Jaarverslag 2012
15 jaar Integrale Vroeghulp op de Veluwe: ondersteuning voor ouders
1
Voorwoord
15 jaar Integrale Vroeghulp Veluwe De netwerken Integrale Vroeghulp op de Veluwe bestaan 15 jaar. In die jaren zijn enkele duizenden kinderen en hun ouders ondersteund. Ze zijn geadviseerd, geïnformeerd, begeleid tijdens de zoektocht naar wat er met hun kind aan de hand is. Nut en noodzaak van samenwerken in het belang van het kind staan niet ter discussie; vijftien jaar geleden niet, nu ook niet. Het samenwerken tussen verschillende organisaties om dat belang te dienen verloopt ook al jaren naar tevredenheid van werkers en ouders. Toch zullen de veranderingen die de komende jaren in ‘zorgland’ gepland staan ook aan de netwerken Integrale Vroeghulp niet voorbij gaan. De kansen daarbij zijn vooral gelegen in het doorontwikkelen van jarenlange goed lopende samenwerking en deze borgen in hoe gemeenten de ‘nieuwe jeugdzorg’ gaan inrichten. Het is de taak aan deelnemende organisaties binnen Integrale Vroeghulp om de verworvenheden van vijftien jaar goed voor het voetlicht te brengen naar de samenleving en financiers, en om elkaar vast te houden in het krachtenveld dat de komende jaren op ons afkomt. Laten we die taak op ons nemen, in het belang van het kind. Ben Hammer Directeur/bestuurder MEE Veluwe
Inhoud
2
Algemene inleiding
3
Een ouder aan het woord
4
Landelijke hoogtepunten
4
De kracht van de regio
6
Kinderarts aan het woord
9
Tevredenheid over Integrale Vroeghulp
10
Feiten en cijfers
11
Contact, gemeenten, samenwerkingspartners
12
Algemene inleiding Integrale Vroeghulp (IVH) richt zich op jonge kinderen tot 7 jaar met een (vermoeden van) ontwikkelingsproblematiek door een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperking, een stoornis in het autistisch spectrum of een chronische ziekte. Integrale Vroeghulp ondersteunt ouders, kind en gezin met raad en daad zodat ze daarna op eigen kracht weer verder kunnen.
In het kort: wanneer Integrale Vroeghulp? • Als vragen integraal en gecoördineerd aangepakt moeten worden. • Als ouders snel hulp en trajectbegeleiding nodig hebben. • Als kinderen onder behandeling zijn van logopedie en/of fysiotherapie en meerdere vraagstukken een rol blijven spelen. • Wanneer meerdere organisaties betrokken zijn, maar onderlinge afstemming onvoldoende is of ontbreekt. • Wanneer er sprake is van onduidelijkheid over kinddan wel ouder- en/of omgevingsfactoren.
Uit de praktijk: Wij waren er vroeg genoeg bij Moeder: “Christiaan is nu bijna zeven jaar oud. Al op heel jonge leeftijd hadden we het gevoel dat hij anders was. We kregen geen contact met hem, hij was angstig, zijn taal ontwikkelde niet en hij had moeite zich te concentreren. Natuurlijk maak je je als ouders dan ongerust. Via het consultatiebureau zijn we verwezen naar Integrale Vroeghulp. Daar ging een wereld voor ons open: mensen die met veel begrip voor onze situatie naar ons luisterden. Integrale Vroeghulp regelde de nodige onderzoeken. Onze vermoedens werden bevestigd. Christiaan heeft autisme. We weten nu wat er met hem aan de hand is en kunnen op basis daarvan verder. Het gaat dus niet enkel om het etiketje. We willen hem gewoon de beste kansen bieden in het leven. Er vroeg bij zijn, was in zijn geval heel belangrijk. Nu zijn er nog veel mogelijkheden om zijn ontwikkeling te stimuleren.”
Terugblik
Trots op samen sterk!
Het zijn de ouders van kwetsbare kinderen die er 15 jaar geleden voor zorgden dat er een vorm van hulpverlening als Integrale Vroeghulp (IVH) werd gerealiseerd. Ouders van jonge kinderen met een (vermoeden van een) ontwikkelingsproblematiek door een beperking kampen in de eerste levensjaren van hun kind met veel onzekerheid en vragen, waarop niet direct antwoord te geven is. Dikwijls komen ouders obstakels tegen op verschillende levensgebieden. Het is voor hen dan vaak lastig om in het woud van instellingen, voorzieningen en hulpverleners een adequaat antwoord te vinden op hun vragen. Ouders hebben behoefte aan één aanspreekpunt, één adviesplan onder eigen regie en hulp op maat, die aansluit bij de snel veranderende hulpvragen van hun kind en van henzelf. Medio jaren negentig zijn juist voor deze doelgroep multidisciplinaire samenwerkingsverbanden ontwikkeld: de netwerken Integrale Vroeghulp. Het samenwerkingsverband biedt vroegsignalering, integrale diagnostiek, gezinsondersteuning, casemanagement / trajectbegeleiding en advies bij onderwijs en zorg.
Als coördinator ben ik trots op de kracht van samenwerking binnen Integrale Vroeghulp met de ouders die ons het vertrouwen hebben gegeven, het team van trajectbegeleiders, het kernteam van deskundigen, de stuurgroepleden en alle partners in de praktijk. Ik wil iedereen bedanken voor zijn of haar rol in het afgelopen jaar die het werk van IVH mogelijk hebben gemaakt. Ouders geven aan blij te zijn met Vroeghulp, zij laten weten toegang te hebben gekregen tot de juiste hulp op maat. Het succes van 15 jaar Integrale Vroeghulp is in 2013 een feest waard! Greetje Bennink, Coördinator Integrale Vroeghulp Veluwe
Traject van aanmelding tot afsluiting Vraag ouders
Coördinator
Huisbezoek trajectbegeleider (Intake, verslaglegging, video-opname, observatie)
Bespreking kernteam en ouders
Advies (terugkoppeling naar verwijzer en andere betrokkenen)
Trajectbegeleiding (ondersteuning bij het realiseren van het advies) Regelmatige terugkoppeling door trajectbegeleider
Afsluiting IVH traject (op moment dat de vraag van ouders voldoende beantwoord is)
3
Ouder aan het woord
Als ouder sta je er niet alleen voor Martijn is vier jaar oud en woont samen met zijn ouders en zijn broertje van anderhalf in Nunspeet. De eerste jaren van zijn leven verliep de ontwikkeling van Martijn hetzelfde als bij leeftijdsgenootjes. Maar als tweejarige ontstonden er problemen met zijn gedrag. Via het Netwerk Integrale Vroeghulp werd Martijn onderzocht en kreeg het gezin de juiste begeleiding. Bianca, de moeder van Martijn, vertelt: ‘De meeste kinderen van een jaar of twee zijn behoorlijk ondernemend en de wereld aan het ontdekken. Maar het gedrag van Martijn was wel heel extreem. Mijn man en ik konden niet tot hem doordringen en hij bleef maar in zijn eigen wereldje. Hij trok bijvoorbeeld steeds de keukenkastjes overhoop, haalde pakken vla uit de koelkast en kieperde ze vervolgens in het aquarium. Ook kon hij niet lief met kinderen uit de buurt spelen. We hadden totaal geen rust en maakten ons zorgen. Waar komt dit gedrag vandaan? Is er iets met Martijn aan de hand? Ligt het aan ons? Na ongeveer een half jaar heb ik de situatie besproken op het consultatiebureau.’
Het traject Een consultatie orthopedagoog observeerde Martijn een half uur en verwees hem, in overleg met de ouders, naar Integrale Vroeghulp. Ineke ter Horst van MEE Veluwe kwam als trajectbegeleider langs voor een intakegesprek en maakte een aantal video-opnames in de thuissituatie. Bianca: ‘Al vrij snel werd Martijn, samen met ons, besproken door het team Integrale Vroeghulp in het St. Jansdal Ziekenhuis. Dit was best spannend, maar gelukkig kende Ineke onze situatie inmiddels goed en kon ons ondersteunen tijdens het overleg.’ In dit gesprek werd besloten Martijn zowel lichamelijk als psychologisch te laten onderzoeken. Lichamelijk was alles in orde. Voor verder onderzoek naar het gedrag kwamen we bij GGZ Centraal terecht, waar de diagnose PDD-nos werd gesteld.’
kwam Ineke om de week bij het gezin om tips te geven over het omgaan met Martijn. Het Integrale Vroeghulp traject is nu afgerond en Careander heeft de begeleiding overgenomen.
De toekomst Martijn is nu vierenhalf en hij zit een stuk lekkerder in zijn vel dan twee jaar geleden. Het gezin weet beter hoe Martijn in elkaar zit en hoe ze hiermee om kunnen gaan. Bianca: ‘We weten dat we nog een lange weg te gaan hebben, die niet altijd gemakkelijk zal zijn. Maar we zien de toekomst wel met vertrouwen tegemoet. Het is fijn om te weten dat er ontzettend veel kennis en deskundigheid aanwezig is bij verschillende organisaties op de Veluwe. Dat dit gebundeld is in Integrale Vroeghulp is wat ons betreft echt een succes. Het geeft een fijn gevoel te weten dat er mensen zijn die met je meekijken en je op weg helpen. Je staat er niet alleen voor.’
Aangezien Martijn al drie was, moest ook over een school keuze nagedacht worden. Integrale Vroeghulp ondersteunde het gezin hierbij. Bianca: ‘De keuze voor medisch kinderdag verblijf Pactum is een hele goede geweest. Martijn krijgt er de juiste begeleiding en groeit in zijn ontwikkeling. Hij wordt goed voorbereid op de basisschool.’ Gedurende het traject
Landelijke hoogtepunten
De innovatie Vroeg, Voortdurend, Integraal Om de Integrale Vroeghulp in Nederland naar een hoger plan te tillen, draaide in de periode 2008-2011 het landelijk experiment Vroeg, Voortdurend, Integraal (VVI). In verschillende regio’s in Nederland draaiden pilotprojecten. Deze onderzochten hoe de Integrale Vroeghulp op zeven verschillende onderdelen (‘bouwstenen voor innovatie’) kan worden verbeterd. Bouwstenen voor innovatie: 1. Vroegsignalering 2. Multidisciplinaire diagnostiek 3. Informatie, advies, trajectbegeleiding 4. Multidisciplinair adviesplan 5. Preventieve gezinsondersteuning 6. Onderwijs en zorg 7. Ketennetwerk Nederland telt 37 samenwerkingsverbanden IVH in het een 4
landelijk dekkend netwerk. Voor deze IVH netwerken was 2012 het jaar om aan de slag te gaan met de innovatie VVI. Er zijn materialen beschikbaar om hun op weg te helpen.
Praktijkgids: Aan de slag met VVI Deze praktijkgids is geschreven voor alle partners binnen de netwerken Integrale Vroeghulp die betrokken zijn bij de innovatie VVI: van coördinator tot bestuurder. De praktijkgids bestaat uit meerdere lagen. Ten eerste biedt de gids achtergrondinformatie bij de innovatie VVI op de net
werken Integrale Vroeghulp. De kern wordt gevormd door alle essentiële basisinformatie om aan de slag te kunnen met de innovatie VVI. De gids is te vinden op de pagina ‘producten’ van de website www.integralevroeghulp.nl.
Kader voor meten en weten: Kwaliteitsindicatoren Om alle bouwstenen uniform te implementeren en de voort gang te monitoren zijn kwaliteitsindicatoren ontwikkeld. Deze zijn in een boekje ‘kader voor meten en weten’ beschikbaar voor bestuurders en zorgaanbieders van alle regionale netwerken Integrale Vroeghulp.
Op naar duurzame samenwerking Al met al bevinden de netwerken Integrale Vroeghulp zich anno 2012 in de situatie dat zowel een beproefde methode als de ambitie voorhanden is om heel Nederland van deze innovatie te laten profiteren. Aan de slag gaan met VVI betekent méér dan alleen verbetering van de huidige werkwijzen. Het vraagt om daadwerkelijke verbreding en verankering van de ketensamenwerking rond jonge kinderen met een (mogelijke) ontwikkelingsachterstand.
Dit vertaalt zich naar een duurzame samenwerking met de Jeugdgezondheidszorg, de kinderopvang, huis- en kinderartsen, maar ook tot de ontwikkeling en uitbreiding van het aanbod van passende vormen van onderwijs, die deze kinderen optimaal ondersteunen en stimuleren in hun ontwikkeling.
Kennis delen verhoogt resultaten Innoveren zal nooit ‘af’ zijn, dit geldt ook voor de innovatie VVI. Wat we geleerd hebben uit het experiment is dat de leergierigheid in regio’s erg groot is, evenals de bereidheid om kennis te brengen en te halen. Om dit proces te blijven voeden, moeten kennis, expertise en tools landelijk beschikbaar blijven. In 2012 is er nog een nieuwe tool ontwikkeld: een handreiking CJG-IVH. Een landelijk kenniscentrum is geen overbodige luxe. Langs die lijn kunnen de netwerken zich stabiel en uniform ontwikkelen: in samenhang met alle komende transities rond de Jeugdzorg en het Passend Onderwijs. In de jaren 2013-2014 zal een landelijk team ondersteuning bieden. Susan Osterop, landelijke coördinator VVI
Transformeren: IVH en CJG samen sterk! Gemeenten gaan zich in 2015 in een unieke positie bevinden om ontwikkelingen op het gebied van de zorg voor jeugd in samenhang te organiseren. Een uitgelezen kans om adequaat invulling te geven aan het hulpaanbod voor zorgintensieve kinderen. In 2012 is voor dit doel een handreiking ontwikkeld om samenwerking Centra Jeugd en Gezin (CJG) en de Integrale Vroeghulp (IVH) op het goede spoor te zetten. De handreiking, getiteld ‘Samen sterk voor jonge kinderen met ontwikkelingsproblemen’, is samengesteld op basis van de ervaringen van de netwerken Integrale Vroeghulp (IVH), literatuuronderzoek en bijeenkomsten van experts uit het lokale, regionale en landelijke veld. De IVH-netwerken richten zich op hulpvragen van zogenaamde zorgintensieve kinderen in de leeftijd van nul tot zeven jaar. Dit zijn kinderen met een ontwikkelingsproblematiek door een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperking, een stoornis in het autistisch spectrum of een chronische ziekte. De netwerken hanteren een gecoördineerde, multi disciplinaire ketenaanpak die kind, ouders en gezin actief ondersteunt. Dankzij de betrokkenheid van uiteenlopende ketenpartners, beschikt men over uitgebreide kennis van zorgintensieve kinderen en diverse vormen van (para) medische expertise.
CJG-IVH: Elkaar versterken Intensivering van de samenwerking of juist integratie van CJG en IVH leidt tot winst voor de gemeenten. De meerwaarde bevindt zich niet alleen in het vroegsignaleren, maar ook in de multidisciplinaire benadering van een kwetsbare groep jonge kinderen. Doordat partners binnen de samenwerking gebruik kunnen maken van elkaars expertise, krijgen alle kinderen in een vroeg stadium de ondersteuning die zij nodig hebben. Daar waar lichtere ondersteunende interventies
of programma’s onvoldoende blijken, kan de lokale zorg structuur worden verrijkt met de beproefde werkwijze van de IVH-netwerken. Zorgintensieve kinderen worden nu eenmaal niet dagelijks in het CJG gezien. De beantwoording van hun specifieke hulpvraag en het bieden van passende ondersteuning vraagt om specifieke expertise, die op verschillende manieren aan het CJG kan worden toegevoegd.
Waarom is samenwerking logisch? Gemeenten hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in de ontwikkeling van CJG. Sinds 2012 beschikt iedere gemeente over een eigen CJG. Door het CJG te profileren, kunnen vragen van ouders en jongeren laagdrempelig worden gesteld, beantwoord en zo nodig integraal aangepakt. In de achter liggende ketensamenwerking rond het CJG vindt inter sectorale afstemming tussen diverse beleidsterreinen en organisaties plaats. Het netwerk rond de jeugd wordt hiermee in algemene zin efficiënter en sluitend. IVH biedt, met behulp van een gecoördineerde ketenaanpak, actieve ondersteuning aan zorgintensieve kinderen en hun ouders. De opgebouwde kennis over deze kinderen en hun gezinnen en de betrokkenheid van (para)medici in de netwerken IVH, kunnen gemeenten direct benutten door intensievere samenwerking te organiseren tussen IVH en het gemeentelijke CJG. Susan Osterop, landelijke projectcoördinator VVI 5
De kracht van de regio Dit jubileum jaarverslag is een basisdocument in ontwikkeling, opgebouwd uit betekenisvolle praktijkvoorbeelden. Een jaarverslag wat gelezen moet worden vanuit een toekomstperspectief binnen de ontwikkelingen van de stelsel wijzigingen Jeugdzorg en Passend Onderwijs en doorontwikkeling van de (lokale) Centra voor Jeugd en Gezin (CJG). Integrale Vroeghulp Veluwe is binnen het CJG een samenwerkingsverband van partners die kennis hebben van de ontwik keling van jonge kinderen. Daar waar IVH en CJG als begrippen naast elkaar genoemd worden om ontwikkelingen en aandachtspunten te duiden, moet deze gelezen worden vanuit de doorontwikkeling van de CJG’s. De afgelopen twee jaar hebben de regionale netwerken van Integrale Vroeghulp Veluwe zich doorontwikkeld langs de lijn van de zeven bouwstenen van het landelijk project VroegVoortdurendIntegraal (VVI). Deze bouwstenen vormen de pijlers van het samenwerkingsverband van de regionale partners van IVH. De doelgroepleeftijd is uitgebreid tot de leeftijd van 7 jaar om kinderen met een ondersteuningsbehoefte beter toe te leiden naar een passende plek in het onderwijs. De folderlijn is daarop aangepast en onder alle betrokken partners binnen het werk gebied verspreid.
IVH en CJG’s, de trajectbegeleiders als verbindende schakels De CJG consulenten van MEE en de trajectbegeleiders van IVH die werkzaam zijn in de frontoffice/backoffice van de CJG’s, leveren een belangrijke bijdrage aan grotere naambekendheid van en toeleiding naar IVH binnen de eigen regio. Binnen een aantal CJG’s nemen zij deel aan het zorgoverleg 12om waar nodig de verbindende schakel te kunnen zijn naar extra ondersteuning voor kind en ouder. Door de inzet van trajectbegeleiding binnen experimenten ambulante (wijk)teams vanuit de CJG’s ziet IVH een meerwaarde voor een sluitende ketenzorg voor het jonge kind. In 2013 wordt aansluiting met de CJG’s verder onderzocht.
Integraal samenwerken: innovaties vanuit doen! In 2010 heeft de Kinderopvang branche zich verbonden aan de taakstelling om met de Jeugdzorg nader te onderzoeken hoe samenwerking verankerd kan worden voor kwetsbare kinderen in de kinderopvang (Alert4You). In 2012 zijn er in twee gemeenten integrale samenwerkingsvormen tussen kinderopvang, JGZ, Jeugdzorg en LVG/VG sector gerealiseerd en worden nieuwe initiatieven lokaal onderzocht. Daarbij worden plannen vanuit het kindperspectief bekeken en in kleine stappen gerealiseerd. Het zou voor de toekomst wenselijk zijn als werkbare regel ruimte vanuit gemeenten wordt geboden om op deze wijze meer lokale samenwerking van de grond te krijgen.
Zorg en onderwijs in beeld Voor het kind met een ontwikkelingsprobleem is een warme overdracht en overgang van zorg (of voorschool) naar (speciaal) basisonderwijs noodzakelijk om geen onnodige breuk in de ontwikkeling te veroorzaken. Voor deze bouwsteen heeft IVH met partners en onderwijs in 2012 een projectplan ‘verbinding zorg in de voorschoolse periode’ geschreven en voorgelegd aan lokale bestuurders om een praktische bijdrage te kunnen leveren aan een sluitende zorgketen van voorschool <> zorg <> passend onderwijs. Onder dit projectplan zijn werkdocumenten uitgewerkt waaronder een ondersteuningsarrangement die lokaal/regionaal overdraagbaar zijn. Deze bouwsteen naar voorbeeld van IVH Friesland, heeft veel aandacht gekregen en vraagt om nauwe(re) samenwerking tussen zorg en onderwijs met als doelen: • een betere samenhang tussen onderwijs en zorg; • passend onderwijs te kunnen bieden voor alle kinderen; • voor ouders een eenduidig en landelijk ondersteunings arrangement; • een dekkend netwerk van op elkaar afgestemde vormen van zorg en onderwijs.
Financiële krimp, een risico voor de kracht van de keten Een sluitende zorgketen is van groot belang voor onze doelgroep kinderen. Het is dan ook aan alle organisaties om het kindperspectief niet uit het oog te verliezen in tijden van financiële krimp. IVH staat voor integraal samenwerken, waarbij vooral behoud van verbinding met de medische expertise vanuit de ziekenhuizen aandacht heeft gehad in 2012. Deze medische expertise en koppeling met de eerste lijn vanuit de CJG/JGZ structuur is een verrijking en aanvulling op wat er al is. Door de herpositionering van Bureau Jeugdzorg (BJZ) in de transitie ontwikkelingen, heeft BJZ zich in 2012 teruggetrokken als actief deelnemer van de Kernteams. BJZ blijft echter voor de toekomst verbonden aan IVH en kan op afroep geconsulteerd worden. Die samenwerking blijft van groot belang voor een zo kort mogelijke verwijsroute in de trajectondersteuning aan kind en ouders.
Regio Oost Veluwe- Apeldoorn Externe contacten In 2012 heeft regelmatig ketenoverleg plaatsgevonden met het CJG Apeldoorn om te onderzoeken wat aandacht verdient voor een goede verbinding van IVH in het CJG. Op inhoud neemt IVH deel aan breder netwerkoverleg vanuit het CJG Apeldoorn met betrekking tot de lokale zorgstructuur rond het jonge kind. Er is contact gezocht met de overige CJG coördinatoren in de regio om de naamsbekendheid te vergroten en de werkwijze van IVH binnen de lokale CJG’s onder de aandacht te brengen en houden. 6
De samenwerking tussen IVH partners in deze regio, maar in het bijzonder met Lindenhout (Jeugdzorg) en de Passerel (VG sector) is doorontwikkeld in het belang van een zo kort mogelijke wachttijd voor vroegdiagnostiek, dagbehandeling jonge kind en ambulante begeleiding. Daarbij is in 2012 meer outreachend gewerkt en zijn combinaties van ondersteuning aan kind/gezin gezocht.
Het Kernteam Het kernteam in de regio Oost bestaat uit een kinderarts, een revalidatie arts, een gedragswetenschapper van Lindenhout
Praktijkvoorbeeld: zorg en onderwijs in beeld Het projectplan van IVH ‘verbinding zorg en onderwijs voor voorschoolse zorgkinderen’ is positief ontvangen door bestuurders, maar binnen alle ontwikkelingen te vroeg gebleken om concreet te borgen in beleid. Van belang is om in deze overgangsfase naar passend onderwijs de kinderen en hun ouders tijdig te ondersteunen naar een en de Passerel, een kinderpsychiater, een onderwijs deskundige en een hulpverlener van Bureau Jeugdzorg (op afroep). De regionale kindbesprekingen vinden twee maandelijks op donderdagmorgen plaats op locatie ‘de Springplank’ in Apeldoorn. In het kader van heldere verwijslijnen en vroegsignalering heeft in Apeldoorn afstemmingsoverleg plaatsgevonden met het CJG, JGZ (Vérian), andere IVH partners en het Gelre ziekenhuis. Meerwaarde van en behoud van samenwerken met medische expertise vanuit het Gelre ziekenhuis is voor 2012 een speerpunt geweest binnen de ketensamenwerking. Dit laatste punt verdient ook in 2013 aandacht. Het Kernteam van Apeldoorn is uitgebreid met een GGZ kinderpsychiater van Karakter.
Team trajectbegeleiders regio Oost Veluwe. Van links naar rechts: Marie-Louise van den Brink, Carin Braad, Dolinde Fonteijn, Marijke Ros, Mirjam Sulkers, Rieneke Dijkstra en Saskia Wieggers.
passende plek binnen het onderwijs. Op pilotbasis is vanuit ‘de onderwijsspecialisten’ deskundigheid gekoppeld aan Integrale Vroeghulp om de overgang van indiceren naar arrangeren goed te kunnen begeleiden. Daarbij wordt rekening gehouden en afgestemd met huidige afspraken binnen het lokaal/regionaal jeugdbeleid, het onderwijs en de verwijslijnen die lopen via de CJG’s (Zat’s).
Kernteam regio Apeldoorn • Gelre ziekenhuizen • ViaReva, revalidatiecentrum • de Passerel • Lindenhout • Karakter • Onderwijs (op afroep, de onderwijsspecialisten) • Bureau Jeugdzorg (op afroep)
Kernteam IVH regio Oost Veluwe. Van links naar rechts: Saskia Bakker, kinderarts, Gelre Ziekenhuizen, Harry Daudt, revalidatie arts ViaReva, Eric Stoevenbelt, gedragswetenschapper/ GZ psycholoog, Lindenhout, Anneke Schreurs, notulist, Greetje Bennink, coördinator Integrale Vroeghulp Veluwe. Monique Hofman, orthopedagoog/GZ psycholoog, de Passerel, Adriaan den Hertog, kinderpsychiater Karakter
Regio Noord Veluwe Externe contacten In 2012 heeft IVH de CJG coördinatoren van de zes gemeenten geïnformeerd over de actuele ontwikkelingen met betrekking tot de werkwijze van Integrale Vroeghulp. Lokaal is per CJG bepaald wat nodig is om IVH onder de aandacht te brengen en houden in de verwijsroute. IVH heeft deelgenomen aan lokale netwerkmarkten en informatiebijeenkomsten. Met JGZ/Icare wordt intensief samengewerkt om de verwijs lijnen van preventie en vroegsignalering helder te houden en goed neer te zetten binnen de doorontwikkeling van de CJG’s. Hierbij heeft de nadruk gelegen op een inventarisatie van verwijsroutes voor vroege signalering binnen de voorschoolse voorzieningen. In Nijkerk zijn vanuit het CJG door de partners Icare, Mee Veluwe en IVH twee informatiebijeenkomsten georganiseerd rond het thema ‘vroegsignalering’ voor pedagogisch mede werkers werkzaam in de kinderopvang. Na overleg met Jeugdzorg Pactum zijn de wachttijden voor
dagbehandeling van het jonge kind grotendeels opgelost doordat over het hele jaar kinderen kunnen instromen in de peutergroepen. Contact is onderhouden met GGZ Centraal Fornhese in Ermelo en deelname aan het Kernteam voor 2013 wordt onderzocht. In 2012 is deelname van een GGD arts in het Kernteam op pilotbasis gerealiseerd. Een achttal partners uit de zorg, kinderopvang en het onderwijs hebben de krachten gebundeld in een werkgroep om te onderzoeken wat lokaal (regionaal) aandacht verdient in de ketensamenwerking voor kwetsbare kinderen in de voorschoolse en vroegschoolse periode. Het uitgangspunt is om alle kinderen snel toe te kunnen leiden naar thuis nabije opvang, zorg en passend onderwijs waar hun ontwikkeling zo optimaal mogelijk gestimuleerd wordt. Met de uitkomst van deze samenwerking wordt in eerste instantie geëxperimenteerd in de gemeente Harderwijk. Waar nodig vindt koppeling plaats met het CJG en worden resultaten teruggekoppeld aan lokale bestuurders.
Praktijkvoorbeeld: Verbinding zorg en onderwijs voor de voorschoolse zorgkinderen Het samenwerkingsverband ‘Drieluik’ en IVH zijn op pilot basis samenwerking gestart in de gemeenten Harderwijk, Ermelo en Putten. Een orthopedagoog vanuit het onderwijs is op consultbasis
ingezet en verbonden aan het netwerk van IVH. Zij fungeert als brugfunctie tussen zorg en onderwijs. Afspraken worden afgestemd met ouders, CJG’s, intern begeleiders en leer krachten van school. 7
Het kernteam Kernteam regio Noord Veluwe • Ziekenhuis St. Jansdal • Careander • GGD • Audiologisch Centrum Amersfoort • Vogellanden, revalidatiecentrum • Onderwijs (op afroep, WSV Drieluik) • Bureau Jeugdzorg (op afroep)
Kernteam IVH regio Noord Veluwe. Van links naar rechts: Ieke de Reus, onderwijsdeskundige WSV Drieluik, Amanda Honing, jeugdarts GGD, Liselore van Hoof, orthopedagoog, Audiologisch Centrum/Pento, Dineke Hendricks, orthopedagoog, Careander, Marriëtte van Leeuwen, kinderarts, St. Jansdal Ziekenhuis, Anneke Schreurs, secretaresse IVH. Niet op de foto: Yvette v.d. Laar, kinderrevalidatie arts, Revalidatiecentrum Vogellanden.
Praktijkvoorbeeld: Kernteam in het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) De kindbesprekingen met ouders vinden in de regio Noord Veluwe één keer in de maand plaats in het Centrum voor Jeugd en Gezin te Harderwijk (en in het ziekenhuis St. Jansdal). Daarmee wil het multidisciplinair team van deskundigen laagdrempelig zijn voor ouders, ouders meer toeleiden naar het CJG en kortere verwijslijnen realiseren door fysiek met partners in het CJG af te kunnen stemmen. Het Kernteam bestaat minimaal uit een kinderarts (verbonden aan het ziekenhuis St. Jansdal), een gedragswetenschapper, een orthopedagoog vanuit het audiologisch centrum, een revalidatie arts, een onderwijsdeskundige en waar nodig andere deskundigen die op afroep beschikbaar zijn.
Team trajectbegeleiders regio Noord Veluwe. Van links naar rechts: Ineke ter Horst, Nathalie Egger, Anja Gotink, Anita ten Brinke en Jacqueline Kwaspen.
Regio ZuidWest Veluwe Praktijkvoorbeeld: Vroeghulp Ede
Externe contacten
Om tot samenwerking te komen, moet je elkaar kennen, korte lijnen hebben, kunnen integreren en bereid zijn om dicht bij en met elkaar te werken. Het CJG zit in de mensen! ‘Vroeghulp Ede’ is in de regio Zuid Veluwe in ontwikkeling als voorbeeld van krachtenbundeling van samenwerking op lokaal niveau. Voor ouders en professionals wordt één voordeur gerealiseerd vanuit het CJG. In opdracht van de gemeente Ede hebben binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin; Jeugdgezondheidszorg Icare, Kijken en Doen (observatie & diagnostiek) en Integrale Vroeghulp Veluwe als ‘Vroeghulp Ede’ de krachten gebundeld.
De coördinator heeft nauwe contacten onderhouden met de CJG’s en sluit aan waar nodig bij het regionaal platform overleg coördinatoren. Daarbij hebben in 2012 de onderwerpen preventie en vroegsignalering de nadruk gekregen. Binnen het CJG Wageningen zijn gesprekken gevoerd in het kader van verwijslijnen vroegsignalering met kinderopvang, VVE consulenten, het consultatiebureau (JGZ/Icare), CJG en IVH. Dit thema zal binnen het CJG een breder vervolg krijgen. Gemeente Barneveld heeft een vroegsignaleringsprotocol voor de voorscholen ontwikkeld. IVH participeert in beide gemeenten in de verwijsroute.
Praktijkvoorbeeld Dol-fijn+. Integraal samenwerken binnen de kinderopvang
Team trajectbegeleiders regio Zuid Veluwe. Van links naar rechts: Lorna Arthur, Marleen Nieuwkoop, Marlies den Boer, Henny Zelhorst.
8
Binnen deze regio zijn veel reformatorische gezinnen gehuisvest die vragen om laagdrempelige ondersteuning en begeleiding van jonge zorgkinderen dicht bij huis. Deze kinderen zijn nauwelijks of niet zichtbaar binnen de vindplaatsen van kinderopvang, omdat zij tot de school leeftijd vaker thuis blijven. Voor IVH een aandachtsgroep om deze kinderen tijdig hulp te kunnen bieden als dit nodig is. Het samenwerkingsinitiatief Dol-fijn+ van kinderopvang Dol-fijn, Trajectum, ‘s Heeren Loo, onderwijs en IVH kan op lokaal niveau aanvullend zijn voor hulpvragen van deze jonge kinderen.
Het Kernteam Het Kernteam van Ede is samengesteld vanuit de verschil lende disciplines waaronder o.a.: een kinderarts, een revalidatiearts, een orthopedagoog audiologisch centrum, een orthopedagoog vanuit ‘s Heeren Loo, een jeugdarts vanuit ‘s Heeren Loo (en op afroep een jeugdhulpverlener vanuit Bureau Jeugdzorg). De kindbesprekingen vinden één keer in de maand plaats op de maandagmiddag in ziekenhuis de Gelderse Vallei.
Kernteam regio ZuidWest Veluwe • Ziekenhuis Gelderse Vallei • ‘s Heeren Loo Midden Nederland • Audiologisch Centrum • RMC Groot Klimmendaal • Bureau Jeugdzorg (op afroep)
Kernteam IVH regio Zuid Veluwe. Van links naar rechts: Lian Otten, ortho pedagoog, ’s Heeren Loo Midden Nederland, Ikina Mossou, orthopedagoog, Audiologisch Centrum, Willeke Matla, jeugdarts, ’s Heeren Loo Midden Nederland, Sabina Groen, revalidatie arts, RMC Groot Klimmendaal, Greetje Bennink, coördinator, Integrale Vroeghulp Veluwe. Niet op de foto: Tom van Mierlo, kinderarts, Gelderse Vallei Ziekenhuis.
Kinderarts aan het woord
‘Door bundeling van expertise de juiste diagnose stellen’ Mariëtte van Leeuwen is kinderarts in het St. Jansdal Ziekenhuis in Harderwijk en maakt sinds vierenhalf jaar deel uit van het Kernteam regio Noord Veluwe. Wat is volgens haar de meerwaarde van het netwerk en welke rol vervult zij als kinderarts? Mariëtte van Leeuwen: ‘Met name de korte lijnen maken het werken binnen het netwerk erg plezierig. De tijd die we als professionals investeren in de kindbesprekingen verdienen we dubbel en dwars terug doordat een kind snel op de goede plek terechtkomt voor hulp. Ik merk in de praktijk bijvoorbeeld regelmatig dat ouders denken dat een medisch probleem, zoals bijvoorbeeld een ernstige allergie, de oorzaak is van een ontwikkelingsachterstand. Dit is vaak niet zo. Wordt dit kind binnen het kernteam besproken, dan kan ik met mijn expertise beoordelen of de problematiek medisch of niet medisch is en kan een juiste verwijzing plaatsvinden.’
Meerwaarde Integrale Vroeghulp Volgens de kinderarts is het heel belangrijk om een kind al op jonge leeftijd de juiste hulp te bieden. ‘In sommige gevallen mag er wat mij betreft nog eerder aan de bel getrokken worden. Ik zie nog wel eens dat dit pas gebeurt op het moment dat een kind aangemeld moet worden voor de basisschool. Dan komt de vraag naar voren of het kind wel mee kan komen in het regulier onderwijs. Als bij zo’n kind al op jongere leeftijd een IVH-traject was gestart, was er ruimte geweest om het kind op de juiste manier te stimuleren en passend onderwijs te vinden. Het Centrum voor Jeugd en Gezin heeft hierin een belangrijke signalerende functie.’
De rol van de ouders Het adviesgesprek vindt samen met de ouders plaats. Volgens de kinderarts is het erg belangrijk om de ouders nauw bij het proces te betrekken. ‘Ouders kennen hun kind door en door,
het zijn de kennisdragers. Alle informatie die zij ons kunnen verstrekken over hun kind is waardevol. Daarnaast zijn zij degenen die, nadat wij een advies hebben samengesteld voor het kind, het plan moeten gaan uitvoeren. Wij kunnen nog zo’n goed advies geven, als de ouders er niet achter staan en er niet mee aan de slag gaan ben je weer bij af.’ De korte lijnen tussen verschillende professionals en de betrokkenheid van ouders binnen een IVH-traject, maken het mogelijk ontwikkelings- en/of gedragsproblematiek bij kinderen snel in kaart te brengen en passende hulp te bieden. ‘Een werkwijze die waardevol is en zeker in stand gehouden moet worden’, aldus Mariëtte van Leeuwen.
9
Tevredenheid over Integrale Vroeghulp De kernwaarde van Integrale Vroeghulp is ouders aan het roer én in gesprek met het kernteam. Ouders kunnen in dit team van deskundigen hun vragen en twijfels voorleggen, waarbij het team verantwoordelijk is voor de realisatie van een multidisciplinair adviesplan samen met de ouders (als beheerders van het plan). Dit sluit aan bij het uitgangspunt één kind, één gezin: één plan. De casemanager/trajectbegeleider ondersteunt de ouders, houdt het overzicht en bewaakt de voortgang van het stappen plan. Hierbij houdt zij rekening met de eigen verantwoordelijk heid en kracht van ouders, stelt de hulpvraag van kind en
Reacties van ouders: • We hebben er ontzettend veel aan gehad om duidelijkheid te krijgen hoe nu verder met onze zoon. Er werd goed meegedacht, geluisterd en doorgevraagd waardoor er zaken naar boven kwamen die ook belangrijk bleken te zijn. Heel erg bedankt voor jullie inzet! • Op het moment van aanmelding bij Integrale Vroeghulp was de nood hoog. Dat werd direct opgepakt en de stappen die gezet werden verliepen snel en voorspoedig. We zitten nu op de goede weg. Bedankt! • Goed dat dit er is anders waren we steeds van het kastje naar de muur gestuurd.
10
ouders centraal en biedt hulp en ondersteuning in de eigen leefomgeving. Vanaf de start van het traject is alle informatie beschikbaar en in bezit van ouders. Na afsluiting van een traject wordt aan ouders gevraagd een evaluatieformulier in te vullen en terug te sturen. Met de uitkomsten van deze evaluaties wordt bekeken of verbeteringen nodig zijn in de werkwijze van Integrale Vroeghulp.
Het evaluatieformulier Het evaluatieformulier bestaat uit een aantal vaste onderdelen: bereikbaarheid
7,7
hulpvraag
9,0
werkwijze
9,2
medewerker
9,4
informatie-materiaal
8,4
vertrouwen
8,8
maatschappelijke rol
8,8
IVH Kernteam
9,2
De respons van de ingestuurde evaluatieformulieren is 40%, het gemiddelde rapportcijfer komt uit op een 8,8.
Feiten en cijfers Aantal trajecten per team
Totaal
Apeldoorn
Harderwijk
Ede
Nieuwe aanmeldingen 2012
223
97
77
49
Kinderen in traject vanuit 2011
189
71
63
55
Kinderen waarvan traject is afgerond
222
97
73
52
Totaal aantal kinderen in traject in 2012
190
71
67
52
Leeftijd %
Geslacht % meisje
30,7
5,9
6 tot 7
jongen
69,3
5 tot 6
6,7
4 tot 5
9,8
3 tot 4
30,8
2 tot 3
25,6
1 tot 2
14,6
0 tot 1
Aanmelding %
Hulpvraag % Schoolkeuze
Hersenbeschadiging
0,4 7,7
Dagopvang
Motorische achterstand
46,8
Diagnostiek Opvoedingsvraag / ont. stim.
35,7 9,3
Casemanagement
6,7
Contactstoornis
1,1 2,3 4,9
Gedrag
30,6
Syndroom
6,7
Medische problematiek
7,3
Ontwikkelinsachterstand
36,6
Spraak- / taalachterstand
Uitstroom %
Verwijzer % CJG
1,4
Vragen beantwoord 6,0
Onderwijs
Verhuizing / overlijden
5,1
Audiologisch Centrum
Revalidatiecentrum 31,0
Anders Revalidatiecentrum 0,0 Kinderdagcentrum
Huisarts Kinderarts Consultatiebureau
1,9 2,6 2,0 22,1 13,2
Bureau Jeugdzorg - dagbehandeling
0,8 5,1
Bureau Jeugdzorg - ambulant
3,2
Peuterspeelzaal / kdv Bureau Jeugd Zorg
MEE
9,6
Kinderdagcentrum (MKD/ODC)
MEE Logo / fysio
10,5
4,7
Regulier Basis Onderwijs
5,9
Speciaal Onderwijs (cluster) Speciaal Basis Onderwijs
1,5
Anders
3,0
17,0 2,3 4,6 20,0
11,1 26,0
11
Contact
Samenwerkingspartners
www.integralevroeghulp.nl
Gelre Ziekenhuizen Stichting Vérian, jeugdgezondheidszorg De Passerel Lindenhout Via Reva, revalidatiecentrum Bureau Jeugdzorg Gelderland MEE Veluwe Karakter Ziekenhuis St. Jansdal Icare, jeugdgezondheidszorg Vogellanden, revalidatiecentrum Pento, audiologisch centrum Careander ‘s Heeren Loo / Arkemeyde Ziekenhuis Gelderse Vallei ‘s Heeren Loo Midden Nederland RMC Groot Klimmendaal, revalidatiecentrum Onderwijs regio Oost en ZuidWest, ‘de onderwijsspecialisten’ Onderwijs regio Noord, WSV ‘Drieluik’
Integrale Vroeghulp Veluwe Coördinator: Greetje Bennink Kanaal Noord 350 Postbus 394 7300 AJ Apeldoorn T (055) 526 92 44
[email protected]
Gemeenten Regio Oost Veluwe Apeldoorn Voorst Brummen Epe Hattem Heerde Regio Noord Veluwe Ermelo Putten Oldebroek Nijkerk Nunspeet Elburg
Integrale Vroeghulp Veluwe werkt samen met de lokale Centra voor Jeugd en Gezin.
Regio ZuidWest Veluwe Barneveld Ede Renkum Wageningen
Colofon Dit jaarverslag 2012 is een uitgave van Integrale Vroeghulp Veluwe en verschijnt in een oplage van 200 exemplaren. Tekst Greetje Bennink, Susan Osterop, Carien van der Steege Fotografie Anna Claudia Wellner, Greetje Bennink Vormgeving Vormvisie BNO Apeldoorn Druk Drukkerij Twello 12
