Jaarrapportage van de eerste trimester combinatietest voor Downsyndroom van het Regionaal Centrum prenatale screening Noordelijk Zuid Holland/LUMC (RCNZH).
2011 J.E. Siljee, P.C.J.I. Schielen
Laboratorium voor Infectieziektendiagnostiek en Screening (LIS) Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
2 van 12
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
3 van 12
Voorwoord Per 1 januari 2007 voert het centrum voor bevolkingsonderzoek de coördinatie van de screening op Down syndroom en het Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO). De organisatie van de screening op Down syndroom is gedurende 2006 tot stand gekomen en is georganiseerd rond zeven regionale centra. Deze centra zijn houders van een vergunning voor het uitvoeren van die screening. Een van deze vergunninghouders is het Regionaal Centrum prenatale screening Noordelijk Zuid Holland/LUMC (RCNZH). Er is een contract voor de eerste trimester combinatietest tussen de RCNZH en het RIVM. De rapportageperiode behelst de periode 1 januari 2011 - 31 december 2011. Gerapporteerd worden de kengetallen van de Down syndroom screening, inclusief de kwaliteitsparameters van de NT meting. Waar mogelijk worden de gegevens vergeleken met de vorige rapportage periode (2010). De rapportage van zwangerschapsuitkomsten is actief opgevraagd tot en met 2011. Daarom wordt in dit rapport een overzicht gepresenteerd van alle gerapporteerde Down syndroom zwangerschappen in de regio Noordelijk Zuid-Holland t/m 2011. Op basis van deze gegevens zal het detectiepercentage en foutpositieven percentage worden berekend. NT metingen zijn afkomstig van de volgende contractanten met een vergunning voor het verrichten van NT metingen binnen de RCNZH:
•
Gouda (In Zwang)
•
Den
Haag
(Haga
Ziekenhuis,
Bronovo
Ziekenhuis,
Diagnostisch
Centrum
Haaglanden) •
Den Haag/Leidschendam (Medisch Centrum Haaglanden)
•
Leiden (Diaconessenhuis, LUMC, SCAL, Verloskundig Centrum de Poort)
•
Leiderdorp (Rijnland Ziekenhuis)
•
Rijswijk (De Verloskundige Echopraktijk)
•
Zoetermeer (Embe Verloskundigen, ’t Lange Land Ziekenhuis, Verloskundigenpraktijk Keita)
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
4 van 12
Rapportage 1. Aantallen aanvragen en leeftijdsverdeling In 2011 werden er vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland in totaal 5373 aanvragen voor een kansbepaling op downsyndroom gedaan. Dit is een licht stijging ten opzichte van 2010 toen er 5253 aanvragen werden gedaan.
FIGUUR 1. Leeftijdsverdeling van de zwangeren op de à terme datum (EDD) van alle aanvragen uit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011.
10 RCNZH 9 8
Frequentie (%)
7 6 5 4 3 2 1 0 14
19
24
29
34
39
44
49
54
maternale leeftijd a terme RCNZH 2012
In vergelijking met 2011 is de mediane leeftijd van alle zwangeren die een eerste trimester combinatietest vrijwel gelijk gebleven. De mediane maternale leeftijd van alle aanvragen in 2010 vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland was 33.7 jaar. De mediane maternale leeftijd in 2011 was 33.5 jaar.
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
5 van 12
2. Doorlooptijden Als doorlooptijd wordt hier gehanteerd het verschil tussen de dag waarop een aanvraag geregistreerd werd in het laboratoriummanagementsysteem van het RIVM en de dag van analyse plus één dag. Hierbij wordt aangenomen dat rapportage van de uitslag één dag na de analyse plaatsvond.
FIGUUR 2. Verdeling van de doorlooptijd in dagen van alle aanvragen uit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011.
RCNZH
35
30
Frequentie (%)
25
20
15
10
5
0 1
2
3
4
5
6
7
8
Doorlooptijd (dagen) RCNZH 2012
Figuur 2 geeft aan dat in 2011 ongeveer 75% van alle uitslagen drie dagen na ontvangst van de aanvraag waren gerapporteerd. Dit is vergelijkbaar met de doorlooptijd in 2010. In enkele gevallen kan de doorlooptijd om uiteenlopende redenen, waaronder het uitvoeren van heranalyses, vertraagd zijn. Echter, de rapportage van een uitslag duurde slechts eenmaal langer dan 1 week.
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
6 van 12
3. Zwangerschapsduur op het moment van bloedafname
FIGUUR 3. Verdeling van de zwangerschapsduur in dagen op het moment van bloedafname van alle aanvragen uit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011. RCNZH
4
RCNZH
3.5
Frequentie (%)
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0 40
45
50
55
RCNZH 2012
60
65
70
75
80
85
90
95
zw angerschapsduur (dagen)
Hier geldt dat er sprake is van twee pieken in zwangerschapsduur voor het aanvragen van de eerste trimester combinatietest; één piek rond 68 dagen (≈ 9,5 week) zwangerschap en één rond 87 dagen (≈ 12,5 week) zwangerschap. Hierin is geen verandering opgetreden ten opzichte van voorgaande jaren. De aanvragen vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland worden grotendeels in het tweede deel van het eerste trimester gedaan. De mediane zwangerschapsduur bij bloedafname was 72 dagen, of 10+2 weken in 2011, wat 9 dagen vroeger ligt dan in 2010 en 2009.
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
7 van 12
4. Overzicht aantallen en kengetallen In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van alle aanvragen door vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011. Ter vergelijking worden ook de gegevens van 2009 en 2010 weergegeven.
TABEL 1. Aantallen aanvragen en bijzonderheden gebaseerd op alle aanvragen vanuit de regio Noordelijk ZuidHolland van 2011 vergeleken met de aantallen in 2009 en 2010. IDDM = insuline afhankelijke diabetes mellitus.
RCNZH Overzicht aantallen Aantal aanvragen IDDM IVF/ICSI zwangerschap eiceldonaties Tweelingen monochoriaal dichoriaal
2009 n 5022 34 181 13 94 25 69
2010 % 0.7
n 5253 42
3.6 1.9 27 73
2011 %
202 15 103 26 77
0.6
n 5372 24
3.2 2.1 31.1 77.7
%
233 19 91 22 69
0.4 4.3 1.7 24.2 75.8
Omdat er in de regio Noordelijk Zuid-Holland veel gebruikers van de FMF software zijn die zelf een combinatierisico berekenen is het percentage gecombineerde risico’s relatief laag (tabel 2). Van deze gecombineerde risico’s was er in 4,5% sprake van een verhoogd risico op Down syndroom. Dit is licht verhoogd ten opzichte van het percentage verhoogde risico’s in 2009 en 2010.
TABEL 2. Aantal gerapporteerde gecombineerde- en hoog risico uitslagen voor alle aanvragen vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011 vergeleken met de aantallen in 2009 en 2010.
Overzicht aantallen
2009
Totaal aantal gecombineerde risico's Totaal aantal hoog risico's
n 3186 138
2010 % 63.4 4.3
n 3388 144
2011 % 64.5 4.3
n 3113 141
% 57.9 4.5
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
8 van 12
5. Overzicht kengetallen (DR en FPR) 2007-2010 Tussen januari 2007 en december 2011 werden vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland in totaal 42 gevallen van Down syndroom gerapporteerd, waarvan in 38 gevallen de NT meting bij het RIVM bekend was. Bij 32 Down syndroom zwangerschappen was sprake van een verhoogd risico. Dit betekent een detectiepercentage (DR) van 84,2%. Voor 2011 is de rapportage nog niet compleet, omdat nog niet alle zwangerschapsuitkomsten bekend zijn. Tot dusverre zijn er geen nieuwe gevallen van Down syndroom of andere trisomiën bekend over 2011. In tabel 3 staan de berekende karakteristieken van alle eerdere Down syndroom zwangerschappen samen.
TABEL 3. Overzicht van alle gerapporteerde Down syndroom zwangerschappen (n=42) tussen 2007 en 2011 vanuit de RCNZH.
Maternale leeftijd MoM PAPP-A MoM fb-hCG MoM NT hoog risico T21 *
Mediaan
Min-Max
37 0.44 1.48 1.86 84
26-48 0.11-1.14 0.52-3.79 0.78-5.78 73-96
* in plaats van mediaan en min-max werd hier een percentage en betrouwbaarheidsinterval berekend
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
9 van 12
6. NT metingen FIGUUR 4. CRL-NT curve berekend op basis van alle aanvragen vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland in 2011. Deze curve werd vergeleken met de huidige FMF curve (tevens de door het RIVM gehanteerde curve) van 1
Spencer et al en de regressie-curve van alle NT metingen in 2009.
2.5
Poly. (RCNZH) 2
Poly. (Spencer)
NT (mm)
1.5
1
0.5
0 35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
CRL (mm)
Van alle verrichtte NT metingen werd een MoM-waarde berekend. Er werd door alle echoscopisten van de RCNZH gezamenlijk een mediane NT-MoM van 0,97 (spreiding: 0,69 – 1,25) gemeten. In 2009 was de mediane NT-MoM 1,03, en in 2010 1,02. Voor de kansbepaling is de meest ideale situatie een mediane NT-MoM = 1,0 met een spreiding van acceptabele range van 0,9 – 1,1 MoM. Op basis van deze waarden werd voor iedere echoscopist een individuele mediane NT-MoM met bijbehorende spreiding (5e en 95e percentiel) berekend. Een analyse werd gedaan van alle echoscopisten in de regio Noordelijk Zuid-Holland die in 2011 meer dan 100 NT metingen opstuurden naar het RIVM in het kader van de kansbepaling voor Down syndroom (figuur 5). Dit waren in totaal 12 echoscopisten waarvan er 10 (83%) aan de kwaliteitsnorm van een mediane NT-MoM tussen 0,9 en 1,1 voldeden.
1
Spencer K et al. The influence of maternal insulin-dependent diabetes on fetal nuchal translucency thickness and firsttrimester maternal serum biochemical markers of aneuploidy. Prenat Diagn 2005; 25:927-9
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
e
10 van 12
e
FIGUUR 5. Mediane NT-MoM met bijbehorende spreiding (5 en 95 percentiel) van alle echoscopisten in de regio Noordelijk Zuid-Holland die in 2011 meer dan 100 NT metingen opstuurden naar het RIVM. De echoscopisten werden gesorteerd op aantal verrichtte metingen, zie aantallen verrichtingen per echoscopist in de
NT MoM
legenda.
1. 104 2. 109 3. 163 4. 167 5. 193 6. 196 7. 225 8. 228 9. 229 10. 242 11. 251 12. 286
1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0
1
2
3
4
5
6
7
8
Echoscopist
9
10 11 12 13
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
11 van 12
Conclusies en aanbevelingen Het overgrote deel van de resultaten is in overeenstemming met met wat mag worden verwacht
op
basis
van
de
gebruikte
methode
en
de
samenstelling
van
de
onderzoekspopulatie. De meeste resultaten zijn vergelijkbaar met de resultaten van 2009 en 2010. De mediane leeftijd van de zwangeren die kozen voor een combinatietest in 2011 is vrijwel gelijk aan de mediane leeftijd in 2010 (respectievelijk 33,5 en 33,7 jaar). Dit is eveneens gelijk aan de populatie zwangeren van alle aanvragen vanuit het RIVM in 2011 (33,4 jaar). In totaal was 30,4% van de zwangeren uit de regio Noordelijk Zuid-Holland die een combinatietest deden 36 jaar of ouder. De doorlooptijden van 2011 zijn vergelijkbaar met die van 2010. Het percentage gerapporteerde uitslagen binnen drie dagen was in 2011 vergelijkbaar met 2010. Wel werden in 2011 steeds meer uitslagen binnen één dag gerapporteerd (respectievelijk 30% vs. 28% in 2010 en 16% in 2009). Dit kan te maken hebben een goede afstemming van de aanvragen vanuit de regio en de dagen waarop bij het RIVM de biochemische analyses worden uitgevoerd. Vanaf 2010 worden de uitslagen van de eerste trimester combinatietest niet meer via de email verzonden, maar worden de uitslagbrieven gerapporteerd in een zogenaamde webdatabase. Deze wordt door iedere inzender uit de regio gebruikt voor het opvragen van uitslagen. Het verwerken van deze uitslagen is tijdbesparend en gebeurt direct na de serumanalyse en zal daarom hoogst waarschijnlijk een gunstige invloed hebben gehad op de doorlooptijden. Niet alle echoscopisten voldoen aan de voor 2011 geldende norm van 150 NT metingen per jaar. De norm is voor 2012 naar beneden bijgesteld naar 100 NT metingen. De kwaliteit van NT metingen van alle echoscopisten vanuit de regio Noordelijk Zuid-Holland is redelijk constant. De mediane NT-MoM waarden van alle echoscopisten in de regio samen is 0,97 en de CRL-NT curve ligt dichtbij de landelijke referentiecurve. Wel meet 17% van de echoscopisten wat te ruim of te klein ten opzichte van de acceptabele range (0,9 – 1,1 MoM). Hier ligt dan ook nog ruimte voor verbetering. Het programma voor Down syndroom screening loopt nu zes jaar en tot en met 2011 is een grote hoeveelheid follow-up gegevens verzameld door het RIVM. Daardoor is het mogelijk in dit rapport een overzicht te geven van het aantal gerapporteerde Down syndroom
Jaarrapportage RCNZH 2011
28-Aug-2012
12 van 12
zwangerschappen. In totaal zijn 38 gevallen van Down syndroom met een complete combinatietest bekend, hiervan werden er 32 opgespoord met de combinatietest; een detectiepercentage van 84,2%. Dit, in combinatie met de screen positive rate van 4,5% presteert het screeningsprogramma naar behoren.
