UGP-FOLDER
Ken je cardiovasculair risico! Wat zijn risicofactoren voor hart- en vaatziekten en welke risicofactoren zijn er? Risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn factoren die de kans op ziekten als hersenbloeding, hersentrombose, vaatvernauwing of een hartinfarct vergroten. Het kan zijn dat u een erfelijke aanleg heeft voor het krijgen van hart- en vaatziekten. Een vader of een broer jonger dan 55 jaar of een moeder of zus jonger dan 60 jaar met een hart- of vaatziekte, verhogen voor u het risico. De andere belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van hart- en vaatziekten zijn roken, diabetes mellitus (suikerziekte), hoge bloeddruk en een verhoogd cholesterol. Lichaamsbeweging vermindert het risico en overgewicht verhoogt het risico. Het is de optelsom van al deze factoren die het globaal risico voor u bepaalt. Hiervoor werd een handig instrument ontwikkeld dat het risico op hart- en vaatziekten visueel voorstelt in een tabel met kleurcodes. De tabel en een beknopte gebruiksaanwijzing staan onderaan de tekst als bijlage afgedrukt. Uw huisarts kan samen met u uw risico bepalen aan de hand van alle verzamelde gegevens (geslacht, leeftijd, rookstatus, gewicht en lengte, bloeddruk, bloedanalyse van suiker en cholesterol, familiale belasting en analyse van uw levensstijl).
Adviezen om risicofactoren te verminderen Stoppen met roken is het allerbelangrijkste. Roken tast de bloedvaten aan en vermindert de aanvoer van zuurstof naar de hartspier. Door niet te roken kunt u
de kans op hart- en vaatziekten zeer sterk verminderen. Na 2 jaar rookstop is uw risico terug genormaliseerd! Bij diabetes mellitus (suikerziekte) is het suikergehalte in het bloed te hoog wat de bloedvaten en het hart beschadigt. Naast een gezonde voeding, vermageren en veel bewegen, kunnen medicijnen helpen het suikergehalte in uw bloed te reguleren. Een hoge bloeddruk geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Wilt u hier iets aan doen dan is het goed om niet meer dan 1 à 2 glazen alcohol per dag te drinken en zout zoveel mogelijk te beperken. Streef naar een normaal lichaamsgewicht en zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Vaak zijn ook medicijnen nodig om de bloeddruk te verlagen. Het kan zijn dat er een verhoogd cholesterolgehalte wordt vastgesteld. Mensen met te veel cholesterol in het bloed hebben daar meestal aanleg voor. Maar ook vette voeding kan het cholesterolgehalte verhogen. Een gezonde voeding bestaat uit weinig dierlijke (verzadigde) vetten en veel plantaardig voedsel: kies voor plantaardige olie, vis en noten; vermijd (rood) vlees of geef de voorkeur aan wit vlees (gevogelte, konijn) en wild. Wanneer er bij u ook andere factoren zijn die de kans op hart en vaatziekten verhogen, dan krijgt u eventueel medicijnen om het cholesterolgehalte te verlagen. Als u familiaal belast bent, is het extra belangrijk dat u probeert andere risicofactoren te verminderen. Zie ook “wat zijn risicofactoren voor hart- en vaatziekten en welke zijn er?”. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Daarmee verbetert u de conditie van uw vaten en zal vaatvernauwing minder snel optreden. Bovendien heeft lichamelijke activiteit ook een gunstige invloed op uw lichaamsgewicht, uw bloeddruk en zelfs het cholesterolgehalte in uw bloed. Dat betekent dat u drie risicofactoren tegelijk vermindert. Het is belangrijk dat u uw gewicht probeert onder controle te houden. Overgewicht vormt een extra belasting voor uw hart. Het is niet alleen belangrijk om aandacht te besteden aan een normaal gewicht (streef naar een BMI van maximum 25, dit is de verhouding lichaamsgewicht in kilogram/lengte in meter in het kwadraat) maar even goed aan de omvang van de buik. Streefcijfers zijn <102 cm buikomtrek voor de man en <88 cm buikomtrek voor de vrouw. Onderzoek heeft aangetoond dat overtollig buikvet een onafhankelijke risicofactor vormt voor hart- en vaatziekten. Waarschijnlijk veroorzaakt het buikvet beschadigingen aan de bloedvaten door het afschieten
van schadelijke stoffen. Afvallen is niet gemakkelijk, maar behalve voor uw hart is het ook goed voor uw bloeddruk en cholesterol. Bovendien vermindert u bij een normaal gewicht uw kans om suikerziekte te krijgen. Uw gewicht onder controle houden, loont dus wel degelijk want u vermindert vier risicofactoren tegelijk!
Roken, overgewicht, verhoogde bloeddruk, suikerziekte, verhoogd cholesterol, gebrek aan lichaamsbeweging en familiaal voorkomen van hart- en vaatziekten zijn allemaal risicofactoren voor het krijgen van hart- en vaatziekten. Stoppen met roken, gezonde voeding en veel lichaamsbeweging kunnen het risico sterk verlagen.
Het is normaal dat u na het lezen van deze informatie nog vragen heeft. Het is goed mogelijk dat u uw risico op hart- en vaatziekten wil laten bepalen. Maak dan gerust een afspraak om dit samen verder te bekijken. Het UGP-team.
Bijlage: De risicotabel Instructies voor het gebruik van de risicotabel 1. Zoek om te beginnen het vak dat op u van toepassing is op basis van het geslacht, rookgedrag en de leeftijd. 2. Zoek vervolgens binnen dit vak naar het kleurvakje waarin u thuishoort op basis van twee meetgegevens: op de horizontale as onderaan de verhouding totaalcholesterol/ HDL-cholesterol en op de verticale as links de systolische (bovendruk) bloeddruk. 3. Het overeenstemmende vak draagt een cijfer en een kleur. Beide geven het individuele cardiovasculaire risico aan, dit is het risico dat u loopt om binnen tien jaar het slachtoffer te worden van een fataal cardiovasculair incident. De kleurcodes geven aan tot welke risicocategorie u behoort en dit heeft zijn gevolgen voor de behandelingen. Groen is een laag risico (<5%), oranje is een matig verhoogd risico (vanaf 5% en <10%) en rood is een hoog risico op een fataal cardiovasculair incident binnen tien jaar. 4. Het gevonden risico moet met 1,5 worden vermenigvuldigd als u familiaal belast bent (lees hiervoor “wat zijn de risicofactoren voor hart- en vaatziekten?”. 5. De gevolgen van een levenslange blootstelling aan risicofactoren kunnen worden afgelezen door de tabel opwaarts te volgen. Als er geen wijzigingen komen in de meetbare risicofactoren, kan men aflezen hoe het risico voor u er zal uitzien als u ongeveer 60 jaar oud zal zijn. Wanneer op die leeftijd het risico hoger of gelijk is aan 10%, dan is het verstandig om nu al aan uw levensstijl te werken. Andere therapieën moeten niet worden opgestart. 6. De tabel kan worden gebruikt worden om een idee te krijgen van wat er gebeurt met uw cardiovasculair risico als een bepaalde risicofactor wordt gewijzigd, zoals bijvoorbeeld als u stopt met roken. 7. Deze risicotabellen mogen niet gebruikt worden als u al het slachtoffer was van een hart- of vaatziekte. Ook als u suikerziekte heeft, zijn deze tabellen niet toepasbaar: uw risico is hoe dan ook hoog en dat moet dan ook als dusdanig worden behandeld!. Risicocategorieën: rood-oranje-groen • • •
laag risico met kleurencode groen: absoluut risico <5%, matig risico met kleurencode oranje: risico ≥5% maar lager dan 10%, hoog risico met kleurencode rood: risico ≥10%.
