plaisier. Bij de presentatie van dit boek organiseert het Bezinningscentrum van de Protestantse Kerk samen met de Stichting Utrechtse Studiedagen een studiemiddag onder de titel: ‘De hemel zonder poolster. Over moderniteit, (des)oriëntatie en geloof’. De moderniteit heeft de mens een ongekende ruimte geboden, waarin hij naar hartelust zijn grenzen kan verleggen. Staande op de drempel van de moderniteit heeft William Shakespeare (1564-1616) een goed gevoel gehad, welke dramatische gevolgen die ongekende ruimte voor de mens zal hebben. Als ‘de horizon is uitgewist’ (Nietzsche), is er geen oriëntatie meer. Wat kan dan nog richtinggevend zijn voor de politiek, de macht, het geweten, de liefde? Als de mens niet langer is opgenomen in een zinvol sociaal en religieus verband, leeft hij onder een hemel zonder poolster. In zijn drama’s en komedies speelt deze (des)oriëntatie een belangrijke rol. Maar Shakespeare zoekt ook naar noties, die voor deze moderne mens richtinggevend kunnen zijn. Arjan Plaisier onderzoekt in zijn boek wat deze zoektocht van Shakespeare ons aan het

begin van de 21e eeuw te zeggen heeft en wat de betekenis van Shakespeare kan zijn voor de christelijke verkondiging. Op de studiemiddag zullen enkele deskundigen naar aanleiding van en in reactie op het boek van Arjan Plaisier ingaan op deze thematiek. Afsluitend zal dr. Plaisier reageren op de inleiders en is er gelegenheid voor gesprek met de auteur en de inleiders.

Sprekers • Nico den Bok, bestuurslid van de Stichting Utrechtse Studiedagen, publiceerde onder andere over Augustinus en Anselmus, geloof en kunst, en spiritualiteit. • Tjerk de Reus, literatuurcriticus en journalist voor onder andere het Friesch Dagblad en CV-Koers. • Henk Woldring, hoogleraar politieke filosofie aan de VU, auteur van ‘Westerse waarden door Shakespeare belicht’. Een intermezzo over Shakespeare en de psalmen wordt verzorgd door Jan Offringa, voorzitter van Op Goed Gerucht. Plaats: Jacobikerk, Utrecht, tijd: 27 november 14.00 - 17.00 uur, kosten: € 15,-, te voldoen aan de zaal. Aanmelding: [email protected].

Materiaal Week van gebed voor de eenheid beschikbaar ‘Eén in Gods hand’ - dat is het thema van de Week van gebed voor de eenheid van de christenen in 2009. De Raad van Kerken stelt als elk jaar een Nederlandse vertaling en bewerking van het materiaal voor deze gebedsweek ter beschikking. De gebedsweek 2009 vindt plaats in de week van 18-25 januari. Ook de gemeenten van de Protestantse Kerk worden uitgenodigd om mee te doen. Het materiaal voor de Week van gebed komt dit jaar uit Korea. Het land is in tweeën gesneden sinds 1953. ”Het is spannend om met Koreaanse bril naar het thema van de eenheid te kijken. Want er zijn weinig landen waar vragen van gescheidenheid en eenheid zo pregnant een rol spelen als op dit schiereiland”, aldus Klaas van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken. ‘Als christenen hopen en wachten we op de dag dat God de verdeelde partijen samenbrengt’, zeggen de Koreanen in een toelichting op het materiaal.

Verscheidenheid De gebedsweek voor de eenheid wordt ondersteund met een verscheidenheid aan materiaal. Deelnemende gemeenten kunnen net als andere jaren een brochure, posters en kaarten bestellen. Met de kaart kunt u

gemeenteleden uitnodigen voor de gebedsweek. In de brochure is een orde van dienst voor een oecumenische viering opgenomen, plus meditaties en gebeden voor de acht dagen van de gebedsweek. Ook bevat het boekje een informatieve tekst over Korea. Daarnaast is aanvullend materiaal beschikbaar op de website van de Raad van Kerken, waaronder suggesties voor een dienst met de jeugd, een overdenking en een inleiding op het thema. Evenals vorig jaar hebben de Raad van Kerken en de Evangelische Alliantie de data voor de Gebedsweek op elkaar afgestemd. Voor het eerst is dit jaar ook gekozen voor een gezamenlijk thema.

Bestellen Materiaal is te bestellen bij de Raad van Kerken in Nederland, e-mail: [email protected], tel. (033) 463 38 44. Voorbeelden van het materiaal zijn aanwezig op de website www.raadvankerken.nl. Prijzen per exemplaar, exclusief portokosten: • boekje € 0,80 • poster € 1,00 • kaart € 0,15 (zie bijgaande afbeelding)

21

Bij bestellingen van 5 boekjes of meer ontvangt u 1 poster gratis, bij bestellingen van 50 ex. of meer kosten de boekjes € 0,70 per stuk.

Kerkinformatie

CALVIJN EN MUZIEK

November 2008

Janet van Dijk

Psalmen zingen in het Calvijnjaar 2009

Vijfhonderd jaar na zijn geboorte presteert Calvijn het nog steeds om de stroming die naar hem vernoemd is, het calvinisme, te laten samenvallen met sober, rechtlijnig, dogmatisch en bekrompen. De verbinding Calvijn en uitbundig zingen zal dan ook misschien niet zo snel worden gelegd. Toch was het Calvijn die ervoor heeft gezorgd dat alle 150 psalmen uit de Bijbel zijn vertaald, bewerkt tot lied en op muziek gezet.

‘(…) niemand kan iets zingen wat God waardig is, tenzij hij dat van God zelf heeft ontvangen: daarom, als wij overal goed hebben rondgekeken en hier en daar hebben gezocht, dan zullen we geen betere liederen vinden, of die meer geschikt zijn voor dat doel dan de psalmen van David, want de Heilige Geest heeft ze hem gedicteerd en ze voor hem gemaakt. En daarom zijn wij, als wij die zingen, er zeker van dat God ons de woorden in de mond legt, alsof Hijzelf in ons zingt om Zijn glorie te verheerlijken.’ (Woorden van Johannes Calvijn, opgetekend in Genève op 10 juni 1543)

De aansporing van Calvijn wordt in 2009 in vier plaatsen in het land in praktijk gebracht door samen psalmen te zingen. Op heel verschillende manieren: van de reciterende manier uit de bundel Voor de liefste een lofzang tot Psalmen voor Nu waarbij psalmen tot klinken worden gebracht op popmuziek.

‘Voor de liefste een lofzang’ Psalmen uit de Naardense Bijbel zo getoonzet dat iedereen ze zou kunnen zingen. Dat was de wens van Jan de Vlieger, predikant van de Protestantse gemeente van de Lambertuskerk in Vught en uitgever van Skandalon. Het resulteerde in de bundel Voor de liefste een lofzang, een psalmboek dat de Hebreeuwse psalmen zo letterlijk mogelijk vertaalt, en

Ds. Jan de Vlieger als voorzanger.

22

helpt om ze eenvoudig te lezen, te neuriën of te zingen op rustige abdijtonen. Jelle Stellingwerf en Euwe de Jong zorgden voor de muziek. Het psalmboek was een eigen project binnen het bijbelvertaalwerk van de Naardense Bijbel, de vertaling van emerituspredikant Pieter Oussoren. Oussoren vertaalde één psalm per week, en componist Gert Oost maakte daar de melodie bij. Vervolgens werden ze tegelijkertijd uitgevoerd in de Lutherse Kerk en de Janskerk in Utrecht. De psalmen waren zo vertaald dat je ze op de manier van de Engelse chants zou kunnen zingen. Het was een tamelijk ingewikkelde manier. Te ingewikkeld, vond Jan de Vlieger. ‘Ik ben niet zo heel erg muzikaal, en ik wilde ze toch

Kerkinformatie

November 2008

In Protestants Vught is veel wisselzang tussen voorzangers en gemeente, en de begeleiding wordt gedaan op piano of orgel. Psalmen zingen in vier plaatsen

Tussen Pasen en Pinksteren 2009 kunt u uitbundig psalmen zingen. De psalmen worden voorzien van een toelichting op de tekst en op de manier van zingen. U bent welkom op woensdag 15 april in de Oostkerk in Middelburg; woensdag 22 april in de Bovenkerk in Kampen; dinsdag 12 mei in de St. Janskerk in Gouda; dinsdag 19 mei in de Nieuwe Kerk in Groningen. Meer informatie vanaf januari 2009 op www.pkn.nl/calvijnjaar.

kunnen zingen.’ Nu is de toonzetting vereenvoudigd, en zijn er refreinen bij gemaakt. Oussoren: ‘Het refrein is meestal zo simpel dat het een dag lang niet uit je hoofd weg wil. Het krijgt een mantra-achtig karakter.’ Er zijn Franse parochies die maar tien refreinen kennen en daarmee alle psalmen zingen. Wie, op z’n Engels, niet zo van refreinen houdt, kan met één abdijtoon alle psalmen te lijf. Oussoren: ‘Als je maar ademhaalt: rustig uitademen, rustig inademen, ik noem dat de yoga van de psalm. De psalmtekst gaat als een meditatietekst werken.’ Hij heeft de psalmen van begin af aan ‘voor het gebruik’ gemaakt. ‘Ik ben jarenlang predikant geweest van de Utrechtse wijk Ondiep. Dat was mijn referentiekader. Daar moesten ze kunnen klinken.’

Reciterend zingen in Vught In de Protestantse gemeente te Vught worden de psalmen uit Voor de liefste een lofzang inmiddels in de erediensten gebruikt. Ze worden ‘reciterend’ gezongen. De Vlieger: ‘Eigenlijk is het een variatie op het spreken, het is een verhogend spreken. Het is in ieder geval een manier die je bewuster maakt van

wat je zingt. Ik hoor vaak mensen zeggen dat ze na het zingen van de psalmen in het Liedboek niet goed weten wat ze gezongen hebben.’ Er is veel wisselzang tussen voorzangers en gemeente, en de begeleiding wordt gedaan op piano of orgel. De gemeente zingt in twee partijen, bijvoorbeeld de ene helft van de kerk tegenover de andere, of de vrouwen tegenover de mannen. Twee voorzangers beginnen, ds. Jan de Vlieger en een sopraanstem. De Vlieger: ‘Iedereen kan inhaken wanneer hij zover is. Je pakt deze manier snel op; je hoeft niet eindeloos te oefenen. We maakten in Vught overigens de fout door eerst de cantorij de psalmen te laten zingen. De gemeente moest dat nazingen. Het klonk bij de cantorij té mooi, waardoor de gemeente het gevoel had achter te blijven en niet goed durfde. We zijn toen opnieuw begonnen, met twee voorzangers. De gemeente kon aanhaken wanneer ze zover was. Dat ging veel beter.’ Het grootste deel van de gemeente vindt deze manier van zingen indrukwekkend. Slechts een enkeling vindt het ‘niet zo nodig’. De Vlieger: ‘Veel mensen waren in het begin bang dat het ingewikkeld zingen is, maar het is juist eenvoudig. En die eenvoud is ook de kracht ervan.’

Instructies voor de gemeente De meerstemmige zettingen (koor, orgel, piano en zelfs gitaar) van de reciteertonen uit Voor de liefste een lofzang zijn verkrijgbaar via de website van Euwe de Jong www.euwedejong.nl. Verder kan een kerkelijke gemeente die met Voor de liefste een lofzang aan de slag wil instructies inhuren, bijvoorbeeld in de vorm van een pianist/organist en een solist. Die kunnen voor bijvoorbeeld een avond

23

langskomen, of voor een kerkdienst. Dat kost samen ongeveer 250 euro. Ook Pieter Oussoren is ‘in te huren’ om informatie te komen geven. Er is zelfs een geschoold jongerenkoor in te huren; dat is duurder. Voor dat laatste heeft De Vlieger wel een oplossing. ‘Als je een entreeprijs heft, kom je (deels) uit de kosten. Wij vragen vaak een entreeprijs van € 7,50. Mensen betalen dat graag, zo hebben we gemerkt.’ Voor meer informatie over het inhuren van instructies kunt u contact opnemen met Irene Koning, tel. (073) 522 01 26 of e-mail [email protected]. Het psalmboek Voor de liefste een lofzang (met instructie-cd) kost € 29,50 en is aan te vragen via de website www.skandalon.nl Ook om een idee te krijgen van hoe de psalmen klinken, kunt u op deze site terecht. Janet van Dijk is werkzaam voor missionair werk.

Psalmboekje

In januari, aan het begin van het Calvijnjaar 2009, verschijnt een boekje dat mensen laat kennismaken met de rijkdom van de psalmen. In het boekje staan psalmen die je kunt lezen op heel verschillende momenten in het leven. Als je het uitzingt van vreugde of verlamd bent door verdriet, bij rouw, trouw, klacht, jubel, verwondering, twijfel, geloof, hoop en liefde. Allerlei manieren waarop mensen kunnen reageren op het leven, op de vragen ‘wie ben ik?’ en ‘wie is God?’ komen in de psalmen in dit boekje aan bod. Om te gebruiken voor eigen meditatie, voor openingen van vergaderingen of om weg te geven aan iemand die u wilt laten kennismaken met de psalmen. Informatie vanaf januari op www.pkn.nl/calvijnjaar.

Kerkinformatie

Berichten Liturgie en muziek

November 2008

Eredienstvaardig, tijdschrift voor liturgie en kerkmuziek, heeft ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Huub Oosterhuis en van zijn vijftigjarig jubileum als kerklieddichter een lied laten schrijven. De redactie wil daarmee de grote bijdrage van Oosterhuis aan de liturgieontwikkeling van de laatste decennia in ons land onderstrepen en herin-

neren aan de brede oecumenische acceptatie van zijn oeuvre. Het lied, ‘Gij hebt ons adem ingeblazen’, is dubbel verbonden met Oosterhuis’ bekende ‘Licht dat ons aanstoot’. De tekst van Andries Govaart past op de melodie van Antoine Oomen en de muziek van Jan Marten de Vries kan ook de tekst van Oosterhuis dragen. Zo kan deze bijdrage op

verschillende manieren functioneren. Kerken worden uitgenodigd tekst en/of melodie te gebruiken. Tekst en muziek zijn beschikbaar op de website www.eredienstvaardig.nl. Hiermee is toestemming gegeven tot (meervoudige) reproductie voor eenmalig gebruik. Meer informatie: [email protected], tel. (035) 541 26 39.

Psalmen Matinee in Waspik

Liturgische Gezangen Dienstboek digitaal beschikbaar

In de Hervormde kerk te Waspik wordt op zaterdag 8 november een Psalmen Matinee gehouden. Medewerking verlenen Jan Blonk, Wout Kwakernaat en Gerard Scherff (orgel), Norman Jansen (alt-viool) en een ad hoc tenorenkoor. Vanaf 11.00 uur kunnen bezoekers terecht in De Schakel (bij de kerk) voor koffie/thee en de informatiestand. Om 12.00 uur is er een uitvoering op orgel/piano en altviool van werken van verschillende componisten. Na de lunch houdt drs. W.P. van der Aa om 14.00 uur een inleiding over ‘Psalmen zingen in de Nederlanden’ en presenteert Gerard Scherff zijn bundel met 150 nieuwe psalmtoonzettingen. Daarna volgt meerstemmige samenzang door aanwezigen en tenorenkoor met orgel en piano-variaties. Informatie: G. Scherff, tel. (0162) 31 27 44, e-mail: [email protected].

De Liturgische Gezangen uit het Dienstboek deel I (blz. 524-760) zijn te raadplegen en te downloaden via www.dienstboek.nl. Daarmee zijn beide delen van het Dienstboek nu (ook) geheel digitaal beschikbaar gekomen voor gebruik door plaatselijke gemeenten. De

Lied voor Huub Oosterhuis

overige teksten van het dienstboek stond waren al langer op de website te vinden. De plaatsing van de liederen had iets meer voeten in aarde vanwege technische en auteursrechtelijke voorwaarden waaraan moest worden voldaan.

Discussiedag over gebruik leesroosters Het seminarium van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en de Rijksuniversiteit Groningen organiseren op donderdag 13 november een discussiedag voor gebruikers en niet-gebruikers van het oecumenisch leesrooster. De titel van de dag is: ‘Het oecumenisch leesrooster revisited. Laat Paulus aan het woord komen!’. Medewerking verlenen onder anderen Geurt

Henk van Kooten en Marcel Barnard. Plaats en tijden: conferentiecentrum Hydepark, Driebergsestraatweg 50 te Doorn, van 10.30-15.00 uur. Kosten € 27,50. Informatie: www.pthu.nl > studiedagen PThU. Aanmelden: via [email protected] of het aanmeldformulier op de site.

Cursus muziek & liedculturen In januari 2009 start in Maarsen een cursus muziek & liedculturen voor predikanten en andere belangstellenden. Aandacht zal onder meer worden besteed aan de uiteenlopende spiritualiteiten en theologieën die - vaak

onuitgesproken - aan liedculturen ten grondslag liggen. Ook de nodige vaardigheden om er in de eredienst mee om te gaan en allerlei praktische zaken komen aan bod. Organisatie: Leerstoel Theologie van de charismatische

vernieuwing, in samenwerking met de Vrije Universiteit/Center for Evangelical and Reformed Theology. Meer informatie: www.stucom.nl/leerstoel.

Muzikale toerustingsdagen Evangelisch Werkverband Het Evangelisch Werkverband (EW) organiseert in november twee toerustingsdagen onder de titel ‘Het dak eraf!’. De dagen zijn bedoeld om muziekgroepen in plaatselijke gemeenten te ondersteunen en te enthousiasmeren. Ronald Koops verzorgt op beide dagen een inleiding over Lofprijzing en aanbidding. ’s Middags zijn er workshops over onder meer het samenspel tussen orgel en andere instrumenten, over geloofsopbouw in het muziekteam (door ds. Peter Smilde), over het voorgaan in de aanbidding als muziekgroep (door Pieter van der Zwan, muziekleider in de Bethelgemeente te Drachten) en als zangleiding (door Gert Visscher). De vaktechnische

workshops gaan over ‘van drumstel naar percussie’ en ‘de kneepjes van het gitaarvak’. EW-directeur ds. Hans Eschbach verzorgt een workshop over geestelijke vernieuwing in de liturgie als veranderingsproces. Muzikale medewerking verleent ‘Karpos’, de nieuwe ‘huisband’ van het EW onder leiding van Gert Visscher. Visscher leidde jarenlang de praise-avonden van EO Ronduit. De band bestaat uit professionele musici, zoals Luca Genta, Ronald Koops, Arend Jansen, Niek Smelt en anderen. Deze band trekt vanaf januari 2009 met ds. Hans Eschbach op ‘Welkom Thuis Tour’ door het land. Data toerustingsdagen: zaterdag 8 november

24

in kerkgebouw de Arke, Flevo 181, Drachten en zaterdag 15 november in de Triomfatorkerk, Piet Heinlaan 9 in Katwijk aan Zee. Kosten: € 20,- p.p. Groepen van 6 personen betalen € 100,-, elke volgende persoon betaalt € 10,-. Meer informatie: Evangelisch Werkverband, tel. (0342) 46 00 10, website: www.ewv.nl. Aanmelding via: [email protected].

Kerkinformatie

berichten

November 2008

Inschrijving Webfish Award 2009 gestart Christelijke Nederlandstalige websites kunnen aangemeld worden om mee te dingen naar de Webfish Awards 2009. Er kan worden ingeschreven in drie categorieën, waaronder voor het eerst de categorie ‘Guppy Awards’ voor de beste christelijke websites door en/of voor jongeren tot 27 jaar. Namens de Protestantse Kerk doet jeugdorganisatie JOP mee aan de Guppy Award. In het voorjaar van 2009 wordt deze prijs voor het eerst uitgereikt. De andere categorieën zijn: ‘websites van plaatselijke kerken’ en ‘overige christelijke sites’. Met de prijs willen zij christelijk Nederland en Vlaanderen uitdagen hun internetsites te blijven ontwikkelen en verbeteren. De Webfish Awards zijn in het leven geroepen in navolging van de succesvolle gelijknamige Duitse internetprijs voor de beste christelijke websites van het jaar. Het is een gezamenlijk initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland, de IKON en het Nederlands Bijbelgenootschap. De Webfish Awards 2008 werden begin dit jaar voor het eerst uitgereikt. Jury en publiek konden kiezen uit 120 websites in twee categorieën. In de categorie ‘websites gemaakt door particulieren’ ging de christelijk-satirische website Goedgelovig.nl met goud naar huis. Ook een protestantse gemeente viel in de prijzen: derde werd de Protestantse Gemeente Castricum. In de categorie ‘websites gemaakt door organisaties’ werd de site van Stichting Oikos eerste. Voor beide Awards beoordeelt een kritische, interdisciplinaire jury de binnengekomen resultaten. Ook het publiek kan de sites beoordelen. De publieksstem weegt in het eindoordeel mee als één jurystem. Voor de Webfish Award kunnen websites aangemeld worden op

Verband Friese voorgangers Op 19 november komt het Ferbân fan Fryske Foargongers bijeen in Leeuwarden. Ds. Pier Magré uit Franeker houdt een preek Mat.11: 2-19. Na het referaat kunnen de aanwezigen reageren op de inhoud en het Friese taalgebruik, op voorzet van eerste criticus ds. Warner Veltman uit Âldtsjerk. Na de pauze geeft ds. Piet Meinema uit Balk een lesje in Fries taalidioom. Verder kunnen aanwezigen ideeën inbrengen voor het programma van 2009. Ook is er gelegenheid tot ontmoeting en het poneren van stellingen. Plaats en tijd: Kurioskerk Leeuwarden, van 9.30-12.00 uur. Gasten, voorgangers en anderen van alle gezindten zijn hartelijk welkom. Lieteboek foar de Tsjerken graag meenemen. Informatie: ds. E. Jongstra te Blija, tel. (0519) 56 27 32, e-mail: [email protected].

www.webfishawards.nl. Voor de Guppy Award kan dit op www.guppyawards.nl. De inschrijvingstermijn loopt tot 1 januari 2009, de prijsuitreiking is in het voorjaar van 2009.

Tegelijk met de Webfish Awards 2009 ging ook de Guppy Award voor de beste christelijke website van/voor jongeren van start (foto: JOP)

‘Levend Huis’ - voor spirituele omgang met de schepping De projectgroep Kerk en Milieu van de Raad van Kerken in Nederland heeft samen met uitgeverij Kok een boekje uitgegeven getiteld Levend Huis – Ecospiritualiteit en schepping. Volgens Kerk en Milieu staat de mens met een grotere verantwoordelijkheid dan ooit voor beslissende keuzes als het gaat om het behoud van Gods schepping. De nieuwe uitgave heeft tot doel om christenen maar ook anderen te helpen om op een spirituele manier met deze keuzes om te gaan. Aan de hand van een ecologische lezing van het scheppingsverhaal uit Genesis 1, biedt het boekje informatie en inspiratie aan. In Levend Huis – Ecospiritualiteit en schepping komen vertegenwoordigers uit de politiek

(Tineke Huizinga en Marianne Thieme), de wetenschap (Lucas Reijnders en Jan Boersema), landbouw (Jan en Maaike Huijgen) en het geloof (abdis Emmanule Sipkema) aan het woord. De korte interviews gaan vergezeld van gebeden en korte meditatieve teksten. Aanvullend op het boekje ‘Levend Huis’ biedt de projectgroep Kerk en Milieu van de Raad van Kerken extra informatie over het thema ecospiritualiteit aan op de eigen website: www.kerkenmilieu.nl. Bestelgegevens: Levend Huis, ecospiritualiteit en schepping. Uitgeverij Kok Kampen, 2008, 96 blz. Prijs: € 12,50.

Training Kerkelijke antwoorden op Globalisering Veel plaatselijke gemeenten zijn op zoek naar mogelijkheden hoe zij vorm kunnen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in een snel veranderende wereld. Binnen het programma ‘Werken aan een Geloofwaardige Economie’ wordt de training Kerkelijke antwoorden op globalisering gegeven. De training is voor gemeenteleden, diakenen, ZWO-leden en andere belangstellenden. Tijdens de training wordt gewerkt met het speciaal ontwik-

25

kelde praktijkboek Geloofwaardige Globalisering! De training vindt plaats op dinsdag 25 november van 14.00 tot 16.30 uur bij Oikos, Mariahoek 17-18 in Utrecht. Deelname is gratis, inclusief praktijkboek en lunch. Aanmelden: [email protected] of tel. (030) 236 15 00. Informatie: www.geloofwaardige-economie.nl.

Kerkinformatie

JOP

November 2008

Jonna van den Berge

Hoe landelijke projecten het lokale jeugdwerk versterken

‘Best leuk hoor, al die landelijk aangeboden activiteiten en projecten, maar waarom zou ik er met mijn kinderclub aan mee doen? We hebben in onze eigen gemeente al genoeg te doen! Ik weet niet of de tieners in onze gemeente dat wel leuk vinden. En we hebben ook al onze eigen activiteiten’. Zomaar wat vragen en opmerkingen die regelmatig te horen zijn als het gaat over landelijke evenementen, projecten en initiatieven die JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, aanbiedt. Begrijpelijk ook, want de jeugdwerkagenda is vaak al vol of het is sowieso al moeilijk om jongeren naar de activiteiten van de eigen gemeente te krijgen. Vinden jongeren het eigenlijk wel leuk om naar een onbekend evenement te gaan? En waarom zou je eigenlijk naar een landelijke activiteit gaan of eraan meedoen? Is het plaatselijke jeugdwerk niet goed genoeg…? Er lijken genoeg redenen te zijn om geen gebruik te maken van de activiteiten die landelijk aangeboden worden.

Toegevoegde waarde voor het plaatselijke jeugdwerk Toch zit er ook een andere kant aan het verhaal. JOP ontwikkelt activiteiten niet om te concurreren met de plaatselijke jeugdwerkactiviteiten, maar als aanvulling en versterking. Het is juist de bedoeling en de opzet van JOP dat de landelijk aangeboden activiteiten het plaatselijke jeugdwerk versterken en dat het plaatselijk jeugdwerk landelijke activiteiten en projecten van inhoud voorziet. Door middel van landelijke evenementen en projecten wil JOP een aanvulling geven op het plaatselijke jeugdwerk. De activiteiten van JOP zijn vaak groot opgezet en kosten veel tijd om te organiseren. Als plaatselijke gemeente is het bijna niet mogelijk om zelf een mooie locatie te huren of om artiesten te boeken en al wil je veel verschillende activiteiten aanbieden, dan zijn er te weinig jongeren om eraan mee te doen. Veel effectiever is het om dan mee te doen aan een landelijk aangeboden activiteit. Het is raadzaam om deze dan ook vooraf in de jaarplanning van het jeugdwerk op te nemen. Dan is het geen activiteit die er nog bijkomt en extra tijd kost, maar iets wat tijd en energie oplevert, omdat het voor je georganiseerd wordt en toch op de agenda staat. Het bezoeken of

meedoen aan de activiteit is op die manier ook een activiteit van de plaatselijke gemeente zelf: In plaats van een keer een normale clubavond, kan een gemeente meedoen met Sirkelslag YOUNG en in plaats van een clubbijeenkomst ga je met de hele groep kinderen naar JOP KIDS Live. WAKE UP CALL past prima als jongerenactiviteit bij de startzondag en de Wereld Express kan zomaar langskomen voor een compleet programma over ontwikkelingssamenwerking en de rol van de kerk daarin. Hiermee besparen de jeugdwerkers in de kerk heel wat voorbereidingstijd, omdat ze mee kunnen doen aan een kant-enklaar programma. Maar er zijn meer redenen om kinderen en jongeren te bewegen mee te doen aan landelijk aangeboden activiteiten. De evenementen van JOP vormen eigentijdse ontmoetingsplekken voor kinderen en jongeren. Het

26

geeft hen de mogelijkheid om op hun eigen manier hun geloof te beleven (zie hierover ook het artikel ‘Ik beleef, dus ik besta’ uit Kerkinformatie 161 en ‘De MTV-generatie’ uit Kerkinformatie 160). Vooral voor jongeren kan het bemoedigend zijn als ze zien dat er veel meer mensen van hun eigen leeftijd zich bezighouden met geloven en de kerk. In hun eigen gemeente kunnen ze soms het gevoel krijgen dat ze één van de weinigen zijn die zich betrokken weten bij de kerk. Op evenementen en tijdens andere activiteiten zien of merken ze dat dat niet zo is en leren ze jongeren uit andere plaatsen kennen. Bovendien wil JOP jongeren met deze evenementen stimuleren om met elkaar in de eigen gemeente aan de slag te gaan. Om op ideeën te komen, worden tijdens deze evenementen tal van mogelijkheden en workshops aangeboden. Producten en activiteiten van JOP worden samen met plaatselijke gemeenten bedacht

Kerkinformatie

en ontwikkeld. De plaatselijke gemeente wordt hierbij vertegenwoordigd door dominees, jeugdouderlingen (JOP KIDS Live) en door jongeren (WAKE UP CALL, Sirkelslag). Hiermee wil JOP ervoor zorgen dat ideeën en projecten zo goed mogelijk aansluiten bij de praktijk van het kerkelijk jeugdwerk en dat deze aansluiten bij de leefwereld van jongeren zelf. De betrokkenheid van jongeren en coaches varieert van het meedraaien in een team dat een evenement organiseert, tot het meedoen aan pilots, tot het ontwikkelen van het materiaal van jongeren zelf tot een JOP product (JOP Bende).

Versterking van het plaatselijk aanbod Naast een aanvulling op het plaatselijke jeugdwerk, vormen de activiteiten van JOP ook een manier om het plaatselijke jeugdwerk te versterken. De projecten van JOP zijn naast activiteiten waar je aan mee kan doen, ook te zien als een format, waarmee je in de praktijk van het plaatselijke jeugdwerk concreet aan de slag kan. Een goed voorbeeld van een format waarmee veel wordt gedaan in lokale (niet persé kerkelijke) situaties is de Soundmixshow of Idols (en alle andere tvprogramma’s die hierop gebaseerd zijn, zoals So you think you can dance, Popstars et cetera). Dit format wordt overgenomen en op een eigen manier ingevuld. Denk aan zangwedstrijden of andere talentenjachten. Op deze manier kunnen de projecten van JOP ook als format worden gebruikt. Het startevenement voor jongeren, WAKE UP CALL, is een activiteit die aangeboden wordt door JOP, maar is ook een format waarmee je op lokaal of bovenplaatselijk niveau aan de slag kan gaan. Het doel van dit evenement is dat jongeren en hun coaches geïnspireerd aan het werk gaan in hun eigen gemeente. De activiteiten tijdens WAKE UP CALL zijn bedacht door andere jongeren en zijn soms zó over te nemen voor in de plaatselijke gemeente. Maar het is ook mogelijk om aan het format een eigen invulling met eigen activiteiten of accenten te geven. Vrijwilligers kunnen bijvoorbeeld een aantal jongeren (eventueel uit verschillende gemeenten uit de regio) begeleiden bij het organiseren van een eigen evenement, waarbij het thema en de invulling ervan door de groep worden bepaald, maar waarbij wel de structuur van WAKE UP CALL overgenomen wordt. Dus een hoofdpodium met artiesten, een wedstrijd, een slotviering en daaromheen allerlei activiteiten waaruit jongeren zelf kunnen kiezen. Waarschijnlijk zal dit evenement wat kleinschaliger worden dan een landelijk evenement (maak gebruik van een ruimte in een kerk en zoek artiesten en bandjes uit de regio of uit de eigen kerk), maar dat wil niet zeggen dat het minder leuk is.

november 2008

Denk in formats Bovenstaand voorbeeld laat zien dat evenementen er dus niet alleen zijn om er maar één avondje of een deel van de dag plezier van te hebben, maar om inspiratie voor het lokale jeugdwerk op te doen. Op die manier zijn de projecten van JOP plaatselijk te gebruiken. Landelijk laat JOP zien wat je kan doen; het zijn voorbeelden die men lokaal of regionaal kan gebruiken voor eigen activiteiten. JOP wil bij het organiseren van deze lokale of regionale activiteiten ondersteuning bieden en instrumenten aanreiken. Hierbij kan men denken aan draaiboeken, inhoudelijke suggesties, ondersteuning bij de communicatie en PR van activiteiten et cetera.

Lokaal – landelijk: de juiste combinatie Uiteindelijk heeft JOP als doel dat er tussen landelijke projecten en activiteiten en plaatselijk en regionaal jeugdwerk een optimale wisselwerking ontstaat. Lokaal jeugdwerk wordt betrokken bij de ontwikkeling van landelijke producten en activiteiten. En lokaal jeugdwerk maakt gebruik van de landelijke producten en activiteiten van JOP en kan daar in de eigen plaats weer mee aan de slag.

Rol van de coach: durf het aan! De coach (jeugdwerkvrijwilliger, jeugdouderling, predikant enzovoort) is vaak degene die bepaalt aan welke activiteiten de kinderen en jongeren uit een gemeente mee gaan doen. Zij krijgen de informatie via de kerkenraad, via tijdschriften, nieuwsbrieven en flyers. Zij zijn derhalve ook degenen die bepalen of de informatie en de uitnodiging bij de jeugd in een gemeente terechtkomt. Mogelijkerwijs hebben sommigen van hen dezelfde vragen als die in het begin van het artikel naar voren kwamen. Maar wat te doen met deze bedenkingen? Neemt de coach de beslissing voor de jongeren in de gemeente, of hebben zij zelf de kans een keuze te maken om deel te nemen aan een project? JOP hoopt dat meer en meer coaches ook de landelijke activiteiten van JOP gaan zien en ervaren als activiteiten van hún kerk, van hún jeugdorganisatie. Zo kunnen de landelijke en plaatselijke jeugdwerkers zich samen inzetten voor een betekenisvolle relatie met de jeugd en geloven voor kinderen en jongeren op aansprekende wijze tot uitdrukking te brengen. Jonna van den berge is medewerker van JOP.

meer weten?

Wilt u zelf meedenken over projecten van JOP of kent u jongeren die samen met JOP een evenement of project willen organiseren? Neem dan contact op met JOP: [email protected] of (030) 880 15 03.

27

X-MAS PROOF Op 14 december is het weer tijd voor hét kerstfeest voor iedereen vanaf ongeveer 14 jaar: X-Mas Proof. In een inspirerende en ontspannen sfeer biedt JOP, in samenwerking met jeugdwerkbureau Lava, jongeren een manier om de boodschap van Kerst op een eigen manier te beleven. Hoofdpodiumprogramma • Gospelkoor Inside Out (bekend van Idols 2008) • DJ Rob van Rossum • Relirappers Victory Outreach • Dansgroep Reternity • Singer songwriter Stevie Ann • Afterparty Nevenprogramma Naast het hoofdpodium zijn er in de Eusebiuskerk allerlei dingen te doen en beleven, zoals: • Moviezone – bioscoop met goede films en docu’s • Levensparelexperience – hoek van rust en bezinning • Het Grote Kerstschilderij – samen creatief! • Bibleproof – superactief bijbelprogramma • Preekwedstrijd – wie is het grootste preektalent? • Stairway to heaven – uitzicht over de nachtelijke stad… En meer! Programma voor coaches Voor de meegekomen volwassenen is er een eigen programma. Met voorlichting, een workshop over jongens/meiden in de groep en gelegenheid tot vragen stellen en netwerken. Meewerken JOP zoekt vrijwilligers die van aanpakken houden. Meld je aan als vrijwilliger en help mee met het opbouwen en afbreken van dit evenement. Gratis toegang! Meer informatie Kijk op www.jop.nl/xmasproof voor actuele informatie en het bestellen van tickets (in de voorverkoop € 10,-, aan de deur € 12,50). Meer weten? Bel of mail met JOP, tel. (030) 880 15 03, e-mail: [email protected]. Datum: 14 december 2008 I Tijd: 17.00 – 20.30 uur Plaats: Eusebiuskerk Arnhem Tickets: Voorverkoop: € 10,- (aan de kassa: € 12,50) Voor wie: jongeren vanaf ongeveer 14 jaar Meer info: www.jop.nl/xmasproof

Kerkinformatie

CURSUSSEN EN STUDIEDAGEN

November 2008

Daarnaast maken de cursisten actief kennis met de Lutherse liturgie. Docenten: dr. S. Hiebsch (die de cursus samenstelde), prof. dr. W. Balke, prof. dr. J.P. Boendermaker, drs. J.C. Klok, dr. K.G. van Manen, ds. H. Mudde, dr. E. van der Veer en drs. T. Verduijn. De cursus komt voort uit de vroegere Lutherse Leken Opleiding en wordt georganiseerd door Theologische Vorming Gemeenteleden (TVG) en het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie. De cursusdagen zijn op de zaterdagen 10 en 24 januari, 7 en 21 februari, 7 en 21 maart 2009. Deelnemers ontvangen na afloop een certificaat. Cursusgeld: € 150,- inclusief uitvoerig cursusmateriaal, koffie en thee (zelf lunch meebrengen). Plaats en tijden: Augustana-

kerk, Erasmusgracht 24 te Amsterdam. Elke cursusdag duurt van 10.00 - 15.00 uur. Informatie en aanmelding: J. Koerts, landelijk projectmedewerker TVG, Postbus 8505, 3503 RM Utrecht, tel. 0611 53 76 77, e-mail: [email protected].

Cursus Lutherana 2009 In de Protestantse Kerk leven de lutherse en calvinistische tradities samen. Maar hoe bewust zijn lutheranen zich van hun traditie? En wat weten de andere kerkleden van de lutherse theologie en het luthers kerkelijk leven? Voor geïnteresseerden wordt begin 2009 in Amsterdam een cursus Lutherana gegeven. De deelnemers maken kennis met Luther en de tijd waarin hij leefde. Ze verdiepen zich in zijn preken en zijn verhouding tot het Jodendom. Ook maken zij kennis met Luthers ideeën over Maria, het Magnificat en met zijn leer van de rechtvaardiging en de beroemde ‘twee-regimentenleer’. Uiteraard komen de Lutherse belijdenisgeschriften ter sprake en wordt ingegaan op de relatie Luther en Calvijn en Luther en Nederland.

Standbeeld Maarten Luther in Erfurt (foto: istockphoto)

Symposium ‘De missionaire kerk’

Studiedag over huisgodsdienst

Een onderzoek naar droom en werkelijkheid van het missionaire werk in protestantse gemeenten heeft tien ‘meest in het oog springende’ missionaire gemeenten opgeleverd. Deze tien gemeenten presenteren zich op woensdag 10 december in het Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht. Het symposium wordt gehouden in samenwerking met het Evangelisch Werkverband. Het onderzoek, uitgevoerd door Jaap Jan Krikken (student aan de Christelijke Hogeschool Ede), wordt tijdens het symposium gepresenteerd. Ds. Menno Zandbergen van het Evangelisch Werkverband reflecteert op het onderzoek. Er zijn drie rondes met workshops van de tien gemeenten waarin ze hun meest verrassende missionaire project presenteren. Conclusies en een samenvatting worden gegeven door ds. Hans van Ark van

Het bestuur van de Gereformeerde Bond organiseert voor ambtsdragers, jeugdwerkers, kringleiders en ouders op 20 november een studiedag over het onderwerp Huisgodsdienst. Leven met God in het gezin. De deelnemers leren hoe zij huisgodsdienst in de gemeente en de gezinnen kunnen stimuleren. Prof. dr. J. Hoek uit Veenendaal zal spreken over Huisgodsdienst in de gereformeerde traditie. Dr. M. van Campen uit Zwartebroek spreekt over Huisgodsdienst vandaag. Elke deelnemer kan drie workshops volgen. De dag wordt afgesloten met een forumgesprek onder leiding van drs. M. Burggraaf. De workshops zijn: - Huisbezoek en huisgodsdienst , o.l.v. ds. E.K. Foppen, Katwijk aan Zee; - Zingen in het gezin, o.l.v. drs. J.P. Proos, Bodegraven; - Vieren van de zondag en de christelijke feestdagen. o.l.v. ds. M.M. van Campen, Rotterdam; - Omgaan met de Bijbel, o.l.v. ds. W.C. Meeuse, Bilthoven; - Welke vormen van huisgodsdienst passen bij welke leeftijd? o.l.v. HGJB-stafwerker Wout Schonewille; - Als gezin leven uit de doop, o.l.v. prof. dr. W. Verboom. De dag wordt gehouden op donderdag 20 november in conferentiecentrum Hydepark, Driebergsestraatweg 50, Doorn, van 13.00 - 21.30 uur. Kosten: € 40,-, wat in veel gemeenten bij de kerkrentmeesters gedeclareerd kan worden.

Ds. Hans van Ark (foto: Herman van de Wal)

de afdeling Missionaire Vernieuwing en Kerkgroei van de Protestantse Kerk. De kosten voor deze dag bedragen € 10,-, incl. koffie, thee en lunch. Alle deelnemers aan het symposium krijgen een exemplaar van het onderzoek overhandigd. Aanmelding via de website van het Evangelisch Werkverband: www.ewv.nl of per e-mail: [email protected].

Kerkgroei in China De Nederlandse Zendingsraad (NZR) en de Evangelische Zendingalliantie (EZA) organiseren op vrijdag 21 november 2008 in Utrecht een studiedag over de onvoorspelbare missionaire dynamiek van de kerk in China. De kerk in China groeit enorm. Volgens sommigen groeit ze tegen de verdrukking in, volgens anderen krijgt de kerk meer ruimte dan ooit. Hoe reageren wij op de situatie in China? Sprekers: Jan van der Putten (journalist en China-specialist) belicht de culturele en sociaal-politieke context van China. Caroline Fielder (Britse kenner van de kerkelijke situatie in China) gaat in op de groei van de protestantse kerken in China. Wang Jiawei (een jonge theologe van het Nanjing Seminary) geeft een insider’s perspective van de situatie

in haar thuisland. Daarnaast zijn er kleinere presentaties en is er gelegenheid voor gesprek en ontmoeting. Doelgroep: leidinggevenden van missionaire organisaties, predikanten, voorgangers en geïnteresseerden. Plaats en tijd: Landelijk dienstencentrum Protestantse Kerk te Utrecht, van 10.0016.00 uur. Kosten: € 15,- (studenten); € 20,- (deelnemers NZR & EZA); € 25,- (anderen). Informatie: NZR, Wout van Laar, tel. (030) 880 17 60, e-mail: [email protected] of: EZA, Jaap Haasnoot, tel. (0342) 46 21 98, e-mail: [email protected]. Aanmelding: via websites van NZR en EZA: www.zendingsraad.nl en www.eza.nl.

28

Aanmelding (inclusief voorkeur voor drie workshops) uiterlijk 5 november bij Bureau Gereformeerde Bond, tel. (055) 576 66 60 of mailen naar [email protected].

Kerkinformatie

November 2008

berichten

Leve de Kerk-dag over gastvrije kerk De oecumenische stichting Leve de Kerk houdt op 21 november 2008 een middag over gemeenteopbouw. Spreker dr. Jan Hendriks zal aan de hand van zijn nieuwste boek Verlangen en Vertrouwen ingaan op een goede voorbereiding van opbouwprocessen. Verder wordt de handreiking TIME OUT gepresenteerd: een middel om je als gemeente voor te bereiden op de ontwikkeling naar een open gastvrije kerk. Paul Post bespreekt vervolgens één van de zeven werkvelden die in TIME OUT behandeld worden: de liturgie in een open gastvrije geloofsgemeenschap. De handreiking is

tijdens de bijeenkomst te koop, maar ook te bestellen bij uitgeverij Berne te Heeswijk, tel. (0413) 29 13 94 of via www.berneboek.com. Ook is er gelegenheid om kennis te maken met de vernieuwde websites www.idee-en-kerk.nl, www.kijkopkerk.nl en www.kerkophetweb.nl en zijn er korte workshops om TIME OUT te proeven. De middag is gratis toegankelijk voor iedereen die dit ideaal ter harte gaat. Tijd en plaats: vrijdag 21 november, van 14.00 17.30 uur in het Johannescentrum, Moezeldreef 400 in Utrecht Overvecht, vlakbij station Utrecht-Overvecht.

Aanmelding: secretaris Jan Roest, e-mail: [email protected].

‘Hoe komen wij aan/bij God?’ Leidse herfstdebatten over actuele thema’s Aansluitend bij de recente discussie over het bestaan van God is voor de jaarlijkse studiedag voor oud-cursisten Theologische Vorming Gemeenteleden het onderwerp gekozen Hoe komen wij aan/bij God? Prof. dr. Matthias Smalbrugge, predikant te Aerdenhout, lid van het theologisch elftal dat regelmatig in Trouw publiceert onlangs aangetreden als hoogleraar cultuur en christendom aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, zal als inleider optreden. Daarna laat dr. Jan de Jong, docent kunstgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, aan de hand van enkele kunstwerken zien hoe de oude Grieken en Romeinen met hun opvattingen en beelden opnieuw aan God kwamen. In de middag werken de deelnemers het thema op verschillende wijzen uit: zingend, met krijt of discussiërend. Deze landelijke studiedag wordt gehouden op 15 november in De Schakel in Nijkerk. Inlichtingen: tel. (038) 465 13 47 of [email protected].

Parttime KPV-training 2009 In 2009 zullen er twee trainingen Klinisch Pastorale Vorming (KPV) gehouden worden. De aaneengesloten KPV na Pasen is volgeboekt. Voor de training die op 17 augustus 2009 begint zijn nog enkele plaatsen vrij. Dit is een parttime KPV: van maandag tot woensdag avond, inclusief stage in de psychiatrie of medisch centrum. Het eerste blok duurt zes aaneengesloten weken, week 34 tot en met 39. Daarna twee vervolgblokken van steeds drie weken: week 9 - 11 en week 44 - 46 in het jaar 2010. Kernwoorden: intensieve reflectie op eigen functioneren, communicatie en spiritualiteit. Voor theologen uit alle werkvelden, kerken en godsdiensten. Fondsen dragen bij in de cursuskosten. Voor informatie: [email protected] en [email protected] of (033) 460 98 33.

De Protestantse Theologische Universiteit vestiging Leiden en het Remonstrants Seminarium organiseren dit najaar vier openbare disputen over controversiële theologische thema’s onder leiding van prof. dr. H.P. de Roest, prof. dr. Th.M. van Leeuwen en prof. dr. G. van den Brink. De stellingen worden vooraf gepubliceerd op: www.pthu.nl/TheologieInDispuut. 8 oktober: prof. dr. E.G.E. van der Wall versus prof. dr. H.J. Selderhuis over: Het belang van de Verlichting voor het religiedebat; 29 oktober: prof. dr. A. Houtepen versus drs. W. Dekker over: Oecumene in de 21ste eeuw. Welke oecumene streven we na?; 12 november: dr. J. Kronenburg versus prof. dr. G. Heitink over: Geen kerk zonder bisschop? Over de vraag of we in de Protes-

tantse Kerk toe moeten naar een eenhoofdig regionaal ambt; 26 november: prof. dr. M.B. ter Borg versus prof. dr. M. den Dulk: Religie is alles, maar niet alles is religie. Over zin en onzin van nieuwe religiositeit. Alle debatten zijn vrij toegankelijk. Plaats en tijd: Instituut voor Godsdienstwetenschappen van de Universiteit Leiden, Matthias de Vrieshof 2, zaal 002, van 14.15 - 16.00 uur. Meer informatie: www.pthu.nl/ TheologieInDispuut, tel. (071) 527 25 63, drs. D.T. Vos, [email protected].

Studiedag over werk van Elie Wiesel Elie Wiesel heeft als naoorlogs Joods auteur en Nobelprijswinnaar de theologie, filosofie en literatuur geconfronteerd met vele brandende vragen. Naar aanleiding van zijn 80e verjaardag organiseren de Folkertsma Stichting voor Talmudica, het Platform Appel Kerk en Israël en het Nationaal Monument Kamp Vught op 20 november een studiedag in Vught. Het thema luidt: ‘De Holocaust; verwerkt of verdrongen? Wakker Geschud Worden’. Na een daginleiding (10.00 uur) door Rabbijn dr. Tzvi Marx (Folkertsmastichting en Radboud Universiteit Nijmegen) zullen als sprekers optreden: ds. Sjirk van der Zee (emeritus in de Protestantse Kerk, oud-voorzitter sectie Kerk&Israël en uitgever van boeken van Wiesel) over Wiesels invloed op te theologie in Nederland. Vervolgens spreekt dr. Bettine Siertsema (Blaise Pascal Instituut

29

Vrije Universiteit en kenner van egodocumenten over de naziconcentratiekampen) over de betekenis van Wiesels literaire werk. Na de lunch, om 13.45 uur, spreekt dr. Victor Kal (u.h.d. Wijsbegeerte Universiteit van Amsterdam en docent filosofie aan het Nederlands Israëlitisch Seminarium) over Wiesel als denker. Na de plenaire discussie en afsluiting kan men deelnemen aan een rondleiding in Kamp Vught (kost 2,50 extra) Aanmelding: maak € 20,- (of € 22,50), studenten respectievelijk € 12,50 (of € 15,00) op giro 9553726 t.n.v. Appèl Kerk en Israël, Postbus 120, 8260 AC Kampen, o.v.v. e-mailadres voor het zenden van een bevestiging van ontvangst. Prijzen inclusief koffie/thee en lunch. Meer informatie: www.appelkerkenisrael.nl onder ‘Studiedag Wiesel.

Kerkinformatie

November 2008

Vrijwilligers

Max Mesman

Coördinatiepunt Pro Deo:

De kerk is een vrijwilligersorganisatie!

Sinds kort kent het landelijk dienstencentrum een coördinatiepunt voor vrijwilligers, toepasselijk gedoopt met de naam ‘Pro Deo’. Mensen die vanuit hun betrokkenheid met de kerk tijd, kennis en energie willen investeren, worden met open armen ontvangen. Hoe werkt dat? Tijd voor een interview met Annelies Bouwman, die het coördinatiepunt aanstuurt. Annelies Bouwman heeft al haar gehele werkzame leven vrijwilligers om zich heen gehad. In diverse kerkelijke functies, op vele manieren, en op vele plaatsen in het land. Ze is ervan overtuigd dat de kerk vooral een vrijwilligersorganisatie is. ‘Vrijwilligers zijn letterlijk en figuurlijk onmisbaar, en horen centraal te staan in alles wat er in de gemeenten en bovenplaatselijke gremia wordt gedaan. Ik reken daar ook nadrukkelijk het landelijk dienstencentrum in Utrecht toe.‘ Hoe gaat dat in de praktijk? ‘Voor ‘Utrecht’ zijn op dit moment al meer dan zestig vrijwilligers werkzaam. Daarnaast zijn nog eens tweehonderd vrijwilligers actief in allerlei werkgroepen, die zelfstandig taken uitvoeren en een aanspreekpunt hebben in de dienstenorganisatie. Daar zijn we erg blij mee en we willen anderen uitnodigen om hun voorbeeld te volgen. Dat kan op allerlei manieren. En er is vrijwel permanent behoefte aan mensen die kennis hebben van ICT, digitale media en internettoepassingen, maar ook bijvoorbeeld aan mensen die het leuk vinden om - op welke manier dan ook - mee te werken aan het voorbereiden en uitvoeren van een evenement, zoals de Landelijke Diaconale Dagen. Dit zijn nog maar een paar voorbeelden. De inzet kan op allerlei manieren en in onderling overleg plaatsvinden: ter ondersteuning van bestaande teams, of door zelfstandig projecten uit te voeren, of door aanvullende werkzaamheden uit te voeren. Het kan op oproepbasis, of structureel, vanaf een paar uur per week’, aldus Annelies. ‘We willen via Pro Deo en via onze website een zo compleet, uitgebreid en actueel mogelijk aanbod van vrijwilligersvacatures geven. En ook bij het beheer van die website kunnen we natuurlijk weer inzet van vrijwilligers gebruiken!’

Omslag in denken Waarom wordt nu opeens zo de nadruk op vrijwilligersbeleid gelegd?

Annelies Bouwman (foto: Protestantse Kerk)

‘Dat komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Teruglopende ledentallen en inkomsten maken dat in plaatselijke gemeenten bij openvallende vacatures eerst gekeken wordt of vrijwilligers kunnen worden ingezet. Logisch dat we daar ook in de dienstenorganisatie heel goed naar kijken. Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw zag je een geleidelijke toename van het aantal betaalde medewerkers binnen de kerk. Door de toegenomen welvaart was er meer te besteden, en ook subsidies van de overheid maakten dat mogelijk.’ Annelies maakte deze ontwikkeling persoonlijk mee. ‘Nu zitten we duidelijk weer in een andere fase. In het verlengde van de visienota “Groeien met de riemen die je hebt” kwam er een kentering in het denken over betaalde en onbetaalde dienstverlening. Door afnemende inkomsten en teruglopende ledenaantallen moest ook de landelijke kerk de tering naar de nering zetten. Er werd bezuinigd en gere-

30

organiseerd, natuurlijk verloop werd niet omgezet in nieuwe banen, de provinciale dienstencentra verdwenen. Nu zijn er nog vier steunpunten om de regio’s te bedienen, met gemeenteadviseurs die voornamelijk vanuit een thuiswerkplek opereren. Steeds sterker groeide het besef dat de kerk in wezen een vrijwilligersorganisatie was en is, en dat professionaliteit niet afhangt van een betaalde beroepskracht.’

Beeldvorming ‘In de sport wordt vaak onderscheid gemaakt tussen amateurs en professionals. Het zou onterecht en bovendien flauw zijn om dat onderscheid in het kerkenwerk te maken. Het is gewoon niet waar. Er is sprake van gaven, die krijg je om niet en die gebruik je om niet. Voor de meeste christenen is dat een vanzelfsprekende zaak. Je werkt pro Deo’, aldus Annelies Bouwman. ‘Mensen hebben bovendien vaak meer talenten dan ze in hun reguliere baan kwijt kun-

Kerkinformatie

Actuele vacatures

• Archiefmedewerkers • Bibliotheekmedewerkers • Webmasters • Vertalers • Eventmedewerkers Bovendien zoekt de dienstenorganisatie permanent - in alle regio’s/rondom alle steunpunten - mensen die de colleges administratief en logistiek willen ondersteunen. Het gaat dan om de colleges Behandeling Beheerszaken, Visitatie, Bezwaren en Geschillen, en Opzicht.

nen, en mensen die zich verbonden voelen met de kerk doen vaak al allerlei vrijwilligerswerk in hun plaatselijke gemeente. Vutters en gepensioneerden zoeken vaak een zinvolle activiteit na beëindiging van hun officiële loopbaan. Bij ons werk je uit roeping, op basis van je geloof. Dat voegt een extra dimensie toe aan de dingen die je doet.’

November 2008

Arbeidsvoorwaarden Wat heb je vrijwilligers arbeidsvoorwaardelijk aan te bieden? ‘In ieder geval gaan wij uit van het principe dat een vrijwilliger geen kosten hoeft te maken. Integendeel, we bieden een vrijwilligersvergoeding aan, en reële kosten worden vergoed. Dat wordt vastgelegd in een vrijwilligerscontract, waarin beide partijen zich voor een bepaalde tijd vastleggen. We zorgen bovendien voor een goed inwerk- en introductieprogramma, een verzekering, en de mogelijkheden om gratis mee te doen aan bepaalde cursussen voor deskundigheidsbevordering. Als iemand bijvoorbeeld thuis op een pc wil werken, kan dat in principe ook geregeld worden. Als mensen structureel tijd willen investeren, mag daar dus best iets tegenover staan.’ Voor mensen die dit alles aanspreekt, en die tijd over hebben om in welke vorm dan ook mee te werken aan het landelijke of boven-

plaatselijke kerkenwerk, is er nu dus een website met vacatures en alle informatie op een rij: www.pkn.nl/ProDeo. Inlichtingen kunnen ook ingewonnen worden via de servicedesk van het landelijk dienstencentrum, tel. (030) 880 18 80, e-mail [email protected]. Max Mesman is medewerker communicatie en lid van de werkgroep Vrijwilligersbeleid in de Protestantse Kerk.

Meer weten?

Wilt u zelf meedenken over projecten van JOP of kent u jongeren die samen met JOP een evenement of project willen organiseren? Neem dan contact op met JOP: [email protected] of (030) 880 15 03.

Vrijwilligers in de dienstenorganisatie: drie korte portretten

Cees Breunese

Joop de Jong

Albert Luiks

Cees Breunese heeft bijna veertig jaar in het onderwijs gewerkt als neerlandicus en schoolleider. Na zijn prepensioen werd hij, ruim drie jaar geleden, secretaris van de werkgroep Eredienst van de dienstenorganisatie. ‘Ik ben een dag in de week in Utrecht en doe ook vanuit huis nog het nodige. Daarnaast heb ik nog een paar kleinere vrijwilligerstaken op provinciaal en plaatselijk niveau. ‘Het aardige van het werken als vrijwilliger is dat je je kunt inzetten voor iets dat je hart heeft. Je hebt daar vooral de lusten van en niet de lasten. Bovendien geeft het - bij mij - op een ontspannen manier structuur aan een nieuwe levensperiode. Werken in de dienstenorganisatie maakt het mogelijk om dicht op het kerkenwerk te zitten en de weerbarstigheid van sommige onderwerpen van nabij mee te maken. Om dan vanuit een onbevangen hoek aan de discussie bij te dragen is vruchtbaar: voor de organisatie en voor jezelf.’

Joop werd in 1945 in Den Haag geboren. Hij werkte veertig jaar bij ‘de Post’ in uiteenlopende functies, zoals programmeur, systeemanalist, projectleider, systeembeheerder, leidinggevende van helpdesks en leveranciersmanager. ‘Als vrijwilliger bij Kerk in Actie wil ik mijn kennis en ervaring van werkzaamheden in plaatselijke gemeenten en uit mijn voormalig werk inbrengen en delen voor de opbouw van de kerk. Daarnaast werk ik als vrijwilliger bij het verzorgingshuis in mijn woonplaats, Vlijmen. Ik help mee met grote activiteiten. Biljart met bewoners. En begeleid met nog twee vrijwilligers een bewonerskoor. Verder zet ik me ad hoc in bij activiteiten in de Protestantse Gemeente te Drunen.’

Albert Luiks (61) was ambtenaar op ministeries in de beleidssectoren welzijn, etnische minderheden, sociale zaken en volksgezondheid. Na zijn vervroegde uittreding werd hij onder meer vrijwilliger voor de contacten met de migrantenkerken in Utrecht. Daarnaast doet hij activerend huisbezoek aan geïsoleerde ouderen en is hij maatje van een tbs-er. ‘Vrijwilligers brengen deskundigheid op hun terrein (zoals onderwijs, defensie, etnische minderheden, joodse volk) in en laten hun handen wapperen. Daarnaast hebben zij ook onbedoelde effecten in de organisatie: hun ervaringen met hun lokale kerk. Daarmee krijgt de landelijke organisatie (nog) meer voeten in de dagelijkse kerkelijke klei. En vrijwilligers houden de betaalde krachten scherp. Voor mij als vrijwilliger heeft het werken in de dienstenorganisatie diverse aantrekkelijke kanten: Het houdt in dat ik opgedane kennis en ervaring investeer op een terrein waar in de Protestantse Kerk en samenleving onvoldoende aandacht voor is. Het vergroot het gevoel van zin van en in mijn leven. Ik heb contacten met gelijkgestemden en ervaar ook gezelligheid. Ik ontvang erkenning en waardering voor mijn bijdrage en inzet.’

31

Kerkinformatie

bijbelteksten

November 2008

November 2008 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene. za 1 Jezus zegt: Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. (Matteüs 5: 1-12) zo 2 Of we nu leven of sterven, we zijn altijd van de Heer. Want Christus is gestorven en weer tot leven gekomen om te heersen over de doden en de levenden. (Romeinen 14: 7-15) ma 3 Op een van die dagen trok Jezus zich terug op de berg om te bidden. De hele nacht bleef hij tot God bidden. (Lucas 6: 12-19) di 4 Jezus zegt: Het koninkrijk van God lijkt op een zaadje van de mosterdplant dat iemand meenam en in zijn tuin zaaide, waarna het groeide en een grote struik werd, waar de vogels van de hemel in de takken kwamen nestelen. (Lucas 13: 18-21) wo 5 Jesaja zei: De Heer greep mij bij de hand. Hij zei: “Wees niet bang voor wat het volk angst aanjaagt, heb er geen ontzag voor. Alleen de Heer is heilig.” (Jesaja 8: 11-18) do 6 Jezus zegt: Ik ben het licht voor de wereld. Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft. (Johannes 8: 12) vr 7 Jezus zegt: Wie zichzelf vernedert en wordt als een kind, die is de grootste in het koninkrijk van de hemel. En wie in mijn naam een kind bij zich opneemt, neemt mij op. (Matteüs 18: 1-5) za 8 Dit zegt de Heer: Ik heb mijn volk niet gevraagd: “Zoek mij in de chaos.” Nee, ik ben de Heer, al wat ik zeg is rechtvaardig, wat ik aankondig is waarachtig. (Jesaja 45: 18-19) zo 9 Paulus schreef: U bent een bouwwerk van God. Overeenkomstig de taak die God mij uit genade heeft opgelegd, heb ik het fundament gelegd, en anderen bouwen daarop voort. Laat ieder erop letten hoe hij bouwt, want niemand kan een ander fundament leggen dan er al ligt – Jezus Christus zelf. (1 Korintiërs 3: 9-17) ma 10 Jezus zei: Wat ik onderwijs heb ik niet van mijzelf, maar van hem die mij gezonden



heeft. Wie ernaar streeft te doen wat God wil, zal weten of mijn leer van God komt. (Johannes 7: 1-24)

di 11 Wij richten ons niet op de zichtbare dingen maar op de onzichtbare, want de zichtbare dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig. (2 Korintiërs 4: 16—5:10) wo 12 Johannes schreef: Jezus, die eruitzag als een mens, legde zijn rechterhand op me en zei: “Wees niet bang. Ik ben de eerste en de laatste. Ik ben degene die leeft; ik was dood, maar ik leef, nu en tot in eeuwigheid.” (Openbaring 1: 9-18) do 13 Jezus zei tot zijn leerlingen: Als ik, jullie Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. (Johannes 13:1-15) vr 14 Johannes schreef: Ik zag een onafzienbare menigte, die niet te tellen was, uit alle landen en volken, van elke stam en taal. Ze bogen zich diep neer en aanbaden God. (Openbaring 7: 9-17) za 15 Paulus schreef: Hoewel het eigenlijk niet kon, bleef Abraham hopen en geloven. Hij was ervan overtuigd dat God bij machte was te doen wat hij had beloofd. (Romeinen 4: 18-25) zo 16 In een gelijkenis zei de heer tegen zijn dienaar: Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar bent gebleken in het kleine, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer. (Matteüs 25: 14-30) ma 17 Paulus schreef: Laat u leiden door de Geest. De vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. (Galaten 5: 16-18,22-23) di 18 Jezus zei: Ik doe niets uit mijzelf, maar spreek zoals de Vader het mij geleerd heeft. Hij die mij gezonden heeft is bij mij. (Johannes 8: 28-36) wo 19 Als u de zonden blijft gedenken, Heer, wie houdt dan stand? Maar bij u is vergeving, daarom eert men u met ontzag. (Psalm 130)

32

do 20 Paulus schreef: Het is God die het handelen bij u teweegbrengt, opdat u onberispelijke kinderen van God bent te midden van de wereld, waarin u schittert als sterren aan de hemel. (Filippenzen 2: 12-18) vr 21 Jezus zegt: U moet geen moeite doen voor voedsel dat vergaat, maar voor voedsel dat niet vergaat en eeuwig leven geeft. (Johannes 6: 22-29) za 22 De opgestane Jezus zei tot zijn leerlingen: Wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen tot aan de uiteinden van de aarde. (Handelingen 1: 6-11) zo 23 Jezus zegt: Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan. (Matteüs 25: 31-40) ma 24 Jezus zegt: Wie luistert naar wat ik zeg en hem gelooft die mij gezonden heeft, is van de dood overgegaan naar het leven. (Johannes 5: 24-27) di 25 Paulus schreef: We leven in vertrouwen op God; wat komen gaat is nog niet zichtbaar. (2 Korintiërs 5: 1-7) wo 26 Jezus zegt: Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden. (Matteüs 11: 25-30) do 27 Jezus zei tot zijn leerlingen: Jullie hebben niet mij uitgekozen, maar ik jullie. (Johannes 15: 9-17) vr 28 Schep, o God, een zuiver hart in mij, vernieuw mijn geest, maak mij standvastig, neem uw heilige geest niet van mij weg. (Psalm 51) za 29 Jezus bad zijn Vader voor zijn leerlingen: Bewaar hen, die u aan mij gegeven hebt, zodat zij één zijn zoals wij één zijn. (Johannes 17: 1-11) zo 30 Paulus schreef: U wacht op de komst van onze Heer Jezus Christus. Hij is het die u tot het einde toe zekerheid geeft. (1 Korintiërs 1: 4-9)

Kerkinformatie

COLLECTEN

November 2008

Collecte missionair werk: Kerst biedt kansen Kerst is een feest dat veel mensen willen vieren in de kerk. Een enorme kans en uitdaging! Je mag mensen begroeten die voor het eerst een kerk binnenstappen of maar af en toe komen. Zij komen om het kerstverhaal te horen, verlangend naar licht in de duisternis en een bemoedigend woord. De kracht van een verhaal is groot. Aan plaatselijke gemeenten de uitdaging om het kerstverhaal zo te vertellen dat de hoorders

er wat van mee naar huis nemen. Ook de Domkerk in Utrecht heeft die uitdaging opgepakt. Daar wordt het kerstverhaal zo gebracht dat alle bezoekers, ook de hele jonge, het kerstverhaal mee kunnen beleven. Het missionair werk van de Protestantse Kerk heeft dat verhaal beschreven in een script dat nu ook beschikbaar is voor andere plaatselijke kerken. De Protestantse Kerk wil graag het verhaal

van de geboorte van Jezus vertellen aan mensen die onbekend zijn met de kerk en het christelijk geloof. Helpt u mee dat mogelijk te maken? De collecte wordt gehouden in de adventstijd. Bij deze collecte zijn folders en posters gemaakt. Als u ze nog niet besteld heeft, kunt u dat alsnog doen bij de afdeling Brochureverkoop van de Protestantse Kerk, tel. (030) 880 13 37 of via e-mail: [email protected].

Collecte pastoraat: 21 december Iemand uit het bezoekteam aan je ziekbed, een praatgroep voor mensen in rouw… Overal waar mensen elkaar ontmoeten en bijstaan in de naam van Christus is sprake van pastoraat. In het pastoraat in en vanuit lokale kerkelijke gemeenten spelen ouderlingen, pastoraal medewerkers en predikanten een belangrijke rol. Zij geven pastorale aandacht aan mensen die daaraan behoefte hebben. Met huisbezoek, groothuisbezoek en vormen van groepspastoraat worden mensen pastoraal bijgestaan en

geholpen om hun weg te vinden in hun vragen over geloof en leven. Veel gemeenten schenken van tijd tot tijd ook aandacht aan bepaalde groepen mensen of situaties die bijzondere zorg behoeven, zoals ouders van opgroeiende kinderen, of mensen die een partner verloren hebben. De Protestantse Kerk wil graag dat mensen die werkzaam zijn in het pastoraat er kunnen zijn voor de ander. Daartoe maakt ze onder meer handreikingen ter ondersteuning van mensen

met een pastorale taak binnen de kerkelijke gemeente. Helpt u mee dat mogelijk te maken? De collecte wordt gehouden op 21 december. Bij deze collecte zijn folders en posters gemaakt. Als u ze nog niet besteld heeft, kunt u dat alsnog doen bij de afdeling Brochureverkoop van de Protestantse Kerk, tel. (030) 880 13 37 of via e-mail: [email protected].

Kerstcampagne werkende tieners in Guatemala Dit jaar sluit het doel van de kerstcollecte voor Kinderen in de Knel aan bij de campagne van het CNV voor ‘fatsoenlijk werk’. In veel landen mogen kinderen vanaf veertien jaar werken, binnen veilige regels. Kinderen hebben bijvoorbeeld recht op goede werkomstandigheden, regelmatige pauzes en voldoende loon. Vaak worden deze regels met voeten getreden. Kinderen kennen hun rechten niet en durven bovendien niet voor zichzelf op te komen, omdat ze dan hun ‘baan’ en inkomen kwijt zijn. In Guatemala is er volop werk in de exportindustrie. Met het arbeidsrecht nemen de vaak buitenlandse bedrijven het helaas niet zo nauw en kinderen worden hiervan het slachtoffer. De organisatie Ceadel zet zich voor hen in door scherp in de gaten te houden of bedrijven de arbeidswetten naleven. Desnoods schakelt Ceadel de inspectie in of klaagt zij het bedrijf aan. Deze aanpak heeft succes. Het is al meerdere keren gelukt om een bedrijf kinderarbeidvrij te maken. Ceadel zorgt ook voor jongeren die hierdoor op straat komen te staan. De organisatie biedt hen basisonderwijs, cursussen over jeugd- en arbeidsrecht en vakopleidingen. Hierdoor maken zij eindelijk kans op ‘fatsoenlijk werk’, dat bij hen past. Ceadel werkt ook met ouders door huisbezoeken en voorlichtingsavonden. Gelukkig beseffen steeds meer ouders dat het volgen van onderwijs hun kind een betere toekomst geeft. Kerk in Actie steunt het werk van Ceadel met € 17.000. Bij deze collecte zijn folders en

posters beschikbaar. U kunt deze materialen bestellen bij de Brochureverkoop van het Protestants Landelijk Dienstencentrum,

33

e-mail: [email protected], telefoon (030) 880 13 37.

Kerkinformatie

November 2008

Predikantswisselingen

Predikantswisselingen Beroepen

proponent M. Pronk, Maystraat 95, 2593 VT Den Haag; proponent H.A. Schenderling-Smelt, Kerksingel 10, 2651 CC Berkel en Rodenrijs; proponent J.C. Verlinde, Hyacintstraat 24 bis, 3551 GW Utrecht; proponent A.D.J. Wessels, Waterwegstraat 14, 3363 CS Sliedrecht. Tel. (0184) 42 19 20. proponent G. van der Velde-Meijer, Driestweg 39, 8071 BS Nunspeet.

te Capelle aan den IJssel (Oostgaarde), ds. H. Talsma te Kollumerzwaag; te Eethen en Drongelen (herv.), proponent K. Hage te Utrecht; te Elim-’t Harde, ds. R.W. van Mourik te Sommelsdijk; te Harderwijk (hervormd wijk 2), ds. J.C. van Trigt te Woerden; te Klaaswaal (hervormd) en te Papendrecht (hervormd), ds. T. Jacobs te Broek op Langedijk; te Loosdrecht (geref.), ds. J.S. Dijkhuizen te Weesp; te Naaldwijk, ds. N.C. Smit te Lekkerkerk-Warmond; te Putten (herv. wijkgem. 5), ds. A. Jonker te Baarn; te Rijssen (herv. wijkgem. 5), ds. H. Russcher te Barneveld; te Rijssen (hervormd wijk 2), ds. W.C. Zuijderduijn te Nederlangbroek; te Tholen (herv.), ds. J. Geene te Katwijk aan Zee; te Veenendaal (hervormd wijk 8), ds. J.S. Heutink te Ede; te Vorden, ds. F.W. Brandenburg te Halle.

Aangenomen naar Alblasserdam (wijk Dam), ds. F. Hoek te IJsselmuiden-Grafhorst; naar Ameland (herv.), ds. A. Schellevis te Noordeloos (geref.); naar Bleskensgraaf (herv.), ds. L. de Wit te Oude Tonge, die bedankte voor Waarder; naar Eindhoven (studentenpastor), ds. M.J. Kreeft te Hoogeloon-Eersel; naar ‘s-Gravenzande (hervormd wijk 1), ds. D. van Duijvenbode te Urk; naar Groningen (pred. bijz. werkzaamheden), proponent G.H. van Kooten te Groningen; naar Leidschendam (Heuvelwijk), ds. F.J.M. de Vries Bouwstra te Warmenhuizen/Harenkarspel (herv.); naar Piershil (herv.), ds. R. ten Napel te Honselersdijk; naar Randwijk, proponent E. Kroon te Veenendaal; naar Rotterdam-Lombardijen (geref.), ds. J. Brederveld te Rotterdam-ZuidKatendrecht; naar Rotterdam-Noordrand (wijkgemeente Hillegersberg-Noord) proponent A. Aantjes-de Kuiper te Giessenburg;

Overleden

naar Rotterdam-Zuid (herv. wijkgem. Lombardijen), ds. G. van de Pol te Rijnsburg; benoeming tot theologisch docent voor Rantepao (Indonesië; GZB), ds. G. de Goeijen te Zwolle (Stinskerk); naar Strijen (herv. wijk 1), ds. C. Doorneweerd te Den Bommel; naar Vriezenveen (hervormd; wijk 3), ds. J. Jongejan te ’s-Gravendeel; naar IJmuiden-West (herv. wijkgem. De Nieuwe Kerk), ds. L.P.J. van Bruggen te Lopikerkapel (voorheen zendingspredikant te Indonesië);

8 september ds. A. van Lagen (geb. 24 december 1948); 10 september ds. L. van Staalduinen (geb. 6 april 1929); 14 september ds. J.W.B. Smit (geb. 17 oktober 1926); 20 september ds. M. Monster (geb. 21 november 1948); 26 september ds. T.S. van Leeuwen (geb. 27 juli 1928); 4 oktober ds. A. Cijsouw (geb. 11 november 1933); 8 oktober ds. J. Verweij (geboren 4 februari 1925).

Bedankt Proponent P.G. Oskamp, Vonckstraat 11, 2957 GJ Nieuw Lekkerland, tel. (0184) 68 66 60.

Beroepbaar proponent A. ten Brinke, Van Eesterensingel 246, 2951 AS Alblasserdam; proponent H.J.P. de Pater, Beneluxlaan 98, 3527 HW Utrecht, tel. (030) 293 84 35. advertentie

34

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected]. Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected].

Kerkinformatie

November 2008

advertenties

Advertenties

Aanlevering

Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Andere advertenties bestaan in de formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: € 348, € 698, € 1.394, € 2.788.

Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Logo’s Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste tekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking

Protestantse Gemeente Westervoort

ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

Uiterste aanleverdata: Decembernummer: 5 november Januarinummer 2009: 3 december Februarinummer 2009: 7 januari De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Catharinakerk te Zoutelande

De Protestantse gemeente te Zoutelande wil een open en gastvrije gemeente zijn naar elkaar en naar de samenleving, we stellen de ontmoeting met God en de naaste centraal. De komende jaren willen wij aandacht blijven geven aan onze betrokkenheid bij de plaatselijke gemeenschap door het versterken van de binding tussen en met onze gemeenteleden en door het vormgeven van pastoraat.

Vanwege het vertrek van één van de predikanten zoeken wij een:

predikant (m/v) (80%)* die duidelijk affiniteit heeft met pastoraat, en: • op inspirerende wijze wil voorgaan in erediensten; • beleidsmatig en inhoudelijk verantwoordelijk wil zijn voor het pastoraat en voor het diaconaat,

Wij zoeken een fulltime

predikant(e)

samen met de andere predikante (60%): • mee wil werken om in een pluriforme gemeente het gemeen- schapsgevoel te versterken; • vorm wil geven aan de aanwezigheid van de kerk in de samenleving; • bereid is tot oecumenische en regionale samenwerking; • het voortouw wil nemen om een gezamenlijke visie te ontwikkelen over het kerk zijn in de toekomst.

die: • leeft en werkt vanuit de overtuiging dat Gods liefde zich uitstrekt naar heel deze wereld. • zich goed kan inleven in wat jongeren bezig houdt, hen kan motiveren en openstaat voor nieuwe vormen binnen de erediensten die jong en oud aanspreken. • midden tussen de mensen staat, oor en oog voor hen heeft en met empathie invulling geeft aan pastoraat. • zich geïnspireerd weet door het evangelie en dit met bezieling weet te vertalen naar het dagelijkse leven. • bij voorkeur werkervaring heeft in een eerdere kerkelijke gemeente

De Protestantse Gemeente Westervoort is ontstaan op 3 februari 2006 na een jarenlange Samen op Weg periode in Westervoort. Daarom zoeken wij iemand met tenminste vier jaar ervaring in een Samen op Weg/ PKN gemeente. *) Het is wellicht mogelijk dat de aanstelling op langere termijn uitgebreid kan worden tot 100%.

Als gemeente hebben wij te bieden: • een kerkenraad die als team wil meewerken en meedenken • enthousiaste gemeenteleden die oog hebben voor elkaar en de samenleving • een ruime vrijstaande pastorie aan de rand van het dorp, in Zoutelande met het mooiste zuiderstrand van Nederland.

Wij zijn een veelzijdige gemeente met ca. 1.300 leden en veel betrokken vrijwilligers. Uw schriftelijke sollicitatie voorzien van CV kunt u tot 18 november 2008 zenden aan de beroepingscommissie, t.a.v. dhr. A. Verkuyl, Emmerik 40, 6931 HA Westervoort. Telefoon: (026) 311 84 12. Een informatiepakket is op aanvraag beschikbaar bij mevr. G. Ronner, telefoon: (026) 311 43 93, e-mail: scriba@prot-gem-westervoort.

Een uitgebreid informatie pakket kunt u aanvragen bij de secretaris van de beroepingscommissie, de heer R.Koppejan, De Spaier 8, 4374 DD Zoutelande, tel. (0118) 56 12 13 of e-mail: [email protected] Daarnaast is informatie te vinden op www.pknzoutelande.nl

Informatie over onze gemeente vindt u ook op: www.prot-gem-westervoort.nl

Uw schriftelijke sollicitatie kunt u tot 22 november 2008 richten aan de secretaris van de beroepingscommissie.

35

Kerkinformatie

November 2008

advertenties Rubriek

Ee, Oostrum en Jouswier zijn 3 mooie terpdorpen met ruim 1200 inwoners. De dorpen liggen in de gemeente Dongeradeel, in het Friese Lauwersmeergebied, rijk aan cultuur en natuur. De Protestantse Gemeente (i.w.) van Ee, Oostrum en Jouswier telt ruim 800 kerkelijke leden. Binnen onze gemeente zoeken wij een De Protestantse Gemeente Bierum – Holwierde – Krewerd (i.o) zoekt een enthousiaste en ervaren fulltime

predikant (m/v) 60%

predikant(e)

Wij zijn op zoek naar een predikant die vanuit een levend geloof in Jezus Christus, midden in de gemeente wil en kan staan. De predikant moet kennis hebben van en begrip hebben voor zowel de Hervormde als de Gereformeerde tradities, zodat hij/zij vanuit zijn/haar betrokkenheid een samenbindende factor kan zijn.

Wij zijn een gemeente die... - landelijk gelegen ligt in het Eemsmondgebied - in het bezit is van drie kerken, waaronder twee zeer fraaie Middeleeuwse kerken - ruim 600 leden telt - een open, gastvrije en veelkleurige geloofsgemeenschap wil zijn - omziet naar elkaar.

Wat verwachten wij van de predikant? • Het voorgaan in erediensten - waarbij de Bijbel centraal staat en de uitleg kort en bondig is, herkenbaar en toepasbaar in het dagelijks leven voor zowel jong als oud; - enthousiasme in de omgang met jongeren . • Leiding geven aan het pastoraat, gezamenlijk met ambts dragers en vrijwilligers. • Het zorgvuldig ondersteunen van het proces van éénwording in 2010 van beide gemeenten.

Wij zijn op zoek naar een ervaren predikant die... - zich kan verplaatsen in de verschillende geloofsopvattingen - op creatieve wijze invulling kan geven aan de erediensten - jongeren en jong volwassenen op inspirerende wijze weet aan te spreken - ook tijd vindt voor ouderenpastoraat - samenbindend en stimulerend wil zijn.

Wat kunnen wij bieden? • een enthousiaste gemeente met veel jonge gezinnen.

Geïnteresseerden kunnen een informatiepakket, met daarbij ingesloten de profielschets, opvragen bij de voorzitter van de beroepingscommissie: H.J. Sonneveld, Bierumerweg 3, 9905 TB Holwierde, tel. (0596) 59 23 55.

Tevens is er een pastorie beschikbaar. Sollicitaties vóór 21 november 2008 aan de beroepingscommissie: P/a dhr. E. Vis Fivershof 3, 9131 KE Ee [email protected]

Als u denkt dat u bij onze gemeente past, dan zien wij uw schriftelijke reactie met CV graag vóór 15 november 2008 op bovenstaand adres tegemoet.

De Protestantse Gemeente te Stadskanaal zoekt voor haar Wijkgemeente Poststraatkerk een

predikant (m/v) 1,0 fte Nadere informatie waaronder een profielschets van de te beroepen predikant en een schets van de gemeente kunt u opvragen bij mw. J. Faber-Smid, tel. (0599) 61 47 78 of via [email protected]

die samen met onze andere twee predikanten enthousiast wil bouwen aan een veelkleurige gemeente. Onze gedachten gaan uit naar een predikant die • vanuit een overtuigd persoonlijk geloof het evangelie aan onze gemeente kan uitleggen; • de veelkleurigheid van onze gemeente een uitdaging vindt; • het pastoraat als een kerntaak ziet; • mensen weet toe te rusten en te enthousiasmeren; • affiniteit heeft met jeugd en jong volwassenen zonder de ouderen uit het oog te verliezen.

Meer informatie kunt u vinden op www.pknstadskanaal.nl Uw sollicitatie dient u voor 14 november te richten aan de beroepingscommissie, p.a. mw. J. Faber-Smid, Cederhage 40, 9501 TX Stadskanaal.

36

Kerkinformatie

advertenties Rubriek

November 2008

De Protestantse Gemeente Arnhem zoekt voor de nieuwbouwwijk De Schuytgraaf een

opbouwwerker (m/v)

De wijkgemeente ‘De Bron’ van de Protestantse Gemeente in de stad Groningen zoekt een inspirerende

voor 20 uur per week gedurende 2 jaar

predikant (m/v)

De Schuytgraaf valt onder de kerkelijke gemeente Eldende Kandelaar.

0,5 fte die: • een open oecumenische en liturgische instelling heeft • pastoraal betrokken is bij de verschillende leeftijdsgroepen • maatschappelijk geëngageerd is • collegiaal samenwerkt met de collega’s in de stad Groningen.

Wij zoeken iemand die energiek, creatief en enthousiast het werk in een nieuwbouwwijk als uitdaging ziet en bereid is samen te werken met de beide voorgangers en de kerkenraad van Elden-de Kandelaar. Daarnaast moet hij/zij bereid zijn om nauw samen te werken met de opbouwwerkster van de RK Parochie in Driel (waaronder de RK leden in de Schutgraaf vallen). Vereist is een opleiding theologie op HBO niveau.

Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de voorzitter van de beroepingscommissie dhr. Chris van der Schors, tel. (050) 541 20 50.

Wat wij van je verwachten m.b.t. de werkzaamheden in de Schuytgraaf: - initiatieven om kennis te maken met de bewoners die al enige tijd in de wijk wonen en met hen die zich net hebben gevestigd - initiatieven om de belangstelling voor onze gemeente te wekken - creativiteit om activiteiten te ontplooien die aansluiten bij de interesses van de inwoners - pastorale ondersteuning wanneer dit gewenst blijkt - organisatorische talenten om vrijwilligers te vinden en te inspireren die zich mee willen inzetten voor het werk in de wijk - bereidheid om met de predikanten en de kerkenraad van Elden-de Kandelaar te werken aan het integratieproces Elden-de Kandelaar-de Schuytgraaf - ruimte om het hoofdaccent van de werktijd te leggen tussen 16.00 en 20.00 uur, i.v.m. de samenstelling van de wijk (er wonen veel ‘tweeverdieners’ in deze wijk).

Een informatiepakket met een uitgebreide profielschets is op te vragen bij de secretaris van de beroepingscommissie, Dhr. Everhard Niemeijer, Holmsterheerd 40, 9737 LV Groningen Tel. (050) 541 85 51 E-mail: [email protected] Uw reactie voorzien van c.v. zien wij graag binnen 3 weken na het verschijnen van dit blad tegemoet op bovenstaand adres.

Wat wij te bieden hebben - een al bestaande goede samenwerking met de RK parochie - een commissie die zich bezighoudt met de ontwikkelingen in de Schuytgraaf - een ‘werkplek’ in de Schuytgraaf of in de directe omgeving - een salaris conform de regels van de Protestantse Kerk in Nederland. Wanneer je interesse hebt kun je de profielschets opvragen via onze website: www.elden-dekandelaar.nl, of bij de voorzitter van de benoemingscommissie: de heer Lammers, Waddinxveenstraat 48, 6843 GE Arnhem, e-mail: [email protected]. De sollicitatiebrief met je motivatie en je persoonlijke gegevens kunnen ook naar bovenstaand adres worden opgestuurd. Graag ontvangen we je reactie binnen drie weken na het verschijnen van deze advertentie.

37

Kerkinformatie

advertenties Rubriek

De Protestantse gemeente van Middelburg zoekt een predikant m/v voor een 0,4 fte dienstverband als

November 2008

De Protestantse Gemeente Nunspeet zoekt per 1 september 2009 een fulltime

ouderenpastor

predikant (m/v)

De Protestantse gemeente Middelburg telt 7 wijkgemeenten, elk met eigen wijkpredikanten. Daarnaast zijn voor het ouderenpastoraat in diverse woon-zorgcomplexen en verpleeghuizen 2 predikantsplaatsen ingesteld, waarvan er nu 1 vacant komt in februari 2009.

De gemeente bestaat uit circa 1800 leden verdeeld over twee wijken. We zijn op zoek naar een open confessioneel predikant die: - verantwoordelijk wil zijn voor het pastoraat aan de leden van wijkgemeente West - in de verkondiging jong en oud weet te boeien en te binden - de diversiteit aan geloofsbelevingen verstaat en daarin verbondenheid schept - de leden inspireert en stimuleert tot betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor onze gemeente - ervaring heeft opgedaan in één of twee gemeenten.

De taken van de ouderenpastor(es) zijn oa: • Pastorale zorg aan de gemeenteleden in woon-zorgcomplexen en verpleeghuizen. • Het verzorgen van en voorgaan in kerkdiensten en (huiskamer) vieringen in die instellingen. De ouderenpastor werkt in nauw verband samen met de wijkpredikanten en de klankbordgroep-ouderenpastoraat.

U kunt een informatiepakket aanvragen bij de secretaris van de beroepingscommissie: mevrouw I. Damstra, Martensweg 12, 8071 KL Nunspeet, tel. (0341) 26 27 39 of e-mail [email protected].

Belangstellenden voor deze functie worden verzocht vóór 1 december 2008 te reageren bij de secretaris van de beroepingscommissie: Dhr. P. Ploeg, Watertoren 48, 4336 KC Middelburg, tel. (0118) 63 87 11, e-mail: [email protected]

Uw brief ontvangen wij graag voor 29 november 2008.

38

Kerkinformatie

November 2008

advertenties

De Protestantse gemeente Schoonoord i.w. zoekt voor haar gemeente een

predikant (m/v) in deeltijd (70%)

JOKER zoekt voor het Protestants jeugdwerk van Apeldoorn een enthousiaste

De kleine gemeente Schoonoord is gelegen in Z.O.- Drenthe en telt ca. 900 leden (450 adressen).

jeugdwerker (m/v)

Wij zijn op zoek naar een predikant die: • Gods Woord eigentijds en helder uitlegt; • creatief is in het vormgeven van de eredienst; • warme belangstelling heeft voor het pastoraat van jong en oud, tussen de mensen staat en samenbindend wil zijn; • die op een enthousiaste manier jong en oud weet te inspireren; • enige jaren ervaring heeft.

met opbouwkwaliteiten Het gaat om een tijdelijk dienstverband van drie jaar m.i.v. 1 januari 2009. Benoemingsomvang is minimaal 18 en maximaal 24 uur. Salariëring conform de CAO voor kerkelijk werkers. Een informatiepakket over Joker en de nieuwe projecten kun je lezen op de website van Joker www.joker-apeldoorn.nl Voor vragen naar aanleiding van deze vacature kun je bellen of mailen met de jeugdwerkadviseur van Joker: Jennie Harmelink (055) 578 92 19 [email protected]

Er is een pastorie beschikbaar. Voor meer informatie of als uw belangstelling gewekt is, kunt u contact opnemen met het Secretariaat van de beroepingscommissie, de heer H. Oving, Juttestraat 53, 7848 CJ Schoonoord, tel. (0591) 38 13 49.

Herken jij jezelf in de profielschets, stuur dan je sollicitatie voor maandag 17 november naar: [email protected] t.a.v. Charlotte Meijer-Hoek.

Wij zien uw reactie binnen 3 weken na het verschijnen van deze advertentie gaarne tegemoet.

39