Kerk en Wereld Nieuwsbrief

KERK EN WERELD

Kerk en Wereld

Nieuwsbrief

2015 Eigen activiteiten Samenwerkingspartners Projectsubsidies Jaarverslag 2014

Van de oud-voorzitter Namens de laatste bestuurders van de Stichting Kerk en Wereld schrijf ik met gepaste trots en tegelijk gevoelens van spijt het voorwoord voor deze laatste nieuwsbrief. Het bestuur heeft niet kunnen voorkomen dat de Stichting Kerk en Wereld als zelfstandige stichting met een eigen financieel beleid werd opgeheven. Als bestuurslid teken je normaliter voor een bepaalde tijd en geef je het stokje daarna weer door en dan weet je dat je een goed doel gediend hebt. Dit overdragen is nu niet mogelijk. We hebben er wel, met professionele ondersteuning van Esther Dwarswaard, onze toegewijde bestuurscoördinator, een prachtig laatste jaar van gemaakt.

Beter resultaat Het afgelopen jaar was weer een record jaar: de opbrengst van het vermogen en de giften van de dona teurs stelden de stichting in staat om veel aanvragen voor projecten en initiatieven te steunen. Nog nooit konden we zoveel projecten ondersteunen. Nog nooit organiseer den we zo’n fantastische Kerk en Wereld conferentie en een eveneens prachtige bijeenkomst over fonds werving. Nog nooit waren we zo eensgezind over de verdienste en het nut van onze stichting voor de Neder landse samenleving en de bijzondere plek van onze ‘voorpost’ van de kerk daarin. Kerk en Wereld heeft in de huidige vorm maar tien jaar bestaan. Zij heeft in die tien jaar veel kunnen betekenen, juist voor mensen die een idee hadden en met een beetje geld een prachtig initiatief konden realiseren. We laten maar moeilijk los, omdat we zoveel mogelijkheden zagen voor de toe komst, juist met een beetje geld als ondersteuning van nieuw projecten. Projecten en initiatieven die wij ontvingen maakten ons altijd enthou siast, zelfs als we ze moesten afkeuren omdat ze niet geheel binnen onze doelstellingen pasten. Vaak zeiden we tegen elkaar: daar doen we het voor, dit maakt dat ik erin geloof! Wij hopen

2

|

Kerk en Wereld nieuwsbrief 2015

dat u van de verslagen in deze nieuws brief net zo geniet als wij. Toekomst: nieuwe projecten mogelijk maken Het is de bedoeling van de PKN om subsidies te blijven verstrekken binnen de doelstelling van Kerk en Wereld, onder leiding van een commissie van de Dienstenorganisatie. Het vermogen van Kerk en Wereld wordt vanaf 1 januari 2015 door de Dienstenorganisatie beheerd als een bestemmingsfonds. We vertrouwen erop dat de Diensten organisatie ons werk voortzet en wensen haar daarbij veel wijsheid en succes toe! Het is nu belangrijk dat er veel aanvragen worden gedaan bij de Dienstenorganisatie van de PKN. We willen onze relaties daar van harte toe oproepen. Het verdient ook aanbeveling om eens een kijkje te nemen op de website geloofinjeproject.nl die met steun van Kerk en Wereld, Haella en anderen werd opgericht. Wellicht kan uw project met hulp van deze website gerealiseerd worden! Dank Wij danken de donateurs en de aanvragers van subsidies voor hun steun

en hun enthousiasme. Onze vaste partners Oikos, Dienstenorganisatie van de PKN en NieuwW!J voor het mooie werk dat zij vol enthousiasme doen. Onze hoogleraar Joep de Hart en zijn twee promovendae voor hun wetenschappelijke bijdrage aan de analyse van de plaats van geloof en kerk in de samenleving. Joke Koehler voor het jarenlang bijhouden van het donateursbestand en de ondersteuning van het curatorium van de leerstoel van Joep de Hart. We danken Esther Dwarswaard voor de enorme steun die zij vele jaren – vijftien – was voor het stichtings bestuur in het voorbereiden van de beoordeling van de projecten, het contact houden met de relaties en haar warme en deskundige verbondenheid met de doelstelling van Kerk en Wereld. Het ga u allen goed. Renske Oldenboom, Delft

Mede namens: Meindert Bouma, Tolbert Cees Hendriks, Ede Huib Klamer, Amersfoort Jelle Miedema, Amsterdam Ardin Mourik-Geluk, Utrecht Anne Claire Mulder, Utrecht Arend Roos, Middelburg Rianne Sturm, Reeuwijk

> Eigen activiteiten

Joep de Hart

De hoofdactiviteit van Kerk en Wereld is het financieel ondersteunen van projecten op het grensvlak van geloof en samenleving. Daarnaast ontwikkelt Kerk en Wereld een drietal eigen activiteiten: De Kerk en Wereld Jongerenprijs (in oneven jaren), de Kerk en Wereld lezing (in even jaren – dus in 2014) en de Kerk en Wereld leerstoel die momenteel wordt ingevuld door prof. dr. Joep de Hart.

> Kerk en Wereld Leerstoel

Eind 2010 solliciteerde ik naar een buitengewoon hoogleraarschap, ingesteld door Kerk en Wereld, aan de Protestantse Theologische Universiteit. Die laatste was destijds nog gevestigd in Kampen, de plaats waar ik ben geboren en getogen. Het gaf een warm gevoel, elke keer dat ik, nadat de benoeming haar beslag had gekregen, vanaf het station de IJsselbrug overstak om door de Oudestraat naar de universiteits gebouwen te kuieren. Met de kernelementen van de traditie waarvoor Kerk en Wereld stond, had ik iets: inspiratie vanuit het Evange lie, religieuze vernieuwing, gericht heid op actuele maatschappelijke problemen. Op 16 december 2011 hield ik mijn inaugurale rede in de Bovenkerk te Kampen.

Officieel leg ik mij als hooggeleerde toe op ‘Nieuwe en vernieuwende vormen van christelijke gemeenschap in hun betekenis voor de Nederlandse samenleving’. Een mond veel te vol voor de journalisten en werkcontacten waarmee ik te maken had, reden waarom ik de omschrijving al snel ging afkorten tot het kernachtige ‘hoogleraar kerk en wereld’. Aha, nu wisten we tenminste weer waar we het over hadden. Het sloot bovendien mooi aan bij mijn publicaties, die zich bewegen op het terrein van de godsdienst sociologie en vooral gericht zijn op het in kaart brengen en duiden van lange termijn ontwikkelingen in kerk en religie en hoe die gerelateerd zijn aan ontwik kelingen in de samenleving. Vloedgolf Al voordat ik professorabel werd, had ik de nodige ervaring opgedaan met lezingen, gastcolleges, symposia en vertegenwoordigers van de pers. Maar de ware vloedgolf van uitnodigingen in de jaren die volgden op mijn benoe ming had ik niet zien aankomen. Noem het een gelegaliseerde vorm van narcisme, maar er waren jaren dat ik meer dan vijftig inleidingen gaf, van Groningen tot Venlo en van Haarlem tot Winterswijk. In de loop van vorig jaar ben ik daar fors op gaan besnoeien, zodat er meer energie vrijkwam voor andere activiteiten, zoals het begelei den van onderzoeken die door media werden georganiseerd (o.a. Trouw, KRO), advisering van maatschappelijke organisaties (binnen en buiten een kerkelijke setting), het geven van colleges en het schrijven van boeken en artikelen. Duo promotie Een belangrijke vrucht van de leerstoel is een duo promotieproject dat ik, samen met prof. dr. Henk de Roest, heb opgezet en begeleid. Het betreft een empirisch-theologisch onderzoek naar de ontwikkeling van pioniers

plekken in de Protestantse Kerk in Nederland. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Nadine van Hierden en Marinka Verburg, de afsluiting is gepland voor augustus 2018. Hoop Hoe het met het professoraat verder zal gaan, is op dit moment nog afwachten. Meer duidelijkheid is er over de toekomst van Kerk en Wereld. Zoals u weet houdt zij op te bestaan als zelfstandige stichting, een besluit dat veel stof heeft doen opwaaien. Gaat daarmee de rijke Kerk en Wereld traditie verloren? Ik vertrouw erop dat dit niet gebeurt, dat anderen het stokje over zullen nemen. De ware christen leeft tenslotte altijd vanuit de hoop. Misschien dat enige troost kan worden ontleend aan de woorden van de dichter T.S. Eliot. Het woord traditie (trādere: overdragen, doorgeven) suggereert een beweging, schreef hij. ‘Tradition cannot mean standing still.’ Joep de Hart Hoogleraar Kerk en Wereld Leerstoel voor geloofsvernieuwing

Kerk en Wereld Lezing Op 21 november 2014 vond in Amersfoort de Kerk en Wereld Lezing plaats. Onderwerp: de (on)mogelijk heden van de participatiemaat schappij. Hoofdspreker was Govert Buijs, bijzonder hoogleraar politieke filosofie en levensbeschouwing aan de Vrije Universiteit en bestuurslid van het wetenschappelijk instituut van het CDA. Na de opening van dagvoorzitter Naima Azough, voormalig GroenLinks Tweede Kamerlid, beet Lucas Bolsius, burge meester van Amersfoort het spits af. Hij toonde hij zich optimistisch over de

Kerk en Wereld nieuwsbrief 2015 |

3

transitie van de klassieke verzorgings staat naar de participatiemaatschappij en de decentralisatie van de langdurige zorg. Participeren is volgens hem geen nieuw fenomeen: ‘Er zijn altijd mensen geweest die niet wegkijken, maar elkaar helpen en aankijken.’ Ter illustra tie somde hij een reeks initiatieven op van Amersfoorters die laten zien dat het niet de gemeente is die de stad maakt, maar de mensen die er wonen. De nieuwe ontwikkelingen roepen echter ook dilemma’s op volgens Bolsius. ‘Is samen ook echt samen? Voor iedereen? Hoe kun je gemeen schapszin stimuleren? En welke rol kunnen de gemeente en de gemeen schap daarin vervullen?’ Niet goed voorbereid Na Bolsius’ inleidende bespiegelingen was het de beurt aan Govert Buijs. Volgens hem is de overgang van verzorgingsstaat naar participatie samenleving onvermijdelijk. Het is nodig om de almaar stijgende zorgkos ten te kunnen beteugelen en om meer en beter maatwerk te kunnen leveren. Hij kraakte echter ook een aantal kritische noten. Buijs distantieerde zich van de gedach te dat de burger teveel achterover zou leunen en zich meer zou moeten inzetten voor zijn medemens. Als samenleving zijn we ideologisch gezien niet goed voorbereid op de participatie samenleving. Het beroep dat wordt gedaan op het individu staat in schril contrast met het streven naar zelfont plooiing van de afgelopen decennia. De verzorgingsstaat was in feite een

Lucas Bolsius, burgemeester van Amersfoort

4

|


Govert Buijs

ontzorgingsstaat, ingegeven door de gedachte dat anderen de zorg voor ons doen, waardoor het individu alle vrijheid heeft te doen wat hij wil doen. Dit streven naar zelfontplooiing heeft geleid tot een algehele minachting van de zorg. Hoewel vrijwilligerswerk en mantelzorg in de jaren tachtig en negentig niet ‘sexy’ waren, is men dat toch op grote schaal blijven doen. We lopen echter wel tegen grenzen aan. Door de vergrijzing neemt het aantal vrijwilligers af en dat zal leiden tot overbelasting. Daarnaast lijkt er een verschuiving te zijn van de zorg naar ‘leuk’ vrijwilligers werk. Verder heeft de secularisering van de samenleving ertoe geleid dat steeds minder kerkleden aan vrij willigerswerk doen. De kerk als ‘oefenplaats van barmhartigheid’ speelt nog slechts een bescheiden rol. Nieuwe morele taal Volgens de hoogleraar staan we op een kruispunt en moet er nog veel gebeu ren om van de participatiemaatschappij een succes te maken. Zo moet het individuele denken plaats maken voor gemeenschapsdenken. We zijn juist aangewezen op elkaar. We moeten dat erkennen en een nieuwe morele taal ontwikkelen. Een taal waarin we onze coöperatieve kanten meer beklem tonen. Buijs sprak in dit verband van een agapeïsche revolutie. Agapeïsch komt van het Griekse woord Agape dat liefde betekent. ‘Geen zelfopoffering, maar samen op weg gaan naar een ruimte waarin je beiden bloeit.’ Nieuwe morele oefenplaatsen Buijs ziet drie hoofdmotieven om betrokken te zijn bij elkaar. Allereerst de

biologische factor: mantelzorg doe je meestal voor familie. Het is geen vrije keuze; het komt op je weg. Hiervoor zijn ondersteuningsmechanismes nodig en een overheid die niet wegkijkt. Een tweede motief is wederkerigheid. ‘Ik geef omdat ik zelf ook wil ontvan gen,’ lichtte Buijs toe. ‘We moeten daarom ook denken aan coöperatieve samenwerkingsvormen.’ Hij noemde de mogelijkheid van tijdsbanken, waarbij je de tijd die je aan vrijwilligers werk besteedt later zelf in de vorm van hulp kunt terugvragen. Het derde motief is dankbaarheid. ‘Je wilt wat bijdragen aan de samen leving waar je zelf ook veel van ontvangen hebt’, legde Buijs uit. ‘Juist hier speelt een nieuwe morele taal een grote rol. Een taal die mensen aan spreekt op hun eigen bijdrage aan de samenleving. Daarnaast benadrukte Buijs dat er nieuwe morele oefen plaatsen moeten komen. Dat kunnen heel onverwachte plekken zijn, zoals het commerciële tv-programma Geer & Goor: waarheen waarvoor? Buijs: ‘Veel mensen hebben zich naar aanleiding van dit programma aangemeld om maatje van een oudere te worden’. Al met al toonde de hoogleraar zich voorzichtig optimistisch over de participatiemaatschappij. ‘Er dienen zich vele nieuwe mogelijkheden aan, maar we moeten er niet te lichtvaardig over denken’, waarschuwde hij tot slot. Cabaretière Riet Karsenberg sloot de inspirerende middag af met een hilarische parodie op de participatie maatschappij. Met dank aan Elze Sietzema-Riemer.

> Einde en een nieuw begin Tijdens de Kerk en Wereld lezing hielden de voorzitter en de secretaris van het bestuur een korte speech waarin zij ieder op eigen wijze het thema van de middag – participatie maatschappij – verbonden met de geschiedenis en missie van Kerk en Wereld. Beide speeches zijn hier afgedrukt.

> Terugblik Sinds haar oprichting, bijna zeventig jaar geleden, is Kerk en Wereld een bezielde en bezielende organisatie geweest. Door de jaren heen wilden alle bestuurders en medewerkers, net zoals wij nu, een vernieuwde kerk in een vernieuwde samenleving stimuleren. Kerk en Wereld was indertijd, en is ook nu nog, een ontmoetingsplek en kristallisatiepunt voor geëngageerde mensen, die aangesproken worden door de drang tot vernieuwing van kerk en samen leving. Een plaats waar brandende vragen aan de orde komen, een geestelijk station om bij te tanken. Zulke plekken zijn kostbaar in kerk en wereld. Niet alleen kostbaar maar ook broodnodig, in de participatie maatschappij en in de kerk. Van instituut naar fonds Toen het vormingsinstituut Kerk en Wereld werd opgeheven, werd gestart met een fonds. Een fonds dat financi eel niet afhankelijk zou zijn van de kerk maar dat zou leven en geven van de opbrengst van haar vermogen en de vele gulle giften van donateurs. Dat fonds, dat vanaf 2004 functioneert, heeft veel enthousiaste en verbindende activiteiten, boeken, conferenties en organisaties ondersteund. Activiteiten die blijk geven van een verlangen om te participeren in de maatschappij en vorm te geven aan de samenleving. Velen die een bijeenkomst, evenement

of conferentie organiseren, weten Kerk en Wereld te vinden. Participatiemaatschappij niet nieuw De participatiemaatschappij is niet iets nieuws. Al voor de term werd geïntro duceerd ontving Kerk en Wereld subsidieaanvragen voor projecten die getuigen van een groot verlangen naar participatie en verbinding tussen kerk en samenleving. Het gaat daarbij om vrijwillige participatie, mensen hebben er zin in, zijn gemotiveerd om iets te organiseren, deel te nemen. In handen van een liberale en toch heel sturende overheid lijkt de participatiemaatschap pij nu een verplichting te worden. Evelien Tonkens zegt daarover in een artikel in NRC Handelsblad (1 nov. 2014): “Als de overheid zich terugtrekt, participeren mensen juist minder.” Zo bezien wordt mensen eerder het initiatief ontnomen dan dat zij worden gestimuleerd: hun vrijwillige activiteiten worden niet op prijs gesteld, zij moeten nu verplicht taken op zich nemen. Voorpost Kerk en Wereld ondersteunt verande ring en vernieuwing op het grensvlak van kerk en maatschappij. Door haar ontwikkeling en geschiedenis heeft zij een neus voor vernieuwing en verbin ding in de maatschappij. Dat is meer dan ooit nodig. Ik weet niet wie onze stichting het meest nodig hebben: de kerk of diegenen die met hun initiatieven vrijwillig bijdragen aan die participatie maatschappij. In mijn ogen heeft de kerk een stichting als Kerk en Wereld meer dan ooit nodig. Ze kan niet zonder een voorpostorganisatie als Kerk en Wereld, die de beleidsvrijheid heeft om vernieuwende en bezinnende impulsen in de samenleving te stimuleren en te bevestigen en initiatieven te nemen. De financiële steun komt daar terecht, waar mensen gemotiveerd partner schappen aangaan tussen kerk en buurt, geloof en samenleving.

Zo zette Kerk en Wereld de bezinning op ecologie, over de Urban Future, op de kaart. Evenals de dialoog tussen mensen in de samenleving over welke richting het op moet met die samenleving. Ik denk aan organisaties, waar mensen het initiatief hebben genomen, een beweging zijn gestart voor sociale, verbindende, kritische, aan het denkenzettende projecten; projecten waaraan Kerk en Wereld subsidie heeft gegeven, zoals de websites NieuwW!J, Nieuwe Moskee en Verbeterdewereld; films als Houdt God van vrouwen en Gods Lam; de theatervoorstelling As I left my Father’s house. Tekenen van hoop Het zijn stuk voor stuk initiatieven, genomen vanuit het verlangen om de samenleving van binnenuit te vernieu wen, en door de kerk en de wereld herkend als de moeite waard. Dit is participatie, veel meer dan mensen dwingen om voor elkaar te zorgen tegen de klippen op. Het is een visie en een bijdrage die ook de maatschappij hard nodig heeft, juist wanneer de lasten worden afgewenteld op zwakke burgers. Als teken van hoop noem ik het het Crowdfundingsproject dat is opgezet door Esther Dwarswaard, Geeske Zanen en Greco Idema, met de mooie titel geloofinjeproject. Door middel van crowdfunding wordt geld ingezameld voor nieuwe initiatieven op het gebied van religie en samenleving. Daarnaast noem ik het onderzoek van Joep de Hart op de Kerk en Wereld leerstoel en aan zijn twee promovendae die een onder zoek zijn gestart naar pioniersplekken in de PKN. Tot slot denk ik aan al die bevlogen jonge mensen die hun eigen weg zoeken in deze maatschappij die, al dan niet gesteund door een fonds als Kerk en Wereld, hun verlangen naar een vernieuwde kerk en vernieuwende samenleving vormgeven. Renske Oldenboom Oud-voorzitter bestuur Kerk en Wereld


5

> Omzien De laatste Kerk en Wereld conferentie in november 2014 had als thema de participatiemaatschappij. Over dat begrip – dat ons aanspreekt en waar we kritisch op zijn – wilden we het hebben. Het begrip raakt aan een verlangen om deel te nemen aan het samenleven, om op één of andere manier bij te dragen aan het geheel. Je zou dit ook het verlangen naar zin en betekenis van het eigen leven, het eigen mens-zijn kunnen noemen, het verlangen naar een leven in waardig heid, naar een leven als beeld van God. Daaronder gaat de intuïtie schuil dat mensen relationele en creatieve wezens zijn, die groeien in de ontmoe ting met de ander en zo bijdragen aan het relationele verband. Mensen mogen niet verpieteren door buitenslui ting, of in omstandigheden leven die hun waardigheid aantast. Deze visie, dat het goede leven mede samenhangt met de mogelijkheid om deel te nemen en vorm te geven aan het samenleven, vinden we terug in de thema’s die de Stichting Kerk en Wereld de afgelopen jaren als richtsnoer heeft gekozen om projecten te subsidiëren.

Thema’s als duurzame welvaart, bruggen slaan, solidariteit tussen generaties, levensbeschouwelijke en interreligieuze ontmoeting en actualise ring van het christelijk geïnspireerd handelen. Verrassend Een groot deel van de projecten die wij in het kader van deze thema’s hebben gesubsidieerd gaat over leven in verbinding, hetgeen tegelijk leven met verschillen is – verschillen in leeftijd, etniciteit, seksuele voorkeur, religie, gender, of met historisch onrecht zoals slavernij. Die projecten – toneelvoorstellingen, boeken, tentoonstellingen, netwerken, acties – hebben als gemeenschappe lijke noemer dat ze richting geven aan het samenleven. Het zijn stuk voor stuk geweldige voorbeelden van het verlangen om te participeren in de maatschappij en deze zo mede vorm te geven. Als bestuur zijn wij elke keer weer verrast geweest door de creativiteit en energie, het verlangen naar een samenleven in gerechtigheid en barmhartig heid die uit de projectaanvragen spreekt. Vanuit dat perspectief is het dus geen wonder dat het thema participatiemaat schappij is gekozen als thema voor de laatste conferentie die wij hebben

georganiseerd. Kerk en Wereld gaf immers met haar subsidies vorm en richting aan de participatiemaatschappij, nog voor dat woord opgeld deed. Kritisch Maar wij zijn ook kritisch over dat concept. Allereerst omdat de overheid het inspirerende van de participatie maatschappij laat samengaan met grote bezuinigingen. Maar belangrijker is nog dat de participatiemaatschappij wel aanhaakt bij het verlangen om deel te nemen aan de samenleving, maar niets heeft bedacht voor de rotklussen, klussen die tegelijkertijd noodzakelijk zijn én met afschuw omgeven. Weinig mensen zullen zeggen: ‘ja dat vind ik leuk om te doen, daar steek ik vrijwillig mijn tijd in’, terwijl een rechtvaardige en menswaardige samenleving staat of valt met de manier waarop we met deze noodzakelijke arbeid omgaan en de manier waarop we deze arbeid verdelen. Kortom, de participatiemaat schappij is een mooi woord waarmee het verlangen van velen om deel te nemen aan het samenleven wordt uitgelicht en zichtbaar gemaakt. Maar er moet nog veel gebeuren om het rechtvaardig, barmhartig en menswaar dig te maken. Anne-Claire Mulder Oud-secretaris bestuur Kerk en Wereld

> Terugblik in vogelvlucht In deze laatste nieuwsbrief van de Stichting wil ik mij graag tot u als relatie van Kerk en Wereld richten. Ik werkte al bij Kerk en Wereld toen het nog een Vormings- en Trainingsinsti tuut was op het landgoed De Horst in Driebergen. Toen dit Instituut begin 2003 werd opgeheven ben ik bij Stichting Oikos gaan werken voor diverse projecten, waaronder de bestuursondersteuning van Stichting Kerk en Wereld, die in een andere vorm verder ging. Renske Oldenboom, Anne-Claire Mulder en Naima Azough tijdens Kerk en Wereldlezing

6

|


Esther Dwarswaard

Gaandeweg groeide deze functie steeds meer uit tot hoofdtaak. In de beginfase had het bestuur nog geen afgebakende plannen voor de beste ding van het vermogen, dat was vrijgekomen door de verkoop van het landgoed en aangevuld werd door de trouwe donateurs. De eerste twee jaar was het vooral zoeken, maar daarna kwam daar steeds meer duidelijkheid over: Kerk en Wereld gaat haar missie, die zich richt op het grensvlak van geloof en samenleving, vervullen door initiatieven uit de samenleving te steunen, vooropgesteld dat ze binnen de (maatschappelijke) thema’s passen die het bestuur had vastgesteld. Naast de contacten met vaste samen werkingsverbanden met de Dienstenor ganisatie van de PKN en Stichting Oikos (en later ook NieuwW!J) heb ik me vooral beziggehouden met de kleinschalige subsidieaanvragen, van 500 tot 15.000 euro. Ik heb dat ontzettend dankbaar werk gevonden. Het is toch geweldig dat je je eigen organisatiedoelen kunt realiseren door creatieve en inspirerende initiatieven van anderen te ondersteunen! Ik heb genoten van de contacten met vele subsidierelaties, evenals van de creativiteit in de aanvragen, waarbij telkens weer op andere wijze vanuit religieuze inspiratie een bijdrage werd geleverd aan de samenleving. Ik heb ook genoten van het werken voor het bestuur; in de loop der tijd heb ik aardig wat bestuursleden zien komen

en gaan. Allemaal bevlogen mensen die zich in hun vrije tijd bogen over vele subsidieaanvragen, en daarnaast de koers uitzetten en met relevante partijen overlegden. De laatste drie jaren werd mijn werk mede gekleurd door de dreigende overname / fusie met de Protestantse Kerk Nederland. Het bestuur heeft altijd gevonden dat Kerk en Wereld haar doelstellingen het beste als zelfstan dige stichting kan realiseren, en daar stond ik achter. Het is anders gelopen. Het is goed dat er duidelijkheid is, en ik ben blij dat de PKN zo duidelijk aan geeft dezelfde werkwijze aan te houden voor het fonds. Voorlopig blijf ik vanuit Oikos nog adviseren over subsidieaanvragen en evaluaties. Aan het eind van 2015 zal mijn werk in het geheel zijn overgedragen aan de Dienstenorganisatie van de PKN. Veel dank aan u allen voor uw bijdrage aan het bloeien van Kerk en Wereld! Esther Dwarswaard Beleidsmedewerkster

> Kerk en Wereld in 2015 Het zal u niet ontgaan zijn. Deze nieuwsbrief markeert een duidelijke verandering in de uitvoering van de activiteiten van stichting Kerk en Wereld. In de loop van dit jaar wordt het werk van Kerk en Wereld geïnte greerd binnen de Dienstenorganisa tie van de Protestantse Kerk. Het werk van Kerk en Wereld zal worden voortgezet als het ‘Fonds Kerk en Wereld’ van de PKN. Wat betekent dat voor de subsidieverstrekking aan projecten en de activiteiten?

zaamheden zal overnemen. Deze commissie zal verantwoordelijk zijn voor de beoordeling en besluitvorming van subsidieaanvragen en zorgdragen voor de voortzetting van de bestaande activiteiten: de Kerk en Wereld Leer stoel, de tweejaarlijkse Kerk en Wereld Lezing en de tweejaarlijkse Kerk en Wereld Jongerenprijs. De door de stichting Kerk en Wereld opgestelde missie en visie zijn ook het richtinggevende, inhoudelijke kader voor de nieuwe commissie. De commissie zal, evenals in de huidige situatie, door middel van thema’s daarbin nen speerpunten formuleren. Tenslotte krijgt de commissie de opdracht het te voeren beleid voor te bereiden en voorstellen te doen voor het budget voor de subsidieverstrekking aan projecten. De commissie zal jaarlijks een inhoudelijk verslag van haar werkzaamheden uitbrengen, waarover we u via de nieuwsbrief zullen informeren. Het vermogen wordt ondergebracht in een apart ‘Bestemmingsfonds Kerk en Wereld’ met als specifieke bestem ming ‘projecten op het grensvlak van kerk en wereld’. De ontwikkelingen van het bestemmingsfonds (verstrekking van subsidies, kosten en opbrengsten) zullen door het bestuur van de dien stenorganisatie apart vermeld worden in de jaarrekening van de Protestantse Kerk. Ook daarvan zullen we u via de nieuwsbrief op de hoogte blijven houden. Ondanks alle organisatorische verande ringen hopen we zo continuïteit te geven aan de missie van Kerk en Wereld en een betrokken partner te zijn bij de bezinning op vraagstukken die gaan over geloof en samenleving. Henk Hogendoorn Fonds Kerk en Wereld van PKN

Het betekent een verandering in de uitvoering maar niet in de visie, missie en inhoud van het werk. Voor het Fonds Kerk en Wereld is een commissie ingesteld, die later dit jaar de werk


7

> Samenwerkingsrelaties Kerk en Wereld draagt bij aan drie partnerorganisaties, te weten de Dienstenorganisatie van de Protes tantse Kerk in Nederland, Stichting Oikos en Nieuw W!J. Hieronder leest u over activiteiten die zij hebben georganiseerd als onderdeel van het meerjarenprogramma dat in overleg met Kerk en Wereld wordt uitgevoerd.

> Dienstenorganisatie PKN Enkele afdelingen van de Diensten organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voeren projecten uit die in overleg met Kerk en Wereld worden ontwikkeld.

Zorgzame Kerk Het project Zorgzame Kerk is in 2014 van start gegaan. Achtergrond is dat er momenteel een omslag plaatsvindt van ‘zorgen voor’ vanuit de over heid naar een samenleving waarin de ‘eigen kracht’ van burgers en hun sociale netwerk centraal staan. Deze verandering gaat gepaard met bezui nigingen waardoor mensen in nood dreigen te komen. Dit vraagt van kerken een herbezinning op hun rol in de samenleving en hun pastorale en diaconale activiteiten. Het project Zorgzame Kerk voedt, onder steunt en begeleidt die herbezinning en de vertaling daarvan in concrete activiteiten.

8

|


Momenteel wordt in achttien gemeenten een pilot gedraaid op de vier deelterreinen van Zorgzame Kerk: ‘kerk als schakel’, ‘knooppunt levens vragen’, ‘zorgmaatjes’ en ‘kerk als lobby’. Uitgangspunt van het laatste deelproject is de verandering in de zorg waardoor er minder professionele aandacht is voor het alledaagse wel en wee van mensen. De verwachting is dat allerlei vormen van dagbesteding verdwijnen. Als er geen andere vorm van zorg voor in de plaats komt, verdwijnt daarmee de vraag ‘hoe gaat het met u’ uit het leven van de gebruikers. En deze vraag is de core business van de kerk. Juist binnen de kerk zijn mensen toegerust om met anderen in gesprek te gaan over hoe het met hen gaat, waar ze hun kracht vandaan halen, waar ze zich zorgen over maken, wat hun blijdschap is, hun verdriet, hun levensverhaal.

Sirkelslag School Sirkelslag School is een perfect mid del om invulling te geven aan levens beschouwing of godsdienstonder wijs. Het is een spannend, interactief spel waarbij op een laagdrempelige en ontspannen manier een centraal thema binnen het christelijk geloof wordt overgebracht aan kinderen en jongeren. In 2013 en 2014 werd Sirkelslag School in februari – na de Citotoets – georga niseerd. Aan beide edities werd door ongeveer tweehonderd schoolklassen deelgenomen. Vanwege het verschui ven van de Citotoets vindt Sirkelslag School in 2015 plaats op de eerste vrijdag in juni. Thema is ‘Een wereld te winnen’ en gaat over goed omgaan met anderen en met de schepping.

Net als in 2013 en 2014 zullen Wijnand Speelman (presentator bij de NCRV) en Klaas van Kruistum ( hèt gezicht van Z@ppelin) in juni 2015 Sirkelslag presenteren.

Dag van de Dialoog in Gelderland Eén van de belangrijkste conclusies bij de afsluiting van dit project is dat de Dag van de Dialoog een belangrij ke terugkerende activiteit is gewor den in de vijf plaatsen in Gelderland waar deze dag de afgelopen jaren georganiseerd is. Lokale organisaties ervaren de Dag van de Dialoog als een zinvolle activiteit die onder meer aan de sociale cohesie in de lokale samenleving bijdraagt, hetgeen nodig is in tijden van politieke en sociale polarisatie en maatschappe lijk onbehagen. Een van de belang rijkste uitgangspunten is het werken aan verankering, zodat deze dag door lokale organisaties georganiseerd wordt. Concluderend kan gesteld worden dat de Dag van de Dialoog in drie van de vijf plaatsen goed verankerd is en de continuïteit is gegarandeerd. In alle plaatsen zijn er voldoende mensen bekend met de organisatie,

Dag van de Diaoloog in Doetinchem

voldoende getrainde gespreksleiders beschikbaar en is er enthousiasme bij diverse organisaties om door te gaan. Dit enthousiasme komt voort uit de overtuiging dat de Dag van de Dialoog een uitstekend middel is om mensen bij elkaar te brengen, die in gesprek gaan aan de hand van een aansprekend thema. In 2014 hebben bijna veertig organi saties meegewerkt. Er waren ongeveer 250 deelnemers en er zijn twaalf nieuwe gespreksleiders getraind. Het project is begin 2015 afgerond met de uitgave van een handleiding.

MarcusConnect in Moerwijk

MarcusConnect MarcusConnect is een missionair project dat vanuit een heldere ker kelijke identiteit een nieuwe geloofs gemeenschap wil creëren en zoekt naar een nieuwe expressie van kerkzijn naast de bestaande Marcuskerk in de Haagse wijk Moerwijk. Belangrijke activiteit is de buurttuin in het aan de Marcuskerk grenzende gemeenteplantsoen. Buurtbewoners worden uitgenodigd om in de tuin langs te komen en eventueel mee te helpen. Zo ontstaan er gesprekken en leren buurtbewoners elkaar kennen. Rondom de tuin ontstaat gemeenschap. Er wordt nauw samengewerkt met de Kinderwinkel, St. Mooi en de wijk verpleegkundigen. Twee middagen per week is de tuin open en werkt een groeiend aantal vrijwilligers er. Tegelij kertijd komen er veel mensen langs om er te zitten, te kijken of te spelen. Op 25 maart van dit jaar bracht de Commissaris van de Koning in ZuidHolland, Jaap Smit, een werkbezoek aan het project. Voor een rondetafel gesprek schoven vertegenwoordigers van gemeente, onderwijs, welzijn en vrijwilligers uit de wijk aan. Over de vraag wat het verdwijnen van de kerk uit Moerwijk zou betekenen, waren de deelnemers het snel eens: als de Marcuskerk haar deuren sluit, gaat er een belangrijke voorziening verloren. Wijkmanager Ruby de Boer vat het zo

samen: ‘De kerk – Marcuskerk, MarcusConnect en de Kinderwinkel tezamen – is een anker in de wijk.’

Het verhaal en de moraal In de visienota ‘De hartslag van het leven’ heeft de synode aangege ven de ethische bezinning te willen stimuleren in de kerk. In de afge lopen drie jaren werd daaraan met ‘Het verhaal en de moraal’ concreet vormgegeven. In 2012 sprak de Generale Synode over de eerste handreiking ‘Wij en ons werk’, in 2013 over ‘Familie als gegeven’ en in 2014 over de handreiking ‘Wij en ons lichaam’. De handreiking ‘Wij en ons werk’ is op verzoek van de synode ter bespreking toegestuurd aan werkgevers- en werknemersorganisaties, politieke partijen en de Raad van Kerken in Nederland. Na verwerking van de opmerkingen door de synode zijn de handreikingen gepubliceerd op de website van de PKN en in druk verschenen. In 2015 zullen de drie brochures aan de predikanten en/of kerkenraden worden aangeboden en daarna ook met hen worden geëvalu eerd. Op basis van die evaluatie bepaalt het moderamen hoe verder vorm gegeven zal worden aan de reeks ethische bezinning.

Jongeren geloven in duurzaamheid Het project Jongeren geloven in duurzaamheid wil jongeren de mogelijkheid bieden om binnen hun kerk actief aan de slag te gaan met duurzaamheid. In het eerste jaar is een aantal jongeren van start gegaan als klimaatambassa deur in hun eigen kerk. De deel nemende gemeenten hebben mooie en concrete resultaten geboekt: het energieverbruik ging omlaag, er werd gewerkt aan een verantwoord inkoop beleid en een bewust papiergebruik. In het tweede jaar hebben we geconstateerd dat de kwantitatieve doelstellingen niet gehaald zouden worden. Het aantal participerende jongeren en kerken bleef te klein. Daarom is het project in 2014 afgerond met het tweede Be The Change Event dat op 10 mei 2014 plaatsvond. Henk Hogendoorn Dienstenorganisatie Protestantse Kerk www.pkn.nl


|

9

> Stichting Oikos Stichting Oikos is een oecume nische ontwik kelingsorganisatie die werkt aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. In overleg met Kerk en Wereld heeft Oikos programma’s ontwikkeld over de thema’s Kerk, samenleving en duur zaamheid en Toekomstbestendige samenleving.

Kerk, samenleving en duurzaamheid Hoe komt de samenleving in de kerk aan de orde? Besteedt de kerk daarbij aandacht aan de (contrast) ervaringen die mensen door hun – dagelijks – leven in die samenleving opdoen? Dat was de leidende vraag voor het werk dat Oikos in 2014 met de steun van Kerk en Wereld deed. De vraag kwam aan de orde tijdens een studiedag in november onder de titel ‘Samenleven in de Superkerk’. Daarnaast werd deze vraag, toege spitst op het thema duurzaamheid, aan de orde gesteld in een aantal andere activiteiten.

03-01-2011 12:44:30

Christiaan Hogenhuis tijdens studiedag Superkerk

10

|


Zo heeft Oikos er ook in 2014 op een vernieuwende manier aan bijgedragen de aandacht in kerken voor maat schappelijke vraagstukken te vergroten en te versterken. De respons op die activiteiten laat zien dat er een duide lijke behoefte is om de maatschappe lijke betekenis van kerken op een nieuwe manier zichtbaar te maken. Oikos gaat daar – uiteraard – in 2015 mee verder. Met de goed bezochte en levendige studiedag ‘Samenleven in de Super kerk’, een publicatie en artikelen daarover heeft Oikos de al vaak gestelde vraag over de relatie tussen kerk en samenleving omgekeerd: niet primair de vraag wat de kerk de samenleving te bieden heeft, maar de vraag hoe de samenleving – in de vorm van de ervaringen die mensen/kerkleden in hun dagelijks leven thuis, in het werk en ‘op straat’ opdoen – in het reilen en zeilen van de geloofsgemeenschap werkelijk aan de orde komt. Deze wending sluit aan bij vragen die spraakmakende theologen als Erik Borgman en Christa Anbeek – samen met Arjan Plaisier sprekers tijdens de studiedag – stellen. Het sluit ook aan bij gedachtenlijnen in de recente PKN-nota De hartslag van het leven. Vrijmoedig spreken De studiedag illustreerde aan de ene kant dat het gesprek over deze vraag en over de contrastervaringen die daarmee aan de orde gesteld worden niet eenvoudig is: omdat mensen in de kerken er verschillende kerkbeelden en taalvelden op na houden en omdat het gesprek van de deelnemers de bereidheid vergt de eigen kwetsbaar heid te laten zien. Aan de andere kant liet de studiedag ook zien dat dit gesprek mogelijk is. Het kwam zowel in de workshops als in de plenaire discussie op gang. Het vergt niet alleen een zeker vertrouwen en de bereidheid de eigen kwetsbaarheid te laten zien, maar vooral ook lef, vrijmoedigheid en de bereidheid verschillende talen – van de traditie en van de moderne samenleving – te blijven spreken en van elkaar te leren verstaan. Oikos

wil eraan werken dat er meer van dat soort plekken van ‘vrijmoedig spreken’ ontstaan. Kerken voor de toekomst Deze ‘omgekeerde’ benadering – hoe komen de samenleving en de ervaringen van mensen daarmee in de kerk aan de orde? – vormt ook de achtergrond van de methodiek die Oikos in het eerdere project Werk aan de wereld heeft ontwikkeld, en die op de website kerkenvoordetoekomst.nl is gepresenteerd als ‘zelfdoe-instrument’ voor lokale kerkelijke groepen die met duurzaamheid aan de slag zijn of willen. Feitelijk gaat het hier om aansluiten bij de vragen, ervaringen, verlangens en verwachtingen die mensen in een specifieke lokale gemeente hebben, gerelateerd aan duurzaamheid. Daarmee draagt de methode eraan bij dat er lokaal ruimte ontstaat voor het delen van die ervaringen en verlangens, als basis om gezamenlijk als kerken actief te worden, in dit geval vooral rond het brede begrip duurzaamheid. Deze methodiek biedt daardoor handvatten voor het eerder genoemde ‘vrijmoedig spreken’. Theologie en duurzaamheid Ter ondersteuning van het werken aan duurzaamheid heeft Oikos het netwerk Theologie en Duurzaamheid gestart, vanuit de vaststelling dat er behoefte is aan meer verdiepend materiaal over wat kerk, geloof en theologie te maken hebben met duurzaamheid. In het enthousiast gestarte netwerk participeren vertegenwoordigers van een aantal (theologische faculteiten van) universiteiten en hogescholen in Nederland en enkele relevante organisaties; katholiek en protestants, evangelisch en reformatorisch. Als we zeggen dat de wereld van God is en dat God betrouwbaar is, kunnen we dan stellen dat duurzaamheid een geschenk uit de ‘hemel’ is, was een van de vragen die in het netwerk naar voren kwam. Staat God garant voor de houdbaarheid en leefbaarheid van deze ‘wereld’? Dat zijn uitdagende vragen.

De antwoorden daarop zeggen iets over onze eigen rol en verhouding tot de ‘wereld’. Maar wat? Komt het goed met de wereld naarmate ook ons eigen handelen daarin goed is? Dan zou ons streven naar duurzaamheid ook beschouwd kunnen worden als een geschenk aan de ‘hemel’. Bij de beantwoording van dergelijke vragen komen al gauw allerlei theologische en kerkelijke verschillen naar voren. Hoog tijd voor een theologisch ‘goed gesprek’ over duurzaamheid. Tijdens een studiedag op 12 juni 2015 in Ede met de doelgroep van docenten en studenten theologie en religieweten schappen en predikanten, pastores en geïnteresseerden zal dit verder uitgediept worden. Dat zal ook het moment zijn waarop het netwerk zich presenteert.

Toekomstbestendige samenleving Oikos stelt de vraag hoe de samen leving in de kerk aan de orde komt vooral met het doel dat kerken ver volgens des te beter en zinvoller hun rol kunnen bepalen in de aanpak van maatschappelijke kwesties, zoals die van duurzaamheid. Toekomstateliers Deze vragen stelt Oikos ook aan groepen buiten de kerk. Voortbouwend op de voorgaande jaren heeft Oikos in 2014 een tiental zoge naamde Toekomstateliers met lokale overheden georganiseerd of onder steund, alsmede een op hetzelfde concept gebaseerde ‘Noordpool academie’ met scholen. In de toe komstateliers wordt de onderliggende motivatie en inspiratie van mensen met betrekking tot het vormgeven van een leefbare toekomst vertaald in een aanlokkelijke toekomstvisie en concrete plannen om deze visie te realiseren. Dat leidt tot nieuwe acties en onder linge samenwerking daarvoor. Oikos werkt hierbij samen met bijvoorbeeld de Vereniging Nederlandse Gemeenten internationaal, het Klimaatverbond van Nederlandse gemeenten, lokale

Deelnemers Toekomstatelier

gemeenten zoals de gemeente Utrecht en verschillende verbanden van maatschappelijke organisaties. Deze samenwerking stond o.a. in het kader van de uitvoering van het Energie akkoord dat de Rijksoverheid heeft gesloten met de andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Aan de Noordpoolacademie (met medewerking van avonturierster Bernice Noteboom) hebben enkele basisscholen en scholen voor voort gezet onderwijs in de regio Den Haag meegedaan. Daarin is met leerlingen en docenten gezocht naar acties die zij in hun eigen omgeving kunnen oppakken om de Noordpool te behoeden voor de effecten van versnelde klimaatverandering. Bovendien heeft Oikos in het kader van de Toekomstateliers bijdragen aan de meningsvorming over hoe de maat schappelijke besluitvorming over eindberging van langdurig radioactief afval georganiseerd zou moeten worden. Dit gebeurde in enkele workshops die door ECN en TNO waren opgezet. Kerk en samenleving, inspiratie en transitie Op al deze manieren legt Oikos een verbinding tussen kerk en samenleving en tussen de inspiratie van mensen en de grote veranderingen of transities die in de samenleving moeten plaatsvinden met het oog op duurzaamheid. Daar gaat Oikos in 2015 mee verder. Daarbij willen we o.a. duidelijk laten zien hoe kleinschalige actie van individuen en

kleine groepen, al of niet in de kerken, bijdragen aan die grote veranderingen. Omdat in 2015 op het niveau van de Verenigde Naties belangrijke besluiten genomen zullen worden over het klimaatbeleid en over de opvolgers voor de mondiale armoede- en ontwikke lingsdoelen – de zogenaamde Millen nium Ontwikkelingsdoelen – zullen we deze beslissingsmomenten als aangrijpingspunt gebruiken. Christiaan Hogenhuis Stichting Oikos www.stichtingoikos.nl www.kerkenvoordetoekomst.nl

> Nieuw W!J

In voorgaande jaren ondersteunde Kerk en Wereld Nieuwwij.nl middels twee themamaanden. Sinds 2014 werken we niet meer met louter themamaanden, maar meer met series en langer lopende speer punten. Dat vergroot onze slagkracht, maar zorgt er ook voor dat de verdieping behouden blijft. ‘Nieuwwij eet bij…, een feministe in de moskee, kent het boeddhisme geweld?, Holi Shit, Nederland is mijn thuis, flexibel geloven, Meer Marokka nen Feest, in het verpleeghuis, een zwart meisje kan geen prinsesje zijn, goddelijke mensenrechten, wil de


|

11

echte Nederlander opstaan?, seksueel misbruik in de hindoegemeenschap, de strijd om de ware islam, I believe I am gay, antisemitisme en islamofobie, bezieling in de participatiesamenleving’. Het is zo maar een greep uit de schatkist van Nieuwwij.nl – gevuld met opinies, idealen en vensters die uitzicht bieden op de levens en ideeën van veel mensen en organisaties. In deze bijdragen laat Nieuwwij.nl zien wat er leeft in het land en agendeert ze belangrijke thema’s om te komen tot een nieuw wij. Wij zijn Kerk en Wereld zeer erkentelijk voor haar steun in de afgelopen jaren onder het motto: Wanneer iemand alleen droomt is het louter een droom. Wanneer velen samen dromen is dit het begin van een nieuwe werkelijkheid. (F. Hundert wasser). Veel dank voor het mede vormgeven van deze nieuwe werkelijk heid en het samenwerken aan een nieuw wij in Nederland. En om dat samenleven verder te bevorderen hierbij een recept van onze columnist Mohammed Benzakour.

Bakkie (Roemeense) Troost Wie de krant openslaat en leest ‘Meer artsen dan zieken’ denkt dit is een grap. En als er staat ‘Meer docenten dan scholieren’ denk je 1 april. En als je leest ‘Meer herders dan schapen’ of ‘meer imkers dan bijen’ lig je dubbel. Maar in Neder land is het geen grap: ‘Meer cipiers dan criminelen.’ Het stond er echt. En het is nog waar ook: Nederland telt 9710 gevangenen en 9914 bewakers. Nederland is een zot land geworden. Om meerdere redenen. We zijn bang, banger, bangst – maar voor wie weten we niet. Amerika, onze fijne bondgenoot, is minstens zo zot. Toen Obama Den Haag aandeed cirkelden de radarhelikopters tot boven mijn dorpje Zwijndrecht. De hofhouding in het kielzog van de man bedroeg bijna driehonderd man personeel. Een

12

|


compleet bedrijf. Een heus leger. Dan zeg ik: wat voor leider ben je als voor elke scheet een leger soldaten en straaljagers meezeult. Wat voor leider ben je als je je gelaat achter een schild van lood, staal en munitie verbergt. Intussen betalen u en ik voor deze zotteklap. Een echte leider toont zijn smoel, in het volle aanschijn des volks. Een echte leider kijkt u recht in de ogen, raakt u aan, schudt uw hand, klopt uw schouders. Een echte leider biedt hoop en schenkt troost. Maar welke politicus schenkt troost? Voor troost moet je elders wezen. Een boek, film, of reis. Een tv programma. Er draait nu op de tv een serie die heet Bakkie Troost. Men schenkt een kopje koffie en de gast lucht zijn hart over een dierbare dode. Koffie – ja natuurlijk! Dat missen we in dit land. Vorig jaar verbleef ik tien dagen in Boekarest. Ik zocht de sneeuw op in de bergen van Sinaia. Overal loerden mannen, overal graatmagere vrouwen op spillebenen. Een grimmig stukje Balkan vol sigaretten en zwerfhonden. Ik was gewaarschuwd voor boeven en messentrekkers. Niets van gemerkt. De stad ademde een aangename warmte en geborgen heid. Hoe kan dat? Na enig gedrentel vond ik het antwoord: de koffie automaat. Ik ken geen stad op aarde met zo duizelingwekkend veel koffie automaten als Boekarest. Op elke hoek, steeg, plein, park struikelde ik over de koffieautomaten. Van die zware, vooroorlogse machines waarop een dampend kopje koffie staat afgebeeld. Ze oogden gammel maar

ze werkten allemaal; nul vandalisme. Behalve koffie zwart, koffie melk, koffie extra melk en suiker, espresso, cappuccino, trakteerde dit wonder der technologie desgewenst ook citroenthee of chocolademelk. Extra fijn: het kostte noppes, d.w.z. één lei, ofwel: 20 eurocent. Dan stond ik daar, in de frisse avondwind, en viste uit mijn binnenzak een munt van één lei. Ik wierp de munt in de machine, drukte op de knop, en de machine begon te ratelen, te schudden, te stomen. Kort erna voltrok zich het wonder voor mijn ogen: er floepte een bekertje uit dat vervolgens volliep met een verrukkelijk geurende melange van verse Robusta bonen – met als toefje op de taart: een lepeltje, dat viel zo naar beneden. Dit is geen grap: Roemeense koffiemachines leveren een lepeltje erbij. Dan pakte ik de warme beker vast, drukte ‘m tegen m’n wang, roerde ‘t lepeltje, blies een ademtocht door de schuimende melk en slurpte m’n eerste slok… en dan… dan geschiedde het wonder: een flonkerende vertroosting spreidde zich als warme, heilzame balsemolie over m’n buik en benen; ik voelde hoe een kalme verlichting in mij neerdaalde en tot in mijn tenen natintelde. Spontaan kreeg ik de neiging om alle mensen om mij heen te omhelzen en te zoenen. Ik voelde mij één met de Roemenen, we werden een grote familie. Ineens was ik geen vreemdeling meer maar een kompaan. ‘U bent een lid van ons, de romaanse familie. Drink onze koffie, dit is ons bloed.’ In Nederland vergaderen we ons suf over sociale cohesie. Hoe krijgen we meer contact en verbroedering tussen volkeren en culturen, hoe kunnen we meer gezelligheid en huiselijkheid stoppen in buurten en wijken. De oplossing is dodelijk simpel: plaats op elke stoep een koffiemachine. Als u op de hoogte wilt blijven van Nieuwwij abonneer u dan op onze nieuwsbrief via de website of volg ons op Twitter. Ida Overdijk hoofdredacteur Nieuwwij.nl. www.nieuwwij.nl; @Nieuwwij

> Projectsubsidies Kerk en Wereld ondersteunt projecten

> T hema Actualisering van Christelijk Geïnspireerd Handelen > Dos Santos

Kerk en Wereld subsidieert projecten die aansluiten bij een van deze vier thema’s: 1. Duurzame welvaart, dat zich richt op een reflectie op duurzaamheid vanuit levensbeschouwelijke inspiratie. 2. Actualisering van christelijk geïnspireerd handelen, gericht op het doordenken van consequenties van het christelijk geloof in de diverse levensdomeinen, zoals werk, zorg, opvoeden en vrijwilligerswerk. 3. Bruggen slaan, bedoeld om sociale samenhang te bevorderen. 4. Levensbeschouwelijke ontmoeting, dat ten doel heeft religieuze stromingen en andere levensbeschouwingen met elkaar in gesprek te brengen en dwarsverbindingen te stimuleren. Op onze website staan uitgebreide beschrijvingen van deze thema’s en de kenmerken waar elk project aan moet voldoen. Ook is daar ons subsidiereglement te vinden. Op de volgende pagina’s kunt u lezen over een aantal succesvolle projecten die wij financieel hebben ondersteund. Op dit moment is er geen nieuws te melden over de projecten rond het thema Duurzame Welvaart.

Dos Santos. Fotograaf: Roald Jansen

De verslaafde Fausto dos Santos krijgt van zijn drugsdealer een pistool in handen geduwd en schiet iemand dood voor een shot. Bevangen door schuld zwerft hij door de nacht. Dos Santos is de naam van de film die met steun van Kerk en Wereld is gerealiseerd. Maarten van Voornveld (1974) en Kees-Jan Mulder (1986) zijn twee jonge Amsterdamse filmmakers. Met de films die ze tot nu toe maakten (Gods Lam, Alles Mag), oogstten ze veel lof. Alles Mag (van Van Voorneveld), een jeugdfilm over carnaval, won in februari de EMMY-award in New York. Gods Lam (van Mulder) won de HKU-Award en een Poolse kinderfilmprijs. Rondom deze film worden nog steeds interreligieuze ontmoetingsavonden georganiseerd in kerken, moskeeën en buurthuizen. Nu slaan beide filmmakers de handen ineen voor een film over de thematiek van Pasen. Schuld? Scenarioschrijver Chiel van der Wolf (1979) werd tijdens zijn werk als plaatsvervangend rechter geïnspireerd

voor het verhaal van de film, over de laatste uren van een jongen die zich aangeeft bij de politie voor iets waarvan je niet weet of hij het gedaan heeft. Het grotere thema in de film is solidariteit en linkt daarmee aan de christelijke traditie. De makers willen een film maken die ontroert en waarover gesprek ontstaat. Rondom de film wordt, net als eerder bij Gods Lam, een kijkwijzer ontwikkeld waarmee de film gebruikt kan worden om op scholen en in kerken het gesprek aan te zwengelen over schuld, vergeving, solidariteit en de betekenis van Pasen. ‘Dos Santos’ gaat in het najaar 2015 in première op het Nederlands Filmfestival en komt daarna ook beschikbaar op de website en op facebook. Kees-Jan Mulder BIND film www.bindfilm.nl/projecten/dossantos www.facebook.com/filmdossantos

> Techniek, geloof en vrijheid Op 7 februari organiseerde de werkgroep Jacques Ellul een Denkdag over techniek, geloof en vrijheid. Hierbij hoorde ook de publicatie van een bulletin over het thema, getiteld de Rode Pil. Het doel was mensen kennis te laten maken met het gedachtegoed van Jacques Ellul, een Franse socioloog / theoloog uit de twintigste eeuw. In Nederland is hij niet zo bekend. Dat is jammer, want zijn manier van leven en denken, zijn radicale kritiek op de


13

Ik krijg het idee als werkloze niets bij te dragen aan de samenleving. Zonder werk ben ik (bijna) niemand meer. Voor die gedachte schaam ik me vervolgens, als christen weet ik toch dat God mij waardevol vindt? Ben ik naast werkloos ook doof geworden voor wat God over mij zegt? Ben ik doof voor de woorden van hoop en bemoediging van anderen? Dit is voor mij de motivatie om mee te doen met het traject voor werkzoekenden van Impact.

Op de Eemlandhoeve

technische maatschappij en zijn radicale opvatting van het evangelie, zijn nog steeds relevant voor onze tijd. Eemlandhoeve De Denkdag vond plaats op de Eem landhoeve, een biologische boerderij waar boer Jan Huijgen op verschillende manieren vorm geeft aan een nieuwe visie op landbouw. Dat sluit prima aan bij Ellul: radicale kritiek omzetten in praktisch werk, met je voeten in de modder. De deelnemers aan de Denkdag bezochten het bedrijf en spraken met Jan Huijgen, om vervolgens een kijkje te nemen bij de buurman van de Eemlandhoeve, een mega-boeren bedrijf waar koeien door robots gemolken worden. De grote vraag voor de deelnemers: hoe laten we beide paradigma’s niet botsen, maar schuren? Dan ontstaat er een spanning die tot creatieve ideeën kan leiden. De dag ging niet alleen over landbouw. Er waren lezingen en workshops over internet en surveillance, over Jihad vs. McWorld, over brood bakken, leven in een achterstandswijk, sociale media, enzovoorts. Verder was er tijd voor discussie en gezelligheid, met een biologisch diner. De dag gaf een boost aan een

14

|


groeiende groep mensen die bezig zijn met dit thema. Een nieuwe denkdag is in de maak en de Rode Pil gaat digitaal verder. Ga naar de website voor meer info. Frank Mulder Werkgroep Jacques Ellul www.ellul.nl

> Wie ben je als je geen werk hebt? Het hierna volgende is een opgetekend verhaal van een werkloze. Het is alweer een tijdje terug dat ik voor acht uur ‘s ochtends in de trein zat, in de spits met mannen in pak die naar hun werk reizen. Ik ga naar een trainingsprogramma van Impact Netwerk, omdat ik geen werk heb. De centrale vraag in hun traject van vier bijeenkomsten is: ‘Wie ben jij als je geen werk hebt?’ Zonder de vraag te kennen heb ik daar de afgelopen tijd al veel antwoorden op gegeven, die niet altijd even positief zijn. Ik ben boos en teleurgesteld omdat ik geen werk heb en ik ontwijk de vraag: heb je al een nieuwe baan?

De bijeenkomsten worden geleid door Bert den Hertog, directeur van Job Groups en ervaringsdeskundige wat betreft werkloos zijn. Aan de hand van de Bijbel én professionele trainings methoden gaan we aan de slag om eigen kracht en zwaktes te ontdekken. Zo herkennen we in de psalmen 42 en 43 onze eigen situatie: als het tegen zit in het leven lijkt God ver weg. Tegelijkertijd spoort de psalmist aan om te blijven hopen op God. De korte film The Butterfly Circus inspireert mij om weer te geloven dat er voor iedereen een plek is om tot bloei te komen. Iets dat je zelf moet ontdekken en dat gaat niet zonder strijd. Frans van Santen Directeur Impact Netwerk www.inpactnetwerk.nl

> JobGroups: werkzoekers helpen elkaar op weg! Werkloosheid gaat je niet in de koude kleren zitten. Verlies van je baan raakt je hele mens-zijn: verlies van collega’s, dagbesteding, dag ritme, inkomen en vaak ook ‘wie je bent’. Het is dan prachtig als er een plek is waar je mensen ontmoet die in het zelfde schuitje zitten. Dit blijkt bijzonder aan te slaan! Sinds vorig jaar zijn er op diverse plekken in Nederland JobGroups van start gegaan. De oorsprong ervan ligt in

Er gebeurt al heel veel, in conflict gebieden zelf maar ook dicht bij huis. PAX ontdekte mooie handgemaakte duiven (symbool van hoop en vrede) uit het mijnengebied Nariño in Colombia. Deze duiven staan nu in meer dan zeventig Nederlandse kerken, onder andere in De Duif in Amsterdam. Mensen van vrede Vier keer per jaar wordt een kleine vredesduif, gemaakt door Palestijnse christenen, uitgereikt aan een bruggen bouwer, een mens van vrede. Zo stuurden de katholieke parochie Heikant/Quirijnstok en de Protestantse Gemeente te Tilburg een duif naar Ariel Dloomy en Abdallah Kiswani met woorden van hoop, vertrouwen en volharding bij hun werk.

Deelnemers aan een Jobgroup

Culemborg en Leiden, waar men een kleinschalig experiment is begonnen om werkzoekenden bij elkaar te brengen en te ondersteunen. Het concept omvat een serie van zeven cursusbijeenkomsten, die deelnemers meer bemiddelbaar maken voor de (sterk veranderende) arbeidsmarkt. Resultaat Het afgelopen half jaar zijn er in vier plaatsen meerdere JobGroups van start gegaan en hebben meer dan zeventig deelnemers de cursus inmiddels gevolgd. Uit evaluaties blijkt dat alle deelnemers enthousiast zijn over de opzet van het programma en het contact met lotgenoten. Het belang rijkste is dat de cursisten zich bijzonder gesteund voelen. Ze ontdekken dat ze niet ‘de enige’ zonder werk zijn en voelen zich gesterkt door elkaars verhalen en tips. Overigens niet geheel zonder effect: binnen vier maanden blijkt ongeveer de helft van de deel nemers een betaalde baan te hebben.

> Vredesvluchten Vredesvluchten is een project dat begon als antwoord op de vraag vanuit de kerken hoe we het vredeswerk in de kerk zichtbaarder kunnen maken. Dat we vrede verlangen en dat we voor vrede bidden staat buiten kijf, maar wat kunnen we nu eigenlijk doen? PAX pakte de vraag op.

Ariel Dloomy is de Joodse directeur van de organisatie AJEEC-NISPED in Bersheva, de grootste stad in de Negev woestijn in het zuiden van Israël. In deze organisatie werken Joodse en Arabische Israëliërs samen aan onder andere de ontwikkeling van de Bedoeïenen. Ariel kent de dreiging die uitgaat van de raketbeschietingen vanuit Gaza. Hij gelooft dat het conflict alleen kan worden opgelost door dialoog. Ariel is een onvermoeibare vredesactivist die zich samen met

Naast de groepen in Amersfoort, Culemborg, Leiden en Tiel wordt er hard gewerkt om in Zwolle, Staphorst en Zutphen van start te gaan. Wim Althuis www.jobgroups.nl

Vredesduif


15

Palestijnse en Jordaanse partners al jarenlang inspant voor regionale vrede, gebaseerd op het Arabische Vredes initiatief. Abdallah Kiswani is Palestijn en woont en werkt in Oost-Jeruzalem. Hij voert al jarenlang campagne voor een vreedzame oplossing en vindt steun bij meer dan 250.000 Israëliërs en 160.000 Palestijnen. Abdallah werkt aan vredesopbouw. Door te bemidde len in conflicten in buurten van OostJeruzalem draagt hij bij aan de mense lijke waardigheid van de Palestijnse bewoners. Hiermee legt hij de basis voor vreedzaam verzet tegen de bezetting. Kent u iemand die zich inzet voor een ander en wilt u deze persoon laten zien dat u dat waardeert, dan kunt u ook zelf of met een groep een vredesduif sturen. Dat kan online via de website www.vredesvluchten.nl, of per post. Edwin Ruigrok PAX www.vredesvluchten.nl www.deduif.net/inspireren/vredesvluchten

initiatiefnemers van het netwerk inspireren, ondersteunen, begeleiden en coachen we jongeren om in hun eigen stad, dorp of buurt duurzame en lokale jongerenvrijwilligersnetwerken en initiatieven op te zetten. We helpen jonge sociale pioniers om in hun eigen omgeving vernieuwende vormen van samenleven, inzet en zorg voor elkaar te realiseren. Verschil maken Jongeren bieden hulp en een netwerk aan mensen die weinig of geen netwerk hebben. Bij mensen aan huis, bij maatschappelijke instellingen en buurtinitiatieven. De netwerken sluiten aan bij bestaande structuren zoals maatschappelijke organisaties, scholen, gemeenschappen, lokale overheid en kerken. Dagelijks worden er mensen geholpen en kunnen jongeren van betekenis zijn voor kwetsbare mensen. Jongeren raken betrokken bij uit dagingen en problemen in de samen leving en leren creatief- en oplossings gericht samen te leven. Ze laten zien dat ze binnen de transitie van het sociaal domein en de jeugdzorg een belangrijke en vernieuwende rol spelen.

> Tijd voor Actie

Het is hoopgevend om te zien dat jongeren er bewust voor kiezen om van betekenis te zijn voor mensen in hun eigen buurt of stad. Zij zien wat er nodig is en durven de stap tot verandering te zetten. Kwetsbare mensen ontvangen hierdoor hulp en aandacht en worden betrokken in de samenleving. Deze manier van samenleven is nog niet vanzelfsprekend. Daarom inves teren we in jongeren die elkaar inspireren en uitdagen om vorm te geven aan een samenleving waarin mensen naar elkaar omzien. Als

16

|


Huiswerkbegeleiding

Netwerk Dien je Stad Als initiatiefnemers zijn we in het klein begonnen om in onze eigen omgeving samen-leven en hulp aan kwetsbare mensen vorm te geven. Hieruit is het Netwerk Dien je Stad ontstaan, een lokaal vrijwilligersnetwerk in Ede van honderden jongeren en volwassenen die zich vrijwillig inzetten voor mensen dichtbij, in hun eigen omgeving. Het netwerk biedt hulp aan mensen die weinig of geen netwerk hebben. Jongeren helpen andere kwetsbare jongeren, knappen tuinen op, geven huiswerkbegeleiding bij allochtone kinderen aan huis, bezoeken dak- en thuislozen en eenzame ouderen, doen activiteiten met kinderen in gebroken gezinnen of ruimen een verwaarloosde woning op. Jaarlijks worden er 1800 projecten uitgevoerd. Heb je interesse? Neem dan contact met ons op. Eelke Dekens Stichting TijdVoorActie www.tijdvooractie.nl

De Straatklinkers in de film ‘Erbarme Dich’

> Lijden weerspiegeld Erbarme Dich - Matthäus Passion Stories, de documentaire van de Amsterdamse regisseur Ramón Gieling, vertelt over lijden en tranen, maar vooral over de troostende werking van muziek. In het voorjaar is de documentaire in première gegaan. In de film speelt muziek de hoofdrol. Onder de bijna hemelse en soms hartverscheurende klanken van de Matthäus vertellen bekende en minder bekende mensen over hun bijzondere ervaringen met deze muziek. De leden van dak- en thuislozenkoor De Straat klinkers zijn de toehoorders en op hun gezicht zien we het lijden van de wereld en de troost van muziek weerspiegeld. God en Bach voor iedereen Voor De Straatklinkers is het een hele ervaring om mee te spelen in de film. Koorlid Hannie: ‘Ik kende de Matthäus Passion alleen van horen zeggen. Dat is meestal voor een ander soort mensen, voor de elite zeg maar’. Hoewel Hannie de film en de muziek van Bach wel wat zwaarmoedig en triest vindt, is ze blij met het uiteindelijke resultaat. Voor haar laat de film zien, mede door de rol van de daklozen, dat het in het leven

niet draait om de positie van mensen. Het gaat erom wie je bént, toch? Landkaarten van verleden Dat de film zwaarmoedig is, heeft de regisseur vaker gehoord. Het lijdens verhaal van Jezus is dan ook niet zo mooi gepolijst als je misschien zou denken. Het verhaal staat bol van verraad, lafheid, verloochening en elkaar martelen. Je kunt er nauwelijks iets moois in ontdekken, het is een en al gruwel. Het is een ontzettend hard verhaal en dat wordt wel eens vergeten. ‘Ik vond het belangrijk dat de muziek gereflecteerd werd op de gezichten van mensen die werkelijk lijden en die dagelijkse ervaring hebben met lijden,’ aldus Gieling. De meeste mensen proberen de tekenen van pijn in hun leven te verbergen. Dat maakt de rol van De Straatklinkers in de film ook zo verfrissend. ‘Op deze gezichten zie je de landkaarten van een heel verleden, met verslaving, verwaarlozing en ook van herstel. Wat mij eigenlijk ontzettend ontroerde, was de afwezigheid van schaamte.’ Veel mensen ervaren de film als troostend. Gieling wilde iets laten zien van het mysterie van muziek. Muziek doet iets bijzonders in de hersens van mensen. ‘Het is alsof de muziek een soort biechtvader of psychiater is aan

wie je je geheimen toevertrouwt.’ Muziek confronteert je soms met het verleden, raakt aan oude wonden. Daardoor voelt het triest of zwaar moedig, maar daar blijft het niet bij. Tegelijkertijd heelt muziek die wonden. De kracht van tranen Straatpastor Luc Tanja geeft aan dat er soms te weinig ruimte is voor tranen. Gewoon luisteren naar de ander en het verdriet accepteren kan zo sterk zijn. ‘Jezus en God, die blijven daar rustig bij, tot je uitgehuild bent. Het hoort er gewoon bij. Het wordt niet als iets bijzonders of als heldendaad verteld.’ En dat is wat deze film op een heel natuurlijke en indringende manier doet: laten zien dat pijn en verdriet er mogen zijn, onderdeel zijn van het leven. Het lijdensverhaal van Jezus raakt aan het universele lijden dat we terug zien in het leven van ieder mens. De combinatie van beeld, geluid en woorden zorgen ervoor dat je de eigen pijn onder ogen kan zien en je weer laten troosten. Het koor De Straatklinkers is een initiatief van het Straatpastoraat van de Protestantse Diaconie Amsterdam. De film draait in de bioscoop en is te bestellen op DVD. Willemien van Berkum Protestantse Diaconie Amsterdam www.protestants.amsterdam/


17

> Thema Bruggen Slaan > Kerstmusical in de buurt In de Haagse wijk Kortenbos wonen veel alleenstaande ouderen. Het sociale isolement is groot, men voelt zich eenzaam. Om te voorkomen dat ouderen eenzaam zijn tijdens de kerstperiode, hebben we voor deze groep een kerstmusical georgani seerd waarin jongeren en ouderen samenwerken om het traditionele kerstverhaal in een nieuw jasje te steken. Het overbekende kerstverhaal speelt zich af in de hedendaagse Haagse wijk Kortenbos. Maria woont er met Jozef Ali, de timmerman. Ze hebben het niet breed. Dan komt de rapper Gabriel om te vertellen dat Maria een bijzonder kind zal krijgen. “Als hij volwassen is, zal hij er zijn voor alle mensen in de wereld en vrede en liefde brengen.” Jozef Ali reageert geschokt op de mededeling van Maria. Toch vertrouwt hij haar op haar woord.

somber vanwege de groeiende armoede en de verhardende maat schappij, ontwaren de rapper Gabriel. “Schrik niet, buren. Ik kom jullie goed nieuws vertellen. Er is een kind geboren in het buurthuis, een bijzonder kind. Een kind dat vrede zal brengen in de wereld. Een grote ster zal jullie de weg wijzen”. De mensen luisteren verbaasd. Ze genieten van het engelenkoor dat Gloria in excelsis Deo rapt. De ster volgend komen ze bij het buurthuis waar het kind is geboren, als een geschenk van God, die hen niet in de steek laat in moeilijke tijden. De voorzitter, penningmeester en

Geen plek Het landelijk beleid – met betrekking tot de zorg en verhoging van belas tingen – maakt registratie in de oorspronkelijke (deel)gemeente noodzakelijk. Zo trekken de hoog zwangere Maria en Jozef Ali op een geleende fiets weg uit hun vertrouwde wijk naar hun geboortegemeente. Bij aankomst blijken alle hotels en pensions overvol. De tijd om te bevallen breekt aan. Het ziekenhuis houdt de deur gesloten, Maria en Jozef Ali zijn niet verzekerd. In het lokale buurthuis wordt de baby geboren. Een kartonnen doos van de plaatselijke kruidenier doet dienst als wieg. Rappende engelen Dan, in de donkere en koude nacht, is er plotseling licht. De buurtbewoners,

18

|


Maria en Jozef Ali

secretaris van de buurtvereniging horen over het kind en brengen het kostbare cadeaus. Bij de opvoering is het buurthuis tot de laatste plaats gevuld. De combinatie van het ouderenkoor en jonge acteurs werkt heel goed. Het is ontroerend om te zien hoe dankbaar de ouderen uit de buurt zijn dat er een activiteit voor hun is tijdens kerst. Ook de jongeren vinden het fantastisch om iets te doen voor de buurtbewoners. De sfeer is bijzonder goed, er is echt sprake van kerstsfeer. Yasir Syed Directeur Culture Clash 4U www.cultureclash4u.com

Het Fluisterkabinet onderweg

> Fluisterkabinet ’Kijk, hij danst’ zegt boomhuttenkun stenaar Tessa Hendriks blij en ze wijst naar haar nieuwste schepping: het Fluisterkabinet. Het is haar manier om te zeggen dat alle diagonalen, de asymmetrische vlakken en vreemd soortige hoeken precies zijn zoals ze moeten zijn. Het is niet scheef, echt niet. Het danst. Het Fluisterkabinet is een heel klein huisje op wielen, gebouwd rond een zachte oorfauteuil. Een kleine veranda aan de voorkant, boven de ingang een torentje met een koperen bel. Als je de houten deur met koperen knop opent, kun je binnentreden in dit intieme domein. Binnen hangen kleine verhaaltjes aan de wanden. Uit een koptelefoon klinkt meditatieve muziek. Je bent in het Fluisterkabinet. Een plek waar mensen hun geheimen achter

laten. Waar individuen hun verborgen binnenwereld toevertrouwen aan papier. Zodat het niet langer helemaal verborgen is. Aan de wand hangen verhaaltjes, geschreven in allerlei handschriften. Uit de koptelefoon klinken ze ook: ‘Mijn buurman is ‘n gemene man. Hij ontneemt buurtkinderen hun pleziertjes. Maakt boomhutten stuk en vloekt en scheldt als FC Utrecht niet wint... soms droom ik dat hij valt en in coma raakt... slecht hè?’ en ‘Wanneer ik mensen in boerka’s zie lopen, verdenk ik ze er stiekem van dat ze bij Al-Qaeda zitten’ en ‘Ik laat stiekem scheetjes in de trein’ of ‘te weinig werk, te weinig geld, geen pensioen. En nu?’

worden gedreven door de gedachte dat het belangrijk is om wat verborgen is, aan het licht te brengen. Het Fluister kabinet laat zich daarbij inspireren door de christelijk traditie van de biecht en plaatst een klein rijdend onbemand ‘biechthokje’ buiten de kerk, in de openbare ruimte – met een nieuwe, toegankelijkere naam. Zo krijgt het ‘geheimen delen’ van de biecht een nieuwe betekenis. De kerk heeft middelen om spijt een plek te geven, onmisbaar in de samenleving van vandaag. Via de kunst kunnen essenties hiervan weer teruggegeven worden aan het brede publiek. Rikko Voorberg Fluisterkabinet www.stroomwest.nl www.tessahendriks.com

Biechthokje Het Fluisterkabinet staat op festivals, in verzorgingstehuizen en gewoon op straat. De makers Rikko Voorberg, Tessa Hendriks en Nannette Poortinga


|

19

> Interculturele Zorg

“Dit is precies waar we behoefte aan hebben.” Faizel Madarun, imam van de Surinaamse moskee in Zwolle, heeft net een paar trainingsavonden voor vertrouwenspersonen achter de rug. Hij leidde deze in het kader van het project Interculturele Zorg, dat erop gericht is om de eerste genera tie migranten bij hun zorgaanvraag te ondersteunen. Doel is dat deze generatie migranten de zorg krijgt die past bij hun cultuur en godsdienst, zodat ze zich er vertrouwd bij voelen. De vertrouwenspersonen gaan fungeren als intermediair tussen de zorgvrager en de gemeente. In november vorig jaar is dit project als een pilot gestart met een aantal mensen uit de Surinaamse gemeen schap in Zwolle en de Molukse gemeenschap in Breda. De pilot wordt in september 2015 afgesloten, waarna de training uitgerold wordt naar andere migrantengroepen. Imam Madarun heeft voor zijn eerste trainingsavond meegelopen met Jeanny Vreeswijk-Manusiwa, trainer bij woonzorgcentrum Raffy in Breda. Ook hier hebben bewoners moeite met het juist formuleren van hun zorgvraag. Met het verzorgen van de eerste generatie ouderen is veel ervaring opgedaan, maar de veranderingen in het zorgstelsel en de opkomst van een tweede generatie ouderen vragen om de nodige extra aandacht. Thema’s Thema’s die op de trainingsavonden voor vertrouwenspersonen aan de orde komen zijn onder meer het duiden van de godsdienst en de cultuur in relatie tot het omzien naar elkaar in de Nederlandse samenleving, de communicatie en de kennis van de

20

|


nieuwe zorgwetgeving. Maar ook de manier waarop de zorg aansluit bij de eigen godsdienst en cultuur komt aan de orde. Deze training voor vertrouwens personen is een van de speerpunten van de projectgroep ‘Geloven in Samenleven’. De projectgroep wil de integratie van migranten in de Nederlandse samenleving bevorderen, met behoud van de eigen identiteit. Dick Westerkamp Coördinator projecten Geloven in Samenleven www.geloveninsamenleven.nl

> Burennetwerk Amsterdam

Goede buur Caroline gaat één keer in de twee weken naar buurtgenoot Jetty. Jetty had eigenlijk iemand nodig voor de tuin, maar nu deze winterklaar is, komt Caroline nog steeds langs voor een boodschap en een praatje. Dit is één van de matches van het Burennetwerk Amsterdam, een organisatie die buurgenoten koppelt. De één komt met een hulpvraag, de ander komt om te helpen. Het gaat dan om eenmalige of tweewekelijkse klussen: een wandeling, een kopje koffie of helpen met de boodschappen. Het is een uitkomst voor de drukke Amsterdammer die een wekelijkse langdurende afspraak niet ziet zitten. Kleine sociale hulpvragen die niet zo gauw worden opgepakt door grotere vrijwilligersorganisaties of andere hulpinstanties kunnen door het Burennetwerk worden uitgevoerd. Vrijwilligers heten goede buren, het

gaat immers om eenvoudige burenhulp die je zo voor je buur doet als deze aanbelt. Alleen gebeurt dát vaak niet vanzelf. Wandelend Nederlands leren Laagdrempeligheid en flexibiliteit zijn belangrijke elementen van het Burennetwerk. De missie: mensen die een goede buur willen zijn koppelen aan mensen in hun eigen omgeving die wat extra hulp kunnen gebruiken. Niet alleen degene met een zorgvraag wordt geholpen, zoals blijkt uit het verhaal van Juliet. Af en toe maakt zij een wandeling met mevrouw van der Voort. Juliet woont nog niet zo lang in Nederland. Ze vertelt lachend: ‘Ik mag van mevrouw van der Voort geen Engels spreken. Tijdens het wandelen praten we en leer ik nieuwe woorden die je niet in de schoolboeken vindt’. Kinderziekten ‘We hebben gemerkt dat het handig is om navraag te doen naar de hulpvraag. Wanneer we het hebben over boodschappen ophalen, is het handig om te weten hoeveel boodschappen het zijn. Is het een klusje voor op de fiets of kunnen we beter iemand met een auto vragen? Op een grote zolder aan de Nieuwe Herengracht wordt hard gewerkt om de contacten tot stand te brengen. Ontstaan vanuit een samenwerkings project is het Burennetwerk sinds januari 2015 een zelfstandige stichting. Een groep vrijwilligers en stagiairs koppelt dagelijks goede buren aan mensen in Amsterdam die een hulpvraag hebben. Anderen zijn in de stad op plekken waar mensen komen met een hulpvraag. Samen met de vijftien vrijwillige buurtcontactpersonen zorgen zij ervoor dat Burennetwerk bekend en vertrouwd raakt in de stad, zodat mensen ook om hulp durven vragen. Clarissa van Deventer Burennetwerk Amsterdam www.burennetwerk.nl

> Thema Levensbeschouwelijke Ontmoeting > Act4yourLife! New Dutch Connections (NDC) inspireert, motiveert en helpt jonge asielzoekers met onder andere praktische stages, cursussen en workshops om een begin te maken aan hun toekomstdroom. Met behulp van coaches, maatjes en profes sionals verzorgt NDC het sociale netwerk voor deze groep. Zo kan de jonge asielzoeker blijven werken aan de eigen toekomst, waar deze toekomst ook mag zijn. Niets doen en wachten op de toekomst heeft geen zin. In januari 2014 is het project Act4yourLife! daarom van start gegaan. Met dit project probeert de stichting de kloof tussen deze jongeren en de Nederlandse jongeren te verkleinen. NDC ondersteunt enerzijds Nederlandse studenten door hen inzicht te geven in het leven van asielzoekers jongeren, en anderzijds de asielzoekers jongeren door hen te trainen in persoonlijk leiderschap. NDC koppelt daarom de jongere aan een coach en een maatje en verzorgt trainingen en workshops.

Maatjes zijn leeftijdsgenoten (20-25 jaar) die activiteiten ondernemen met de jongeren en hen meenemen in de Nederlandse cultuur. Coaches helpen met het opzetten van een netwerk, en zetten hierbij ook actief hun eigen netwerk in. Verder gaan de jongeren vaak voor korte tijd in de leer bij leermeesters; vakmensen die hen de ins en outs van het vak kunnen leren. Oproep New Dutch Connections is altijd op zoek naar mensen die een aantal uur per week jonge asielzoekers willen ondersteunen in het (her)ontdekken en ontwikkelen van hun talenten en creëren en grijpen van kansen. Mensen die samen met deze jongeren de blik willen richten op de toekomst, waar die ook mag zijn. Wil je je inzetten als coach, maatje of leermeester, of helpen met het organiseren van lokale evenementen? Neem dan contact via de website voor meer informatie. Marloes Lammerts Communicatiemedewerker New Dutch Connections www.ondernemeninjeeigentoekomst.nl.

> Goede gesprekken doen wonderen Sinds drie jaar organiseren de Al Kabir moskee, de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, de Protes tantse Diaconie Amsterdam en Dialoog In Actie samen activiteiten. Zoals interreligieuze dialoogbijeen komsten in Amsterdam Zuid en Oost. In Amsterdam Zuid zijn er spanningen tussen joden en moslims en tussen homo’s en moslims. Bij sommige jongeren is sprake van radicalisering. Deelnemers aan interreligieuze dialogen maken kennis met elkaar en krijgen meer begrip voor elkaars situatie. Uit de dialogen ontstaan gezamenlijke activiteiten om sociale spanningen te verminderen, zoals het Veiligheidspact. Uit de gesprekken Een Marokkaanse Nederlander vertelt hoe iemand in de tram hem toevoegde: “Wat ze met jullie moeten doen: in een kooi stoppen en verbranden!” Hij vraagt aan de mensen van de dialoog


21

hulp of een opbeurend woord. Het Luchthavenpastoraat, sinds 1975 op Schiphol, is in die gevallen een onontbeerlijk steunpunt: zorg op een kruispunt van wegen, daartoe geïnspireerd en bemoedigd door hun vertrouwen in God, die zijn aanwezig heid toezegt aan mensen die hem nodig hebben.

Dialoogbijeenkomst in Amsterdam

hoe zij zouden reageren op zulk verbaal geweld. Een Joodse Nederlander vertelt dat zij na de vakantie haar kinderen naar school brengt en daar ineens beveiligers met machinepistolen ziet staan. Wat moet je daarmee? Er zijn dialogen gevoerd over Abraham en migratie, Mozes en bevrijding, veiligheid en bescherming en over het Offerfeest. Tijdens zo’n bijeenkomst worden de verhalen verteld vanuit de joodse, de islamitische en de christelijke traditie. Daarna gaan de deelnemers in kleine groepjes in gesprek, onder leiding van een vrijwillige gespreksleider. Eigen ervaringen staan daarbij centraal. Dialoog en actie Uit deze bijeenkomsten ontstaan andere activiteiten. Zo hebben we het veiligheidspact tegen discriminatie symbolisch overhandigd aan religieuze gemeenschappen in Den Haag. En hielden we een solidariteitswandeling vanaf de Dokwerker. Daar sprak ook Julia van Rijn, scriba van de Protes tantse Kerk Amsterdam: “Wij – Joden, Christenen, Moslims, gelovigen en nietgelovigen – spreken af dat we samen blijven optrekken. In de naam van God, die onze voeten richt op de weg van de vrede.”

22

|


De organisaties rondom het veiligheids pact blijven zich inzetten voor vrede in de buurt en in de stad. Joke Jongejan Opbouwwerker Dialoog In Actie www.dialooginactie.nl

> Luchthavenpastoraat Wanneer de pastores van het Luchthavenpastoraat op Schiphol ergens in het land vertellen over wat ze zoal meemaken in hun werk, horen ze nogal eens: “Daar moet je een verhalenboek van maken!” Wel, dat hebben zij gedaan, ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Luchthaven pastoraat. Op Schiphol passeren dagelijks ruim honderdveertigduizend mensen: mensen die in-, uit- en overstappen, mensen uit verschillende culturen en religies, met verschillende achter gronden en emoties. Mensen die reizen en die er werken, mensen in grenssituaties, letterlijk en figuur lijk. Tussen al die mensen lopen sommigen met verdriet, zorgen en problemen, en met de behoefte aan

Samenwerking De Rooms-Katholieke Kerk, de Anglicaans/Oud-Katholieke Kerk, de Protestantse Kerk in Nederland en de Remonstrantse Broederschap geven invulling aan die pastorale zorg middels drie pastores, twee mannen en een vrouw. Zij worden bijgestaan door zesentwintig vrijwilligers, die met name zorgen voor het Stiltecentrum: een plaats van stilte, gebed en meditatie, waar mensen van alle levensovertuigingen in die ene ruimte welkom zijn. In de bundel ‘Oase in een miljoenen stad, verhalen uit veertig jaar Lucht havenpastoraat’ staan verhalen over mensen die de weg kwijt zijn. Verhalen over mensen op de vlucht of op tilt, en hoe dat afliep. Verhalen van vrijwilli gers, en over een zondagse viering; over gebedsplekken in de bagage kelders, en over het mortuarium. Verhalen over hoe het allemaal begon en zich ontwikkelde, daar op Schiphol. Dit boek is binnenkort verkrijgbaar. Ds. Wina Hordijk-van der Zwaag Luchthavenpastoraat www.luchthavenpastoraat.nl

Oase in ee miljoenensta n d Verhalen uit vee

rtig jaar Luchthavenpasto raat

Boekencentrum

> Oosters christelijk Leerhuis Oosterse christenen zijn volop in het nieuws. Met name in het MiddenOosten. Opgejaagd door IS in Noord-Irak, gekidnapte Assyriërs in het door burgeroorlog geteisterde Syrië, of vermoord als arme Koptische gastarbeiders uit Egypte in het al even verscheurde Libië. Deze Oosterse christenen horen tot geloofsgemeenschappen, die al bijna tweeduizend jaar bestaan en aan de wortels staan van heel het christen dom. In feite zijn alle christenen schatplichtig aan deze oosterse ‘moederkerken’, deze oriëntaalse ‘kerkvaders’ met hun grote spirituele rijkdom. Alle christenen delen een geestelijke erfenis van groot belang. Het fundament hiervan ligt voor een belangrijk deel in het christelijk Oosten, meer bepaald het Midden-Oosten en het oostelijke Middellandse Zeegebied.

Gezamenlijke inspiratie Hedendaagse christenen – protes tanten, katholieken en orthodoxen – zijn erfgenamen van de Aramese hymnendichters uit Syrië, van de Koptische woestijnvaders en –moeders uit Egypte, van de grote Griekse theologische denkers uit wat thans midden-Turkije is. Het is goed te weten op wier schouders wij staan, ook al zullen wij veel in ons geloven en leven anders doen dan onze Oosterse ‘vaderen’. Het Oosters christelijk Leerhuis gaat er van uit dat zij ons kunnen inspireren. Daartoe werd in 2006 Bēt Drāshā – Oosters christelijk Leerhuis opgericht door de Katholieke Vereniging voor Oecumene samen met de Protestantse Gemeente ’s-Hertogenbosch. Inleiders zijn ds. Paul van der Waal en Leo van Leijsen. Later kwam er, in samen werking met de aldaar gevestigde A.A. Brediusstichting, een ‘poot’ bij op Kasteel Hernen, onder de rook van Nijmegen.

Dialoog De Aramese naam Bēt Drāshā slaat op de oude leerhuizen van de oosterse christenen in Mesopotamië. Via teksten van de vroege en oosterse christenen en soms via hun iconen, beide meestal geënt op de Bijbel, gaan de leerhuis gangers de dialoog aan. Eén keer per leerhuisgang bezoeken we gezamenlijk een oosterse parochie in Nederland, om mee te vieren, in gesprek te gaan en samen te eten. Op die manier ontmoeten wij levende mensen, niet alleen oude tekst. Verder komen we vijf of zes dagdelen per seizoen bijeen, ons buigend over de Bijbel en over de teksten van de Oude Kerk en het oosterse christendom. Leo van Leijsen Medewerker Oosterse Kerken, Kath. Ver. voor Oecumene

Leerhuis op Kasteel Hernen (Foto: A. Smits)


23

Jaarverslag 2014 Kerk en Wereld levert vanuit een christelijk-oecumenische inspiratie een bijdrage aan de bezinning over vraagstukken op het grensvlak van geloof en samen leving. Deze missie wordt vormgegeven door het subsidiëren en initiëren van projecten. De subsidies worden enerzijds verstrekt via samenwerkingsovereenkomsten aan enkele vaste partners en anderzijds aan diverse grote en kleine organisaties in het land.

> 1. Eigen Activiteiten

1b. Kerk en Wereld Jongerenprijs

1d. Public Relations

Deze werd georganiseerd in 2013; de planning is om deze eind 2015 wederom te organiseren.

In mei werd de Kerk en Wereld Nieuwsbrief verzonden aan ruim 3.000 geïnteresseerden. Op onze website werd het nieuws geplaatst over de eigen activiteiten en de gesubsidieerde projecten. Ook zijn enkele digitale nieuwsbrieven verzonden aan de mensen die hierop zijn geabonneerd.

1c. Kerk en Wereld Leerstoel

KERK EN WERELD

1a. Kerk en Wereld Lezing In november is de tweejaarlijkse Kerk en Wereld Lezing gehouden, waarbij Govert Buijs inging op de uitdagingen van de participatiemaatschappij (zie pagina 3 en 4). Voorafgaand aan de lezing vond er voor het eerst een masterclass plaats voor subsidie relaties. Oikos organiseerde deze succesvolle bijeenkomst waarbij subsidierelaties geïnspireerd werden om op een creatieve wijze mensen en middelen te betrekken bij hun project.

24

|


Sinds september 2011 is dr. Joep de Hart namens Kerk en Wereld werkzaam als bijzonder hoogleraar ‘Nieuwe en vernieuwende vormen van christelijke gemeenschap in hun betekenis voor de Nederlandse samenleving’. Deze leerstoel is gevestigd bij de Protes tantse Theologische Universiteit te Groningen. Sinds najaar 2014 is deze leerstoel versterkt met twee promo vendae, Marinka Verburg en Nadine van Hierden. Zij doen empirisch-theologisch onderzoek naar de ontwikkeling van pioniersplekken in de Protestantse Kerk in Nederland. Hierover leest u meer op pagina 3 van deze nieuwsbrief.

> 2. Samenwerkingsrelaties De vaste partners van Kerk en Wereld zijn momenteel Stichting Oikos, de Dienstenorganisatie van de PKN en de website NieuwW!J. In overleg met een bestuursdelegatie wordt gesproken over de voorgestelde projecten. De door Kerk en Wereld gesteunde projecten zijn beschreven op pagina 8 t/m 12 van deze nieuwsbrief.

> 3. Projectsubsidies Het jaar 2014 was een topjaar voor de projectsubsidies. Nooit zijn er zoveel aanvragen ontvangen, en ook zijn er nooit zoveel gehonoreerd. We ontvingen 159 aanvragen waarvan er 55 zijn goedgekeurd. Totaal steunden we 72 gesubsidieerde projecten in 2014 (een deel startte of was goedgekeurd in 2013).

Hieronder ziet u een overzicht van de projecten die we steunden in het verslagjaar. Van een aantal van deze projecten vindt u een artikel in de nieuwsbrief.

Duurzame Welvaart

Naam project

Activiteit

Protestantse Diakonie Amsterdam

Wereldhuis - Grass Roots Netwerk

empowerment

Het Baken

Wijktuin Snel & Polanen en Waterrijk

ontmoeting

Forum C

Economie met Lev

verdieping

Stichting Oikos

Noordpoolacademie

educatieproject

Actualisering van Christelijk geïnspireerd handelen

Naam project

Activiteit

Time to Turn

Vreemdelingen en gastvrijheid

campagne

KTB / Raad van Kerken

Nieuwe Krachten

vrijwilligersproject

Gereformeerde Diaconie Gouda

Burennetwerk Gouda


Stichting Michsjol

gOdschrfit (seizoen 1)

website

SKIN

Opleiding en toerusting kerkleiders

training

GIDS Netwerk

Studiedag Kerk en Werk

verdieping

Prot. Kerk Amsterdam

Loket Levensvragen

opvoedingsondersteuning

St. Zin in Utrecht

pilotproject Zin in Utrecht

geestelijke zorg

De Voorhof Kesteren

In dialoog met veranderend geloven

boek

PAX

Vredesduiven (vervolg)

campagne

STEK

Nacht van de Hoop

verdieping

Motiv

Voorbij de onteigening

verdieping

Otto Kamsteeg advies

7keer7

multimediaal project

Protestantse Diaconie Amsterdam

Straatpastoraat


Stichting Encour

Pilot Jobgroups

empowerment

Stichting Het Kader

Het dossier

documentaire

Stichting IMPACT netwerk

Werkeloosheid en identiteit

empowerment

Oude Zijds 100

Digitaal netwerk chr. Leefgemeenschappen

website

Stichting RECK

Kerk binnenstebuiten


BIND Film

Dos Santos

film

De Nieuwe Liefde

Rosa Parks Cafe

serie bijeenkomsten

Netwerk Tijd voor Actie

Inspiratienetwerk TijdVoorActie


Leidse Studenten Ekklesia

Verlies Verwerking

verdieping

St. Troostvol

Kerstdiner voor jongeren in A’dam ZO

sociale activiteit


|

25

Bruggen Slaan

Naam project

Activiteit

Open Mind

50 ontmoetingen…10 jaar later


Present Utrecht

Student Present


Raad v Levensbeschouwing en Religie Nijmegen

Open your Mind Nijmegen

theatervoorstelling

Imagine IC

Believe it or not


Culture Connection

Handleiding Culturele Karavaan

methodiek

De Havenkerk

Samen thuis in de Schilderswijk

sociale activiteiten

Stichting art. 1

On the Move

verdieping

St. Present Utrecht

Het leukste familie-uitje van Utrecht


St. Present Utrecht

Present in je eigen wijk


Culture Clash 4U

Project 2103 (anti-discriminatiedag)

evenement

SPIOR

Spirituele Marathon (2e keer)

evenement

Protestantse Diakonie Amsterdam

Burennetwerk Amsterdam


Ontmoetingskerk Lelystad

Ontmoetingsfestival

evenement

Raad van Kerken Arnhem

conferentie Stad van Compassie

evenement

Gevangenzorg Nederland

ontwikkeling Film SOS

educatieproject

Dominicanenklooster Huissen

Inspiratiedagen vrijwilligers


Vereniging Exodus Nederland

Vrij Verantwoord Vaderschap

educatieproject

Ieder 1 Gelijk

De democratiefabriek

educatieproject

Firma Hoe dan Wel

Confrontaties met de Ziel

evenement

Heilig Vuur West

De Vijf Talenten


Diaconie Herv. Gem. Delfshaven

Geloven in Spangen


Citta della musica

St. Maarten en Brad Pitt

evenement

PMA Overijssel

Interculturele zorg


Exodus Zuid Holland

Pilot PI zorg

educatieproject

Stroomwest

Fluisterkabinet

bezinning

Culture Clash 4U

De Buurt Kerst Show

sociale activiteit

Levensbeschouwelijke Ontmoeting

Naam project

Activiteit

Pabo Arnhem

Dialoog School

educatieproject

New Dutch Connections

Act 4 your life

empowerment

St. Koetsveld en Odaci

De Zeven Zuilen

magazine

Tafel van Vijf

Mama Moesa

educatieproject

PCS Leiden

Leiden geeft Licht

educatieproject

Luchthavenpastoraat Schiphol

Verhalenboek

boek

Dominicaans Studiecentrum

Lezing Antjie Krog

verdieping

Culture Clash 4U

ver-vooroordelen editie Religie

verdieping

Dialoog in Actie

Goede gesprekken doen wonderen

dialoogproject

DSTS

Flexibele Gelovigen

boek

WINWIDE IEP en ATT

Meet, Greet en Eats

verdieping

26

|


Overig

Naam project

Activiteit

St. Geloof in je project

Crowdfundingplaform Geloofinjeproject.nl

website

St. Villa Vrede Utrecht

Villa Vrede

empowerment

St. Feest van de Geest Groene Hart

Feest van de Geest Groene Hart

evenement

KSMA Solidair Friesland

Passie van Bolsward

evenement

Rode Hoed

Debat vergeving

verdieping

Protestantse Gemeente Haarlem

Hart op de Tong Haarlem

evenement

Diaconie Westerkerk Amsterdam

Vredesconcert opera Brundibar

evenement

> 4. Bestuur Kerk en Wereld Het bestuur heeft tot taak de missie van Kerk en Wereld uit te dragen en uit te (laten) voeren, in samenwerking met anderen in kerk en samenleving. Ze doet dat door het nemen van besluiten over de eigen activiteiten en door de beoordeling van subsidieaanvragen.

4a. Bestuursvergaderingen Het was geen eenvoudig jaar voor het bestuur van Kerk en Wereld. Er is veel tijd en energie gestoken in het (juridisch) verzet tegen het besluit van de Kleine Synode van de Protestantse Kerk in Nederland om de Stichting Kerk en Wereld als zelfstandige stichting op te heffen. Dit besluit is zowel bij de Generale Commissie voor Bezwaren en Geschillen als bij de civiele rechter aangevochten. Op 31 december 2014 bleek dat, na de kerkelijke rechtbank, ook de civiele rechter in kort geding de PKN in het gelijk stelde. Hierna besloot het bestuur zich neer te leggen bij dit besluit en het vermogensfonds over te dragen aan de Protestantse Kerk. Door deze juridische strijd bleef er weinig ruimte over om te werken aan inhoudelijke vernieuwing van de organisatie.

4b. Bestuurssamenstelling De bestuurssamenstelling bleef ongewijzigd: Renske Oldenboom (voorzitter), Meindert Bouma (vicevoorzitter), Anne-Claire Mulder (secre taris), Jelle Miedema (penningmeester), Cees Hendriks (penningmeester) en de leden Ardin Mourik-Geluk, Rianne Sturm, Huib Klamer en Arend Roos.

Het bestuur wordt ondersteund door de beleidsmedewerkster Esther Dwarswaard. Tot haar taken behoren onder andere de advisering rond subsidieaanvragen, het secretariaat, de public relations en ondersteuning van het bestuur bij het uitvoeren van eigen activiteiten (in 2014 de Kerk en Wereld lezing). Joke Koehler onderhield het donateursbestand en notuleerde de jaarlijkse curatoriumvergadering. Samenwerkingsverbanden en netwerken Het bestuur is betrokken bij diverse samenwerkingsverbanden en netwerken. • Enkele malen per jaar wordt met de Dienstenorganisatie van de PKN, Oikos en NieuwW!J overlegd over het verloop van de projecten die volgen uit het samenwerkings verband. • Kerk en Wereld is lid van de FIN – Fondsen in Nederland – die diverse bijeenkomsten organiseert voor fondsen. • De beleidsmedewerkster is betrokken bij het Landelijke Fondsenoverleg waar kennis en ervaring over maatschappelijke ontwikkelingen en de rol van fondsen worden uitgewisseld. • De penningmeesters zijn betrokken bij een overleg gericht op de verduurzaming van beleggingen van (kerkelijke) fondsen. • De penningmeesters worden geadviseerd door een financiële commissie, bestaande uit de heren Jaap van Heijst, Gerard Kloosterman en Hans Bas Val. Zij zijn betrokken bij het beleggingsbeleid, de jaarrekening en de begroting van de stichting.

• De voorzitter Renske Oldenboom is lid van het curatorium van de Kerk en Wereld leerstoel, dat een keer per jaar bijeenkomt om mee te denken over de activiteiten, thema’s en plannen rond de Kerk en Wereld Leerstoel voor ‘Nieuwe en vernieuwende vormen van christelijke gemeenschap in hun betekenis voor de Nederlandse samenleving’ die wordt bezet door prof. dr. Joep de Hart. De andere leden van het curatorium zijn prof. dr. Marcel Barnard, prof. dr. Herman Noorde graaf, prof. dr. Manuela Kalsky en prof. dr. Hijme Stoffels.

5. Financiën 5a. Inkomsten De grootste inkomstenbron voor de Stichting is het rendement op het vermogen. Dit vermogen wordt op verschillende manieren belegd om het rendement te optimaliseren en de risico’s te verkleinen. Ook is het beleid gericht op de lange termijn. Een deel van het vermogen is ondergebracht bij een bank die voornamelijk belegt in duurzaamheidsfondsen. De opbrengsten op het totale vermogen kunnen op jaarbasis verschillen, in lijn met de ontwikkeling op de financiële markten. Kijken we echter naar het gemiddeld rendement in de afgelopen jaren, dan is een gemiddeld rendement van circa 5% behaald. Dit gemiddelde rendement hanteren wij ook jaarlijks bij onze begroting. In 2014 was het rendement op het vermogen ruim 8%.


|

27

De inkomsten uit het Eijkmanfonds stegen aanzienlijk vanwege een erfenis van bijna € 32.000, wat het totaal bracht op ruim € 53.000.

5b. Uitgaven In 2014 was € 383.000 begroot voor het realiseren van de doelstellingen van de Stichting. Daarnaast besloot het bestuur tot een extra uitgave van € 100.000 jaarlijks, in verband met de toegenomen omvang van het vermogen. Dat is verdeeld over vier kostenposten: • kleinschalige projecten • programma’s van onze vaste partners Oikos, de Dienstenorganisatie van de PKN en NieuwW!J • het aanstellen van twee promoven dae bij onze Kerk en Wereld leerstoel • het organiseren van een masterclass voor subsidierelaties, voorafgaand aan de Kerk en Wereld lezing. De programma’s van onze vaste partners hadden een totale omvang van € 200.000. Deze programma’s worden in goed overleg met de Stichting

opgesteld en er vindt frequente tussentijdse rapportage plaats. Voor de kleinschalige projecten was € 60.000 extra uitgetrokken, bovenop het budget van € 170.000. Dit budget is wegens een groot aantal goede subsidieaanvragen overschreden en kwam uit op € 258.000. In totaal zijn er 72 projecten gesteund in het boekjaar. Aan de eigen activiteiten, Kerk en Wereld lezing en leerstoel (inclusief de aanstelling van twee promovendae) werd € 35.000 besteed, dat is lager dan het begrote bedrag van € 49.000. De jaarlijkse kosten van de leerstoel van € 25.000 worden vergoed uit een daartoe geoormerkt legaat. De twee promovendae worden gefinancierd uit een samenwerkingsverband tussen Kerk en Wereld en de Diensten organisatie van de PKN. De lasten met betrekking tot het vermogensbeheer van de Stichting worden verantwoord onder de financiële baten, zodat uitgegaan kan worden van het nettorendement. Deze lasten zijn in verhouding tot het behaalde rendement.

De overige lasten van de Stichting hebben betrekking op de organisatie en betreffen: • publiciteit en onderhoud van de website; • het vrijwilligersbestuur, dat de onkosten vergoed krijgt; • de (financiële) administratie en accountantslasten; • de ondersteuning door de beleidsmedewerkster, met name ten aanzien van de behandeling en coördinatie van de vele subsidie aanvragen en de coördinatie en begeleiding van de bestuurs activiteiten; • de kosten van juridische ondersteuning in verband met de bezwaarprocedure tegen de PKN; • bijhouden donateursbestand. totale overige lasten waren, De met name gezien de kosten van de bezwaarprocedure, met een totaal bedrag van ruim € 135.000 iets hoger dan begroot. De volledige jaarrekening is in te zien op de website www.kerkenwereld.nl.

Wilt u deze nieuwsbrief niet meer ontvangen? Mail dat naar [email protected]. U kunt ook schrijven naar Kerk en Wereld, Postbus 19180, 3501 DD Utrecht.

Colofon

Deze nieuwsbrief en het jaarverslag zijn een uitgave van Kerk en Wereld. Redactie: Esther Dwarswaard Joke Koehler Anne-Claire Mulder, oud-secretaris Kerk en Wereld Adres: Kerk en Wereld Postbus 19180 3501 DD UTRECHT www.kerkenwereld.nl [email protected]

Bestuur Stichting Kerk en Wereld tot 31 december 2014: Renske Oldenboom, voorzitter Meindert Bouma, vice-voorzitter Anne-Claire Mulder, secretaris Cees Hendriks, penningmeester Jelle Miedema, penningmeester Huib Klamer, bestuurslid Ardin Mourik-Geluk, bestuurslid Arend Roos, bestuurslid Rianne Sturm, bestuurslid

Giften aan Kerk en Wereld: C en E bankiers NL29 FVLB 0699 5416 70 Vormgeving en productie: Nilsson communicatiekunstenaars

Kerk en Wereld Nieuwsbrief

Recommend Documents