jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 SONNENBORGH - MUSEUM & STERRENWACHT JAARVERSLAG 2014

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015

SONNENBORGH - MUSEUM & STERRENWACHT JAARVERSLAG 2014

Vastgesteld door het bestuur op 26 mei 2015

1


Inhoudsopgave Inleiding1

pag. 3

Het museaal en educatief aanbod

pag. 4

Kijkavonden en andere activiteiten

pag. 5

Scholen en zomerkampen

pag. 6

Hortus Medicus et Botanicus 1639

pag. 7

De Serooskerke

pag. 8

Museumregistratie

pag. 9

Businessplan 2015 – 2017: Nu doorpakken

pag. 10

KNMI

pag. 11

Varia

pag. 12

Gasten en bezoek

pag. 13

Medewerkers en organisatie

pag. 14

Financiën

pag. 15

Het C.H. Wind Fonds

pag. 15

Stichting Vrienden van Sonnenborgh

pag. 16

Vrijwilligers, medewerkers en besturen Sonnenborgh 2014

pag. 18

Financiële resultaten

pag. 20

1

De foto’s in het jaarverslag zijn gemaakt door: Jordi Huisman, Kijk LIVE!, Lize Kraan, NOS, Sonnenborgh – museum & sterrenwacht.

2


Inleiding 2014 was een jaar om niet gauw te vergeten. Door het hele jaar heen bleef Sonnenborgh bezig met het proces dat we enkele jaren geleden gestart zijn: vernieuwen en de toekomst veilig stellen. Dat leverde nieuwe activiteiten op, zoals een peuter- en kleuterroute Voetzoekertjes en bijzondere kijkavonden rond Halloween en Valentijn. Een spannend jaar ook, waarin de toekomst van Sonnenborgh zeer onzeker was. Afgelopen jaar is er intensief overlegd met verschillende partijen om de financiële basis van Sonnenborgh voor de toekomst veilig te stellen. Daartoe stelden we een businessplan op voor de komende jaren en werden externe adviezen ingewonnen. Eind 2014 was het nog onzeker of we erin zouden slagen om Sonnenborgh financieel te redden. Maar op het moment dat dit jaarverslag is vastgesteld door het bestuur, is het duidelijk dat er verschillende partners gevonden zijn die ons willen steunen: gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht, Vrienden van Sonnenborgh en KF Heinmonumenten. We kunnen dus verder! Sonnenborgh is er voor iedereen. Onze primaire doelgroep is weliswaar kinderen tussen de 8 en 15 en hun ‘begeleiders’, maar ook andere groepen zijn van harte welkom en kunnen veel naar hun gading vinden. Jong, oud, bekend met sterren- en weerkunde en ruimteonderzoek of gewoon geïnteresseerd. Kijkavonden, tentoonstellingen, cursussen, educatieve programma’s, culturele activiteiten: het is een breed aanbod dat wij, vrijwilligers en vaste krachten, organiseren. En de belangstelling hiervoor nam ook afgelopen jaar weer toe: bijna 20.000 bezoekers wisten Sonnenborgh te vinden! 2014 kende een aantal bijzondere momenten. Zo werd op 6 april het 375-jarig bestaan van de Botanische Tuinen gevierd, op Sonnenborgh. Tijdens de feestelijke bijeenkomst - in aanwezigheid van de burgemeester en de voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht - werd de aanleg in 1639 van de Botanische Tuin, toen nog Hortus Medicus, op het bolwerk Zonnenburg gememoreerd. Pas later verhuisde deze naar wat nu heet de Oude Hortus bij het Universiteitsmuseum. In augustus stond Sonnenborgh opnieuw in de belangstelling: het museum haalde uitgebreid de lokale en landelijke media toen enkele meteorieten gestolen waren, waaronder de beroemde Serooskerke. Gelukkig werden deze nog in dezelfde week door de oplettendheid van twee stadsgenoten teruggevonden. Eind goed al goed. Ik nodig u uit om het jaarverslag te lezen, want een voorwoord is veel te kort om alles samen te vatten. De komende jaren is er veel werk aan de winkel, maar we zijn er klaar voor en willen niets liever. Sonnenborgh is ons aller inzet meer dan waard. Drs. Bas Nugteren, Directeur Sonnenborgh- museum & sterrenwacht

3


Het museaal en educatief aanbod Ook in 2014 werd er op Sonnenborgh voortgegaan met het vernieuwen van het educatief en museaal aanbod. De schoolprogramma’s werden vernieuwd zodat het basisonderwijs nu kan kiezen uit: Leve(n) de planeten, Gezichten van de maan, Zweven en zwaartekracht, Sterren in beeld en Zon en kanon. Dit gold ook voor de kijkavonden. En er kwamen drie nieuwe onderdelen in het aanbod: 1. de permanente fototentoonstelling, Ruimtebeelden, met bijzondere en prachtige ruimtefoto’s in de glazen gang, 2. de tentoonstelling Stenen uit de ruimte over de beroemde Nederlandse meteoriet de Serooskerke en andere meteorieten en 3. de peuter- en kleuterroute Voetzoekertjes specifiek voor kinderen jonger dan zes jaar. Een leuke manier om hen actief vertrouwd te maken met ons museum. De eerste tentoonstelling in Utrecht voor deze jonge doelgroep trouwens en trok daarmee veel aandacht. Door de website leukedingendoen.nl werd deze activiteit zelfs officieel “leuk” verklaard. De aandacht voor jongere leeftijden neemt niet weg dat Sonnenborgh er is voor iedereen, jong, oud, vertrouwd met sterrenkunde, weerkunde en ruimteonderzoek, of juist niet. Dat doen we met onze activiteiten en met de tentoonstellingen. Het huidige tentoonstellingsaanbod bestaat uit meerdere, kleinere tentoonstellingen en museale ruimten2: -

Bastion (1552) de geschiedenis van het bastion Weer- en Zonzaal (2003) over weerkunde en zonneonderzoek Spoorzoeken op Mars (2013) actueel onderzoek op Mars Utrechtse kijkers (2013) over sterrenkijken en de sterrenwacht Meridiaanzaal (1854) tijdmeting in authentieke opstelling Stenen uit de ruimte (2014) over meteorieten Ruimtebeelden (2014) fototentoonstelling kleinere opstellingen zoals het planetarium van Hodzelmans de authentieke instituutsbibliotheek en collegezaal (1908/1909)

De fototentoonstelling Ruimtebeelden 2

Regelmatig richt Sonnenborgh ook een wisseltentoonstelling in. In de afgelopen jaren waren dat: Groeten van Mars (2005), Dreiging uit de ruimte (2006), IJskoude wetenschap (2007), De hemel in kaart (2009), Spacewalk, ruimtevaart in Nederland (2010), Ruimtebeelden 1 en 2 (2011) en de huidige tentoonstelling Spoorzoeken op Mars (2013).

4


Kijkavonden en andere activiteiten De doelstelling van Sonnenborgh is om een breed publiek te interesseren voor en te informeren over sterren- en weerkunde en ruimteonderzoek. Daartoe organiseerden wij ook in 2014 weer: -

kijkavonden voor volwassenen (vrijdag) en voor kinderen (zaterdag) cursussen: a) een jeugdcursus in samenwerking met de Jongeren Werkgroep afdeling Utrecht van de KNVWS (JWG), en b) een cursus voor volwassenen Landelijke Sterrenkijkdagen (7/8 maart) Activiteiten in het kader van Weekend van de Wetenschap (4/5 oktober) Nacht van de Nacht (25/10) vakantieprogramma’s tijdens de schoolvakanties (najaar, winter en krokus) met planetariumvoorstellingen en extra kinderkijkavonden

Daarnaast organiseerde Sonnenborgh in 2014 drie bijzondere kijkavonden: 1. Valentijnsavond met een lezing over vallende sterren, een louncheplek in het planetarium en een romantisch café, 2. Halloween in mysterieuze sferen en 3. een kerstkijkavond rond De ster van Bethlehem.

De vrijwilligers van Sonnenborgh op Halloween Zoals gebruikelijk nam Sonnenborgh ook weer deel aan enkele Culturele Zondagen (Nieuwsjaarsduik 12/1, CZ on Tour 13/7), het Museumweekend (6/4) en de Open Monumentendag (14/9).

5


Scholen en zomerkampen In 2014 waren er twee bijzondere educatieve projecten op Sonnenborgh: de Summer School Junior (in het kader van een programma van het Utrechtse Wetenschapsknooppunt) en de Simbovakantiekampen. Kinderen kregen een leerzaam én leuk lesprogramma met o.a. voorstellingen in het planetarium, raketten bouwen en afschieten en de evolutieknutsel.

Summer School Junior 2014 Het planetarium mocht zich ook dit jaar weer in de nodige belangstelling verheugen. Sonnenborgh kent een vaste planetariumopstelling waar 15 personen in plaats kunnen nemen. Deze opstelling wordt met name gebruikt bij schoolprogramma’s en kijkavonden (als het weer ‘echt’ kijken tegenwerkt). Daarnaast heeft Sonnenborgh een mobiele, opblaasbare koepel waar zo’n 25 mensen in passen. Deze koepel wordt met name gebruikt bij de vakantieactiviteiten en op locatie, veelal op scholen. In het laatste geval wordt gedurende een dagdeel of een dag een aantal voorstellingen verzorgd door publieksbegeleiders. Het is voor scholen altijd weer een boeiende kennismaking met sterrenkunde. In 2014 maakten zo’n 1.400 scholieren op deze wijze kennis met sterrenkunde, wat neerkomt op zo’n 60 voorstellingen. Sowieso had Sonnenborgh niet te klagen over schoolbelangstelling, al kan het natuurlijk altijd meer. Na een wat moeizaam schooljaar 2012/2013, trok het schoolbezoek behoorlijk aan:

Het opblaasbare planetarium van Sonnenborgh

6


scholenbezoek (aantal schoolkinderen) Schooljaar 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011

planetarium op locatie 3.116 1.992 3.532 2.899

2014 2013 2012 2011

1.262 (t/m juni ’14) 339 (+ 4.9953) nvt nvt

Hortus Medicus et Botanicus 1639 Op 6 april werd feestelijk stilgestaan bij 375 jaar Botanische Tuinen Utrecht. Op Sonnenborgh, want hier op het bastion Zonnenburg had het stadsbestuur, De Vroedschap, op 6 april 1639 aan de universiteit toegestaan om een hortus in te richten. Een hortus was toen van groot belang voor geneeskunde en ieder zichzelf respecterende universiteit richtte een hortus in naar de nieuwste inzichten. Zo ook Utrecht. De hortus werd Hortus Medicus getiteld en stond onder leiding van de hoogleraar Henricus Regius. Ter gelegenheid van het 375-jarig jubileum van de hortus werd op 6 april 2014 op Sonnenborgh een bord onthuld en een nieuw perk ingezaaid door de burgemeester, Jan van Zanen, en de voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht, Marjan Oudeman. De zaden werden, net als 375 jaar ervoor, per trekschuit uit Leiden aangevoerd.

De zaden werden net als in 1639 per trekschuit aangevoerd.

3

Bezoekers bij de NASA-tentoonstelling ‘A Human Adventure’ in de Utrechtse Jaarbeurs 2e helft 2013, waar het planetarium iedere maand een week in operatie was. Per dag 145 bezoekers gemiddeld, wat op een maximum van 8 voorstellingen per dag van 20 bezoekers per keer een zeer hoge bezettingsgraad is.

7

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 De hortus heeft tot 1723 op Sonnenborgh gelegen, en werd daarna verplaatst naar de Oude Hortus aan de Nieuwe Gracht. Tegenwoordig ligt de hortus op De Uithof. Over de geschiedenis van de Botanische Tuinen, inclusief Sonnenborgh, is ter gelegenheid van het 375-jarig bestaan een fraai boek verschenen4. De aandacht voor de tuin heeft er ook toe geleid dat één van de vrijwilligers van Sonnenborgh een plan voor de tuin ontworpen heeft dat voortborduurt op originele inrichting en iets van de authentieke sfeer terugbrengt. Deze herinrichting maakt deel uit van het businessplan 20152017.

Onthulling van het bord door burgemeester Van Zanen en voorzitter van het College van Bestuur universiteit Oudemans.

De Serooskerke In de nacht van maandag 18 op dinsdag 19 augustus vond er een inbraak plaats bij Sonnenborgh waarbij de kluis met grof geweld werd meegenomen. De dieven waren ongetwijfeld uit op het kasgeld. Daarin zullen ze teleurgesteld zijn aangezien Sonnenborgh weinig kasgeld in huis houdt. Helaas bevonden zich in de kluis ook een aantal meteorieten waaronder de bekende Nederlandse meteoriet de Serooskerke. Eigenlijk lagen deze er tijdelijk in, omdat een nieuwe tentoonstelling werd voorbereid. In Nederland zijn er vijf meteorieten gevonden, waarvan de Serooskerke er één is. De Serooskerke is vernoemd naar de plaats in Zeeland waar hij in 1925 is ingeslagen, Serooskerke nabij Ellemeet. De meteoriet is afkomstig van de planetoïde Vesta na een reis door de ruimte van zo´n 26 miljoen jaar. Eén op de vijf maakt de Serooskerke tot bijzonder waardevol in wetenschappelijk en cultureel opzicht.

Sonnenborgh haalde uitgebreid de media, waaronder de Telegraaf op 23 augustus 2014. 4

Armand Heijnen, ‘Bloeiende wetenschap; 375 jaar Botanische Tuinen Utrecht’, Utrecht 2014.

8

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 Om te voorkomen dat de stenen op Marktplaats of een vergelijkbare website geplaatst zouden worden of weggegooid - waarmee ze definitief zouden verdwijnen - is gelijk de publiciteit gezocht. Dat ging als vanzelf: de belangstelling bij de media was overweldigend. De directeur moest tientallen interviews geven. Er was aandacht op lokale en nationale media: RTV Utrecht, het Achtuurjournaal, Hart van Nederland, SBS6, de Telegraaf, Volkskrant, NRC, diverse radioprogramma’s; het hield niet op. Ook de politie die de diefstal zeer serieus nam, kreeg talrijke tips.

De Serooskerke vóór de diefstal

De Serooskerke na de diefstal

Na de grote schrik kwam er echter grote vreugde, want de meteorieten werden na enkele dagen gevonden door twee oplettende stadsgenoten naast een tennisbaan. Ongetwijfeld heeft de grote mediabelangstelling hieraan bijgedragen. En wederom was er veel belangstelling bij de media voor de goede afloop. Voor de naamsbekendheid van Sonnenborgh was het een uitstekende week. Maar de Serooskerke was door de ruwe behandeling van de dieven helaas in een aantal stukken uiteengevallen. De wetenschappelijke en educatieve waarde van de steen bleef echter onaangetast. De diefstal was aanleiding om de toch al voorgenomen tentoonstelling over meteorieten nu versneld in te richten en er een speciale open dag (31/8) aan te wijden. Al met al eind goed, al goed.

Museumregistratie In het jaarverslag over 2013 werd al beschreven dat de Universiteit Utrecht zou stoppen met het beheer van Sonnenborgh. Dat had effect op de bedrijfsvoering en tal van andere zaken. Wat we ons minder gerealiseerd hadden was dat Sonnenborgh zich ook als zelfstandig museum zou moeten registreren. De registratie was tot dan toe onderdeel geweest van die van het Universiteitsmuseum, dat het beheer ook daadwerkelijk had uitgeoefend. De registratie is van belang voor zaken als het lidmaatschap van de Nederlandse Museumvereniging, de Museumkaart, bruikleenovereenkomsten, etc. De registratie wordt door een onafhankelijk bureau uitgevoerd. Vanzelfsprekend heeft Sonnenborgh zich hiervoor gemeld en de vrij uitvoerige en stevige procedure doorlopen. En in december kwam het plezierige bericht dat Sonnenborgh geregistreerd werd onder voorwaarde dat de bestaande bruikleenafspraken opnieuw zouden worden vastgelegd. Daar wordt bij het schrijven van dit jaarverslag de laatste hand aan gelegd.

9


Businessplan 2015-2017: Nu doorpakken In de afgelopen jaren heeft Sonnenborgh op verschillende wijzen gepoogd haar kwetsbare financiële basis te verbeteren. Sowieso heeft Sonnenborgh altijd moeite gehad om de ‘eindjes aan elkaar te knopen’. Ongeveer de helft van de exploitatiekosten werden zelf verdiend. en ongeveer de helft van de exploitatiekosten zelf moeten verdienen. De gemeente Utrecht en de Universiteit Utrecht gaven allebei jaarlijks 75.000 euro subsidie. De universiteit nam in natura ook de directievoering en enkele andere kosten voor haar rekening. In de praktijk bleek meer nodig te zijn en heeft de universiteit ook enkele malen de tekorten aan het eind van het jaar opgevangen. Nadat de universiteit in 2011 besloot om de studierichting Sterrenkunde op te heffen volgde in 2012 het besluit om de steun aan Sonnenborgh te verminderen per 1-1-2015. Dit betekende dat de financiële bijdrage vanuit de universiteit gestopt wordt, maar de detachering van de huidige directeur gecontinueerd – en enigszins uitgebreid met een aanstelling van 0,5 fte. Tegelijkertijd besloot de universiteit met ingang van 1 januari 2014 te stoppen met het beheer en de bedrijfsvoering van Sonnenborgh die door het stichtingsbestuur bij de universiteit en vooral bij het Universiteitsmuseum waren ondergebracht. Hierover is eerder uitvoerig geschreven in de vorige jaarverslagen.

Educatie op Sonnenborgh Sonnenborgh werd de nodige tijd gegeven om zich op de nieuwe situatie in te stellen en die tijd is ook vruchtbaar benut. Bedrijfsvoering, organisatie en begroting werden anders opgezet. Maar Sonnenborgh slaagde er niet in, ondanks serieus en vasthoudend pogen, om andere inkomstenbronnen aan te boren. Omdat hierdoor het voortbestaan van Sonnenborgh in gevaar kwam, heeft het stichtingsbestuur in het voorjaar van 2014 de meest betrokken partners voor een gesprek uitgenodigd: Gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht, KF Hein Fonds Monumenten (de eigenaar van het pand) en het bestuur van de Stichting Vrienden van Sonnenborgh. Op 20 juni 2014 was er een ronde tafelgesprek dat eindigde met het verzoek aan Sonnenborgh om een businessplan op te stellen. Allen stonden sympathiek tegenover Sonnenborgh, dat zich in de afgelopen tien jaar ook had bewezen en de indertijd geformuleerde doelstellingen had gerealiseerd, maar er moest wel een serieuze kans zijn op overleven. De zomer werd benut om dit plan op te stellen dat 1 augustus gepresenteerd kon worden onder de titel Nu doorpakken. Kern van het plan is 10

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 het stapsgewijs voortgaan met de positieve ontwikkelingen die de laatste twee jaar gerealiseerd zijn en tegelijkertijd investeren in gebouw, marketing en aanbod om zo de aantrekkelijkheid van Sonnenborgh te vergroten. Concreet betekende dit een investering in geld en in natura van ca. 4 ton (eenmalig) door de partners, naast bijdragen van een aantal kleinere partners die bereid gevonden waren om te investeren c.q. afspraken te maken met Sonnenborgh. In 2017 zou Sonnenborgh dan 70% van haar begroting zelf moeten kunnen verdienen (tegenover 50% nu). Het plan kon op positieve reacties van de partners rekenen en op basis hiervan werd met de afzonderlijke partijen gesproken over mogelijke bijdragen. Eind december 2014 was nog niet duidelijk of er voldoende steun zou komen, maar bij het vaststellen van dit jaarverslag kan worden gemeld dat alle partners instappen. De vreugde hierover is groot, en iedereen staat te popelen om aan de slag te gaan. Er is immers veel werk te doen.

Steun voor Sonnenborgh

KNMI In 1854 richtte Buys Ballot op Sonnenborgh het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) op. In 1897 vertrok het KNMI naar De Bilt. Het afgelopen jaar zijn er gesprekken gevoerd om het KNMI weer zichtbaar te maken op Sonnenborgh met een vaste tentoonstelling en educatieve programma’s op basis van de (grote en mooie) collectie van het KNMI. Naast aandacht voor de gemeenschappelijke geschiedenis, zal er aandacht zijn voor actueel onderzoek in de weer- en klimaatkunde. Deze KNMI-tentoonstelling zal naar verwachting in 2016 gerealiseerd zijn.

De huidige tentoonstelling over weer in de Weerzaal van Sonnenborgh.

11


Varia 

  

In 2015 zal de Tour de France starten in Utrecht. Zowel op zaterdag 4 juli (individuele tijdrit) als zondag 5 juli (peloton) fietsen de renners op de Maliesingel, direct langs Sonnenborgh. Deze etappes zullen dan ook allebei goed te zien zijn vanaf het bastion. In overleg met de stedelijke organisatie is Sonnenborgh van plan om deze dagen een leuk programma te bieden, onder het motto: ‘Echte sterren zie je op Sonnenborgh’. Gelukkig waren we met het feit dat de gemeente een aanvang maakte met het snoeien en opschonen van het Zocherplantsoen dat nogal verwilderd was geraakt. Er werd een eerste lezingenavond georganiseerd in samenwerking met het tijdschrift KIJK. De bedoeling is deze KIJK Live!-avonden tweemaal per jaar te herhalen in 2015 en volgende jaren. Zoals in het vorige jaarverslag aangekondigd, heeft Stichting De Koepel, een landelijke organisatie voor amateur-sterrenkundigen, helaas haar activiteiten per 1 januari 2014 beëindigd. Hiermee viel ook de ‘vaste huurder’ van een deel van het complex Sonnenborgh weg. Gelukkig kon in de loop van 2014 een nieuwe huurder gevonden worden die bij Sonnenborgh past.

KIJK Live! op Sonnenborgh, 17 juni 2014

12


Gasten en bezoek Bezoekers 2014 was een goed bezoekjaar met bijna 20.000 bezoekers. Het hoogste aantal sinds 2010 (de gratis Museumnachten niet meegerekend). 2006:

22.700

2007:

25.500

2008:

22.900

2009:

23.900

2010:

20.500

2011:

18.600

incl. Museumnacht:

20.900

2012:

19.400

incl. Museumnacht:

21.750

2013:

17.700

2014:

19.850

gemiddelde bezoekerssamenstelling 2011-20145 100% evenementen

90% 80%

ontvangsten

70% 60%

schoolbezoek

50% 40%

kijkavonden

30% 20%

betalende individuele bezoekers

10%

0% 1

Toelichting: onder evenementen wordt verstaan activiteiten in het kader van Open Monumentendag, Museumweekend, Culturele Zondagen, Landelijke Sterrenkijkavonden etc., veelal met gratis toegang. Bij de vier andere bezoekersgroepen worden inkomsten verworven. 5

Bij de evenementen zijn de Utrechtse Museumnachten van 2011 en 2012 niet meegerekend met 2.300 en 2.400 bezoekers vanwege het verstorende beeld en omdat deze op stadsniveau beëindigd zijn.

13

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 Gasten Op 11 juni 2014 bracht de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen, een bezoek aan Sonnenborgh. Van Zanen had in 2005 als wethouder nog een belangrijke bijdrage geleverd aan het besluit tot een structurele bijdrage van de gemeente aan Sonnenborgh. Bestuur en directie konden hem uiteenzetten dat Sonnenborgh de verwachtingen die toen geuit waren, heeft waargemaakt. Op 2 juli 2014 bracht de (toen nog) waarnemend Commissaris van de Koning, Willibrord van Beek, een informeel bezoek aan Sonnenborgh in het kader van zijn kennismaking met de provincie.

Een schoolbezoek op Sonnenborgh

Medewerkers en organisatie Sonnenborgh telt een kleine vaste staf van enkele (parttime) medewerkers en 60 à 70 vrijwilligers, de verschillende bestuursleden meegerekend. Zonder de vrijwilligers zou Sonnenborgh niet zijn wat het nu is en niet kunnen doen wat het nu doet. Zij verzorgen de kijkavonden, zij zorgen dat het museum open is, dat installaties werken en dat bezoekers op zondagmiddag met een leuk programma ontvangen worden. En dat is slechts een greep uit hun werkzaamheden. Dit is een bijzonder gegeven. In 2014 werden er twee avonden voor de vrijwilligers en medewerkers georganiseerd 6, inclusief borrel/buffet. Naast deze vele vrijwilligers zijn er enkele vaste medewerkers in dienst van Sonnenborgh. Zij zorgen voor het beheer, de planning en organisatie van activiteiten, werven en begeleiden de vrijwilligers, zorgen voor de roosters, onderhouden de contacten met externe partijen, beheren de financiën, verzorgen de marketing en communicatie, regelen de verhuur en ondersteunen het bestuur. De vaste organisatie bestond in 2014 uit: directeur (0,5 fte), bedrijfsvoering/zakelijke leiding (0,8 fte),

6

16 mei en 13 september

14

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 bureau (0,8 fte), presentatie en educatie (0,2 fte tot 1/8), communicatie (0,2 fte), technische zaken (0,6 fte vanaf 1/5). In 2014 is de bedrijfsvoering verzelfstandigd (los van de universiteit) en de organisatie deels anders opgezet. Hierbij is het streven om de beperkte vaste organisatie primair in te zetten ter ondersteuning van de vrijwilligersorganisatie en daarnaast om het aantal vaste functies en de omvang ervan tot een minimum te beperken. Twee van de functies, de directeur en een medewerker technische dienst (sinds 1/5/2014), zijn ‘om niet’ door de universiteit bij Sonnenborgh gedetacheerd. De medewerkers bedrijfsvoering, bureau en communicatie zijn in dienst bij Sonnenborgh. In het kader van specifieke projecten is er vier keer met externen samengewerkt. De stichting wordt geleid door het bestuur dat in 2014 zevenmaal vergaderde7. Het bestuur besprak tal van zaken en stelde onder andere vast: de jaarrekening en – verslag 2013 (15/4), het Administratie & Organisatie protocol (15/4), aanvraag museumregistratie en voorlopig collectieplan (15/4), Personeelsgids (24/6), samenwerking met het KNMI (30/9), begroting 2015 en subsidieaanvraag bij gemeente (30/9) en vanzelfsprekend verschillende malen over de perspectieven en het businessplan 2015-2017. Op 1 april was er een gezamenlijke vergadering met het bestuur van de Stichting Vrienden van Sonnenborgh. De Raad van Advies kwam eenmaal bijeen op 24 maart. Sonnenborgh als ook de Stichting Vrienden van Sonnenborgh zijn Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI); de gegevens staan op de website www.sonnenborgh.nl.

Financiën 2014 laat een positief resultaat zien van ca. € 20.000. Dat is in jaren niet voorgekomen. Hiervoor zijn twee oorzaken: enerzijds is in 2014 de lijn van bezuinigingen doorgezet, anderzijds - en meer plezierig - liep de commerciële verhuur boven verwachting. Ook de veranderingen in de administratie speelden een positieve rol doordat er een beter actueel zicht is op inkomsten en uitgaven wat ook tussentijds bijsturen mogelijk maakte. Ten gevolge van de andere administratieve opzet, is een vergelijk met de jaren voor 2013 niet goed mogelijk. Bij een vergelijk met 2013 dienen onderstaande punten betrokken te worden: 1) een deel van de kantoorverhuur van het gebouw viel door het vertrek van stichting De Koepel lager uit; hiermee was in de begroting al rekening gehouden; 2) in 2013 zijn er twee grote tentoonstellingen ingericht waarvoor specifieke subsidies verkregen zijn; 3) de bijdrage van de universiteit bestond uit een financiële bijdrage en een bijdrage in natura (directie). De laatste is in 2014 hoger dan in 2013, de eerste eindigt zoals bekend per 1-1-2015. Het positieve resultaat over 2014 zal worden gebruikt om een start te maken met een bescheiden algemene reserve zoals ook opgenomen in het businessplan.

Het C.H. Wind Fonds Bij de Stichting Vrienden van Sonnenborgh is een bijzonder fonds op naam ondergebracht: het professor C.H. Wind Fonds. Het fonds heeft ten doel de belangstelling voor weer- en klimaatkunde te stimuleren en is gesticht als gedenkteken voor Cornelis Harm Wind, fysicus (geboren in Groningen 711-1867, overleden in Utrecht 7-8-1911). Prof. dr. C.H. Wind werd in 1902 benoemd tot

7

4 februari, 15 april, 24 juni, 13 augustus, 30 september, 13 november en 25 november

15

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 hoofddirecteur van het KNMI in De Bilt. In 1903 werd hij op 36-jarige leeftijd benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. In zijn korte leven heeft hij belangrijke ontwikkelingen op gang gebracht op het gebied van weer- en klimaatkunde, aardbevingsonderzoek en onderzoek van de zee. In afwachting van de in 2015 en 2016 samen met het KNMI in te richten tentoonstelling, is er voor 2014 geen gebruik gemaakt van dit bijzondere fonds. In 2015 zullen we dat echter dankbaar doen.

Stichting Vrienden van Sonnenborgh Sonnenborgh kan niet zonder partners en vrienden. De Stichting Vrienden van Sonnenborgh neemt hierbij een bijzondere positie in en kent zowel particuliere Vrienden als Bedrijfsvrienden. In 2014 werd de actie ‘Word onderwijsvriend’ gestart om educatieve programma’s te kunnen bekostigen. De werkzaamheden van het vriendenbestuur zijn van groot belang voor Sonnenborgh. Niet alleen versterken ze de bekendheid van en het draagvlak voor Sonnenborgh, ze maken ook investeringen en projecten mogelijk, zoals bijvoorbeeld het mobiele planetarium. Sonnenborgh is voor zijn investeringen afhankelijk van financiering door fondsen en de Vrienden. Het Vriendenbestuur vergaderde driemaal maal in 20148 en eenmaal gezamenlijk met het bestuur van Sonnenborgh9. Tweemaal per jaar wordt het museumtijdschrift Sonnenwijzer uitgegeven, waarmee de Vrienden en de bezoekers van Sonnenborgh op de hoogte worden gehouden van alles rond Sonnenborgh, sterren- en weerkunde, ruimtevaart en de geschiedenis van het bastion. Het zomernummer van 2014 was gewijd aan het thema licht en in het winternummer stond ruimtepuin centraal, met als directe aanleiding de ontvreemde en weer teruggevonden meteorieten in augustus 2014. Ook werd er tweemaal een bedrijvenborrel georganiseerd door de Vrienden op Sonnenborgh10, die ook bij andere gelegenheden acte de présence gaven.

Bezoekers bewonderen de gestolen en weer teruggevonden meteorieten, augustus 2014.

8

12 februari, 14 mei en 17 september 1 april 10 28 maart, 16 mei 9

16

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 Bedrijfsvrienden 2014 In 2014 had Sonnenborgh de volgende Bedrijfsvrienden:  Catering Oud London B.V.  Hermans & Schuttevaer Notarissen N.V.  Institute for Marine and Atmospheric research Utrecht  Jurriëns Exploitatiemaatschappij B.V.  Leaders Against Routine  Molenbeek Makelaars B.V.  PINO evenementen en congressen & EPP communicatie en public relations  Rabobank Utrecht en omstreken  VFM facility experts

17


Vrijwilligers, medewerkers en besturen Sonnenborgh 201411 Loran Aelbers, Thijs Aldus, Jeroen Bartol, Victor Beffers, Felix Bettonvil, Gerda Blees, Jos de Boer, Uzi Bouyaraa, Frank Brandse, Cyrano Chatziantoniou, Frans Cornelis, Paul Dekkers, Franz van Diermen, Mat Drummen, Hans van’t Erve, Georg Frieman, Martien Geers, Daniël Goudena, Arno de Groot, Jasper Haartsen, Gerard Hafkenscheid, Chris Heil, Hieke Huistra, Hans de Jongh, Sierk de Jongh, Niels Koemans, Cees Kroon, Geert Kuitenbrouwer, Jan Kuperus, Gertrude Laan, Victor Land, Michael Leeman, Rick te Loo, Ton van den Maagdenberg, Wendy Majoor, Judith Marcellis, Edwin Mathlener, Irene Meekes, Hiljanne van der Meer, Christiaan Mennes, Luc van de Moosdijk, Sanne Mos, Peter Nauta, Abel Németh, Zeb Németh, Angelique Nienhuis, Eva Olde Riekerink, Leon Oostrum, Rianne Plantenga, Wouter Poos, Heleen Pothuis, Pim Renou, Marc Reumerman, Gert Jan Schurer, Marc van der Sluys, Joris Smelt, Leonie Snijders, Peter Swaanenvelt, Martin van de Ven, Kees Vergouwen, René Verjans, Otto Vervaart, Sebastiaan de Vet, Mark Vos, Rob de Vries, Doortje Wijnands, Robert Wielinga, Gert Wilkens, Dick Wolschrijn en Marjolein Zwiep. In 2014 was de vaste personele bezetting als volgt: Drs. Bas Nugteren

directeur

Drs. Aline Harkink

hoofd bedrijfsvoering/zakelijk leider

Dhr. Robert Wielinga

presentatie en educatie

Mw. Marlou Daems

medewerker bureau

Drs. Brechtje van Riel

medewerker communicatie

Dhr. Jos Lammertink

medewerker technische dienst

tot 1 augustus 2014

Hiernaast werd ten behoeve van specifieke projecten samengewerkt met Karin Heesakkers, Irene Meekes, Pim Renou en Ronald van Waarsenburg. Bestuur Stichting Sonnenborgh - museum & sterrenwacht: Dr. Roel Gathier

voorzitter

Drs. Mariëlle Lichtenberg

secretaris

tot 1 oktober 2014

Drs. Anka Konings

secretaris

na 1 oktober 2014

Dhr. Marcel van der Hooft

penningmeester

Prof. dr. Jan Kuijpers

lid

11

Per 1 januari 2015, door het jaar heen zijn er wisselingen. Bestuursleden en leden vriendenbestuur, ook vrijwilligers, zijn afzonderlijk vermeld.

18

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 Bestuur Vrienden van Sonnenborgh Mr. Erik J.M. Kerpen

voorzitter

Prof.mr. Jan W.A. Biemans

secretaris

Drs. Peter N. Ruys

penningmeester

tot 4 december 2014

Mr. Falco Houwer

penningmeester

na 4 december 2014

Drs. Beate van Dongen-Crombags

lid

Dhr. Peter Eillebrecht

lid

Dr. Sebastiaan de Vet

lid

Dr. Jacco Vink

lid

Raad van Advies Prof. dr. Michiel van den Broeke

Universiteit Utrecht, faculteit Bètawetenschappen

Dr. Roel Gathier

voorzitter bestuur Sonnenborgh

Dhr. Niek de Kort

voorzitter KNVWS

Mr. Erik Kerpen

voorzitter bestuur Stichting Vrienden van Sonnenborgh

Prof. dr. Gerard van der Steenhoven

hoofddirecteur KNMI

Prof. dr. Rens Waters

scientific director SRON

Prof. dr. Bert van der Zwaan

rector Universiteit Utrecht

Commissie van aanbeveling en advies Sonnenborgh – museum & sterrenwacht Prof. mr. Pieter van Vollenhoven Prof. dr. Cees de Jager Prof. dr. M. Soeting Prof. dr. Bart van Zadelhoff

Comité van Aanbeveling Mw. Claudia de Breij Prof. dr. Ed van de Heuvel Prof. dr. Gerard ’t Hooft Dr. André Kuipers Dr. Peter Kuipers Munneke Ing. Govert Schilling

19


Financiële resultaten In verband met een andere opzet van de administratie, is een vergelijking met de jaren voor 2013 niet gemaakt zoals in voorafgaande jaren wel gedaan is.

x 1000 Euro12

2014

2013

Entreegelden, kijkavonden, rondleidingen, etc.

86

76

Ontvangsten, museumwinkel, etc.

77

54

Verhuur deel gebouw

45

71

Overige opbrengsten

0

36

208

178

Bijdragen projecten/tentoonstellingen

9

93

Overige bijdragen en giften

7

8

432

516

40

98

Personeel

184

208

Huisvesting

125

126

Afschrijvingen

6

18

Bureaukosten

19

23

Verkoopkosten

17

14

Overige algemene kosten

17

28

0

0

409

514

23

2

Opbrengst

Subsidies

Opbrengst totaal

Lasten Directe kosten museale en overige activiteiten

Rente Lasten totaal

Exploitatieresultaat

12

Er kan sprake zijn van afrondingsverschillen.

20

jaarverslag Sonnenborgh 2014, dd. 26 mei 2015 SONNENBORGH - MUSEUM & STERRENWACHT JAARVERSLAG 2014

Recommend Documents