KENNISBIJEENKOMST SROI Lieke Knoups
9 oktober 2014
Severijn Hulshof • Niche kantoor • Civiel bouwrecht & aanbestedingsrecht • Per 1 januari 2014 -> 1 vestiging Den Haag
www.severijnhulshof.nl
2
Specialismen • • • • • •
RAW UAV, AVA, RVOI, SR, DNR UAV-GC ARW, Aanbestedingswet Kabels & leidingen CAR verzekeringen 3
INLEIDING SROI Programma: - Wat is Social Return - Waar komt het vandaan? - Hoe dient Social Return door het Rijk toegepast te worden? - Social return in de aanbestedingswet / -reglementen
4
Wat is social return? het opnemen van een voorwaarde in de aanbestedingstukken waardoor sociale doelen worden gerealiseerd. SROI: elke investering die door de aanbestedende dienst wordt gedaan, levert naast het “gewone” rendement, een concrete sociale winst op.
5
Geschiedenis (Europees) 1988: Gebr. Beentjes-arrest:
De volgende voorwaarde was gesteld: “Het project dient te worden uitgevoerd door ten minste 70% langdurig werklozen die door bemiddeling van het gewestelijk arbeidsbureau zijn aangetrokken.”
6
Deze houdt volgens het Europese Hof geen verband met de geschiktheid noch met gunningscriteria, maar in beginsel niet in strijd met et aanbestedingsrecht. Dit is een aanvullende bijzondere voorwaarde betreft, welke in de aankondiging moet worden vermeld. In dit geval is de voorwaarde wel in strijd met het Gemeenschapsrecht (vrij verkeer van diensten).
7
2001: Lidstaten van de Europese Unie spreken in de Europese duurzame ontwikkelingsstrategie af dat de verschillende nationale overheden het goede voorbeeld zullen geven om duurzaamheid een natuurlijk onderdeel van de economische ontwikkeling te laten zijn.
8
2001: Interpretatieve mededeling (2001/C 333/08) van de Europese Commissie om meer duidelijkheid te verschaffen in de mogelijkheden die het Gemeenschapsrecht biedt om sociale aspecten in de aanbesteding van overheidsopdrachten te integreren.
9
2010: “Handboek Sociaal kopen” van de Europese Commissie om aanbesteders bewust te maken van de mogelijke voordelen van maatschappelijk verantwoorde overheidsopdrachten en uiteenzetting van mogelijkheden om sociale overwegingen te betrekken bij overheidsopdrachten
10
Geschiedenis (Nationaal) juni 2005:
motie aangenomen om uiterlijk in 2010 bij álle rijksinkopen duurzaamheid (dat wil zeggen: sociale en milieu-aspecten) als zwaarwegend criterium mee te nemen.
11
29 april 2011: Kabinetsbesluit toepassen social return per 1 juli 2011 bij passende aanbestedingen voor werken en diensten van het Rijk boven de drempel van € 250.000
12
Kabinetsbesluit nav onderzoek TNO: -
-
Social return creëert extra werk(ervarings)plaatsen Social return is geschikt als ondersteuning aan het huidige reïntegratie-instrumentarium Social return leidt niet tot hogere aanneemsommen Kwaliteit wordt niet negatief beïnvloed 13
Toelichting bij het besluit: In beginsel hebben mensen een eigen verantwoordelijkheid om werk te vinden, maar voor wie dit niet lukt heeft de overheid de taak ondersteuning te bieden.
14
Hoe dient Social Return door het Rijk te worden toegepast? 2011: “Handreiking Duurzaam Inkopen en Aanbesteden” (SenterNovem in opdracht van het Ministerie van VROM) 2011: “Handleiding voor aanbestedende diensten van het Rijk” (Ministeries van Sociale Zaken en Koninkrijksrelaties en grote aanbestedende diensten) 15
Volgens kabinetsbesluit moet social return toegepast worden bij: - Alle “passende” aanbestedingen voor werken en diensten - Opdrachten vanaf het drempelbedrag van € 250.000 (minimale loonsom, excl. BTW) - Een minimale opdrachttermijn / looptijd van de overeenkomst van 6 maanden 16
Passende aanbesteding: Uit de inkoopvoorbereiding van de aanbesteder moet blijken dat het toepassen van social return proportioneel en toepasbaar is.
17
Wanneer geen social return: - Wanneer door social return verdringing zou optreden - Door aard van het werk geen geschikt aanbod op de regionale arbeidsmarkt voorhanden is - Wanneer door lokale arbeidsmarktkenmerken geen match mogelijk is tussen vraag en aanbod - Wanneer toepassing social return disproportionele inspanning of kosten met zich brengt. 18
Het verplicht toepassen van social return bij aanbestedingen van het Rijk geldt alleen voor overheidsopdrachten voor diensten en werken. Niet voor leveringen vanwege de lage arbeidscomponent bij leveringen.
19
Het drempelbedrag van € 250.000 is gebaseerd op het effectief plaatsen van één arbeidskracht op WML (wet minimumloon) niveau gedurende een periode van 6 maanden bij een gemiddelde toepassing van 5% waarna inzet vanuit reïntegratieperspectief effectief is.
20
Doel is personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan werk en werkervaring te helpen (onder meer personen die gedurende een lange tijd werkloos zijn (langer dan 12 maanden), 50 jaar of ouder zijn of met re-integratie-ondersteuning niet aan het werk komen). (WWBB-, WW- WIA-, WGA-, WAZ-, WAJONG-, IOAW-, IOAZ-, WSW-gerechtigden, nuggers, leerplekken voor vroegtijdige schoolverlaters met onvoldoende kwalificaties en/ of in het kader van BOL, BBL opleidingen) 21
De (Rijks)aanbesteder is niet vrij om zelf doelgroepspecificaties aan te brengen in de aanbesteding.
22
SROI / Aanbestedingsregels Aanbestedingswet en ARW 2012 bevatten geen specifieke bepaling tav Social Return. Op grond van aanbestedingsregels kan social return opgenomen worden als: - Bijzondere uitvoeringsvoorwaarde / minimumeis (bijv. opdrachtnemer is gehouden om 5% van de loonsom toe te passen als social return) - Gunningcriterium (hoe hoger het percentage social return, hoe hoger de inschrijver scoort). Let op! Realistische bieding 23
Op grond van de Aanbestedingswet dienen eisen proportioneel en non-discriminatoir te zijn. Dus geen eisen waaraan alleen lokale bedrijven of een specifieke onderneming kunnen voldoen.
24
Proportioneel gelet op de aard en omvang van de opdracht. Het streefpercentage voor de aanbestedingen bij het Rijk is 5%. Echter, afhankelijk van de aard en omvang van de overheidsopdracht is een hoger of lager percentage mogelijk.
25
Vgl. voorbeeld Gids Proportionaliteit pag. 7: Een gemeente wil voor het gemeentehuis een natuurstenen bestrating gerealiseerd zien en schrijft daarvoor een aanbesteding uit. De hiervoor te leveren materialen zijn kostbaar en maken een groot gedeelte van de aanneemsom uit, terwijl de aanleg zelf specifieke deskundigheid vereist.
26
De gemeente stelt de volgende eis: “Op deze aanbesteding is van toepassing de door de gemeente vastgestelde regeling tot inzet van werklozen (5% regeling). De aannemer aan wie het werk zal worden opgedragen, is op basis daarvan verplicht minimaal 5% van de aanneemsom te verlonen door middel van inzet van werklozen.”
27
Gids Proportionaliteit: Door het verhoudingsgewijs geringe deel aan loonsom binnen deze aanneemsom en de specialistische activiteit, is deze social returnbepaling disproportioneel.
28
Bovendien geldt voor contractvoorwaarde en gunningcriterium dat deze eisen verband dienen te hebben met de uitvoering van de opdracht / het voorwerp van de aanbestede opdracht: personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt dienen ook daadwerkelijk ingezet dienen te worden bij de uitvoering van de werken en diensten die worden aanbesteed.
29
“Handleiding social return voor opdrachtnemers in de bouw en infra” (TNO in opdracht van o.a. Bouwend Nederland, Aannemersfederatie Nederland, Vereniging van Waterbouwers) Let op! Wanneer eisen niet voldoen aan aanbestedingsregels, direct vragen stellen of bezwaar maken!
30
WTC The Hague Prinses Margrietplantsoen 77 Postbus 95307 2595 AM Den Haag tel.: +31 70 304 55 90 fax.: +31 70 304 55 99
