Kerkinformatie. Jongeren en social media. Rabbijn Ron Kronish over vrede Kerkrecht als exportartikel? Repeteren voor het nieuwe liedboek

Kerkinformatie nummer 196  •  oktober 2011

Jongere n en socia l media Rabbijn Ron Kronish over vrede • Kerkrecht als exportartikel? • Repeteren voor het nieuwe liedboek

2|

Internetnieuwtjes Inschrijving Webfish Awards 2011

Gratis radioprogramma’s

www.webfishawards.nl

www.christelijkeaudiotheek.nl

Kerken en organisaties kunnen tot 31 oktober meedingen naar de Webfish Awards. Deze prijzen worden jaarlijks uitgereikt aan de makers van ‘de beste christelijke sites’ in het Nederlandse taalgebied. De categorieën zijn ‘websites van plaatselijke gemeenten en parochies, ‘overige christelijke sites’ en ‘particuliere initiatieven die het christelijk geloof via sociale media (zoals Facebook, YouTube en Twitter) onder de aandacht brengen’. In de twee eerste categorieën zijn een gouden, zilveren en bronzen Webfish te winnen. In de categorie sociale media wordt een aanmoedingsprijs uitgereikt. Een kritische jury onder leiding van Eric van den Berg (Isidorusweb) beoordeelt de inzendingen. Ook het publiek kan een stem uitbrengen, die meeweegt als één jurystem. De prijsuitreiking vindt plaats op 24 november in de Bibliotheek van Universiteit Utrecht (De Uithof), 15.00 uur. Webfish Awards 2011 is een gezamenlijk initiatief van IKON, Isidorusweb, Protestantse Kerk, Raad van Kerken, FKT Universiteit van Tilburg en de Protestantse Theologische Universiteit. Doel: het bevorderen van de kwaliteit van christelijke websites. Aanmelding kan via bovengenoemde website.

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

Leve de reli-mama!

Kerken of missionaire groepen die programma’s verzorgen voor de lokale radio of daarmee willen beginnen, kunnen sinds kort gebruikmaken van de audiotheek van Trans World Radio. Er zijn korte rubrieken, maar ook langere programma’s gratis te downloaden. De programma’s zijn vrij te beluisteren, maar wel is aanmelding verplicht in verband met de muziekrechten. Doel: het lokale radiowerk een kwalitatieve en kwantitatieve impuls geven.

www.sestravrouw.nl

Psychiatrisch familielid?

Elisabet

SestraVrouw is een platform voor christenvrouwen die hun geloof willen verbinden met het alledaagse leven. Zij onderscheidt zich naar eigen zeggen door de 'tone of voice', waardoor vrouwen hun talenten beter kunnen inzetten voor God, ten gunste van de naaste, de maatschappij en zichzelf. Ze organiseert ook mom@workavonden voor werkende moeders die plezier willen houden in het combineren van een gezin en een baan.

www.labyrint-in-perspectief.nl Heb je een vader of moeder met psychische problemen en ben je ouder dan 20 jaar? Ben je benieuwd naar de invloed van je verleden op jouw identiteit? Dan ben je welkom op de landelijke ontmoetingsdag voor Kinderen Van op zaterdag 5 november in Amsterdam. Organisatie: Labyrint~ In Perspectief. Workshops: gespreksgroep, familieopstellingen, terugvinden van je eigen autoriteit, intuïtief tekenen, vechtkunst, djembé spelen. Aanmelden via website.

www.elisabet.nl Elisabet, sinds begin dit jaar de naam van de vroegere Elisabethbode, is een pastoraal magazine dat via blad en site mensen wil vertellen van Gods liefde en de betekenis daarvan voor het leven van alledag. Het blad wordt door vrijwilligers verspreid onder ouderen en zieken, en wordt neergelegd in ziekenhuizen, wachtkamers en gevangenissen. De site biedt een christelijk platform dat mensen verbindt rondom levensvragen.

Colofon   Nummer 196 oktober 2011   ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie  •  oktober 2011

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 17,50 per jaar; buitenland e 24,-. Vanaf 35 ex.: e 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek.

Opmaak Interface Communicatie B.V., Ede

Redactie Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Marieke Raatgever, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie).

Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Druk Koninklijke BDU, Barneveld Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie

|

Ten geleide

Jan-Gerd Heetderks hoofdredacteur van Kerkinformatie

Inhoud     4

Israël

    8

Erfgoed

    9

Kerk in Actie

Interview met Rabbijn Ron Kronish, directeur van ICCI NCRV’s Kerken in Zicht in West-Brabant Landelijk Diaconale Dag   10

Missionair werk

Decemberkalender ‘Liefde is het einde’   11

Kerkmuziek

Studiemiddag over popmuziek in de kerkmuziek   13

Kerkmuziek

Studiedag voor kerkmusici over het nieuwe liedboek   14

Studentenpastoraat

Zinzoekende studenten op het web   16

Pioniersplek

Kerk voor jonge werkenden in ‘Manhattan aan de Maas’   17

Beleid

Als de kerk dicht moet…   18

Studiedag

Kerkrecht met een koloniaal trekje? Katern over de rol van gemeenteadviseurs voor kleine gemeenten

  19

Binnenland Diaconaat

Kerk van iedereen, voor iedereen   20

Kerk in Actie

Ons leven kan duurzamer   21

Boekaankondiging

‘In de kerkdienst vindt de ontmoeting met God plaats’ b

ij



Rubrieken

de

 6 Kroniek

co

verfoto

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

27 Collecten 28 Bijbelteksten Taizé 29 Advertenties

Kerk en social media: kan dat samengaan? In het studentenpastoraat wordt er al mee gewerkt, zie p. 14-15. Maar ook JOP denkt er over na, zie p. 22-23. Kerkinformatie  • oktober 2011

kerk in actie

Pastoraat verandert. Met name pastoraat onder jonge mensen. Daarom zie je her en der dat men op zoek is naar nieuwe vormen. ‘Een vast kantoor heb ik niet. Ik ga gewoon met m’n laptopje tussen de studenten zitten werken, ben aanspreekbaar en spring in gesprekken’, zegt studentenpastor Didi de Mildt. Zij vertelt over een nieuwe opzet van het pastoraat bij drie Arnhemse hogescholen. De social media spelen daarbij een belangrijke rol. Een website (www.seekercity.nl) fungeert als platform voor studenten om met elkaar te delen wat hen bezighoudt. ‘Veel van de studenten met wie ik contact heb, heb ik nog nooit gezien. En dat zal misschien ook nooit gebeuren. Maar we vormen toch een soort gemeenschap.’ Ook Harmen van Wijnen, programma­manager van het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk, schrijft over de plaats van de social media in het contact van de kerk met jongeren. Nieuwe vormen van kerkzijn ontstaan, georganiseerd in de vorm van soms vluchtige netwerken. Kun je daar iets mee in het kerkelijk jeugdwerk? In de vorm van ‘gelaagd’ jeugdwerk van verschillende organisatievormen en verschillende vormen van gemeenschappen en netwerken? Boeiende ontwikkelingen. Ten slotte: veel gemeenten hebben te maken met kerksluitingen. Het handboek ‘Meer dan hout en steen’ gaat over sluiting en herbestemming van kerkgebouwen. Het is een hulpmiddel. Gemeenteadviseur Piet Beintema schetst enkele lijnen. •

3

4|

Rabbijn Kronish:

‘Er zijn twee kanten aan een erg ingewikkeld verhaal’

Isernasëeln m

In september vond te Amsterdam een conferentie plaats, waar wetenschappers en andere betrokkenen uit vele landen het Kairos-document belichtten in de context van het Israëlisch-Palestijns conflict. Een van de sprekers was rabbijn Ron Kronish, dialoog-specialist uit Jeruzalem. De oproep tot geweldloos verzet spreekt hem aan. In 1985 verscheen er een theologisch commentaar van Zuid-Afrikaanse christenen op de politieke crisis in hun land, het zogenaamd Kairos-document. Twee jaar geleden deden Palestijnse christenen iets dergelijks. Het Palestijnse Kairosdocument is een boodschap van hoop en een oproep tot geweldloos verzet. Tijdens de conferentie gaven Palestijnschristelijke, Zuid-Afrikaanse en Nederlandse theologen een aanzet tot een contextuele theologie van vrede en recht en dachten door over de implicaties daarvan voor de Nederlandse theologie en samenleving.

Wederzijds begrip Eén van de sprekers tijdens de conferentie was de in Jeruzalem woonachtige rabbijn Ron Kronish. Waarom is hij naar de conferentie gekomen en wat vindt hij van het Kairos-document? ‘Al twintig jaar werk ik aan interreligieuze dialoog in Israël. Ik ben directeur van zowel het ICCI (Interreligious Coordinating Council in Israel) als de JCJCR (Jerusalem Center for Jewish-Christian Relations). Deze conferentie is een kans om de dialoog aan te gaan met Palestijnse

christenen om tot beter wederzijds begrip te komen.’ ‘Als Israëli’s en Palestijnen in vrede met elkaar willen leven, dan is dialoog uiterst belangrijk. Politieke vrede is niet genoeg”, zegt de rabbijn met klem. “Op het moment dat er een overeenkomst getekend wordt, begint de dialoog pas. Dan moeten we gaan onderzoeken hoe we samen moeten leven en dat kan jaren in beslag nemen. Sommige mensen willen pas met elkaar praten als er iets getekend is, maar daar ben ik het niet mee eens. Het is al achttien jaar geleden dat de Oslo-akkoorden getekend zijn en we zijn nog niet veel verder gekomen. We kunnen deze tijd, tot er een akkoord bereikt is, juist gebruiken om te werken aan meer onderling begrip.’

Peace is possible ‘De manier waarop we geschiedenis onderwijzen moet bijvoorbeeld veranderen. We kunnen niet alleen het ene of alleen het andere verhaal vertellen, we moeten beide verhalen vertellen. Door ontmoetingen tussen Israëli’s en Palestijnen ontdekken we de menselijke

Rabbijn dr. Ron Kronish. Foto: Jaap de Jager

kanten aan elkaar. Dus we onderwijzen en voeren dialogen waar en wanneer we kunnen. We werken veel met scholen. Onlangs waren er Israëlische jongeren die zeiden: peace is possible. Ze waren net teruggekeerd van een kamp waarop ze Palestijnse jongeren hadden ontmoet en ze waren erachter gekomen dat het mogelijk was om samen te leven, want dat hadden ze op kamp ook gedaan.

Een schreeuw om hoop Rifat Kassis is directeur van Defence for Children International. Hij is ook één van de auteurs van het Palestijnse Kairos-document. ‘Het document verscheen op een belangrijk moment’, zegt hij. ‘Er was complete wanhoop bij de Palestijnse bevolking: het vredesproces was tot stilstand gekomen, veel land werd in beslag genomen en de bouw van nederzettingen en de muur begon. Met dit document hebben we een hoopvolle boodschap willen brengen aan de mensen die het niet meer zagen zitten. Het document is dus in de eerste plaats gericht aan onze eigen mensen. Daarom is het ook in het Arabisch geschreven. Bovendien was het de eerste keer in de Palestijnse geschiedenis dat Palestijnse christenen met zoveel verschillende denominaties en achtergronden gezamenlijk van zich lieten horen.’ Niet diplomatiek ‘We zijn niet diplomatiek geweest in onze uitspraken. Maar het document is toch heel inclusief: het sluit niemand uit, ook de Israëli’s niet. Het is bovendien erg uitdagend, ook voor onszelf. We zeggen: heb je vijand lief. Dat is een opdracht van God die we niet terzijde mogen schuiven. Je moet het beeld van God blijven zien in de ander. Het document is een schreeuw om hoop, een boodschap waar kerken niet om heen kunnen. We hebben een ethische stem nodig die zegt: genoeg is genoeg. De bezetting moet afgelopen zijn en de mensen moeten zich verzoenen.’ Rifat Kassis. Foto: Jaap de Jager

Kerkinformatie  •  oktober 2011

| Dat die jongeren daar op die manier achter komen is belangrijk.’

‘Wij weigeren vijanden te zijn’

‘Het neemt niet weg dat ik kritisch ben ten opzichte van verschillende aspecten in het Kairos-document. Maar ik zie dat het document potentie heeft. Aan het einde staat een oproep tot meer dialoog en onderwijs en die oproep wil ik ondersteunen. Dialoog betekent niet dat je het met elkaar eens moet zijn. We hebben verschillende religies, verhalen, en politieke inzichten. We hebben meer dialoog nodig, want dat geeft hoop. Dialoog gaat om luisteren en delen. Het is niet makkelijk om elkaars verhalen te horen. Maar we moeten door dat pijnlijke proces om tot begrip te komen.’

Daoud (David in het Arabisch) Nassar is Palestijn. Hij komt uit een christelijke boerenfamilie. In 1916 kocht zijn grootvader een stuk land van de Ottomanen. Het was de droom van de vader van Daoud om dit land te gebruiken voor een vredesproject. Daoud startte er daarom the Tent of Nations, een plek voor vredeseducatie. Aan het begin van de weg naar zijn boerderij ligt een steen met de tekst: We refuse to be enemies (We weigeren vijanden te zijn).

‘Het goede uit het Kairosdocument is de oproep tot geweldloos verzet. Dat is een typisch christelijke oproep. Deze oproep om samen te werken aan vrede en gerechtigheid aan beide kanten wil ik steunen. Het zwakke van het document is dat het weinig gevoeligheid toont voor het joodse lijden in het verleden en in het heden. Het is jammer dat die realiteit er buiten gelaten is. Maar ik vind het belangrijker dat we met elkaar over samenwerken praten dan dat we stilstaan bij zinnetjes die niet bevallen. En ik denk dat we dat kunnen, want er zijn veel meer rabbijnen die hetzelfde denken als ik. Je leest er niet over in de krant, maar ze zijn er wel.’

‘In 1991 verklaarden de Israëli’s ons land tot staatsgebied, want ze wilden er nederzettingen bouwen. Daoud Nasser. Omdat we eigendomspapieren hebben, zijn we naar Foto: Jaap de Jager de rechtbank gegaan. We voeren nu al jaren een juridisch gevecht. In de tussentijd zijn we bedreigd en is onze watertank kapotgemaakt. Toen de Israëli’s met grote machines kwamen om een weg aan te leggen over ons land, zijn we weer naar de rechter gestapt. Inmiddels hadden ze al 250 olijfbomen gerooid. De olijfboom staat voor hoop. Het weghalen van de bomen betekende voor ons het weghalen van hoop op een betere toekomst. Maar een paar weken later ontvingen we een e-mail van een joodse organisatie. Ze hadden van ons gehoord en hebben 250 olijfbomen teruggeplant. Dat gebaar gaf ons weer nieuwe hoop!’ ‘Ik geloof dat vrede van onderaf komt. Ze kunnen ons niet dwingen om te haten. We willen haat met liefde weerstaan en laten zien dat er een betere weg is naar de toekomst. Die wordt niet gegeven door anderen, die moeten we zelf maken.’

‘Het is belangrijker om samen te werken aan vrede, dan om stil te staan bij zinnetjes die ons niet bevallen.’

Wat verwacht Kronish van de kerken in Nederland? ‘Ik heb geen speciaal ver-

Wat verwacht Daoud van de kerken in Nederland? ‘Geestelijke support. Het helpt om gezien te worden. Veel christenen in het Westen weten niet dat er ook Arabische christenen zijn. We verwachten niet dat de kerken voor de een of voor de andere bevolkingsgroep kiezen. Dat is jullie taak niet, maar het is wel jullie taak om aan de kant van vrede en recht te staan voor beiden. We hebben jullie dubbele solidariteit nodig. We moeten nu beginnen met bruggen bouwen in plaats van muren, om elkaar te zien als mensen en om elkaar te begrijpen. We doen dat door kleine stappen te zetten. Ik geloof dat die kleine stappen op een dag de situatie zullen veranderen.’

zoek aan de kerken. Maar ik zou wel de mensen die interesse hebben in het conflict willen oproepen om beide kanten van het verhaal te begrijpen. Want er

zijn twee kanten aan een heel ingewikkeld verhaal. Ik hoop dat ze ons willen bemoedigen in ons werk van vredes­ opbouw tussen de joden, christenen en moslims. Dat is belangrijk voor onze toekomst.’ • Ellen van der Kemp freelance journalist

Bruggen bouwen Kerk in Actie steunt het werk van het Jerusalem Center for Jewish-Christian Relations van Rabbi Kronish, in het kader van haar programma Bouwen aan Bruggen in het Midden-Oosten. Het bouwen van bruggen tussen christenen en mensen met een andere godsdienst is één van de drie pijlers van het zendingsprogramma van Kerk in Actie. De andere twee zijn: evangelieverkondiging en het ondersteunen van kerken wereldwijd. ‘Dialoog gaat om luisteren en delen’. Foto: Jaap de Jager Kerkinformatie  •  oktober 2011

5

6|

Kroniek

Vrijheid van godsdienst Vroeger was alles beter. De vreugde van ouder worden is dat je dat steeds vaker kunt zeggen. En dat je ook steeds vaker gelijk hebt. In ieder geval naar je zelf meent. Zo leerden wij vroeger bij Staatsinrichting dat de grondwet aan burgers een aantal grondrechten toekent. Voorbeelden zijn het recht op vergadering, het recht op gelijke behandeling (= verbod op discriminatie) en vrijheid van meningsuiting. Klassiek is ook de vrijheid van godsdienst. Steeds meer ontdekken wij echter dat grondrechten ook met elkaar kunnen strijden. Dat roept vragen op. Mag een christelijke school (vrijheid van godsdienst) eisen stellen aan het privé-leven van leerkrachten (verbod op discriminatie)? Kun je een buschauffeur verbieden een hoofddoek te dragen? En mogen ambtenaren van de burgerlijke stand weigeren homoparen te trouwen? Soms zelfs lijken spontaan nieuwe grondrechten te ontstaan. Joden en moslims doen voor hun rituele slacht een beroep op de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Maar de Tweede Kamer vindt het recht van dieren belangrijker. Ook al is er in het parlement sec nooit over gesproken, langzamerhand tekent zich zo een rangorde in grondrechten af. Om het voorzichtig te zeggen: godsdienstvrijheid staat daarbij niet vooraan in de rij.

‘Natuurlijk mag u geloven, maar wilt u het wel binnenshuis doen? En wilt u de deur goed achter u sluiten?’

Kerkinformatie  •  oktober 2011

Dat grondrechten schuren is natuurlijk onontkoombaar. Maar de duidelijk waarneembare trend is dat Nederland het steeds moeilijker krijgt met godsdienst. De overheid gaat daarbij naar mijn idee voorop en geeft vooral als signaal af: natuurlijk mag u geloven, maar wilt u het wel binnenshuis doen? En wilt u de deur goed achter u sluiten? Ik was vorig jaar aanwezig bij de herdenking van het vliegtuigongeluk bij Tripoli. Ondanks toezeggingen en ondanks het feit dat er onder slachtoffers en nabestaanden een niet onaanzienlijk aantal mensen van kerkelijke huize was, mochten de kerken niet spreken. De overheid wil neutraal zijn, dus geen geloof erbij. Naar mijn idee zit hem de kneep in het begrip neutraal. In toenemende mate wordt dat door de overheid opgevat als: alle religie buiten de deur houden. Maar dat is niet neutraal zijn, dat is ontkennen. Meer dan de helft van onze bevolking is op een of andere manier gelovig. Waarom mogen dan bij de Tripoliherdenking de kerken niet kort spreken? En waarom krijgt bij de herdenking van een ongeluk van Turkish Airlines de imam niet het woord? Natuurlijk is dat niet het enige, maar waarom zou het er niet óók bij mogen horen? Vrijheid van godsdienst behelst meer dan dat godsdienst achter de voordeur wordt gedoogd. Als godsdienstvrijheid een echt grondrecht is, dan wordt religie niet genegeerd maar komt het ook een plaats toe in de openbare ruimte. Van de overheid als hoeder van de grondrechten mag verwacht worden dat zij daarvoor opkomt. Maar dat doet zij steeds minder. En volgens mij was dat vroeger beter. • Peter Verhoeff preses van de generale synode

| • berichten

• Kerken wensen ontspannen omgang met de overheid De Raad van Kerken heeft half september de fracties in de Eerste en Tweede Kamer gevraagd om religie een plek te geven in het publieke domein en deze rol te respecteren en te faciliteren. De kerken pleiten voor een ontspannen omgang tussen kerk en overheid. De kerken hebben de fracties een open brief geschreven als bijdrage in het rondetafelgesprek dat de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken heeft gepland op donderdag 15 september. Het thema ‘scheiding van kerk en staat en grondrechten’ keert regelmatig terug op de agenda van de Raad van Kerken. De relatie tussen kerk en staat komt de laatste tijd nogal eens ter discussie te staan en speelt onder meer bij vragen over zondagsrust, de invulling van het religieus onderwijs, subsidiëring van sociaal werk en ritueel slachten. Er is een neiging om bij dergelijke situaties ‘haastig en emotioneel’ te reageren, aldus de Raad, waarbij enige ‘onbeholpenheid’ verraadt dat zowel kerk als staat moeite moet doen om de goede balans te vinden. De brief pleit in dezen voor nieuwsgierigheid en bereidheid te leren. Expliciet wordt aangedrongen op ruimte voor levensbeschouwingen in de media, ‘zodat er sprake kan zijn van informatievoor­ ziening die niet bij voorbaat door commerciële belangen is gekleurd of ingekaderd en die zich ten doel stelt levensbeschouwing transparant te doen zijn in het geheel van de samenleving’. Sociaal kapitaal De kerken erkennen dat de situatie in Nederland in de achterliggende decennia is veranderd. De secularisatie heeft een indringende herschikking gegeven van organisaties en invloeden. Het is enerzijds een ontwikkeling waar sommigen aan moeten wennen, tegelijk bepaalt het de kerken nadrukkelijker bij hun roeping zich dienstbaar op te stellen, aldus de brief. De kerken onderkennen eensgezind het belang een positieve

De discussie over ritueel slachten illustreert de spanning op het terrein van overheid en godsdienst, zo stelt de Raad van Kerken. Kosjere ossenworst van slagerij Marcus uit Amsterdam. Foto: Hollandse Hoogte/Jorgen Karis

bijdrage te leveren aan de samenleving. Ze dragen bij aan het ‘sociale kapitaal’ van de samenleving. ‘Godsdienst is niet alleen een privéaangelegenheid’, aldus de Raad van Kerken. ‘We vragen om erkenning van de religieuze dimensie die aanwezig is bij vele burgers en die daarmee tegelijk een relevante rol speelt in het publieke domein’. Als we dat erkennen, aldus de Raad, is er een basis om daar waar gewenst de religieuze dimensie een gepaste, dienende rol te geven, of het nu gaat om nationale herdenkingen, om educatie binnen de contouren van de democratie of om het respecteren van de ruimte die religies vragen om hun geloof te vieren. Verruwing taalgebruik De Raad waarschuwt geestelijken, politici en burgers voor verruwing van taalgebruik en omgangsvormen, die zich tot in de ‘vergaderruimten van onze volksvertegenwoordiging heeft verspreid’. In dit verband vragen de christelijke kerken ook het nodige respect voor aanhangers van andere godsdiensten. ‘Wij vinden het belang-

rijk om mensen met een andere godsdienst dan de onze respectvol te bejegenen en ruimte te bieden, zodat ze hun overtuiging op voor hen zinvolle wijze invulling kunnen geven’, aldus de brief. Plaisier in Tweede Kamer Ook synodescriba Arjan Plaisier sprak zich op 15 september namens het CIO (contactorgaan kerken en overheid) uit over het onderwerp, tijdens een rondetafelgesprek met de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken in de Tweede Kamer, ter voorbereiding op een kamerdebat met de minister. ‘De interactie tussen kerk en staat is een spel’, al dus Plaisier. ‘We spelen het misschien nooit helemaal goed, maar we moeten het spel daarom niet opheffen. Wij erkennen de faciliterende rol van de overheid ook waar het gaat om de inbreng van kerken in onze samenleving. Wij hebben geleerd elkaars zelfstandigheid te respecteren en van daaruit elkaar de ruimte te geven. Wat ons betreft: wordt vervolgd!’ Zie ook: www.pkn.nl > Actueel > bericht 15 september 2011 •

• Gemiddelde bijdrage Kerkbalans opnieuw hoger Leden van de Protestantse Kerk hebben in 2011 per persoon opnieuw meer bijgedragen aan de actie Kerkbalans dan in 2010. De gemiddelde toezegging per lid bedraagt dit jaar ruim € 94,- terwijl vorig jaar per lid gemiddeld ruim € 92,- werd bijgedragen. Dat blijkt uit cijfers van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving van de Protestantse Kerk in Nederland (RPG).

De regio’s Friesland, Noord-Holland en Utrecht bleken qua bijdrage per lid bovengemiddeld te scoren. Hoewel de bijdrage per lid dus toenam, daalde de totaalopbrengst van Kerkbalans 2011, omdat het ledental van de Protestantse Kerk van januari 2010 tot januari 2011 met tweeënhalf procent afnam. De stijgende trend van de Kerkbalans­ inkomsten lijkt daarmee voorlopig tot

een einde te komen. De actie Kerkbalans zal in 2012 worden gehouden van 15 tot 29 januari. Daarbij zal een nieuw motto gebruikt worden: ‘Wat is de kerk jou waard?’. De persconferentie ter introductie van Kerkbalans 2012 wordt gehouden op donderdag 12 januari 2012. Meer informatie: www.kerkbalans.nl. •

Kerkinformatie  •  oktober 2011

7

8|

NCRV’s Kerken in Zicht in West-Brabant

d oeen gs Em refn

Nog nooit in de koepel in de Basiliek van de H.H.Agatha en Barbara in Oudenbosch geweest? Een zwak voor orgels of koren? Benieuwd naar de verhalen achter de prachtige kerken in West-Brabant? Kom dan op zaterdag 8 oktober naar het NCRVevenement Kerken in Zicht: een bijzondere fiets- en autoroute langs zes godshuizen in de regio West-Brabant. De volgende kerken openen die dag hun deuren: in Oudenbosch de Protestantse Kerk aan de Fenkelstraat, de Kapel van Saint Louis en (de kleine Sint-Pieterkopie) Basiliek van de H.H.Agatha en Barbara; in Zevenbergen de Bartholomeuskerk en de Hervormde Kerk, beide aan de Markt; en in Klundert de Hervormde Kerk aan de Kerkring. Deelnemers aan Kerken in Zicht kunnen niet alleen deze kerken uitgebreid bezichtigen, ook kunnen zij er genieten van orgelconcerten, gratis de trap naar de koepel in de basiliek in Oudenbosch op en luisteren naar het Polenkoor Przyjazn. Deelnemers krijgen bovendien een boekje met interessante achtergrondinformatie. Cees Donkers, vrijwilliger van het NCRV-regioteam DeltaWest-Brabant, dat het evenement mede-organiseert: ‘Kerken in Zicht vindt twee maal per jaar plaats, steeds in een andere regio in het land. Het wordt ook deze keer een bijzondere dag, mede door de activiteiten die we hebben georganiseerd.’ De autoroute is 23 kilometer lang, de fietsroute (inclusief de weg terug naar het beginpunt) 32 kilometer.

Aanmelden Cees Donkers, [email protected], tel. 06 - 52 65 87 06, of op de dag zelf in zalencentrum De Pastorije, Fenkelstraat 24 in Oudenbosch. • Foto: Hollandse Hoogte/Piet blanken

• berichten

• Levensbeschouwelijk programma VVP

De Vereniging van Vrijzinnige Protestanten in Nederland (VVP) is onlangs gestart met het project Vrijzinnig Perspectief, dat vernieuwende activiteiten en ontmoetingen faciliteert in VVPgemeenten door heel Nederland. Het project biedt kant-en-klare middag- of avondprogramma’s aan met onder meer korte films, muziek, poëzie, toneel, figuratieve kunst begeleid door deskundige gidsen en gespreksleiders. De VVP wil hiermee een alternatief bieden aan mensen met behoefte aan levensbeschouwing en die in de kerk(dienst) niet vinden wat zij zoeken. Met niet-kerkelijke activiteiten hoopt zij het levensbeschouwelijke gesprek op gang te helpen, waarbij compassie een leidraad is. ‘Compassie verwijst naar Kerkinformatie  •  oktober 2011

een houding van waaruit we de ander altijd willen behandelen zoals we zelf behandeld willen worden’, aldus de VVP. Meer informatie: www.vrijzinnig.nl. •

• IKON start orgelprogramma De IKON zendt sinds kort een ‘orgelvariant’ uit van het programma Musica Religiosa. In Musica Religiosa OrgelRadio geeft samensteller en presentator Kees Schuurman portretten van toon-

aangevende organisten uit Nederland en Vlaanderen. Verder is er aandacht voor orgel-cd’s uit binnen- en buitenland, orgelmanifestaties, restauraties en nieuwbouw van orgels. Daarnaast korte gesprekken met musici en orgelbouwers over hun fascinatie voor het orgel. Uiteraard ook veel orgelmuziek. Het programma wordt uitgezonden op zondagavond, van 22.00 tot 23.00 uur op Radio 5. Het ‘gewone’ Musica Religiosa over kerkmuziek blijft ook in het nieuwe seizoen iedere zondag te beluisteren van 18.00 tot 19.00 uur op Radio 5. Informatie: www.musicareligiosa.nl. •

|

9

Landelijke Diaconale Dag Ambassadeurs van hoop: dat is het thema van de Landelijke Diaconale Dag die op 19 november 2011 in het Beatrix­ gebouw van de Utrechtse Jaarbeurs zal worden gehouden. Tijdens deze dag staan diakenen centraal. Zij komen op voor mensen in moeilijke omstandigheden, nabij en ver weg. Het gaat daarbij niet alleen om opkomen voor hun rechten, maar ook om het bieden van troost en een beetje licht voor mensen in wanhoop. Zo zijn diakenen ambassadeurs van hoop. Duizenden kerkelijke vrijwilligers en diakenen komen met grote regelmaat in contact met mensen in nood. De zorgen waarmee ze worden geconfronteerd liggen op het terrein van gezondheid en zorg, van werkloosheid en gebrek aan inkomen, van discriminatie en gebrek aan erkenning en van vereenzaming en sociaal isolement.

Tijdens het ochtendprogramma van de Landelijke Diaconale Dag zal Henk de Roest, hoogleraar praktische theologie, spreken over de rol van de diaken in deze tijd. Jetta Klijnsma, Tweede Kamerlid voor de PvdA en oud-staatssecretaris voor Sociale Zaken, zal een inleiding houden over de noodzaak om hoop te bieden aan kwetsbare mensen, zoals gehandicapten, chronisch zieken, mensen met een uitkering, asielzoekers en vluchtelingen. In het middagprogramma kunnen de deelnemers van de dag kiezen voor uiteenlopende workshops die met het thema van de dag te maken hebben.

Diaconaat

Programma

Diakenen, ambassadeurs van hoop

Uitn odig ing 116e L AN DIAC DEL IJK ONA LE D E 19 N AG O VEM

BER

2011

Aanmelden: via het aanmeldformulier op www.kerkinactie.nl/ldd2011 of bij Marijke Gaastra, tel. (030) 880 18 86. De kosten bedragen € 26,- per persoon. Het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs is toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Het bespaart veel kosten als u vooraf meldt dat u met een rolstoel komt. •

• Lezersgesprek over ‘Marginaal en missionair’ Het boek 'Marginaal en missionair; kleine theologie voor een krimpende kerk' van Wim Dekker, hoofd vorming en educatie van de IZB, heeft sinds de verschijning veel reacties losgemaakt. Binnen een half jaar verschenen drie drukken. De IZB belegt zaterdag 8 oktober van 10.00-15.30 uur in Amersfoort een bijeenkomst voor lezers die met Dekker in gesprek willen gaan over de inhoud van het boek. Enkele lezers geven een korte impressie: dr. Klaas-Willem de Jong (missionair predikant in Leidsche Rijn), dr. Dirk Griffioen (missioloog, predikant van de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt in Vrouwenpolder), drs. Diederik Wienen (Rooms-katholiek theoloog) ds. Bert-Karel Foppen (Katwijk) en ds. Kees van Ekris (Breukelen); de

twee laatstgenoemden zijn ook lid van de visiegroep van Areopagus, centrum voor contextuele en missionaire verkondiging van de IZB. Na de toespraken kunnen bezoekers meepraten, onder leiding van EO-presentator Tijs van den Brink. Plaats: kerkelijk centrum ‘De Brug’, Schuilenburgerweg 2, Amersfoort. Kosten € 10,- per persoon (inclusief lunch en koffie). Aanmelden: [email protected] of tel. (033) 461 19 49. Meer informatie www.izb.nl. •

• GZB-dagboek Een handvol koren 2011

Het jaarlijkse dagboek Een handvol koren van de Gereformeerde Zendingsbond is verschenen. Bij elke dag staan twee overdenkingen: één voor jongeren en een voor volwassenen of ter overdenking in gezinsverband. Aan het dagboek is meegewerkt door predikanten, zendingswerkers en door mensen die bij jongerenwerk betrokken zijn. Een handvol koren kost € 9,70 en is te bestellen bij de plaatselijke zendingscommissie. •

Kerkinformatie  •  oktober 2011

10 |

Nieuw: decemberkalender ‘Liefde is het einde’

Missm enwerk asir ioe nn

December is een bijzondere maand. De dagen worden korter, we trekken ons wat terug in de knusheid van het huis. Veel mensen leven toe naar gezellige kerstdagen en het vieren van Oud en Nieuw. Anderen zien op tegen deze maand: ze voelen zich extra alleen. De decemberkalender ‘Liefde is het einde’ is bedoeld als een steuntje in de rug voor de decembermaand. Iedere dag heeft een tekst of een vraag om iets te doen, om even bij stil te staan op weg naar Kerst. De zondagen hebben ‘zorg voor de ziel’, de maandagen zijn ‘muzikaal’ ingevuld, de dinsdagen bevatten een doordenker, de woensdagen bevatten wijsheid, de donderdagen geven iets om te doen, de vrijdagen geven een ‘vrome tekst’ en op de zaterdagen wordt gezwegen. Anders dan de afgelopen jaren met de adventskalender loopt de decemberkalender van donderdag 1 december tot en met zaterdag 31 december. Elke dag heeft een prachtige afbeelding die als ansichtkaart opgestuurd kan worden. Nieuw is dat het gedeelte met de afbeelding van het tekstgedeelte ‘afgescheurd’ kan worden en dus enkel het beeld als kaart weggestuurd kan worden.

Tips voor gebruik Wat kunt u allemaal doen met deze decemberkalender? • Bedenk elke dag bij wie u het kalenderblad vindt passen en stuur haar of hem de kaart, eventueel vergezeld van een uitnodiging voor een kerkdienst in de adventsperiode. • Verkoop de kalender vanaf half november in de kerk. • Vraag gemeenteleden om de kalender aan ten minste één persoon cadeau te doen. • Geef iedereen in de kerk op de eerste adventszondag de kalender cadeau. • Lees elke dag aan tafel de tekst van de dag. • Geef de vrijwilligers als blijk van waardering voor hun inzet de kalender cadeau. • Viert u Kerst met een groep, geef dan de kalender cadeau en vraag de deelnemers een kaart die hen aanspreekt mee te nemen naar de viering en daar iets over te vertellen.

Bestellen De prijs van de kalender, een uitgave van Missionair Werk & Kerkgroei, is € 6,-. Vanaf 10 exemplaren € 5,50 per stuk, vanaf 50 exemplaren € 5,- per stuk, vanaf 100 exemplaren € 4,50 per stuk. Bestellen via www.pkn.nl/webwinkel of tel. (030) 880 13 37. •

• berichten

• Kunst voor de Kerk Drachten Nog de hele maand oktober is er in de Grote Kerk aan De Zuidkade 19 te Drachten een bijzondere expositie te zien: Kunst voor de kerk. De deelnemende kunstenaars zijn: Bart Dertien, Aleid Dertien, Jan Ketelaar, Peter Vormer, Durkje Haringa, Dries Reeder, Anneke Reeder, Anne Woudwijk, Roelie Woudwijk, Renze Jacobi, Edzard Krol, Ardie Blok, Sybranda Wieringa en Jannes Kleiker. Zij hebben de kunstwerken aangeboden aan de Protestantse Gemeente, die ze tijdens een kunstveiling op zaterdag 29 oktober om 15.00 uur in de Grote Kerk bij opbod mag verkopen ten bate van de restauratie van de kerk. Biedingen zijn de hele tentoonstellingsperiode mogelijk en moeten boven de gestelde bodemprijs uitkomen. Kerkinformatie  •  oktober 2011

Openingstijden: alle zaterdagen van 13.00 - 17.00 uur. •

|

11

Studiemiddag over popmuziek in de kerkmuziek Is popmuziek een bondgenoot of een concurrent van de kerkmuziek? Over die vraag wordt op 28 oktober 2011 door Kunstfactor een studiebijeenkomst georganiseerd. Een middag over pop, gospel, rock, Elvisdiensten en het nieuwe liedboek. Het onderwerp krijgt aandacht vanuit muzikaal en theologisch perspectief. Centraal staat de vraag: in hoeverre is het christelijk geloof en daarmee zijn liturgie en muziek geheel anders dan de omringende cultuur en in hoeverre kunnen juist de muziek en de cultuur van het volk Gods geluid laten horen en is dat een signaal voor de kerken?

Kerkmuziek

Programma Dat popmuziek geen synoniem is voor opwekkingsliederen laten Arjen van Wijk en Gerrit van der Scheer horen. Zij hebben een creatieve (pop)kerkmuziekpraktijk in Middelburg en geven hun visie op nieuwe kerkmuziek. Dr. Johan Ardui promoveerde op God, Rock en de roep om bevrijding. Hij zal ingaan op de vraag of pop/rockmuziek een bondgenoot of een concurrent is van de kerkelijke liturgie. Ds. Fred Omvlee organiseerde Elvisdiensten en legt uit wat deze diensten en gospelmuziek voor kerkgangers betekenen. Tot slot licht ds. Pieter Endedijk toe hoe de redactie omgaat met pop- en volksmuziek in het redactieproces van het nieuwe liedboek. In een afsluitend podiumgesprek onder leiding van Bert Geleijnse worden begaanbare en onbegaanbare wegen voor popmuziek in de liturgie verkend. De studiedag is voorbereid met de redactie van het tijdschrift Theologisch Debat, dat een aflevering wijdt aan de discussie.

Foto: Hollandse Hoogte/Anjo Klamer (Flevofestival 2011)

Aanmelden: Deelname is gratis. Aanmelden kan via [email protected] o.v.v. naam organisatie, naam, adres en telefoonnummer. •

• Wandelen in Amsterdam Wie een interessante wandeling door de Amsterdamse Jordaan wil maken, kan op maandag 10 oktober terecht in de hoofdstad. Onder leiding van Arno Fafié, luthers kerkhistoricus en docent, wandelen belangstellenden langs enkele Amsterdamse kerken en (voormalige) diaconale instellingen. De wandeling gaat onder meer langs de Oude Lutherse Kerk aan het Spui, de Doopsgezinde Singelkerk en de Rooms-Katholieke Krijtberg (de Heilige Driehoek) dwars door de Jordaan naar de Noorderkerk aan de Noordermarkt en de Russisch-Orthodoxe kerk aan de Tichelstraat/ Lijnbaansgracht. Ook gaan we binnen bij het vroegere lutherse Zwaardvegershofje en het stedelijke Karthuizerhof. Looptijd: 10.0013.00 uur, kosten: € 10,-. Aanmelding

en start: Ignatiushuis, Beulingstraat 11, 1017 BA Amsterdam, tel. (020) 679 82 07, e-mail: [email protected]. •

• Drewermann: religie als

mann: Gott ohne Angst. Daarin biedt hij een handleiding voor het spreken over religie en wetenschap, kerk en pastoraat. In het najaar verschijnt de Nederlandse vertaling van Beiers boek. De dag wordt gehouden in het Marnixcollege in Ede. •

therapie

Op zaterdag 8 oktober wordt een minisymposium gehouden over het thema: Religie als therapie. Eugen Drewermanns betekenis voor het spreken over God, de pastorale hulpverlening en psychotherapie. Medewerking verleent dr. Matthias Beier uit de Verenigde Staten. Beier promoveerde op een dissertatie over Eugen Drewermann en is werkzaam als hoogleraar pastoraleen psychotherapie in Indianapolis (VS). Vorig jaar verscheen van hem een inleiding op het werk van DrewerKerkinformatie  •  oktober 2011

12 |

Predikantswisselingen

me n s e n

Beroepen te IJsselmuiden-Grafhorst (herv.wijk 2), ds. P. Nobel te Waddinxveen; te Sommelsdijk (herv.), ds. M. Messemaker te Monster; te Vollenhove (herv.), ds. H.J.H. Pap te Sleen; te Zevenhuizen (herv.; wijk Dorp en Oud Verlaat), ds. D. van Vreeswijk te Poeldijk. Aangenomen naar Andijk (geref.), ds. J. Staat te Amsterdam (St. Diensten met Belangstellenden) en Zunderdorp; naar Delft (Hofkerk), ds. F.A. van Helden te Oosterend (Texel) en ds. C.S. der Nederlanden te Oosterend (Texel); naar Enkhuizen (herv./protestantse gemeente in wording), ds. H.G. Haandrikman te Oostvoorne; naar Goor (Hofkerk), ds. W. de Jong te Halle; naar Jutrijp-Hommerts, proponent F. de Hoop te Eindhoven; naar Nieuw-Vennep (geref.), ds. L.M. Bloklander-de Jong te Abbenbroek-Zwartewaal; naar Ruinerwold-Koekange (geref.), ds. J.W. Muis te Hoogeveen; naar Sliedrecht (geref.), ds. J.E. Schelling te Papendrecht (teamleider PKN-jeugdwerk Utrecht). Bedankt voor Zwartebroek-Terschuur (herv.), proponent I. Pauw te Barneveld. Overleden 13 augustus J. van Winterswijk (geb. 31 oktober 1916); 13 augustus H.F. Winterwerp (geb. 23 september 1917); 17 augustus B.B.C. Leijnse (geb. 1 april 1967); 30 augustus C.W. de Vries (geb. 19 maart 1926).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected]

• berichten

• Zestig jaar predikant Op zondag 23 oktober gedenkt ds. J.M.D. van den Berg uit Wezep dat hij zestig jaar geleden als kandidaat werd bevestigd in de (toen nog) combigemeente Giessen-Rijswijk. In de hervormde gemeenten van Rijswijk en Giessen wordt hierbij stilgestaan in twee erediensten, waarin de jubilerende predikant zelf voorgaat: te Rijswijk Noord-Brabant (Maasdijk 27) om 9.30 uur en in Giessen (Kerkstraat 2) om 18.00 uur. De 84-jarige predikant leidt nog altijd twee keer per zondag kerkdiensten in het hele land. Voor zijn

emeritaat in 1991 stond hij in Giessen/ Rijswijk, Rotterdam (Vreewijk), Leiden, IJmuiden-West en Werkendam. Informatie: W. Duizer, scriba hervormde gemeente Rijswijk, e-mail: [email protected]. •

• 425 jaar Waals in Dordt Op 14 februari 1577 werd het eerste levensteken van een Franstalige protestantse gemeenschap in Dordrecht geregistreerd. Maar het zou nog bijna tien

jaar duren voordat er een kerkenraad werd benoemd, die voor het eerst vergaderde in de herfst van 1586. De Eglise Wallonne van Dordrecht bestaat nog steeds en viert dit jaar haar 425-jarig bestaan met een concertavond op 8 oktober en een jubileumdienst, voor de gelegenheid tweetalig, op zondag 9 oktober. ‘Meer dan ooit’, laat de kerkenraad weten, ‘is de Waalse gemeenschap van nu zich bewust van haar roeping openheid en tolerantie te prediken en in praktijk te brengen. En dat alles in het Frans.’ •

• Feest in bedum Half september vierde de Protestantse Gemeente Bedum 175 jaar kerk in Bedum. Met de grote Maranathakerk (1878) en circa 1900 leden is de gemeente niet weg te denken uit het dorp. Op 14 september sprak dr. Jan Hendriks tot het hart van de gemeente over ‘In vertrouwen bouwen aan een bloeiende gemeente’. De bonte avond door en voor de gemeente was groots. Ook werd er een historische voettocht gehouden langs de Radfridusput-bron. Op bijgaande rent de jeugd naar de bus voor de Kerkinformatie  •  oktober 2011

Blotevoeten-tocht in Opende. Volgens kerkenraadsvoorzitter Meinte de Vries was het een prachtige opmaat naar de startzondag: ‘Het geheel werd zeer gewaardeerd en geeft weer een hele swung in de gemeente. Dat konden we goed gebruiken. Zegenrijk!’ (zie ook www.pknbedum.nl/agenda/aktiviteiten). •

|

13

Studiedag voor kerkmusici over het nieuwe liedboek

Programma Tijdens de morgensessie zal Pieter Endedijk, coördinator van het project Liedboek 2012, een inleiding geven op

Foto: Tjerk Nap

het onderwerp, waarbij één en ander praktisch geïllustreerd wordt onder leiding van Wim Ruessink. Medewerking verleent tevens het koor OAZE. ’s Middags zijn er vier workshops, die een uur duren en waarvan elke deelnemer er twee kan volgen. Het gaat om de volgende workshops: • Workshop 1: Zingen en spelen zonder maat (docent: Rob Holleman). Deze workshop gaat over niet-strofische liedvormen (bijvoorbeeld onberijmde psalmen) en reciterende (maatloze) liturgische gezangen. • Workshop 2: Zingen en spelen met lichte muziek (docent: Wim Ruessink). Centraal in deze workshop staat het zingen en begeleiden van melodie­ typen uit de lichte muziek en wereldmuziek. Hieronder vallen onder andere liederen uit Taizé en Iona en zogeheten opwekkingsliederen. • Workshop 3: Zingen en spelen zonder orgel maar met andere instrumenten (docent: Jan Marten de Vries). Het orgel heeft binnen de protestantse praktijk allang niet meer het alleenrecht: er worden ook andere instrumenten ingeschakeld. In deze workshop wordt ingegaan op de mogelijkheden. • Workshop 4: Zingen en spelen met kinderen (docenten: Annemarie de Heer, Bert van Kooten). In deze workshop wordt ingegaan op de vraag wat de kerkmusicus voor kinderen en jongeren kan betekenen: welke liederen, welke begeleiding, et cetera. Op het aanmeldingsformulier kan men de workshops van zijn/haar voorkeur aanvinken. Uiteraard zal geprobeerd

Bergkerk Amersfoort

worden met deze voorkeuren rekening te houden. De definitieve indeling van de workshops vindt plaats op 8 oktober.

Organisatie en tijden De studiedag wordt georganiseerd door de Koninklijke Vereniging van Organisten en Kerkmusici (KVOK), de Vereniging van Gereformeerde Kerkmusici (VGK), Kerkzang.nl/Centrum voor de Kerkzang en Stichting Nieuwe Kerkmuziek. De dag begint om 10.30 uur. De workshops worden gehouden van 13.30-14.30 uur en van 15.00-16.00 uur. De studiedag wordt afgesloten met een vesper om 16.15 uur.

Aanmelding Deelname kost € 20,- per persoon (inclusief koffie en lunch). Betaling kan uitsluitend via een automatische incasso, waarvoor men op het aanmeldings­formulier een machtiging moet geven. Aanmelding kan uitsluitend via het speciale formulier op de website van de KVOK: www.kvok.nl •

• berichten

• Friese zangmiddag met liederen van Fedde Schurer Als in 2012 het nieuwe Liedboek verschijnt, komt er ook een Friese editie. Wie daaruit alvast eens wat nummers wil zingen, kan op 16 oktober terecht in Sneek. In de Martinikerk belegt de Yntertsjerklike Kommisje foar de Fryske Earetsjinst (YKFE), onder wier hoede de vertaling zal verschijnen, een zangmiddag. Gezongen wordt uit alle rubrieken van het nieuwe liedboek. Tijdens de zangmiddag wordt ook aandacht besteed aan de zestigste

Kneppelfreedbetinking (Knuppelvrijdagherdenking). Knuppelvrijdag verwijst naar 16 november 1951, toen de bekende journalist, onderwijzer en dichter Fedde Schurer voor de rechtbank te Leeuwarden moest verschijnen wegens belediging van een rechter die het Fries spreken tijdens rechtszaken had verboden. Een schare roepende medestanders van Schurer werd buiten met wapenstokken uiteengedreven. Tijdens de zangmiddag verschijnt een heruitgave

van liederen van Fedde Schurer, waaruit ook zal worden gezongen. Medewerking verlenen de Martens Kantorij uit Scharnegoutum onder leiding van Sjoerd van der Veen, organist Geart van der Heide. Muzikale leiding Bob Pruiksma, dag­ leiding ds. Cor Waringa. Plaats en tijd: Martinikerk Sneek, aanvang 15.30 uur, toegang vrij, collecte bij de uitgang. De YKFE is een werkgroep van de Algemene Classicale Vergadering in Friesland. • Kerkinformatie  •  oktober 2011

Kerkmuziek

Onder de titel ‘Opmaat’ wordt op zaterdag 8 oktober 2011 in de Bergkerk te Amersfoort een studiedag gehouden over de consequenties voor kerkmusici van de komst van het nieuwe liedboek in 2012. De verschijning van het nieuwe liedboek zal ingrijpende gevolgen hebben voor cantores, organisten en andere instrumentalisten die in de liturgie musiceren. Meer dan het huidige Liedboek voor de Kerken zal de nieuwe liedbundel een bonte verzameling aan muziekstijlen herbergen. Naast melodiestijlen die binnen het protestantisme allang ingeburgerd zijn, zullen ook melodietypen uit de ‘lichte muziek’ en uit de wereldmuziek een plek krijgen. In tegenstelling tot het Liedboek zal de komende bundel meer liedrepertoire bevatten dat speciaal voor kinderen geschikt is.

14 |

Studentenpastor Didi de Mildt over digitale stad Seekercity

Studentenpastoraat

Zinzoekende studenten op het web Een gemeenschap van zinzoekende studenten op internet. Dat is wat Seekercity wil zijn, of liever: wil worden. De ‘digitale studentenstad’ opende deze zomer haar poorten. Projectleider is studentenpastor Didi de Mildt uit Arnhem. ‘Over drie jaar weten we of het gelukt is of niet. Maar één ding is zeker: wil je iets met studenten, dan kan dat niet zonder social media. Daarzonder mis je een belangrijk deel van hun leven.’ Het studentenpastoraat in Arnhem was op sterven na dood toen Didi de Mildt er drie jaar geleden aantrad. Ze was net afgestudeerd als geestelijk verzorger, na eerdere carrières in het onderwijs en de grafische wereld. ‘De laatste studentenpredikant was al enige tijd vertrokken, het bestuur en een paar studenten hielden de boel nog overeind. De vraag was: opheffen of de toekomst in? Een van de dingen die het toenmalige bestuur zich realiseerde was dat het studentenpastoraat vastliep in de social media daar was het totaal niet zichtbaar. Daarop is het bestuur op zoek gegaan naar een studentenpastor die daarmee aan de slag wilde gaan, en dat ben ik geworden.’ Didi de Mildt werd niet alleen studentenpastor voor de drie Arnhemse hogescholen - Van Hall Larenstein, ArtEZ en Hogeschool Arnhem Nijmegen - en de Wageningen Universiteit, maar ook trekker van een project dat ertoe moest leiden dat het studentenpastoraat studenten zou aanspreken en ruimte zou bieden op internet, dat een belangrijk

Didi de Mildt. Kerkinformatie  •  oktober 2011

deel van hun leefwereld uitmaakt. Ruim drie jaar later is het resultaat er: Seekercity. Een website (www.seekercity.nl) die fungeert als platform voor studenten om met elkaar te delen wat hen bezighoudt. ‘Een soort Facebook, met het verschil dat het bij Facebook gaat om: maak vrienden en kwebbel met hen. Bij Seekercity gaat het over: zoek uit wat je belangrijk vindt en deel dat met anderen.’

Gevel ‘Inwoners’ van Seekercity kunnen hun eigen ‘gevel’ aanmaken - die er als een echte gevel uitziet - met onder meer trefwoorden van wat ze waardevol vinden en foto’s van henzelf of mensen/dingen die hen lief zijn. Iemands twitteraccount, laatste tweet en facebookaccount verschijnen ook in beeld. Gebruikers zien als ze inloggen hun persoonlijke life bar, waarin ze alles kunnen verzamelen van internet wat ze belangrijk vinden én gelijkgestemden of inspirerende mensen kunnen volgen. Anderen zien van hen ‘wat ze willen prijsgeven’, zegt Didi de Mildt. De betrokken studentenpastoraten gebruiken Seekercity onder meer om hun activiteiten bekend te maken. Het project is inmiddels uitgewaaiderd over acht studentensteden: Arnhem, Wageningen, Delft, Leiden, Utrecht, Rotterdam, Eindhoven en Maastricht. Seekercity hoeft zich niet tot die acht te beperken, want de site wil een ontmoetingsplek zijn voor zinzoekende studenten uit het hele land. De site is Engelstalig, met het oog op de vele internationale studenten. Marketing is op dit moment het belangrijkste aandachtspunt. ‘Hoe maken we Seekercity bekend bij de doelgroep? Daar denken we voortdurend over na. We gaan campagne voeren bij de hogescholen en universiteiten met exposities van kunstobjecten die door studenten van de hogeschool voor de kunsten ArtEZ zijn ontworpen. Kaartenmaker

Wie is Didi de Mildt? Didi de Mildt werkte aanvankelijk als lerares Engels en nam later de drukkerij van haar vader over. Toen de tijden voor grafische ondernemingen slecht werden, bracht ze het bedrijf onder in een groter bedrijf en ging theologie studeren, met diverse bijbanen. Drie jaar geleden rondde ze haar studie Religiewetenschappen af aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, afstudeerrichting geestelijke verzorging. Daarna werd ze studentenpastor in Arnhem en Nijmegen. Vanwege de associatie van veel studenten met ‘pastoor’ noemt ze zich in plaats van pastor ook wel life coach. Didi de Mildt is actief op onder meer Twitter, Facebook, LinkedIn en uiteraard Seekercity: www.seekercity.nl. Ze heeft zelf vier kinderen.

Boomerang zet Seekercity-kaarten in de rekken. We zullen ieder jaar weer iets nieuws moeten bedenken om het onder de aandacht te brengen. Een internetdeskundige vertelde me dat je zoiets minstens drie jaar de tijd moet geven. Dan weet je of het aanslaat of mislukt is.’

Resultaat Pastoraat via e-mail, Twitter, Facebook en Seekercity - voor veel reguliere kerkgangers is dat idee even wennen. Voor Didi de Mildt is het inmiddels vanzelfsprekend. Doordat ze al een paar jaar intenstief met studentenpastoraat en internet bezig is, weten velen haar inmiddels te vinden, merkt ze. ‘Ik krijg mails van studenten uit het hele land met vragen over van alles en nog wat. Studenten van orthodoxe huize mailen me over hoe geschokt ze zijn over wat ze tijdens hun studie lezen en horen. Een Groninger student, met wie ik

| regelmatig twittercontact hebt, vertelde me een paar dagen geleden over een hele nare overval waar hij bij was geweest. Als ik dan terugtwitter ‘hoe gaat het, heb je aangifte gedaan?’, dan moet je dat misschien een moderne vorm van pastoraat noemen. Hoewel ik dat wel een groot woord vind.’ ‘Veel van de studenten met wie ik op die manier contact heb, heb ik nog nooit gezien. En dat zal misschien ook nooit gebeuren. Maar we vormen toch een soort gemeenschap. Virtueel contact wil ik het beslist niet noemen. Socialmediakenner Boele Ytsma zei eens: virtueel contact bestaat niet. Het is écht contact. Ik heb ook een tijd bij SOS Telefonische hulpdienst gewerkt. Dan zat je midden in de nacht te praten met iemand die suïcidaal was. Daarover kun je precies dezelfde vragen stellen als over social media: helpt het wel, is het echt contact, is het bevredigend voor de hulpverlener? Mijn antwoord op die laatste vraag is : ja, zolang ik niet ga oordelen of speculeren over wat ik met zulk contact teweegbreng. Daar weet ik namelijk helemaal niks van. Ik weet niet wat studenten na een mailwisseling doen, net zomin als ik weet wat die suïcidale persoon na het telefoongesprek heeft gedaan. De waarde ligt in het moment van het contact zelf. Dat kan heel diep zijn. Van het resultaat zie ik niets, althans niet in de zin van aantallen studenten die een draai aan hun leven hebben gegeven naar aanleiding van een gesprek met mij. Het resultaat zit in het ‘er zijn’, in het inhoudelijke gesprek dat je hebt. Hoe dieper hoe beter.’ Maar, voegt ze eraan toe, pastorale gesprekken via de digitale weg maken slechts een heel klein deel van haar werk uit. Een groot deel zit in zichtbare activiteiten zoals het koor dat ze in Arnhem heeft opgericht en spontane gesprekken. ‘Ik heb op de drie hogescholen in Arnhem geen vaste werkplek. Dat zou ik ook niet willen, want wie komt er nou naar zo’n kantoor toe? Ik ga gewoon met m’n laptopje tussen de studenten zitten werken, ben aanspreekbaar en spring in gesprekken.’

Bezuinigingen Omdat er de komende jaren volgens synodebesluit steeds minder geld

beschikbaar komt voor studentenpastoraat, is het de vraag hoe het met Seekercity verder moet als het een succes blijkt te zijn. ‘De afgelopen jaren had ik eigenlijk twee banen: studentenpastor en projectleider van Seekercity. Dat laatste stopt. Seekercity heeft nu twee mensen in dienst: een webmaster en iemand die bijhoudt en min of meer reguleert hoe de community zich inhoudelijk ontwikkelt. Die taken worden de komende drie jaren gefinancierd door de Protestantse Kerk, door een grote katholieke instelling die anoniem wil blijven en door een aantal kleinere fondsen. We werken er nu al aan om nieuwe financiering te vinden voor over drie jaar, want het is onzeker of er dan nog geld zal zijn van de Protestantse Kerk en van die katholieke instelling. Misschien kunnen we iets met advertenties op Seekercity, maar daar moet nog veel onderzoek naar gedaan worden. In feite is het de vraag waar alle social sites, ook de succesvolle, mee bezig zijn: hoe maken we deze onderneming financieel zelfstandig?’ Didi de Mildt heeft er vertrouwen in dat Seekercity zal aanslaan bij de doelgroep. ‘Ik denk dat het hele studentenpastoraat, inclusief deze activiteiten op internet en social media, in een behoefte voorziet. Als je in het studentenpastoraat internet en social media buiten beschouwing laat, mis je een

belangrijk deel van het leven van studenten.’ ‘De vanzelfsprekende basis om te praten over wat je bezighoudt, is de afgelopen decennia weggevallen. Religieuze activiteiten als mindfullness en mediteren zijn wel in, maar het is nog heel iets anders om te praten over je eigen overtuiging. Om een voorbeeld te geven: in een groep vertelde een Chinese studente dat ze graag een amulet draagt die ze van een vriendin heeft gekregen, omdat ze het gevoel heeft dat dat haar beschermt. Een Iraniër riep daarop: ‘Onzin, bijgeloof!’ – en je zag haar terugstuiteren. Ik hoop dat Seekercity een plek wordt waar mensen open en veilig kunnen praten over wat hen bezielt.’ • Berber Bijma freelance journalist

‘Een vast kantoor heb ik niet. Ik ga gewoon met m’n laptopje tussen de studenten zitten werken, ben aanspreekbaar en spring in gesprekken.’ Kerkinformatie  •  oktober 2011

15

Foto: Hollandse Hoogte/Peter Hilz

Pioniersplek

16 |

Kerk voor jonge werkenden in ‘Manhattan aan de Maas’ Veel (allochtone) singles en jonge koppels wonen er. Op de Kop van Zuid in Rotterdam, op de voormalige haventerreinen tegenover het centrum van de stad, verrijst een nieuwbouwwijk. Het moet een trendy woon- en uitgaanscentrum worden. De Protestantse Gemeente Rotterdam-Zuid heeft aangegeven er als kerk aanwezig te willen zijn. Er wonen nu ongeveer 15.000 mensen en er werken er circa 18.000, in de wijk die door sommigen het ‘Manhattan aan de Maas’ wordt genoemd. Onder de bewoners zijn veel ‘sociale stijgers’: jonge, veelal allochtone werkenden tussen de 20 en 40 jaar die het aan het maken zijn in hun leven. Pieter Versloot, namens de Protestantse Kerk de begeleider van de pioniersplekken, vertelt dat de pioniersplek er met name wil zijn voor deze jonge mensen die hard moeten werken en hun leven aan het opbouwen zijn. ‘De droom is dat mensen uit allerlei culturen op de Kop van Zuid samenkomen in een intercultureel netwerk rondom het christelijk geloof, dat zal uitgroeien tot een gemeente.’

Grand café of lunchroom Voor de aan te stellen predikant-pionier wordt een woning met werkruimte gehuurd. Versloot: ‘Maar verder beogen we dat de predikant daar zal zijn waar de mensen zijn. We zetten dus niet in op een eigen kerkgebouw en ook niet Kerkinformatie  •  oktober 2011

op het huren van zaaltjes bij kerken in de buurt, maar op ontmoetingen in café’s en lunchrooms. Je kunt bijvoorbeeld een debat organiseren in een café waarbij je mensen attent maakt op je aanwezigheid in de wijk. We hebben al twee voorlichtingsbijeenkomsten over het project gehouden in een grand café op de Kop van Zuid en dat werkte erg prettig. Een eigen gebouw zou overigens ook te duur zijn en past naar ons idee niet bij de behoefte van onze doelgroep. Wat wel bij hen past is aanwezigheid in de diverse sociale media. Daar gaan we dan ook op inzetten.’ Naast de predikant wordt een netwerker voor 0,3 fte aangesteld. De Protestantse Kerk en de algemene kerkenraad van de Protestantse Gemeente RotterdamZuid bekostigen samen dit experimentele project voor vier jaar. • Janet van Dijk communicatiemedewerker Missionair Werk & Kerkgroei

Pioniersplekken De pioniersplek op de Kop van Zuid is een voorbeeld van een protestantse pioniersplek op een plaats waar nog geen kerk is en waar deze van de grond af opgebouwd moet worden. Daarbij wordt aangesloten bij de belangen en behoeften van de doelgroep. Ook verschijnen pioniersplekken in oude stadswijken waar de presentie van de kerk min of meer verdwenen is. Plaatselijke gemeenten kunnen zelf met een voorstel voor een pioniersplek komen. Zo’n voorstel zal worden getoetst op haalbaarheid, plaatselijk draagvlak en enthousiasme van de initiatiefnemers. Op basis hiervan kan een project met hoge kans op haalbaarheid actief vanuit de dienstenorganisatie worden ondersteund. Meer informatie bij Pieter Versloot van Missionair Werk en Kerkgroei, [email protected], tel. (030) 880 15 20.

|

17

Als de kerk dicht moet… ‘Soms denk ik: brandde onze kerk maar af, dan was dat probleem in ieder geval opgelost.’ Deze verzuchting van iemand die betrokken was bij een proces van kerksluiting laat niets te raden over. Natuurlijk zijn we geroepen de problemen anders op te lossen. Het nieuwe handboek ‘Meer dan hout en steen’ kan daarbij behulpzaam zijn. Het Regionaal College voor de Behandeling van Beheerszaken kan een rol spelen. De burgerlijke overheid kan betrokken zijn, omwonenden soms ook, en eventueel de toekomstige eigenaar. Overal vinden gesprekken plaats. Allerlei opvattingen en belangen spelen mee. Er moet een afrondend besluit vallen dat zal worden uitgevoerd. Alle deel­ nemers kijken ieder op hun eigen manier tegen het onderwerp aan, maar moeten samen wel iets bereiken. Er is dus afstemming nodig, communicatie, en goed luisteren.

Ingrijpend

Gemeenteadviseurs

Een kerksluiting stelt hoge eisen aan een gemeente. Er moet veel met elkaar besproken worden. Dat vraagt enkele jaren tijd. Het onderwerp zelf grijpt ook diep in. Een kerkgebouw is een ‘huis van God voor mensen hier’. Wat zou God willen met deze gemeente? Wat hebben de mensen hier nodig van hem, in en van zijn huis? De gemeente én haar toekomst komen ter sprake wanneer we misschien afscheid zullen moeten nemen van een gebouw. De bezinning moet met zorg plaatsvinden. We zijn in de kerk wel gewend veel met elkaar te praten, maar niet altijd om ingrijpende besluiten met elkaar te nemen en die ook met elkaar te dragen. Terwijl dat bij dit onderwerp wel nodig is.

Gemeenteadviseurs van de Protestantse Kerk en hun collega’s van kerkbeheer zijn erin geschoold om het onderwerp ‘kerksluiting’ in te bedden in een breder gesprek. Zo krijgt het onderwerp de juiste inhoud en wordt daarmee beter bespreekbaar. Vaak worden zij erbij betrokken omdat ze van buiten de gemeente komen en afstand kunnen houden tot het onderwerp. Zelf ben ik gewend om een projectgroep te laten samenstellen die de kerkenraad moet helpen het proces goed te laten verlopen. Zo is er een tijdelijk orgaan dat met name het goede verloop van een in­ gewikkeld proces bevordert.

Veel mensen Het onderwerp ‘kerksluiting’ staat op de agenda van de kerkenraad en bij de colleges van kerkrentmeesters. Gemeenteleden worden erbij betrokken.

Meer dan hout en steen Het onlangs verschenen handboek ‘Meer dan hout en steen’ gaat over sluiting en herbestemming van kerk­ gebouwen. Het is een hulpmiddel voor iedereen die te maken heeft of krijgt met het onderwerp ‘kerksluiting’. Rode

Bestelgegevens Harry Bisseling, Henk de Roest & Peet Valstar, Meer dan hout en steen, handboek voor sluiting en herbestemming van kerkgebouwen, uitg. Boekencentrum Zoetermeer 2011, ISBN 978 90 239 2631 3. Prijs: € 22,50.

Beleid

In de afgelopen jaren ben ik als gemeenteadviseur voortdurend betrokken geweest bij kerksluitingen, in kleine en in grote gemeenten. Bij het afstoten van een kerkgebouw spelen een paar punten een rol: • Het proces is altijd ingrijpend. • Er zijn altijd veel mensen bij betrokken. • Een gemeenteadviseur is bij het proces betrokken maar toch ook buitenstaander. • In de kerk gaat het om meer dan hout en steen.

Afscheid gereformeerde Kampwegkerk Doorn en optocht naar nieuwe kerk, 2007.

draad in het hele boek is: zorg voor inhoudelijke gesprekken die over de gemeente gaan, en stel daarbinnen de vraag naar het kerkgebouw. Het boek staat uitvoerig stil bij de vraag waarom in deze tijd veel kerken gesloten worden. Een hoofdstuk is gewijd aan de mogelijke herbestemmingen van het gebouw. Uiteraard wordt aandacht besteed aan de financiële aspecten van het onderwerp. Er wordt een gedetailleerd advies gegeven voor een heel proces waarin het onderwerp ‘kerksluiting’ aan de orde komt in een gemeente. Ook is er aandacht voor het afscheid nemen van het gebouw. Ieder die bij het onderwerp betrokken is zal veel aan dit boek hebben. • Piet Beintema gemeenteadviseur in de classes Franeker en Winsum

Kerkinformatie  •  oktober 2011

18 |

Nederlands kerkrecht in verschillende werelddelen

Kerkrecht met een koloniaal trekje?

Studiedag

Behalve de spreekwoordelijke ‘spiegeltjes en kraaltjes’ en de maar al te vaak ondergewaardeerde zorg voor onderwijs en gezondheid, heeft Nederland in de koloniale tijd nog iets geëxporteerd: gereformeerd (in de brede betekenis van ‘calvinistisch’) kerkrecht. Heeft dat de kerken die ontstaan zijn uit de zending – en trouwens ook de emigrantenkerken – geholpen? Over die vragen wordt op woensdag 9 november 2011 in Dordrecht een studiedag gehouden. In Dordrecht kwam immers in de synode van 1618-1619 de monumentale (‘Dordtse’) kerkorde tot stand, die aan de basis ligt van de vroegere gereformeerde en hervormde en de huidige protestantse (en ook bijvoorbeeld de gereformeerd-vrijgemaakte en christelijke gereformeerde) kerkorde. De Engelstalige studiedag heeft in het Nederlands als thema meegekregen: De Dordtse kerkorde als exportartikel? Want ook de kerkorde van kerken in Indonesië – dankzij de zending – en in Zuid-Afrika, Noord-Amerika en Australië – door emigratie – is sterk bepaald door ‘Dordt’. De hoofdlezing op de studiedag wordt verzorgd door prof.dr. Fred van Lieburg, bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands protestantisme aan de Vrije Universiteit. Hij is inwoner van Dordrecht en expert voor de geschiedenis van die stad en haar rol in de ontwikke-

ling van het protestantisme in Nederland. Hij zal spreken over de lange geschiedenis van de Dordtse kerkorde, en over het gezag – zo niet de heiligverklaring – die deze kerkorde terecht of ten onrechte ten deel is gevallen. ’s Middags zijn er lezingen vanuit drie verschillende werelddelen, namelijk uit Noord-Amerika, Zuid-Afrika en Indonesië.

Overleggen tot je het eens bent? Waaraan wordt gedacht? Een voorbeeld. De Dordtse kerkorde gaat er vanuit dat ambtelijke vergaderingen hun besluiten nemen na gemeenschappelijk overleg en zoveel mogelijk met eenparige stemmen. In de Indonesische cultuur kent men vanouds een vergelijkbaar principe; dat heet musyawarah untuk mufakat, populair gezegd ‘net zo lang overleggen tot je het eens bent’. Maar is dat wat Dordt bedoelde? Kunnen wij van de Indonesische werkwijze leren? Bij ons is het idee dat ‘de meerderheid beslist’ – onder invloed van de democratische staatsordening – belangrijker geworden

Aanmelding en studiepunten De studiedag op 9 november (11.30-17.30 uur) is onderdeel van een internationale conferentie die van 7 tot 10 november in het Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht plaatsvindt. Het thema is Protestant Church Polity in Changing Contexts. Ongeveer zestig deelnemers worden nu verwacht, het merendeel afkomstig uit landen buiten Europa. Predikanten en kerkelijk werkers zijn hartelijk welkom. Zij kunnen hun deelname laten meetellen in de vrije ruimte van de permanente educatie: voor de conferentie 1.25 studiepunt en voor de studiedag 0.25 punt. Informatie en aanmelding: www.pthu.nl, zie onder ‘Agenda’.

dan de gewenste eenparigheid. De synode heeft wel geëxperimenteerd met een ‘consensusmodel’, maar toch lijkt een synodezitting soms erg op een vergadering van de Tweede Kamer. Anderzijds: is het Indonesische model in feite niet erg gevoelig voor machtspolitiek van de kerkelijke leiding, omdat het een enorme psychologische druk oplevert om je – desnoods tegen heug en meug – te conformeren? Worden tegenstemmen juist zo niet gesmoord? Gaf de Dordtse kerkorde wel voldoende ruimte aan de kerken elders, of was het juist een probaat middel om anderen te overheersen? En hoe zit het met de veranderingen in onze eigen cultuur nu? Zitten we niet nog teveel ‘vast’ aan Dordt, als het erom gaat kerk te zijn in een multiculturele context? Zijn meer missionaire structuren niet nodig – en mogelijk? Vragen te over! • Prof.dr. Leo Koffeman hoogleraar kerkrecht en oecumenica aan de Protestantse Theologische Universiteit

Hoe fungeerde de kerkorde van Dordrecht (1619) als exportartikel? Kerkinformatie  •  oktober 2011

|

19

Kerk van iedereen, voor iedereen Hebben mensen met psychische, verstandelijke en/of lichamelijke beperkingen een gelijkwaardige plek in de gemeente? Het binnenlands diaconaat van Kerk in Actie wil dat graag bevorderen. Haar projectgroep ‘Inclusieve gemeente’ is op zoek naar een gemeente die leer- en oefenplek wil zijn.

Hoe moet de kerk eruit zien om een aantrekkelijke gemeente te zijn waar alle mensen zich thuis voelen? Hoe stelt de kerk mensen in staat om een eigen plek in nemen en op eigen wijze mee te doen? Is de ruimte beperkend of juist open? Kan ik zelf met mijn rolstoel gaan zitten waar ik me fijn en veilig voel of wordt mij een plek gewezen waar de rolstoel ‘mooi’ kan staan? Zou ik na de

preek de kerk kunnen verlaten, omdat ik een uur lang zitten niet volhoud?

over je leven en wordt ondersteund om je kwaliteiten te ontwikkelen.

Anders bekeken

Kerk als oefenplek

Een zwangere vrouw zit achterin, dan ziet niemand het als ze de kerk moet verlaten. Een tiener weet niet waar hij zijn lange benen moet laten in de te korte, oude kerkbank. Een vrouw met krukken zit aan de zijkant, want in­ schuiven gaat zo lastig. Een man eet om 10.45 uur tijdens de viering een boterham omdat hij suikerziekte heeft en zijn dieet dat voorschrijft. De kerkzaal is voor iedereen hetzelfde, maar de deelnemers aan een viering nemen die ruimte op verschillende manieren in.

De projectgroep ‘Inclusieve gemeente’ is zich ervan bewust dat een honderd procent inclusieve gemeente niet direct te realiseren valt. Er zijn allerlei mechanismen die mensen eerder buitensluiten dan insluiten. De projectgroep wil daarom samen met een plaatselijke gemeente een proces van bezinning en bewustwording aangaan. Door het verzamelen van goede praktijkvoorbeelden wil Kerk in Actie in de toekomst plaatselijke gemeenten adequaat ondersteunen om kerk te zijn van en voor iedereen. De kerk kan op deze manier een oefenplek zijn om zo bij te dragen aan een inclusieve samenleving, een samenleving waarin iedereen erbij hoort. •

Het diaconale werk Juist voor mensen met een psychische, verstandelijke en/of lichamelijke beperking is het belangrijk niet afhankelijk te zijn van de min of meer toevallige inrichting van de openbare ruimte, maar om de kans te krijgen volwaardig mee te doen. Meedoen in kerk en samenleving betekent dat je de regie kunt (her)nemen

Lydia Roosendaal Gemeenteadviseur en lid van de projectgroep Inclusieve gemeente

‘Kan ik met mijn rolstoel gaan zitten waar ik me veilig voel of wordt mij een plek gewezen waar de rolstoel ‘mooi’ kan staan?’

Aanmelden? Gemeenten die als leer- en oefenplek willen meedoen, kunnen zich melden bij de projectgroep ‘Inclusieve gemeente’ van Kerk in Actie, projectleider Willy Meijnhardt, e-mail [email protected].

Kerkinformatie  •  oktober 2011

Diaconaat

In ons denken over ‘zorg’ en over ‘kerk en handicap’ wordt vooral gedacht vanuit doelgroepen, de mens met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. We kunnen ook kiezen voor een andere invalshoek: ieder mens leeft met beperkingen en met mogelijkheden, verlangt ernaar om op zijn of haar eigen wijze mee te doen. Het gaat dan niet meer om de mens met een handicap met wie ‘rekening gehouden moet worden’, maar we draaien het om. Of zoals Maaike (37) met het syndroom van Down het zegt: ‘ik kan alles, alleen kan ik niet zo goed denken.’ Verschillen worden eerder als een kracht dan als een beperking gezien.

20 |

Kerkelijke zonnepanelen en windmolens

Ons leven kan duurzamer

Kerk in Actie

‘We hebben een opdracht om de schepping te behouden voor de mensen na ons en voor mensen op andere plekken op de wereld’, zegt Sjoerd van Schooneveld, projectmanager van Kerk in Actie Binnenland voor duurzaamheid. We vroegen hem waarom Kerk in Actie klimaatverandering probeert tegen te gaan. Kerk in Actie gaat ervan uit dat de klimaatverandering wordt veroorzaakt door menselijk handelen. Diezelfde mens heeft de bijbelse opdracht om aan het behoud van de aarde bij te dragen. ‘Wat we kapot hebben gemaakt, moeten we proberen te repareren’, stelt Sjoerd van Schooneveld. Daarom wil Kerk in Actie kerkelijke gemeenten mogelijk­ heden aanreiken om zelf minder en op een andere, duurzame manier energie te gebruiken.

Jongeren Een van de lopende projecten is de plaatsing van windmolens op kerkelijke grond, waarvoor op dit moment vijf kerkelijke gemeenten serieus belangstelling hebben. Zij zoeken uit wat in hun situatie toepasbaar is. Daarnaast hebben veel gemeenten al gemeten hoeveel energie ze eigenlijk verbruiken. Het nieuwe project ‘Jongeren geloven in duurzaamheid’ sluit hierop aan door jongeren in de kerk te betrekken bij energiebesparing: eerst in het kerk­ gebouw, in hun eigen leefomgeving, in hun kerkelijke gemeente en als het kan ook in hun woonplaats. ‘Je moet niet langer wachten op de overheid, maar zelf veranderen’, zegt Sjoerd van Schooneveld. Kerk in Actie voert dit jongerenproject uit met Togetthere, het internationale jongerenprogramma van Kerk in Actie en ICCO.

Windmolens op het kerkelijk erf: toekomstmuziek? Foto: Hollandse Hoogte/William Hoogteyling

tegen een gereduceerd tarief loopt nog tot 1 november 2011. Kerkelijke gemeenten kunnen zich hiervoor aanmelden op de website www.wijwillenzon.nl/kerken. ‘Mensen denken soms dat duurzaam duur is’, zegt Sjoerd. ‘Maar de kosten van bijvoorbeeld deze zonnepanelen heb je er in tien jaar uit en daarna heb je gratis elektriciteit in je kerkgebouw.’ Op dit moment maken kerken in Nijkerk, Schoondijke en Hattem al gebruik van zonnepanelen.

Dag van de Duurzaamheid

Zon voor kerken Omdat Kerk in Actie niet alles zelf wil en kan doen, wordt er samengewerkt met Urgenda, een organisatie die zonder winstoogmerk mensen aanzet zelf duurzamer te gaan leven. Een voorbeeld van een project dat zij samen met Kerk in Actie heeft opgezet, is ‘Wij willen zon voor kerken’, waarbij kerken, gebedshuizen, moskeeën en synagogen tegen een aantrekkelijke prijs zonnepanelen op hun gebouw kunnen plaatsen. De bedoeling is dat een groot aantal kerken hieraan gaat meedoen. De actie voor plaatsing van zonnepanelen

Kerkelijke gemeenten worden opgeroepen om mee te doen aan de Dag van de Duurzaamheid die op 11 november 2011 zal worden gehouden. Daarvoor kunnen ze duurzame activiteiten aanmelden op de website www.dagvandeduurzaamheid.nl. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het gebruik van Fairtradeproducten, biologisch geproduceerde en vleesvervangende producten. ‘We willen op de Dag van de Duurzaamheid laten zien dat we gezamenlijk verandering kunnen bereiken. Bij kerkelijke gemeenten is er al een grote verantwoordelijkheid

‘Wat we kapot hebben gemaakt, moeten we proberen te repareren’

Kerkinformatie  •  oktober 2011

voor de schepping en in het omgaan met elkaar, daar kunnen we op voortbouwen’, zegt Sjoerd van Schooneveld.

Stappen zetten Kerk in Actie blijft zich in het buitenland met het programma FairClimate en met het Fairclimatefund inzetten om klimaatverandering tegen te gaan. In Nederland ligt de nadruk op het verminderen en veranderen van energieverbruik. Er zijn voor kerkelijke gemeenten veel mogelijkheden om energie te besparen en anders te gebruiken. Naast het plaatsen van windmolens en zonnepanelen kunnen gemeenten bijvoorbeeld bodemwarmte gebruiken om hun kerkgebouw te verwarmen en te koelen. Technisch kan het allemaal. Kerk in Actie wil kerkelijke gemeenten graag adviseren om stappen te zetten die een belangrijke bijdrage aan een duurzame levensstijl opleveren. • Henk van IJken communicatiemedewerker Kerk in Actie

Meer weten?

Meer informatie: www.kerkinactie.nl/ duurzaamleven. Contactpersoon: Sjoerd van Schooneveld, e-mail [email protected] of Kees Tinga, e-mail: [email protected]

|

21

Gerrit Immink (PThU):

‘In de kerkdienst vindt de ontmoeting met God plaats’ ‘Ik ben gefascineerd door wat er tijdens de kerkdienst gebeurt’, zegt Gerrit Immink, hoogleraar praktische theologie en rector van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). ‘Je neemt met elkaar deel aan iets dat kracht biedt, dat troost. Maar wat is dat geheim waar je met elkaar aan raakt? Wat gebeurt er nu precies in dat samenzijn?’ Over die vraag gaat zijn nieuwe boek Het heilige gebeurt. gauw wat ongemakkelijk bij. Niet voor niets heb ik het in de titel van het boek over het ‘heilige’. Het gaat uiteindelijk over het Christusmysterie, over de werking van de Geest.’

Drie stijlen In Het heilige gebeurt onderscheidt Immink drie stijlen van protestantse eredienst: klassiek gereformeerd, evangelisch en protestants oecumenisch. Heeft hij zelf een voorkeur voor één van de drie? ‘Ik ben opgegroeid met de klassiek gereformeerde kerkdienst. Daar voel ik me het meest bij thuis.

‘Er is echt af en toe wel een kerkdienst waarbij je je verveelt en denkt: is dit het nou?’ beurt niet altijd. Er is echt af en toe wel een kerkdienst waarbij je je verveelt en denkt: is dit het nou? Dan gebeurt het kennelijk niet.’ Het heilige gebeurt in de gezamenlijkheid, aldus Immink. ‘Iedereen doet mee. Zingen doe je samen. Maar de preek uiteindelijk ook: het is een dialoog tussen predikant en kerkgangers. Zij worden deelgenoot. Ze delen in het heilsmysterie. De kerkdienst is in die zin een performance. Maar niet zoals een theaterstuk. In de kerk maakt iedereen deel uit van de performance.’

Doe maar gewoon? Het woord performance gebruikt hij niet voor niets. In zijn boek breekt hij een lans voor het sacramentele besef in de katholieke eredienst: ‘In de protestantse traditie denken we al gauw: doe maar gewoon. Maar daarmee lopen we het risico het mysterie kwijt te raken. Katholieken zijn niet bang om het heilige ook als heilig te benoemen. In sommige eucharistievieringen wordt met een belletje het heilige moment aangekondigd. Wij protestanten voelen ons daar al

Maar ik kan bij alle drie dat heilige beleven.’ Dus bij alle drie gebeurt uiteindelijk hetzelfde? ‘Bij alle drie gebeurt iets van het heilige. Er gebeurt iets van de presentie van de opgestane Heer. Christus wordt ervaren en verkondigd.’ Ook bij een bijeenkomst van, zeg, de Protestantenbond? ‘Ik wil dat niet annexeren, en ik weet ook niet of ze het zelf zo zouden zien, maar ik zeg: ja. Ook daar gebeurt iets van dat heilige.’ Opvallend in het boek is de ruime aandacht voor de kerkdienst van evangelische snit. Hij zou graag zien dat de evangelische eredienst meer serieus wordt genomen binnen de Protestantse Kerk in Nederland. ‘Ik zoek een weg om het evangelische meer te incorporeren in onze tradities. Mijn bevindelijke achtergrond speelt daarin mee. Voor mij is geloof ook iets dat in het gemoed zit, in de ervaring. Dat mag best wat meer zichtbaar zijn binnen onze kerk.’

zich met dit thema bezighouden. Maar het boek is ook bedoeld voor het kerkelijk kader. Niet als een praktisch handboek, maar wel als iets waarover mensen kunnen nadenken. Ik hoorde laatst ergens bij het avondmaal de formulering: ‘Brood uit de hemel / Wijn van het Koninkrijk’. Dat is natuurlijk nogal wat, als je dat zo zegt. Het lichaam en het bloed van Christus raken dan helemaal buiten beeld. Ik weet niet of mensen wel doorhebben dat dit een verregaande aanpassing is. Mijn boek zou kunnen bijdragen aan een discussie hierover. Ik ben ooit gepromoveerd op een heel theoretisch godsdienstfilosofisch onder­ werp, dus is het wel aardig om nu een boek te hebben geschreven over een voorstelbare praktijk. De kerkdienst is iets waar iedereen wel wat van afweet - én een mening over heeft.’ Dr. F.G. Immink, Het heilige gebeurt; Praktijk, theologie en traditie van de protestantse kerkdienst. Boekencentrum, Zoetermeer, 2011, 341 p., prijs € 29,90. •

Brood uit de hemel Voor wie is het boek bedoeld? ‘Ik hoop van harte dat theologen en predikanten, en nadrukkelijk ook theologiestudenten, Kerkinformatie  •  oktober 2011

Boekaa nkondiging

Voor Immink is er geen twijfel mogelijk: de eredienst vormt de kernactiviteit van de christelijke gemeente. ‘De rest komt eruit voort. De kerkdienst laat zien waarom je gemeente bent. Niet voor niets kwamen de eerste christenen op zondag samen om de opstanding te vieren. Je kunt ook wel eens iets heiligs ervaren tijdens een boswandeling of in een goed gesprek met iemand, maar het draait uiteindelijk om dat samenzijn op de zondag.’ Hoe precies? ‘Het zit in het deelnemen. Daar vindt de ontmoeting met God plaats. Je bent geen toeschouwer, maar deelnemer. En nee, dat ge-

22 |

JOP is de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Jeugdwerk en nieuwe vormen van kerk-zijn Het lijkt wel of jongeren anderen meer ontmoeten via netwerken op Hyves, Facebook en Twitter en via andere spontane activiteiten, dan dat ze naar het georganiseerde jeugdwerk van de kerk komen. Er zijn al allerlei vormen van kerk-zijn gebaseerd op deze manier van leven. Wat kunnen we daarmee in het jeugdwerk van de kerk? Jonge generaties, tieners en kinderen, groeien op in een dynamische netwerkomgeving, met alle mogelijkheden van internet en social media binnen handbereik. Voor hen is dat een gegeven. Ze vinden het niet vreemd om zich daarin te bewegen en daarin te communiceren. Ze weten niet beter. Dertigers en veertigers leven als het ware in twee werkelijkheden: in de meer traditionele wijze van organiseren en communiceren vanuit instituten en gedacht vanuit processen van overdracht van kennis én in de dynamische omgeving van netwerken waarin kennis en ervaringen juist samen worden ontwikkeld.

Kerken in twee werkelijkheden Nu zijn kerken, inclusief vrijwel alle onderdelen van het kerkelijk jeugdwerk, misschien wel hét voorbeeld van die traditionele werkelijkheid. Vanuit het instituut kerk wordt volgens vaste patronen en op vaste momenten een aanbod georganiseerd van activiteiten en (geloofs)inhoud. Gemeenteleden, jongeren en ouderen, maar ook zoekers en andere belangstellenden zijn van harte welkom om ‘op uitnodiging’ aanwezig te zijn bij de verschillende

activiteiten. Daar kan men dan de gemeenschap met elkaar beleven en het aanbod dat wordt geboden, in ontvangst nemen. Daar is helemaal niets mis mee. Deze traditionele wijze van kerk-zijn is beproefd en zal altijd zijn functie houden. Daarnaast ontstonden in het afgelopen decennium nieuwe vormen van kerk-zijn, dikwijls opgekomen uit die tweede werkelijkheid. Deze kerken, die we voor het gemak aanduiden als ‘emerging churches’, organiseren zich in de vorm van (soms vluchtige) netwerken. Ze hebben geen vaste structuur en kennen geen vaststaand programma van activiteiten en (geloofs)inhoud. Het zal niet verbazen dat juist internet en de social media hierin een belangrijke rol vervullen. En dan niet zozeer in plaats van ‘real life’-ontmoetingen en -contacten, maar elkaar aanvullend.

Voorbeelden Het begrip ‘emerging churches’ is heel breed en is niet onder één definitie te vatten. Letterlijk betekent het ‘opkomende kerken’. Ze zijn gegroeid vanuit een niet-kerkelijke context. Een voorbeeld van hun manier van werken geeft de website www.dezevenderegel.nl. Dit is een plaats waar mensen inspiratie kunnen opdoen rond zeven woorden die met elkaar een leefregel vormen. De website biedt onder meer de mogelijk-

• berichten

• Inspiratiemagazine JOP en VKB voor kerkelijke geldwerving Op 9 april presenteerde JOP samen met de Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) aan honderden kerkrentmeesters het inspiratiemagazine WE Collect. Dit fraai vormgegeven magazine is een handreiking aan kerkrentmeesters en het jeugdwerk om werk te maken van de soms moeizame relatie jongeren, kerk en geld. Het blad staat vol met inspirerende praktijkvoorbeelden over gemeenten die jongeren actief bij de geldwerving van de kerk hebben betrokken. Het magazine is een handreiking om bij de komende Actie Kerkbalans recht te doen aan de jongere doelgroepen Kerkinformatie  •  oktober 2011

in de kerk. Ook biedt het informatie over de leefwereld van jongeren en nodigt het uit om samen met het jeugdwerk een plan te maken. Met dit magazine willen de beide organisaties bevorderen dat jongeren actief betrokken worden bij de geldwerving van de gemeente. Niet omdat ze de kerk van de toekomst zijn, maar juist omdat ze de kerk van nu kunnen helpen bij een actievere en meer passende vorm van geldwerving onder (jong)volwassenen. Meer informatie: www.wecollect.nl. Het magazine is op te vragen via: [email protected]. •

• JOP Kerststerren Iets leuks doen met de kinderen voor en tijdens Kerst, maar geen idee wat? Dan is misschien JOP Kerststerren een mooi idee. In JOP Kerststerren staan vier verschillende musicals die allemaal op een eigen, creatieve manier aandacht geven aan het kerstverhaal en de kerstgedachte. Twee van deze musicals zijn speciaal geschreven voor en uitgeprobeerd in een plaatselijke gemeente en uitstekend geschikt om in te studeren met je (oudere) kinderen of tieners. Bij deze twee musicals zijn ook liederen geschreven. Die staan op de bijgeleverde cd. Ze zijn ook geschikt om met de hele

|

heid om dagelijks een morgen- en avondgebed mee te maken. Een ander voorbeeld is de website www.bloomingpeople.nl. Hierop staat een overzicht van groepen die met regelmaat bij elkaar komen rond een bepaald thema, interessegebied of andere gemene deler. Het zijn vaak kleinschalige ontmoetingen. Verschillende 'groups' maken deel uit van het netwerk van Blooming People en deze komen en gaan.

Jeugdwerk in een netwerksamenleving Dat het kerkelijk jeugdwerk ook te maken krijgt met deze nieuwe vormen van kerk-zijn is niet zo vreemd. Juist de generatie kinderen en tieners, maar ook de generatie van de coaches in het jeugdwerk, staan met beide benen in de netwerksamenleving. Zij staan open voor het vormen van gemeenschappen op een meer spontane wijze dan traditie­ getrouw in de kerk plaatsvond. De werkwijze van emerging churches kan aanvullend zijn op bestaande manieren waarop gemeenschappen worden georganiseerd. Een vraag is wel: zijn de principes van emerging churches toe te passen op het kerkelijk jeugdwerk? Een paar opmerkingen daarover. In de eerste plaats valt op dat de betrokkenen bij emerging churches juist in de generatie van dertigers en veertigers zitten: een generatie die inmiddels ontdekt heeft wat de mogelijkheden zijn van de netwerksamenleving voor nieuwe vormen van geloofsgemeenschappen. Met nieuwe energie en nieuw elan worden vormen van geloofsbeleving omarmd, die in de traditionele context niet mogelijk waren. Emerging churches ontstaan immers vaak naast en los van de traditionele kerken. Je kunt je afvragen: is de scheiding tussen traditionele vormen van kerk-zijn (inclusief het jeugdwerk) en deze emerging churches-bewegingen niet te groot? Maar jongeren anno 2011 leven niet zozeer in twee werkelijkheden. Voor hen is er één werkelijkheid en in deze ene werkelijkheid is sprake van traditionele vormen van kerk-zijn én spontane vormen van kerk-zijn.

vormen van het jeugdwerk. Het aanbieden van ‘emerging church’-vormen lijkt een tegenspraak in zichzelf en een vermenging van twee werelden, gevoed door dertigers en veertigers. Door de netwerksamenleving en de spontane manieren waarop jongeren zichzelf organiseren, ontstaan er vanzelf wel allerlei vormen van netwerken, digitaal en ‘in real life’. En in deze netwerken worden hoe dan ook kennis, gedrag en ervaringen gedeeld en ontwikkeld met elkaar. Het zou goed zijn om te weten in welke netwerken de jongeren actief zijn en om daar zelf ook in aanwezig te zijn. Dat geeft een extra verbinding. Dat moet dan niet gebeuren als een trucje, maar gewoon omdat je het zelf ook leuk vindt. Natuurlijk zou er een groep gecreëerd kunnen worden op bijvoorbeeld Hyves of Facebook, waarin een verbinding wordt gelegd met het kerkelijk jeugdwerk. Zo ontstaat er een soort van ‘gelaagd’ jeugdwerk van verschillende organisatievormen en verschillende vormen van gemeenschappen en netwerken. Deze netwerken komen dan op de een of andere wijze in verbinding te staan met de traditionele vormen van kerkelijk jeugdwerk. Deze verbindingen kunnen financieel, facilitair, coachend en inhoudelijk van aard zijn. Een te grote kloof in de (geloofs)beleving tussen de verschillende lagen van netwerken is niet wenselijk. Totale afwezigheid van kerk en geloof in bepaalde netwerken geeft voor jongeren geen goed beeld van de werkelijkheid. Positief geformuleerd: door verbindingen te leggen zou er juist een synergie kunnen ontstaan tussen de verschillende lagen. In de praktijk van het kerkelijk jeugdwerk staan we aan de vooravond van deze ontwikkelingen. De komende jaren zullen we als coaches, jongerenwerkers, jeugdambtsdragers en andere beleidsmakers dit proces nauwlettend moeten volgen. Het kan heel veel mogelijkheden bieden om jongeren te blijven betrekken bij (oude én nieuwe) vormen van kerk-zijn. • Harmen van Wijnen Programmamanager Jeugdwerk Protestantse Kerk

Gelaagd jeugdwerk met verbindingen Het is dus de vraag of het nodig is voor jongeren om vormen van emerging churches te organiseren naast de traditionele

gemeente te doen. De andere twee musicals zijn interactieve theaterspektakels waarbij de hele gemeente participeren kan. JOP Kerststerren is verkrijgbaar via www.jop.nl/winkel en kost € 15,-. •

• Campagnemateriaal advent voor kinderen Ook dit jaar is er weer een mooie kalender voor de adventscampagne 2011 gemaakt. Het thema is ‘Zie het koningskind’. In de kalender kunnen kinderen van 8-12 jaar iedere dag stilstaan bij kinderen en ‘koningen’ van vroeger en van nu. Jezus kwam als een klein en kwetsbaar kind ter wereld. Wat zegt dat over de manier waarop Hij de koning van ons leven kan zijn? Hoe is Hij anders dan de koningen en de leiders die wij ook kennen? De onderste helft van de kalender bestaat uit gekleurde strookjes papier die per week uitgeknipt kunnen worden

en als ‘ribbon’ een plekje in de kerstboom kunnen krijgen. Met het spaarboxje bij het boekje kan worden gespaard voor het project Anak Wayang in Indonesië. Anak Wayang organiseert activiteiten voor kinderen in de kampongs van Yogyakarta. Deze kinderen groeien op in een omgeving die hen letterlijk en figuurlijk weinig ruimte biedt. Anak Wayang is een project dat vanuit Nederland door Kerk in Actie wordt ondersteund. Meer over dit project is te lezen op www.kerkinactie.nl. De kalender voor Advent en Kerst is te bestellen via www.jop.nl/winkel en kost € 2,-. • Kerkinformatie  •  oktober 2011

23

24 | • berichten

• Europadag Kerk en dialoog De Landelijke Werkgroepen Gemeente­ contacten (LWG’s) houden met Kerk in Actie op zaterdag 8 oktober 2011 een Europadag. Groepen en kerkenraden die een gemeentecontact hebben in Midden- en Oost-Europa komen dan bijeen rond het thema: Gemeente­contacten in dialoog: hoe willen we samenleven in Europa? ’s Ochtends spreken drie inleiders. Het begin van de middag wordt gevuld door de LWG’s voor Duitsland, Polen/Tsjechië en Hongarije/Roemenië. Daarna volgen workshops: 1. Wandeling langs kerk en moskee (max. 20 deel­ nemers) onder leiding van Jan Post Hospers; 2. Groepswerk intercultureel leren, door Hannie H. Mostert; 3. Dialoog op plaatselijk niveau, door Chris

Dees. Dagvoorzitter is Hans Spinder. Plaats en tijd: Protestants Landelijk Dienstencentrum te Utrecht, van 10.30-16.00 uur. Kosten: € 10,- (inclusief lunch). Informatie: www.gemeentecontacten.nl. Aanmelding: [email protected] o.v.v. naam, adres, telefoonnummer, mailadres, vanuit welk gemeentecontact en/of land u opgave doet en uw voorkeurvolgorde van de workshops. •

• Werkdag Raad van Kerken met minister Leers

Op 5 november houdt de projectgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken

haar jaarlijkse beraadsdag. Minister Leers zal als spreker de dag bijwonen. Dr. Maarten den Heijer, die eerder dit jaar promoveerde op ‘Europe and Extraterritorial Asylum’, zal een presentatie houden. Hij onderzocht hoe Europese staten in toenemende mate samen­werken met niet-Europese landen en welke controlemechanismen zij buiten de Europese Unie inrichten om migratie- en asielstromen te reguleren. Deelnemers kunnen ’s middags kiezen uit zes workshops. Plaats en tijd: Bergkerk Amersfoort, 10.30 uur. Aanmelding: [email protected] of tel. (033) 463 38 44. De toegang is gratis. Meer informatie: www.kerkinactie.nl •

• Cursussen en Studiedagen PCTE Hier staat het overzicht van de basis- en vervolgtrainingen en de landelijke cursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursus­inhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Vragen? PCTE, Postbus 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 1558, e-mail: [email protected] U kunt zich nog inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten:

Basiscursus Diakenen (gereformeerde bondsgemeenten) 2 november Utrecht

Cursus Vergaderen 3 oktober Enter 15 november Drachten

Basiscursus Missionair werk 9 november Rijssen

Geloven in Leren Cursusoverzicht 2011

- 2012

M PROTESTANTS CENTRU EN EDUCATIE VOOR TOERUSTING

Basiscursus Beleidsontwikkeling 1 november Hendrik Ido Ambacht Basiscursus Catechese 3 oktober Leeuwarden Basiscursus Kindernevendienst 31 oktober Leeuwarden Basiscursus Clubwerk kids 9 januari 2012 Koudum Basiscursus Diaconaat 3 oktober Emmen 10 oktober Enschede 10 oktober Naaldwijk 11 oktober Alphen aan den Rijn 25 oktober Ijsselmuiden 31 oktober Heerjansdam 1 november Houten

Kerkinformatie  •  oktober 2011

Basiscursus Kerk en communicatie 5 oktober Zevenhuizen 6 oktober Alkmaar 31 oktober Joure 9 november Oude Tonge 16 november Numansdorp Basiscursus Kerkrentmeesters 12 oktober 2011 Amsterdam Basiscursus Liturgie 3 oktober 2011 Franeker

Basiscursus Nieuwe ambtsdragers 4 oktober Dokkum 5 oktober Appingedam 25 oktober Bolsward 27 oktober Hoogeveen 31 oktober Soest 7 november Medemblik 10 november Nijverdal 14 november Pijnacker 17 januari 2012 Vroomshoop Basiscursus Pastoraat 5 oktober Halle 6 oktober Nieuwerkerk (Sch./ D.) 25 oktober Hardinxveld-Giessendam 26 oktober Dirksland 31oktober Goes 7 november Heerenveen 7 november Haarlem-Schalkwijk 9 november Leek 14 november Waddinxveen 17 november Zuilichem

Pastoraat en Ouderen 8 november Naaldwijk Cursus Pastoraat bij rouw 4 oktober Drachten Basiscursus Zending en Werelddiaconaat (ZWO) 18 oktober Waddinxveen Cursus Beroepingswerk 15 november Borne Cursus Preeklezen 11 oktober Groningen Cursus voor de scriba 10 oktober Hendrik Ido Ambacht 13 oktober Almelo 23 november Gouda Lectorentraining 4 oktober Utrecht Training Begeleiding van meditatie 28 februari 2012 Doorn Uitvaartdiensten Leiden door gemeenteleden 29 oktober Eindhoven 10 februari 2012 (locatie midden Nederland) Vrijwilligersbeleid in de gemeente 12 oktober Zaandam 7 november Amsterdam Michacursus introductieavond 4 oktober Giessenburg 3 oktober Utrecht door 6 oktober Joure 12 oktober Zwolle •

| •  Va n a f d e w e r k v l o e r

• Symposium over Nederlandse Geloofsbelijdenis

Een sta-eens-even-stil-huisje

Op 31 oktober 2011 wordt in Leiden een symposium gehouden naar aan­ leiding van het feit dat 450 jaar geleden de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB) publiek werd gemaakt. Deze belijdenis, opgesteld in 1561, was oorspronkelijk gericht aan de Spaanse koning Filips II. Opsteller ds. Guido de Brès wilde uitleggen dat de navolgers van de reformatie geen ketters waren. Het document kreeg grote betekenis in het Nederlandse protestantisme en behoort tot de belijdenisgeschriften van de Protestantse Kerk (zie: www.pkn.nl > bestuur en organisatie > geloofsbelijdenissen). Op het programma staan lezingen over de uitgave van de NGB in haar zestiendeeeuwse context, de natuurlijke theologie, de schriftleer en de ecclesiologie in de NGB. Sprekers: dr. G. Marnef (Antwer-

Bij de bakker, in de supermarkt, in de sporthal… Overal tref je mensen. Daar sta je meestal niet zo bij stil, maar dat deed men wel in Nijeveen. Ruim voordat de eerste missionaire ronde classis Meppel aandeed, stond het onderwerp ‘Kerk en dorp’ daar op de agenda. In meerdere dorpsgemeenten volgde een bezinningsavond die ik mocht begeleiden. In Zuidwest Drenthe nam men het voortouw. Drie samenwerkende kerkenraden in Nijeveen, Kolderveen en Dinxterveen kwamen ontmoetingsplaatsen in het dorp op het spoor. Na verloop van tijd kreeg een van de predikanten het idee om het jaarthema ‘sta eens even stil’ op zo´n ontmoetingsplaats midden in het dorp, naast de bakkerij, gestalte te geven met een huisje. Een timmerman maakte in no time een mooi exemplaar, naar een voorbeeld van een gebedshuisje. In het ‘sta-eens-even-stil-huisje’ hangen posters met prachtige afbeeldingen en prikkelende teksten die aanzetten tot nadenken. Ook zijn er afgedrukte teksten zoals die van het ‘magische mosterdzaadje’ voor bezoekers die ze mee mogen nemen. Gemeenteleden verwoorden wat ‘even stilstaan’ voor hen betekent. Dit komt aan de zijkant van het huisje te hangen. In de stille week zijn er teksten en afbeeldingen te zien van de lijdende Christus. De bakker weet te vertellen dat er regelmatig mensen stilstaan bij hem voor de deur. Ze lezen de teksten, nemen kopieën mee, en praten er met elkaar over. Soms ziet hij mensen discussiëren.

pen), drs. A.J. Kunz (Katwijk aan Zee), prof. dr. G. van den Brink (Leiden) en prof. dr. E.A. de Boer (Vrije Universiteit). Dagvoorzitter is prof. dr. E.G.E. van der Wall, hoogleraar Geschiedenis van het christendom te Leiden. Organisatie: Leids Instituut voor Godsdienstwetenschappen in samenwerking met de Gereformeerde Bond. Plaats en tijd: Klein Auditorium (Academiegebouw, Rapenburg 70, Leiden) van de Universiteit Leiden, 10.00-16.00 uur. Entree €15,- (incl. lunch); studenten hebben gratis toegang. Aanmelding voor 25 oktober bij de Gereformeerde Bond, e-mail: [email protected]. Het bedrag kan worden overgemaakt ING-rekening 138421 t.n.v. Geref. Bond, Apeldoorn, o.v.v. NGB. •

• Najaarsconferentie Beraad Grote Steden De vereniging Beraad Grote Steden in de Protestantse Kerk praat op 4 november over de positie van de wijkgemeenten in de buurt. Het thema is ‘partners van de wijkgemeente’. In de ochtend zal ds. Julia van Rijn, wijkpredikant in Amsterdam-Oost en scriba van de al­ gemene kerkenraad in de hoofdstad, reflecteren op haar ervaringen op wijk- en stedelijk niveau met partners, waaronder moskeeën. Er zijn twee workshopronden met de thema’s: • Marcuskerk Utrecht: samenwerken aan een musical met scholen in een multiculturele wijk. • Jeruzalemkerk Amsterdam: samenwerken met de Stadsdeelraad rond cultuur, concerten organiseren voor

de wijkbewoners, samenwerken met de modevakschool en ’Amsterdam in beweging voor Jezus Christus’. • Burgemeester Frank Petter, voormalig predikant, over de relatie overheidkerk. • Middelgrote stad: ervaringen met partners in de wijk. Als je een krimpende kerk met enthousiaste mensen bent, wie zijn dan je bondgenoten, wat mag je verwachten en hoe ga je met hen om? Plaats en tijd: Nicolaïkerk Utrecht, vrijdag 4 november 2011 van 10.30-15.00 uur. Kosten: € 15,- ter plekke contant (incl. lunch). Aanmelding: [email protected], zie ook www.verenigingberaadgrotesteden.nl •

• Cursus pastorale gespreksvoering De dienst Pastoraat en Geestelijke Verzorging van VU Medisch Centrum organiseert in 2012 een cursus pastorale gespreksvoering. Actief Pastoraat is een ambachtelijke wijze van luisteren en spreken, die iets op gang hoopt te

brengen in de pastorale hulpverlening. Van cursisten wordt verwacht dat zij casuïstisch materiaal inbrengen, en dat zij éénmalig een pastorant uitnodigen voor het voeren van een oefengesprek. De cursus beslaat negen dagen in de periode januari 2012 tot en met juni 2012. Er is plaats voor maximaal 8 deelnemers. Docenten zijn drs. Jaap Roosjen (theoloog, predikant en psychotherapeut) en drs. Nico de Reus (theoloog, geestelijk verzorger en pastoraal supervisor Vumc). Informatie: www.vumc.nl/pgv, tel. (020) 444 34 75 of e-mail: [email protected]. •

Vanwege bouwwerkzaamheden in het dorp is het huisje afgelopen zomer tijdelijk weggehaald. Momenteel wordt een belijdenisgroep van afgelopen seizoen gevraagd om zich te buigen over de invulling. Er zal opnieuw een plek gezocht worden, waar je als kerk mensen treft, midden in het dorp. • Jenneke Span Gemeenteadviseur classes Hoogeveen en Meppel

Foto: Jaap de Jager

Kerkinformatie  •  oktober 2011

25

26 | • berichten

• Kerk in Zeist tachtig jaar Dit jaar bestaat de kerk aan de Bergweg in Zeist tachtig jaar. De kerk heette achter­ eenvolgens Noorderkerk, Bergwegkerk, NoorderLichtkerk. Op 27 oktober wordt het jubileumjaar afgesloten met een culturele avond. Familieleden van de 'bouwpastor' ds. J. Gillebaard en tachtigers uit de gemeente zullen zich melden. Ds. Roel Bosch vertelt iets over de kerkelijke situatie in 1931, een tijd van grote

• Studiereis naar Israël en Palestijns gebied

tegenstellingen. En er is muziek: het prachtige orgel wordt bespeeld door Rienk Bakker en Sander Donze, de Young Vocals zullen zingen. Psalm­ gezang, in de stijl 1931 én in die van 2011, verbindt heden en verleden. Ook de mede-gebruikers, de Assyrische Kerk van het Oosten, zal aanwezig zijn. Oud-leden zijn van harte welkom. Kerk open vanaf 19.30 uur, Bergweg 92a. •

• Geschiedenis van het kerklied In Den Haag houdt kerkmusicus Arie Eikelboom op 19 oktober een avond over de geschiedenis van het kerklied. Eikelboom werkt aan een tiendelige serie, getiteld ‘Hymnologie, een geschiedenis van de strofische zang in de

westerse kerk’, waarvan nu vier delen zijn verschenen. Aan bod komen de literaire, theologische, culturele en muziekhistorische aspecten van kerkliederen. Na zijn lezing is er gelegenheid tot gesprek.

Foto: Erik Appeldoorn

Van donderdag 26 januari t/m maandag 6 februari 2012. Thema: Heilig Land? – Israël en Palestina. Programma: ontmoetingen met vredesgroepen; dialoog met joden–christenen–moslims. Reisleiding: drs. Douwe van der Sluis en dr. Simon Schoon. Kosten all-in: € 1265,- Meer informatie: www.pkn.nl/kerkenisrael. Info over deze reis en aanmelding via: [email protected] •

Arie Eikelboom (62) heeft in zijn gevarieerde loopbaan schoolmuziek, kerkmuziek, orgel, clavecimbel, muziektheorie en muziekwetenschappen gestudeerd. Hij was cantor-organist van de Haagse Maranathakerk, dirigent van het kamerkoor Magister Cantat en muzikaal leider van de Vlaardingse Bachcantatediensten. Hij doceerde aan het Nederlands Instituut voor Kerkmuziek in Utrecht onder meer de vakken hymnologie en muziekgeschiedenis. Verder is hij docent kerkmuziek in Gorinchem en bij de cursus kerkmuziek van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij promoveerde in 2007 op het motet ‘Jesu, meine Freude’ van J.S. Bach. In 2013 hoopt Eikelboom zijn tiendelige serie Hymnologie af te ronden. Meer daarover: www.arieeikelboom.nl Tijd en plaats: woensdag 19 oktober, 20.00 uur, Maranathakerk, 2e Sweelinckstraat 156, Den Haag. Toegang € 5,-. De boeken zijn deze avond te koop. •

• Kerken waarschuwen voor afhankelijkheid van diaconie Diaconieën en caritasorganisaties van de kerken nemen steeds vaker de verantwoordelijkheid voor mensen op zich, waar vroeger de overheid de mensen heeft geholpen. Daarmee dreigen de verhoudingen terug te keren zoals ze in de eerste helft van de twintigste eeuw aan de orde van de dag waren: mensen raken voor hun primaire levensbehoeften afhankelijk van de welwillendheid van andere burgers. Het is onwenselijk dat die situatie zich verder doorzet. Drs. Henk van Hout, voorzitter van de Raad van Kerken, toonde zich zeer bezorgd tijdens de protestacties in Den Haag op 19 september over de bezuinigingen door de overheid. De overheid trekt steeds meer de handen af van de meest kwetsbare groep en lijkt het gewoon te vinden dat liefdadigheids­ instellingen steeds grotere groepen van mensen opvangen. De welvaartsstaat brokkelt daardoor verder af en de tweedeling in de samenleving groeit. Kerkinformatie  •  oktober 2011

De kerken werken samen in een breed maatschappelijk verband met onder meer de CG-Raad (Chronisch zieken en Gehandicapten), Humanitas en de vakbonden CNV, MHP en FNV. De kerken zijn bezorgd over de stapeling van maatregelen die met name de meest kwetsbaren treft. De overheid geeft onvoldoende bescherming, omdat ze zich onder meer als doel heeft gesteld staatsschulden af te lossen. De bezuinigingen van het kabinet treffen diverse groepen mensen: ouderen, jonge gezinnen met kinderen, zzp’ers, mensen met een uitkering, mensen in de sociale werkvoorziening en chronisch zieken met een persoonsgebonden budget. Ook de kwaliteit van de publieke dienstverlening in het openbaar vervoer, de kinderopvang, bij de gemeenten en in het onderwijs komt steeds meer onder druk te staan. De werkgroep Arme Kant van de Raad van Kerken houdt in samenwerking met

de kerken al jaren een monitor van hulpverlening in armoedesituaties bij. Daaruit blijkt dat het aantal hulpvragen verontrustend stijgt. De hulpvragen hebben met elementaire levensbehoeften van doen: hulp bij wonen, eten, kleding, zorg, opvang en schuldsanering. De Nederlandse overheid maakt zich sterk voor het terugdringen van de staatsschuld en staat garant voor instellingen die de financiële kredietcrisis hebben veroorzaakt. Van Hout noemde het onverantwoord dat de kwetsbare groepen daaraan fors moeten meebetalen. De financiële crisis is ontstaan door mensen die zelf voldoende financiële middelen hebben en door mensen die onverantwoorde risico’s hebben genomen door met andermans geld te speculeren. Je kunt de rekening voor dat gedrag niet opdringen aan de mensen die al jaren de financiële eindjes aan elkaar moeten knopen. •

| • collecten

• Collecte rondom Hervormingsdag 30 oktober 2011 ‘Ecclesia semper reformanda’, dat betekent: de kerk moet zich altijd blijven hervormen. De hervorming begon al op 31 oktober 1517 toen Maarten Luther zijn 95 stellingen op de kerkdeur spijkerde. Ieder jaar staat de Protestantse Kerk rond deze dag stil bij het toen herontdekte gedachtengoed, dat nog steeds actueel is. De Protestantse Kerk wil de protestantse traditie delen met anderen, binnen en buiten de kerk. Omdat de Protestantse Kerk zich ook blijft hervormen, buigt de synode, de vertegenwoordiging van alle

plaatselijke gemeenten, zich over de vraag: Wie is de Protestantse Kerk en wat voor kerk willen we in de komende jaren zijn? Het antwoord op deze vraag is van belang voor de plaatselijke gemeenten en de plaats die wij als kerk innemen in de Nederlandse samen­ leving. De collecte van vandaag is onder andere bestemd voor het werk van de generale synode en het bovenplaatselijke werk van onze kerk. Meer informatie: zie www.pkn.nl/steunons. •

• Collecte Najaarszendingsweek 6-12 november In landen als Thailand en Vietnam is minder dan één procent van de inwoners christen. Het is niet eenvoudig om in deze landen de liefde van Christus een gezicht te geven. De studenten die kiezen voor een studie theologie aan het McGilvary College of Divinity in Chiang Mai zijn dan ook zeer gemotiveerd. Ze komen niet alleen uit Thailand, maar ook uit het communistische Vietnam en andere buurlanden. Karsten van Staveren is door Kerk in Actie uitgezonden om les te geven aan deze universiteit. ‘Ik ben onder de indruk van de gedrevenheid van mijn studenten. De meesten gaan terug naar een context van oorlog en angst. Ze kiezen voor een armoedig

en onzeker bestaan, terwijl ze een internationaal erkend masterdiploma op zak hebben.’ Het werk van Karsten is belangrijk voor de verspreiding van het Evangelie in Zuidoost-Azië. Het McGilvary College is voor een groot deel afhankelijk van giften. En ook Karsten en zijn gezin hebben onze steun nodig. Kerk in Actie ondersteunt zijn werk in Thailand van harte en daarom is de collecte in de Najaarszendingsweek onder andere bestemd voor dit zendingswerk. Posters, folders en advertentieprints zijn beschikbaar. Informatie: www.kerkinactie.nl/collectes, [email protected] of (030) 880 13 37. •

• Collecte Binnenlands Diaconaat: 13 november 2011 Hoop doet leven. Iedere dakloze heeft een verdrietig verhaal. Over een gebroken gezin of een liefdeloze jeugd, een nauwelijks overleefde burn-out of faillissement. Dakloze Alan: “Gewone burgers denken dat wij moedwillig dit leven leiden. Dat is niet waar. Het isolement is nog het ergste. Voor daklozen lijkt er geen plek in deze samenleving.” Luc Tanja is pastor bij het Straatpastoraat van Amsterdam. ‘Wij aanvaarden deze mensen zoals zij zijn en doorbreken zo hun eenzaamheid. Wij sporen daklozen ook aan om hun talenten te gebruiken en helpen hen om het daklozenbestaan achter zich te laten’, vertelt Luc Tanja. Het Straatpastoraat is

niet de enige organisatie voor daklozen die Kerk in Actie ondersteunt. Maar ook bijvoorbeeld de kerken in Almere en Wageningen, die zich inzetten voor mensen aan de rafelrand van de maatschappij. Met maaltijden en een kleding­ bank, een straatkoor, schrijfclub en meditatieavonden. Ze geven geborgenheid en liefde, waardoor daklozen weer hoop krijgen. En hoop doet leven. Steun daarom de Kerk in Actie collecte voor het Diaconaat, waardoor o.a. het werk voor daklozen mogelijk wordt gemaakt. Bij deze collecte zijn posters, folders en advertentieprints beschikbaar. Meer

informatie: www.kerkinactie.nl/collectes, [email protected] of (030) 880 13 37. •

• Collecte Laatste zondag kerkelijk jaar 20 november 2011 In veel plaatselijke gemeenten is het gebruikelijk om op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, dit jaar op 20 november, de gemeenteleden te gedenken die in het afgelopen jaar zijn overleden. Hun families worden uitgenodigd en hun namen worden genoemd, zodat zij niet

vergeten worden en een blijvende plek houden in onze herinnering. Juist omdat deze zondag duidelijk gericht is op het samenzijn in de eigen gemeente, is de opbrengst van de collecte bestemd voor het eigen plaatselijke gemeentewerk. De bestemming van deze collecte

wordt vastgesteld door de kerkenraad van uw gemeente. Raadpleeg uw kerkenraad als u vragen heeft over de bestemming van deze collecte in uw eigen gemeente. •

Kerkinformatie  •  oktober 2011

27

28 |

Bijbelteksten oktober 2011 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. za 1

Ik vind grote vreugde in de Heer, mijn hele wezen jubelt om mijn God. Hij deed mij het kleed van de bevrijding aan. (Jesaja 61: 10-11)

zo 2

Jezus zei: Hebt u dit nooit in de Schriften gelezen: De steen die de bouwers afkeurden is de hoeksteen geworden. Dankzij de Heer is dit gebeurd, wonderbaarlijk is het om te zien. (Matteüs 21: 33-43)

ma 3 De Heer zegt: Jij bent kostbaar in mijn ogen, waardevol, en ik houd veel van je. (Jesaja 43: 1-4a) di 4



Wij klaagden de Heer, de God van onze voorouders, onze nood. Hij hoorde ons hulpgeroep en zag ons ellendig slavenbestaan. En de Heer bevrijdde ons uit het land van de slavernij. (Deuteronomium 26: 1-11)

wo 5 Jezus zei: Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, wat u aan eenvoudige mensen hebt onthuld. (Matteüs 11: 25-27) do 6

vr 7 za 8

zo 9

Jesaja zei: Alle volken zullen zeggen: “Laten we optrekken naar de berg van de Heer. Hij zal ons de weg wijzen.” (Jesaja 2: 2-5) Jezus zei tot de verleider: Er staat geschreven: “Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen hem.” (Lucas 4: 1-13) Eli zei tegen de jonge Samuël: Wanneer je wordt geroepen, moet je antwoorden: “Spreek, Heer, uw dienaar luistert.” (1 Samuël 3: 1-18) Paulus schreef: Ik heb geleerd om in alle omstandigheden voor mezelf te zorgen. Ik ben tegen alles bestand door Christus die mij kracht geeft. (Filippenzen 4: 12-20)

ma 10 Wie naar God opzien, stralen van vreugde, schaamte zal hun gezicht niet kleuren. (Psalm 34) di 11 Jezus zei: Wat ik onderwijs heb ik niet van mijzelf, maar van hem die mij gezonden heeft. Wie ernaar streeft te doen wat God wil, zal weten of mijn leer van God komt. (Johannes 7: 1-24)

Kerkinformatie  •  oktober 2011

wo 12 Heer, maak wie u liefhebben onstuitbaar als de opgaande zon! (Rechters 5: 31) do 13 Jezus zegt: Mijn moeder en mijn broers zijn degenen die naar het woord van God luisteren en ernaar handelen. (Lucas 8: 19-21)

za 22 Jezus zegt: Verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter in het oog van je broeder of zuster te verwijderen. (Lucas 6: 39-45)

vr 14 Mozes sprak tot het volk: Wanneer u naar de Heer, uw God, terugkeert met hart en ziel, dan zal hij zich over u ontfermen. (Deuteronomium 30: 1-14)

zo 23 Jezus zegt: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. (Matteüs 22: 34-40)

za 15 Het is God die zowel het willen als het handelen bij u teweegbrengt, omdat het hem behaagt. (Filippenzen 2: 12-16)

ma 24 Jesaja zei: Van boven wordt door de Heer een geest over ons uitgegoten. Mijn volk zal wonen in een oase van vrede. (Jesaja 32: 15-20)

zo 16 Paulus schreef de Tessalonicenzen: Wij gedenken voor onze God en Vader hoeveel uw geloof tot stand brengt, hoe krachtig uw liefde is en hoe standvastig u blijft hopen op de komst van Jezus Christus, onze Heer. (1 Tessalonicenzen 1: 1-5)

di 25 Daniël bad: Geef, mijn God, gehoor aan ons en luister naar ons. Niet op grond van onze verdiensten richten we ons tot U, maar op grond van uw grote barmhartigheid. (Daniël 9: 18-19)

ma 17 Jesaja zei: Hij die jullie onderricht gaf, zal zich niet langer verbergen. Met eigen ogen zul je hem zien, met eigen oren zul je een stem achter je horen zeggen: “Dit is de weg die je moet volgen.” (Jesaja 30: 18-21) di 18 Jezus zond zijn leerlingen uit en zei: Als jullie een stad binnengaan en daar welkom zijn, eet dan wat je wordt voorgezet, genees de zieken die er zijn en zeg tegen hen: “Het koninkrijk van God heeft jullie bereikt.” (Lucas 10: 1-9) wo 19 Nog voor het morgenlicht roep ik om hulp, in uw woord stel ik mijn hoop, Heer. In de uren van de nacht houd ik mijn ogen geopend en overdenk ik uw woord. (Psalm 119: 145-152) do 20 Christus is het hoofd van het lichaam, de kerk. Oorsprong is hij, eerstgeborene van de doden. In hem heeft God in heel zijn volheid willen wonen. (Kolossenzen 1: 17-20) vr 21 Jezus zegt: Ik ben het licht voor de wereld. Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft. (Johannes 8: 12)

wo 26 In wie zich aan Gods woord houdt, is zijn liefde ten volle werkelijkheid geworden. (1 Johannes 2: 3-6) do 27 Heeft God niet juist hen die naar wereldse maatstaven arm zijn, uitgekozen om rijk te zijn door het geloof en deel te krijgen aan het koninkrijk dat hij heeft beloofd aan wie hem liefhebben? (Jakobus 2:1-5) vr 28 Paulus schreef: U moet uzelf niet aanpassen aan deze wereld, maar veranderen door uw gezindheid te vernieuwen, om zo te ontdekken wat God van u wil en wat goed is. (Romeinen 12: 1-13) za 29 Paulus schreef: Christus zal bij alles wat mij overkomt geëerd worden, of ik nu in leven blijf of moet sterven. Want voor mij is leven Christus. (Filippenzen 1: 20-26) zo 30 Jezus zegt: De belangrijkste onder jullie zal jullie dienaar zijn. (Matteüs 23: 1-12) ma 31 De Heer zegt: Ik schep water in de woestijn, mijn volk laat ik drinken. Het volk dat ik mij gevormd heb, zal mijn lof verkondigen. (Jesaja 43: 18-21)

|

29

Advertenties Aanlevering vacatureadvertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en Per e-mail aan: [email protected] (de andere advertenties. kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in Postbus 8504, 3503 RM Utrecht. vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 Naam en logo’s woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk verrespectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, meden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt naamtekst) te worden afgedrukt. Dit in verband berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder met de optimale en eenduidige werking ervan. Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Eigen varianten op dit logo kunnen in KerkinforAndere advertenties kunnen worden aangeboden matie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard bij de drukker. Formaten, tariefkaart en aanhartelijk welkom. leverinformatie: www.bdu.nl > Koninklijke BDU Uitgevers > mediadocumentatie.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl homepage, linksboven onder tijdschriften/nieuwsbrieven): Novembernummer: 3 oktober Decembernummer: 31 oktober Januarinummer: 5 december De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

PROTESTANTSE GEMEENTE TE VELDHOVEN

De Protestantse gemeente Sexbierum-Pietersbierum zoekt een

predikant m/v die:

Onze gemeente: -b  estaat uit ruim 800 leden, waarin de jeugd sterk vertegenwoordigd is. - is actief en betrokken. -h  eeft een grote groep vrijwilligers. -h  oudt een breed scala aan diensten, zowel traditioneel als bijzonder. -b  iedt voor jong en oud activiteiten, gespreksen werkgroepen.

• een inspirerende bijdrage wil leveren aan gemeente- en geloofsopbouw. • boeiend kan voorgaan en verdieping kan brengen in de geloofsbeleving van de gemeente. • het Evangelie kan koppelen aan het dagelijks leven. • wil samenwerken met onze kerkelijk werker (0.5 fte) • pastoraal bewogen is. • kind, jongere en oudere via de diverse groepen kan stimuleren. • midden in de gemeente én in de dorpsgemeenschap staat (missionair in eigen omgeving) • ervaring heeft in één of meer gemeenten. • leidinggevende en communicatieve kwaliteiten heeft. Reacties van een predikantenechtpaar zijn ook welkom. Er is een pastorie beschikbaar.

Bent u geïnteresseerd dan kunt u een informatiemap opvragen bij en/of uw sollicitatie sturen aan de secretaresse van de beroepingscommissie: mevr. P. Zijlstra-Jukema, Pastorijbuorren 18/20, 8855 HS te Sexbierum. We zien uw reactie graag voor 1 november 2011 tegemoet.

GEMEENTE IN BEWEGING zoekt Bewogen predikant (m/v) 1 of 0,8 fte Wij zijn: een pluriforme gemeente met twee predikantsplaatsen die samen-God-zoeken belangrijker vindt dan antwoorden geven die een eigen plaats wil geven aan de jongere generaties die meerdere samenlevingsvormen inzegent die actief zoekt naar samenwerking met de Kempische buren U bent: een inspirerend leider verbinder goed samenwerker durver Geïnteresseerd? Dan kunt u: heel veel te weten komen op onze website: www.immanuelkerkveldhoven.nl waarop een profielschets en contactmogelijkheden Uw sollicitatie met CV graag voor 1 november 2011 naar de secretaris van de Beroepingscommissie [email protected]

Kerkinformatie  •  oktober 2011

30 |

•  a d v e r t e n t i e s

Protestantse Gemeente Rhenoy-Gellicum zoekt een

predikant (m/v) in deeltijd (60%)

De Protestantse Gemeente Bunnik is een actieve geloofs­ gemeenschap. Wij willen leven vanuit het Evangelie van Jezus Christus, geïnspireerd door Gods Geest. Kenmerkend voor onze gemeente is de diversiteit aan geloofsopvattingen. Wij kennen dan ook een brede variatie in kerkdiensten en activiteiten. Oecumene is voor ons vanzelfsprekend, evenals ‘de diaconale blik naar buiten’. Wij zoeken dan ook een enthousiaste

Rhenoy en Gellicum zijn twee kleine dorpen gelegen aan de Linge. Ze maken deel uit van de gemeente Geldermalsen, gesitueerd in een toeristisch aantrekkelijk gebied in de West-Betuwe. De middelen van bestaan zijn vooral landbouw en fruitteelt met de bekende bloeiende boomgaarden in het voorjaar. Wat zijn Uw werkzaamheden? • U gaat de gemeente voor in de zondagse eredienst. • U leidt de catechese en steunt de kindernevendienst. • U verzorgt het pastoraat. • U voert overleg met andere gemeenten en collega’s. • U werkt samen met de Rooms-Katholieke parochie, o.a. door het vormgeven van enkele oecumenische vieringen per jaar. • U geeft godsdienstonderwijs aan o.b.s. De Bloeiende Betuwe. Wie zoeken wij? • Een (jong) lid van de Protestantse Kerk met een ruime blik op geloof, kerk en maatschappij. • Een voorganger die in boeiende preken de bijbel weet te vertalen naar het hier en nu. • Iemand die begrijpt wat er in een dorp leeft en zich daar ook thuis voelt. Wij bieden: • Een hartelijke en open gemeente. • Een betrokken kerkenraad. • Vrijheid om goede ideeën gestalte te geven. • Een ruime vrijstaande pastorie. • Arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk. Meer informatie: Een informatiepakket is op aanvraag verkrijgbaar bij de secretaris van de beroepingscommissie, AC.van Iterson, Rhenoyseweg 25, 4152 EK Rhenoy. Tel. (0345) 68 12 59, e-mail : [email protected]. Interesse? Wij zien uw sollicitatie met CV met belangstelling tegemoet, tot uiterlijk 1 november 2011. Deze kunt u sturen naar bovengenoemd adres.

Kerkinformatie  •  oktober 2011

predikant(e) 80% die onze gemeente kan inspireren, begeleiden en opbouwen. Bent u een predikant die: • op inspirerende wijze Gods Woord vertaalt naar deze tijd; • samen met ons naar zingeving en geloofsverdieping wil zoeken; • ons helpt een open, gastvrije en toekomstgerichte gemeente te blijven; • gemeenteleden met diverse geloofsopvattingen kan verbinden; • gemakkelijk contact legt met jong én oud in onze gemeente; • pastoraat een warm hart toedraagt; • communicatief sterk is en in moderne media een kans ziet; • met gevoel voor verhoudingen ons helpt de overstap te maken naar één kerkgebouw; neem dan contact met ons op. Wij bieden: • een ondernemende gemeente in Midden-Nederland; • vele enthousiaste vrijwilligers en een gemotiveerde kerkenraad; • samenwerking met een kerkelijk werker (8 u/w); • een pastorie met tuin. Wilt u een indruk krijgen van onze gemeente, bezoek dan onze website (www.pgbunnik.nl). Voor vragen en een informatiepakket kunt u contact opnemen met de secretaris van de beroepings-commissie. Uw sollicitatie ontvangen we graag voor 22 oktober 2011. Beroepingscommissie Protestantse Gemeente Bunnik Dhr. L.N. Vernie, secretaris Prins Bernhardstraat 3, 3981 BL Bunnik (030) 656 90 10, [email protected]

OVERLEEFT UW KERK? Voorkom kerksluiting: herbestemming en sluitende exploitatie is mogelijk, mét behoud van ruimte voor de eredienst! Allround advies voor kerkenraden en gemeenteleden. Subsidie drukt de prijs. Meer informatie: www.herbestemmingkerk.nl

|

UITNODIGING

VOORGANGERSDAGEN

De ChristenUnie komt graag in contact met predikanten uit verschillende kerken. Onze Tweede Kamerleden nodigen u daarom uit om in Den Haag met ons in gesprek te gaan over politiek en maatschappij. We bieden u een afwisselend programma, gericht op uitwisseling van ideeën. U kunt kiezen uit drie verschillende data: 24 oktober, 7 of 14 november. Voor opgave en meer informatie kunt u een email sturen naar [email protected] of bellen met 033 422 69 80. Opgeven kan tot 10 oktober en is geheel kosteloos. Graag tot in de Tweede Kamer!

Christelijke lectuur in aangepaste leesvormen! De CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, heeft een grote collectie kranten en tijdschriften in gesproken vorm, in braille en in grootletter. Ook diverse liedbundels, psalmboeken en de verschillende vertalingen van de Bijbel zijn in aangepaste leesvormen te verkrijgen bij de CBB. Verenigingen, bedrijven en organisaties kunnen hun lectuur bij de CBB laten omzetten in de verschillende leesvormen. Wilt u meer informatie? Bel dan naar 0341 565 499 of mail naar [email protected]. CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden Postbus 131 • 3850 AC Ermelo • Tel. 0341 565 499 www.cbb.nl • [email protected]

Donatus verzekert kerkgebouwen en alles wat daarbij hoort. Zoals doopvonten, kanselbijbels en orgels. Ook voor vrijwilligers en werkers in kerkelijke dienst hebben we passende verzekeringen. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om met een gerust hart uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Donatus is een onderlinge verzekeringsmaatschappij zonder winstoogmerk. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

Donatus verzekert vertrouwd www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Kerkinformatie  •  oktober 2011

31

Kerkinformatie  •  oktober 2011