"Je houdt van elkaar en samen van God"

"Je houdt van elkaar en samen van God"

God

Ik

Mijn liefste

Een gemeentebrede bezinning op relatievorming in de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt te Lelystad

April 2004

"Je houdt van elkaar en samen van God"

God

Ik

Mijn liefste

Een gemeentebrede bezinning op relatievorming in de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt te Lelystad

April 2004

INHOUDSOPGAVE INLEIDING.............................................................................................................................................. 3 DEEL I: de preken Het gebod van de liefde (14 december 2003) .......................................................................................... 6 Het gaat om een bijbelse manier van denken. (28 december 2003) .................................................... 12 Alleenstaand en alleengaand (20 februari 2004) ..................................................................................... 18 DEEL II: de gemeentevergadering Lezing ds. E.J. Hempenius.............................................................................................................................. 24 Gedicht: Mensen hebben mensen nodig ...................................................................................................... 28 Interview'Zij gelooft, hij niet' .................................................................................................................... 29 Deel III: de kerkenraadsnotitie relatievorming, samenwonen, huwelijk 1. INLEIDING .................................................................................................................................................. 33 2. AANGAAN VAN EEN RELATIE .............................................................................................................. 34 2.1. Algemeen............................................................................................................................................... 34 2.2. Geen huwelijk of verkering met een ongelovige. ......................................................................... 34 2.3. Gemengd-kerkelijke verkeringen, ingrijpende verschillen........................................................ 35 2.4. Gemengd-kerkelijke verkeringen, dichter bij elkaar ................................................................. 36 3. HET HUWELIJK – TWEE GEBODEN IN GEDING ............................................................................. 36 4. HUWELIJK EN SAMENWONEN IN HET LICHT VAN HET 7e GEBOD ...................................... 37 4.1. Genesis 2:24......................................................................................................................................... 37 4.2. Andere teksten................................................................................................................................... 37 4.3 Verbond ................................................................................................................................................. 38 4.4. Samenwonen of ‘samen leven’........................................................................................................... 38 4.5. Kerkenraadsbeleid ............................................................................................................................. 39 5. HUWELIJK EN SAMENWONEN IN HET LICHT VAN HET 5e GEBOD ...................................... 40 5.1. Trouwen in de Bijbel........................................................................................................................... 40 5.2. Verbond, getuigen .............................................................................................................................. 40 5.3. Kerkenraadsbeleid ............................................................................................................................. 41 5.4. Tenslotte.............................................................................................................................................. 42 6. NAWOORD................................................................................................................................................... 42 LITERATUURLIJST ............................................................................................................................................ 43

Inleiding

Van december 2003 tot februari 2004 is in onze gemeente regelmatig aandacht geweest voor het onderwerp 'relatievorming'. Onder de prikkelende, uitdagende kop 'Moet mijn vriend(in) gereformeerd vrijgemaakt zijn?', heeft de kerkenraad de aandacht willen vestigen op verschillen in geloof binnen relaties. Immers de laatste jaren kwam het geregeld in onze gemeente voor dat jongeren relaties aangingen met ongelovigen of met jongeren uit andere kerken. Zo zelfs dat er binnen de gemeente een bepaalde gewenning optrad. Ook de jongeren zelf ervoeren dat, getuige een reactie: "Het werd wel erg gewoon." Bovendien bleek uit gesprekken dat niet iedereen de bijbelse boodschap over relatievorming scherp voor ogen had. Reden genoeg voor de kerkenraad om een gemeentebrede bezinning te starten over dit onderwerp. Via preken in de zondagse kerkdienst, stukjes in Kerknieuws, een gemeentevergadering en verenigingsavond met de 16+ jeugd werd inhoud gegeven aan deze bezinning. We hebben een mooie en opbouwende periode gehad. Ds. E.J. Hempenius, dominee in BarneveldVoorthuizen heeft daar een belangrijke rol in gespeeld. De kerkenraad had hem hiervoor gevraagd omdat hij bekend is met jongeren en hun cultuur rond relatievorming. Zo had hij, samen met ds. Hutten uit Franeker, diverse bijbelstudiestukjes voor jongeren geschreven in Clou, de jeugdkrant van het Nederlands Dagblad. Recent is een boekje van hem verschenen over liefde, verkering, trouwen en samenwonen onder de titel: "Over liefde en zo". Het toeval (wat heet toeval) wilde dat ds. Hempenius in december twee keer bij ons zou preken. Nou, u hebt het gemerkt. Zijn preken met Powerpointpresentatie met daarin de rustige bijbelse benadering over dit onderwerp hebben ons een goede basis gegeven. Zijn boekje 'Over liefde en zo..', integraal aangeschaft voor de 16+ jeugd, was voor de jongeren een goede basis voor persoonlijke studie en gesprek op catechisatie en vereniging. Van hem hoorden we opnieuw dat het bijbelse gebod "Je houdt van elkaar en samen van God" niet alleen iets is om van te genieten maar dat het ook een opdracht is. De gemeentevergadering van donderdag 29 januari 2004 was buitengewoon. Ontspannen en open werd over dit fijngevoelige onderwerp gepraat. Moedig was het om mensen te horen vertellen van hun eigen 'Zij gelooft; hij niet' ervaringen. Hun waarschuwing om niet te beginnen aan een relatie met een ongelovige (of pas na duidelijke voorwaarden) was ingegeven door gemis in de eigen relatie. Veel van het goede van wat we in de afgelopen periode willen we graag vasthouden, nog eens een keer in de herinnering terugroepen. We hebben daarom alles wat er in de afgelopen periode over dit onderwerp op papier is gezet in deze reader voor u samengebracht. In het eerste deel zijn de drie preken van ds. Hempenius opgenomen die hij over dit onderwerp in Lelystad heeft gehouden. Het tweede deel geeft een impressie van de gemeentevergadering inclusief het interview met Anna ('Zij gelooft, hij niet'). Het laatste onderdeel van deze reader is een notitie van de kerkenraad over relatievorming, huwelijk en samenwonen. Graag vragen we nog uw speciale aandacht voor deze notitie. Bedoeld als beleidskader en pastorale handreiking over relatievorming, samenwonen en huwelijk was deze notitie het feitelijke startpunt voor de gemeentebrede bezinning. Bij het lezen zult u merken dat er dieper wordt ingegaan op 'samenwonen' dan tijdens de gemeentevergadering. Om die reden is het dan ook de moeite waard om nader studie van deze kerkenraadsnotitie te maken. Dat kan persoonlijk maar ook in verenigingsverband. Meer studie kan ook gemaakt worden vanuit de literatuurlijst aan het einde van deze reader. Hierin zijn boeken van christelijke auteurs opgenomen over relatievorming en alleengaand/alleenstaand. Onze wens en bede is dat we hopen dat deze bezinning het gesprek in de gezinnen, tussen ouders en hun kinderen en tussen jongeren onderling weer een nieuwe impuls heeft gegeven. Niet om elkaar af te rekenen of er maar over te zwijgen maar om samen in onze onderlinge relatie als gemeente maar vooral in onze liefdesrelaties één te zijn in Christus en aan Hem toe te behoren. Het voorbereidingsteam gemeentevergadering 29 januari 2004, Jan-Wrister Bouwman Berno Hartgers ds. E.J. Hempenius Ramon de Vries Henk Wisselink

Reader relatievorming

pagina 3 van 44


pagina 4 van 44

DEEL 1 READER RELATIEVORMING PREKEN DS. E. J. HEMPENIUS (Predikant in Barneveld-Voorthuizen)

HET GEBOD VAN DE LIEFDE. (14 december 2003)

HET GAAT OM EEN BIJBELSE MANIER VAN DENKEN (28 december 2003)

ALLEENSTAAND EN ALLEENGAAND (20 februari 2004)


Deel I: de preken

pagina 5 van 44

Het gebod van de liefde Preek 14 december 2003, middagdienst in Lelystad Ds. E.J. Hempenius (Barneveld-Voorthuizen) Tekst: Zondag 41 “Gij zult niet echtbreken”

Inleiding: Zondag 41 gaat over de relatie tussen man en vrouw en alles wat daarbij hoort. Huwelijk

Wat leert ons het zevende gebod? Ik wil er alvast de nadruk op leggen dat het huwelijk, dus de relatie tussen man en vrouw, heilig is. Dat betekent dat die relatie apart gezet is door God. Dat betekent ook dat alles wat daarmee samenhangt voor God heilig is. Zondag 41 gaat dus niet alleen over het huwelijk en echtscheiding.

Verliefd

Als je verliefd wordt, dan weet je even niet wat je overkomt. Dan ontmoet je een ander en die heeft iets. Je kunt niet onder woorden brengen wat, maar het geeft wel zo’n warm gevoel van binnen. We zeggen: vlinders in je buik. Zondag 41 gaat daar ook over en wijst de weg waar het gaat om de gedachten die je bij hebt bij verliefdheid. En waar het gaat om het (lichamelijk) verlangen naar elkaar.

Verkering

Zondag 41 gaat dus over dat moment dat je op elkaar verliefd wordt en de tijd die volgt. Je hebt verkering. Dat is de tijd dat je steeds meer naar elkaar toegroeit, elkaar leert kennen als vriend en vriendin en de band steeds sterker wordt. Ook als het niet goed gaat in je verkering gaat het erom dat je daar goed mee omgaat en dat je heilig blijft voor God.

Verloofd

Het gaat ook over je verloving. Dat is het moment dat je samen zegt “wij willen samen verder” en dat wilt laten zien aan de mensen om je heen.

Getrouwd

Dan komt de trouwdag waarop je elkaar het ja-woord geeft. Niet alleen voor de mensen, waarbij ouders en anderen getuige zijn, maar bovenal voor God.

Scheiden?

Zondag 41 sluit aan bij het zevende gebod: “Gij zult niet echtbreken”. Het gaat tenslotte over het moment dat het niet lukt, dat je spanningen voelt, dat er ruzies zijn en dat je huwelijk vastloopt. Hoe ga je daar mee om? Aan een scheiding is veel vooraf gegaan. Twee mensen groeien uit elkaar. Het gaat niet meer. Je ziet voor jezelf misschien nog maar één uitweg: uit elkaar gaan en scheiden. Het komt onder christenen steeds meer voor. Is het te voorkomen? Daarvoor is allereerst nodig dat wij beseffen dat de relatie tussen een jongen en een meisje, vriend en vriendin, een verloving, een huwelijk heilig zijn voor de Here. Hoe staan wij daarin voor God. Verder is het nodig om terug te keren naar de kern. Dat is de liefde.


Deel I: de preken

pagina 6 van 44

Het gaat dus over liefde

Maar wat is liefde? In deze tijd is liefde voor veel mensen een warm gevoel van binnen. Dat je iets voelt voor de ander en dat je je goed voelt bij elkaar. Is dit echte liefde, zoals God bedoeld heeft? De echte liefde, want er is ook veel onechte liefde, hoort bij de schepping van God. Zelfs sterker, het heeft te maken met wie God zélf is. Zoals in de bijbel staat: God is liefde. Dus als wij willen weten en leren wat liefde is en wat dat betekent voor verliefdheid, verkering, verloving en voor je 25e trouwdag, begint dat de kennis van God die liefde is.

Geest)

Echte liefde is een schepping van God (God is liefde) en een geschenk van God (Vrucht van de

God geeft ons echte liefde. God geeft ons liefde in het hart. Vanaf het begin, de schepping, is dat zo geweest. Hij heeft immers man en vrouw gemaakt. En ook nu geeft Hij liefde in ons hart als vrucht van de Geest. Dat zijn woorden die we misschien wel kennen: “De vrucht van de Geest is liefde”. (Galaten 5:22)

God is liefde: trouw, geduldig, barmhartig, genadig enz.

God is liefde. Heel zijn persoon en zijn karakter zijn doortrokken van liefde. Dit werkt door in alles, zoals in de trouw van God. Als God iets belooft, kun je er altijd van op aan. Echte liefde is dus trouw. Een meisje flirt met een jongen elkaar, zonder een relatie met hem te willen. Gewoon een uitdaging. Zij brengt wel zijn hoofd op hol. Is het naar Gods wil dat een meisje zo met een jongen om gaat, en omgekeerd natuurlijk? Als je begint met een relatie bedenk eerste dat echte liefde, trouwe liefde is. Dat is niet een liefde die naar een paar maanden zegt “ik dump je wel” . Dat kan niet. Liefde is daarvoor veel te kostbaar. Nog een uitwerking. God is liefde en daarom heeft Hij geduld met mij, met u, met man en vrouw. Hij wil dus ook dat wij in onze relaties geduld hebben met elkaar. Kan ik dat opbrengen als de ander niet zo snel mee komt als ik wil? Kan ik de ander aanvaarden en geduld met haar hebben? Echte liefde is dus geduldig. Als je God en de Here Jezus leert kennen, weet je ook dat God heel barmhartig is. “Barmhartig en genadig is de Here, lankmoedig en rijk aan goedertierenheid”. Wanneer je echt van elkaar houdt, ben je barmhartig voor elkaar. En wil je elkaar vergeven als er dingen mis zijn gegaan. Dan wil je ook naar elkaar luisteren. En het mooiste is, dat je samen God wilt leren kennen. Dan zul je groeien in de echte liefde. Echte liefde is trouw, geduldig barmhartig. De lijst kan met gemak langer gemaakt worden aan de hand van de andere eigenschappen van God.

Een kind leert deze liefde van vader en moeder

Nu is de vraag je als vader en moeder aan jezelf kunt stellen: wat betekent dat nu voor mijn opvoeding? Wat betekent dit voor mijn kinderen? Hoe kan ik ze in het gezin nou laten zien wat echte liefde is? Hoe kan ik mijn kinderen voor bereiden op een verkering, verloving en trouwen? Ook in de opvoeding geldt: begin bij het besef wie God is. Want God is liefde. Daar raak je niet over uitgedacht, uitgesproken. Onze samenleving is namelijk geen goed voorbeeld. Je hoeft de Billboards bij de bushokjes maar te zien. Daar wordt een liefde getoond die niet echt is. Daar gaat het om de mens zelf, om het gevoel. Die liefde is gericht op de eigen verlangens en dus echt anders dat wat God laat zien. De liefde die God geeft is: “kom maar bij mij. Bij mij ben je veilig. Bij mij is het goed”. Het is ook een warme liefde. Terwijl liefde in deze tijd zo kil kan zijn. Gewoon koud. Het is heel mooi hoe de bijbel over liefde tussen twee mensen vertelt.


Deel I: de preken

pagina 7 van 44

Als eerste lezen we daarover een gedeelte uit Hooglied 2:1 – 3:7. Het is echt een lied, waarin een jongen en een meisje naar elkaar verlangen en van elkaar zingen. Onthoud dat: “Wek de liefde niet op, prikkel haar niet, voordat het haar behaagt”. Het tweede gedeelte gaat over het gebod van de liefde: Matteüs 22: 34-40. Het Gebod van de liefde Ik wil met u stilstaan bij het liefdegebod. Wat betekent dat nu voor ons als je verliefd wordt, verkering krijgt, gaat verloven en trouwen? De liefde voor God is het eerste, zegt Jezus. Waarom? Omdat Hij zoveel, maar dan ook zoveel, van ons houdt. Hij heeft zijn eigen Zoon gegeven. Het tweede is, als je let op het tweede gebod, dat je je naaste liefhebt als jezelf. Ik weet niet of u dat zo hebt, maar dat je kunt gemakkelijk vergeten, dat je eigen man, je eigen vrouw waarmee getrouwd bent, wel heel dicht bij je staat. De naaste is je eigen vrouw, je eigen man, je eigen kind, je eigen vriend. Ze zit naast je in de kerk. Ik mag mezelf dan afvragen, heb ik die naaste net zo lief als ik mijzelf liefheb? Het liefdegebod gaat dus ook over die relaties. In het vervolg zijn er twee aandachtspunten als we kijken naar: "Wat leert de Here Jezus ons in dit gebod?": 1. De liefde 2. Het gebod God

1. De liefde.

Ik

Mijn liefste

Je houdt van elkaar en samen van God. Dat is wat het liefdegebod leert. Dat is heel belangrijk. Allereerst staat God in ons leven in het middelpunt. Je hebt een relatie samen met elkaar, ik en mijn liefste (zoals Hooglied zegt) en daar in het midden een hart. Een hart wat vol is van de Heilige Geest. Want de Heilige Geest leert ons wat liefde is en door de Heilige Geest geeft Gods ons die liefde. Hierin komen twee lijnen dus naar voren. 1. Een hechte band met God is HEEL belangrijk. God wil je hele hart en niet een half hart. Het is dus niet zo dat je in een verkering met iemand die niet gelooft dat je dat samen kunt oplossen. Want God wil echt mijn hele hart, ziel, verstand en leven. Dat is niet deelbaar met een ander. Daarom is het belangrijk dat jezelf werkt aan een hechte band met God. Dat betekent dat je van Hem houdt, naar Hem luistert en alles wat je bezig houdt in gebed voor Hem neerlegt. Zeg het maar aan God op het moment dat je het moeilijk hebt. En ook wanneer je twijfelt, of dat je het even niet meer ziet zitten. Dan kan ook gebeuren tijdens een verkering of later in je huwelijk. Wil je God zo leren liefhebben en de naaste als jezelf dan begint dat met: hoe sta ik voor de Here Jezus? En: geloof ik werkelijk dat de Heilige Geest in mij is? 2. Samen een hechte band met God (verliefd – (verloofd) – getrouwd). IN het tekeningetje wordt duidelijk dat je samen (vriend – vriendin; man – vrouw) een hechte band met


Deel I: de preken

pagina 8 van 44

God hebt. Nu kan het voorkomen dat je verliefd wordt op iemand die niet geloofd. Wat dan? Dan is het belangrijk niet te wachten om met de ander te praten over geloof en wat het voor je betekent. Nee, vanaf het begin. Laat het maar zien. Wanneer je daarmee wacht wordt de drempel om er wel over te beginnen steeds hoger. Laat ook in je huwelijk zien dat je gelooft. Het komt voor dat een man en vrouw het moeilijk vinden om samen te geloven, te praten over de preek bijvoorbeeld, samen te zingen, samen te bidden. Vaak hebben zij dat niet geleerd van huis uit. En als je pas getrouwd bent, kun je je soms schamen wanneer je voorgaat in gebed. Dat geeft niets. Het overkomt velen. Vertrouw daarbij op Jezus. Hij houdt vast wanneer niet zo goed uit onze woorden komen en ons schamen. Wanneer je leert open te zijn over je geloof, hoe moeilijk dat kan zijn, ontstaat ruimte om de gebeurtenissen die belangrijk zijn, met elkaar te delen. Denk aan de geboorte van je kind, maar ook het sterven van je eigen ouders of een ingrijpende gebeurtenis op je werk. Het is mooi wanneer je dat samen kunt delen in geloof. Je weet dan allebei: er is een God en Vader in de hemel die ons heeft samengebracht. Een hechte band met God staat voorop. Dat is het eerste gebod. En het tweede gebod daaraan gelijk is, dat je van elkaar houdt zoals je van jezelf houdt. God

Ik

Mijn liefste

Nu doet zich de volgende situatie voor:

Je houdt van elkaar, ik houd van God, mijn liefste niet

Het kan voorkomen dat je verkering krijgt met een jongen, maar hij is niet van de kerk. Hij gelooft ook niet. "Ik houd van God, maar mijn liefste houdt niet van God". In het begin kan dat pijn doen. Je wordt in je gevoelens heen en weer geslingerd. Je weet dat het niet goed is, maar je wilt hem ook niet kwijt. je wilt God ook niet kwijt. Dus je gaat een beetje schipperen tussen God en hem of haar. En ondertussen wordt het moeilijk om helemaal voor God te kiezen. Je probeert de tijd te verdelen tussen God en de ander. Zeg dan niet bij jezelf, dat lossen we samen wel op. God wil namelijk ons hele hart en niet de helft of vaak nog minder. Het is belangrijk om in je relatie dat je alles met elkaar kunt delen. Het geloof en de liefde voor God, mooie en moeilijke momenten in het leven. Daarvoor is eenheid in het geloof onmisbaar. Maar hoe moet het dan als je toch verliefd wordt? Gewoon vanaf het begin duidelijk zijn voor jezelf en naar de ander toe. En blijf aldoor werken aan een goede band met God. Van Hem ontvang je de kracht om te kiezen.

Je houdt van elkaar en niet (zo) van God

Je kunt ook de volgende situatie hebben. Je houdt van elkaar, maar niet zó van God. Ik heb het met opzet “zó” genoemd. Het kan zijn dat in een christelijk gezin het geloof echt niet met elkaar wordt gedeeld en de band met Jezus niet samen wordt beleefd. Ieder gelooft voor zich. Dit heeft ook gevolgen voor de relatie tussen man en vrouw. Die wordt een stuk kwetsbaarder. Het belangrijkste kun je niet met elkaar delen. Dit gevaar lopen christenen. Dit kan ook heel geleidelijk gaan. Bijvoorbeeld


Deel I: de preken

pagina 9 van 44

wanneer jezelf steeds meer van God vandaan gaat. Je leest minder uit de bijbel. Je bidt minder. Dat kan gebeuren doordat andere zaken zoveel beslag op je leggen dat je te moe bent, geen tijd hebt, geen aandacht meer voor God.

Wat leer ik hiervan?

Je raakt zo langzaam de bron van liefde kwijt. Echte liefde is van God. God is liefde. Hij heeft ons gemaakt. Hij geeft ons leven gegeven en Zijn liefde in ons hart. Het is zaak om deze bron van liefde niet op te laten drogen.

2. Het gebod.

Is het u wel eens opgevallen dat Jezus een gebod om lief te hebben geeft? Als wij praten over liefde, bedoelen we vaak een warm gevoel van binnen. Een gevoel en een gebod lijken met elkaar in strijd te zijn. Iemand kan mij toch niet gebieden om iets te voelen wat er niet is? Iemand kan mij toch niet gebieden om iets niet te voelen wat er wel is? Denk bij dit laatste aan de volgende situatie. Iemand wordt verliefd op een ander en die gelooft niet. Dat overkomt je toch gewoon? Dat gevoel kun je toch niet verbieden? Nee, het gevoel niet, maar toegeven aan het gevoel wel! Er zijn meer situaties denkbaar. Je bent getrouwd. Hoe kan ik nu verder als ik niets meer voor hem voel? Of erger, dat ik mij irriteer aan hem. Dan zegt Jezus: Ik gebied je de ander lief te hebben! Daarin is geen ruimte om jezelf verschuilen achter: Ja, maar ik voel daar niets bij.

Jezus gebiedt de liefde

Jezus zegt: Ik gebied het je! Daarin zie je al een heel groot verschil met wat je op televisie ziet of in allerlei flut-romannetjes. Waarom kan Jezus de liefde gebieden, terwijl wij denken aan gevoelens die zich niet laten sturen?

God vraagt onze wil

Jezus laat zien dat het gevoel van de liefde niet los staat van de wil. Wil ik van de ander houden? Dat betekent dus dat je kiest voor de ander. Dat doe je dus heel bewust. Eerder zei ik al dat je kunt laten gaan wanneer je gevoelens van verliefdheid hebt, maar dat je ze ook niet kunt toe laten. Dan gaat de wil een rol spelen. Dan ga je bewuste keuzes maken. Daarmee is niet gezegd dat een keuze gemakkelijk is. Gevoel en wil kunnen een heftige strijd voeren! Wil je van de ander houden? Kies je voor de ander? Hoe bewust ga je daarmee om wanneer je getrouwd bent? En na vijf jaar? En na tien jaar? Je naaste vrouw of man liefhebben zoals je jezelf is een levenslange opdracht. Paulus zegt het ook. Je haat toch niet jezelf? Je wilt toch geen afstand nemen van jezelf? Bijbelse liefde doet een beroep op ons hele persoon, ons hart, onze wil, ons verstand en ons gevoel.

Het gebod van de liefde raakt mij helemaal:

Het is goed om daar eens naar te kijken. We kunnen de woorden van Jezus zo nazeggen: "Gij zult de Here uw God liefhebben met heel ons hart, met heel onze ziel, verstand, krachten...”. Maar dat nazeggen gaat veel te snel, want de Here Jezus wil ons daarin heel veel leren.

1. In mijn hart

Jezus zegt dat de beslissende keuze in je hart valt. Hij bedoelt met het hart natuurlijk niet het orgaan dat het bloed rondpompt, maar het diepste zelf. Het hart gaat spreken wanneer je merkt dat de ander zich van je verwijdert en dat pijn doet. Rouwen is ook een gevoel dat opkomt uit het hart. Rouw is het gevoel dat je iemand kwijt bent, of kwijt dreigt te raken, die heel belangrijk voor je is. In het hart vinden dus de beslissende keuzes plaats.


Deel I: de preken

pagina 10 van 44

2. In mijn ziel

We gaan een stapje verder. De Here Jezus zegt vervolgens tegen ons, als je van Mij houdt, dan doe je dat met heel je persoon of ziel, gewoon zoals jij bent. Dus met je karakter. Heb je een open karakter? Of gesloten? Gewoon zoals je bent. Daarnaast ben je als mens gevormd door ervaringen, opvoeding, andere mensen. De levensgeschiedenis bepaalt samen met je karakter hoe je nu bent. Dat bedoelt de Here met ziel: een gewoon mens met zijn karakter en levensgeschiedenis. Zo wordt het woord ziel dus ook gebruikt. Hoe meer zielen (mensen) hoe meer vreugd. Hoeveel zielen heeft de kerk? De ziel is dus niet alleen het binnenste dat naar de hemel gaat als je sterft. De ziel is hier vooral persoon en mens. Jezus leert: houd van God met je karakter en zoals je gevormd bent door het leven.

3. In mijn verstand

Dat gaat niet buiten ons verstand om. We zeggen wel eens: liefde maakt blind. Dat is wat Jezus juist wil voorkomen. Hij schakels ons verstand helemaal in. Denk erover na hoe je de Here God wilt liefhebben. Hoe kan ik de Here God daarin dienen en wat is het goede?

4. In mijn kracht

Jezus laat nog iets zien. Dat staat niet in Matteüs maar in Marcus 12: 29-31: met geheel uw kracht. Dat zijn de daden. Hoe kan ik de ander daadwerkelijk laten merken dat ik van haar houd? Een bloemetje, een kus, een complimentje, gewoon bij elkaar zijn?

Dit kan moeilijk zijn als de ander niet gelooft

De Here Jezus leert ons de eenheid van beide geboden. Het tweede gebod over mijn houding tot mijzelf en de naaste is namelijk gelijk aan het eerste. Wanneer de ander niet gelooft ontstaat hoe dan ook spanning in de relatie. Met ons verstand weten we dat moeilijk. Binnen, in je hart klinkt dat stemmetje, dat geweten: "ik kies voor God". Het gevoel zegt tegelijkertijd: "en ik hou van hem en wil hem ook niet kwijt". Het hart en/of verstand strijden dan met het gevoel. Hoe kom je daaruit?

Bij alles: stel jezelf de vraag: Hoe heb ik/hebben wij God lief?

Groei allereerst in de liefde tot God. Kies voor Hem. Leef voor Hem. En daar heb je vaak hulp bij nodig. God geeft die hulp op ons gebed. Ook in andere mensen met wie je kunt praten die je kunnen helpen wanneer het zwaar is. En dan mag je als jongere ook een beroep doen op je ouders. Hebben zij je wel eens gepraat over hun eigen eigen verkeringstijd? Over de keuzes die zij toen gemaakt hebben? Hoe zij zelf met hulp van de Here God verder zijn gekomen?

Laat jongeren het niet zelf uitzoeken, laat getrouwden niet alleen worstelen.

We krijgen voor alles een opleiding. Voor deze twee dingen niet. Opvoeding (behalve als je vast loopt dan kun je een cursus gaan volgen) en Liefde. Waar leren wij dat dan? Door goede voorbeelden en er bewust mee om te gaan. Ook door er met anderen over te praten. Dat kan best moeilijk zijn, wegens schaamte. In de gemeente zijn wij aan elkaar gegeven om de ander een hand en een voet te zijn. Laat het jongeren niet zelf uitzoeken. Laat getrouwden niet alleen worstelen. Dat komt teveel voor. En wanneer het misgaat en de ouderling komt op bezoek deze alleen nog maar scherven kan ruimen. Samen bidden, lezen, praten en gemeente van de Heilige Geest zijn, Jezus volgen en van God houden. Wees maar verwondert over de liefde die van God is. Blijf je bewust dat God zoveel van je houdt. Hij heeft je het teken van de doop gegeven. Hij heeft je de Here Jezus gegeven. Hij geeft eeuwig leven. Here, help mij om van u te houden ook in mijn verkering, wanneer ik verloofd ben en in mijn huwelijk. Maar ook wanneer ik niet getrouwd ben of getrouwd ben geweest. Here help ons in uw liefde! Amen.


Deel I: de preken

pagina 11 van 44

Het gaat om een bijbelse manier van denken Preek 28 december 2003, ochtenddienst in Lelystad ds. E.J. Hempenius (Barneveld-Voorthuizen)

Tekst: Zondag 41 “Gij zult niet echtbreken” (vervolgpreek op de preek van zondag 14 december 2003).

Inleiding: Het zevende gebod (zondag 41) gaat over de relatie tussen man en vrouw en alles wat daarbij hoort. Getrouwd, niet getrouwd, gescheiden, samenwonen, verloofd, verkering, de omgang met seksualiteit, seks voor het huwelijk. Al die vragen hebben te maken met hoe de Here wil dat wij omgaan met elkaar. Het eerste wat ik daarbij naar voren wil brengen is, dat we ons bewust zijn dat ons lichaam een tempel is. Dat beeld komt uit de bijbel. Er zijn wel mensen die zeggen “Ja maar God is zover weg”. Luister dan naar wat de Here Jezus leert en wat Paulus daarover zegt. Denk erover na hoe dicht God naar ons toegekomen is. Want God woont in ons door zijn Heilige Geest. Hij is niet veraf. Als Hij dus in ons woont, dan ben je dus ook heel zuinig op jezelf. Zuinig op je lichaam, omdat het tempel is van God. Zuinig, als het gaat om seksualiteit en zuinig op je huwelijk, verkering, verliefd zijn. Daar gaat het om. De vorige keer heb ik laten zien dat dit te maken heeft met het gebod van de liefde. De Here Jezus leert: “Je zult de Here uw God liefhebben met heel je hart, met heel je ziel (je hele persoon), je verstand, je krachten en je naast als jezelf". Uit sommige reacties blijkt dat men hierbij denkt aan naasten ver weg, of aan onze buren, onze collega's. Met die gedachte is op zich niks mis. Maar dit gebod geldt allereerst voor degene die naast je zit in de kerk. Je eigen vrouw/man/kind. Laten we dat ook eens gaan doen. Dat degene die naast je zit, dat je van hem/haar houdt als van jezelf. Dan gaat er iets veranderen in ons leven.

Waar staat in de bijbel?

We gaan opnieuw kijken naar een aantal vragen die samenhangen met trouwen en seksualiteit. “Waar staat het dan in de bijbel dat je niet mag samenwonen?” Eigenlijk een vraag of je ergens in de bijbel een gebod hebt: “Gij zult niet samenwonen”. Of “Maak het mij dan nou eens duidelijk" – een jongere kan dat zeggen – “dat in de bijbel staat dat je geen seks voor het huwelijk mag hebben. Bijvoorbeeld als je nou toch al zeker van elkaar bent. Je wilt over 2 maanden trouwen. Dan is het toch niet zo erg? Waar staat het dan?”En is het nou werkelijk zo belangrijk dat je perse naar dezelfde kerk moet gaan als het gaat om verkering, verliefd, verloofd of getrouwd zijn? Waarom dan? Er zijn nog meer van dit soort vragen te stellen, maar in deze preek komen die drie vragen aan de orde:

Maar, waar staat het dan in de bijbel dat je niet mag samenwonen? Maar, waar staat het dan in de bijbel dat je geen seks mag hebben voor het huwelijk? (“ware liefde wacht”) Waarom moet je persé naar dezelfde kerk gaan?

Verwacht van mij niet dat ik allerlei teksten op ga noemen en zeg van “daar staat het”. Ik zou dat voor een deel kunnen doen, maar help ik u daar dan mee? Waar het mij om gaat en dat is eigenlijk de rode draad van de preek, is dat we leren dat we een bijbelse manier van denken hebben. Dat is wat anders dan dat je teksten aan kunt wijzen en dat je elkaar daarmee probeert te overtuigen. Want bij een bijbelse manier van denken gaat het niet alleen om je verstand maar allereerst om je hart. Dat je er ook achter staat. Dat jouw manier, mijn manier een bijbelse manier van denken is geworden. Daarin wil de bijbel ons de weg wijzen. Dat geldt natuurlijk


Deel I: de preken

pagina 12 van 44

niet alleen voor deze vragen. God wil voor het hele leven dat wij een bijbelse manier van denken leren. Daar hebben wij de bijbel heel hard voor nodig. Daarvan kun je ook zingen. Bijvoorbeeld Psalm 19:3 (“Volkomen is Gods woord”). Schriftlezing over een bijbelse manier van denken: Matteüs 19:3-6 Genesis 2:18-25 Matteüs 19: Hoe gaat de Here Jezus om met de vraag van de Farizeeën? De vraag gaat over echtscheiding en niet over samenwonen of dat je samen naar de kerk moet gaan of andere vragen zoals over seks voor het huwelijk. Het gaat over echtscheiding. Waarom dan toch dit bijbelgedeelte. Het gaat om de manier waarop Jezus reageert. Ik wil even de bijbeltekst met u volgen (pak de bijbel er maar bij). Het is belangrijk om te zien wat hier gebeurt. De vraag die de Farizeeën stellen is een strikvraag. Waarom is dat nou een strikvraag? Nou, er staat, dat ze bij Jezus kwamen om hem te verzoeken. Als je bij iemand komt om te verzoeken, dan wil je iemand klemzetten. Dan stel je een zodanige vraag waarbij je hoopt dat de ander een antwoord geeft dat je kunt gebruiken of misbruiken om de ander te pakken. Het is dus een strikvraag als zij het volgende aan Jezus vragen: “Mag het nou van God dat een man zijn vrouw wegzend om allerlei redenen?”. Wat kan Jezus antwoorden? Wat verwachten zij dat hij antwoordt? Niet dat hij ja zegt. Want stel dat Jezus op deze vraag ja had gezegd, dan kun je het huwelijk wel afschaffen. Dan kun je wel met elkaar getrouwd zijn, maar er hoeft dit maar te gebeuren, en de man kan tegen de vrouw zeggen “je kunt gaan”. Dat weten de Farizeeën ook wel. Ze weten dat het antwoord op deze vraag nooit ja kan zijn. Maar waarom stellen ze deze vraag dan wel? Verwachten zij dan van Jezus een antwoord in deze trant: “In deze situatie mag het wel, maar in die situatie mag het niet?” Nou, dan weet je al van te voren wat er gaat gebeuren. Dan ga je discussiëren. Discussiëren over al die verschillende situaties. Dat gevaar lopen wij ook hoor. Om even een toepassing te geven. Een jongen en een meisje hebben verkering en één van de twee is lid van een andere kerk. Wanneer mag het nou wel?: Nederlands Gereformeerd, Christelijk Gereformeerd. Hervormd is dan wat anders en Rooms Katholiek is uit beeld. Dan ga je dus met elkaar discussiëren over wat wel of niet kan/mag. Dat wil Jezus nu voorkomen. Het komt zoveel voor. De één zegt dit en de ander reageert met: “dat is wel zo, maar.... We herkennen dat denk ik wel. Dus Jezus kan hier niet antwoorden “in sommige gevallen wel, in sommige gevallen niet”, want ook dan kom je er niet uit. Dat blijkt heel vaak bij echtscheidingen. Wanneer mag het nu wel, wanneer mag het nu niet? Let op reactie van Jezus. Hij stelt eerst een wedervraag: “Hebt u niet gelezen...”. Dat moet je nu juist tegen een Farizeeër zeggen. Want een Farizeeër kende de bijbel van A tot Z. Beter dan dat wij de bijbel kennen. Hij kon hele stukken opzeggen. Dus hij zegt, wacht even, hoe lezen jullie de bijbel? Daar gaat het om. Hoe lees je, hoe lezen wij, de bijbel? Het eerste wat Jezus dan doet, is dit. Hij neemt in feite de Farizeeërs mee terug naar het begin: “Hebt u niet gelezen dat de Schepper hen van het begin als man en vrouw heeft gemaakt". Terug naar het begin. Terug naar het paradijs. Waarmee de Here Jezus zegt, zoals het in het paradijs is, dat is nog steeds de regel voor vandaag ook al weten we dat er heel veel gebrokenheid en zonde is. Dat is en blijft de regel. Nou, wat staat er dan? Dan zegt de Here Jezus: “en Hij zeide”. Dat kan misschien een detail lijken, maar het is wel belangrijk om te zien wie Jezus daarmee bedoelt. Wie zegt dat nou? Er staat een hoofdletter in vers 5: “Hij zeide”. Zegt de Here Jezus dit nu of wil hij zeggen: “in het paradijs heeft God gezegd"? Dat is de bedoeling van Jezus. Hij haalt de woorden van Vader aan. Overigens, als Jezus woorden van God spreekt, zijn het altijd de woorden van Zijn Vader.


Deel I: de preken

pagina 13 van 44

Wat staat er dan “in het begin”?: “Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten, zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot één vlees zijn”. En daar trekt Jezus twee lessen uit: 1.

Als het gaat om relatie tussen man en vrouw, van kinderen van God: God zelf brengt man en vrouw samen. Dat was in het paradijs zo, maar dat is nog steeds zo. Ook daarin is God niet veraf. God is heel direct met ons bezig. Ook als je verkering hebt, verliefd bent, als je getrouwd bent. 2. Nu zegt Jezus, als God dat zo samenvoegt: dat scheidde de mens niet. Dan kun je dus niet zeggen: “ja maar, dat was allemaal toen en toen, in het paradijs en daar was alles perfect”, want Jezus past dit ook toe bij de Farizeeërs. Want die Farizeeërs hadden net de vraag gesteld: “is dat mogelijk dat je zomaar je vrouw wegzendt?". Jezus antwoord daarop is: "als jullie het begin serieus nemen, als je weer terug gaat naar Gods bedoelingen, dan is het niet toegestaan". Dit geldt dus nog steeds!. Maar, kun je dat nou zeggen, dat zo elke relatie door God is samengebracht? “Ja, ik heb verkering met iemand die niet gelooft. Als God dat niet had gewild dan...”. Daarom is het wel belangrijk om te zien dat het hier geldt voor elke relatie die naar de wil van God is. Niet elke relatie is naar Zijn wil. Want zondige relaties keurt Hij niet goed. Dat is wel van belang. Waar het mij dus om gaat is die bijbelse manier van denken. Daarin neemt de Here Jezus ons mee terug naar het begin van de bijbel: “Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en zij zullen tot één vlees zijn (Genesis 2:24)”. Genesis 2:24. Ik zal dit nogmaals lezen (en houdt het maar bij de hand voor de rest van de preek). Daar zegt God: “Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en zij zullen tot één vlees zijn”. Wat ik nu wil doen in het tweede gedeelte van de preek is: 1. Kijken naar “daarom...” en dat wijst terug op Genesis 2:18-23. 2. Wat betekent dat nu en hoe kunnen we dat toepassen: “...zal een man zijn vader en moeder verlaten” 3. “...zijn vrouw aanhangen...” 4. “... en zij zullen tot één vlees zijn”. Deze vier punten wil ik gewoon eens met u doornemen om te vernemen wat God ons hier leert. “daarom...” Dan gaan we eerst kijken naar het “daarom”. Je leest er zo overheen. Wat ik wel eens hoop is, dat we zo de bijbel leren lezen dat je ook rust neemt om te letten op de details. Daarom grijpt namelijk terug op iets heel moois: die eerste mens ontmoette zijn vrouw en hij gaat dan een lied zingen: “Eindelijk been van mijn gebeente, vlees van mijn vlees, zij zal mannin heten”. Omdat ze uit de man genomen is. “Daarom” heeft blijkbaar alles te maken met wat daarvoor stond, vanaf vers 18. Dat heeft dus niet alleen te maken met de eerste twee mensen, maar de Here Jezus past dat dus toe. Dus ook op ons zoals wij nu bij elkaar zijn. Als je getrouwd bent, als je verkering hebt en je toegroeit naar een relatie, verloofd, misschien wel trouwplannen hebt. Het eerste wat dan van belang is: God brengt man en vrouw samen. Dat doet God. Zijn we ons dat bewust? Dat meen ik echt hoor die vraag. Geloven we echt dat God u samen heeft gebracht? Wanneer je al langer getrouwd bent, is het belangrijk dat je telkens weer terug gaat naar het begin. Ook als het moeilijk is. Als je het in je huwelijk even niet meer ziet zitten. Soms zie je geen uitweg meer en dan valt het woord "scheiding". Kun je dan ook weer terugkeren naar het begin? Dat je gelooft dat God je heeft samengebracht. Dat kleine woordje “daarom”, is dus zo belangrijk omdat het terugwijst op wat daarvoor is gebeurd. We gaan nog even verder terug. Er was eerst een mens en het was niet goed dat die mens alleen was. Dat zei God in de goede schepping. Dat gaat de mens zelf ontdekken. Hij ziet al die dieren voorbij


Deel I: de preken

pagina 14 van 44

komen. De mens geeft de dieren namen, maar de mens mist iemand. Wie mist hij? Iemand die op hem lijkt. Want dat is hier van belang. Passen bij, de hulp die bij hem past, betekent dat er iemand is die op je lijkt. Je kunt jezelf herkennen in die ander. Dat is ook wat Adam zingt: “been van mijn gebeente, vlees van mijn vlees”: zij lijkt op mij en toch is zij anders. Zij hoort ook bij mij, zij past ook helemaal bij mij want zij is zelfs uit mij genomen. Dus ook als je nou in de kerk zit en je ziet niet lekker in je huwelijk, ga weer terug naar het begin. Dat je gelooft, God heeft ons samengebracht. Zeg dat tegen elkaar en zie het als een nieuw begin in je eigen leven, ook na een dip in je huwelijk. Doe het maar gewoon geregeld. En dank de Here God voor de ander. Daarmee verdwijnen niet alle moeiten als sneeuw voor de zon, maar je hebt wel weer een basis om samen verder te komen. Het is dan belangrijk dat je samen God kent. Want als de één God niet kent, dan sta je alleen in de strijd. Alleen met God. Vandaar dat die eenheid - wat God ook wil, dat je één bent in geloof – zo belangrijk is. Dus "daarom", dat wil zeggen dat Hij een eenheid wil, hij brengt samen en dat Hij dus ook de basis is op wie je altijd terug kunt vallen. Geloof die belofte. “...verlaten” Blijkbaar past de Here God wat in de schepping gebeurde toe op elk huwelijk. Een nieuw begin. Eigenlijk heel wonderlijk. Een nieuw begin, elke keer weer als een jongen en een meisje verliefd worden en met elkaar verder willen en samen de zegen van de Here vragen. Een nieuw begin in Gods werk van zijn koninkrijk. De man verlaat zijn vader en moeder. Twee opmerkingen. 1. Verlaten van vader en moeder geldt voor de man en ook voor de vrouw. 2. Het geldt ook voor ouders, dat je je kind kunt loslaten. Ouders hebben de taak hun kinderen voor te bereiden op het verlaten en dat zij hun kind ook kunnen loslaten wanneer het zover is. Een jongere kan naar zichzelf kijken. Ben ik eraan om het ouderlijk huis verlaten? Kan ik zelfstandig je keuzes maken? Daarvoor is een open relatie tussen ouders en jongeren nodig. Hebben wij zo geleerd om met elkaar te praten? Als ouderen met jongeren en jongeren met ouderen? Over hoe jezelf als oudere keuzes hebt gemaakt toen je zelf verkering had? Ook de momenten dat het mis is gegaan. Toen hadden we nog maar een weg en dat is God vragen om hulp? Verlaten betekent dus: kinderen voorbereiden op zelfstandigheid en een vaste relatie. Daarin gaat dus ook over jezelf. Over de geschiedenis die God met je is gegaan. Loslaten betekent ook vertrouwen op God. Ga met God. Dan begint Hij een nieuw begin en dan komen we bij het derde: “aanhangen” Aanhangen, dat zullen wij niet zo snel gebruiken als we het hebben over een relatie tussen man en vrouw. De bijbel bedoelt daarmee: "kleven". Aanhangen is eigenlijk kleven. Wij zouden zeggen: "die zijn wel heel erg close". Hier wordt dus bedoeld dat je aan elkaar kleeft en elkaar dus niet loslaat. Dat komt je niet aanwaaien. Aanhangen is namelijk een werkwoord. Oftewel, werk er maar aan. Ik benadruk het nog een keer: getrouwd zijn is werken aan je relatie. Werken aan liefde en trouw. Dat begint met een belofte. Nou staat dat wel niet in deze tekst, maar dat leren we uit de omgang van de Here met ons. Hij komt namelijk eerst met zijn belofte. Zo is het bij de doop. Zo is het bij het verbond met zijn volk. Op die belofte kun je elke keer teruggrijpen. Heer, U hebt het mij/ons beloofd! (Efeziers 5: 31, 32). En dat geldt ook voor het huwelijk van man en vrouw. Vroeger werd wel eens gezegd - ik weet niet of dat nog steeds gebeurt – “trouwen is je boterbriefje halen”. En dan mag je met elkaar naar bed. Als dat nog steeds een gedachte is die leeft, dan heb je niet


Deel I: de preken

pagina 15 van 44

veel van de waarde van de belofte begrepen. Trouwen is namelijk dat je beloftes geeft. Daarmee is het huwelijk een afspiegeling van het verbond tussen God en mens. Het huwelijk is dus niet iets van twee mensen alleen. Soms zie je wel eens in de krant “wij gaan trouwen”. Verder helemaal geen namen. Een datum, een plaats en verder niks. Het huwelijk is door God in heel zijn schepping opgenomen. Waar Hij zelf getuige van wil zijn. Sterker. Hij brengt twee mensen samen en laat dat maar zien aan de mensen om je heen. Het volk van God als getuige. Wij doen het met een huwelijkssluiting bij de burgerlijke stand en een trouwdienst in de kerk (Maleachi 2: 14, Genesis 2: 24). Dit is dus wel wat anders - als we onszelf de vraag stellen “wat leer ik hiervan” – dan samenwonen. “Nou dat is toch ons leven?”. Een mededeling “wij gaan samenwonen”. Ik heb een keer meegemaakt, dat twee gingen samenwonen en toen pas beseften dat ze gingen samenwonen, want “ja, het overkwam ons gewoon”. Wat dan mist de basis. Kun je dan werkelijk geloven en beloven dat God je heeft samengebracht? Wie waren daarvan getuige? Was God zelf getuige? Zeg dan niet bij jezelf: “voor God zijn we wel getrouwd”. O ja? Heb je Gods naam toen ook aangeroepen, werkelijk als getuige? Heb je elkaar een belofte gegeven? Die belofte ook op enigerlei wijze getekend? Samenwonen is niet te vergelijken met een huwelijk. Een huwelijk begint met de belofte en dan ga je samen verder: dat is één vlees zijn. 'één vlees' Eén vlees. Dat is dat iets heel wonderlijks, want de schepping keert terug. Lees maar in het scheppingsverhaal: Er was een man alleen. Dan zegt de Here: "het is niet goed dat deze mens alleen is". Dan maakt Hij uit de man de vrouw. En dan zijn er twee mensen. Dan brengt Hij ze weer samen, zodat ze weer één worden. Zie je, de schepping keert terug. Dat is wat de Here God dus ook van ons vraagt in deze tijd om naar de situatie in het paradijs te streven, ernaar te verlangen. Dat je die eenheid mag ervaren, zoals God die eenheid bedoelt. "Eén vlees" heeft dus niet alleen te maken met lichamelijke eenheid, seksuele eenheid. Het heeft met je hele persoon te maken. In geloof, hoop en liefde. Dat je je veilig voelt bij elkaar, dat je elkaar kunt opvangen/aanvoelen. Dat je niet bang hoeft te zijn voor elkaar. "Eén vlees zijn", dat is een totale eenheid. Wij leven wat dat betreft in een moeilijke tijd. Je kunt zo makkelijk langs elkaar heen leven. Je hebt je werk, je huishouden en je loopt zomaar het gevaar dat je uit elkaar groeit, waar God wil dat je naar elkaar toegroeit. Eén vlees zijn. Hoe kun je daaraan werken? Gewoon door elkaar te leren kennen. Vertel over jezelf en vraag naar de ander. Ook de gevoelens, de gedachten. Luister goed naar elkaar. En geen seks voor het huwelijk. Waarom niet? Omdat lichamelijke eenwording zo kostbaar is voor de Here. Het is een geschenk van God. Hij brengt twee mensen samen. We weten allemaal dat er zoveel mis kan gaan. Juist als het gaat om de beleving van seksualiteit kan er zoveel kapot gaan. Voor de Here God is het daarom zo belangrijk dat je begint met de belofte van liefde en trouw. En dan niet gedachte: “dat is een formaliteit”. Wees je je bewust van de belofte van liefde en trouw, waar de ander, mijn vrouw/man, veilig bij is. Wees je je bewust dat je daarbij altijd terug mag vallen op die ene basis: God heeft ons samengebracht. Wij zijn kostbaar voor God. God is getuige. Mijn leven, mijn lichaam, is een tempel van de Heilige Geest. Seksualiteit is een geschenk van God. En God heeft dat opgenomen in zijn plan. Luister naar zijn wijsheid. "Eén vlees zijn" heeft tenslotte nog een hele mooie toepassing en dat is het kindje. Want in het kindje


Deel I: de preken

pagina 16 van 44

dat geboren wordt, zijn man en vrouw weer samengekomen. Juist een kindje wordt geboren in een relatie die goed is. Waar vrede is en liefde. Dan lopen wij aan tegen de moeite dat seksualiteit meer en meer wordt losgemaakt van het krijgen van kinderen. Niet dat het er altijd op gericht moet zijn, maar maak het er nooit los van. Conclusie Terug naar het begin. Wat ik u heb willen laten zien is die bijbelse manier van denken. De Farizeeërs stelden een strikvraag over echtscheiding en Jezus zij “hebben jullie nu wel gelezen wat er in het begin staat?”. Dan kun je geen teksten aanwijzen met “Gij zult niet samenwonen”, maar je kunt wel leren hoe God wil dat wij relaties vorm geven. Dan gaat het dus ook om seksualiteit en de eenheid in geloof. Altijd weer terug naar die basis. God brengt mensen samen naar Zijn wil. Amen


Deel I: de preken

pagina 17 van 44

Alleenstaand en alleengaand Preek 20 februari 2004, ochtenddienst in Lelystad ds. E.J. Hempenius (Barneveld-Voorthuizen) Schriftgedeeltes: 1 Korintiërs 7:1-9 en Genesis 2:18 Inleiding In aanvulling op de vorige preken is het goed om ook aandacht te hebben voor degene die niet getrouwd is. Daar zal het vanmorgen over gaan. We praten dan over de alleenstaande, maar als je daar dan over nadenkt, de alleenstaande, wie is dat eigenlijk? Want daar is de weduwe/weduwnaar die misschien 30, 40 jaar is getrouwd en dan opeens op latere leeftijd alleen is. Dan zijn daar nog de kinderen. Of soms ook niet, als er geen kinderen waren. Dan ben je alleen in je huis waar je zolang met z'n tweeën of met je kinderen hebt gewoond. Maar je kunt ook denken aan de gescheiden man/vrouw, die na een moeilijke tijd ook opeens z'n eigen weg weer moet gaan vinden. Of daar is de gehandicapte. Je hebt de verstandelijk gehandicapte, de lichamelijk gehandicapte. Je hebt ook mensen die het heel moeilijk vinden om contacten te leggen en het soms niet kunnen. Daarin gehandicapt zijn, zoals autisten. Zij zoeken ook een weg om begeleid te wonen, maar vaak wel alleen. Er zijn er ook die worstelen met hun seksuele gevoelens, als man of vrouw en zichzelf telkens de vraag stellen: "En ik dan?". En dan de dertigjarige die misschien zo graag had willen trouwen, maar nog niet de ander heeft gevonden. Alleen staan, er is een verscheidenheid aan in situaties die je in elke kerkelijke gemeente kunt aantreffen. Er is wat dat betreft ook wat veranderd in de samenleving. Want als we 25, 30 jaar teruggaan, dan zien we dat "alleen zijn" in Nederland toeneemt. Allemaal mensen die alleen wonen. Ouderen, jongeren. Dat zie je dus ook in de kerk. Hun aantal neemt toe. Hoe ga je daar mee om als kerk? Hoe sta je daar zelf in? Het is dan heel belangrijk om te blijven zien dat mensen verschillend zijn. Ik zou een heleboel kunnen zeggen in de preek over alle verschillende groepen, maar dat lukt natuurlijk niet. Ik wil mij vanmorgen beperken tot hoe het zit met getrouwd en ongetrouwd. De dertig jarige die zo vol verlangen is en ook bang is om alleen te blijven. Misschien ben je nog geen dertig, maar dat je jezelf al wel afvraagt: "Lukt het mij wel om iemand te vinden?". Het is belangrijk om dit vast te houden en dat geldt eigenlijk voor alles wat we leren van de Here Jezus, dat hierbij vooral gaat om gevoelens. Je kunt er wel met je verstand over nadenken, en dan kun je erover praten. Tegelijk we hebben het wel over mensen. We hebben het over onszelf. We zijn mensen heel diepe gevoelens. Daarin verschillen we van elkaar. Aan de andere kant blijft één ding staan en dat zal ook de rode draad blijven: we hebben één God. Dezelfde God van ons allemaal. Vader, Zoon en Heilige Geest. Hij heeft ons gemaakt. Eén God die ons gemaakt heeft. Hij heeft ons verlost. Jezus die aan het kruis is gestorven voor al onze zonden. Ook voor de zonden begaan in relaties. Zonden die te maken hebben met seksualiteit. Vanwege de gebrokenheid en de zonde, ga je verlangen naar het moment waarop God alle dingen nieuw zal maken. Dat is niet alleen toekomst. Hij werkt daaraan nu door zijn Heilige Geest. Zo ontmoet je elkaar zondags ook. Het gezin ontmoet de oudere en jongeren alleenstaande. Samen in één kerk voor één God. Voordat ik verder ga wil ik herhalen wat ik de vorige keer ook heb gezegd. Het gaat om een bijbelse manier van denken. Je kunt niet zomaar overal teksten vandaan halen en zeggen "hier staat het..". Nee het gaat erom dat je gelovig leert luisteren naar wat Christus zegt. In verband daarmee gaan we twee bijbelgedeelten lezen: 1 Korintiërs 7: 1-9 en Genesis 2: 18-23.


Deel I: de preken

pagina 18 van 44

De preek bestaat uit twee delen. In het eerste deel gaan we kijken naar 1 Kor. 7 en in het tweede deel naar Genesis 2.18-23. Het gedeelte uit 1 Korintiërs 7 staat in een groter geheel. Op de samenvatting van de preek kunt u lezen over het verband waarin het staat. Het eerste wat we zien in vs. 1 is dat Paulus een vraag heeft gekregen en hij zegt het nu zo: (zie de tekst). Paulus zei dus "het is goed als zij zijn zoals ik". Paulus was ongetrouwd. En dan lezen we in deze tekst: "Het is niet goed dat de mens alleen zij..." (zie de tekst) 1 Korintiërs 7: 1- 9 Dit bijbelgedeelte roept bij veel mensen vragen op. Paulus krijgt een brief uit Korinte en in die brief gaat het over veel onderwerpen (1 Korintiërs hoofdstuk 7 t/m 15). Eén van deze onderwerpen is: "Is het nou goed voor een mens om niet aan een vrouw verbonden te zijn, ofwel dat je wel getrouwd bent?". Paulus antwoord dan: "het is goed voor een mens niet aan een vrouw gebonden te zijn". Maar Paulus kende toch ook Genesis 2 over het huwelijk? Hoe komt hij er nu bij om de Korintiërs te zeggen: "wat jullie mij geschreven hebben, dat is goed"? Hij herhaalt dat nog een keer aan het eind van het stukje dat we lazen, waar hij zegt tegen ongehuwden (vooral ongehuwde meisjes): "tot de ongehuwden en weduwen zeg ik, het is goed om te blijven zoals ik". Ongetrouwd dus. Daar sta je dan... Ben je achttien, denk je misschien erover na: nou, 't zou leuk zijn om getrouwd te zijn, en dan krijg je dit: "tot de ongehuwden zeg ik, het is beter dat je niet gaat trouwen. Alleen als je jezelf niet kunt beheersen, ga dan maar trouwen". Dat lijkt toch niet een positieve motivatie? Alleen als je je niet kunt beheersen, nou dan is het wel goed. Want zegt Paulus: "het is beter om te trouwen, dan van begeerte te verlangen". Om een indruk te geven van hoe dit doorwerkt, bij de Rooms Katholieken is dit bijbelgedeelte dus de aanleiding om te zeggen dat pastoors en priesters ongetrouwd moeten zijn. Het werkt dus wel degelijk door. Ook in de kerken. Maar waarom zegt Paulus dit eigenlijk? Het eerste wat je gaat ontdekken als je doorleest, is dat er nood is in de gemeente. Die nood heeft te maken met het feit dat het nog maar een jonge gemeente is en dat er bijvoorbeeld van één gezin de vrouw met kinderen wel tot geloof gekomen is, maar de man niet. Je kunt je op het zendingsterrein zo’n een gemeente voorstellen die eigenlijk alleen maar bestaat uit vrouwen en een enkele man. Je hebt dan ook jonge meisjes van een jaar of 15, 16, 17 die zich afvragen van: "hoe zou mijn toekomst zijn?" Want er zijn geen jongens in de kerk. Vandaar dat in dit bijbelgedeelte veel aandacht wordt besteed aan het huwelijk van een gelovige met een ongelovige. Waar de één dus tot geloof gekomen is en de ander niet. Vanuit die situatie komt dus de vraag op "wat moeten wij?" "Ik heb een dochter (en toen werden ze uitgehuwelijkt), maar er zijn geen jongens in de gemeente. Moet ik haar dan uithuwelijken aan een man die niet gelooft?" Dat zijn de achtergronden van dit gedeelte. Paulus zegt verder dat er ook zonde is. Gevallen van hoererij. Mannen die, omdat ze zichzelf een last oplegden, in de fout gaan. Zondigen tegen God. Het is wel belangrijk om voor ogen te houden dat dit een situatie is die in de zending nog regelmatig voorkomt: Wat moet je nou, als in de gemeente geen jongen of meisje is met wie ik het geloof kan delen in het verdere leven? Of als ik als jonge weduwe nog een leven voor me heb, graag m'n leven met een ander zou delen, maar er is niemand in de gemeente? Paulus zegt dan: - en dat geldt voor ons allemaal- "ieder heeft van God zijn bijzondere gave". Dat zegt hij in vers 7: "De één heeft deze en de ander gene". Hij heeft het dan over relaties. Getrouwd zijn is een gave, ongetrouwd zijn is ook een


Deel I: de preken

pagina 19 van 44

gave! Begin dus met de gave en de situatie die God geeft. Dat is niet altijd makkelijk, daar kom ik straks nog wel op terug. Paulus wil dus allereerst laten zien dat, zoals je dat hebt ontvangen, dat jouw situatie niet buiten God omgaat. God geeft je een plaats. Ook in je huwelijk, maar, zegt hij wel, alles staat in de dienst van het koninkrijk. Vandaar dat Paulus ook op zichzelf kan wijzen: "het is goed voor de mensen dat ze zijn zoals ik. Ik kan mijn leven helemaal wijden aan de dienst van God". Dat benadrukt hij nog een paar keer terug. Heel je leven staat dus in dienst van het koninkrijk van God. De Korintiërs zaten dus de vraag: gezien de situatie in onze gemeente is het beter om niet te trouwen? Daarop antwoord Paulus dus: "maak het jezelf nou niet te moeilijk. Leg jezelf nou geen last op." Dan komt vanzelf de vraag: "en wat betekent dat nou voor iemand die niet getrouwd is en daar niet voor heeft gekozen?" Want de mensen waar Paulus deze brief aan schrijft die kozen er zelf voor. Die stelden hem ook de vraag "is het nou goed om niet getrouwd te zijn?". Paulus zegt dat is goed, maar leg jezelf dus geen last op die je niet kunt dragen. Maar dan de jongeren 25, 30, ongetrouwd. Telkens de hoop, misschien na een aantal relaties die vastliepen. Die jongere kiest er toch niet voor om alleen te blijven? Die legt zichzelf toch geen last op? Nee, dat klopt. Ook hierin zijn mensen verschillend. De één heeft daarmee vrede en de ander vindt het heel moeilijk. De één praat er wat gemakkelijker over de ander vindt het heel moeilijk en zich daardoor eenzaam kan voelen. Niet iedereen zit daar dus hetzelfde in. Tegen de Korintiërs zegt Paulus: "leg jezelf geen last op" Maar dan komt bij ons de vraag: "wat betekent dat voor de mensen die er niet voor hebben gekozen? Die het anders hadden willen hebben?" Daarmee wil ik overgaan naar het tweede deel. Genesis 2:18 Het zijn bekende woorden. Vooraf wil ik dit zeggen: het is paradijs, dus alles is goed. Het is zelfs zeer goed (Genesis 1:31). God overziet dan alles: de dieren, de zon, de maan, de sterren, de mens, man en vrouw. Maar als je dan Genesis 2:18 leest en God zegt "het is niet goed dat de mens alleen zij", dan is dat ook nog paradijs. Blijkbaar wil God dat de mens zelf gaat ontdekken dat het niet goed is dat de mens alleen is. Dan zie je het volgende gebeuren. Alle dieren worden bij de mens gebracht om te vernemen hoe hij ze noemen zou. Dan gaat hij ontdekken: ik mis iemand die tegenover mij kan staan, die op mij lijkt, met wie ik dingen kan delen, die mijn naaste is. Dan volgt de schepping van de vrouw. Vroeger is daar wel van gezegd; getrouwd zijn is het doel van God met ieder mens. Dan had men medelijden met ongetrouwden. De tijden zijn veranderd. Je was toen veel meer afhankelijk van elkaar. Laat dit bijbelgedeelte niet zien dat je getrouwd moet zijn? Dat valt wel mee. Lees verder in de bijbel. Ik noem maar een paar voorbeelden: Jezus was niet getrouwd. Zeg nou niet: "ja maar Jezus was anders, Hij was de zoon van God." Jezus was mens én de Zoon van God. En als mens was Hij gelijk aan Adam en aan ons. Paulus was ook niet getrouwd en daarom kon hij ook trekken van de ene naar de andere kant van het Romeinse Rijk. Blijkbaar kon Paulus zich zo beheersen dat hij alle aandacht richtte op het koninkrijk van God. Dan kom je Petrus tegen. Petrus was wel getrouwd. Hoe weten we dat nou? Nou er staat in een van de evangeliën dat de schoonmoeder van Petrus hoge koorts had. En Jezus legt haar de handen op en de koorts wijkt van haar en zij staat op en helpt in de huishouding. Dus het is niet zo dat je moet zeggen het doel van ieder mens is getrouwd te zijn. Wanneer je niet getrouwd. Bent, blijven die woorden, "dat het niet goed is dat de mens alleen zij", nog steeds belangrijk. Hoe dan? De kinderen hebben een werkblad gekregen en daar gaat het over het


Deel I: de preken

pagina 20 van 44

beeld van God zijn. Beeld van God zijn... Wie zien jullie in de spiegel 's morgens? Je ziet dan jezelf. Eigenlijk is het beeld van God bedoeld om aan de andere mensen te laten zien hoe God is. Wij kunnen immers God niet zien. Maar wanneer wij de Here Jezus leren kennen en zelf ook luisteren naar de woorden van de Here God, dat laat ons leven uitkomen hoe God ons bedoeld heeft. Het doel van God dat Hij met ons allemaal heeft. Beeld van God zijn. Daar is veel van te zeggen. Het beeld van God is kostbaar. Een kind van God is kostbaar. God wil in je wonen. Je mag de Here Jezus volgen. Het beeld van God is zo kostbaar dat God zijn eigen Zoon gestuurd heeft om het beeld te herstellen. Hij heeft ons dus gemaakt naar zijn beeld, ons verlost door Zijn Zoon en Hij wil ons leven veranderen, opnieuw naar zijn beeld. Dat is het doel dat God heeft met het leven van al zijn kinderen. Dat doel blijft staan, getrouwd of ongetrouwd, met of zonder handicap, weduwe of weduwnaar. Ieder richt zijn leven op de wil van God. En dat je samen in de gemeente van Christus. Hoe laat je dan zien dat je beeld van God bent. Liefde en trouw vormen de kern. En dat dus niet alleen voor het huwelijk, maar voor alle relaties waarin we staan. Naar elkaar luisteren Liefde en trouw is veel meer dan oppervlakkige gesprekken en contacten. Ik kom wel eens mensen tegen in de gemeente die eenzaam zijn terwijl ze toch vaak bezoek krijgen of actief zijn. En toch eenzaam. Als je dan doorpraat, dan blijkt dat er wel gepraat wordt over de kerk, wat je in de buurt meemaakt, over de dingen die je in de winkel ziet, de kleren die je koopt, maar daar gaat het niet om. Dat is allemaal maar buitenkant. Oppervlakte en daar blijft het dan bij. Liefde en trouw gaan dieper. Het is daarom belangrijk om, wanneer je als gemeente een thuis wil zijn en een plek wil geven aan al die mensen met verschillende gevoelens dat je luistert naar elkaar met hart en ziel. Dat betekent dat je durft te vragen: Vindt je het moeilijk? Wat doet het nou met je? Waar verlang je naar? Niet alleen de moeilijke emotie, maar ook waar verlang je nou naar? Dan zul je misschien dingen te horen krijgen die je heel diep raken. Daar weten wij vaak geen raad mee. Luister met hart en ziel. Ik denk dat dit wel eens de grootste moeite is in de gemeente. Je bent wel actief met je kracht. Je denkt er ook wel eens over na. Maar juist die andere laag is zo belangrijk. Geef je hart maar eens aan de ander. Geef ruimte aan de ander die soms met verdriet zit. De weduwnaar, of als er geen kinderen zijn. Als je de ervaringen niet meer kan delen. Met hart en ziel luisteren. Dan kun je ook ruimte geven aan mensen die worstelen soms met homofiele gevoelens, die vaak zo ontzettend eenzaam kunnen zijn. In hun strijd. In hun gedachten. In hun verlangens. Daar wil ik toch even iets over zeggen. Liefde en trouw houdt ook in dat seksuele omgang, gemeenschap van God een plaats heeft gekregen in het huwelijk. Daar liepen de Korintiërs tegenaan, omdat zij niet wilden trouwen en toch hun verlangens kenden en zo zichzelf een last oplegden die zij niet konden dragen. Samen gemeente zijn Wat kun je nou als kerk doen om zo samen gemeente te zijn? Je bent niet een verzameling losse mensen, maar je bent als gemeente een gezin. Jezus zegt dat ieder die de wil van de Vader doet, mijn broer, mijn zus, mijn moeder is. Samen één groot gezin, kinderen van één Vader. Maar dan wel een gezin waar ieder ook zijn plek mag hebben. Hoe geef je elkaar nu een plek, zodat je je veilig en gewaardeerd weet. Dat betekent niet praten over, maar praten met de ander. Als we immers over elkaar praten, kan de ander zich niet veilig voelen en wordt de eenzaamheid groter. Wees ook een biddende gemeenschap dat, als iemand worstelt, er dan mensen zijn die met hem kunnen


Deel I: de preken

pagina 21 van 44

bidden: "Here God, wilt U de weg wijzen waar mijn voeten veilig gaan?" We zeggen wel: "we bidden voor je". Dat is ook goed, maar het geeft helemaal ruimte wanneer in het gebed harten voor elkaar open gaan. Maar hoe moet dat nou? Een praktische tip. Wat wij kwijt zijn in onze samenleving, dat is het samen eten. Dat doe je wel met onze vrienden. Ik bedoel de gast aan tafel. Mensen die geen gezin (meer) hebben. Nodig ze uit en laat ze delen met jouw gezin. Het is vaak ongedwongener dan op visite gaat. En eten doe je toch. Of niet soms? Dan kan ruimte ontstaan om alleen te praten over de buitenkant, maar ook voor de binnenkant. Alleen dan kan eenzaamheid worden weggenomen. Eenzaamheid bestaat voor een groot deel uit het niet kunnen delen van je gevoelens, je moeiten, je worstelingen. Bij alles, getrouwd, ongetrouwd, weduwe, weduwnaar, gehandicapt of niet, verwacht alles van God. We zeggen het elke zondag. "Onze hulp...". Waarom? Omdat Hij ons gemaakt heeft, verlost heeft, je leven vernieuwt naar zijn beeld als bestemming van ons leven. Amen


Deel I: de preken

pagina 22 van 44

DEEL 2 READER RELATIEVORMING GEMEENTEVERGADERING 29 JANUARI 2004

INLEIDING DS. E.J. HEMPENIUS (N.A.V. VRAGEN VERENIGINGSAVOND 16+ JEUGD)

MENSEN HEBBEN MENSEN NODIG (Gedicht)

ZIJ GELOOFT, HIJ NIET (Interview met Anna)


Deel II: de gemeentevergadering

pagina 23 van 44

Lezing ds. E.J. Hempenius gemeentevergadering 29 januari 2004 De 16+ vereniging sprak op een verenigingsavond over relatievorming. Het resultaat van de bespreking werd samengevat in een aantal stellingen cq vragen. Ds. Hempenius reageerde hierop in de gemeentevergadering. Stellingen cq vragen • Hoe bereid je je voor op een goed huwelijk? • Eén in geloof – verschillende kerk, wat nu? • Kun je samenwonen niet zien als proeftijd? • Kun je altijd zeggen dat God man en vrouw heeft samengebracht? Hoe bereid je je voor op een goed huwelijk? “Hoe bereid je je nu voor op een goed huwelijk?” Is daar een recept voor? We zijn allemaal verschillend. Dus iedere situatie is weer anders, dus er is geen algemeen recept van doe dat maar en het zal allemaal wel goed komen. Dus ik heb nagedacht over de volgende vraag. Als je nou verkering krijgt en echt weet “we gaan met elkaar verder”, wat is dan belangrijk? Dat geldt ook voor als je al getrouwd bent. Kijk dan eens terug op de afgelopen jaren. En kijk vervolgens vooruit: hoe willen wij verder. Wat voor mij heel belangrijk is, en eigenlijk voor ons allemaal, is het onderwijs van Jezus. Wat zegt hij? "Heb God lief, met hart, heel je zie, heel je verstand en al je krachten". Het liefdegebod. En we kennen het allemaal wel, maar mijn ervaring is dat we er veel te weinig mee doen. Dus we weten het wel, maar ga er nu eens over na denken. Wat betekent het nu precies voor mijn relatie met God, maar ook voor mijn relatie met de naaste. Om één ervaring te noemen, als we het hebben over je naaste liefhebben als jezelf, dan is mijn ervaring dat we denken aan de buren, de mensen ver weg, de verre naasten. Maar dat we zelden dit toepassen op degene die naast je zit. Namelijk je vriend, je vriendin, je man, je vrouw of je kind. Maar dat is wel de naaste die het allerdichtste bij je staat. Ik wil nu laten zien dat het liefdegebod heel mooi is opgebouwd. Het helpt ons echt verder. Dan begin ik bij de kern. Want het gaat van binnen naar buiten, van hart naar de ziel, naar het verstand, naar de kracht. En we gaan beginnen bij het hart. Wat is nou ontzettend belangrijk voor een goed huwelijk? Dat is dat je samen kunt geloven, geloven in God. Dat je samen de Heilige Geest hebt ontvangen. Die Geest geeft ons geloof. En als je de Heilige Geest hebt ontvangen, dan ben je eigenlijk al een eenheid. Dat betekent niet dat dan alles meteen goed is Daar blijf je aan werken. In je hart zitten ook die heel diepe gevoelens van liefde, maar ook van angst. Dat je bang kunt zijn. Wat heel erg door kan werken in een relatie nu en in de toekomst. Daar tegenover staat dat je je gewoon veilig weet bij elkaar. Dat je niet bang hoeft te zijn voor de ander. En hoe leer je dat dan nu? Hoe leer je daar aan te werken? Dan zeg ik altijd tegen jongeren bij mij op catechisatie: "doe het nu maar gewoon, samen leren bidden, samen leren lezen, praat erover, wie God is, wie Jezus is. En leer vergeven." Dat laatste, het leren vergeven wordt wel vergeten. Ook daarvoor geldt, we weten het allemaal wel, ik geloof in vergeving van zonden. Ik heb eens gewoon gevraagd aan 18-jarigen: "heb je wel eens iemand vergeven?" Het was een club van 18 jongeren, en er waren er maar 3 die zich wisten te herinneren dat ze wel eens iemand hadden vergeven. Maar vergeven is zo belangrijk. Juist ook als er dingen mis gaan in je huwelijk. Zand erover, we praten er niet meer over, het is wel goed, maar dat is niet vergeven. Dat komt pas op het moment dat je zegt: “ik vergeef het je”. En er dan ook niet meer op terugkomen. Dat is het eerste. Reader relatievorming


pagina 24 van 44

Het hart is de kern. Dat betekent niet dat je meteen aan het begin van je relatie heel je hart open kunt leggen. Dat komt vaak later wel. Nu is het voldoende om te weten dat het echt de kern is. En dan kom ik bij het tweede. Als Jezus het heeft over de ziel, dan kan het zijn dat je denkt: “dat is hetgene dat naar de hemel gaat”, als je overlijdt. De bijbel gebruikt hier het woord psyche voor. Dat kennen wij van de psychologie en dat heeft te maken met zoals jij bent, zoals ik ben, met je karakter en levensgeschiedenis. Ken je elkaar? Ken je het karakter van elkaar? Eén van de oefeningen die ik doe op huwelijkscatechese is: “Schrijf nu eens van jezelf en de ander op wat je minder sterke en wat je sterke punten zijn. En kijk eens of je elkaar echt kent”. Daar hoort de levensgeschiedenis bij. Je levensgeschiedenis: “waar ben je op school geweest, hoe was het in je familie, heb je dingen meegemaakt”? Het kan heel belangrijk zijn, om dat te weten van elkaar en om daarin ook van elkaar te leren. Om even één voorbeeld te geven, een jongere die heeft meegemaakt dat zijn vader of moeder is overleden, bij een ernstige ziekte, die staat echt anders in het leven dan een jongere die dat niet heeft meegemaakt. En je reageert dan anders. Dan kan het wel eens gebeuren dat als je getrouwd bent, dat het dan botst. Waar de één bang is dat er dingen gebeuren, zegt de ander: “Waar maak je je nou druk om”. “Ja maar, ik heb meegemaakt dat mijn moeder is overleden”. Dat hoort dus bij je levensgeschiedenis en dat vormt in feite je ziel. Wordt daarover doorgepraat? Ook ouders naar kinderen toe? En leer je elkaar ook daarin kennen? Nou, dat is het tweede. Dan kom je bij het derde, gewoon heel praktisch, je verstand. En dan gaat het over dingen: “Hoe denk je over geld, over toekomst, over kinderen; waarom denk je zo; taken die je wilt gaan verdelen?” En dat je ook verstandig omgaat in de relatie met je tijd. En het laatste, dat is dan het vierde, kracht. Dat kun je dan vergelijken met gewoon dingen doen en ondernemen. Want ook daarin leer je vaak de ander kennen. En dat samen dingen doen houd meer in dan samen voor de TV hangen. Ik heb ooit zo’n een stel gehad en ik vroeg: “Wat doen jullie nu samen”? Zij antwoorden: “Oh, TV kijken”. Ik kan je op een briefje geven dat als het niet verder komt, dat ze 10 jaar later uit elkaar gaan. Want ze hebben niks samen gedaan. Ze kennen elkaar niet. Ze kennen elkaar eigenlijk alleen maar van samen naar de TV kijken. Dan kijk je niet eens meer naar elkaar. Je kijkt alleen maar naar het scherm. Dat is iets waar we best aandacht voor mogen hebben, van hoe doen we dat ook in het gezin? Het komt ook onder ons voor dat gezinnen gewoon gaan eten voor de TV. Ze zien elkaar niet meer, maar alleen nog maar dat scherm. En dat is, als je het hebt over een goede voorbereiding, een doodsteek voor een huwelijk. Samen dingen doen, gewoon dingen die je samen leuk vindt, maakt het gelijk ook (dat is ook het leuke van het gedicht) dat je jezelf blijft en elkaar de ruimte geeft. Ruimte voor je eigen dingen. Dingen die gewoon van jezelf zijn. Dat wil het liefdegebod ons leren en tegelijk is het telkens een wisselwerking tussen het verstand en kracht. Je denkt na over dingen. Het vormt je, je ziel, en tegelijk groei je in je geloof. Neem daar de tijd voor. Dat is voor ieder ook weer verschillend. De één heeft daar een jaar voor nodig en het gaat prima, terwijl de ander daar drie jaar voor nodig heeft. Er is dus geen recept, maar denk daar wel over na en doe dat nooit alleen. Mijn ervaring is dat steeds meer jongeren het gewoon alleen doen. Dat ze het gewoon maar met z’n tweetjes uitzoeken en daar dan ook in vastlopen. Verkering en een goede voorbereiding is zo ontzettend kostbaar. Daarom is het heel belangrijk om gewoon met elkaar te praten. En dat begint natuurlijk in het gezin. Niet altijd even goed mogelijk, maar benut als jongere en als ouders wel de momenten. Ook met vrienden die al wel getrouwd zijn, of wellicht vrienden die nog niet getrouwd zijn, of nog verkering hebben. En wat ik zelf heel belangrijk vind is gewoon de kerk. Op de catechisatie en daarin met meegroeien met de jaren. “Ik Geloof” deel 3 (7e gebod) is wat dat



pagina 25 van 44

betreft te vroeg, want dan zij de meeste jongeren er nog niet aan toe. Laat het onderwerp terug komen. Als je 16 bent, 17, 18 en op belijdeniscatechisatie. En als een stel wil gaan trouwen, praat er dan over door. Gewoon 4 keer. Dat is niet alleen voor jezelf heel leuk om te doen, maar ook voor het stel dat wil gaan trouwen heel leerzaam. “Eén in geloof, maar in verschillende kerken. Wat nu?” Ga er voor het gemak even vanuit dat degene waar ik het nu over heb Christelijk Gerefomeerd, Nederlands Gereformeerd of Gereformeerde Bonder is. Dan zeg je ook: “we geloven hetzelfde”. Er zijn natuurlijk wel verschillen, maar het belangrijkste hebben we samen. Mijn ervaring is, en dat maak je overal mee, dat jongeren naar je toekomen en vragen wat de verschillen zijn tussen hun kerken. Dat is de eerste vraag: “kunt u ons dat uitleggen”? Daar zit wat achter. Als je de verschillen maar helder hebt, dan kun je gaan plussen en minnen en dat kun je de beste, de ware kerk, uitzoeken. Maar het werkt niet zo. En daarom is het nodig, dat geldt overigens voor alle gesprekken over kerkelijke verdeeldheid, dat we ons bewust zijn dat Jezus het Hoofd is van heel de kerk. Van deze gemeente, van de gemeente in Barneveld, maar ook van de kerken waarmee we in gesprek zijn. Begin tijdens je verkering bij de gezamenlijke vraag: “hoe geloven wij en volgen wij Jezus Christus”. Denk niet dat je dat wel kunt oplossen wanneer je getrouwd bent. Dat leidt vaak tot verwijdering. Dit wil ik niet generaliseren, maar het is wel mijn ervaring dat dit vaak gebeurt. Bij dat uitgangspunt wil ik beginnen "Jezus is het Hoofd". En dat je je bewust ben dat welke keuze je ook maakt, dat de keuze voor een kerk altijd een keuze is voor Christus. Hoe dan ook. Dat geldt ook voor het kerklid zijn gewoon:`Keuze voor Christus`, je wilt hem volgen. Ik vind het ook belangrijk dat wij ons het volgende bewust zijn. Ik kan in een gesprek best wel verschillen aanwijzen tussen Gereformeerd, Gereformeerd Vrijgemaakt, Nederlands Gereformeerd, Christelijk Gereformeerd, etc., maar mijn ervaring is dat als de keus werkelijk gemaakt moet worden, het daar niet om gaat. Dan blijken gevoelens sterk te zijn. En laat ik dat maar gewoon helder benoemen. Die gevoelens hebben te maken met de kerk, waarin je meer dan 18 jaar bent opgegroeid. Daar zijn je vrienden, familie, je contacten, je voelt je daar thuis, je bent het zo gewend. En dat geldt ook voor die ander. En dat gevoel los je niet op door te benoemen wat er positief is van de één en wat je ten nadele van het andere kunt zeggen. En de ander doet het precies omgekeerd. Dat werkt niet. Wat heel belangrijk is om, dan weer terug te keren naar het begin en dat je die eenheid, ook in je ziel, samen leert kennen. En ook hier geldt: “los het niet alleen op”. En ik denk wel eens: “als we ons zelf serieus nemen (ook met samensprekingen) en er is een verkering, dat je het maar ook gewoon aan de Here overlaat" . En dan zijn we nog steeds een beetje geneigd van: “toch fijn als ze vrijgemaakt blijven”. Maar als je samensprekingen serieus neemt, neem dan ook serieus dat je daarin wat ruimte kunt geven. Eén geloof, verschillende kerken. Dat is het laatst wat ik daarover wil zeggen. Als je één in het geloof bent, zit het in je hart. En onthoudt, je hebt gewoon een levensgeschiedenis in je kerkgemeenschap, daar voel je je gewoon thuis. En probeer dat maar een los te laten. Dat is heel moeilijk. Verstand, daar gaat het gesprek vaak over (wat zijn de voors en tegens), maar als het daar bij blijf, lost dat niks op. En uiteindelijk, zal er toch een keuze zijn, maar doe dan wel die keuze in gebed. In gebed, en luister dan maar gewoon naar mensen die je daarbij kunnen helpen. Je hoort dus niet van mij dat je vrijgemaakt moet worden. Als je de samensprekingen serieus neemt, geef je elkaar ook daarin de ruimte. Kun je samenwonen niet zien als proeftijd? Kun je samenwonen niet zien als proeftijd? Hier stond een opmerking bij: “Als je getrouwd bent, leef je samen in een huis, en dan komt de ware aard van de ander tevoorschijn”. En dan zit daar de gedachte achter dat je getrouwd bent en niet meer uit elkaar kunt. Want: “Gij zult niet echtbreken”. Dat heeft God gezegd. Daar tegenover zou de oplossing kunnen zijn dat je, als de ware aard na het samenwonen



pagina 26 van 44

naar boven komt, je nog uit elkaar kunt. Want je bent nog niet getrouwd. Maar dat werkt niet. En waarom niet? Dan kom ik bij een paar dingen die ik mee wil geven. Die oplossing is gebaseerd op zonde. Want als op zo’n manier aankijkt tegen een relatie (na het huwelijk kwam pas de ware aard naar boven), dan heb je vooraf al geen vertrouwen in de ander. Terwijl dat juist de kern is van “Houden van”, dat je onvoorwaardelijk de ander kunt vertrouwen. Maar als je al in je verkeringstijd (en ook nog in je samenwoningstijd) er al vanuit gaat dat de ware aard pas later naar boven komt, kun je je nooit helemaal geven. Dus de oplossing om te gaan samenwonen, want als je getrouwd bent lukt het niet meer om uit elkaar te gaan, gaat terug op zonde. Daarmee wil ik niet zeggen dat de ander het daarmee verkeerd bedoeld, want je wilt het wel goed doen. Maar er zit altijd het “Ja, maar wat komt er nog meer boven tafel”. En dan is mijn vraag ook altijd: “Heb je de verkering wel goed benut”. De enige keer dat ik het heb meegemaakt was inderdaad de verkering niet goed benut. Vanuit verliefdheid gingen ze samenwonen. Maar verliefdheid is iets héél anders als liefde. Verliefdheid kan een ander mij niet geven. Liefde wel. Maar als verliefdheid de basis is om samen te gaan wonen, dan heb je een hele wankele basis. Daarbij komt dat als je Gods woord echt serieus neemt, dan weet je dat je pas één bent (seksuele gemeenschap hebt) als je getrouwd bent. Probeer dat maar eens te doen als je twee jaar lang samen in één huis woont. Dus samenwonen leidt ook tot zonde. Dat je eigenlijk dingen doet waarvan God zegt dat Hij die dingen heeft voorbehouden aan het huwelijk. Er komt nog iets bij. Je wilt blijkbaar zekerheid zoeken. Zekerheid dat het goed is met het oog op de toekomst. Maar wij veranderen zelf ook. Er kunnen allerlei dingen gebeuren in je leven. Na 5 of 10 jaar kijk je terug en dan merk je dat je veranderd bent. Soms verandert één van de twee ineens. Bijvoorbeeld door ziekte of door andere ingrijpende gebeurtenissen. Hoe sta je dan tegenover elkaar? Samenwonen is eigenlijk het zoeken naar een garantie, zekerheid voor de toekomst. Maar die zekerheid kun je alleen vinden bij God, dat je op Hem vertrouwd. Dus ik kan die stelling niet echt onderschrijven. In Amerika hebben ze er onderzoek naar gedaan en daar hebben je vastgesteld dat huwelijken die zijn gebaseerd op samenwonen, minder gelukkig zijn dan huwelijken die zijn gebaseerd op beloften. Want dat is het verschil, een huwelijk dat gebaseerd is op samenwonen zoekt het in zekerheid, en een huwelijk zonder samenwonen is gebaseerd op belofte. Kun je altijd zeggen dat God mensen samenbrengt in een huwelijk? In de preken is gezegd: “Jezus zegt, wat God samengevoegd heeft scheidde de mens niet”. Kun je nu altijd zeggen dat God mensen samenbrengt in een huwelijk. In de preek heb ik daarop gezegd “Nee, want er zijn ook huwelijken tegen de wil van God”. En daarom is het wel van belang dat je altijd begint bij de vraag wie God is en wat Hij heeft gezegd. Want welke weg wijst Hij? Hij wijst dat je één bent in geloof, hoop en liefde. Het is zelfs zo sterk, dat in Nehemia 13 Nehemia zelfs zover gaat dat hij tegen alle Joodse mannen zegt dat ze hun vrouwen van buitenlandse afkomst weg moeten sturen. Dat zal voor ons ondenkbaar zijn, maar die eenheid in geloof en het samen willen dienen van God, is zo belangrijk dat hij die maatregel wel neemt. En als iemand dan toch bewust kiest voor een relatie met een ongelovige, dan is dat in strijd met het liefdegebod van God. In je hart is dan altijd die verdeeldheid. De verdeeldheid dat je God wilt dienen en dat je de ander wilt liefhebben, terwijl de ander niet meegaat in het dienen van God. Dat wil God niet en dus kun je daarvan ook nooit zeggen dat God je heeft samengebracht en dat het naar Gods wil is. Nee, als je er bewust voor kiest om tegen de wil van God in te gaan, dan zondig je.



pagina 27 van 44

Gedicht: Mensen hebben mensen nodig Aan de railing

Aan de railing

Aan de railing

een stukje wereldgebeuren:



twee mensen

alleen die twee

geluk

die niet

de rest valt weg

liefde

In elkaar opgaan

Alle aandacht

eenheid

– is te hopen –

voor elkaar

ontmoeting

maar

één plus één

omarming

op elkaar ingaan

is één

warmte

ik ben ik

van hart en ziel

en nog zoveel meer

en jij bent jij

en het schip

vanaf den beginne

en dat

vaart

in de schepping

moet zo blijven

– als was het

gelegd en

willen zij

hun huwelijksbootje –

mensen mogen het waarmaken

nog lang en gelukkig

verder

mensen hebben

leven

naar hun bestemming

mensen nodig

ook als de wind

mens – zijn is

– tegenwind –

medemens – zijn

opsteekt en

de ander mag er

de golven

van mij zijn

hoog gaan

ik mag er

zodat het erop

van de ander zijn.

aan komt elkaar vast te houden.

Van de Ander En God zag. Dat het goed was.



pagina 28 van 44

'Zij gelooft, hij niet.'

(Interview gemeentevergadering 29 januari 2004 relatievorming)

Intro

Vanavond hebben we het over relatievorming tussen man en vrouw. We hebben het dan ook over relatievorming tussen iemand die wel in God gelooft en iemand die niet gelooft. Dergelijke relaties groeien ook uit tot een huwelijk. Een gemengd huwelijk waarin man en vrouw verschillen in hun geloof. Wat betekent dit verschil in geloof nu in de praktijk van alle dag? Hoe gaat het aan tafel, in bed? Hoe gaat het op zondag, hoe voed je de kinderen op? Allemaal vragen die op komen borrelen en die we vanavond voor willen leggen aan iemand die daar zelf ervaring mee heeft. U zult een interview horen met een vrouw. Ze is lid van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) en woont elders in Nederland. Haar man gelooft niet in God en is geen lid van de kerk. Beiden zijn van middelbare leeftijd. Ze hebben twee kinderen van basisschoolleeftijd. Hun echte namen doen er niet toe, voor het gemak noemen we ze Anna en Jaap.

Interview

Anna, je kreeg verkering met Jaap. Stond Jaap ook positief tegenover God? En waarom ging hij niet geloven? Jaap heeft nooit in God geloofd. Hij gelooft wel in een hogere macht, maar niet in een persoonlijke God. Hij zegt dat hij niet kan geloven. Hij is daar consequent in. Dit is het leven, dat leef je zo goed mogelijk, en na je dood is het over en uit. Wat betekent God voor jou? Ik kan niet anders dan God danken dat hij me tot hiertoe heeft geholpen. Ik zie God als mijn schepper, Jezus als mijn verlosser en de Geest als mijn hulp om te geloven en als mijn trooster. Ik weet dat ik het niet waard ben. Ik heb gepuberd, geëxperimenteerd, maar ik heb in mijn leven gemerkt dat God me op de één of andere manier vasthoudt, terwijl ik soms op het randje van de afgrond balanceerde. Ik denk dat we Gods liefde voor ons tegenstribbelende en struikelende mensen nooit groot genoeg kunnen inschatten. Ik ben blij dat ik geloven mag. Hou was de houding en de rol van vrienden, ouders, dominee, ouderling, kerkenraad? Vreemd genoeg hebben mijn vrienden me nooit echt gewaarschuwd. Mijn ouders, broers en zussen wel. De dominee, en wijkouderling ook. We hebben altijd open gestaan en veel gepraat. De dominee heeft in een vroeg stadium in Jaap geïnvesteerd. Ze hebben veel samen gepraat, Maar Jaap ging niet geloven. Kort voor we gingen trouwen kwam er druk op de ketel. Ik deed iets wat de kerk niet goed mag vinden. Onze ouderling zei vlak voor ons trouwen, opmerkelijk: Nu proberen we jullie van een huwelijk af te houden, maar als jullie getrouwd zijn en het mocht niet goed gaan,dan doen we ons best om jullie huwelijk in stand te houden. Uiteindelijk zijn we toch getrouwd, maar niet in de kerk. Wat zijn je overwegingen geweest om met Jaap verder te gaan ondanks het feit dat hij niet geloofde? Moeilijke vraag. Ik wist dat ik iets deed wat niet goed is. Je kunt het antwoord zelf eigenlijk ook bedenken. Ik hield van deze man. Jullie hebben kinderen. Wat betekent dit verschil in geloof nu in de praktijk van alle dag? Hoe gaat het aan tafel, in bed? Hoe gaat het op zondag? Hoe voed je de kinderen op? In welke moeilijke situaties komen jullie terecht? Ik, Anna zorg voor het grootste deel van de opvoeding. Ik praat met mijn kinderen over God. Ik bid hardop aan tafel, en lees voor uit de kinderbijbel. Op zondag gaan mijn kinderen en ik naar de kerk. Jaap gaat soms mee. Hij gelooft niet, maar hij vindt het niet vervelend om in de kerk te zijn. Er worden Reader relatievorming


pagina 29 van 44

daar best goede dingen gezegd, vindt hij. Volgens mij moet hij ook iets merken van de liefde in de onderlinge omgang, en eigenlijk deelt hij daar ook best een beetje in mee. Er zijn veel mensen in de kerk die Jaap best mogen. Jaap vindt het goed dat ik onze kinderen christelijk opvoed. Zijn eigen vader heeft wel geloofd. Die leeft al lang niet meer. Jaap heeft wel eens gezegd: Als ik niet kan geloven, dan slaat het gewoon een generatie over. Zijn vader geloofde, hij niet, zijn kinderen wel. Als dat zo mag zijn, dan ben ik de Here verschrikkelijk dankbaar. Want in de wet klinkt het anders, dan gaat het fout tot in de volgende geslachten. Daar ben ik wel eens bang voor. Dat door mijn hardnekkigheid, mijn kinderen gaan twijfelen, afdwalen. Dat heeft een enorm effect als zij weer kinderen krijgen enz. Door mijn scheve schaats. Dan voel ik me schuldig. Dat kan me verdrietig maken. De kinderen dagen Jaap soms uit. Waarom geloof je niet papa, dat is toch niet zo moeilijk. Op zich gaat Jaap daar best wijs mee om. De kinderen weten eigenlijk niet beter. Papa gelooft niet in de Here. Wij wel. Ze zijn nog jong. Ik hoop dat de harmonie blijft als ze over een paar jaar pubers zijn. Jaap gaat best ver met mij mee. Ik hou niet van ‘family-planning’. Op het gevaar af ouderwets te zijn, laat ik het aan God over of we kinderen krijgen. Ik wil geloven dat Hij ons geeft wat goed voor ons is. Jaap heeft dat geaccepteerd. Ten slotte, als je partner niet gelooft, heb je doorgaans ook een schoonfamilie die niet gelooft. Dat is best moeilijk. Vorig jaar kwamen een zwager en schoonzus logeren met Pasen. Dan heb je allemaal volwassen ongelovige mensen in je huis. Met Kerst gingen wij bij een zwager en schoonzus logeren. Dan vier je Kerst bij ongelovige mensen en worden je kinderen verwend met cadeautjes onder de kerstboom… Daar genieten zij wel van, maar ik niet. Is Jaap nog bezig met God of liever gezegd is God nog met hem bezig? Daar bid ik voor. En ik weet dat anderen ook voor Jaap bidden. Dat vind ik fijn. Ja ik geloof dat God wel met Jaap bezig is. Hij hoort thuis zoveel over God praten. Hij kent en gaat om met zoveel gelovige mensen. Hoe kijk je naar de Toekomst (met hoofdletters). Ik hoop dat de Here Jezus snel terug komt. Daar ben ik soms heel hard in. Mijn eigen man, de vader van mijn kinderen gaat dan verloren. Dat is niet Gods schuld. Daar heeft hij zelf voor gekozen. Soms maakt me dat heel verdrietig. Maar dan denk ik: er zijn zovéél mensen die verloren gaan. Daar kan ik ook verdrietig om worden. En als je het omdraait: waarom word ik behouden? Dan ben ik verbaasd en dankbaar. Ik ben geen beter mens als Jaap. Ik denk dat het moeilijker is een kind te zien afdwalen, dan een partner. Hoe hard het misschien ook klinkt. Maar in zijn algemeenheid neem ik de opdracht een leesbare brief van Christus te zijn heel serieus. Voor mijn man, voor onze kinderen, maar ook voor onze andere naasten. En ik houd me vast aan de gedachte: zolang er leven is, is er hoop. Ik heb ooit eens iemand gesproken die in dezelfde situatie zat als jij. Zij bleef kinderloos. Ze zag dat als een straf van God. Wat zijn jouw gedachten op dit punt? Ik geloof niet dat God zo straft. Misschien wil God haar juist helpen. Ik kan er tot op zekere hoogte mee leven dat mijn man niet gelooft, maar ik zou het niet kunnen verteren dat door mijn misstap mijn kinderen niet geloven. Daar word je voor behoed als God je geen kinderen geeft. Heb je ook adviezen aan jongeren die in dezelfde situatie zitten. Kort door de bocht: niet doen want de Here God wil het niet. Niet wachten tot je over je oren verliefd bent, maar vroeg open kaart spelen en biddend een besluit nemen. Ga ik met hem of haar door of niet. En laat het niet over aan alleen ouders en ouderlingen, maar help elkaar als jongeren onderling. Zorg voor elkaar. Bid voor elkaar. Zeg het gewoon: het is gevaarlijk wat je doet. Het leven is geen sprookje, het gaat om een eeuwigheid! Ja, als God het wil kun je blijven geloven naast een ongelovige partner. Maar je ziet zo vaak dat het



pagina 30 van 44

misgaat. Dat beiden ongelovig worden. En als het goed gaat, kies je gewoon een hele moeilijke weg. Toen wij gingen trouwen hadden mijn ouders ons goed genoeg gewaarschuwd. Mijn vader zei later: “Ik zag heus wel dat Jaap een hele lieve man voor je is, maar ik had je het verdriet willen besparen.” Dat ga ik steeds beter begrijpen. Ik kan jaloers zijn op gelovige stellen. Ik ben nooit onverdeeld gelukkig. Niet toen we verkering hadden, niet toen we gingen trouwen, niet toen we kinderen kregen, en nog niet. Hoewel je als getrouwde mensen heel intiem samen leeft, leef je toch in verschillende werelden. Je blijft altijd voelen dat er iets niet goed zit. Terwijl je weet dat God het huwelijk als iets prachtigs heeft gegeven, het mag een afspiegeling zijn van Zijn liefde voor ons. Ik heb dus een algemeen gevoel van onvolmaaktheid, maar ik heb ook vaak momenten van verdriet. Met kerst liepen we door de stad. Ik naast mijn schoonzus en onze kinderen voor ons op de schouders van Jaap en zijn broer. Ik kijk omhoog en zie de ruggetjes van mijn kinderen, die heel spontaan en openhartig van God houden, op de schouders van twee ongelovige mannen, hun vader van wie ik zielsveel houd en hun oom. Van zo’n beeld kan ik huilen.



pagina 31 van 44

Relatievorming Huwelijk Samenwonen

Een pastorale handreiking

NOTITIE KERKENRAAD GEREFORMEERDE KERK LELYSTAD


Deel III: de kerkenraadsnotitie

pagina 32 van 44

1. INLEIDING De kerkenraad heeft zich bezonnen op het onderwerp relatievorming. Er is aandacht geschonken aan een drietal aspecten, te weten verkering, samenwonen en huwelijk. Aanleiding voor deze bezinning was dat binnen onze gemeente er nogal eens voor gekozen wordt om te gaan samenwonen. Ook komt het geregeld voor dat jongeren relaties aangaan met ongelovigen of met jongeren uit andere kerken. Uit gesprekken blijkt dat niet iedereen daarbij een helder beeld heeft van de Bijbelse boodschap en de betekenis daarvan voor vragen rond genoemde relatievormen. De kerkenraad heeft daarom besloten deze notitie ter bestudering en ter bespreking in de gemeente te verspreiden. In onze samenleving heb je het niet gemakkelijk wanneer je rond relatievorming en seksualiteit een christelijke invulling van je leven zoekt. Seksueel verkeer binnen incidentele contacten, los van het huwelijk of voor het huwelijk is aanvaard. De hele campagne rond veilig vrijen gaat zelfs van dit gegeven uit. Een traditioneel huwelijk wordt gezien als een vorm naast vele andere mogelijkheden. Zeker als je jong bent komt van alle kanten een manier van leven op je af die anders is dan die de Bijbel ons leert. Om in deze maatschappij een helder zicht te krijgen op wat God in Zijn Woord van ons vraagt op het gebied van verkering, huwelijk en samenwoning heeft de kerkenraad deze notitie opgesteld als beleidskader en als pastorale handreiking. Omdat samenwonen vaak voortkomt uit situaties van gemengde relaties is in het eerste hoofdstuk aandacht geschonken aan relatievorming en gemengde verkering. Het schriftuurlijke onderwijs dat in deze handreiking wordt gegeven wordt door ons gezien als zeer actueel en belangrijk. We willen immers een volk zijn dat heilig is voor de HERE. Dat moet blijken in heel ons leven. Ook op die terreinen die door ons als erg privé en persoonlijk worden beleefd. Ook op dat tere punt van de relatievormen en de seksualiteit spreekt de HERE woorden die bevrijdend en beschermend zijn. Woorden die om geloof vragen; woorden die vragen om gehoorzaam luisteren. De kerkenraad heeft hetgeen in deze handreiking staat niet zelf bedacht. Er is dankbaar gebruik gemaakt van wat er reeds binnen de gereformeerde (vrijgemaakt, maar ook de Nederlands en Christelijke gereformeerde) kerken beschikbaar is. We noemen daarbij de gereformeerde kerk van Almelo, die op zijn beurt weer gebruik gemaakt heeft van stukken van gereformeerde kerken in Groningen–N, Rotterdam-C en -Z, Nederl. geref. kerk van R’dam-Overschie en de Chr. Geref. kerk van Emmen. Verder is gebruik gemaakt van een notitie van de geref. kerk te Amersfoort-C, die we op de website van het GVI steunpunt gemeenteopbouw aantreffen. Ook is kennis genomen van notities van de kerk van Ermelo.



pagina 33 van 44

2. AANGAAN VAN EEN RELATIE

2.1. Algemeen. Een verkering is een liefdesrelatie tussen twee mensen die zich voorbereiden op een huwelijk. De Bijbel leert ons dat het huwelijk niet door mensen bedacht is, maar door God zelf is ingesteld (Gen. 2:18-24). Christus heeft de woorden uit Gen. 2 over het huwelijk als instelling van God bevestigd en voegde daaraan toe: 'Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet' (Matt. 19:5,6). Het huwelijksverbond is een afschaduwing van het verbond tussen God en Zijn volk, en ook van het verbond tussen Christus en Zijn gemeente (Ez. 16:8vv; Efez. 5:22-33). Deze liefdeseenheid tussen God en Zijn volk, tussen Christus en Zijn gemeente, kunnen man en vrouw in het huwelijk alleen vertonen als ze hartelijk één zijn in het wijden van hun leven aan God. In 1 Cor. 7:39 kun je lezen: '...trouwen, mits in de Here'. Een kind van God zal daarom alleen een huwelijk mogen aangaan met iemand die ook van harte gelooft in Christus en Hem lief heeft, en in alles naar de geboden van de Here wil leven. Hierover moet in elke verkering grondig worden doorgesproken. Als je op dit punt niet op één lijn komt, mag je niet samen op weg gaan naar het huwelijk. 2.2. Geen huwelijk of verkering met een ongelovige. Het huwelijk is heilig (gewijd aan de dienst van de Here), maar ook de verkering als voorbereiding erop. De Bijbel leert ons duidelijk dat een kind van God geen huwelijksverbond mag sluiten met een ongelovige. In 2 Cor. 6:14 lezen we: 'vormt geen ongelijk span met een ongelovige'. Zie ook Gen. 26:34,35; Gen. 28:6-8; Deut.7:3,4; Richt.3:5-8. Een voorbeeld uit de praktijk: Esther (geref.vrijg.) leert Tim (ongelovig) kennen. Het pastoraal advies is: "Begin geen verkering! Maar bid wel veel voor Tim en voor jezelf; praat met hem over de Here. En verder: het is erg belangrijk dat je deze dingen goed uitlegt aan Tim. Anders krijgt hij een heel verkeerd beeld van het geloof. Hij zou bijvoorbeeld kunnen denken dat christenen hooghartig zijn of dat hij in onze ogen niet goed genoeg is. Maak hem duidelijk dat je alleen maar samen verder kunt als hij echt in God gaat geloven en met Hem wil leven". (citaat uit K. de Vries, Verkering, pag.50). Als Esther toch verkering met Tim is aangegaan (ze heeft bijvoorbeeld nu 2 maanden verkering met Tim en hij is geïnteresseerd in het geloof en is ook al een paar keer mee geweest naar de kerk), zegt de dominee of de ouderling niet dat ze het meteen uit moet maken. Hij zegt "Nu de zaken zo staan, nu je eenmaal verkering hebt, mag je het niet zo één-twee-drie weer uitmaken. Je mag Tim nu niet zomaar de deur wijzen, zo mag je niet met mensen omgaan. Dat zou de naam van God en de kerk ook aantasten. Nu Tim heeft gezegd belangstelling te hebben, moet je hem eerst de tijd en de kans geven". (K. de Vries, a.w.,50,51).

Pastorale adviezen aan Esther:

- gebed voor jezelf en voor Tim intensiveren. - aan de Here beloven dat je niet met Tim zult verloven of trouwen als hij niet echt tot geloof komt en dat ook duidelijk aan Tim en aan je ouders laten weten. - samen met Tim de Bijbelcursus gaan volgen met mondelinge begeleiding. - zolang niet duidelijk is of Tim echt gelooft, zeer terughoudend zijn in intimiteit, en dat ook duidelijk met elkaar afspreken. - predikant of wijkouderling bieden aan (een) gesprek(ken) met Esther en Tim samen te hebben. (vgl. K. de Vries, a.w. 51,52).



pagina 34 van 44

Als Tim niet of niet meer belangstelling heeft voor het christelijk geloof en niet bereid is om hierin verder onderwijs van de kerk te volgen, zullen de ambtsdragers aan Esther en Tim vanuit de Schrift moeten uitleggen dat de Here van Esther vraagt dat zij de relatie met Tim verbreekt. De ambtsdragers zullen pastorale begeleiding geven in de verwerking van het verdriet dat hiermee gepaard gaat. Indien Esther na geduldig en herhaaldelijk vermaan de verkering niet wil beëindigen, terwijl er bij Tim geen enkele kentering ten goede is, kan een situatie ontstaan waarin de kerkenraad haar de toegang tot het Heilig Avondmaal moet ontzeggen. 2.3. Gemengd-kerkelijke verkeringen, ingrijpende verschillen. Voorbeeld: Marcel (gereformeerd-vrijg.) is verliefd op Yvonne (lid van een andere kerk, die niet Schriftgetrouw is). Marcel krijgt het pastorale advies eerst na te gaan of Yvonne wel echt gelovig is en zo ja wat dat voor haar inhoudt. Trouwens, zoals boven (2.1.) reeds is vermeld moet dit ook worden nagegaan als je een verkering aanknoopt met iemand van je 'eigen' kerk. Maar als het iemand van een andere kerk betreft, geldt dit des te meer, omdat er nogal wat kerkgenootschappen zijn, waar veel personen op papier wel lid zijn, maar er in de praktijk weinig of niets meer aan doen; dat houdt verband met het feit dat in een aantal kerken door gemeenteleden en ambtsdragers weinig zorg wordt besteed aan mensen die afdwalen. Bovendien zijn veel kerken in leer en prediking niet trouw aan de Here en Zijn Woord en is er ruimte voor van de Bijbel afwijkende meningen. Als blijkt dat bij degene op wie je verliefd bent, niet of nauwelijks sprake is van christelijk geloof, geldt uiteraard hetzelfde als hierboven in 2.2. is opgemerkt. Als blijkt dat Yvonne wel gelovig is, maar te weinig kennis heeft van de inhoud van het christelijk geloof zoals de Bijbel daarover spreekt en in de gereformeerde belijdenisgeschriften is samengevat, wijzen ze Marcel erop dat hij zich goed moet realiseren dat het aangaan of voortzetten van een verkering in deze situatie een lange weg kan zijn die niet gemakkelijk is.

Pastorale adviezen aan Marcel:

- tegenover de Here te beloven dat je de relatie met Yvonne zult beëindigen als zou blijken dat Yvonne niet zover komt dat zij de christelijke leer van harte en gelovig aanvaardt; je moet deze belofte aan de Here uiteraard ook open met Yvonne bespreken. - gebed voor jezelf en voor Yvonne intensiveren. - samen met Yvonne de Bijbelcursus (basiscursus of vervolgcursus) gaan volgen met mondelinge begeleiding. - zolang niet duidelijk is dat Yvonne van harte Christus wil volgen, zeer terughoudend te zijn in intimiteit, en dat ook duidelijk met elkaar afspreken. - predikant of wijkouderling bieden aan om (een) gesprek(ken) met Marcel en Yvonne samen te hebben. Als Marcel en Yvonne willen trouwen zullen ze kerkelijk één moeten worden. Immers, zoals Christus niet gedeeld is (1 Cor. 1:13), zo mag je de huwelijkseenheid in Christus niet opbreken door lid te zijn van 2 verschillende kerken en gescheiden in 2 verschillende kerken avondmaal te vieren. En hoe zul je de kinderen (als God je die geven wil) opvoeden in de eenheid van het geloof, als je als ouders op dit fundamentele punt van het geloof het niet samen eens bent? Je zult je samen moeten voegen bij een kerk van de Here Jezus die voldoet aan de 3 kenmerken die genoemd zijn in art. 29 van de NGB. Veel kerken in ons land voldoen helaas maar al te duidelijk niet meer aan deze kenmerken.



pagina 35 van 44

2.4. Gemengd-kerkelijke verkeringen, dichter bij elkaar. Maar als er nu eens weinig verschil is, bijvoorbeeld in het geval dat jij Geref. vrijg. bent en je vriendin Chr. geref. of Ned. geref. is? Dan ervaar je wel heel sterk hoe verdrietig het is dat christenen die hetzelfde geloven en belijden, kerkelijk verdeeld zijn. De verschillen kunnen plaatselijk heel gering zijn en soms zijn de samensprekingen al in een vergaand stadium. Besef echter wel dat het op andere plaatsen anders kan liggen en dat er in de Chr. geref. kerken verschillende stromingen zijn (wat ook een van de belangrijkste belemmeringen is voor de eenwording met de Geref. kerken vrijg) en dat er binnen het verband van de Ned. geref. kerken een te grote tolerantie is voor van de belijdenis afwijkende meningen.

Pastorale adviezen:

Samen zul je moeten trachten tot de goede keus te komen, waarmee je voor de Here biddend hebt geworsteld. Doe ook serieus moeite om door studie en gesprekken je intensief te verdiepen in de verschillen. Besef wel dat je een keus moet maken die met verdriet gepaard kan gaan in familie en kerkelijke gemeente. Want ook hier geldt dat het lid blijven van 2 verschillende kerken geen goede optie is voor opvoeding in onderlinge (geestelijke) eensgezindheid. Wanneer je er op deze manier serieus samen voor bidt en eraan werkt, mag je vertrouwen dat de Here je zal helpen bij het nemen van een verantwoorde beslissing.

3. HET HUWELIJK – TWEE GEBODEN IN GEDING Bij vragen rond huwelijk, samenwonen en wat daarmee in verband staat is het zevende gebod aan de orde: Niet echtbreken. Volgens de uitleg die de Catechismus daarvan geeft heeft dit betrekking op heel je omgang met relaties en seksualiteit. De Bijbel bindt ons daarin aan het huwelijk (zoals we zullen zien). Gemeenschap hebben voor of buiten het huwelijk komt daarmee in strijd. Ook het samenwonen heeft soms dat karakter: een voorlopige relatie, waarbinnen je toch als man en vrouw met elkaar leeft. Vaak kom je bij elkaar als uitkomst van een soort groeiproces in je onderlinge - ook lichamelijke – relatie. Dat raakt het zevende gebod Toch komt het ook voor dat mensen samenwonen of seksuele eenwording beleven, terwijl ze elkaar trouw hebben beloofd. In eigen ogen ben je getrouwd. Maar je vindt dat iets van twee mensen samen (en eventueel van God). Huwelijkssluiting voor de overheid of in de kerk lijkt je onnodig. Of je ziet een officieel huwelijk als een formaliteit of een feest, waartoe je wel een keer wilt komen, zonder dat je het bepalend vindt voor de vraag of je aan elkaar verbonden bent. Spelen zulke motieven, dan kun je beter ook het vijfde gebod erbij betrekken. Dat slaat op de verbanden waarin je leven zich volgens Gods bedoeling afspeelt. Van daaruit krijg je zicht op de rol van ouders, een overheid en andere publieke instanties rond de huwelijkssluiting. Om situaties billijk te beoordelen mag dit onderscheid in motieven om samen te wonen niet over het hoofd worden gezien. In het vervolg maken we eerst vanuit de Bijbel duidelijk dat de HERE de volledige éénwording (ook lichamelijk) alleen wil binnen de verbondsrelatie die het huwelijk is (hoofdst. 4). Daarna laten we zien dat het huwelijk in Bijbels licht nooit alleen een zaak is van man en vrouw zelf (hoofdst. 5)



pagina 36 van 44

4. HUWELIJK EN SAMENWONEN IN HET LICHT VAN HET ZEVENDE GEBOD 4.1 Genesis 2:24 In Genesis 2:24 lezen we: “Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees zijn”. Dit is een regel die God geeft voor ons leven als mensen op aarde. Die slaat niet direct op Adam en zijn vrouw, hoewel je bij hen heel duidelijk ziet hoe diep en hoe volledig de eenheid is: de vrouw is zijn eigen vlees en bloed. Maar bij hen kun je niet spreken van het verlaten van vader en moeder. Wel geldt dat God voor alle huwelijken vanaf Adam en Eva diezelfde diepe eenheid wenst. Dat deze tekst een regel voor ons leven is zie je ook als Jezus in Matth. 19 hierop teruggrijpt om te zeggen hoe God wil dat er naar het zevende gebod geleefd moet worden. Duidelijk is dat de eenheid tot stand komt via een overgang: uit het ene levensverband ga je over naar een andere relatie: je vader en moeder verlaten en in plaats daarvan je vrouw aanhangen. Aanhangen is een woord dat spreekt over het vormen van een relatie. Trouw en liefde horen daarbij (Ruth 1:14, 2 Sam. 20:2) Tegelijk zit de seksuele gemeenschap erin opgesloten. (1 Kor. 6:16). De seksuele gemeenschap mag niet apart staan, maar krijgt een plaats in het kader van die hele relatie. Ook duidelijk is dat in die weg door God een wonderlijke eenheid gelegd wordt: één vlees! Je bent helemaal en voor altijd voor elkaar. Daarom heeft geslachtsgemeenschap alleen een goede plaats binnen een complete relatie waarin je elkaar zo aanhangt dat je een levenseenheid vormt. Die eenheid is er levenslang tussen twee mensen die elkaar aanhangen, zoals blijkt uit Christus’ eigen aanhaling van deze woorden in Matth. 19:6. Samenleven in een liefdesrelatie als man en vrouw, ook lichamelijk, behoort volgens Gods instelling in dat kader plaats te vinden: een huwelijksrelatie van liefde en trouw waarin je je voor God één weet en waarin je de verantwoordelijkheid wilt dragen om deze eenheid nooit te verbreken. 4.2 Andere teksten a. in Deut. 22:13-30 geeft Mozes namens God huwelijkswetten. Ook daaruit blijkt dat lichamelijke gemeenschap volgens Gods bedoeling niet past buiten de huwelijksrelatie. In vs. 14 lees je dat het een vrouw in opspraak brengt wanneer haar man na de huwelijkssluiting ontdekt dat zij niet als maagd het huwelijk is ingegaan. Het kan haar zelfs het leven kosten. Dat maakt duidelijk dat losse contacten binnen relaties die nog niet definitief zijn tegen Gods orde zijn. Bovendien kan dat huwelijk pas na de officiële huwelijkssluiting blijken: voor die tijd hebben die a.s. man en vrouw dus nog geen gemeenschap. In vs. 28 en 29 lees je dat lichamelijke gemeenschap voor en/of buiten het huwelijk onmiddellijk tot een huwelijk moet leiden. Losse seksuele contacten passen dus niet buiten het kader van de huwelijksrelatie. Tegelijk is er geen tussentijd denkbaar, waarin twee mensen die zullen trouwen, toch alvast seksuele omgang hebben. De huwelijkssluiting in zo’n situatie moest direct plaats vinden! b. Ruth 4:13. Boaz neemt Ruth eerst tot vrouw en komt pas daarna tot haar, terwijl hij al eerder gelegenheid had. Dit is één van de voorbeelden waar de Bijbel deze volgorde laat zien. c. Hooglied 2:7. Wekt de liefde niet op en prikkelt haar niet, voordat het haar behaagt. De relatie tussen de jongen en het meisje in Hooglied, voor elkaar bestemd als bruid en bruidegom, is vol van goede lichamelijkheid. Toch valt juist bij alle vrijmoedigheid op dat er wel verlangen naar de geslachtsgemeenschap klinkt, terwijl die gemeenschap nog niet plaatsvindt! De genoemde woorden laten speels voelen dat het daarvoor de tijd nog niet is. d. Lukas 1:34. Jozef en Maria zijn ondertrouwd, maar hebben geen lichamelijke omgang met elkaar. Ondertrouw stond toen voor de wet gelijk aan een huwelijk; je kon die situatie al niet meer zomaar



pagina 37 van 44

verbreken. Het zou dus voor geslachtsgemeenschap nog meer zekerheid bieden dan onze verkerings- en verlovingstijd. Toch komt het pas tot die eenwording na de officiële huwelijksdag. e. 1 Korintiërs 7:9. Paulus ziet maar twee mogelijkheden: òf jezelf beheersen, òf trouwen. Hij zegt dat je moet trouwen als je jezelf niet kunt beheersen. In heel dit gedeelte (bijv. vs. 3-5) spreekt hij trouwens over de lichamelijke gemeenschap als iets dat thuishoort in het huwelijk. Ze heeft te maken met de eenheid die er is, waarover je kunt zeggen dat man en vrouw daarbinnen niet zelf over hun lichaam moeten willen beschikken, maar zich juist mogen geven aan de ander. God vindt zonde op dit punt ernstig! f. 1 Thessalonicensen 4: 4,5. God vraagt dat je juist op weg naar het huwelijk je niet laat meeslepen door je hartstocht. Ook hier blijkt dat God zonden in dit opzicht niet licht opneemt: God is een wreker van dit alles, zegt Paulus. 4.3 Verbond De relatie tussen een man en een vrouw moet je zien als een verbond. Al in Genesis 1:27 ontdek je een nauw verband tussen onze relatie met God en de onderlinge band als man en vrouw: “naar Zijn beeld schiep hij hem (enkelvoud); man en vrouw schiep hij hen (meervoud)”. De Bijbel vergelijkt het verbond tussen God en Zijn volk (of: Christus en de gemeente) daarom vaak met een huwelijksrelatie tussen man en vrouw. Voorbeelden: Jeremia 3; Ezechiël 16: (8), 23; Hosea 1 en 2; Efeziërs 5:22-33; Openbaring 19 etc. De Bijbel noemt het huwelijk met zoveel woorden een ‘verbond’. Bijvoorbeeld in Maleachi 2:14vv: Je huwelijk is een verbond waarvan de HERE getuige is geweest. Ook in Spreuken 2:17 noemt de Bijbel de huwelijksrelatie een ‘verbond met God’. In Gods verbond gaat het om een relatie van trouw en liefde. Maar dat kader van een verbond voegt iets wezenlijks toe aan de relatie: namelijk vastheid en onverbrekelijke beloften. God legt zich tegenover ons vast in Zijn trouw en liefde en nodigt ons uit in Zijn kracht hetzelfde te doen. Dat doet Hij niet voor niets. De HERE weet dat wij zondige mensen zijn: wij kunnen moeilijk geloven dat Hij ons liefheeft en trouw blijft. Wij zijn zelf wisselend in onze trouw en liefde voor Hem. In de structuur van het verbond komt Hij ons met plechtige beloften tegemoet. Zo biedt Hij ons extra zekerheid! Hebreeën 6 vergelijkt het met een eed die God aflegt. Datzelfde geldt in de onderlinge relatie binnen het huwelijk. Een officieel verbond, waarin je je openlijk tegenover elkaar vastlegt en waarbij je je kracht zoekt in God, is geen overbodige luxe. Liefde en trouw en een veilig kader voor je onderlinge eenwording, ook lichamelijk, heb je niet uit jezelf. Die eenheid zoeken en beleven zonder die beschermende structuur in het verbond is een overschatting van jezelf en een onderschatting van de zonde in je eigen leven en in je omgeving. Ook zo kan duidelijk zijn waarom de HERE in de Bijbel de volledige eenwording, waartoe ook de lichamelijke gemeenschap hoort, onlosmakelijk verbindt aan het huwelijk als officieel verbond. 4.4. Samenwonen of ‘samen leven’. Samenwonen is iets openlijks. Een seksuele relatie voor of buiten het huwelijk niet. Ook in die situatie kun je pas eerlijk voor God een huwelijk beginnen, wanneer je het verkeerde daarvan belijdt. In het gesprek dat de kerkenraad heeft met mensen die gaan trouwen, zal dit punt vrijmoedig aan de orde worden gesteld. Of en hoe je daarop ingaat, kan de kerkenraad niet uitmaken. Mocht je een dergelijke situatie bewust verzwijgen en er ook geen berouw van hebben, dan komt dat voor je eigen verantwoordelijkheid. Aan de andere kant is het niet nodig iets te zeggen als je er zelf uitgekomen bent en inmiddels recht voor God staat.



pagina 38 van 44

4.5. Kerkenraadsbeleid. Gezien de Bijbelse norm moet de kerkenraad op de genoemde punten letten. Als een ambtsdrager iemand aanspreekt is dat geen gebrek aan tolerantie of liefdeloosheid. Het gebeurt vanuit de overtuiging dat er zonde in het spel is en in de wetenschap dat zonde mensen van God kan doen vervreemden en daarmee Zijn boosheid ermee oproept. Bovendien brengt ieder door zonde zijn of haar eigen leven altijd op één of andere manier schade toe. Dat betekent evenmin dat alleen dit soort zonden worden aangepakt. Concreet heeft dit beleid gevolgen voor een tweetal punten: a. Er wordt vanuit de Bijbel met de samenwonende broeder en zuster gesproken, zo nodig waarschuwend. Eventueel kan afhouding van het Avondmaal plaatsvinden. b. Wanneer de kerkenraad op zijn werk zegen ervaart in erkenning van schuld en berouw en de betreffende broeder en zuster besluiten te trouwen, dan zal de raad toezien op kerkelijke huwelijksbevestiging naar art. 70 K.O. Wanneer de kerkenraad geen erkenning van schuld en berouw aantreft en het betreffende paar besluit wel te trouwen, dan kan er geen kerkelijke huwelijksbevestiging plaatsvinden, maar er zal wel voor deze broeder en zuster gebeden worden in de zondagse eredienst. Een huwelijk dat niet in de kerk bevestigd kan worden is nog wel een geldig huwelijk. Het huwelijk als instelling van God wordt gesloten door de overheid en niet door de kerk. De kerkelijke bevestiging is op zich niet een waarmerk voor een huwelijk in de HERE. Maar het blijft wel de weg die de HERE van Zijn kinderen vraagt. Het feit dat een huwelijk niet kerkelijk bevestigd kan worden is niet bedoeld als een soort straf, maar we moeten ons in de kerk hoeden voor onwaarachtigheid.



pagina 39 van 44

5. HUWELIJK EN SAMENWONEN IN HET LICHT VAN HET VIJFDE GEBOD In het voorgaande hebben we uitgelegd dat de volledige relatie als man en vrouw alleen past binnen het huwelijk. Daarmee hebben we nog niet gezegd wanneer er sprake is van een huwelijk. Sommigen beschouwen samenwonen als gelijkwaardig aan het huwelijk, zeker als het met een notarieel contract is vastgelegd. Zij erkennen wat in het vorige hoofdstuk is betoogd. Zij vinden dat ze daaraan voldoen: hun relatie van liefde en trouw bedoelt niets anders dan het huwelijk. Dit raakt aan het vijfde gebod. God zet ons individuele leven in het kader van verbanden. Te denken valt aan ouders en familiekring, aan maatschappij en overheid, en niet in de laatste plaats aan de gemeente van Christus. Juist bij de huwelijkssluiting kun je niet om deze verbanden heen. 5.1. Trouwen in de Bijbel. In de tijd van de Bijbel kwamen man en vrouw meestal anders tot een huwelijk dan vandaag. Ouders huwelijkten hun kinderen uit (vgl. bijv. Gen. 21:21; Deut. 7:3; 1 Kor. 7:36-38). Op een gegeven moment volgt de ondertrouw: dan werd de afspraak officieel gemaakt. Men legde wederzijdse beloften af. De vader van de bruidegom betaalde de bruidsprijs aan de familie van de bruid (Ex. 22:16,17). Dan gold men voor de wet getrouwd, wat uitkwam in het feit dat verbreking van de relatie alleen via een officiële echtscheiding kon plaatsvinden. Toch leefde men nog niet bij elkaar. Na enige tijd vond de bruiloft plaats: een feest van meerdere dagen, waarbij de bruid onder getuigen aan de bruidegom werd gegeven door haar familie. Daarbij was de gemeenschap van het dorp betrokken. Later, in de tijd van het Nieuwe Testament, werden er officiële huwelijkscontracten opgesteld. Alleen zo was het huwelijk wettig. De vormen kunnen per tijd verschillen. Toch kun je hierin twee principes herkennen: a. Huwelijkssluiting van de kinderen raakt de ouders en de familie. Dit sluit aan bij de zinsnede uit Gen. 2:24 dat je om tot een huwelijk te komen je vader en moeder moet verlaten. Bedoelt is openlijk verlaten:van de ene leef- en rechtssfeer ga je over naar de andere. Het raakt het vijfde gebod dat oproept om de ouders in hun door God gegeven positie te erkennen. De vorming van een nieuwe levenseenheid kan in principe niet buiten de eerste leefkring om waarbinnen je als mens een plaats ontving. b. Huwelijkssluiting heeft een officieel en publiek karakter binnen de gemeenschap waar je plaats is. Zoals het ouderlijk huis deel uitmaakt van dorp of stad, zo staat de nieuwe levenseenheid die een getrouwd stel vormt binnen het geheel van de samenleving. Ook dat aspect raakt het vijfde gebod: dat betreft in het verlengde van het spreken oer de verhouding ouders – kinderen alle levensverbanden waarbinnen God je een plaats geeft. Hierbij moet je bedenken dat in Israël burgerlijke en kerkelijke gemeenschap samenvielen. Vandaag is de situatie anders, maar die principes zijn nog steeds belangrijk. Ze maken duidelijk dat het aangaan van een huwelijk nooit een zaak van twee individuen onderling mag zijn. Wel is in de loop van de tijd meer ruimte gekomen voor de mens als individu en voor individuele keuzemogelijkheid. Dat is op zich waardevol, maar die ontwikkeling mag niet zover gaan dat de individuele mens de gemeenschapverbanden niet meer nodig denkt te hebben. Op één of andere manier (welke manier dat is ligt niet voor altijd en overal vast) moet duidelijk worden dat het een officiële verbintenis betreft, die je aangegaan bent ten overstaan van ouders en familiekring, van de samenleving en van de kerkgemeenschap. 5.2. Verbond, getuigen. Ook uit het eerder genoemde feit dat het huwelijk het karakter heeft van een verbond, blijkt dat je het niet mag losmaken van de gemeenschap om je heen. Een goedbedoelde relatie die je slechts met z’n tweeën aangaat, is nog geen wettig huwelijk! Een verbond is namelijk altijd iets publieks: het wordt gesloten onder getuigen. Tussen God en ons is dat eigenlijk niet nodig: God is betrouwbaar. Toch



pagina 40 van 44

herinnert de HERE in JES. 1:3,4 aan dit verbond. Daar noemt Hij hemel en aarde zelf getuigen van Zijn verbond. In Mal. 2:14 zinspeelt de HERE hier ook op, maar dan toegepast op de huwelijkssluiting. Hij noemt Zichzelf getuige bij ons huwelijksverbond. Een huwelijksverbond kwam tot stand onder getuigen. Eigenlijk, zegt God, was Ik achter en via menselijke getuigen de grote Getuige op jullie trouwdag. Daarom moet je de publieke beloften serieus nemen! Vergelijk dit met het afleggen van een eed in de samenleving. Mensen zijn getuigen, maar door de publieke eed maak je ook God zelf bewust tot getuige. Je ziet dat ook met de beloften in de kerk. Die leg je af voor ‘God en Zijn heilige gemeente’. De gemeente is getuige, maar daarachter staat uiteindelijk God zelf. Zo moet je kennelijk de huwelijksbelofte beschouwen. Als onder getuigen tot stand gekomen en daarin juist heenwijzend naar God als de grote Getuige! Mal. 2:14 zet je ook op het spoor van de bedoeling daarvan. In hoofdstuk 4 hebben we gezegd dat de relatie van man en vrouw een verbond moet zijn, mede in verband met de nodige vastheid die je aan elkaar belooft. Dat is geen overbodige luxe in het licht van de zonde in je zelf en om je heen. Mal 2:14 maakt duidelijk dat ook getuigen daar iets mee te maken hebben. Dat God getuige is betekent dat Hij aanspoort tot huwelijkstrouw. Wanneer je huwelijksverbond tot stand komt binnen de gemeenschap, onder officiële getuigen, zit daarin een bewaking van de huwelijkstrouw. Juist in het licht van de zonde is dat onmisbaar. Familie, samenleving en/of gemeente zijn door het publieke karakter van de huwelijkssluiting in zekere zin mee verantwoordelijk voor die relatie. Ze mogen vanuit de positie die ze in je leven hebben aan de bel trekken, je aansporen tot huwelijkstrouw, waar nodig helpen. In heel ons leven mogen we leren als hele gemeente God te volgen. Daarvoor heb je anderen nodig! Je huwelijk op eigen houtje aangaan, niet als officiële verbondsrelatie onder getuigen, verraadt een onderschatting van de zonde en een overschatting van jezelf. Dat schreven we al eerder (in 4.3.). Je meent dan kennelijk dat je met z’n tweeën wel sterk genoeg bent om zo’n relatie waar te maken en in te vullen zoals God bedoelt. Wie zichzelf in het licht van de Bijbel kent moet zeggen: Daarbij hebben we God nodig. En God schakelt juist de verbanden om ons heen in: familie, gemeente en maatschappij. 5.3. Kerkenraadsbeleid Mensen die gaan samenwonen menen vaak dat uit deze vorm van samenleven wel respect voor God en Zijn wil spreekt. Door de invloed van het moderne individualisme kan het soms heel moeilijk zijn in te zien, dat God ons leven in gemeenschapsverbanden zet. Daarbij speelt ook een rol dat de verbanden van familie, kerk en samenleving voor het idee van velen weinig zinvols hebben bijgedragen aan hun leven. Er kan ook sprake zijn van het falen bij die verbanden zelf. De kerkenraad ziet het als zijn taak in zulke situaties allereerst onderwijzend op te treden. Wel is, vanwege het openbare karakter van deze situatie eenvoudige afhouding van het Avondmaal mogelijk. Niet met als eerste accent het bestraffen van de zonde, maar om de tafel van de HERE heilig te houden en te onderstrepen dat deze situatie strijdt met Gods geboden. Anderzijds wordt de mogelijkheid opengehouden dat de betreffende broeder en zuster op advies van de kerkenraad in eigen verantwoordelijkheid besluiten niet aan het Avondmaal deel te nemen. Toch kan in verdere gesprekken duidelijk worden dat er verzet tegen Gods geboden achter zit. Daarmee komt het op hetzelfde plan als beschreven onder 4.5. Kerkelijke bevestiging van een eventueel huwelijk levert ook hier problemen op. Aan de ene kant kan juist de wens daartoe duidelijk maken dat je in de verbanden waarin je leeft verder wilt met je relatie (na schuldbelijdenis). Aan de andere kant past het formulier hier nog minder, omdat je ook volgens eigen bedoeling allang getrouwd was. De startsituatie die uit dit formulier spreekt staat daar ver vanaf.



pagina 41 van 44

5.4. Tenslotte We wijzen er op dat de norm van Gods Woord en de handelwijze die zich daaraan bindt in grote lijnen kunnen worden duidelijk gemaakt, maar dat niettemin elke situatie uniek blijft. Soms is er bij mensen geen verzet tegen Gods wil, maar gebrek aan inzicht, onkunde of zelfs onmacht in een gebroken situatie. Dat verschil in situatie maakt dat de concrete handelwijze ook per situatie kan verschillen. Daarom kun je je nooit verschuilen achter de situatie van een ander. Evenmin mag je je beroepen op de handelwijze in een ander geval. En wees ook voorzichtig met een oordeel in deze zaken, zeker als je niet persoonlijk op de hoogte bent van de omstandigheden.

6. NAWOORD Wij hopen dat u en jullie deze notitie hebben willen lezen zoals de kerkenraad dit heeft bedoeld. Niet als het opdringen van onze visie, maar als een handreiking vanuit de Bijbel wat Gods wil is met betrekking tot (seksuele) relaties tussen Zijn kinderen. Tegelijk nodigen we iedereen die dat wil uit om op deze notitie te reageren. Bijvoorbeeld wanneer je in je eigen leven in zo’n situatie leeft of dreigt te komen. Of wanneer je het niet of niet helemaal eens met wat erin geschreven is. Wij willen met nadruk zeggen dat deze notitie niet is geschreven met de bedoeling om bepaalde zonden van bepaalde mensen er nu eens even uit te lichten. Om die flink aan de kaak te stellen en vervolgens onszelf tevreden te vertellen dat wij zoveel beter zouden zijn. Wie deze handreiking zo opvat, komt in strijd met de houding van Christus zelf. De geschiedenis van de overspelige vrouw in Johannes 8 maakt duidelijk: wie zonder zonde is werpe de eerste steen. In dat besef schreef de kerkenraad deze notitie. Omdat ook wij als zondaars voortdurend de goede weg moeten leren. En dat we zonder Christus nergens zijn. In de seksualiteit vindt Gods tegenstander een invalspoort om ook Zijn kinderen te verleiden. Als we op dit punt niet samen willen volhouden in de heiliging die God van ons vraagt, zal de uitholling van het christelijk leven me grote sprongen doorgaan. We hopen dat U en jullie met ons deze grote zorg verstaan. We bidden dat God ons Zijn Geest geeft om samen Zijn wil te kennen en te doen.

Door de kerkenraad vastgeteld op 27 mei 2003.



pagina 42 van 44

Literatuurlijst

Boeken van christelijke auteurs over het "Aangaan van een relatie" en over "Alleenstaand en alleengaand"

Aranza, J. Liefde voor het leven Dit boekje geeft een benadering van liefde en seksualiteit vanuit christelijk perspectief. De auteur, christelijk huwelijkstherapeut, pleit ervoor dat je huwelijk en seksualiteit beleeft in relatie tot je geloof in God. Hij laat zien dat daarmee de waarde en het plezier van seksualiteit toenemen en dat het je sterker maakt in het betonen van trouw. Ayers, S. Seks – wees ’s eerlijk De auteur is een jeugdwerker in Engeland. Recht op de man/vrouw af schrijft hij vanuit een christelijke visie op een nuchtere, eerlijke manier over eigentijdse vragen rond seks, vriendschap, leiding en verkering. Vooral jonge mannen hebben het vaak moeilijk met het zich open en kwetsbaar opstellen, zeker tegenover andere mannen, en dat heeft evenzo vaak met opvoeding te maken. Belder, J. Een gave apart - hoe seksualiteit een plaats krijgt in je leven De auteur, predikant van de hervormde gemeente te Nieuw-Lekkerland, maakt helder dat seksualiteit een gave van God is. Dat is het uitgangspunt, van waaruit hij eerlijk en open ingaat op zaken als zelfbevrediging, overspel, prostitutie, seksueel contact tussen volwassenen en kinderen, incest en pedofilie. Ware liefde wacht, zo weet hij, en geslachtsgemeenschap kan zijns inziens, in weerwil van de tijdgeest, alleen maar een wettige plaats hebben binnen het huwelijk. Hij geeft goede raad aan gehuwden en bespreekt zaken als kinderen krijgen, werkende moeders, periodieke onthouding, homofilie en homoseksualiteit enzovoort. Blaine Smith, M. Zal ik trouwen? Dit boek, geschreven door een Amerikaanse predikant en huwelijkstherapeut, is een leidraad in de belangrijke fasen die aan een huwelijk voorafgaan. De adviezen die de auteur geeft, gelden hen, die een serieuze relatie hebben of van plan zijn die aan te gaan, maar niet minder voor gehuwden is het boek een bron van goede visie en roept het op tot nadenken over het in liefde leven. Een laatste hoofdstuk gaat in op het omgaan met bindingsangst. Boer, E.A. de De bijbel open over vrijen Een open en eerlijk boek over de liefde die God geeft. Om over te praten, om ook geestelijk naar elkaar toe te groeien. Met name dit boek is geschikt voor jongeren. Chapman, G. De vijf talen van de liefde Mensen geven op verschillende manieren uiting aan hun liefde. Volgens Gary Chapman zijn er vijf algemene 'talen' van liefde. We kunnen onze liefde laten blijken door het geven van het beste deel van onze tijd; door bemoedigende woorden; door cadeaus; door hulpvaardigheid of door lichamelijke aanraking. Een man heeft (bijvoorbeeld) wel behoefte aan bemoediging, maar zijn vrouw meent dat een extra lekkere maaltijd hem wel goed zal doen. Een vrouw hunkert wellicht naar tijd die haar man voor haar neemt, maar hij denkt dat een bos bloemen haar zal doen opfleuren. Soms spreekt onze partner een taal die wij niet begrijpen. Als de éne huwelijkspartner zich uitdrukt in een 'taal' die de ander niet verstaat, komt de liefde niet over. Hempenius, E.J. Over liefde en zo In twintig hoofdstukjes geeft deze gereformeerd vrijgemaakte predikant allerlei bijbelse richtlijnen


Literatuurlijst

pagina 43 van 44

over relaties en seksualiteit. Hij begint elk hoofdstukje met het beschrijven van een situatie die jongeren boven de vijftien jaar zullen herkennen. Het begint met een toevallige ontmoeting, die overgaat in verliefdheid, met vervolgens verkering, liefde, al of niet samenwonen, verloving, huwelijk, al of niet trouwen in de kerk, kinderen krijgen, scheiden en hertrouwen. De laatste drie hoofdstukjes gaan over homofilie, homoseksualiteit en niet trouwen. Hoek-van Kooten, A.B.F. Tiener op weg Zo aan het einde van de basisschool komen kinderen met seksuele vragen bij hun ouders. De schrijfster (arts) geeft in dit boekje een duidelijke uitleg over de ontwikkeling tot vrouw en man, over seksualiteit en over het geboren worden van een nieuw kind. De taal is eenvoudig; zwartwitte tekeningen verduidelijken haar verhaal. Geschikt voor tieners zelf en voor hun ouders. Vanaf circa 12 jaar. Hoek-van Kooten, A.B.F. Verkeringsperikelen Vanuit haar geloof beschrijft deze arts in vijftig vragen en antwoorden de relatie die jonge mensen met elkaar kunnen hebben. De verkeringstijd is een tijd van elkaar beter leren kennen en ontdekken of voldoende basis aanwezig is om elkaar trouw terzijde te staan. De basis voor die huwelijksrelatie is het Woord van God. Eerst daarop kunnen twee mensen hun liefde bouwen. Verkering is een tijd van ontdekken of je bij elkaar past en de auteur laat dat op vele plaatsen horen. Hsu, A.J. Alleengaand – een nieuwe kijk op ongetrouwd zijn De auteur ziet zijn boek als een 'praktische theologie' voor het leven van een alleengaande. Vanuit de Bijbel benadert hij de alleengaande en daarbij stelt hij twee vragen centraal: wat betekent het alleengaand te zijn, en hoe moet het leven van een alleengaande eruit zien? Allerlei vragen en spanningen, maar ook verleidingen waarmee een alleengaande te maken kan krijgen, worden op een openhartige wijze onder ogen gezien, met nadruk op het gegeven dat bijbels bezien het alleengaan niet betekent dat een mens niet compleet is. Integendeel, het ongehuwd zijn en het gehuwd zijn, zijn voor God gelijkwaardige gaven. Jezus was ongetrouwd en dat mag voor de alleengaande een bemoediging zijn. Het is boeiend wat Hsu schrijft over het belang van en de plaats van de alleengaande binnen een geloofsgemeenschap. Kleef, P. van Ware liefde wacht In deze brochure staan artikelen over liefde en seks. Het doel is: jongeren verder op weg helpen in het begrijpen van bijbelse principes. ... Het is niet eenvoudig om als jongere de juiste keuzes te maken. Er komt vanalles op je af via tv, Internet, tijdschriften, reclame, video, film... Je klasgenoten trekken zich kennelijk niks aan van de normen in de Bijbel. En wat staat er eigenlijk precies in de Bijbel over dit onderwerp, en hoe werkt dat dan? St. James, Rebecca Wacht op mij - gedachten voor mijn toekomstige echtgenoot In het boekje vertelt Rebecca waarom het zo belangrijk is dat je met seks wacht totdat je ‘de ware’ hebt gevonden en met hem of haar getrouwd bent. Rebecca haalt de belangrijkste reden om seks te bewaren voor binnen het huwelijk niet uit een of andere bijbeltekst. Ze laat juist zien dat het heel vaak schade en verdriet aanricht als je met seks aan de slag gaat buiten het huwelijk. Vries, K. de Verkering Verkering: het begint met verliefd zijn, vlinders in je buik - zal hij bellen, durf ik haar vragen? Het is spannend, verrukkelijk en soms pijnlijk…Dit boek gaat niet alleen over de mooie kanten van verkering, want er zijn ook veel lastige vragen: Wanneer weet ik het zeker? Hoe ver mag je gaan? Als hij niet van de kerk is.. Waarom ik niet? Wat zeggen mijn ouders? Ben ik homoseksueel? Ik ben jaloers! Hoe maak ik het uit? Dit boek gaat dus over het allerbelangrijkste: hoe ga je goed met elkaar om?


Literatuurlijst

pagina 44 van 44

"Je houdt van elkaar en samen van God"

Recommend Documents