KB 14 oktober 2012 tot vaststelling van de algemene basiseisen waaraan arbeidsplaatsen moeten beantwoorden: het ARAB herontdekt of revisited?
Danny De Baere Adviseur
AD Humanisering van de Arbeid
[email protected]
1. Inleiding •
Wie had als PA al de art. 44quater tem 50, 51ter3/5, 55 tem 102 ARAB gelezen, gedoceerd kregen bij de opleidingen niveau1/2 en moeten toepassen? •
• •
• • •
•
•
• •
Indien ja in periodes van sociale verkiezingen? Welke soort vragen? Klachten? Waren deze makkelijk “invulbaar”?
Komen tijdens moeilijke economische toestanden deze aspecten aan bod? •
•
Komt dit ook aan bod bij de RIE (en audits) van de diverse zorgsystemen?
Was dit niet het domein van de PAAG tijdens zijn rondgangen? Waren hierover al vragen in CPBW gesteld?
Kwamen in tijden van kostenbeheersing en outsourcing het reinigen aan bod in nieuwe aankoopcontracten? Durft men meer/minder spreken over moeilijke arbeidsomstandigheden?
Kunnen derden ook gebruik maken van de (sanitaire) faciliteiten intern in het bedrijf? Kenden we richtlijnen en normen hierover? Enz.
1
Een belangrijk aandachtspunt voor de vakbonden
In het Westen niet meer mogelijk maar daarbuiten; nog ‘Daensiaanse’ toestanden of toch niet?
2
2. Overzicht nieuwe KB • • • • • •
Afdeling I: toepassingsgebied, definities en algemene beginselen Afdeling II: uitrusting van de arbeidsplaatsen Afdeling III: verlichting Afdeling IV: luchtverversing Afdeling V: temperatuur Afdeling VI: sociale voorzieningen (alg. Bepalingen, kleedkamers, wastafels en douches, toiletten, refters, rustlokalen, lokaal voor de zwangere werkneemsters en de werkneemsters die borstvoeding geven, dranken)
• • •
Afdeling VII: werkzitplaatsen en rustzitplaatsen Afdeling VIII: slotbepalingen Bijlage I: minimumvoorschriften waaraan sociale voorzieningen moeten beantwoorden als bedoeld in art. 42
Afdeling I: toepassingsgebied, definities en algemene beginselen • •
•
Werkgevers/werknemers en gelijkgestelden WEL: Elke plaats bestemd als locatie werkplekken in gebouwen v/d onderneming of inrichting (O&I) of terrein v/d O&I waartoe werknemer uitvoering van werk toegang heeft NIET: •
BUITEN O&I gebruikte transportmiddelen / arbeidsplaatsen binnen transportmiddelen (= alle vervoersondernemingen) (www.beswic.be/nl/news_board/transsafety_europe; Veiligheidsnieuws Truckveilig charter; zie ook www.transperanto.org, http://bivv.be/nl/bedrijven/road-safety-at-work, http://osha.europa.eu/nl/sector/road_transport)
• • • •
• •
TMBP Winningsindustrieën (cfr. RL 92/91/EEG en 92/104/EEG) Vissersvaartuigen (cfr. RL 93/109/EEG + vele andere; cfr Previs – www.beswic.be/nl/news_board/prevention_fishing) Velden, bossen en andere terreinen die deel uitmaken v/e landbouw- of bosbedrijf doch buiten het bebouwde gebied bedrijf gelegen (www.beswic.be/nl/sector/agriculture/riskssectors)
Risicoanalyse, voorafgaand advies + info rond maatregelen aan CPBW Rekening houden met gehandicapte werknemers: inzonderheid deuren, verbindingswegen, trappen, sociale voorzieningen en werkposten • www.toegankelijkgebouw.be (besluit 5 juni 2009) • Cfr art. 4, §1 lid 2 (speciale aandacht verminderde mobiliteit) KB 10 december 2012 tot wijziging v/h KB 4 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften
3
Afdeling II: Uitrusting van de arbeidsplaatsen •
Gebouwen, structuur, stabiliteit en stevigheid afgestemd op gebruik • • • •
•
Elektrische installaties • • • •
• • • •
Wet 20.2.1939 architect In Vlarem aantal bepalingen tanks, inkuiping rond structuurelementen Cfr. Linken met duurzaam bouwen: http://www.west-vlaanderen.be/ondernemen/dib/Pages/default.aspx Cfr. Linken met Facility Management: zie www.ifma.be Geen brand- en ontploffingsgevaar Ongevalrisico’s uit directe of indirecte aanraking voortvloeien Ontwerp, uitvoering en keuze materiaal en beschermingsvoorzieningen: spanning, externe invloeden en deskundigheid v/d personen die toegang hebben Cfr. KB 4 december 2012 betreffende de minimale voorschriften inzake veiligheid van elektrische installaties op de arbeidsplaats
Dimensies van lokalen: opp., hoogte en luchtvolume + afwijkingen cumulatief onder 4 vwd Voldoende bewegingsruimte Vloeren, plaatsen open lucht vrij van hobbels, putten of gevaarlijke hellingen, vast stabiel en slipvrij (cfr. heftruckvervoer) Technisch onderhoud v/d arbeidsplaatsen (installaties en inrichtingen) en gebreken zo vlug mogelijk herstellen • •
Cfr. Europees jaar veilig onderhoud 2010-2011 www.bemas.org
Afdeling II: Uitrusting van de arbeidsplaatsen •
Arbeidsplaatsen en gebouwen schoongemaakt en onderhouden •
• • • •
• •
Ifv aard • Geschikte schoonmaakmethodes • Geschikte schoonmaakmiddelen • Geschikte schoonmaakproducten • http://www.health.belgium.be/eportal/Environment/Chemicalsubstances/Biocids/index.htm • e-SDS blootstellingsscenario’s • Frequentie onderhoud en schoonmaak Cfr. ABSU, cfr. Selecting best value in public procurement of cleaning services (FENI) Zelfs reiniging onder accreditatie http://ng3.economie.fgov.be/NI/belac/keuring/scope_pdf/464-INSP.pdf Vloeren, muren en plafond ifv passende hygiënische omstandigheden • Cfr. Slachthuizen, cfr. Tevens www.favv.be; diverse gidsen autocontrole Afval regelmatig en veilig verzamelen, opslagen, behandelen en verwijderen (cfr. Milieuregelgeving)
Transparante wanden: vervaardigd aangepast veiligheidsmateriaal + gemarkeerd; idem voor deuren en poorten (art. 17) Toegang tot daken van materialen: aangepaste uitrusting en nodige preventiemiddelen • • •
Cfr. Dakbescherming A,B, C volgens EN13374 Cfr. Campagne NAVB dakwerken 2006-2007 Cfr. Stellingen www.vsbb.be (EN 12811); voor Nederland: www.vsb-online.nl
4
Afdeling II: Uitrusting van de arbeidsplaatsen •
Trappen, gaanderijen, platformen voorzien van CBM, nl. leuningen volgens goed vakmanschap •
• •
•
•
EN12635, …. http://economie.fgov.be/nl/binaries/sts_53_2_nl_tcm325-115557.pdf: STS 53 Deuren Deuren: zie ook www.arge.org www.edsf.com (European door and shutter federation)
Schuifdeuren met veiligheidssysteem om niet uit rails te vallen Deuren op vluchtwegen: vanbinnenuit zonder speciale hulp • •
• •
Enkel na 1992; Cfr. Tevens rol coördinator tijdens bouwfase en TMBP
Plaats, aantal en afmetingen van deuren en poorten: aard en gebruik • • • •
• •
Cfr. Toekomstig Codex-besluit CBM
Ramen, bovenlichtvoorziening en ventilatievoorzieningen die kunnen worden geopend: veilig openen, sluiten regelen en vastzetten Ramen en bovenvoorzieningen ontworpen of uitgerust schoonmaken zonder risico’s
Cfr. EN 179, EN 1125 Cfr. Toekomstig Codex besluit brand (vervanging art. 52 ARAB)
Deuren in poorten voor voetgangers in onmiddellijke nabijheid (na 1.1.1993) Automatische deuren en poorten: noodstopvoorzieningen • •
Cfr poorten soms dodelijke ongevallen http://www.vilt.be/Kleuter_stikt_in_automatisch_stalgordijn
Afdeling II: Uitrusting van de arbeidsplaatsen •
Art. 23-29: wegen, lokalen, … open lucht en spoorwegen (of gelijkwaardig indien < 1.1.1993)
•
• • • • •
• •
• Cfr. Veiligheidsnieuws 177: winnaar niveau 3: intern verkeersplan • Cfr. KB 4 mei 1999 betreffende het gebruik van mobiele arbeidsmiddelen Gelegen en berekend: gemakkelijk, veilig volgens bestemming gebruikt • Cfr. Bepaald zwaar vervoer intern in bedrijven: enkel toegankelijk voor dit vervoer inclusief erop berekend Afmetingen: aangepast aan veilig verkeer Wegen op voldoende afstand Tracé afbakenen veiligheids- en gezondheidssignalering Roltrappen noodstop • Cfr. EN 115 Laadkaaien en laadplatforms: afmetingen, uitgang, risicos’s vallen • Cfr. Op websites zeer veel technische mogelijkheden
Indien risico vallen door putten of gaten in vloer: afdekken of CBM Stabiliteit opslaan goederen + maatregelen bij behandeling • • •
Cfr. Zeer veel FEM-brochures: www.fem-eur.org Cfr. EN 15635 rekken Cfr. Checklijsten beschadiging rekken?
5
Afdeling II: Uitrusting van de arbeidsplaatsen •
Voorzieningen beletten betreden zones werknemers indien val-, glij- of beknellingsgevaar of vallende voorwerpen; signalering; enkel zij die in zone moeten zijn • •
•
Cfr. Niet onder hangende lasten Plan van de onderneming?
Quid magazijnen? • •
http://www.warehouseandlogistics.com/magazijnuitrusting_comfort_en_effici_ntie_54245-nl-529186512.html www.sqas.org
Afdeling III: Verlichting •
Voldoende daglicht of adequate kunstverlichting; kunstmatige verlichting op arbeidsplaatsen en wegen geen ongevalsrisico’s of risico ongevallen voorkomen •
• •
Cfr. Hoe zit het met de verlichting op en rond de gebouwen en interne verkeerswegen?
Voldoende sterke noodverlichting indien bijzonder risico uitvallen kunstverlichting Resultaten risico-analyse vwde verlichting teneinde ongevallen aanwezigheid van voorwerpen of hindernissen en vermoeidheid van ogen te voorkomen •
EN 12464-1 of 12464-2 geacht in overeenstemming (<-> oud art. 62 ARAB: gedetailleerde luxbepalingen weg) • Cfr. http://www.ergonomiesite.be/arbeid/en12464.htm • http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/normen-details/NBN-EN-12464-1-Nl001.htm • http://www.emis.vito.be/lichthinder-industrie-aanbevelingen-normen-en-reglementen • http://www.ond.vlaanderen.be/energie/pdf/verlichting.pdf • http://www.arbokennisnet.nl/images/dynamic/Dossiers/Klimaat_verlichting/D_Licht_en_uitzicht.p df • http://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=5116 = Sobane • www.ibe-biv.be (=Belgisch Instituut Verlichtingskunde) •
• •
• • •
Code van goede praktijk binnenverlichting: http://www.ibe-biv.be/media/pdf/IBEBIV_Code_van_goede_praktijk_12464_1__NL__2007.pdf
www.esoli.org (buitenverlichting) www.lichttechnologie.be (Laboratorium Lichttechnologie KaHo)
Toekomstig Ministerieel Besluit Quid: wie heeft al met een luxmeter gemeten? Quid: linken met ISO50.000 (energiemanagement of bij grote benchmarkconvenant)?
6
Afdeling IV: Luchtverversing • •
In besloten werkruimten voldoende zuivere lucht (à rato 30 m3 lucht) Indien airconditioningsinstallatie • • • • • •
Gelijkmatig verdelen Niet blootgesteld aan hinder door temperatuurschommelingen, tocht, lawaai of trillingen Wetenschappelijke normen luchtvochtigheid Afzetting vuil, verontreiniging of besmetting wordt vermeden of snel verwijderen of reinigen zodat risico besmetting ingeademde lucht vermeden Storingen door een constrolesysteem gemeld Regelmatig gecontroleerd door bevoegd persoon, te allen tijde gebruiksklaar •
•
Cfr. Airco’s, halonen: Vlaams reglement koeltechnici 9 september 2009
Geen afbreuk aan andere wettelijke bepalingen of specifieke risico’s • • •
Cfr. Labo’s: trekkasten: goede afzuiging: zie ook Sobane-gids Cfr. Besluit van de Vlaamse Regering van 11 juni 2004 houdende maatregelen tot bestrijding van de gezondheidsrisico's door verontreiniging van het binnenmilieu Cfr: OKB emissies binnenmilieu bouwproducten (1.1.2014) • CE en productemissiedossier
Afdeling IV: Luchtverversing •
Cfr. Wat met vb. dieselaangedreven heftrucks in fabriekshallen • •
•
Cfr. Ook RL 97/68/EG en 2000/14/EG gekend? Zie http://www.beswic.be/nl/news_board/noise_emission http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/non-road-mobile-machinery/index_en.htm
Cfr. PIMEX-filmpjes: Nl. bewustmaken risico’s blootstelling •
http://www.beswic.be/nl/news_board/safe_pimex
•
Cfr. Sickbuilding
•
Vergeet ook niet: Wet 22 december 2009 betreffende een algemene regeling voor rookvrije gesloten plaatsen toegankelijk voor het publiek en ter bescherming van werknemers tegen tabaksrook Cfr. Nl: installatiesector: www.isso.nl (ook verlichting en andere zaken)
•
7
Afdeling V: Temperatuur • • •
Thermisch voldoende geïsoleerd Overmatige zonnestraling vermeden Rekening met KB 4 juni 2012 termische omgevingsfactoren • •
•
Cfr. Brochure FOD WASO; brochure co-prev http://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=4266
Temperatuur in lokale sociale voorzieningen afgestemd op bestemming
Afdeling VI: Sociale voorzieningen: Onderafdeling 1: algemene bepalingen • • • •
Sanitaire installaties, inzonderheid kleedkamers, wastafels, douches en WC’s Refter, rustlokaal, lokaal zwangere personen Na advies CPBW en PAAG Minimum bijlage 1 tenzij specifieke regelgeving of uit RIE andere maatregelen •
•
Voldoende ruim, verlucht, verlicht, verwarmd en meubilair • •
• • • • •
Cfr. BOUW: CAO 10 februari 2005 Humanisering van de arbeid (cfr. http://navb.constructiv.be/nl/Welzijnsinfo/Regelgeving/CAO.aspx) Cfr. Zijn alle portacabines OK? Tijdens rondgangen ook bekeken? Cfr. Bouw • Hoe staat het met werfketen in de bouw? • CAO 9 augustus 2005 werfbezoeken (syndicale delegatie die meegaat)
Eenmaal per dag schoonmaken (+ ploegwissels) Toegangsmodaliteiten en –uren in arbeidsreglement Gescheiden van arbeidsplaats, moeten op slot kunnen Aparte kleedkamers, douches en WC’s mannen en vrouwen Bepalingen rond voorzieningen deel woning werkgever of meerdere werkgevers (art. 48, §1 en §2) • •
Hoeveel gevallen in België? Advies PA(AG) EDPBW, max 5 werknemers, geen risico bevuiling, intox (kan dit gelezen worden als bedrijven tot 5 werknemers die geen onderworpenen hebben?)
8
Onderafdeling 2: kleedkamers • • •
Kleedkamers indien omwisselen kledij of plaats kledij ophangen Kleerkasten met slot Indien intoxicatie of besmetting: 2 individuele kleerkasten
Onderafdeling 3: wastafels en douches • • • • • •
Specifiek bestemde lokalen Wastafels mogen in toiletten mits akkoord CPBW Indien wastafels 1 kraan per 3 werknemers per shift (of 1/5 indien akkoord CPBW) Koud/warm water, zeep en reinigingsmiddel Indien tijdens werk, dicht bij werkpost Douche warm/koud; 1 per 6 per shift; ongehinderd, hygiënisch verantwoorde omstandigheden • • •
•
• Cfr. Quid met contractorarbeid; quid met rondgangen PAAG EDPBW in deze zones? Blootgesteld overmatige warmte Bevuild werk Gevaarlijke chemische en biologische agentia
Voldoende toiletartikelen, speciale reinigingsproducten, voldoende handdoeken (of ander middel handen drogen) •
•
Onderhoud en tijdige vervanging • Gebeurt dit nu al; intern of extern (cfr. Bepaalde bedrijfstakken speciale checklijsten)
Werknemers moeten dit gebruiken; einde arbeidstijd of maaltijd • •
VRAAG: Wat is de ervaring binnen bedrijven en sectoren hiermee? Opnemen in arbeidsreglement?
9
Onderafdeling 4: Toiletten •
• • • •
Wat is de ervaring in jullie bedrijf hiermee?
Een op meerdere WC’s, urinoirs (wastafels) Gescheiden voor mannen en vrouwen Aantal WC’s 1/15 werknemers die gelijktijdig tewerkgesteld (1/25 WC’s als urinoirs): idem vrouwen Per 4 WC’s of urinoirs één wastafel
10
Onderafdeling 5: Refters • •
Afgescheiden arbeidsplaats Geen refter indien akkoord CPBW
• •
Maaltijd in kantoor kan mits PAAG en CPBW akkoord Intoxicatie of besmetting: handen wassen, omkleden of overkledij
•
Quid: kleine bedrijven zonder CPBW
Onderafdeling 6: Rustlokalen •
Rustlokalen indien uit RIE of andere wettelijke bepalingen •
Thermische omgevingsfactoren
•
Blootstelling lawaai of trillingen
• • •
Cfr KB 16 januari 2006 betreffende de bescherming v/d gezondheid en de veiligheid v/d werknemers tegen de risico’s van mechanische trillingen Cfr. KB 7 juli 2005 betreffende v/d gezondheid en de veiligheid v/d werknemers tegen de risico’s van mechanische trillingen op het werk
• • • •
Energieverbruik van 410 Watt (=zeer zwaar werk) Werk met pyschische belasting Wachtdiensten Arbeidstijd onderbroken
•
PA(AG) en CPBW nodig achten
•
• •
Cfr. KB 4 juli 2012 thermische omgevingsfactoren
Quid welke sectoren
Mag ook in andere lokalen; voldoende tafels en stoelen met rugleuning Gesignaleerd veiligheids- en gezondheidssignalering • •
Quid: welk merkteken? Cfr. ISO7010
11
Onderafdeling 7: Lokaal voor zwangere werkneemsters en de werkneemster die borstvoeding geven • • •
Onafhankelijk van in de NAR gesloten CAO’s Onopvallend en gesloten lokaal Ook uitgerust om zich te wassen
Onderafdeling 8: Dranken • • • •
Water of andere drank ter beschikking ifv aard werk en risico’s Individuele drinkbekertjes, eenmalig gebruik Distributiepunten makkelijk bereikbaar Bij intoxicatie of besmetting of bijzonder bevuilend werk op voorstel PAAG drinkwaterfonteinen of waterbedelingspunten; let op handen wassen • Quid in welke sectoren dit gebruik? Overal zo
12
Afdeling VII: werkzitplaatsen en rustzitplaatsen •
Volledige overname van KB 27 april 2004
•
Cfr: let op: Veiligheidsnieuws 177: Gezondheidspromotie op het werk ter vermindering van sedentair gedrag Cfr. www.besweb.be/nl/node/274: studiedag kantoorergonomie (oa landschapskantoren/verlichting/geluid/minder zitten is niet gelijk aan meer bewegen)
•
Arbo-kennisnet
KIM CL v2011
13
Bijlage: Minimale voorschriften van art. 42 1) Kleedkamers •
Lokalen • In duurzame materialen • •
•
Cfr. Bouwproductenverordening 305/2011 http://www.beswic.be/nl/news_board/construction_changed
Uitrusting • • •
Afstand tussen kleerhangers Afmetingen opbergvakken Afmetingen kleerkasten
2) Wastafels en douches a) b)
lokalen: duurzame materialen Wastafels • Stromend tafel + gesignaleerd • Doeltreffende afloop; vrije ruimte 65 cm • Blad met toiletbenodigdheden
c)
Douches • • • • •
Stromend water Afzonderlijke cabines Om het schoonmaken te vergemakkelijken Niet kunnen uitglijden; vloer makkelijk schoonmaken T: 36-38°C; niet blootstellen tocht
3) Toiletten • • • •
Verlucht Toiletpapier ter beschikking Afvalbakje in WC; individuele kleerhaak Toilet en urinoirs: beschrijving (bril, pot, waterspoeling – ook chemisch mogelijk-); deuren afwasbaar, ….
4) Refters • • •
Duurzame materialen en onderhouden Minimumoppervlakte ifv werknemers Inhoud refter (oa vaat wassen, voedingswaren wegbergen, vuilnisbakken)
5) Rustlokalen • •
Duurzame materialen en onderhouden oppervlakten
14
3. Slot + conclusie •
Geen vergelijking gemaakt met oude ARAB
•
Voor advies HRPBW: zie: www.werk.belgie.be/adviezenhogeraad.aspx
•
Kent iedere PA de CAO’s (met welzijnsitems) van zijn paritair comité of is dit een taak van de personeelsdienst? • •
hyperlink: www.werk.belgie.be/searchCAO.aspx?id=4708 Nationale CAO’s: www.cnt-nar.be/cao-lijst.htm
• •
Ook zeer veel informatie op www.bsoh.be zie volgende spreker Ook andere disciplines ‘roeren’ zich: http://www.ergonomiesite.be/arbeid/KBarbeidsplaatsen.htm
• • • • • • • •
Conclusie Vrij veel letterlijke overname ARAB Hier en daar tekstuele vernieuwingen en formuleringen Hier en daar extra accenten oa reiniging en onderhoud Hier en daar advies of akkoord CPBW Hier en daar advies PA(AG) Toekomst ook nog brochure Opname in actieplannen, integreren bestaande (zorg)systemen en PDCA
15
