jaarverslag 2008 Door collega s voor collega s Marieke Rogge, Sandra Dirkx en Peter de Lange hebben een prima administratieve samenwerking

Jaarverslag 2008

jaarverslag 2008

Door collega’s voor collega’s                    

Marieke Rogge, Sandra Dirkx en Peter de Lange hebben een prima administratieve samenwerking

N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ

Inhoud

Mensen

5

Milieu

13

Economie

19

Jaarrekening

22



Balans



22



Winst- en verliesrekening



24



Kasstroomoverzicht



25



Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening



1. Algemeen



26



2. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva



26



3. Grondslagen voor bepaling van het resultaat

29



4. Toelichting op de balans



30



5. Toelichting op de winst- en verliesrekening



39

Overige Gegevens Accountantsverklaring Verklaring afkortingen

2

26

41



42



44

Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders

Geachte Aandeelhouders, Overeenkomstig het bepaalde in artikel 22 van de statuten van de vennootschap bieden wij u hierbij het jaarverslag van EPZ ter vaststelling aan. Het bevat het verslag van de Directie over 2008, de jaarrekening 2008 en de overige gegevens. De jaarrekening is gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. De goedkeurende accountantsverklaring is opgenomen op bladzijde 42. De winst- en verliesrekening in het jaar 2008 is afgesloten met een positief resultaat na belastingen van 3,97 miljoen euro. Wij stellen u voor deze winst toe te voegen aan de overige reserves. Borssele, 20 maart 2009 De Directie J.W.M. Bongers

Samenstelling per 31 december 2008 Directie J.W.M. Bongers

Directeur

Management team M. van der Borst R. Joziasse S.C. Ridder C.W. Joossens

Plant Manager Nuclear Operations Plant Manager Conventional Operations Manager Human Resource Management Manager Financiële en Economische Zaken

Ondernemingsraad H.E.A. Knoors P. Maljers J. van Bruggen Ph. Groenendijk A. de Jong P. van Marion E.M. Rentmeester A. de Boer J.M. Snoeijs H. van Wattum W. van Zweeden

Voorzitter Secretaris



Samenstelling van de Ondernemingsraad na de OR-verkiezingen van 1 oktober 2008 H.E.A. Knoors Voorzitter P. Maljers Secretaris      B. van Belzen J. van Bruggen                P. Huibregtse A. de Jong P. van Marion                             E.M. Rentmeester           P.A. Stok H. van Wattum                W. van Zweeden        

3

Algemeen

N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ is statutair gevestigd te Borssele. EPZ bezit een divers en flexibel productiepark bestaande uit een koleneenheid, een kernenergie-eenheid en een windturbinepark. Het opgestelde vermogen bedraagt 903 Megawatt netto. DELTA Energy B.V. en Essent Business Development B.V. houden beide vijftig procent van de aandelen van EPZ. De aandeelhouders kunnen ieder beschikken over de helft van de productiecapaciteit van EPZ. MWh geproduceerd. De doorzet van biomassa is verhoogd tot 147 Kton. De gasturbine-eenheid is definitief buiten gebruik gesteld en wordt geamoveerd. De startnotitie MER ten behoeve van de voorgenomen splijtstofdiversificatie is ingediend. De voorgenomen investeringen zijn uitgevoerd en geïnitieerd. De kredietcrisis heeft EPZ hard geraakt. Door moeilijkheden met de IJslandse Landsbanki moest EPZ een verlies nemen van 25 miljoen euro op voorzienbare oninbaarheid van deposito’s. Desondanks kon het jaar nog afgesloten worden met een positief resultaat na belastingen van 3,97 miljoen euro. De totale omzet en overige opbrengsten bedroegen 267,3 miljoen euro.

De nucleaire veiligheid en de beveiliging van de kerncentrale Borssele (KCB) zijn op een hoog niveau gehandhaafd en verbeterd. De KCB behoort tot de vijfentwintig procent veiligste centrales in de westerse wereld. EPZ ontving een WANO team van internationale specialisten dat twee weken lang een Peer Review heeft uitgevoerd. De reparatie van de lagedrukturbine van de koleneenheid en de splijtstofwisselperiode van de nucleaire eenheid zijn goed verlopen.

4

De beschikbaarheid en bedrijfszekerheid van de eenheden waren goed. De eenheden werden hoog ingezet, de kernenergie-eenheid op vollast en de koleneenheid op hoge deellast. Er is zes miljoen

De in 2006 gestartte drie strategische programma’s hebben de kwaliteit van de organisatie, de hoofdprocessen en de medewerkers op een hoger plan gebracht. EPZ werd gecertificeerd volgens VCA** en ISO 14001 en de kolencentrale volgens ISO 9001. Formeel kwalificatie-, competentie-, risico- en compliance management werden geïntroduceerd. De arbeidsvoorwaarden en bedrijfseigen regelingen werden gemoderniseerd en gestroomlijnd. Door effectieve werving en selectie is EPZ erin geslaagd om de hoge uitstroom ten gevolge van leeftijd geheel te compenseren met instroom. Het ziekteverzuim bedroeg 3,4 procent.

Het thema van het jaarverslag is dit keer: samen beter. Medewerkers van EPZ beelden uit wat dit voor hen betekent.

MENSEN

5

Mensen

Stroom maken is mensenwerk. EPZ is een werkgever die goede perspectieven biedt voor de toekomst. Er wordt geïnvesteerd in mensen en een goede relatie met de omgeving. Komende jaren stromen oudere medewerkers uit en zal EPZ nieuwe medewerkers aannemen. Er wordt ook geïnvesteerd in de installaties en nieuwe technieken zodat EPZ ook de komende jaren een dynamische werkomgeving biedt aan technisch talent. Veiligheid en gezondheid De veiligheid op de kerncentrale is wettelijk vastgelegd in vergunningseisen waarop onafhankelijk toezicht is. In Nederland is de Kernfysische Dienst (KFD, ministerie van VROM) de toezichthouder op nucleaire zaken. In het kader van de Convention on Nuclear Safety rapporteert de overheid driejaarlijks aan het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) te Wenen over de wijze waarop in Nederland aan de verplichtingen van het internationale verdrag inzake nucleaire veiligheid wordt voldaan. In 2008 werd een nieuwe rapportage uitgebracht. Veiligheid en veiligheidscultuur krijgen bij EPZ de volle aandacht van het management en de medewerkers. Dat is vanzelfsprekend bij de exploitatie van de kerncentrale. Ook op de kolencentrale heeft veiligheid van mens en milieu prioriteit. EPZ heeft zich verplicht om met de kerncentrale tot de 25 procent veiligste Westerse kerncentrales te behoren. Het beleid is mede daarom gericht op het continu verbeteren van de nucleaire veiligheid. Zo is er onder andere een programma ter verbetering van de human performance. Hierbij zullen medewerkers getraind worden in technieken, die gericht zijn op het voorkomen van onveilige handelingen en situaties en op de verbetering van het veiligheidsbewustzijn. De veiligheid van de kerncentrale werd in 2008 beoordeeld door een internationaal team van collega experts van andere kerncentrales. De review werd gehouden door de World Association of Nuclear Operators (WANO). De uitkomsten van de WANO peer review zijn gebaseerd op een toets tegen de ‘guidelines of excellence’: de WANO-wereldstandaard. Daaruit volgen aanbevelingen op welke punten veiligheidswinst is te behalen. Op deze manier kunnen de aangesloten kerncentrales wereldwijd van elkaar leren.

6

Bij de veiligheidscultuur op de kerncentrale hoort het open en transparant rapporteren van incidenten en gebeurtenissen die een relatie hebben met de veiligheid. Voor de ernst van afwijkingen is een internationale schaal afgesproken, de

International Nuclear Event Scale ofwel de ‘INES-schaal’. Die loopt op van nul (geen effect op de veiligheid) tot zeven (ernstigst denkbaar ongeluk). In 2008 rapporteerde EPZ zes gebeurtenissen met een INES-nul kwalificatie aan de KFD. De Minister van VROM rapporteert hierover jaarlijks aan de Tweede Kamer. Veilig werken heeft een hoge prioriteit bij de kolencentrale. EPZ streeft er naar dat werknemers hun werkzaamheden op een veilige manier uitvoeren en de veiligheid niet in gevaar brengen. Ongevallen of onveilige situaties ontstaan vaak door een samenloop van omstandigheden waarbij beslissingen van individuele werknemers een belangrijke rol spelen. Om die reden is er in 2008 vooral aandacht geweest voor het verhogen van het veiligheidsbewustzijn. EPZ wil dat alle werknemers zich continu bewust zijn van de mogelijke gevaren. Niet alleen bij speciale werkzaamheden maar ook bij routinematige activiteiten. Vooral toolboxmeetings, arbo-rondgangen en speciale taakrisicoanalyses zijn gebruikt om de veiligheid op de werkplek verder te verbeteren. Bij de eigen medewerkers vonden geen ongevallen met verzuim plaats. Onder medewerkers van derden was één verzuimongeval. Eind 2008 werd aan EPZ op ARBO-gebied het Veiligheidscertificaat Aannemers (VCA**-certificaat) verleend door Lloyds als certificerende instantie.

Beveiliging In het verslagjaar besteedde EPZ veel aandacht aan de beveiliging van haar nucleaire installaties en het gehele complex. Dit is mede het gevolg van het uitvoeren van aanbevelingen van de IAEA uit 2005. Er zijn zichtbare en niet-zichtbare maatregelen genomen. Details worden om voor de hand liggende redenen niet gegeven. In de pers was er vooral aandacht voor het aanbrengen van een extra ‘schil’ om het EPZ complex. De openbare weg, die nu nog om het centralecomplex heen voert, wordt afgesloten. De dorpskern van Borssele krijgt een nieuwe en betere aansluiting op de openbare weg. De bestaande weg wordt bij het centralecomplex getrokken wat de beveiliging effectiever maakt.

Arbeidsvoorwaarden

In totaal stroomden 51 nieuwe medewerkers in. Er gingen 16 mensen met leeftijdsverlof en 8 vonden een baan buiten EPZ. Eind 2008 werkten er 481 mensen bij EPZ.

EPZ moderniseerde de arbeidsvoorwaarden, voerde vereenvoudigingen door en de medewerkertevredenheid nam toe.

In principe houdt EPZ het medewerkersbestand stabiel. Op de korte termijn is het daarvoor nodig om iets meer mensen aan te nemen dan er uitstromen. Oudere medewerkers krijgen zo voldoende tijd om hun kennis op nieuwe collega’s over te dragen. Deze kortdurende ‘overcapaciteit’ wordt ook gebruikt om bijzondere projecten te bemensen. Die hangen samen met de levensduurverlenging van de kerncentrale tot 2034 en een bijzonder automatiseringsproject: het vervangen van de software voor de bedrijfsvoering en het onderhoud van de twee centrales.

Het reeds succesvolle ‘cafetariamodel’ rond de arbeidsvoorwaarden werd nog verder verbeterd.

Werkgelegenheid EPZ was in het verslagjaar succesvol met het werven van nieuw personeel op de zeer krappe arbeidsmarkt. In deze periode van hoogconjunctuur profiteerde EPZ van de effectieve arbeidsmarktstrategie die EPZ goed voorbereid inzette: eerst werd het huis op orde gebracht en daarna de arbeidsmarkt intensief bewerkt. Er werd een record aantal mensen aangenomen.

Uitstroom medewerkers 2008 - 2020

9

om 200

Uitstro

008 troom 2

Uits

Uits troo

m 20

010 troom 2

Uits

ME

EW MED

ERKE

DE

WE

RK

20

ERS

RS

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

-24 m

-22 m

-30 m

-23 m

-17 m

-17 m

-26 m

-26 m

-24 m

-17 m

-4 m

-14 m

-16 m

m = medewerkers 7

Mensen

Leeftijdsopbouw mannen

Leeftijdsopbouw vrouwen

20-25 jaar

20-25 jaar

25-30 jaar

25-30 jaar

30-35 jaar

30-35 jaar

35-40 jaar

35-40 jaar

40-45 jaar

40-45 jaar

45-50 jaar

45-50 jaar

50-55 jaar

50-55 jaar

55-60 jaar

55-60 jaar

60-65 jaar

60-65 jaar

Aantal

0

20

40

60

80

Medewerkerstevredenheid Het gewenste gedrag van medewerkers, horend bij de zakelijke bedrijfscultuur die EPZ nastreeft, wordt bevorderd met grote en kleinere maatregelen. Er werden bijvoorbeeld ruim vijftig ‘pluimen’ uitgedeeld (cadeaucheques) vanwege bijzondere prestaties. Daarnaast biedt EPZ tal van mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling door cursussen en opleidingen. In 2008 is begonnen met de invoer van een ‘competentiebibliotheek’ waarin is vastgelegd welke competenties bij welke functie horen zodat hierop gestuurd kan worden. Op bepaalde posities binnen het bedrijf moeten functionarissen naast kennis en vaardigheden ook bepaalde deskundigheid hebben. Als die onvoldoende blijkt, wordt er een coaching-, opleidings- en ontwikkelingstraject afgesproken. Medewerkers zijn hierna beter op hun taak voorbereid en functioneren beter. 8

Met meer aandacht voor de bedrijfscultuur, door gewenst gedrag te stimuleren, te ontwikkelen en te belonen en in combinatie met

100

120

0

20

40

modernisering van de arbeidsvoorwaarden nam de medewerkerstevredenheid in 2008 toe van 71 naar 80 procent.

Ziekteverzuim

Wat ook sterk bijdraagt aan gemotiveerde en tevreden medewerkers, zijn de grote interne mobiliteitsmogelijkheden. De interne doorstroming en de carrièrekansen van jonge medewerkers bleven in 2008 groot. Door de uitstroom van oudere medewerkers vond bijna 4,5 procent van de zittende medewerkers een andere baan binnen EPZ. Landelijk ligt dit percentage op 3,3 procent. Al deze ontwikkelingen en maatregelen zorgen samen ervoor dat EPZ gezien wordt als ‘goed werkgever’.

2006

3,5 %

2007

4,8 %

2008

3,4 %

Bedrijfscultuur EPZ heeft aandachtsgebieden gedefinieerd waar veranderingen in de bedrijfscultuur nodig en mogelijk zijn. Kennis, competenties en vaardigheden van de medewerkers worden op een niveau gebracht dat past bij een geliberaliseerde en gecommercialiseerde elektriciteitsmarkt. Onderdeel van het verbeteren van de bedrijfscultuur is het uitdragen van de bedrijfsstrategie onder de medewerkers. Als iedereen weet wat de doelen van het bedrijf zijn, kunnen medewerkers betere afwegingen maken bij hun operationele beslissingen wat de betrokkenheid verder vergroot. In 2008 is een grote stap voorwaarts gemaakt. Door het gebruik van aansprekende symbolen en heldere informatie weten medewerkers waar het bedrijf staat, wat de koers is en wat van de medewerkers wordt verwacht. De cultuurverandering beslaat een meerjarig traject en gaat ook de komende jaren verder.

Organisatie Voor een verbeterde personeelsregistratie en administratie is in het verslagjaar een nieuw personeelsinformatiesysteem in gebruik genomen. Voor de medewerkers betekent dit een verbeterde toegankelijkheid van de eigen gegevens zoals declaraties en verlof. Voor de organisatie betekent dit systeem een beter overzicht op de competenties, opleidingsniveau en kwalificaties van de medewerkers. In 2008 is begonnen met het opnemen van externe medewerkers in het register, deze actie loopt door in 2009.

Verzuim EPZ heeft een verzuim van 3,4 procent. EPZ ziet dit verzuimcijfer als een gevolg van de hoge medewerkerstevredenheid en het

gevoerde leeftijdsbewuste personeelsbeleid. Oudere medewerkers kunnen ander, minder stressvol of aangepast werk krijgen. Ook korter werken is mogelijk. Arbeidsomstandigheden en veiligheid op de werkplek krijgen veel aandacht: in 2008 telde EPZ nul ongevallen met verzuim en één ongeval met verzuim bij medewerkers van derden. De piek in 2007 wordt onder meer verklaard door enkele gevallen van langdurig zieke medewerkers.

Medezeggenschap De Ondernemingsraad (OR) en de directie werkten constructief samen aan de toekomst van het bedrijf. Talrijke formele en informele onderlinge contacten hebben plaatsgevonden. Deze gingen onder andere over het leeftijdsfasebewust personeelsbeleid, de ARBO-dienstverlening, arbeidstijden dagdienst en continudienst, regeling Opleiding & Ontwikkeling, de Strategische Programma’s, de opkomstdagen voor de koleneenheid en de regeling ‘product eigen bedrijf’. Voorts heeft de door de OR ingestelde VGWM-commissie, die zich bezighoudt met arbeidsomstandigheden en milieubeleid, regelmatig contact onderhouden met de Arbeidsinspectie. Ook heeft de OR zijn bijdrage geleverd aan het Bedrijfsplan 2009-2011. In het verslagjaar waren er verkiezingen voor een nieuwe OR. De uitkomst daarvan resulteerde in een iets andere samenstelling van de OR. 9

Mensen

Opleidingen EPZ is een kennisintensief bedrijf en besteedt veel aandacht aan het opleiden van haar medewerkers. Wie wil leren, krijgt alle kansen. Om de behoefte aan academisch geschoolde medewerkers in te vullen, mogen HBO-opgeleide medewerkers een relevante academische opleiding volgen. In 2008 volgden zeven mensen een master-opleiding. 35 nieuwe medewerkers (of nieuw in een functie) van zowel de kolen- als de kerncentrale volgden een eerste praktische opleiding voor de installatiekennis. Daarnaast werden er twaalf ‘opfriscursussen’ georganiseerd om bestaande kennis op te frissen en nieuwe zaken bij te leren. Bij de opfriscursus zet EPZ niet alleen eigen opleiders in, maar ook docenten van Tractebel, NRG (Nuclear Research Group) en het RID (Reactor Instituut Delft). De twee laatstgenoemde brengen op de kerncentrale ‘up to date’ kennis in op het gebied van stralingsbescherming. Na de ‘pilot’ in 2007 was 2008 ook het eerste jaar dat de kolencentrale ervaring opdeed met simulatortrainingen in Essen (Duitsland). De eerste resultaten zijn positief. Niet alleen de technische vaardigheden (bediening) verbeterden, ook steeg het analytisch vermogen van wachtploegen bij het beoordelen van gebeurtenissen in het proces.

het gebied van veiligheid en wettelijke eisen aanwezig moeten zijn. Uit analyse bleek welke wettelijke kwalificaties zijn voorgeschreven en in hoeverre de medewerkers daadwerkelijk (nog) gekwalificeerd zijn. Dit resulteerde in heldere eisen, opgenomen in het kwalificatieregister: bij EPZ blijken zo’n 50 kwalificaties van toepassing op een veilige bedrijfsvoering, variërend van heftruck-, gasmeet- en VCA-kwalficaties tot bedrijfshulpverlening. Tenslotte trok EPZ ook de banden aan met de Zeeuwse opleidingscentra, de bron van nieuw arbeidsmarktpotentieel. Oude banden zoals met de Hogeschool Zeeland werden verstevigd en nieuwe werden aangeknoopt. In het verslagjaar sloot EPZ een convenant met het ROC Westerschelde in Terneuzen. Er werd door EPZ een pomp/regel-unit op de school geplaatst om leerlingen op te leiden in techniek die bij EPZ wordt gebruikt. Leerlingen bezochten de centrales, liepen snuffelstages of vervulden stageplekken in de organisatie. Leerlingen van de Hogeschool Zeeland waren een week lang voor praktijklessen te gast op de centrales. Het resultaat van deze intensieve samenwerking is dat enkele van deze leerlingen inmiddels een baan hebben gevonden bij EPZ. Ook met het ROC Zeeland werd de samenwerking rond stageplaatsen verder uitgebouwd.

In 2008 werd het kwalificatieregister van de medewerkers geactualiseerd. Opnieuw werd bepaald welke kwalificaties op

Opleidingsniveau nieuwe medewerkers in 2008 (totaal 51 enthousiaste teamplayers)

LBO

1

10

MB O

26

HBO

22

UNIVERSITEIT

2

Oud geleerd jong gedaan

Oude rotten brengen kennis en ervaring over op de jonge garde: Antoine Pieters, Mario Moes, Gerrie Overbeeke (achtergrond), Theo Rijnberg (voorgrond), Martin Zweedijk en Ronald Anderiesse

11

Mensen

Communicatie EPZ ervaart een sterk toegenomen belangstelling voor het thema energie in het algemeen en kern- en duurzame energie in het bijzonder. Niet alleen was de belangstelling van de politiek en de media groot, ook trok EPZ veel bezoekers uit het algemeen publiek en het onderwijs. In 2008 bezocht een aantal politici de kerncentrale om zich te oriënteren op kerntechniek. Tal van journalisten van kranten, websites en TV-programma’s deden verslag van of besteedden ruim aandacht aan kernenergie. Opvallend was het filmen van de splijtstofwissel in het voorjaar van 2008. Niet eerder was een cameraploeg aanwezig bij het wisselen van de reactorsplijtstof. EPZ schonk in 2008 veel aandacht aan de voorbereidingen voor de Milieu Effect Rapportage (MER) die wordt opgesteld voor de inzet van mengoxide. De voorgestelde introductie van dit type reactorbrandstof – dat geheel bestaat uit bijproducten van de nucleaire splijtstofindustrie – werd communicatief begeleid met een specifieke website met veel achtergrondinformatie. Door middel van duidelijke animatiefilms wordt op de website uitgelegd hoe een kerncentrale werkt en wat het verschil is tussen gewone splijtstof en mengoxide. De introductie van dit thema in de publiciteit verliep goed.

12

MILIEU

13

Milieu

De productie van elektriciteit beïnvloedt het milieu en is daarom gebonden aan vergunningen en (internationale) regels. Begin 2008 is de milieubeleidsverklaring van EPZ opnieuw geformuleerd. Milieubeleidsverklaring in het kort EPZ streeft er naar om binnen de veiligheids- en economische randvoorwaarden van de bedrijfsvoering de milieubelasting te minimaliseren en op een maatschappelijk aanvaard niveau te brengen. In feite komt dit er op neer dat EPZ minimaal aan wetgeving voldoet, maar waar dat mogelijk is scherpere limieten hanteert. Vaak liggen de EPZ bedrijfsnormen daarom zelfs ver onder de wettelijk toegestane marges. Het beleid is gericht op het continu verbeteren van de milieuprestaties. Hierover legt EPZ transparant verantwoording af aan haar stakeholders. EPZ laat daarom haar milieuzorgsystemen onafhankelijk certificeren. In dit kader streeft EPZ naar het maximaal uitnutten van nucleaire splijtstoffen; het minimaliseren van haar radioactief afval; het continu verbeteren van het omzettingsrendement van brandstoffen van de conventionele centrale en het maximaliseren van het hergebruik van de reststoffen als bouwgrondstof. Het milieubeleid heeft een hoge prioriteit en wordt met dezelfde inzet nagestreefd als andere ondernemingsdoelstellingen. EPZ beseft dat bepaalde doelen verwezenlijkt moeten worden in samenwerking met andere partijen en is er van overtuigd dat in goed overleg verbeteringen mogelijk zijn. Directie, medewerkers van EPZ en medewerkers van (onder)aannemers zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van dit milieubeleid en worden geacht hieraan mee te werken.

Bedrijfsvoering Zowel de kolen- als de kerncentrale beschikken over ISO 14001 gecertificeerde milieuzorgsystemen. Deze worden onafhankelijk getoetst en kunnen per drie jaar worden verlengd. De kolencentrale werkte de afgelopen jaren met een nieuw milieuzorgsysteem dat na een periode van revisie en reorganisatie opnieuw gecertificeerd is. Het certificaat van de kerncentrale werd in 2008 voor een periode van drie jaar verlengd.

14

Algemeen Sinds 1 juli 2008 heeft EPZ voor het hele bedrijf de logistiek van de afvalafvoer uitbesteed. Een externe firma zorgt voor het verzamelen en scheiden van het bedrijfsafval. Hout, papier, puin en metaal worden verzameld en gecontroleerd afgevoerd. De nucleaire afvalstromen zijn uiteraard niet uitbesteed.

Kolencentrale De DeNOx-installatie, die sinds 2007 verzurende stikstofoxiden omzet in stikstof en water, werd in 2008 verder ingeregeld. De prestaties van het NOx-filter zijn onder andere afhankelijk van de temperatuur van de rookgassen. Deze hangt op zijn beurt af van het vermogen dat de centrale levert. In het verslagjaar zijn diverse verbeteringen doorgevoerd waarbij het temperatuurbereik van de DeNOx-installatie vergroot werd zodat nog meer stikstofoxides uit de rookgassen gehaald kunnen worden. Verder verving EPZ de hulpketels die proces- en hulpstoom maken. Ze gebruiken minder energie en zorgen voor een halvering van de NOx-uitstoot van dit installatieonderdeel en vermindering van CO2-emissie. In 2008 werd gestart met de modificatie van de meestookinstallatie. Een nieuwe hamermolen zal een verkruimelaar vervangen waardoor een breder brandstofgamma en hogere doorzet van biomassa wordt bereikt. In totaal heeft EPZ dan drie hamermolens in gebruik, hierdoor is EPZ in de toekomst beter in staat haar duurzaamheidsdoelstellingen te verwezenlijken. In de milieuvergunning die de kolencentrale in 2006 kreeg, staan vele onderzoeksdoelstellingen. Deze hebben te maken met het permanent meten en evalueren van de milieuprestaties en om waar mogelijk deze te verbeteren. Op deze manier wordt de kolencentrale voortdurend aan de state of art technologie getoetst. Ook in het verslagjaar is weer een aantal onderzoeken uitgevoerd en afgerond. Kerncentrale In het verslagjaar nam EPZ een installatie in bedrijf die radioactief besmette metalen elektrolytisch reinigt. Met behulp van elektriciteit en zuren worden radioactieve verontreinigingen van metaaloppervlaktes gehaald. Omdat alleen de verwijderde verontreiniging en niet het metaal zelf als radioactiefafval moet worden behandeld, neemt het volume nucleair afval af. Zowel uit economisch oogpunt (kosten) als duurzaamheidsperspectief (afvalbeperking, recycling) draagt de installatie bij aan de doelstellingen van EPZ.

Incidenten en klachten EPZ probeert overlast voor omwonenden en het milieu tot een minimum te beperken. Afwijkingen worden geregistreerd en geadministreerd en als er limieten worden overschreden, wordt dit gemeld bij Rijkswaterstaat, de provincie of de rijksoverheid. Algemeen Door een voorbijganger is melding gemaakt van een ‘donkerbruine vloeistof’ die van de koelwaterinlaat van de beide centrales naar de Westerschelde stroomde. EPZ heeft de melding onderzocht, het bleek te gaan om onschadelijk organisch materiaal (mossel- en wierresten) afkomstig van enkele roosters die werden schoongespoten. Kolencentrale Tijdens een droge periode met veel wind constateerde de provinciale toezichthouder opwaaiend stof bij de vliegasopslag. EPZ heeft direct maatregelen genomen door de opslag te besproeien. In 2009 zullen camera’s worden geplaatst zodat er beter toezicht kan worden gehouden. Ook is een contract gesloten met een weerbureau dat verwaaiingsverwachtingen levert. Voorafgaand aan het testen van de nieuw geplaatste hulpketels, heeft EPZ een preventieve melding gedaan van kortstondige geluidsoverlast door het afblazen van stoom. De melding bleek overbodig, geluidsoverlast bleef achterwege.

Kerncentrale De buitenwand van het containment van de kerncentrale, het betonnen gebouw, wordt gerenoveerd. De geluidsproductie is gemeld bij de provincie en leidde niet tot klachten. De geluidsnormen zijn niet overschreden. Door een lekkage in een koelmachine lekte 20 kilogram koelmiddel weg naar het milieu. De lekkage is gemeld en de koelmachine is gerepareerd. De invloed op de omgeving was verwaarloosbaar. Door een lekkende afsluiter is er een geringe hoeveelheid hydrazine uit een opslagtank geloosd op de Westerschelde. Deze chemische stof wordt gebruikt om het water in de stoomcyclus van de kerncentrale te prepareren. De hydrazinetank is inmiddels voorzien van een dubbele afsluiter, de lekkage is gemeld. De invloed op de omgeving was verwaarloosbaar.

Productiecijfers De kerncentrale van EPZ is uitstekend geschikt als basislast centrale. De kerncentrale produceert dus zoveel mogelijk op vollast. De kolencentrale wordt ingezet als ‘regeleenheid’ waarmee snel kan worden gereageerd op fluctuaties in de markt. De productiecijfers van de kolencentrale zijn dus meer afhankelijk van de marktvraag. De productie van het windpark is, uiteraard, afhankelijk van het windaanbod.

Elektriciteitsproductie

3 2 7 0 0 2006 MWh x 1000

3 9 9 4 0 2007 MWh x 1000

3 9 3 4 0 2008 MWh x 1000

ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ

1 5 4 4 0 2006 MWh x 1000

1 9 7 8 0 2007 MWh x 1000

2 2 5 0 0 2008 MWh x 1000

ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ

0 0 0 2 0 2006 MWh x 1000

0 0 0 1 0 2007 MWh x 1000

0 0 0 0 0 2008 MWh x 1000

ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ

0 0 2 8 0 2006 MWh x 1000

0 0 2 6 0 2007 MWh x 1000

0 0 2 8 0 2008 MWh x 1000

ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ

15

Milieu

Brandstoffen

Reststoffen

EPZ kent een viertal brandstofstromen waarmee elektriciteit wordt opgewekt: gas, kolen en biomassa in de kolencentrale, licht verrijkt uranium in de kerncentrale. De inzet van brandstoffen hangt samen met de elektriciteitsproductie in kolen- en de kerncentrale. De cijfers kunnen hierdoor per jaar verschillen.

Kolencentrale Bij het verbranden van kolen ontstaan bodem- en vliegassen. De bodemas valt terug onder in de ketel, vliegassen worden uit de rookgassen gefilterd. Beide assen worden gebruikt als bouwgrondstof waardoor natuurlijke grondstoffen worden uitgespaard. Zo leidt het gebruik van de assen tot een verminderd energiegebruik en dus minder CO2-uitstoot in de cementindustrie. Daarnaast ontstaat bij het verbranden zwaveldioxide (SO2). Door de rookgassen te ‘wassen’ met kalkhoudend water wordt zwaveldioxide omgezet in gips. Ook deze reststof wordt als bouwgrondstof gebruikt waardoor er minder natuurlijk gips via mijnbouw hoeft te worden gewonnen. De grotere vliegasproductie in 2008 hangt samen met de hoge elektriciteitsproductie waardoor er meer steenkool is verbrand.

Kolencentrale In de kolencentrale was ook in 2008 het beleid er op gericht om binnen de vergunningsvoorwaarden steenkool zoveel mogelijk te vervangen door biomassa. In de kolencentrale wordt tot 15 procent biomassa bijgemengd. Zo bespaart EPZ fossiele reserves en wordt er minder CO2 uitgestoten naar de atmosfeer. Kerncentrale Voor de kerncentrale startte EPZ in 2008 een onderzoek naar de inzet van mengoxide (MOX) als reactorbrandstof. EPZ wil het gebruik van natuurlijk uraniumerts verminderen door het recyclen van nucleaire bijproducten. Mengoxide (MOX) bestaat uit verarmd uranium (bijproduct van de verrijkingsindustrie) en plutonium (teruggewonnen uit gebruikte reactorbrandstof ). Hierdoor wordt EPZ minder afhankelijk van prijsstijgingen op de markt voor natuurlijk uraniumerts. Daarnaast worden bijproducten uit de nucleaire industrie nuttig hergebruikt. Het verbruik van natuurlijke grondstoffen vermindert. EPZ laat een Milieu Effect Rapport (MER) opstellen waarvoor in mei 2008 de startnotitie werd gepubliceerd.

Uranium 4,4% verrijkt

2007

2008

6

7,2

20

20

24

523

657

726

Aardgas

11

6

8

Biomassa

97

123

147

8

20

36

Steenkool

Industrieel restgas 16

2006 6

Nieuwe splijtstofelementen

Naast het hoogradioactief afval produceert EPZ ook een hoeveelheid laag radioactief afval. Het gaat dan onder meer om filters, residuen, besmette kleding, gereedschap en installatieonderdelen. Het beleid is er op gericht om het ontstaan en het volume van dit afval te beperken. Om volume te reduceren is in 2008 een elektrolytische reiniger ingebruikgenomen. Laag radioactief afval

Verbruik grondstoffen

Kerncentrale Bij de productie van elektriciteit in de kerncentrale wordt uranium ingezet. Na een aantal jaar wordt deze splijtstof uit de reactor gehaald. 95 procent van de splijtstof wordt gerecycled, 5 procent is hoogradioactief afval. In 2008 produceerde EPZ circa 1,5 kubieke meter hoogradioactief afval dat uiteindelijk bij COVRA in Vlissingen-Oost wordt opgeslagen.

ton aantal kton mln. GNm3 kton mln. Nm3

Reststoffen kolencentrale

Bodemas

Vliegas

Gips

2008

94

kton

2008

9

kton

2008

32

kton

2007

76

kton

2007

12

kton

2007

21

kton

2006

63

kton

2006

12

kton

2006

17

kton

Vliegas Vliegas Vliegas Vliegas

Bodemas Bodemas Bodemas Bodemas

Gips Gips Gips Gips

Emissies Bij het produceren van elektriciteit met behulp van de kolen- en de kerncentrale komen stoffen vrij die het milieu belasten. Bij de kolencentrale gaat het om emissies die voortkomen uit het verbranden van kolen, biomassa en gas. Deze stoffen (fijnstof, SO2 en NOx) worden door middel van milieutechnologie zoveel mogelijk uit de rookgassen gehaald. De CO2 emissie wordt zoveel mogelijk beperkt door inzet van biomassa en fosforovengas, een restproduct van nabij gelegen industrie. Bij de kerncentrale gaat het om geringe hoeveelheden gasvormige en vloeibare radioactieve stoffen. Die worden geloosd via respectievelijk de ventilatieschacht en de koelwateruitlaat. De effecten op het milieu zijn verwaarloosbaar klein en verdwijnen

in de natuurlijke achtergrondstraling. Dit wordt voortdurend in de omgeving van de centrale gemeten door een onafhankelijk instituut. De dosisbelasting voor de bevolking in de omgeving van de kerncentrale ten gevolge van de getotaliseerde emissies van de kerncentrale blijkt uit berekening ongeveer één miljoenste deel te bedragen van de stralingsbelasting ten gevolge van natuurlijke en medische bronnen. EPZ streeft naar het verminderen van emissies en onderzoekt continu de beschikbaarheid en toepasbaarheid van nieuwe (filter-)technieken.

17

Milieu

Dosis Ook de stralingsdosis die nucleaire medewerkers binnen EPZ op de kerncentrale oplopen, wordt voortdurend gemonitord. EPZ houdt zelf de dosis bij, de overheid doet een dubbelcheck met een tweede persoonlijke dosismeter. Wettelijk mogen stralingswerkers een dosis van 20 milliSievert (mSv) per jaar oplopen, EPZ hanteert als bedrijfsnorm een veel lager getal: 3 mSv per jaar. Ook in 2008 werd aan deze strenge interne limiet voldaan: de maximale individuele dosis bedroeg 2,77 mSv per jaar. De gemiddelde jaardosis bedroeg 0,38 mSv.

2006

Dosisgegevens

2007

2008

Collectieve stralingsdosis

623

234

mSv

mSv

268

mSv

0,38

mSv

Gemiddelde individuele dosis EPZ medewerkers

0,38

0,54

DOSIMETER CE

0,35

mSv

mSv

Gemiddelde individuele dosis externe medewerkers

1,02

0,54

mSv

0,62

mSv

mSv

DEZE PAGINA IS NOG NIET KLAAR!!!!!!!! Maximale individuele jaardosis EPZ medewerkers

3,68

2,75

mSv

2,77

mSv

mSv

Maximale individuele dosis externe medewerkers

8,38

Emissies kerncentrale

2007

2008

Edelgassen via ventilatieschacht

0,68

0,21

Jodium 131 via ventilatieschacht

2,34

0,04 0,0004*

0,13*

Emissies kolencentrale SO2

4,25

mSv





2006

2007

300

491

711

mSv



2008 ton

Tritium via ventilatieschacht

14

13

16*

CO2

1.357

1.749

2.019

Koolstof 14 via ventilatieschacht

38

47

41*

NOx

1.050

810

807

ton

Gamma & beta activiteit vloeibaar

0,17

0,07

0,11*

Stof

10

13

15,2

ton

30

19

Tritium vloeibaar 18

2006

4,48

mSv

(* = % van vergunningswaarde)

22*

kton

ECONOMIE

19

Economie

N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ is statutair gevestigd te Borssele. EPZ heeft een divers en flexibel productiepark bestaande uit een kolencentrale met biomassa-installatie, een kerncentrale en een windpark. Het opgestelde vermogen bedraagt 903 Megawatt netto. DELTA Energy B.V. en Essent Business Development B.V. houden beide vijftig procent van de aandelen van EPZ. De aandeelhouders kunnen ieder beschikken over de helft van de productiecapaciteit van EPZ. Financieel Economische Zaken Het boekjaar 2008 is afgesloten met een positief bedrijfsresultaat van 23,9 miljoen euro; in 2007 was dat 29,6 miljoen euro. Na aftrek van het saldo van financiële baten en lasten, belastingen en de buitengewone lasten bedraagt het nettoresultaat 3,97 miljoen euro positief.

De liquide middelen daalden met 52,8 miljoen euro. Dit komt onder meer doordat ultimo 2008 50 miljoen euro is uitgezet bij de aandeelhouders, wat onder de kortlopende vorderingen is gepresenteerd. De uitzetting van de liquide middelen vindt plaats binnen de kaders van een Treasury- en beleggingsstatuut.

De netto-omzet inclusief overige opbrengsten bedroeg 267,3 miljoen euro tegenover 212,9 miljoen euro in 2007. De toename van de omzet houdt verband met de gestegen kostprijs van grond- en hulpstoffen en de directe doorbelasting daarvan aan de tollers conform de tolling agreement.

Voor een nadere uitwerking van de risico’s en de beheersing daarvan wordt verwezen naar hetgeen is vermeld in de toelichting op de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening.

De bedrijfslasten bedragen 243,4 miljoen euro; in 2007 was dat 183,3 miljoen euro. Naast de sterk gestegen brandstofprijzen waren de dotaties aan de voorzieningen als gevolg van een verhoogde inflatie in 2008 hoger dan begroot. De kosten van uitbesteed werk en externe kosten laten een stijging zien als gevolg van de turbinerevisie van de kolencentrale en de splijtstofwissel bij de kerncentrale die iets langer duurde dan gebruikelijk. Het saldo van de financiële baten en lasten bedroeg 3,7 miljoen euro positief tegen een saldo van 1,3 miljoen euro negatief in 2007. Dit positieve resultaat is enerzijds gerealiseerd door een hoger rendement op de uitzettingen en anderzijds door een hogere dividenduitkering van NEA (6,8 miljoen euro in 2008 tegen 2,9 miljoen euro in 2007). Het lagere nettoresultaat van 2008 wordt sterk bepaald door de buitengewone last van netto 19,5 miljoen euro inzake het vormen van een voorziening voor vorderingen op Landsbanki. De vorderingen zijn volledig voorzien daar – hoewel moeilijk in te schattten – het risico op oninbaarheid groot is.

20

In 2008 werd voor 17,1 miljoen euro geïnvesteerd. Belangrijkste onderdelen zijn de restpunten uit de laatste tien-jaarlijkse evaluatie van de kerncentrale en investeringen op het gebied van kantoor(her)huisvesting.

Corporate Governance EPZ is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht waarop het zogeheten structuurregime niet van toepassing is. Dit betekent dat EPZ geen Raad van Commissarissen kent. De aandeelhouders zijn DELTA Energy B.V. en Essent Business Development B.V. ieder voor vijftig procent. De Corporate Governance van EPZ wordt bepaald door wetgeving, jurisprudentie en tevens door de Nederlandse Corporate Governance code. Hoewel de code met name geldt voor beursgenoteerde Nederlandse vennootschappen heeft EPZ met het oog op haar maatschappelijke betekenis besloten, de Corporate Governance code daar waar het mogelijk en wenselijk is te hanteren. De Directie en Algemene Vergadering van Aandeelhouders onderschrijven het uitgangspunt dat aan de code ten grondslag ligt, dat een vennootschap een lange termijn samenwerkingsverband is tussen bij de vennootschap betrokken groepen en personen, die direct of indirect het bereiken van de doelstellingen van de vennootschap beïnvloeden of erdoor worden beïnvloed: werknemers, aandeelhouders, toeleveranciers, afnemers, maar ook de overheid en maatschappelijke groeperingen. De Directie en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders hebben een integrale verantwoordelijkheid voor de afweging van deze belangen, gericht op de continuïteit van de onderneming.

Een blik op de toekomst Energie is belangrijk in de Nederlandse samenleving en wordt steeds meer onderwerp van maatschappelijke en politieke discussie. Energie moet veilig, schoon, zeker, duurzaam en betaalbaar blijven. EPZ vervult met haar CO2-vrije en betaalbare kernenergie, haar windturbinepark en de doorzet van biomassa in de conventionele centrale een belangrijke rol bij het realiseren van deze doelstellingen. EPZ produceert 70 procent van haar elektriciteit CO2-vrij. Landelijk gezien is dit nog geen 15 procent. EPZ richt zich ook in de toekomst op veiligheid, beschikbaarheid en bedrijfszekerheid van de eenheden, gemotiveerd personeel, concurrerend prijsniveau, maatschappelijke verantwoordelijkheid en continuïteit.

Om de personele doelstellingen te bereiken en om ervaring en kennis binnen de organisatie over te dragen en te behouden, worden de bestaande opleidings- en managementdevelopment trajecten verder ontwikkeld en uitgebreid. Met maximale aandacht voor veiligheid, toenemende duurzame opwekking en betrokkenheid bij diverse regionale duurzaamheidsinitiatieven vervult EPZ haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. De mensen, het milieu en de economie krijgen evenwichtige aandacht. Goede operationele prestaties, een lage kostprijs gecombineerd met een uitstekende locatie bieden voor EPZ een goed perspectief voor de toekomst.

Veiligheid en voldoen aan regelgeving hebben voor de realisatie van de overige doelen het karakter van een dwingende voorwaarde en komen dus op de eerste plaats. EPZ legt focus op beschikbaarheid, verhogen bedrijfszekerheid en concurrerend kostprijsniveau. Hierbij zijn gemotiveerde medewerkers, maatschappelijk verantwoord handelen en continuïteit onmisbaar. De uitdaging voor het realiseren van de missie van EPZ ligt in het vinden van het gezamenlijke optimum van alle doelen.   Veiligheid als voorwaarde heeft topprioriteit. De komende tijd wordt veel extra aandacht geschonken aan ‘human performance’ en ‘safety culture’. Belangrijk aandachtspunt blijft de invulling van de voorwaarden van het convenant dat EPZ en de aandeelhouders in 2006 met de overheid sloot. Daarin is vastgelegd dat de kerncentrale tot 2034 open mag blijven. Hierdoor wordt jaarlijks 2,5 miljoen ton CO2 minder naar de atmosfeer uitgestoten, dan wanneer kernenergie zou worden vervangen door conventionele opwekking. Ook werd afgesproken dat de aandeelhouders samen 250 miljoen euro besteden aan duurzame energiemaatregelen. Verder zorgt EPZ ervoor dat de kerncentrale tot de 25 procent veiligste van de westerse wereld blijft behoren. Continuering van de hoge beschikbaarheid van de kerncentrale en verhoging van de beschikbaarheid van de conventionele eenheid krijgen bijzondere aandacht. In 2009 wordt een grote revisie van de conventionele eenheid uitgevoerd zodat beschikbaarheid en bedrijfszekerheid verbeteren. In de revisie wordt ook aandacht geschonken aan het op peil houden van de milieuprestaties van de eenheid. EPZ wil aan haar medewerkers een veilige, gezonde en uitdagende werkomgeving bieden met mogelijkheden tot zelfontplooiing. Door de leeftijdssamenstelling van het personeelsbestand vindt er de komende jaren een grote uitstroom plaats.

21

Economie Jaarrekening

Balans voor winstbestemming (x 1.000 euro)









31-12-2008



31-12-2007





A.1 Materiële vaste activa 183.650 186.528 A.2 Financiële vaste activa 32.842 32.055 216.492 218.583 A. Vaste activa



B. Vlottende activa



B.2 Vorderingen 71.631 B.3 Liquide middelen 162.998 273.637



B.1 Voorraden





215.752

490.129



495.618

31-12-2008





21.495 277.035





39.788









39.008



31-12-2007

C.1 Geplaatst kapitaal 12.708 12.708 C.2 Statutaire reserve 5.443 5.443 C.3 Overige reserves 1.316 5.500 C.4 Onverdeelde winst 3.972 26.195 23.439 49.846 C. Eigen vermogen



22







D. Voorzieningen





418.937



397.080

E. Langlopende schulden



6.032



7.159



F. Kortlopende schulden



41.721



41.533











490.129













495.618

Operationeel & strategisch

Ron Joziasse en Bram-Paul Jobse maken voortdurend afwegingen tussen techniek, milieu en economie voor de toekomst van de kolencentrale

23

Economie Jaarrekening

Winst- en verliesrekening (x 1.000 euro) G.

2008 Netto-omzet



G.1 Tolling opbrengsten

H.

G.2 Overige bedrijfsopbrengsten 3.408 2.740 267.307 Bedrijfskosten

H.1 Kosten van grond- en hulpstoffen H.2 Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten H.3 Salarissen en sociale lasten H.4 Afschrijvingen op materiële vaste activa

24

263.899



210.174

125.179



82.739

44.834



36.373

34.718



33.388

19.992



18.936

I. J.1 K.

H.5 Overige bedrijfskosten 18.689 Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Buitengewone lasten

J.2

Belastingen buitengewoon resultaat Resultaat na belastingen







11.853 243.412 23.895 3.674 27.569 -4.100 23.469 -25.478 5.981



2007

212.914

183.289 29.625 -1.337 28.288 -2.093 26.195 -



-

3.972

26.195



Kasstroomoverzicht (x 1.000 euro)







2008







23.895



19.992 21.857 -49.168



16.576 2.766 -4.103 -2.093 - -19.923

2007



Kasstroom uit operationele activitei­ten Bedrijfsre­sul­taat Aanpassingen voor:



Afschrijvingen op materiële vaste activa Mutatie voorzieningen n Veranderingen in werkkapitaal: - Voorraden - Vorderingen - Kortlopende schulden

780 -50.136 188

n n



Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen dividend Saldo betaalde interest Vennootschapsbelasting Buitengewone lasten

6.936 -3.262 1.881 -25.478

Kasstroom uit operationele activiteiten



Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Investeringen in financiële vaste activa Desinvestering financiële vaste activa Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaald (interim) dividend Aflossing langlopende schulden



29.625





18.936 9.190

-17.109 9.363 -23.152



-30.898







-3.347

-17.114 - -1.881 1.094



-17.901



-31.506

-30.379 -1.127



Afname liquide middelen

26.853

-3.430 23.423

-22.353 - - 4.890



-17.463

-36.940 -1.093



-38.033

-52.754

-32.073



25

Economie Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening

1. Algemeen

2. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

1.1 Groepsverhoudingen DELTA Energy B.V. te Middelburg en Essent Business Development B.V. te ’s Hertogenbosch nemen elk voor de helft deel in het geplaatste en volgestorte kapitaal.

2.1 Algemene grondslagen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De waarderingsgrondslagen zijn gebaseerd op verkrijgings- en vervaardigingsprijzen. Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. De gehanteerde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. De jaarrekening is opgesteld in euro’s.

1.2 Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de gemiddelde koers. Ontvangen en betaalde rente, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. (x 1.000 euro) Saldo liquide middelen 1 januari 2008 Mutatie 2008 Saldo liquide middelen 31 december 2008

215.752 52.754 -/-

2.2 Vreemde valuta Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening.

162.998 2.3 Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen aanschaf- of vervaardigingsprijzen onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Machines, installaties en andere bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen aanschafkosten, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het onderhanden werk betreft onderhanden investeringsprojecten. Deze worden gewaardeerd tegen de aanschaf- of vervaardigingsprijs tot en met balansdatum. Afschrijving vindt plaats vanaf het moment van ingebruikname, waarbij de investering wordt overgeboekt naar de betreffende activarubriek. Grote onderhoudswerkzaamheden aan gebouwen en installaties worden geactiveerd en afgeschreven gedurende de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt. Reguliere kleine onderhoudswerkzaamheden komen ten laste van de exploitatie. Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de aanschaf- of vervaardigingsprijs van de activa waarop ze betrekking hebben.

26

Brand meester

Peter Nieuwenhuize, Wim Wisse Nijsse en Jaap Vasseur hebben wel voor hetere vuren gestaan

27

Economie Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening

2.4 Financiële vaste activa Deelnemingen worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs, rekening houdend met naar verwachting duurzame waardeverminderingen.

2.9 Langlopende schulden Het aflossingsdeel van de financial leaseverplichting is gewaardeerd tegen nominale waarde. De aflossingsverplichtingen binnen één jaar zijn onder de kortlopende schulden verantwoord.

Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor: n Tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale waardering enerzijds en de commerciële waardering in deze jaarrekening anderzijds. n Te verrekenen fiscale verliezen.

2.10 Financiële instrumenten EPZ maakt, in aanvulling op de rentestructuur van haar primaire financiële instrumenten, rondom door haar uitgezette gelden gebruik van financiële derivaten. Instrumenten die ter dekking van bestaande risico’s worden gebruikt, worden op dezelfde wijze verantwoord als de afgedekte positie. Het Treasury-beleid en de te volgen procedures zijn vastgelegd in het Treasury- en beleggingsstatuut.

De berekening van de latente belastingvorderingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Latente belastingvorderingen worden gewaardeerd voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee tijdelijke verschillen en verliezen kunnen worden verrekend. De latente belastingvorderingen worden gewaardeerd tegen contante waarde. De overige financiële vaste activa zijn opgenomen tegen nominale waarde. 2.5 Voorraden De voorraden grond- hulpstoffen zijn gewaardeerd tegen kostprijs of lagere opbrengstwaarde met toepassing van de Fifo-methode of gewogen gemiddelde prijs. De voorraad slijtdelen is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. 2.6 Vorderingen Vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde. Voor mogelijk oninbare vorderingen zijn indien noodzakelijk voorzieningen getroffen. 2.7 Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s, welke zijn opgenomen tegen nominale waarde. 2.8 Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor risico’s en verplichtingen die op balansdatum bestaan en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is in te schatten. De voorzieningen zijn gewaardeerd tegen contante waarde. Het interestdeel van de dotatie is verantwoord onder de financiële lasten. 28

Valutarisico Met uitzondering van de brandstofkosten vinden vrijwel alle transacties van de vennootschap plaats in euro’s en er zijn geen materiële posities in vreemde valuta. De brandstofkosten worden direct doorberekend aan de afnemers. De vennootschap loopt derhalve geen valutarisico’s. Renterisico EPZ loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (financiële vaste activa en liquide middelen) en rentedragende langlopende schulden. Voor uitzettingen met variabele renteafspraken loopt EPZ risico ten aanzien van toekomstige kasstromen; met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt EPZ risico’s over de marktwaarde. Voor de uitzettingen maakt EPZ gebruik van financiële derivaten in de vorm van renteswaps ter beheersing van het renterisico en om te trachten beoogde niveaus voor rentebaten of -lasten te bereiken. Met betrekking tot de rentedragende schulden zijn geen financiële derivaten voor het renterisico gecontracteerd. Kredietrisico De liquide middelen staan uit bij banken die minimaal een A-rating hebben, alsmede bij de aandeelhouders. De vennootschap loopt per balansdatum verder geen significante kredietrisico’s.

3 Grondslagen voor bepaling van het resultaat 3.1 Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de nettoomzet en de kosten hiervan over het jaar, met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingssystemen. Winsten op transacties worden genomen in het jaar waarin deze zijn gerealiseerd; verliezen in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn. 3.2 Netto-omzet De omzet wordt behaald bij een tweetal gelieerde afnemers, te weten Essent Energy Trading B.V. en DELTA Energy B.V., waarmee een ‘tolling agreement’ is overeengekomen. Uit hoofde van de tolling agreement ontvangt EPZ een vergoeding voor de beschikbaarheid van de productiecapaciteit en een vergoeding voor de levering van elektrische energie. Daarnaast is een incentive-regeling overeengekomen, waarmee een relatie met de geleverde prestaties wordt gelegd. 3.3 Personeelskosten Periodiek betaalbare beloningen Salarissen en sociale lasten worden op grond van de sectorCAO Energie berekend en verantwoord in de periode waarop ze betrekking hebben.

Pensioenen De pensioenregeling betreft een zogenaamde toegezegdpensioenregeling. Hierbij worden premies betaald aan pensioenfondsen gebaseerd op het salaris in het betreffende jaar. De met de pensioenaanspraken samenhangende lasten zijn gebaseerd op reeds verrichte arbeidsprestaties (statische methode).

3.5 Afschrijvingen De afschrijvingen op bedrijfsgebouwen en overige materiële vaste activa worden gebaseerd op de aanschaf- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. 3.6 Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden verwerkt in de periode waarop ze betrekking hebben, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva.

Dividenden Dividend van niet op nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen en niet-beursgenoteerde effecten worden verantwoord zodra het recht hierop is verkregen. 3.7 Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst- en verliesrekening, na aftrek van het gebruik van fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Hierbij worden de thans geldende belastingtarieven gehanteerd.

EPZ heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds ABP. EPZ heeft deze toegezegd-pensioenregeling bij het ABP verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegd-bijdrageregeling, omdat het ABP heeft aangegeven de benodigde informatie niet te kunnen verstrekken. EPZ heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij ABP, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies. 3.4 Overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. 29

Economie Toelichting op de balans

4 Toelichting op de balans A.1 Materiële vaste activa (x 1.000 euro) Overzicht materiële vaste activa 1 januari 2008

Be­drijfs­­gebou­wen

Machines en

Andere bedrijfs-

Projec­ten

en ter­rei­nen

installaties

middelen

in uit­voe­ring









Totaal









Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen

136.569

821.196

27.184

14.430

999.379

Cum. afschrijvingen

-119.576

-672.886

-20.389

-

-812.851

Boekwaarde 16.993 148.310 6.795 14.430 186.528 Mutaties









Investeringen

-

-

-

17.114

17.114

Herrubricering

3.430

5.733

4.567

-13.730

-

-610

-18.176

-1.206

-

-19.992

Af­schrij­vin­gen 2008 31 december 2008

2.820

-/- 12.443 3.361 3.384

-2.878









Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen

139.999

826.929

31.751

17.814

1.016.493

Cum. Afschrijvingen

-120.186

-691.062

-21.595

-

-832.843

Boekwaarde 19.813 135.867 10.156 17.814 183.650



Afschrijvingsduur





0-25 jaar



10-15 jaar

3-10 jaar





Als zekerheid is een opstalrecht gevestigd op het windmolenpark (waarvoor een financial lease constructie is afgesloten). De boekwaarde van het windmolenpark bedraagt 5,9 miljoen euro per 31 december 2008 (ultimo 2007: 7,0 miljoen euro).

30

A.2 Financiële vaste activa (x 1.000 euro) Overzicht financiële vaste activa 1 januari 2008 Boekwaarde Mutaties Investering Desinvestering 31 december 2008

Deelnemingen

Latente belasting- vorderingen

Overige vorderingen







2.293

21.506

8.256

Totaal

32.055







-

1.881

-

1.881

-1.094

-1.094

-

-

- 1.881 -1.094 787





Boekwaarde 2.293 23.387 7.162 32.842

Deelnemingen (x 1.000 euro) Specificatie van de deelnemingen

Balanswaar­de 31-12-2008

Uitgekeerd dividend deelnemingen in 2008

28,50

1.770

6.834

31.935

4,13

468

-

497

10,53

44

102

287

KSG Kraftwerks-SimulatorGesellschaft mbH, Essen

2,00

10

-

11

GfS Gesellschaft für Simulatorschulung mbH, Essen

2,00

1

-

1



2.293

6.936

B.V. NEA, Arn­hem Electrorisk Verzekeringsmaatschappij N.V., Arnhem** Vliegasunie B.V., Nieuwegein

* **

EPZ-be­lang in %

EPZ-aandeel in eigen vermogen deelneming 31-12-2007*

e laatst bekende gegevens per 31 december 2007 zijn opgenomen. NEA is op kostprijsbasis gewaardeerd, omdat EPZ geen invloed van betekenis kan D uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid. Zo heeft EPZ onder meer geen vertegenwoordiging in de Raad van Commissarissen, participeert niet in beleidsbepalende processen en er vindt geen uitwisseling van functionarissen en/of techniek plaats. Binnen Electrorisk zullen de bestaande claims worden afgewikkeld, waarna Electrorisk zal worden geliquideerd.



31

Economie Toelichting op de balans

Latente belastingvorderingen (x 1.000 euro) De latente belastingvordering per 31 december 2008 bedraagt 23.387 euro en bestaat uit de volgende onderdelen: n voor 5.935 euro uit te verrekenen verliezen; n voor 17.452 euro uit tijdelijke waarderingsverschillen.

Het verloop in de vordering kan als volgt worden gespecificeerd:

a. Te verrekenen verliezen De latente belastingvordering uit hoofde van te verrekenen verliezen betreft de waardering van het restant te verrekenen verlies uit 2005 en het verlies van 2008. De verwachting is dat deze verliezen in de periode 2009 tot en met 2012 verrekend kunnen worden. Het deel van deze vordering dat vermoedelijk binnen één jaar verrekenbaar zal zijn bedraagt 1.329 euro.

Af: Realisatie tijdelijke waarderings verschillen in 2008 Bij: Jaarschijf 2014 Oprenting latente belastingvordering Nieuwe tijdelijke verschillen 2008 Toename verrekenbare verliezen Herrekening waarderings- en tariefsverschillen

b. Tijdelijke waarderingsverschillen Dit deel van de belastinglatentie is hoofdzakelijk ontstaan als gevolg van de verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van de activa en passiva in de openingsbalans per 1 januari 1998, het moment waarop EPZ belastingplichtig werd. Deze waarderingsverschillen, die met name terug te voeren zijn op de materiële vaste activa en de voorzieningen, vallen vrij gedurende de levensduur van de activa dan wel de looptijd van de voorzieningen. Het deel van de tijdelijke verschillen dat als vordering is opgenomen, is berekend op basis van de geprognosticeerde fiscale resultaten in de periode 2009 tot en met 2014, zijnde twee bedrijfsplancycli (in 2007: 2008 t/m 2013). Het deel van deze vordering dat vermoedelijk binnen één jaar verrekenbaar zal zijn, bedraagt 4.279 euro. De latente belastingvordering is gewaardeerd tegen contante waarde waarbij een rekenrente van 3 procent is gehanteerd. De nominale waarde van de totale vordering per 31 december 2008 bedraagt 25.423 euro. Het effect van de waarderingsverschillen die ná 2014 vrijvallen (72,3 miljoen euro), is niet gewaardeerd.

32

Stand per 1 januari 2008 (x 1.000 euro)



21.506

4.782 611 645 218 5.128

-4.782

61

6.663

Stand per 31 december 2008

23.387

Overige vorderingen (x 1.000 euro)

Totaal

< 1 jaar

1-5 jaar

Depot inzake Windturbinepark 7.162 1.127 6.035 In verband met de financiering van het windturbinepark wordt een depot aangehouden. Uit dit depot worden de rente en aflossingen betaald. Op het depot wordt een rentepercentage van gemiddeld 3,56 procent ontvangen.

Van alle markten thuis

Tonny Jobse, Ilse Dutoya, Hans Bugter, Jeroen van Gent en Monique Linger ruimen het oude bezoekerscentrum op om plaats te maken voor een spiksplinternieuwe

33

Economie Toelichting op de balans

B.3 Liquide middelen

B.1 Voorraden (x 1.000 euro)



2008

2007

Splijtstoffen 26.852 23.691 Fossiele brandstoffen 9.805 13.865 Slijtdelen (na aftrek voorziening incourant) 2.218 2.061 Hulpstoffen 133 171 39.008 39.788 Van de voorraad splijtstoffen heeft 12,2 miljoen euro betrekking op vooruitbetalingen op nog niet geleverde splijtstofelementen (2007: 2,6 miljoen euro). De berekening van de voorziening incourant van de slijtdelen wordt bepaald door een gestaffelde berekening waarbij rekening is gehouden met het mutatieverloop. In 2008 is 44 duizend euro gedoteerd. De voorraad splijtstoffen is afgewaardeerd met de waarde van de toekomstige restkern ad 14,4 miljoen euro, welke niet gerealiseerd zal kunnen worden (2007: 14,1 miljoen euro).

B.2 Vorderingen (x 1.000 euro)

2008

2007

Vorderingen op verbonden partijen 62.368 8.088 Belastingen en sociale verzekeringen: n vennootschapsbelasting 3.269 7.286 n overige belastingen en premies sociale verzekeringen 642 575 Overige vorderingen 5.352 5.546

71.631 21.495

Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan één jaar. Onder de overige vorderingen is een claim op Landsbanki opgenomen voor 25,5 miljoen euro. Hierop is een voorziening in mindering gebracht voor hetzelfde bedrag. De vorderingen op verbonden partijen bestaan onder andere uit een tweetal deposito’s van 25 miljoen euro, die zijn uitgezet bij DELTA N.V. en Essent N.V. De looptijd bedraagt één maand. Over de vorderingen wordt een marktconforme rente vergoed.

34

Hiervan is ultimo 2008 145 miljoen euro op deposito en Medium Term Notes uitgezet bij financiële instellingen. Alle uitzettingen hebben een looptijd korter dan één jaar. Ter fixering van de rente op middellange termijn (3-5 jaar) zijn er interest rate swaps afgesloten bij gerenommeerde Nederlandse banken. Deze hebben een nominale omvang van 155 miljoen euro. Tegenover de per jaar te ontvangen vaste rente, die correspondeert met de afgesloten looptijd, staat de per kwartaal te betalen 3 maands euribor-rente. Interestrisico’s (x 1.000.000 euro)

Nominale Ongerealiseerd Looptijd Looptijd waarde resultaat < 1 jaar 1-5 jaar

31 december 2008 Renteswaps

155

2,3

50

105

31 december 2007 Renteswaps

230

-1,2

75

155

C. Eigen vermogen (x 1.000 euro)

Het maatschappelijk kapitaal van de onderneming bedroeg per 31 december 2008, evenals in 2007, 25 miljoen euro, verdeeld in 25.000 gewone aandelen van elk 1.000 euro. Geplaatst en volgestort zijn 12.708 aandelen (2007 idem). Het verloop van het eigen vermogen over 2008 is als volgt: Stand 1 januari 2007

C.1 Geplaatst kapitaal 12.708

C.2 Statutaire reserve 5.443

Mutaties 2007: winst over het boekjaar n dividenduitkering Stand 31 december 2007

- - 12.708

Mutaties 2008: n winst over het boekjaar n (interim)dividend-uitkering Stand 31 december 2008

- - 12.708

n



C.3 C.4 Overige reserves Onverdeelde winst

Totaal

5.500

36.940

60.591

- -

- -

26.195 -36.940

26.195 -36.940

5.443

5.500

26.195

49.846

- - 5.443

- -4.184 1.316

3.972 -26.195 3.972





3.972 -30.379



23.439



In 2008 is een interim-dividend uitgekeerd voor een bedrag van 4.184 euro. Door de Directie is voorgesteld om de onverdeelde winst over het boekjaar 2008 van 3.972.000 euro toe te voegen aan de overige reserves.

35

Economie Toelichting op de balans

D. Voorzieningen

(x 1.000 euro) D.1 Voorziening amovering conventionele eenheden

Stand per 1 januari 2008 3.116

Dotaties 2008 93

Onttrekking 2008 -

Saldo per 31 dec. 2008 3.209

D.2

Voorziening voor sociale verplichtingen

D.3

Voorziening voor restkern bij eindstop kerncentrale

D.4

Voorziening amovering kerncentrale

157.923

13.724

-

171.647

D.5

Voorziening voor opwerkings- en opslagkosten

220.763

45.673

-35.935

230.501

4.581 397.080

386 60.398

-1.448 -38.541

3.519

D.6 Voorziening personeelsbeloningen Totaal

630

-2

-400

228

10.067

524

-758

9.833



418.937

Van het totaalbedrag aan voorzieningen zal circa 20 miljoen euro binnen een jaar worden afgewikkeld en circa 150 miljoen euro binnen vijf jaar. Het restant heeft een langlopend karakter van meer dan vijf jaar. D.1 Voorziening voor amovering conventionele eenheden Deze voorziening is bestemd om in de toekomst de amovering van de dan buiten bedrijf gestelde conventionele eenheden te kunnen bekostigen. De kosten van amovering van de conventionele eenheden worden jaarlijks geschat. Ultimo 2008 bedragen de amoveringskosten naar schatting 5 miljoen euro (evenals ultimo 2007). Amovering wordt vooralsnog niet eerder voorzien dan voor 2023. De verwachte uitgaven in 2023 zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3 procent. De dotatie als gevolg van oprenting bedraagt 0,1 miljoen euro. D.2 Voorziening voor sociale verplichtingen Onder deze voorziening is opgenomen de contante waarde van de verplichting voor het werkgeversaandeel van de premie ziektekosten voor postactieve personeelsleden en weduwen van personeelsleden alsmede de contante waarde van de verplichting aan de medewerkers. De verwachte uitgaven zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3 procent.

36

D.3 Voorziening voor restkern bij eindstop kerncentrale De onderneming heeft de verplichting om de kosten te dekken van de laatste splijtstoflading welke bij beëindiging van de levensduur van de kernenergie-eenheid nog in de kern van de reactor aanwezig zal zijn. Hiertoe is een voorziening gevormd. Deze is gebaseerd op de ultimo 2008 bekende splijtstofkosten met betrekking tot de laatste splijtstoflading, welke is bepaald als de contante waarde met een rekenrente van 3 procent van de geraamde bedragen voor toekomstige opwerkings- en opslagkosten. De dotatie als gevolg van oprenting bedraagt 0,3 miljoen euro.

D.4 Voorziening voor amovering kerncentrale De voorziening voor amovering is zodanig opgebouwd dat – overeenkomstig de afspraken met de Rijksoverheid in het Convenant kerncentrale 2034 – amovering van de kernenergie-eenheid kan plaatsvinden direct nadat de exploitatie is beëindigd (in 2034). Een actualisatie van de studie van de kosten van amovering van de kerncentrale is in 2006 voor het laatst uitgevoerd. De eerstvolgende actualisatie wordt in 2010 verwacht. Op grond van de uitgevoerde studie bedragen de verwachte uiteindelijke amoveringskosten (het doelvermogen) thans 359 miljoen euro (2007: 341 miljoen euro). De voorziening is tevens contant gemaakt. De hierbij gehanteerde rekenrente bedraagt 3 procent. De dotatie als gevolg van oprenting bedraagt 4,8 miljoen euro. Voornoemde studie van de kosten van amovering van de kerncentrale wordt periodiek uitgevoerd. Zolang de kernenergieeenheid in productie blijft, wordt in de periode tussen twee studies de Voorziening amovering kerncentrale jaarlijks middels prijsindexatie aangepast aan de vigerende prijsontwikkelingen.

Samen hart voor valken

Perry Quist en Cees Lavooij hebben oog voor de slechtvalken in en rond de schoorsteen van de kolencentrale

37

Economie Toelichting op de balans

D.5 Voorziening voor opwerkings- en opslagkosten Deze voorziening is gevormd in het kader van de huidige bestaande verplichtingen en is bepaald als de contante waarde met een rekenrente van 3 procent van de geraamde bedragen voor de toekomstige opwerkings- en opslagkosten verminderd met de geschatte contante waarde van de in de toekomst vrijkomende restproducten en het saldo van de betaalde, respectievelijk ontvangen bedragen. Deze voorziening omvat tevens de nog te betalen kosten voor verwerking, transport en opslag van laag- en middelradioactief afval eveneens tegen de contante waarde. In 2008 is 36 miljoen euro aan uitgaven geboekt ten laste van de voorziening. De dotatie als gevolg van oprenting bedraagt 6,8 miljoen euro. D.6 Voorziening personeelsbeloningen Onder deze voorziening zijn de verplichtingen opgenomen met betrekking tot jubileumuitkeringen en uitkeringen als gevolg van einde dienstverband, rekening houdend met de blijfkans. Daarnaast wordt onder deze post een voorziening voor te betalen ziekengeld opgenomen, wanneer er sprake is van meer dan twee jaar ziekte (per ultimo 2008 is dit niet het geval). De verwachte uitgaven zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3 procent. De dotatie als gevolg van oprenting bedraagt 0,1 miljoen euro.

E. Langlopende schulden

De langlopende schulden hebben betrekking op de leaseverplichtingen die zijn ontstaan uit de sale & leaseback van het windmolenpark. (x 1.000 euro) Totaal Aflossingsverplichting > 1 jaar < 5 jaar > 5 jaar Financiële leasing

6.032

6.032

0

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Investeringen In december 2008 is EPZ investeringsverplichtingen aangegaan ten bedrage van 20,8 miljoen euro. Stranded costs (Niet Markt Conforme kosten) Op 1 januari 2001 is de ‘Overgangswet elektriciteitsproductiesector’ in werking getreden. In artikel 2 van de wet is opgenomen dat de Nederlandse productiebedrijven gezamenlijk aansprakelijk zijn voor de kosten voort­vloeiend uit, onder andere, overeenkomsten tot invoer van elektriciteit en gas die door NEA (voor­ heen SEP) zijn gesloten. De verdeling van deze kosten, hierna stranded costs genoemd, over de productiebedrijven dient te geschieden in de verhouding zoals destijds aangegeven door de commissie Herkströter, hetgeen voor EPZ een aandeel betekent van 28,5 procent. In de afgelopen jaren zijn deze stranded costs in belangrijke mate afgewikkeld, onder meer door de afkoop van de importcontracten voor de levering van elektriciteit. In 2008 zijn er geen contracten afgewikkeld. Wel is in 2008 van NEA dividend ontvangen voor een bedrag van 6,8 miljoen. Rekening houdend met het resterend eigen vermogen van NEA is besloten om het bestaande beleid te continueren en geen voorziening te treffen voor de stranded costs. Lease-contracten Naast twee bestelauto’s zijn ten behoeve van het personeel veertien auto-lease-contracten afgesloten. De looptijd hiervan is drie tot vijf jaar. Het totaal van de leaseverplichting is per 31 december 2008 417.000 euro, waarvan n <1 jaar 183.000 euro; n >1 jaar 234.000 euro.

Overig De looptijd van deze lease bedraagt vanaf 2003 8,5 jaar en de rente bedraagt 2,96 procent. Het kortlopende deel van de verplichting is opgenomen onder de kortlopende schulden en bedraagt 1.127 duizend euro.

F. Kortlopende schulden

(x 1.000 euro) Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Schulden aan verbonden partijen Belastingen en sociale verzekeringen Overige schulden 38

2008

2007

6 8.253 17.628 4.016 11.818

8.642 20.350 2.256 10.285

41.721 41.533 Alle schulden hebben een looptijd korter dan één jaar.

Nucleaire voorzieningen B.V. NEA (voorheen SEP) claimt bij EPZ in het verleden teveel te hebben bijgedragen aan de voorziening amovering kerncentrale en de voorziening restkern bij eindstop kerncentrale. In 2009 is een arbitrageprocedure gestart. EPZ heeft voor deze materiële claim geen voorziening gevormd.

Toelichting op de winst- en verliesrekening

5. Toelichting op de winst- en verliesrekening (x 1.000 euro)

G.1 Tolling opbrengsten

I. Financiële baten en lasten

De omzet wordt geheel in Nederland gerealiseerd en heeft betrekking op de vergoeding voor de beschikbaarheid van de productiecapaciteit en een vergoeding voor de levering van elektrische energie aan de tollers. De vergoedingenstructuur, die is geregeld in een tolling agreement, heeft een marktconform karakter.

Dividend uit niet op nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen

H.3 Salarissen en sociale lasten

De totale personeelskosten inclusief sociale lasten bedroegen in het boekjaar 34,7 miljoen euro. De specificatie is als volgt: Salarissen

2008 27.057

25.784

Sociale lasten

1.712

1.500

Pensioenlasten

3.784

3.579

De overige bedrijfskosten betreffen met name de dotaties aan de voorzieningen, verzekeringskosten en kosten van onroerendzaakbelastingen en heffingen. Overeenkomstig art. 382a lid 1 BW 2 titel 9 melden wij dat de volgende bedragen aan accountantshonoraria zijn toegerekend:

64.500

90.500

Andere controleopdrachten door PwC Accountants

73.100

82.600

1.050

1.700

138.650

174.800

Het totaal bedraagt

8.910

8.256

Rentelasten

-12.172

-12.359

- 3.674

-84



-1.337

Het toepasselijke vpb-tarief bedraagt 25,5 procent. De belastingdruk voor EPZ is door diverse factoren lager, wat resulteert in een belastingbate van 1,9 miljoen euro bij een positief commercieel resultaat van 2,1 miljoen euro. Het commerciële resultaat vóór belastingen bedraagt 2,1 miljoen euro. De fiscale correcties uit hoofde van waarderingsverschillen van activa en voorzieningen bedragen in totaal 16,1 miljoen euro, zodat het fiscale resultaat op -/- 14 miljoen euro uitkomt. Hiervan heeft 6,9 miljoen euro betrekking op dividend, waarvoor de deelnemingsvrijstelling van toepassing is en dat derhalve niet is belast. Dit resulteert in een belastbaar resultaat van -/- 20,9 miljoen euro. De verwachting is dat dit volledig kan worden verrekend met toekomstige fiscale winsten. De toename van de te verrekenen verliezen resulteert in een belastingbate voor 2008 van 1.881 duizend euro. Dit bedrag is toegevoegd aan de latente belastingvordering. Een specificatie van deze mutatie is opgenomen bij de toelichting op de financiële vaste activa.

2007

Jaarrekeningcontrole door PwC Accountants

Andere niet-controlediensten door overig PwC netwerk

2.850

J. Belastingen

H.5 Overige bedrijfskosten

2008

6.936





Overige personeelskosten 2.165 2.525 34.718 33.388 Het gemiddelde aantal arbeidsplaatsen (in fte’s) in 2008 bedroeg 463 (2007: 458), hiervan zijn er nul werkzaam in het buitenland (2007: 0).



2007

Rentebaten Waardevermindering financiële activa

2007

2008

39

Economie Toelichting op de winst- en verliesrekening

K. Buitengewone lasten

De buitengewone last ad 25,5 miljoen euro heeft betrekking op de getroffen voorziening voor een tweetal IJslandse deposito’s inclusief 0,5 miljoen euro rente. Het belastingeffect hiervan is 6 miljoen euro. Vanwege de incidentele aard en omvang is deze last niet als resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening gepresenteerd.

Verbonden partijen

Onderstaand zijn de transacties tussen EPZ en haar verbonden partijen opgenomen. De meeste transacties met verbonden partijen vloeien voort uit de tolling overeenkomst. (x 1.000 euro) Omzet Delta Energy B.V. Essent Energy Trading B.V. Totaal Rentebaten Delta N.V. Essent N.V. Totaal

2008

2007

131.732 132.167

105.337 104.837

263.899

210.174

20 18

-

38

-

Overheidssubsidies

EPZ heeft in 2008 voor Milieukwaliteit Elektriciteits Productie een bedrag ontvangen van 17,4 miljoen euro (2007: 11,0 miljoen). De subsidie is evenals in 2007 voor 65 procent verrekend met de gefactureerde vergoeding aan de tollers voor de levering van elektrische energie en heeft per saldo 6,1 miljoen euro (2007: 3,9 miljoen euro) resultaat effect.

Bezoldiging bestuurders

Overeenkomstig art. 383 lid 1 BW 2 titel 9, wordt de opgave inzake de bezoldiging van de bestuurders achterwege gelaten.

40

OVERIGE GEGEVENS

41

Overig Accountantsverklaring

Voorstel tot winstbestemming Conform artikel 24, lid 8 van de statuten van de vennootschap staat de winst ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. De directie stelt voor de winst van 3,97 miljoen euro toe te voegen aan de overige reserves.

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 22 tot en met 40 opgenomen jaarrekening 2008 van N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ te Borssele bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de winst- en verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

42

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen

maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de directie van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Arnhem, 20 maart 2009 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door drs. J. van Hoof RA

Collegiaal een toontje hoger

Dave Vreeke, Frank de Bok en Bart Goedemondt denken erover collegiaal muziek te maken. Natuurlijk elektrisch versterkt

43

Overig Verklaring afkortingen

Verklaring afkortingen ALARA Arbo CAO COVRA HABOG INES ISO MEP Endex EPZ GfS GKE GKN IAEA KSG NEA OSART Sep VCA VGB WANO CO2 NOx SO2

44

As low as reasonably achievable Arbeidsomstandigheden Collectieve Arbeidsovereenkomst Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval NV Hoogradioactief Afval Behandelings- en Opslag Gebouw International Nuclear Event Scale Het primaire doel van de INES-schaal is om een betere begripsvorming en communicatie mogelijk te maken van het veiligheidsbelang van storingen bij nucleaire installaties. Storingen worden op basis van het veiligheidsbelang ingedeeld op een van de zeven niveau’s van de schaal. De hoogste niveau’s (4-7) worden aangeduid als ongelukken (accidents), de lagere niveau’s (1-3) worden aangeduid als incidenten. Storingen zonder veiligheidssignificantie worden afwijkingen (deviations) genoemd en onder de schaal ingedeeld in INES=0 (below scale). Niet veiligheids relevante storingen vallen buiten de schaal (out of scale). International Standards Organization Milieukwaliteit ElektriciteitsProductie European Energy Derivatives Exchange NV NV Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Neder­land Gesellschaft für Simula­tor­schulung mbH NV Gemeen­schap­pelijk Kolenbu­reau Elektrici­teits pro­duk­tie­bedrijven NV Gemeenschappelijke Kernenergiecentrale Nederland International Atomic Energy Agency Kraftwerk-Simu­lator-Gesellschaft mbH BV Nederlands Elektriciteit Administratiekantoor Operational Safety Review Team NV Samenwerkende elektriciteits-produktiebe­drijven Veiligheid Checklist Aannemers Technische Vereinigung der Grosskraftwerksbetreiber E.V. World Association of Nuclear Operators Kooldioxide Stikstofoxiden Zwaveldioxide

Bq W KW MW KWh MWh GWh GNm3 ton Kton Mton mSv

Becquerel (een­heid van radio­activiteit) Watt (eenheid van vermogen) Kilowatt = 1000 W Megawatt = 1000 kW Kilowattuur (de geleverde arbeid van 1 kW gedu­rende een uur) Megawattuur = 1000 kWh Gigawattuur = 1000 MWh Groninger Normaal kubieke meter 1000 kg Kiloton = 1000 ton Megaton = 1000 kiloton MilliSievert = 0,001 sievert

jaarverslag 2008

Colofon Teksten en productie Afdeling In- en Externe Communicatie EPZ Zuid-West 3 Communicatie, Krimpen aan den IJssel Fotografie Ruden Riemens, Middelburg Vormgeving & illustraties Chris Cras Reclame, Lekkerkerk Drukwerk Drukkerij Goos bv, Ouderkerk aan den IJssel

Zeedijk 32, 4454 PM Borssele Postbus 130, 4380 AC Vlissingen Telefoon 0113 - 356 000 E-mail: [email protected] Website: www.epz.nl