Luc Wermers Luc Wermers (1978) woont in Gelderland en werkt in heel Nederland voor zijn eigen bedrijf Luwe Vormgeving. Hij studeerde in 2001 af aan de Design Academy in Eindhoven. Als veelzijdig vormgever houdt hij zich bezig met het maken van film en animatie, drukwerk, fotografie, websites en 3D-producten. Daarnaast geeft hij ook workshops audiovisuele technieken aan leerlingen op het primair en voortgezet onderwijs.
Jouw tekst hier...
Provincie Gelderland Markt 11 Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 90 00 www.gelderland.nl
Beeldessay van Luc Werners en de provincie Gelderland
Jouw tekst hier... Beeldessay van Luc Wermers en de provincie Gelderland
Provincie Gelderland
Woord vooraf Het college van Gedeputeerde Staten heeft het offensief tegen verrommeling van het landschap een prominente plek gegeven in het coalitie -akkoord. In
dit beeldessay focussen wij op verrommeling langs de Gelderse snelwegen door reclame-uitingen. Een belangrijk onderwerp want steeds meer Gelderlanders maken zich zorgen om de verrommeling van het Gelderse landschap. Wat is
ruimtelijke kwaliteit, wie bepaald dat? En waardoor ontstaat verrommeling? Ik heb gemerkt dat verrommeling vaak ontstaat op plekken waar de samenhang tussen allerlei ruimtelijke ingrepen ontbreekt. Daarom is het ook zo
belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan, ieder met zijn bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Dit beeldessay is vormgegeven als een film die u als
het ware meeneemt op een reis langs de Gelderse snelwegen. De reclames zijn
door Luc Wermers treffend en soms op ludieke wijze in beeld gebracht. De vraag wordt gesteld of wij reclame-uitingen als verrommeling ervaren of misschien als een verrijking van het landschap?
Een film is voor ons een nieuw medium: een goed medium omdat we de
snelwegomgeving het beste als bewegend beeld kennen en ervaren. Bovendien biedt een film de mogelijkheid om naast de beelden ook de mening van een
aantal deskundigen op te tekenen. Een extra dimensie, waardoor ik al in de
film de dialoog over reclame-uitingen langs de Gelderse snelwegen heb kunnen starten. De provincie zet in op gedeeld bouwmeesterschap. Wij hebben het
bouwmeesterschap van gemeenten, Rijkswaterstaat en andere maatschappelijke partijen nodig om samen te werken aan meer gevoel voor ruimtelijke kwaliteit bij fysieke ontwikkelingen in de snelwegomgeving. Dit beeldessay zal u
inspireren met voorbeelden van hoe het wel, maar ook hoe het niet moet. Co Verdaas,
Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening Provincie Gelderland
1
Jouw tekst hier...
Jouw tekst hier… ’s Avonds laat in het donker lijken de beelden die ik door de voorruit van mijn
Dit gebouw is gevormd met de kromming van de weg mee en in de geluidswal
van Lamb uit de autospeakers. Het is uitgestorven en de wegbelijning geeft
reclamepaal overbodig. Jolanda Reitsma: ‘De reclame op het gebouw gaat over
ingebed. Het pand is ontworpen om reclame op te maken en dus is een
auto zie wel een film. Dit wordt nog eens versterkt door de dromerige triphop
wat er te zien is in het gebouw, dus er ligt een duidelijke relatie.’ Ik heb dag- en
bijna een ritme aan in het licht van de koplampen. Plots is daar het bord van de
ook nachtopnamen van het gebouw gemaakt, omdat het erg mooi belicht is.
rijksoverheid: Word geen slaaprijder... Toch maar even een raampje open. Dit moet ik onthouden voor de leader van mijn film, denk ik weer helder.
Een boer die met zijn gemeente in de clinch ligt over de reclame op zijn mestsilo, wekt een lach op bij de deskundigen en die blijft me nog lang bij.
De provincie Gelderland vroeg mij een beeldessay te maken over verrommeling langs de Gelderse snelwegen. Film is wat mij betreft de beste techniek om dit
vast te leggen. Op een live ritje over de snelwegen na, want je eigen ogen en oren
Of ik ooit nog gewoon over de snelweg kan rijden zonder te denken aan de
Ik draaide nog helemaal blanco de contactsleutel van de auto om en heb,
Luc Wermers,
verrommeling erlangs...
beleven de omgeving natuurlijk het best.
met een vaste camera aan boord, vier dagen lang de bermen van de Gelderse
december 2009
snelwegen afgespeurd naar input voor de film. De draaidagen erna probeerde
ik te voet, meestal via bosschages en over weilanden, zo dicht mogelijk bij deze reclameobjecten te komen om de beelden ervan vervolgens voor te leggen aan vier deskundigen.
Van het gebied langs de A2, bij Zaltbommel, was ik het minst gecharmeerd
door de sterke wildgroei van reclamezuilen. Het meest opvallende gebouw langs de snelweg vond ik Cinemec in Ede. De bioscoop of, zoals ze het zelf noemen,
ontmoetingsplaats aan de A12, valt voor mij onder de noemer architectuur. De deskundigen waren dat grotendeels met mij eens.
2
Jouw tekst hier...
3
Jouw tekst hier...
A1 - Kunst
A28 - Kunst
A15 - Beeldmerk
A15 - Beeldmerk
A12 - Architectuur
A12 - Architectuur
A2 - Overdaad
A2 - Overdaad
A2 - Overdaad
A2 - Overdaad
A2 - Overdaad
A73 - Boerenverstand
A50 - Bemoeizucht
Beeldessay verrommeling Het landschap in Nederland staat onder druk. Vooral langs snelwegen en in de stadsranden vult ogenschijnlijk ongestructureerde bebouwing de eens
wijde horizon. Daardoor krijgt het landschap een versnipperd en verstedelijkt
karakter. Verrommeling is vaak een sluipend proces, een onbedoeld gevolg van het nastreven van verschillende belangen in plaats van het resultaat van een
vooropgezet plan. De provincie Gelderland zet zich actief in tegen verrommeling
van het Gelderse landschap. De snelwegomgeving slibt dicht met bebouwing. 40% van de plannen voor nieuwe bedrijventerreinen in Nederland is langs een snelweg gepland. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat de helft van alle vrije zichten langs de snelwegen bedreigd wordt door bouwplannen. Ook weilandreclames en de
wildgroei aan schreeuwerige reclame bij bedrijventerreinen zijn veroorzakers van verrommeling.
In deze film zetten wij in op dialoog en discussie over verrommeling langs
snelwegen door reclame-uitingen. Hoe staat het met de Gelderse snelweg–
omgeving? Is er sprake van verrommeling, of is het Gelderse landschap nog
beleefbaar vanuit de auto op de snelweg? Wij hebben vormgever Luc Wermers
van LUWE Vormgeving gevraagd de Gelderse snelwegen in beeld te brengen. Er is geïnventariseerd welke reclame-uitingen langs de snelwegen te vinden zijn.
Tijdens de filmproductie werd duidelijk dat er verschillende vormen van reclame
te onderscheiden zijn. Daarom hebben we aan de hand van verschillende thema’s opvallende voorbeelden voorgelegd aan vier deskundigen: Yttje Feddes: rijksadviseur voor het landschap;
Jolanda Reitsma: wethouder gemeente Apeldoorn;
Mark van Rikxoort: adviseur outdoor branding RED; Co Verdaas: gedeputeerde provincie Gelderland.
Het meest opvallend aan deze vier mensen is dat zij verschillende disciplines
vertegenwoordigen, waardoor de dialoog al in de film wordt gestart en zo de kijker uitnodigt tot verdere discussie.
De provincie Gelderland zet in op gedeeld bouwmeesterschap, want een Gelders bouwmeesterschap komt niet exclusief of geïsoleerd tot stand.
17
Jouw tekst hier...
De provincie heeft bouwmeesterschap van derden nodig om ruimtelijke kwaliteit
Voor een gemeente zijn reclamemasten een melkkoe; er wordt goed voor betaald.
de hand van de stellingen en de film mee te bouwen aan een Mooi Gelderland.
het verbeteren van het Gelderse landschap?
Zouden gemeenten verplicht moeten worden om deze inkomsten te investeren in
te kunnen realiseren. Daarom vragen wij uw mening. Wij nodigen u uit om aan
Kunst (A1/A28)
Boerenverstand (A73)
Is toepassing van kunst een goede manier om reclame te maken? Kunstige
Is het terecht dat een boer die met zijn erf direct langs de snelweg ligt geen
kunst alleen maar af? En is het daarom eigenlijk iets wat je niet zou moeten
typische vorm van landschapsvervuiling? Of heeft deze boer groot gelijk dat hij
reclame mag maken omdat dit gevaar oplevert voor automobilisten? Is dit een
reclame is een goede vorm als het kunstobject past in het landschap. Of leidt
de negatieve effecten van de snelweg compenseert met reclame-inkomsten?
willen langs snelwegen?
Als reclame langs de snelweg gevaarlijk is, dan moet er in half Nederland een schoonmaakactie worden gehouden!
Beeldmerk (A15) Je zou kunnen zeggen een beeldmerken bescheiden is vormgegeven: een smalle
paal met daarop een eenvoudig beeld of een letter, bijvoorbeeld de toekan van Van
Bemoeizucht (A50)
De palen met de M staan niet zo maar ergens. De M staat altijd bij een afslag
en ‘Word geen slaaprijder’. Kunnen wij daar wel mee thuis komen? Dienen ze
der Valk of de M van McDonald’s. Wat doet een beeldmerk met het landschap?
De overheid plaatst borden langs de snelweg met boodschappen als ‘Gordels om’
en de paal is niet voor niks zo hoog. Al ver van te voren weet je: bij de volgende
een duidelijke functie? Want blijkbaar doen wij deze dingen niet vanzelf. Of is dit een typisch voorbeeld van verrommeling langs snelwegen?
afslag kan ik er af om even langs de McDrive te rijden voor een hamburger. Of is de toekan je herkenningspunt en weet je dat je bijna thuis bent? Aan de andere kant: moet je die palen wel willen bij een afslag? We zijn heel zuinig op ons
Reclame op de weg
Zou je hier dan ook niet strenger op moeten toezien? Moeten we precies bepalen
vrachtwagens? Is het misschien zelfs een verlevendiging van ons wegbeeld?
buitengebied en bepalen zorgvuldig waar verstening mag komen en waar niet.
Houdt de bemoeizucht van de overheid op bij de verschijningsvorm van
op welke plaatsen in Gelderland deze palen mogen staan?
Of is het juist helemaal niet wenselijk voor de verkeersveiligheid?
Architectuur (A12)
Landschapsontwerp
Vaak lijkt het alsof er eigenlijk niets ontworpen is aan gebouwen langs de
Verrommeling is vaak een sluipend proces. Een onbedoeld gevolg van het
vaak ‘dozen’. Verrommeling ontstaat op plaatsen waar de samenhang tussen
vooropgezet plan. Kan de oplossing gezocht worden in een landschapsontwerp,
nastreven van verschillende belangen in plaats van het resultaat van een
snelweg. Bebouwing is toevallig zo ontstaan, we noemen ze niet voor niks
waarbij gekeken wordt naar de juiste reclame op de juiste plek?
verschillende ruimtelijke ingrepen ontbreekt. Kun je omgekeerd ook stellen dat een gebouw met een duidelijk ontwerp, zoals Cinemac bij Ede, altijd goed is?
Wat is de kwaliteit van het Gelderse landschap? Welke structuren zijn er te
ontdekken? Welke ontwikkelingen en activiteiten zijn ‘passend’ op welke plek?
Overdaad (A2)
Is het mogelijk een ontwerp te maken dat richting geeft en inspiratie biedt voor
Hoe moet je denken over reclame langs bedrijventerreinen? Is bundelen het juiste
nieuwe reclame-uitingen in de verschillende gebieden van Gelderland?
principe? Mag reclame overal? Of moet je als overheid aangeven op welke plek je reclame toestaat? Moet er een relatie bestaan tussen de reclame en de locatie?
18
Jouw tekst hier...
19
Jouw tekst hier...
Zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen dat reclame-uitingen op snelwegen in het
rivierenlandschap per definitie onwenselijk zijn, omdat het zich kenmerkt door een grootschalige lineaire structuur en een vrij uitzicht? Of is bijvoorbeeld de
Rijksweg A2, die toch door het rivierenlandschap loopt, juist bij uitstek geschikt omdat deze snelweg zich manifesteert als zakenweg?
Is reclame in de Stadsregio juist wel goed mogelijk? Omdat dit een
samenhangend stedelijk gebied is, dat bestaat uit meer steden en kernen.
Wat vindt u van de stelling dat reclame kan bijdragen aan de vormgeving van markante oriëntatiepunten?
Een zandlandschap kenmerkt zich door het kleinschalige en groene karakter. Kunnen reclame-uitingen ingepast worden in de besloten gedeeltes zonder hierdoor het landschapsbeeld aan te tasten? Of is dit klinkklare onzin?
Het Veluwemassief bestaat uit een stuwwal en afwisseling tussen open
gebieden met heide en stuifzand en een grootschalig aaneengesloten bosareaal. De ruimtelijke kwaliteit van dit gebied is zo bijzonder dat het toepassen van
reclame-uitingen hier uitgesloten zou moeten zijn. Of moeten we ook weer niet overdrijven? Natuurlijk de Veluwe is prachtig, maar laten we wel realistisch
blijven. Door reclame te concentreren bij bestaande stedelijke agglomeraties verpesten we heus het landschap niet.
Wat vindt u? Worden we echt blij van reclame-uitingen langs de snelweg? Of is het gewoonweg verrommeling? Provincie Gelderland
20
Jouw tekst hier...
21
Jouw tekst hier...
