Jaargang 5-3. Ouderblad Johan de Witt-gymnasium. Incognita

Jaargang 5-3

Ouderblad Johan de Witt-gymnasium

Terra Incognita Wie gaat er mee... Inspirerende taal

Verrijking van je wereld(beeld)

studiekeuze

Rondje Europa Hoezo Rousseau! Op bezoek

Van de redactie Aperta / editorial

Nieuwsgierige ouders? Voor u ligt JOHAN 5-3 met als thema Terra Incognita. Dit is de laatste JOHAN van het schooljaar 2014-2015. Dit is – onder dankzegging voor de lange staat van dienst en inzet – ook de laatste JOHAN voor een onzer redactieleden, Judith; haar zoon heeft eindexamen gedaan. Wanneer u deze JOHAN voor u heeft, hangt zijn tas in de top van de vlaggenmast. Ook hij gaat terra incognita verkennen: een nieuwe studie, een nieuwe stad, een nieuwe fase in zijn leven. Terra incognita ook voor de leerlingen uit de derde, vierde en vijfde klas: leest u vooral de verslagen van de schoolreizen naar Vlaanderen, Berlijn, Parijs, Londen én Rome! Misschien niet voor elke leerling even onbekend, wellicht hebben zij de verschillende steden al eens bezocht. Maar als schoolreis – met medeleerlingen en zonder ouders – is het toch nieuw. En vooral spannend en leuk! Leest u ook de bijdrage van de vakgroep aardrijkskunde: met een stuk geschiedenis, over hoe Terra Incognita in kaart is gebracht en hoe het wereldbeeld er eeuwen geleden uitzag. Met een stuk vorming van ons kroost: het belang van het vak voor het begrijpen van de wereld van nu. Onze kinderen nemen die wetenschap mee om hun eigen terra incognita te onderzoeken, hun blanco toekomst die slechts ten dele te plannen valt. Welke profielkeuze moet ik maken, welke studie kies ik als vervolgopleiding? Maar een goede voorbereiding is het halve werk. En een goede voorbereiding kunnen ze krijgen op het Johan de Witt-gymnasium.

Burg. de Raadtsingel 89 3311 JG Dordrecht Telefoon 078 613 39 66 Telefax 078 631 09 38 E-mail [email protected] www.veldlaw.nl

Aperta: ‘Openheid van zaken. En dat in het Latijn. Van het werkwoord aperire het voltooide passieve deelwoord: apertus. En dan natuurlijk in het onzijdig meervoud. Geniaal.’ Citaat: M. de Hoon. Samen met P. Barendregt initiatiefnemer van Aperta (1994). Vanaf jaargang 2010 JOHAN.

Had u, toen u zelf nog een tiener was, het ooit voor mogelijk gehouden een cursus filosofie te zullen volgen, op het gymnasium waar uw kind op school zit? Heeft u, werkzaam in een heel andere tak van sport, ooit gedacht aan een rol voor uzelf in – bijvoorbeeld – de redactie van een ouderblad met een oplage van bijna 1000 stuks? Tekent u grappige cartoons, die niemand eigenlijk ooit ziet? Wij hebben vacatures voor nieuwsgierige ouders, die graag hun eigen terra incognita ontdekken! En wij dagen u uit: ‘to boldly go where no one has gone before’ (Captain Picard, Startrek). Niet alles in deze JOHAN is onbekend. Wij hebben natuurlijk onze vaste columnisten, onze vaste rubrieken, maar elke editie is weer een uitdaging, een terra incognita voor de redactie. Wij hopen ook ú weer te verrassen en u al lezende een beetje meer inzicht te verschaffen in het bekende terrein voor uw kind, dat vijf dagen per week de school binnenstapt. Maar nu even niet… Een heel mooie vakantie voor iedereen. En veel leesplezier! De redactie, Caroline van Harskamp, Judith Houmes-Laan, Liene Jouwsma, Dymphina Klein, Robin Lassche, Joop Roovers 3

Van de rector

Inhoud

16

3

Aperta/editorial: Nieuwsgierige ouders?

5

Van de rector: Grenzen verleggen

School en… 7

studiekeuze

Oudervereniging: van de voorzitter: Onbekend terrein

Studium Generale:

39

Op bezoek bij Aphrodite

55

Hoezo Rousseau?!

Informatief 9

31 romereis

Wijs in Onderwijs: aardrijkskunde verrijkt

op bezoek bij aphrodite

Studiekeuze: verkennen, verdiepen, beslissen

26

De maatschappelijke stage bewijst zijn waarde

15

Meestercabaretier over taal inspirerend

25

Gymnasiale Quiz 2015

31

Dagboek van de Romereis 2015

48

Rondje Europa: logboek van de schoolreizen

Mensen 34

De Reünist: Roland Gerritsen van der Hoop

42

Document docent: JOHAN & meneer De Gelder

Columns 22

Ouder en wijzer: When in Rome…

46

Palimpsest: De vreselijke wending der dingen

58

Contumelia: Hoi piepeloi! Wie gaat er mee...

Varia

42

interview

Weer een fantastisch thema voor deze editie van JOHAN: Terra Incognita. Voor een geograaf als ik kan het bijna niet mooier. Als docent sprak het mij tijdens de aardrijkskundelessen het meest aan mijn leerlingen mee te nemen naar verre oorden, helaas wel alleen figuurlijk. Laten zien dat er meer is dan de eigen straat, wijk of stad. Dat zicht op de andere werelden roept relativering van en waardering voor je eigen omgeving op. Als klein jongetje kon ik uren in atlassen bladeren. Wegdromen in werelden waarvan ik op dat moment alleen maar kaartbladen voor mijn neus had. Die tic is overigens nooit helemaal overgegaan. De verzameling atlassen breidt zich thuis nog steeds uit en de boekenplanken buigen al aardig door. Jammer genoeg gun ik mijzelf niet meer alle tijd van de wereld om er in te gaan rondneuzen.

je wereld(beeld) 16

Reportages

39

Grenzen verleggen

4

Inhoudsopgave

6

Colofon en oproep voor adverteerders

25

OPROEP voor ‘Beste JOHAN’

Later verslond ik reisverhalen en romans met exotische tintjes. Bruce Chatwin was wel mijn favoriet. Naar Patagonië: ik wil nog steeds een keer zelf de belevenissen van Bruce ervaren. Heeft die atlassen-tic er dan toe geleid dat ik veel heb gereisd? Dat valt nog behoorlijk tegen. Europa heb ik redelijk uitgebreid ontdekt, van IJsland tot Griekenland, van Moskou tot Lissabon. New York, Chicago en Peking waren geweldig. Echt rondtrekken in meer exotische omgevingen van mijn atlasfantasieën is er nooit van gekomen. Wat dat betreft kijk ik wel met enige mate van jaloezie naar veel van onze (oud-)leerlingen en jonge collega’s die met veel meer gemak en onbevangenheid na hun middelbare schooltijd of tijdens hun studie verre reizen maken, backpackend of anderszins. Ik kan de wirwar van de op een wereldkaart ingetekende reisroutes van mijn peetzoon al niet meer ontwarren. Toch meen ik te mogen stellen dat mijn hobby mij een open houding naar de rest van de wereld verschafte en mij deed beseffen dat nieuwsgierigheid naar andere werelden en culturen enorm verrijkend werkt. Dat wens ik onze huidige leerlingen in ieder geval ook toe. Goed, atlassen zijn wellicht niet meer helemaal van deze tijd. Het internet heeft die rol voor een groot deel overgenomen.

‘nieuwsgierigheid werkt verrijkend’

Dan is het toch goed dat er een vak als aardrijkskunde bestaat. Een beetje structuur in ieders verkenning van de wereld kan geen kwaad. In deze JOHAN leest u meer over hoe onze collega’s dit belangrijkste (!) schoolvak invulling geven. Excuseert u mij voor het uitroepteken in de vorige zin: een persoonlijke opvatting. J.A. Dekker, rector

5

Van de voorzitter

COLOFON Jaargang 5, nummer 3 juli 2015

Over JOHAN

Verschijnt drie keer per schooljaar

JOHAN wordt vervaardigd door ouders van leerlingen van het Johan de Witt-gymnasium. Het blad is schoolgerelateerd, wordt geïnitieerd door en opereert onder auspiciën van de Oudervereniging.

Redactie Judith Houmes-Laan (tevens coördinator en financiën) Caroline van Harskamp (tevens advertentiewerving en fotografie) Robin Lassche (tevens redigeerwerk) Dymphina Klein (tevens redigeerwerk en fotografie) Liene Jouwsma (vormgeving, beeldbewerking en advertentieopmaak) Joop Roovers (tevens eindredacteur)

Met bijdragen van Niesje de Lange/Paulien Loos/Aimée Pelle/Lotte van den Brink, J.A. Dekker, Loet van den Elsen/Brammert Habing/ Max van der Klooster, Roland Gerritsen van der Hoop, L. van der Held, Marieke Hoekstra/Marco Stehouwer/Melanie van der Will, M. de Hoon, Myra Kleiweg de Zwaan, J.W. Koch, F. Kooijman, D. de Lange, M. Ras, Robert Roijackers, Rianne Scheerhoorn, Michael van der Spek

Oudervereniging

Onbekend terrein Realiseert u zich wel eens dat wij ouders meestal een vrij routineus dagelijks bestaan om ons heen geconstrueerd hebben? Werk, dagelijks huishouden en hobby’s zijn meestal wel uitgebalanceerd. De inboedel verandert nauwelijks meer. We lezen al jaren dezelfde kranten en tijdschriften. Goede kans dat de dag van morgen weinig verassingen gaat opleveren. Of komt er toch zo nu en dan eens iets nieuws op tafel?

Het blad heeft primair tot doel ouders en verzorgers van JdWleerlingen nauwer te betrekken bij de school en te informeren over het reilen en zeilen op en rond school, beschouwd vanuit een ouderperspectief en met de intentie een blad voor de gehele school te zijn.

Hoe anders is dat voor onze jeugd. Zij worden voortdurend uitgedaagd om nieuwe paden te bewandelen. Zo doen ze ervaring op. Zij zitten in de boeiende fase van het leven waarin leren voorop staat. En leren doen ze door te exploreren: telkens weer nieuwe lesstof, nieuwe vrienden in de klas of in het sportteam en niet te vergeten hun amoureuze relaties. Hun wereld is voor hen niet alleen vaak onbekend, maar verandert ook nog razendsnel.

Het blad wordt verspreid onder ouders, (oud-) personeel en overige betrokkenen, alsook in digitale vorm op de site van het Johan de Witt-gymnasium voor reünisten en andere geïnteresseerden.

Met dank aan B. Akkerhuis, P. Barendregt, K. Bos, Rody van den Bosch, Patrick Brill, E. Conradie, Ilse van Donkelaar, Fons van den Elsen, Sylvia Erlings, Daphne Fahrner, Sarah Hoekstra, Maral Kazikan, D. de Kloe, D. Koenen, M. van Pelt, Femke Ruitenberg, Rianne Scheerhoorn, Babette Schellekens, A. Sebregts, Krista Snater, Franciska Sprong, Jetske van Veen, K. Vos, M. Vos-van Eijsden, Thijs Weidenaar, L. de Zeeuw, J. Zwartbol

Inzenden Iedereen wordt van harte uitgenodigd tot het insturen van kopij. Ook suggesties voor artikelen en andere tips zijn welkom. Kopij wordt getoetst op plaatsbaarheid. De volgende JOHAN verschijnt in week 51, 2015. Sluitingsdatum kopij: 23 oktober 2015.

Druk & distributie Drukkerij Van Gogh Zwijndrecht SSKW Dordrecht Grootverzet Fietskoeriers Dordrecht

Correspondentieadres Redactie JOHAN p/a Oranjepark 11 3311 LP Dordrecht e-mail: [email protected]

6 Ouderblad JdW-gymnasium

Adverteren De productie van JOHAN in de vorm en het formaat zoals u deze nu inziet, wordt mede mogelijk gemaakt door de adverteerders. En het is u waarschijnlijk al opgevallen, de redactie streeft naar een goed samenspel tussen reclame-uitingen en beelden tekstitems. Liever een stijlvolle paginavullende advertentie, dan een pagina vol kleine ‘postzegeladvertenties’. Als deze visie u aanspreekt en u wilt tot de groep van adverteerders gaan behoren, maar niet over passend

advertentiemateriaal beschikt, dan voorziet de redactie van JOHAN daarin: de vormgeving verzorgen wij voor u. Kosteloos!* De meeste advertenties in deze JOHAN zijn daar een voorbeeld van. Tarieven vanaf euro 125,00. Wenst u meer informatie, of overweegt u deelname? stuur een berichtje aan [email protected] … en de redactie neemt contact met u op. * Vraag naar de voorwaarden.

Reken erop dat uw advertentie gezien wordt!

De eindexaminandi gaan binnenkort het huis verlaten, beginnen een studie in een nieuwe stad, sommigen gaan misschien wel een jaartje reizen. Bedenk eens hoeveel energie dat kost. Zou u dat nog volhouden? Hoe gaat uw vakantie eruit zien? Wekenlang in dezelfde tuinstoel in de zon of gaat u energiek op ontdekkingsreis naar onbekende bestemmingen? En willen de kinderen misschien zelf op pad zonder ouders? Herinnert u zich nog hoe spannend dat ooit voor uzelf was? Eerst geld verdienen met een vakantiebaantje en dan maar hopen dat je er financieel uitkomt in verre oorden, waar je de taal niet spreekt. Wij leven in een tijd van uitdagingen. Lekker nietsdoen (‘chillen’, zeggen onze kinderen) is niet meer stoer. Extreme dingen geven pas status. Dus gaan we bergbeklimmen, paragliden of op survivaltocht. Vroeger was vakantie bestemd om uit te rusten, maar tegenwoordig juist om iets heel anders te doen dan gewoonlijk en nieuwe dingen te proberen. En werkelijk, je komt er fysiek uitgeput van thuis, maar mentaal helemaal opgeknapt. Mijn dochters gingen in de zomervakanties met klasgenoten drie weken naar een taalcursus in Frankrijk of Engeland. Ze hebben het geweldig gehad en veel geleerd. Met allemaal gemotiveerde leeftijdgenoten die wat extra’s willen leren en daar hun vakantie wel voor willen gebruiken, gaat leren immers snel. Bedaagde ouders, spring er eens uit, bewandel nieuwe wegen en probeer eens wat anders. Doe eens een cursus in de vakantie. Maakt niet uit wat: zeilen, golfen, bridgen, schilderen, fotografie of een taal- en cultuurcursus via internet. Het levert enorm veel positieve energie op en je hebt het gevoel dat je ook echt wat bereikt hebt. Het leukste is natuurlijk om dat samen met onbekende mensen te doen, die dezelfde interesse blijken te hebben of juist met het hele gezin. Goede kans dat uw kinderen veel sneller vooruitgang boeken dan uzelf. Dat is namelijk wat onze kinderen dagelijks doen: samen onbekend terrein verkennen en je ziet ze er in groeien en volwassen worden. Men leert immers veel van elkaar.

‘iets anders doen en dingen proberen’

|>

7

Wijs in Onderwijs | Informatief

>|

En als het er in de komende vakantie niet van komt: ‘ons’ Studium Generale zal u in het nieuwe seizoen weer een aantal boeiende cursussen aanbieden, speciaal interessant voor ouders van gymnasiumleerlingen. Bovendien ontmoet u daar weer andere ouders van onze leerlingen. Een aanrader! Alle rijkdom en verworvenheden om ons heen zijn te danken aan mensen die nieuwsgierig waren, durf toonden, eropuit trokken en in staat waren met de opgedane nieuwe ervaringen iets nuttigs tot stand te brengen. Dat geldt voor ontdekkingsreizen, de industriële revolutie en in de moderne tijd de slimme ontwikkelingen in digitalisering, automatisering en communicatiemiddelen. Exploreren levert dus veel op. Nieuwsgierigheid is in mijn ogen een heel goede eigenschap. Durf maar onbekende paden te betreden. Niet zelden kom je dan mensen tegen die hetzelfde proberen en samen sta je sterk.

Wijs in Onderwijs Over vak & onderwijs Tekst F. Kooijman

Het vak- en onderwijsaanbod op een middelbare school is constant in beweging. Natuurlijk worden de leerlingen en ouders van onze school goed geïnformeerd door de schoolleiding en docenten, maar het hele proces rondom die ontwikkelingen blijft vaak wat onderbelicht. Vanuit het ouderblad willen we juist aandacht besteden aan de achtergronden hiervan en een vak op een andere manier voor het voetlicht brengen. Ditmaal aardrijkskunde.

Wat de Oudervereniging betreft: het afgelopen jaar hebben veel enthousiaste ouders zich aangemeld voor het Ouderbestuur en de JOHAN-redactie. Ook zijn er ouders die zelf initiatief genomen hebben en zich inzetten voor onze school met goede originele ideeën voor diverse nieuwe projecten. Zo slaan wij samen nieuwe wegen in. De betrokkenheid van de ouders bij het JdW is groot, zeker in vergelijking met andere scholen. De jaarvergadering in november werd ongekend druk bezocht. Via de financiële bijdrage aan de Oudervereniging maakt u het ook mogelijk om allerlei projecten te realiseren. De leraren zijn daar heel gelukkig mee en het komt onze gymnasiasten ten goede. Ik ben daar als voorzitter ontzettend blij mee en ook heel trots op. De Oudervereniging leeft. Graag bedank ik u allen voor de getoonde inzet voor het Johan de Witt-gymnasium in het afgelopen schooljaar. En voor het nieuwe schooljaar: onze Oudervereniging kan altijd nieuwe en enthousiaste mensen gebruiken. Misschien voor u terra incognita, maar waarom deze uitdaging niet aangegaan? Ik wens u een goede en leerzame vakantie toe!

‘samen nieuwe wegen inslaan’

Michael van der Spek, voorzitter Oudervereniging Johan de Witt-gymnasium De aardrijkskundedocenten van het JdW (v.l.n.r.): de heren Boelsma, Kooijman en Van Andel

Aardrijkskunde verrijkt je wereld(beeld) Wilt u reageren op dit artikel? Stuur uw reactie voor de rubriek ‘Beste JOHAN’ naar [email protected]


Aardrijkskunde behoort tot de algemeen vormende vakken waarbij je op onze school in drie jaar een basis legt. Deze kennis is essentieel om de wereld als geheel te begrijpen. Waar binnen andere vakgebieden vaak

slechts een facet van de werkelijkheid wordt bekeken, slaan wij bruggen tussen disciplines. Altijd wordt hierbij een ruimtelijke invalshoek gekozen; aardrijkskunde heeft altijd een ‘waar’ in zich. Het levert kennis en

|> 9

|>

vaardigheden die nodig zijn om goed te kunnen functioneren in onze steeds complexer wordende mondiale samenleving. Er wordt gewerkt aan inzicht in allerlei processen en gebeurtenissen die plaatsvinden op deze aarde en geprobeerd de verbanden die hiertussen bestaan bloot te leggen. Concreet betekent dit het volgende: de leerling leert de wereld om zich heen te beschrijven en deze vervolgens te verklaren door daaruit patronen en eventuele regelmatigheden af te leiden.

georiënteerd. Kennis van het vak levert sociale en fysische landenkennis en ruimte voor begrip voor andere culturen en leefomstandigheden. Een meer diepgaande mondiale of interculturele communicatie zal door het vak mogelijk kunnen worden. Je kunt het dagelijkse nieuws veel beter plaatsen met kennis van aardrijkskundige begrippen en processen. Denk hierbij aan het ontwikkelingspeil (townships), de platentektoniek (Nepal), globalisering (China), het klimaat (orkaan Sandy) en cultuurkenmerken (IS).

Aan het Johan de Witt-gymnasium zijn drie aardrijkskundedocenten verbonden: de heren Boelsma, Van Andel en Kooijman. Samen leggen zij de basis voor een eventuele keuze voor het vak in de bovenbouw. Ongeveer 50% van de derdeklasleerlingen kiest jaarlijks aardrijkskunde als examenvak.

Naast kennis zijn ook de vaardigheden die horen bij het vak aardrijkskunde van groot belang voor vervolgopleidingen. Je doet ervaring op met het aflezen en interpreteren van bronnen. Je ontwikkelt kaartvaardigheden. Je leert de juiste informatie te selecteren binnen het enorme aanbod aan kennis.

Koers bepalen dankzij de geografie Bepalend voor leerlingen bij de keuze voor een vakkenpakket is de vraag: Wat kan ik in de toekomst met het vak? Hierop volgt een verkenning. De universitaire opleidingen zijn sterk internationaal 10 Ouderblad JdW-gymnasium

Het vak wordt samen met geschiedenis, economie en maatschappijleer nogal eens in één hokje (maatschappijvakken) gestopt, maar het vak heeft met de fysische geografie ook een belangrijke natuurwetenschappelijke poot.

Aardrijkskunde hoort dus bij de maatschappijvakken én de natuurwetenschappelijke vakken op de middelbare school. Het wekt verbazing dat het vak aardrijkskunde zelden een vereiste is om toe te worden gelaten op een bepaalde vervolgopleiding. Naar ons idee is geografische kennis een onmisbare basis voor een brede reeks vervolgopleidingen. Waar sta je als docent, als fysisch of sociaal geograaf, als politicoloog, als stedenbouwkundige, als planoloog, als econoom, als journalist, als ontwikkelingswerker, als wegen waterbouwkundige, als architect zonder geografische kennis? Het KNAG (Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap) is voor Nederlandse geografen de belangrijkste vereniging. Het zorgt onder andere voor kennisuitwisseling, ondersteunt het aardrijkskundeonderwijs en stimuleert de geografie als studierichting en als basis voor diverse beroepen. Het KNAG levert een actuele lijst van studies waarbij geografie een grote rol speelt. Hier een greep uit het aanbod universitaire opleidingen:

• Radboud Universiteit Nijmegen: sociale geografie • Rijksuniversiteit Groningen: sociale geografie • Universiteit Leiden: milieuwetenschappen • Universiteit Twente: itc • Universiteit Utrecht: fysische geografie/aardwetenschappen; milieuwetenschappen; sociale geografie en planologie • Universiteit van Amsterdam: aardwetenschappen; future planet studies; sociale geografie • Vrije Universiteit: aarde en economie; aardwetenschappen • Wageningen Universiteit: bodem water en atmosfeer; internationaal land- en waterbeheer; internationale ontwikkelingsstudies; milieuwetenschappen

ongeveer 300 exemplaren is men momenteel bezig een uniforme eenheid te maken, een flinke klus waar men in 2002 mee is gestart.

De richting van het aardrijkskundeonderwijs

Na Strabo volgt snel Ptolemaeus (87 – 150 na Chr.) die een meer mathematische en cartografische invulling aan de geografie heeft gegeven. Hij was eveneens een allround wetenschapper: astroloog, wiskundige, geograaf en muziektheoreticus. Ptolemaeus is vooral bekend door zijn geocentrisch wereldbeeld: de aarde in het midden en alle planeten cirkelen daaromheen. Nu lijkt ons dit volstrekt belachelijk, maar deze gedachte heeft tot Copernicus in 1543 zijn heliocentrisch wereldbeeld lanceerde, standgehouden. Hierbij speelde de conservatieve invloed van de kerk een grote rol.

De basis van de geografie ligt bij reis- en gebiedsbeschrijvingen uit de oudheid. Strabo (63/64 v. Chr. – 23/25 na Chr.) was behalve historicus en filosoof ook geograaf. Hij schreef het 17 delen tellende Geographica. Een reeks gebiedsbeschrijvingen die uitblinkt in een hoge mate van nauwkeurigheid en betrouwbaarheid. De reeks is bewaard gebleven in de vorm van kopieën van kopieën. Van de

Galileo Galilei (1564–1642) heeft de ideeën van Copernicus doorgevoerd waarbij hij op veel verzet stuitte. Pas in 1758 heeft de katholieke kerk het verbod op de publicatie van de heliocentrische ideeën opgeheven. Overigens waren reeds in de 17e eeuw veel wetenschappers (onder andere Keppler en Newton) van Copernicus gelijk overtuigd.

‘Ik ga graag aardwetenschappen studeren, omdat ik al lang een passie heb voor de grootsheid van natuurkrachten, zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Hoe immens die krachten zijn, vind ik fascinerend en het lijkt me niet alleen interessant om er over te leren, maar vooral om ook te onderzoeken hoe we ons er tegen kunnen weren. Bijvoorbeeld tegen vulkaanuitbarstingen.’ Jelle Olthuis, klas 6

De meeste geografen beschouwen de Duitse wetenschappers Alexander von Humboldt (1769– 1859) en Carl Ritter (1779–1859) als dé grondleggers van de wetenschappelijke geografie. Hun geografische studies hebben het karakter van systematisch opgezette, op bepaalde principes gebaseerde, verklarende beschrijvingen. Er werd gezocht naar samenhang tussen verschijnselen. Dit verklaart de keuze van uitgeverij Malmberg voor de naam van onze aardrijkskundemethode: Humboldt. Een belangrijke basis voor het hedendaagse geografie-onderwijs in Nederland ligt in de benoeming van de eerste hoogleraar geografie in 1877 aan de Universiteit van Amsterdam: Cornelus Marius Kan (1838–1919). Hij was hoogleraar in de “politische aardrijkskunde, de physische aardrijkskunde en de land- en volkenkunde van den Oost-Indischen Archipel”. Hij had een zeer brede leeropdracht waarin de splitsing tussen fysische en sociale geografie nog niet zichtbaar was en waarin bovendien het koloniale belang sterk doorklonk. | 11

>

|>

de Indische oceaan met land was omgeven. In 1644 werd door Abel Tasman een deel van NieuwZeeland voor dit Terra Australis aangezien. James Cook voer in 1769 rond Nieuw-Zeeland en daarmee verdween het geloof in een enorm zuidelijk continent.

Het geocentrisch wereldbeeld van Ptolemaeus

Kaart van Ortelius (1527-1598) met het enorme Terra Australis Incognita

Kan was een classicus. Vandaar dat de nadruk niet door hem werd gelegd op de fysische geografie. Hij werkte met name beschrijvend, als sociaal geograaf.

Geopolitiek in Nazi Duitsland

Detail uit Olaus Magnus kaart van Scandinavie (1539)

Het heliocentrisch wereldbeeld van Copernicus


Er is daarna een duistere periode geweest waarin ook de geografie een rol heeft gekend. Tijdens de periode van het Nationaal Socialisme was het gebruikelijk om keuzes te onderbouwen vanuit de geopolitiek en het fysisch determinisme. De geopolitiek laat zich eenvoudig uitleggen met nevenstaande illustratie (tweede van boven). Het fysisch determinisme koppelde geboortegrond/huidskleur aan intellectuele mogelijkheden en positie in de samenleving. We kennen allemaal de gevolgen van deze politiek. Na de Tweede Wereldoorlog richt de geografie zich op de wederopbouw. Alles kon en diende te worden gepland en ingericht. De idee van de maakbare mens en de maakbare omgeving vierden hoogtij. In de jaren ’70 is men van deze opvattingen teruggekomen. Nederland kwam voor lastige problemen te staan: wegkwijnende industrie, immigranten met beperkte mogelijkheden om zich te

ontplooien, stadswijken die verpauperden, een schuldgevoel over de armoedevraag in de wereld, congestie in het verkeer en de narigheid van milieuverontreiniging en klimaatverandering. De moderne geografie slaat bruggen, denkt mee en brengt vakgebieden bij elkaar om de zoektocht naar oplossingen voor deze problemen een gewenste richting in te sturen. Sturen, want het geloof in de volledig maakbare samenleving is verdwenen.

Terra incognita in de geografie: Hic sunt dracones De onbekende wereld is dé uitgelezen uitdaging voor een geograaf. Zoeken naar onbekende gebieden, het beschrijven van de verschillen. Deze traditie is ons bekend sinds Strabo’s Geographica. Cartografen duidden de onbekende gebieden aan met: Hic sunt dracones (Lat.: hier zijn draken) óf Hic sunt leones (Lat.: hier zijn leeuwen). De witte delen van de kaart werden ingevuld met tot de verbeelding sprekende fantasiedieren (serpenten). Onbekend land werd ook wel aangeduid als Terra Australis Incognita (het onbekende zuidland). Ptolemaeus dacht dat

De witte vlekken op de landkaart zijn de aanleiding geweest voor vele ontdekkingsreizen. Soms uit pure nieuwsgierigheid en gesubsidieerd vanuit wetenschappelijke instituten, veelal vanuit winstbejag want wie weet wat ergens te halen was. Imperialisme en kolonialisme hebben de wereldkaart rap ingekleurd. De koek is inmiddels nagenoeg verdeeld. Zo getuigen de kaarsrechte grenzen in delen van Afrika van een bizarre verdeling tussen de Fransen en de Engelsen. Het Aardrijkskundig Genootschap (later KNAG) werd in 1873 opgericht. De oprichters wilden de belangstelling voor aardrijkskunde en geografie vergroten. Het KNAG was vanaf de oprichting tot na de Tweede Wereldoorlog een van de grote organisatoren van Nederlandse expedities. Het ging bij de expedities niet meer om de ontdekking van complete continenten of het vinden van nieuwe zeeroutes, maar om het invullen van de overgebleven ‘witte plekken’ op de wereldkaart. Een erg belangrijk wetenschappelijk doel van het KNAG was ‘vermeerdering en verbreiding van aardrijkskundige kennis’. Op de openingsvergadering van het KNAG in 1873 formuleerde voorzitter Veth ook een tweede doelstelling van het KNAG: het cultureel-nationalistische doel van het nastreven en handhaven van de Nederlandse roem. Veth doelt daarmee op de koloniën. Men droeg het denkbeeld van een Groter Nederland uit tijdens de vele ledenvergaderingen van het

Met je kop in het zand, 2015

KNAG. De boodschap sloeg enorm aan bij de Nederlandse bevolking: het KNAG groeide in korte tijd uit tot een invloedrijke koloniale lobby. De nadruk van de KNAGexpedities lag op Suriname en Nederlands-Indië, de koloniën. De laatste expeditie vond plaats in 1959 naar Nieuw-Guinea. Nu terug naar het hedendaagse onderwijs.

Ontwikkelingen in de onderbouw Enkele jaren geleden zijn we met de nieuwe methode Humboldt, zoals eerder aangegeven vernoemd naar de ‘Darwin van de geografie’ Alexander von Humboldt, in de onderbouw gestart. Een compacte en verdiepende vwo+ methode met meer denkvragen dan bij andere methoden. Dat wil zeggen dat de nadruk veel minder ligt op kennisreproductie, maar meer op inzicht, analyse en soms evaluatie. Makkelijke en weinig uitdagende oefeningen zijn weggelaten. Zo snel mogelijk naar het doen en ervaren van het geleerde dus. Vergeet niet dat de docent uiteindelijk de methode is. Hij dient de verbinding naar de belevingswereld van de leerlingen te maken en moet altijd proberen de intrinsieke motivatie aan te moedigen.

Door te werken met afwisselende werkvormen, betekenisvolle lesinhouden en uitdagende doelstellingen trachten we de leerlingen in de onderbouw een gedegen basis geografisch besef mee te geven richting de bovenbouw. Geografische inhouden doen ter zake, zolang men er maar leeractiviteiten mee onderneemt, die het denken, zowel analytisch als creatief, aanspreken en bevorderen. Hierdoor zullen leerlingen begrippen en regels beter onthouden, maakt de extrinsieke motivatie plaats voor intrinsieke

|>

13

Cabaretier Erik van Muiswinkel | Reportages

| > motivatie en zal de leerling door

Meestercabaretier over taal inspirerend

het zelf ontdekken van regels in een nieuwe probleemsituatie gemakkelijker een oplossing vinden.

Onlangs was er een wel heel bijzondere les op het JdW: cabaretier Erik van Muiswinkel gaf een masterclass taalkunde.

Aardrijkskunde in de bovenbouw Op 22 mei was het weer zover: de eindbalans werd opgemaakt. Ongeveer 45 leerlingen zetten zich in de examenzaal in voor het examen aardrijkskunde. Vol vertrouwen zijn zij de strijd aangegaan met de actuele vraagstukken over de examenthema’s: • Wonen in Nederland (stedelijke problematieken en watervraagstukken) • Systeem aarde (fysische geografie) • Zuidoost-Azië • Globalisering Het vak kent een groeiende populariteit, zowel in de maatschappijprofielen als in de natuurprofielen. Momenteel volgen ongeveer zestig vierde klas leerlingen en zestig vijfde klas leerlingen het vak. De resultaten voor het examen zijn vrij constant en de afgelopen jaren zelfs boven het landelijk gemiddelde, een resultaat waar we uiteraard best trots op zijn.

De klas uit Als geograaf is een klaslokaal maar een beperkte omgeving om het vak over te brengen. Op momenten dat het kan, kiezen we er dan ook voor buiten het lokaal kennis op te doen. In de bovenbouw kunnen leerlingen zich elk jaar intekenen voor een privatissimum. De volgende verdiepende onderwerpen zijn aan bod geweest: • De Voorstraat op de schop (leegstand ter discussie, onder andere met de betrokkenen van de gemeente) 14 Ouderblad JdW-gymnasium

Theatercafé Walhalla, Rotterdam Katendrecht 2015, veldwerk klas 6

• Rotte palen onder scheve huizen (funderingsproblematiek Dordrecht, met belanghebbende bewoners en de verantwoordelijke gemeenteambtenaar) • Met je kop in het zand (fysisch geografische verkenning van bodem en morfologie te Dordrecht en de Alblasserwaard)

In klas 6 vindt sinds dit jaar een volle lesdag een fietsexcursie plaats in het teken van het examenonderwerk: ‘Wonen in Nederland’. Daarnaast participeert het vak in diverse buitenlandse reizen en wordt jaarlijks een aantal aardrijkskundige profielwerkstukken geschreven.

Ter voorbereiding van dit stuk hebben vijfde klas leerlingen hun reacties mogen geven op het vak, onderstaand enkele citaten.

Onze leerlingen over het vak: echt Saskia: ‘Ik heb het vak g lin

vul bewust gekozen als aan op NG.’

Freek: ‘Leuk vak. Soms gewoon feiten stampen maar ook wel lastige ‘waarom’-vragen. De lessen zijn steengoed.’

Eline: ‘Leuk vak. De leraar vertelt er vaak dingen bij (die niet altij d even relevant zijn) om zo dingen te kunnen onthouden.’

Charlotte en Amina:

‘Je leert beter begrijpen hoe de wereld fysisch en sociaal in elkaar zit.’

nk dat Justus: ‘Ik de ttig is. We

e nu aardrijkskund ier over de man en nk de n moete gaan met de waarop we om aarde.’

n, Niels: ‘Het is hard werke

n ook maar je wordt daar da .’ nd loo voor be

4 juni was het zover en door velen was hier reikhalzend naar uitgekeken. In het college kwamen verschillende aspecten van taal aan de orde, zoals bijvoorbeeld taalverwerving, taalgeschiedenis en taalonderzoek. Het doel van het college was om leerlingen te interesseren voor taalkunde als vakgebied en om hen op een abstractere wijze naar taal te laten kijken. Samen met mevrouw Koenen had hij dit grondig voorbereid.

Leerlingen waren erg enthousiast na afloop. Derdeklasser Rianne Scheerhoorn: ‘Ik denk dat de meesten van ons niet wisten wat ze konden verwachten, hoewel we al dachten dat het twee leuke en leerzame uurtjes zouden worden. In de klas zaten we met een groepje ‘taalfetisjisten’, dus we zaten daar echt met alle taalliefhebbers van de school. Zo kregen we uitleg over waarom taal eigenlijk zo vanzelfsprekend voor ons is. Hoe hebben we dit zo makkelijk geleerd? Hoe is het ontstaan? Kun je nu nog makkelijk een taal erbij leren? Wat Erik van Muiswinkel ons uiteindelijk vooral heeft geleerd, zijn weetjes over taal, ondersteund door bijzondere filmpjes. Hij heeft ons erg laten nadenken over taal.’ Rianne vervolgt geest-

driftig: ‘Ikzelf ben overigens van mening dat zoiets vaker gedaan zou moeten worden, want zo’n lesje is uniek, gezellig, leerzaam en bijzonder! Vooral bijzonder vond ik dat Erik van Muiswinkel dit puur doet uit plezier, omdat het zijn hobby is. Dat merk je. Dit is typisch iets voor het Johan de Witt-gymnasium: dat wij weer eens boffen met zoiets leuks!’ Uit de mooie en originele reacties die leerlingen aan het eind van de les via het smartboard gaven, bleek ook louter waardering. Mevrouw Koenen, Erik van Muiswinkel en de leerlingen kijken terug op een onvergetelijke ervaring. Missie geslaagd dus!

Mevrouw Koenen en Erik van Muiswinkel

Eerste ontmoeting De uitnodiging voor deze les kwam binnen via docent Nederlands, mevrouw Koenen. Zij werd nietsvermoedend tijdens een theatervoorstelling gecommandeerd om op te staan door Van Muiswinkel in de hoedanigheid van

Louis van Gaal, waarop zij antwoordde met een grap. Geamuseerd bood hij na de voorstelling zijn cadeaufles wijn als dank aan haar aan. Zij raakten in gesprek en bleken een grote liefde voor taal en literatuur te delen.

De cabaretier had al eerder voor het JdW iets bijzonders gedaan: in november was een groep leerlingen, op zijn uitnodiging, met korting naar zijn bekroonde show ‘Schettino’ geweest in Kunstmin.

15

Informatief | Studiekeuze

Studiekeuze:

verkennen, verdiepen, beslissen De studiekeuze is soms nog ver weg. De meeste leerlingen verdiepen zich hier echter al gedurende het vierde leerjaar in. Gezien het enorme aanbod en het beperkte aantal open dagen per schooljaar, is dit een slimme zet. Mevrouw Sebregts, decaan van klas 5 en 6, licht het keuzetraject toe. Daarnaast vroeg JOHAN een aantal zesdeklassers hoe zij tot een keuze zijn gekomen of, in een enkel geval, de knoop nog gaan doorhakken.

Interview Dymphina Klein

Mevrouw Sebregts, decaan van de vijfde en zesde klassen, begeleidt de leerlingen in het proces om een studie te kiezen.

‘neem de tijd om het aanbod te verkennen’


Hoe ziet het traject van studiekeuze er idealiter uit? ‘Een studie kiezen die bij je past is in deze tijd een bijzonder lastige opgave. Nooit was het aanbod zo groot: een leerling met een vwo-diploma heeft de keuze uit ruim 1750 bachelorstudies! En niet eerder was de druk om meteen goed te kiezen zo hoog, onder meer door het leenstelsel. Een bewuste studiekeuze betekent in de eerste plaats goed naar jezelf kijken: je moet de tijd nemen om je te verdiepen in wie je bent en wat je talenten zijn. Dit zijn natuurlijk bijzonder moeilijke vragen voor iemand van 16, 17 jaar oud. Het proces begint eigenlijk al bij het kiezen van een profiel. Vervolgens moet je de tijd nemen om het aanbod te verkennen. Dat betekent: het internet afstruinen, een selectie maken en daarna studiebeurzen en open dagen bezoeken. Als de keuze eenmaal is gemaakt, is het tot slot belangrijk dat een leerling zich in deze keuze verdiept. Je weet pas zeker dat een studie bij je past, als je er veel van weet en als je helder aan iemand anders uit kunt leggen waarom dit precies de studie voor jou is.’

Welke rol speelt de school hierin? ‘In klas 4 hebben leerlingen eerst de tijd nodig om te wennen aan hun profiel en moeten ze hun draai vinden in de bovenbouw. Als ze er al aan toe zijn, bezoeken ze soms uit eigen beweging een open dag. Begin klas 5 krijgen ze voorlichting over vervolgopleidingen en studiekeuzeactiviteiten. Dit is het jaar waarin uitgebreid open dagen kunnen worden bezocht. Er is op school vaak de mogelijkheid tot het volgen van een studiekeuzeworkshop en er is een terugkommiddag waarop oud-leerlingen vertellen over hun studies en ervaringen. De vijfdeklassers worden daarnaast in het voorjaar allemaal uitgenodigd voor een gesprek met de decaan. In dit gesprek stimuleer ik hun op onderzoek uit te gaan, bespreken we het studiekeuzeproces en help ik leerlingen bij het maken van een planning. Op verzoek kunnen er natuurlijk ook meer afspraken worden gemaakt. In klas 6 volgt een nieuwe voorlichtingsronde en een nieuwe gespreksronde. Een leerling is dan vaak al iets verder in het maken van een keuze en de vraag die dan centraal staat is: hoe kom ik erachter dat deze studie echt bij mij past? Tijdens meeloopdagen en proefstudeerdagen kan een leerling college volgen, boeken inzien en studenten uithoren over alles wat er bij de studie

komt kijken. Dit blijkt in de regel een zeer zinvolle ervaring te zijn. Soms lopen leerlingen ook een dagje mee met iemand uit de praktijk.’ Wat wordt er van de leerling verwacht? ‘Van de leerling wordt verwacht dat hij/zij zich actief en open opstelt en gebruik maakt van de mogelijkheden die school hen biedt. Voor de meeste leerlingen is dit geen probleem: ze vinden het vaak spannend, maar ook leuk om over hun toekomst na te denken, erover te praten en rond te kijken. Ik heb nog nooit een leerling op mijn kamer gezien die simpelweg de schouders ophaalde. Natuurlijk doet het ertoe, het is je eigen toekomst!’

‘advies voor ouders: luister, praat en stimuleer’ Wat kunnen de ouders in dit traject betekenen voor hun kind en wat verwacht de school van de ouders in dat kader? ‘Ik merk in de gesprekken met leerlingen dat er thuis veel gepraat wordt over toekomstplannen en ik denk dat dit eigenlijk het allerbelangrijkste is. Een kind moet zich daarin gesteund voelen en het is bijzonder zinvol om samen met mensen die jou goed kennen na te denken over jezelf en de mogelijkheden die je hebt. Wel is het zo dat iedereen zijn eigen tempo van kiezen en ontdekken heeft. Vergelijk het met keuzes die u zelf moet maken: de één plant zijn vakantie al acht maanden van tevoren, de ander doet dit een paar weken voor vertrek. Zo is het bij de leerlingen ook: waar de één drie jaar de tijd neemt om een keuze te maken, zal een ander dit misschien in minder dan een jaar doen. Pas als iemand de innerlijke motivatie voelt om stappen te ondernemen, zal dit

daadwerkelijk gebeuren en effect hebben. Het enige wat wij als school en u als ouders kunnen doen, is de leerlingen zoveel mogelijk aanreiken. Dus mijn advies is: luister, praat, stimuleer!’ Zijn er valkuilen om voor te waken en zo ja, welke? ‘Te snel kiezen en daardoor een tunnelvisie krijgen, lijkt me een valkuil. Er zijn kinderen die op de basisschool bijvoorbeeld al bedacht hebben dat ze arts willen worden en daarom dus nergens anders open voor staan. Het zou natuurlijk goed kunnen dat die studie je past, maar toch weet je dat pas zeker als je je verdiept hebt in het aanbod (kijk en vergelijk) en in de inhoud van zowel studie als beroep. Een andere valkuil is juist teveel twijfelen. Er zijn vele wegen die naar Rome leiden en je hoeft dan ook niet té bang te zijn dat je met een bepaalde keuze je hele leven vastlegt. Deze gedachte kan een kind heel erg in de weg zitten bij het nemen van een beslissing.’

Babette Schellekens Studie: Farmacie (Universiteit Utrecht) ) ‘In de vijfde klas mocht ik een keer meelopen in de apotheek van een kennis van mijn moeder. Ik heb toen alles gezien wat ze daar doen en met wat voor soort bedrijven ze werken. Mijn interesse voor farmacie was toen gewekt. Ik heb me toen gelijk ingeschreven voor een meeloopdag. Ik ben ook naar Wageningen gegaan voor de studies Voedingsmiddelentechnologie en Voeding en Gezondheid, maar daar werd ik niet enthousiast van. Ook niet van die universiteit trouwens. In Leiden heb ik ook nog Bio-Farmaceutische Wetenschappen bezocht. Het bleef echter Farmacie voor mij. Mijn ouders zijn mee geweest naar open dagen. Zo kon ik met hen discussiëren over of een studie bij me zou passen en bovendien onthielden zij weer

Babette Schellekens

|> 17


|>

andere dingen dan ik van zo’n dag. Het is trouwens fijn om je al vroeg te oriënteren, want dat motiveert meer voor je schoolwerk.’

Sarah Hoekstra Studie: Creative Technology (University of Twente)

Maral Kazikan

‘Omdat ik geen flauw idee had wat ik wilde gaan studeren, ben ik begonnen met het lezen van de informatie over studies aan diverse universiteiten. Ik heb weggestreept wat me niet aansprak en toen bleven er zeven studies over. In de vierde klas ben ik naar die open dagen geweest. Mijn moeder was mee. Na afloop vroeg zij wat ik ervan vond en waarom. Die vragen dwingen je om je mening te vormen over een bepaalde studie. Dat helpt bij het maken van keuzes. Na die open dagen waren er nog drie studies over en daar heb ik meeloopdagen van bijgewoond. Twee in de vijfde en één in de zesde (die lukte niet in de vijfde). Tijdens zo’n meeloopdag ervaar je ook de sfeer op een universiteit. In Wageningen ging het gesprek voornamelijk over tractoren. Die heb ik niet, waardoor ik een beetje buiten de boot viel. In Enschede voelde ik me daarentegen gelijk thuis. Ik ga op de campus wonen. Nu woon ik half bij mijn moeder en half bij mijn vader. Straks heb ik al mijn spullen op één plek. Dat lijkt me heel prettig. Ook leuk is dat het een Engelstalige studie is. Dat trekt studenten aan van allerlei nationaliteiten.’

Femke Ruitenberg Studie: Nederlandse taal en cultuur (Universiteit Leiden) ‘Al zo lang ik me herinner, hou ik van lezen. In groep 3 las ik voor in de klas en op het JdW zat ik in de redactie van de schoolkrant en kreeg ik voor het eerst literatuur. Lezen vind ik niet alleen leuk, het is ook heel interessant om boeken uit verschillende periodes 18 Ouderblad JdW-gymnasium

(bijvoorbeeld de Middeleeuwen of de naoorlogse periode) te lezen, omdat die verhalen onder andere omstandigheden zijn geschreven. Dat vind ik boeiend. Daarom heb ik me verdiept in de studie Nederlandse taal en cultuur, en in de vijfde klas aan twee meeloopdagen deelgenomen en een proefstudeerdag in de zesde. Ik heb wel wat verder gekeken en ben naar open dagen van Criminologie en de Academische Pabo geweest, maar dat sprak me minder aan. Als laatste moest ik nog de universiteit kiezen. Ik ben naar een open dag in Utrecht geweest. Die universiteit vond ik te groot en massaal. Toen was mijn keuze definitief gemaakt. Ik ga niet op kamers, omdat het maar een uurtje met de trein is. Daarnaast heb ik gewerkt vanaf mijn vijftiende en aardig wat gespaard, zodat ik nu niets hoef te lenen. Ik vind het zonde om dat wel te doen, alleen maar omdat ik ‘op kamers ga’.’ Femkes tip: ‘Mijn moeder is meegegaan naar alle open dagen en vroeg dingen die ik zelf niet zou vragen. Dus al lijkt het stom, ik zou zeker adviseren je ouders mee te nemen!’

Maral Kazikan Studie: Franse taal en cultuur (Universiteit Leiden) ‘Vanaf de vierde klas ben ik me gaan verdiepen in studies. Allereerst door de beschrijvingen van studies op websites van universiteiten door te lezen. Geschiedenis, Duits en Frans vond ik interessant. In de vijfde klas heb ik daar tijdens een open dag in Leiden meer informatie over gekregen. Frans is mijn lievelingsvak en daar heb ik vervolgens een meeloopdag van bijgewoond. In de zesde heb ik vervolgens aan de Erasmus Universiteit nog gekeken naar Rechtsgeleerdheid en Bedrijfskunde, maar dat vond ik helemaal niks. Als laatste heb ik in de zesde bij Franse

taal en cultuur een dag proefgestudeerd. Dat was de definitieve bevestiging voor mijn keuze. Leuk is dat deze studie helemaal in het Frans wordt gegeven en de faculteit klein is. Ik voelde me er gelijk thuis. In het begin ga ik nog niet direct op kamers. Het is sowieso best moeilijk om een kamer in Leiden te krijgen en zo kan ik eerst even wennen aan een nieuwe stad voordat ik er ga wonen. Ik ben het wel zeker van plan. Ook zou ik in het derde jaar graag in Parijs willen studeren.’ Marals tip: ‘Volg je hart.’ Patrick Brill

Rody van den Bosch Studie: KLM Flight Academy (te Groningen)

Patrick Brill Studie: Lucht- en Ruimtevaarttechniek (TU Delft)

‘Ik riep niet als kind al dat ik piloot wilde worden. Gaandeweg is die belangstelling eigenlijk ontstaan doordat ik met mijn vader meeging naar open dagen van de luchtmacht. Hij is geen piloot hoor. In de vierde en vijfde klas heb ik veel open dagen bezocht waaronder de TU Eindhoven en me onder meer verdiept in Bouwkunde en Technische bedrijfskunde om toch een back-up te hebben als ik niet zou worden aangenomen op de pilotenopleiding. Gelukkig ben ik alle selectierondes goed doorgekomen en start op 22 juni met de tweejarige opleiding. Er is geen baangarantie, maar je kunt na die opleiding ook bij een andere luchtvaartmaatschappij piloot worden.’

‘Ik wil mijn hele leven al piloot worden en heb ook een aantal vlieglessen genomen, omdat ik vliegen zo gaaf vind. Toen de crisis kwam en het vooruitzicht op een baan als piloot minder gunstig werd, leek het me niet zo handig om anderhalve ton te lenen voor een pilotenopleiding. Daarom wilde ik eerst een ander diploma halen. Omdat luchtvaart mijn passie is, was de studie Lucht- en Ruimtevaarttechniek een logische keuze.

|>

Rody van den Bosch

Rody’s tip voor de aanstaande vierdeklassers: ‘Ga naar zo veel mogelijk open dagen en start daarmee al in de vierde klas, zodat je een breed beeld krijgt van het aanbod en erachter komt wat je leuk vindt.’

19


|>

Mijn pad was duidelijk. In Delft heb ik een hele dag op de verdiepende open dag rondgelopen, gepraat met studenten en gekeken hoe de studie in elkaar zat. Ik heb ook andere open dagen bezocht. Niet ter oriëntatie, maar ter bevestiging. Het is een lotingsstudie. Met cum laude word je sowieso geplaatst en verder kom je met hogere cijfers in een hogere lotingsklasse. Hoewel ik positief ben, sta ik als back-up ook voor Werktuigbouwkunde ingeschreven. Op dit moment is mijn plan om gelijk na afronding van mijn studie door te gaan voor de selectie voor de pilotenopleiding.’ Patricks tip: ‘Kijk waar je interesses liggen en welke studies daarop aansluiten en kijk vervolgens doelgericht wat bij je past.’

Daphne Fahrner Studie: Industrieel Ontwerpen of Bouwkunde (TU Delft)

Daphne Fahrner


‘Het lot gaat voor mij beslissen aangezien Industrieel Ontwerpen een lotingsstudie is. Daar ben ik wel blij om, want ik twijfel nog steeds tussen die twee studies. Ik heb erover gesproken met mensen in mijn omgeving, maar kom er toch niet uit. Toen ik klein was, riep ik al dat ik architect wilde worden. Mijn ouders hebben me geadviseerd om sowieso breder te kijken. Ze vonden psychologie bij me passen, dus daar heb ik me ook in verdiept en dat sprak me inderdaad aan. Ik heb veel open dagen bezocht met mijn ouders. Zij stelden me vervolgens verdiepende vragen. Ook heb ik met mijn zus en haar vriendinnen, die al studeren, gesproken. Bovendien heb ik een dagje met een architect meegelopen en dat vond ik erg interessant. Voor mij gaf dit, samen met de verdiepende dagen op de TU, de doorslag dat ik zowel Bouwkunde, als Industrieel Ontwerpen leuker vind dan Psychologie. Studeren in Eindhoven of Twente

viel overigens af, omdat die studies wat technischer zijn, terwijl het in Delft iets creatiever is. Én het is een leuke stad. Ik ga trouwens wel op kamers in Rotterdam. In Delft zit je voor 90 procent tussen de gasten, omdat het een TU is. Rotterdam is meer fifty-fifty. Ik ben overigens heel close met mijn zus en toevallig kwam er onder haar een kamer vrij. Als Amber (klasgenoot en vriendin, red.) voor geneeskunde wordt ingeloot, kan ik bovendien met haar samen gaan wonen. Dat zou natuurlijk supergezellig zijn.’ Daphnes tip: ‘Bezoek zoveel mogelijk open dagen.’

Fons van den Elsen Studie: Maritieme Techniek (TU Delft) of Econometrie en Operational Research (Erasmus Universiteit te Rotterdam) Van het moeizame keuzeproces van Fons (van den Elsen) ben ik als moeder deelgenoot geweest. Een van de door mevrouw Sebregts genoemde valkuilen, moeilijk kunnen kiezen, lag hier continu op de loer. De definitieve keuze is zelfs nu nog niet gemaakt. Na een uitgebreide oriëntatie heeft Fons zich ingeschreven voor twee verschillende studies. Fons: ‘Ik twijfel nog tussen Maritieme Techniek aan de TU Delft en Econometrie en Operationele Research aan de Erasmus Universiteit. Twee studies die niet op elkaar lijken en waarmee je in totaal verschillende werelden terecht komt, maar me beide erg aanspreken. Natuurkunde is één van mijn favoriete vakken en dat zit in Maritieme Techniek. En de stad Delft lijkt me gezelliger dan Rotterdam. Econometrie vind ik echter ook leuk en het toekomstperspectief is erg goed.’ In de vijfde is Fons begonnen met zijn oriëntatie. ‘Toen heb ik met vrienden een aantal open dagen bezocht in

Fons van den Elsen en zijn moeder Dymphina Klein

Leiden, Eindhoven en Delft. Na afloop was ik echter niet veel verder, want ik vond alles interessant.’ Ik, moeder van Fons, was zelf niet meegegaan naar de open dagen, wat het lastig maakte om er samen over te kunnen praten. In de vijfde zijn we er echt samen voor gaan zitten. Ik heb Fons vragen gesteld om hem te helpen bedenken wat hij wil en wat hij echt leuk vindt of juist niet. We hebben ook alle studies op de sites van met name technische universiteiten systematisch doorgekeken en een overzicht gemaakt met plussen en minnen en Fons gaf de studies een cijfer. Zo kwam er al wat meer focus, maar het bleef breed. Omdat er maar twee momenten per schooljaar zijn om open dagen te kunnen bezoeken, hebben we in de vijfde in drie dagen tijd zes verdiepende open dagen bezocht op twee universiteiten. Dat was een beproeving. Zo veel indrukken en informatie. Fons: ‘Het was fijn dat we samen waren, want na afloop stelde mijn moeder me allerlei vragen, wat me hielp een oordeel te vormen. Dat heb ik als geheugensteun weer

genoteerd, want op den duur weet je niet meer precies wat waar was. Van de zes studies bleven er nog steeds vier over. Na vier meeloopdagen waren er nog twee studies over en daar heb ik me voor ingeschreven, omdat dat voor 1 mei moest. Ik hoop dat de ‘matchingdag’ me nog verder helpt een keuze te maken. Wellicht is online ‘proefstuderen’ en een gesprek met een studieadviseur van de faculteit nog verhelderend. Ik hoop dan de juiste studie te kiezen. Mocht het toch gelijk al tegenvallen, dan kun je misschien nog switchen.’ Fons’ tip: ‘Ga er niet van uit dat je je keuze in twee jaar tijd kunt maken. Begin in de vierde al. Beter ‘te’ vroeg je keuze gemaakt, dan te laat. ‘

Wilt u reageren op dit artikel? Stuur uw reactie voor de rubriek ‘Beste JOHAN’ naar [email protected]

21

Column | Ouder en wijzer

Ouder en wijzer

When in Rome... Tekst Myra Kleiweg de Zwaan

De zomer is in aantocht! Bijna vakantie! Nog even dat sprintje trekken om toch maar over te gaan. Inzage in de cijferlijst, een gesprek met de mentor en meneer de Hoon’s waarschuwingsbrief met de overgangsnormen zorgen voor enige stress. Hij denkt dat hij het wel redt, maar staat er toch voor enkele vakken niet zo heel best voor. Hij wil zijn extra keuzevak laten vallen. Wij voelen daar niets voor! Hij zucht en steunt, want hij heeft – vindt hij zelf – zo’n zwaar pakket. Maar hij vergeet voor het gemak wel even dat hij bijna twee weken met school naar Italië ging en vervolgens ook nog eens twee weken meivakantie had. Genoeg tijd voor pret dus.

Met de naderende deadline voor het inleveren van diverse essays, papers en andere stukken (in mijn tijd heette dat nog gewoon een opstel of een werkstuk), waarvan de datum natuurlijk al maanden geleden bekend was, verandert plotseling zijn werkhouding: het bureau en de computer worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn. De game-console ligt werkloos in de la en er slingeren zowaar diverse interessante boeken door het huis. Hier wordt (eindelijk) gewerkt! En dan blijkt dat hij zich af en toe flink heeft misrekend. Hij dacht met de Romeinse wc’s als onderwerp een grappig en makkelijk Rome-werkstuk in elkaar te kunnen flansen. Blijkt dat er naast veel Nederlandstalige wetenschappelijke literatuur ook diverse Engelstalige bronnen bestaan, die hij natuurlijk wel moet en wil raadplegen. Boeken worden via via geleend uit de Leidse universiteitsbibliotheek en zijn verbazing over het ingenieuze Ostiase rioleringsstelsel, waar ze in de latere eeuwen slechts van konden dromen, groeit. Kakhuizen en wegspoelmethodes zijn plots bloedserieus en helemaal niet meer om over te lachen. Het kost hem zichtbaar moeite om er nog één grapje over in zijn essay uit te persen. 22 Ouderblad JdW-gymnasium

‘via de moedermaffia van zijn escapades horen’ Hoe Rome was? Vet gaaf. Van zijn spaarzame whatsapp-berichten was ik niet veel wijzer geworden. Geen bericht is goed bericht, denk ik dan maar. ‘Wat heb je gedaan?’ Er volgt een uittreksel van het al eerder door school aan ons verstrekte gidsje. ’Wat heb je echt gedaan?’ ’Oh niks bijzonders.’ Pas wanneer ik hem erop wijs dat het toch vervelend zou zijn om via de moedermaffia van zijn escapades te moeten horen – het roddelcircuit is tenslotte vrij betrouwbaar en accuraat – volgen enkele pikantere en interessantere details over verboden uitgaan en andere zaken. Eén ding wordt duidelijk: de leraren verdienen een pluim! Wat een stelletje, die vijfdeklassers! Eigenlijk ben ik gewoon een beetje jaloers. Een dergelijke reis met je hele klas, heb ik nooit gehad. Want dat dagtripje met de aardrijkskundeleraar, kijken naar de geologie van het omliggende land, kun je toch moeilijk vergelijken met dit hoogtepunt uit zijn gymnasiumbestaan. Ja, ook ik ging als tiener naar Rome.

Heel leuk trouwens met mijn moeder, broer en zusje, ten tijde van het WK van ’82, toen de Italianen in de halve finale van de Polen wonnen. Doodskisten met Poolse vlaggen werden toen door de straten gesjouwd met spandoeken waarop te lezen stond: ‘Paus, dat had je niet gedacht, hè?’ Nu kijken we daar niet meer van op, maar toen was dat voor het eerst dat ik dergelijke carnavaleske uitspattingen meemaakte. Na alle oudheden die we gezien hadden, was ik ervan overtuigd dat er eigenlijk in die 2000 jaar niets wezenlijks was veranderd: ‘geef het volk brood en spelen’. Hooguit waren de spelen iets minder bloeddorstig. Maar zo’n familiereis is toch niet te vergelijken met deze twee busladingen vol zestienjarigen vrienden en vriendinnen. Het was inderdaad net zo leuk geweest als de ouderejaars hem voorspeld hadden, misschien nog wel leuker zelfs. Wat spijtig: ‘Deze tijd komt nooit meer terug, hè mam?’ ‘Nee, deze reis komt nooit meer terug, maar je zult er nog vele maken...’

ot t r eme

rn e d n o . e g d n i n arte nem t r s e nd o Van e d n e i bloe or o d ei o r G ies v d a d e go

ADMINISTRATIEKANTOOR

PROCURA

Bootjessteeg 34 | 3331 HB Zwijndrecht | T 078 6127888 E [email protected] | www.administratiekantoorprocura.nl NEDERLANDSE ORDE VAN ADMINISTRATIE- EN BELASTINGDESKUNDIGEN

Gymnasiale Quiz 2015 | Reportages

Gymnasiale Quiz 2015 Tekst J.W. Koch

Boekhandel De Nwe Bengel Vriesestraat 35 , 3311 NN Dordrecht 078-645 49 56 [email protected] www.debengelonline.nl

Openingstijden: Maandag 13.00 – 17.30 uur. Dinsdag t/m vrijdag 10.00 – 17.30 uur. Zaterdag 09.30 – 17.00 uur. Koopavond : Donderdag 17.30 - 21.00 uur.

meestal vanaf een uur of één.

Op woensdag 13 mei hebben twee teams van de vijfde klas meegedaan aan de Gymnasiale Quiz 2015, die gehouden werd in Rotterdam. Er waren zeventien deelnemende teams van gymnasia uit Rotterdam, Den Haag, Schiedam, Gouda, Dordrecht, Utrecht en Gorinchem. Het Erasmiaans, dat deze Quiz organiseerde, heeft gewonnen en onze teams eindigden op een gedeelde derde en de negende plaats.

gende plaats zijn geëindigd: Veerle Kuiper, Min Meyer, Yvo Overbeek en Niels van Son. Vier extra prijzen werden verloot onder de overige 64 deelnemers en tot de gelukkigen behoorden ook Yvo en Aimée. Het was een prima middag. Misschien mogen de eerste vijf of zes teams nog tegen de winnaars uit Vlaanderen uitkomen in het najaar te Antwerpen. We wachten de uitnodiging af.

De volgende leerlingen zijn met hun team op de derde plaats geëindigd: Benthe van Heumen, Diane Vink, Aimée Visser en David van der Vorm. Op de ne-

‘een prima middag’

Oproepte Johan’ ‘Bes Nieuwe rubriek:

, lezenswaardige naar een actuele t Beste lezer, ft iedere editie ee str iten rondom he ite tiv ac JOHAN De redactie van ikkelingen op en tw on de n va g e duidin en informatiev ymnasium. Johan de Witt-g nten, llen dan de doce JdW beter verte t t woord. he n he n va l aa aa g rh graa het ve de redactie hen t En wie kunnen laa s kunt u om tie ar ac da ders? Juist op artikelen. Re leerlingen en ou igd te reageren ‘Beste od iek en br tg ru ui en rte iev ha br van de ingezonden or U bent dan ook vo m .co . ail m n.jdw@gm re tips zijn welko sturen naar joha tikelen of ande ggesties voor ar su k Oo ’. JOHAN De redactie

25

Informatief | De maatschappelijke stage

De maatschappelijke stage bewijst zijn waarde Rondom de maatschappelijke stage is het de afgelopen jaren wat roerig geweest. In schooljaar 2011-2012 is dit element op het JdW geïntroduceerd als pilot van tien uur. In het schooljaar 2012-2013 werd de pilot uitgebreid tot dertig uur. In het schooljaar 2013-2014 werd de stage een wettelijk verplicht onderdeel van het curriculum om het jaar daarop alweer bij politiek besluit te worden geschrapt. Vier jaar ervaring met deze praktijkuren heeft de schoolleiding echter overtuigd van het nut ervan. De stage blijft. JOHAN schoof aan tafel bij stagecoördinator mevrouw De Zeeuw en derdeklassers Jetske, Thijs en Rianne om hun ervaringen tijdens de maatschappelijke stage op te tekenen.

tekst Dymphina Klein

‘een extra belasting en een waardevolle ervaring’


Mevrouw De Zeeuw heeft de maatschappelijke stage mede vormgegeven en is coördinator van het eerste uur. De wettelijke verplichting en het budget (zijn) vervallen. Waarom heeft de schoolleiding er toch voor gekozen de stage als een verplicht onderdeel van het curriculum te behouden? ‘Hier is goed over nagedacht. Ondanks dat de uren binnen de 1000 uren onderwijstijd vallen, zien we namelijk wel dat het een extra belasting is voor de leerlingen. Ze moeten dertig uur stage lopen buiten het lesrooster. Het is echter zo’n waardevolle ervaring voor de kinderen. Ze moeten contact leggen met een organisatie, bellen, mailen en een gesprek voeren, wat voor sommigen een grote stap is. Je ziet hen daarin groeien. Een ander belangrijk leermoment is dat ze vanuit een ander perspectief naar de samenleving kijken. Ze zien mensen die hulp nodig hebben, maatschappelijke projecten die het met beperkte middelen moeten rooien en bijvoorbeeld dat er vrijwilligers nodig zijn voor natuurbeheer. Zij krijgen de kans om iets voor een ander te doen.’ Hoe kijken de leerlingen tegen de stage aan? ‘Vooraf hoor je vaak: ‘moet dat nou?’ Na afloop is 90 à 95 procent echter enthousiast. Van een enkeling had het ook achteraf echt helemaal niet gehoeven. Het is bijvoorbeeld demotiverend als je een paar keer wordt afgewezen. Daarom is het advies altijd om op tijd te beginnen. Wie het eerst komt, die het eerst maalt.’ U ziet de leerlingen als ambassadeurs? ‘Jazeker. De leerlingen hebben vaak echt iets te bieden. Zo zijn er leerlingen die hun stageplek aansluitend kunnen ‘overdragen’ aan een volgende leerling. En er was een keer iemand per ongeluk aangenomen in een maatschappelijke organisatie waar ze

gezien de doelgroep normaliter alleen medewerkers vanaf 18 jaar aannemen. Die leerling had echter alle verwachtingen van de organisatie overtroffen. Voor de school is de stage een manier om een uitstraling naar buiten te hebben. We willen geen eilandje zijn. Onze leerlingen worden bijna zonder uitzondering zeer gewaardeerd tijdens de stages, wat ervoor zorgt dat ook toekomstige leerlingen goede kansen op leuke en leerzame stages hebben.’ Hoe kunnen ze zoveel mogelijk uit de stage halen? ‘Het is belangrijk om van tevoren het contract goed in te vullen. Daarin staan ook de werkzaamheden. Als je hier afspraken over maakt, voorkom je dat je bij wijze van spreken dertig uur wc’s staat te poetsen of koffie staat te schenken. Verder is het leerzaam en bij ons verplicht om een stage buiten de eigen leefwereld te zoeken. Ik hoop dat de ouders dit ook stimuleren, want dit is voor de school nauwelijks te controleren.’

‘de leerlingen als ambassadeurs’

Lopen leerlingen wel eens tegen knelpunten aan? ‘Bij jonge leerlingen kan de leeftijd een reden voor afwijzing zijn. Heel soms zijn er ook andere omstandigheden waardoor het lastig is om een organisatie te vinden of de uren te maken. Dan zoeken we samen naar een oplossing. Een heel jonge leerling heeft bijvoorbeeld zijn stage bij ons op school gelopen.’ Wat nu als niet aan de stageverplichting wordt voldaan? ‘Het is een verplichte eindterm, dus dat zou betekenen geen diploma. Hier moet nog wel beleid op komen in overleg met de schoolleiding.’ Hoe is de planning voor het schooljaar 2015-2016? ‘Zodra de mentor tijdens de mentoruren kennis heeft gemaakt met de leerlingen, benutten we zoveel mogelijk die uren voor de stagevoorlichting. Daarna kunnen de kinderen aan de slag.

|> 27

|>

Het is de bedoeling dat ze half mei die dertig uur hebben volbracht en het verslagje hebben ingeleverd, zodat ze daarna helemaal kunnen focussen op een eventuele eindspurt in het schooljaar.’

Rianne Scheerhoorn is een spraakwaterval als ze met groot enthousiasme vertelt over haar stage. Ze onderbreekt zichzelf af en toe met ‘Ik praat wel veel hè?’. Het is duidelijk dat dit komt doordat ze er zo vol van is.

Afscheidskaart voor Rianne van de cliënten

Waar heb je stage gelopen? ‘Bij Gemivaria, wat een onderdeel is van A.C. Het Molenschaer. Die organisatie biedt een actieve dagbesteding en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Gemivaria is een bijzondere en gezellige cadeau- en kopieerwinkel. Hier wordt volop geknutseld, geknipt, gezaagd, geschilderd en geplakt en de werkjes worden in de winkel geëtaleerd en verkocht.’ Hoe heb je jouw stageplaats gevonden? ‘Die winkel zag er altijd zo gezellig uit als ik er langs fietste en ik hou van creatief bezig zijn. Aanvankelijk leek het door een miscommunicatie over de uren niet te lukken daar. Vervolgens ging ik allerlei andere organisaties in Strijen langs, maar die waren al vol. Toen bleek gelukkig opeens dat ik toch een hele (vakantie)week bij Gemivaria kon meedraaien.’

Jetske tijdens een presentatie voor ouders op een lagere school


Wat heb je gedaan? ‘In het winkeltje werden ‘s morgens de taken verdeeld over de medewerkers met een verstandelijke beperking. Van het schoonmaken van de wc en het vegen van de hal tot aan het vervullen van winkeldienst. Ik draaide vervolgens met hen mee. Dat betekende gezelschap houden, praatje maken, bezighouden en ook creatief met hen bezig zijn.’

Wat heb je geleerd? ‘Ik had al ervaring met ouderen en kleine kinderen. Nu heb ik ook met verstandelijk beperkten kunnen werken. Het zijn prachtige mensen. Ze zijn altijd vrolijk en genieten van de kleine dingen. Iemand verraste me een keer met zwarte koffie in mijn lievelingsmok met een krakeling erbij. Die had precies onthouden wat ik lekker vond. Zo lief. En een blinde man vroeg aan een man die slecht ter been was of hij iets wilde aangeven. Zo werkten ze samen. Ik vind dus eigenlijk dat wij juist ook veel van hen kunnen leren. En ik kon creatief bezig zijn, wat mijn hobby is.’

bijeenkomst een korte presentatie gegeven. Spannend was het regelen van twee sponsors, want je weet nooit of zij net zo enthousiast zijn over de activiteiten als jij. Als dat lukt, is dat helemaal leuk.’

Hoe zag je de stage van tevoren en hoe kijk je er nu op terug? ‘Het was veel leuker dan ik dacht. Het leken me heel veel uren, maar de tijd ging zo snel. Ik zou deze stage zo weer overdoen.’

Hoe zag je de stage van tevoren en hoe kijk je er nu op terug? ‘Het is een puzzel geweest om de uren te plannen. Verder kostte de stage best veel energie, veel meer dan de geplande uren, doordat ik ook buiten de stageuren veel nadacht over de activiteiten. Maar het was het zeker waard.’

Jetske van Veen heeft het zo naar haar zin gehad op haar stageadres dat ze er nu nog als vrijwilliger aan is verbonden. Waar heb je stage gelopen? ‘Bij Stichting Voorlezen. Ik wilde echt iets van deze stage maken en daarom duurde het even voordat ik een plek had die alles had wat mij interesseert. Omdat ik van lezen en voorlezen houd, was ik een boekenwinkel binnengestapt om te kijken of daar iets mogelijk was. Daar lag een folder van de VoorleesExpress, een project van Stichting Voorlezen, en daar heb ik toen contact mee gezocht.’ Wat heb je gedaan? ‘Mijn stagebegeleider vroeg naar mijn sterke kanten om te kunnen bepalen wat ik zou kunnen doen. Toen kwamen we bij organisatorische werkzaamheden uit. Ik heb meegeholpen bij een informatiebijeenkomst, twee ouderbijeenkomsten en het evenement Voorlezen in het Park. In het park heb ik zelf voorgelezen en op een

Wat heb je geleerd? ‘Organiseren, presenteren, meedenken en het lef hebben om een winkel binnen te stappen en hen enthousiast te maken voor sponsoring. Echt super vind ik ook dat mijn naam nu bekend is bij verschillende boekhandels. Zo is mijn eigen netwerk uitgebreid. Dit werkgebied is misschien wel iets voor mij, later.’

Als jeugdbestuurder bij het Waterschap Hollandse Delta heeft Thijs Weidenaar een missie: jongeren bewust maken van watermanagement. ‘Nederland is wereldwijd leidend op het gebied van waterkennis. Het zou toch te gek zijn als we die straks uit het buitenland moeten importeren doordat er te weinig studenten een waterstudie kiezen?!’ Thijs heeft zijn stage-uren kunnen combineren met zijn functie als jeugdbestuurder. Hoe heb je deze stageplaats gevonden? ‘In november 2013 zag ik een advertentie voor ‘jeugdbestuurder’ bij het Waterschap Hollandse Delta. Alle waterschappen hebben een jeugdbestuurder, weet ik nu. Ik wilde iets extra’s doen en was nieuwsgierig wat dit was. Toen heb ik gesolliciteerd en

werd aangenomen per januari 2014. Dit heb ik overigens vooraf besproken met de leerjaarcoördinator, want het kon soms betekenen dat iets onder schooltijd plaats zou vinden. Maandelijks ben ik gemiddeld 5 à 10 uur bezig en mevrouw De Zeeuw vond het goed om deze activiteiten als maatschappelijke stage te laten tellen.’ Wat heb je gedaan? ‘Het overkoepelende doel van het jeugdwaterschap (alle regionale jeugdbestuurders bij elkaar) is jongeren bewust maken van waterbeheer en de functie van waterschappen en hen te stimuleren een watergerichte studie te kiezen. Om hieraan te kunnen werken, krijgen we onder andere debat- en mediatrainingen en rondleidingen bij de andere waterschappen. Ik hou erg van brainstormen, discussiëren en het bedenken van strategieën. Dat kan allemaal bij het Jeugdwaterschap. Ik heb onder meer op de onderwijsbeurs gestaan, op de Wereldhavendagen en binnenkort werk ik weer mee bij de opening van het vernieuwde Aquarama bij het Weizigt.’

Thijs Weidenaar

‘veel leuker dan ik dacht’

Hoe zag je de stage van tevoren en hoe kijk je er nu op terug? ‘Aanvankelijk vond ik dertig uur nogal veel, want we hebben het al zo druk. Maar het is wel fijn dat de school je ondersteunt als er belangrijke en waardevolle ervaringen kunnen worden opgedaan. Enkele weken geleden mocht ik bijvoorbeeld op een onderwijsbeurs staan. Eerder heb ik ook op de Wereldhavendagen kunnen staan.’

Krista Snater, stagebegeleider van Rianne Scheerhoorn bij Gemivaria Waarom werkt u met stagiairs? ‘Wij vinden het belangrijk dat onze omgeving weet wie we zijn en wat we doen. Dat we middenin de maatschappij staan net als de cliënten die bij ons werken. De tijd dat gehandicapten in een verdomhoekje zaten, is voorbij,

|> 29

De Romereis 2015 | Reportages

|>

maar daar bestaat nog niet altijd een duidelijk beeld van. Door stagiairs bij ons te laten meedraaien, kan ons werk zichtbaarder worden naar buiten toe. Daarnaast willen we jonge mensen de kans geven hun blik te verbreden, in ons geval op het gebied van de zorg.’ Wat wilt u de leerling bieden? ‘Tijdens een stage kunnen ze zien wat er mogelijk is en wat er komt kijken bij werk in de zorg. Ze kunnen dan ook bezien of ze later in die sector zouden willen werken. In de regio is het aanbod van snuffelstages karig, doordat die relatief meer tijd kosten. Die mogelijkheid willen wij toch bieden.’

‘het ontdekken van eigen kwaliteiten’

Wat heeft u er zelf aan? ‘Wie weet komt een leerling later terug voor een langere stage. Dan kun je mensen echt inwerken en veel meer verantwoordelijkheden geven. Iemand kan dan als lerende collega functioneren. Of wie weet kiezen ze later voor een baan in de zorgsector. Werken met stagiairs is sowieso erg leuk, omdat deze jonge mensen een frisse wind zijn voor je werkomgeving.’

Ilse van Donkelaar, stagebegeleider van Jetske van Veen bij Stichting Voorlezen Mevrouw Van Donkelaar is zeer enthousiast over het fenomeen maatschappelijke stage en was dan ook aangenaam verrast dat het JdW de maatschappelijke stage nog steeds verplicht stelt voor de leerlingen. ‘Ik vind het echt jammer dat de maatschappelijke stage niet meer landelijk verplicht is, omdat ik denk dat leerlingen uit zichzelf niet zomaar in aanraking komen met vrijwilligerswerk, terwijl dat wel belangrijk is voor hun ontwikkeling. Met de maatschappelijke stage bereik je nieuwe mensen die straks als vrijwilliger anderen willen helpen. Je plant nu zaadjes voor later.


Heeft u eerder stagiairs gehad? ‘Stichting Voorlezen bestaat pas sinds november vorig jaar en Jetske is onze eerste stagiaire.’ Waarom biedt u een stageplaats? ‘Er is heel veel werk te doen bij ons en juist voor jongelui die gek zijn van boeken, kinderen en voorlezen is dat interessant. Met die interesse zijn zij in de klas soms een eenling, maar bij ons juist op hun plek. Ik probeer maatwerk te leveren door met werkzaamheden aan te haken bij het enthousiasme en de vaardigheden van de leerling. De ervaring met Jetske was zo positief dat de stageplek gelijk door een andere leerling is opgevuld en daarna komt er zelfs nog een. Mijn stagebegeleiding is intensief omdat ik de leerlingen echt iets zinvols wil bieden. Daarom kan er maar één stagiair tegelijk worden geplaatst.’ Wat wilt u de leerling bieden? ‘Een omgeving waarin ze werkelijk kunnen ervaren hoe het is om in een maatschappelijk project actief te zijn en verantwoordelijkheid te dragen. Bij mij geldt: afspraak is afspraak en lukt iets niet, meld het dan. Dat kan bij deze groep leerlingen. Ze zijn gewend om initiatief te nemen en verantwoordelijkheid te dragen. Daarnaast is het voor de leerlingen leuk om als collega mee te werken en te ontdekken wat hun eigen kwaliteiten zijn.’ Wat heeft u er zelf aan? ‘De leerlingen bieden een extra paar handen. Via de leerling wordt het netwerk van Stichting Voorlezen tevens vergroot. En zelf vind ik het een groot plezier om met jongeren te werken en met hen in contact te zijn, en te horen waar ze allemaal mee bezig zijn.’

Wilt u reageren op dit artikel? Stuur uw reactie voor de rubriek ‘Beste JOHAN’ naar [email protected]

De dagboekmeisjes, v.l.n.r.: Niesje de Lange, Paulien Loos, Aimée Pelle en Lotte van den Brink

Dagboek van de

Romereis 2015 In de jeugdherberg van Florence trof ik – P. Barendregt, capo Romereis – vier meisjes aan die gezamenlijk en ieder voor zich bezig waren met het bijwerken van hun dagboekjes van de Romereis. Eenmaal terug op school hebben wij aan de hand van hun dagboekjes nagenoten van de reis. Wij maken u middels dit artikel deelgenoot van ons gesprek over de Romereis 2015.

Het eerste mirakel van de Romereis is dat je maandagmiddag om 13.00 uur in de bus stapt in Dordrecht en de volgende ochtend om een uur of zeven door Canal Grande in een totaal leeg Venetië vaart. ‘De stad die zweeft tussen de groene zee en de blauwe lucht’. We bezochten het Dogenpaleis en de San Marco, maar De hemelvaart van Maria van Titiaan in de Frarikerk maakte de meeste indruk. Na onze eerste pasta, kip en appelcake was het

heerlijk ontspannen aan de kade, mooi weer, kaarten kopen, een ijsje eten en slenteren door de calle’s in een inmiddels zeer volle stad. Bij aankomst in de jeugdherberg in Florence was er de kamerindeling in een kamer van vier, zes, of nee toch acht, enfin, we hadden een bed. De jeugdherberg was een heel mooi renaissancegebouw, maar er waren wel gezamenlijke douches.

Tekst Niesje de Lange, Paulien Loos, Aimée Pelle en Lotte van den Brink

|> 31

|>

graven tegen van vele ons bekende grootheden, zoals Galilei en tot onze verbazing waren ze er soms niet eens werkelijk begraven. Na de Pazzikapel was er vrije tijd en wat doe je dan? Gezellig met elkaar een pizza eten. Een Italiaanse vrouw zag ons en merkte op: ‘You all look so happy!’, en zo was het ook.

De dagboekmeisjes

Griekse tempel te Paestum

De krater van Vesuvius

‘You all look so happy!’ De volgende ochtend fris op de stadsbus. De koepel werd het niet door de enorme drukte. Het verhaal dat Michelangelo voor de Cappella Brancacci op zijn neus geslagen werd en er daarom zo lelijk uitzag was echt goed. De lunch op de warme binnenplaats van ristorante Diladdarno was geweldig, la dolce vita. ’s Middags bekeken we de Perseus van Cellini en ook een bezoekje aan caffé Perseo mocht natuurlijk niet ontbreken. Lang hadden we uitgekeken naar de David van Michelangelo: wat een prachtig en overweldigend beeld, en kijk eens naar die spieren! In de Santa Croce kwamen we praalHet ‘stilteding’


Donderdag alweer. We zoefden door het Toscaanse landschap naar Siena. Raar hoor, dat hoofd van Catarina, een beetje eng ook wel. In de Dom vergaapten we ons werkelijk aan de schitterende, wandvullende, hoge schilderingen van Pinturicchio. Op het mooiste plein ter wereld, nou ja, in ieder geval van Italië, de Campo, aten wij weer pizza of toch maar een broodje dit keer. Voor we het wisten zaten we alweer in de bus naar Tarquinia – snel, snel, graftombes met geweldige fresco’s, museo. En dan toch weer een rustpunt met een gezellige Etruskische maaltijd en ons mooiste gezang voor alle jarigen tijdens de reis. Door naar Napels, waar we in ’t donker arriveerden en toen waren we wel een beetje moe, eenmaal daar aangekomen ook nog sjouwen naar boven tot de

ingang en verder naar boven naar de verdieping. Poeh, wat heb ik veel bagage meegenomen.

‘hij leeft hoor en kan elk moment uitbarsten’ Zou het lukken dit jaar, de Vesuvius? Middels een dvd in de bus warmde meneer Van Andel ons op met veel wetenswaardigheden over vulkanisme en ‘hij leeft hoor en kan elk moment uitbarsten‘. Kruipend door de vele haarspeldbochten, kwamen we uiteindelijk aan op de parkeerplaats. We liepen verder naar de krater. Diepte, rook en een schitterend uitzicht over Napels en de baai. Broodjes in de bus en karren maar, weer naar Paestum. We bleven er enkele uren, dat was relaxed, hele (!) kolossale Griekse tempels en de schildering van het duikertje. Soms heb je van die dingen waar je heel lang naar kunt kijken. Na de – deze ene keer ietsje minder geslaagde – maaltijd in Napels, wandelden we gezamenlijk langs de baai naar de jeugdherberg. Lichtjes, soms niet opgemerkt door lange gesprekken.

Op zaterdag vertrokken we uit Napels en arriveerden we eindelijk in Rome. In het museum van Napels zagen we het beroemde Alexandermozaïek (zo ongelooflijk veel stukjes) en het rare kamertje met erotische afbeeldingen en objecten, stoere jongens die Romeinen. De lunch, twee lekkere broodjes, was dicht bij de ingang van de opgraving van Pompeji, die veel groter en toeristischer was dan gedacht. Je moet daar ook veel naar de grond kijken, want anders ga je onderuit. Ons was als diner een echte Napolitaanse pizza beloofd, dus wat doe je dan? Je bestelt een pizza Napoli. Dat bleek een pizza te zijn met alleen tomatensaus. En dan eindelijk door naar Rome!! De aankomst was spannend, wat een leuke sfeer. We kregen een fijne kamer, gezellig met alle meisjes op een gang. Het was ook fijn om de koffer te kunnen uitpakken, nadat je die wel eerst over een lange trap naar boven had gezeuld. Rome, zondag, de mis. Een kerkdienst in de lievelingskerk van de Romeinen: de Santa Maria Maggiore. De Mozes, tja die kwam echt tot leven door de toelichting van meneer Van der Held. Even een slingertje en dan ineens: het Colosseum. Wij gingen – zoals op zovele plekken – zoef naar binnen, langs een toch heel lange rij wachtenden. Binnen was het super, vooral van bovenaf: je ziet de catacomben als een doolhof, de tribunes. Wel heel toeristisch natuurlijk en daarom was de Santi Quattro Coronati, en dan vooral het stilteding, pardon kloosterhofje, een verademing. Na het eerste avondmaal in Rome maakten we nog een wandeling, gaaf. De Trevi stond in de steigers, maar het Pantheon en Piazza Navona waren een sprookje. We leerden ook de weg al een beetje in deze stad, en dat na één dag. Hier houdt het eerste dagboekje op …

Colosseum

‘van tevoren denk je te weten wat je te wachten staat’ Rome, de tweede dag. Werkelijk een hele lijst met kerkjes, pleinen en fonteinen vóór de lunch. Daarna de Vaticaanse Musea en de Sint Pieter. Het was spannend om de koepel te beklimmen. Het werd gaandeweg steeds steiler en smaller. Wat een fenomenaal uitzicht! Een vriendin van Paulien haar moeder had een restaurantje aanbevolen. We liepen door een leuke wijk: oude autootjes, gezelligheid op straat. Restaurantje gevonden in Trastevere - Pizzeria Ai Marmi. Hier houden nu toch ook de overige dagboekjes op, de inspanningen van de reis eisen hun tol, misschien is het allemaal gewoon te overweldigend. Van tevoren denk je na ruim vijf jaar wel ongeveer te weten wat je te wachten staat tijdens de Romereis, maar je weet dat toch niet, blijkt. Gelukkig is er nog het fotoboek van Aimée om ook de overige dagen te beschrijven. Dinsdag alweer, overmorgen vertrekdag, niet aan denken. Het is mooi weer, mazzel. Eigenlijk de hele reis al, maar in Rome ook

nog lekker warm. Deze Villadag werd mede door dat mooie weer een succes. ’s Ochtends de beelden van Bernini en de schilderingen van Caravaggio in Villa Borghese. Picknick in het park en ’s middags een bezoek aan de Antieke Villa van Hadrianus en de Renaissancetuinen met fonteinen van de Villa d’Este. ’s Avonds was Aimée gelukkig ook weer hersteld. Woensdag, het gaat nu wel erg hard. Allemaal Oudheid vanmorgen. Circus Maximus, Forum Boarium, theater van Marcellus, Capitool, keizerfora en natuurlijk Forum Romanum. In de voetstappen van de Oude Romeinen. Na het veldonderzoek voor de ‘Rome Paper’ verzamelen we vroeg in de avond op het Capitool voor een bezoek aan de Capitolijnse Musea. De laatste avond. Rome in, koffers pakken en naar de Deense disco. Oeps, wel wat te laat in het hotel. Onze laatste dag in Rome, maar wat een dag. Het Pantheon bijvoorbeeld, wat een manifestatie van Romeinse bouwkunst. Op Piazza Navona is het einde van het programma. Nog een paar uurtjes de stad in, een vroege maaltijd en in de bus voor de terugreis. ol indrukken en ervaringen. ‘Ik wil terug !!!’ 33

Mensen | De Reünist Terra Incognita

De Reünist

Noord-Amerika werd ontdekt door Leif Eriksson vanuit IJsland rond het jaar 1000 of door Christopher Columbus in 1492 vanuit Palos de la Frontera in Spanje. Dat ligt helemaal aan hoe je ‘ontdekken’ definieert. Als het betekent ‘voor het eerst door de mensheid ontdekt’, dan gaat de eer naar een aantal vertegenwoordigers van Homo Sapiens rond 15.000 tot 30.000 jaar terug, voor altijd onbekend blijvende jagers en verzamelaars die de moed hadden de landbrug over de Beringstraat over te gaan om vandaar het gehele Amerikaanse continent te bevolken. Voor mij persoonlijk was het in april 1995 toen ik met een jong gezin, een kat en een hond vertrok vanuit Schiphol naar Atlanta, de hoofdstad van Georgia in het zuiden van de Verenigde Staten, om aldaar te gaan trachten een nieuwe carrière op te bouwen in de farmaceutische industrie. Zonder twijfel moet het meer moed verlangd hebben voor de eerder genoemde ontdekkers dan voor mij, maar enthousiasme was zeker niet de enige emotie die ik voelde toen ik een huis kocht in Roswell zonder garantie dat ik een echte baan had in het bedrijf dat mijn overplaatsing vanuit Nederland naar de VS had goedgekeurd.

Enige achtergrondgegevens

Met 2 jaar jongere broer Arthur (1979 eindexamen Johan de Witt) en mijzelf (links).

Roland gerritsen van der hoop Eindexamen 1977

Dankbaar voor de geboden mogelijkheid 34 Ouderblad JdW-gymnasium

Het is zeer zeker niet mijn opzet om een soort ode aan mijzelf te schrijven. Echter, het is vrijwel onmogelijk om dit stukje betekenisvol te maken zonder enige achtergrondgegevens. Ik ben geboren in Dordrecht, in 1960. Mijn ouders waren allebei leraren en in de tijd dat mijn broer, ook een gymnasiast, en ik opgroeiden, gingen er stemmen op om kinderen een klas over te laten slaan als ze dat aankonden om te voorkomen dat ze zich zouden vervelen als het niveau niet hoog genoeg was.

Voor ons beide betekende dat een zomervakantie gevuld met schrijven en rekenen, en een schooltijd waarin we altijd een jaar jonger waren dan alle andere kinderen in de klas. Tot de dag van vandaag heb ik zo mijn gedachten over deze stap, maar ik moet toegeven dat – elke keer als mijn broer Arthur en ik het erover hebben, meestal na een aantal flessen goede Franse wijn – het moeilijk is je ouders deze stap kwalijk te nemen als je ziet wat het leven verder voor ons in petto had. We zijn allebei medicijnen gaan studeren, hij in Rotterdam en ik in Utrecht, en daarna allebei gepromoveerd. Beide reserveofficier, hij bij de Marine en ik bij de Landmacht, want er was toen nog een dienstplicht die twee jaar van je leven in beslag nam. Hij is nu een succesvolle chirurg met een aantal particuliere klinieken en ik ben het zwarte schaap dat in het geneesmiddelenonderzoek verder is gegaan. Na een aantal leidinggevende functies in research & development in Nederland en in de VS, in een drietal bedrijven met zeer verschillende culturen, woon ik nu in Exton, Pennsylvania, dichtbij Philadelphia, de stad van de onafhankelijkheidsverklaring, Benjamin Franklin en de eerste echte hoofdstad. Ik ben nu een consultant voor kleinere, meestal beginnende bedrijven en adviseer deze over ontwikkelingsplannen, klinische studies en strategieën om geneesmiddelen geregistreerd te krijgen. Mijn kinderen zijn afgestudeerd en het huis uit. Mijn vrouw en ik zijn beide actieve ‘curlers’, een ijssport die vrij onbekend is in ons schaatsfanatieke vaderland. Daarnaast speel ik piano, lees veel (Kindle op iPad) over wetenschap, geschiedenis en religie, en tracht wellicht enigszins sarcastische stukjes te schrijven over de Amerikaanse politieke situatie en andere

zaken die ons bezighouden, in het Engels, wat nu mijn voertaal is. Trouwens, mijn excuus voor het mogelijk slechte Nederlands in dit epistel.

Lofzang op het instituut Gymnasium Wat nu volgt, is een ongebreidelde lofzang op het instituut Gymnasium zoals ik dat ervaren heb. Zonder enige overdrijving ben ik niet alleen van mening dat Carthago verwoest moest worden, maar ook dat zonder mijn zes jaar middelbaar onderwijs op het Johan de Witt-gymnasium mijn leven er heel anders had uitgezien en dat ik uiterst dankbaar ben voor de geboden mogelijkheid. Nog meer dan vroeger en in de twintig jaar dat ik in de VS woon – waar algemeen onderwijs plaatsvindt gedurende de vier jaar ‘college’ –, ben ik mij bewust geworden van de schat aan kennis en inzicht die de jaren aan de Baden Powelllaan mij verschaft hebben. Veelzijdig met een uitgebreid vakkenpakket met zes talen, vier exacte vakken, geschiedenis en aardrijkskunde, met kleine klassen, gemotiveerde leerkrachten (althans in mijn herinnnering) en redelijk gemotiveerde leerlingen. Mijn kinderen hebben nooit positief over hun schooltijd gesproken. Het was allemaal een verplichte oefening die je belette om leukere dingen te doen, zoals Halo IV en Sims. Dat is natuurlijk niet echt eerlijk van mij want wij hadden geen waanzinnige, verslavende computerspelletjes. Of misschien ben ik al in die levensfase beland waar alles vroeger beter was. Mijn standaard antwoord voor oudere mensen die dat tegen mij aanvoerden was altijd: ‘Ja, tuberculose, geen AOW en Wereldoorlogen lijken mij ook aantrekkelijker’. Maar ik denk dat de waarheid ergens anders ligt. Het was gewoon echt beter. | 35

>

| > De leraren Zo kan ik mij nog zeer goed de geschiedenislessen van meneer Rogaar herinneren. Een, zo vernam ik later, goed gecamoufleerde communist, altijd in het pak en altijd bijzonder kritisch. Torquemada’s inquisitie was mild vergeleken met een beurt in zijn klas. Geschiedenis was niet een aantal jaartallen, veldslagen en belangrijke personen. Het was manna in natuurelement, animisme, ontwikkeling van culturen en de achterliggende redenen voor veldslagen. We hadden een boek, maar als we daar twintig pagina’s uit gebruikten dan was het veel. Ik heb nog steeds de volumineuze aantekeningen van de slechts vier klassen die ik kon volgen, aangezien ik als bèta geen ruimte voor geschiedenis had in mijn eindexamenpakket. Een apocriefe anekdote vermeldt dat hij – gezeten op de bagagedrager van een brommer – mogelijkerwijs onder invloed van jenever zijn opinie aangaande de monarchie uitte met de woorden ‘fascistische zwijnen en knechten van Oranje’.

algebraïsch probleem weer een keer uit te leggen. Voor mij persoonlijk werd dit vertaald in menig kwartier voor het bord om zijn werk te doen, terwijl hij de batterijen oplaadde met een aantal forse teugen van zijn zware ontfilterde sigaretten. Hij kocht ze altijd met filter en brak die dan af om redenen die eeuwig een enigma zullen blijven.

De resultaten spreken voor zichzelf

Mejuffrouw Nat, lerares Frans, staat mij ook zeer bij. En ik was niet eens erg goed in Frans. Ook maar vier jaar, en desalniettemin toch genoeg om nu te kunnen communiceren met curlers in de Franse Alpen, die geen woord Engels spreken. Of binnen Solvay, een internationaal opererend Belgisch franstalig bedrijf, waar het zeker voordelen had om te kunnen verstaan waar de directie het over had.

Er is hier een zeer populair quizprogramma, dat Jeopardy heet. Alhoewel er meer en meer triviagegevens insluipen, wat ik uiteraard betreur aangezien dat geen waardevolle kennis is (anders zou het geen trivia heten) en er natuurlijk veel puur Amerikaanse gegevens vertegenwoordigd zijn, kan ik mij zeker staande houden tegenover vrienden en bekenden, en dat komt vrijwel allemaal door mijn tijd aan het Johan de Witt. Het is moeilijk uit te leggen wat het precies is dat je zo geweldig goed voorbereidt op wat gaat komen. Het zijn niet de feitjes en het uit het je hoofd leren van grote hoeveelheden informatie, alhoewel dat ongetwijfeld een rol speelt. Misschien is het de voorselectie, die hier in de VS vrijwel niet plaatsvindt, zodat de klas redelijk homogeen is qua intellectueel niveau en veel sneller vooruit kan, wat uiteraard een enigszins elitaire opinie is. Misschien zijn het de kwalificaties van de leerkrachten alsmede hun vermogen om te insprireren en niet alleen te onderwijzen.

En dan was er meneer Sedee, onze wiskundeleraar. Rookte als een schoorsteen en bezat een oude grote, ik geloof, witte Amerikaanse auto. Hij had weinig op met diegenen die hem niet begrepen en het kostte hem zichtbaar mentale moeite een

Het kan natuurlijk zijn dat ik door de jaren heen mijn schooltijd ben gaan romantiseren als een idyllische lustwarande van gnosis en sophia, of dat mijn persoonlijke instelling zeer verschilt met wat normale individuen vinden van hun tijd in de schoolbanken.


Een beginnende hersenverweking wellicht? Dat is allemaal mogelijk. Ik denk dat de resultaten voor zichzelf spreken. Toen ik in voorbereiding op dit korte artikel wat ‘google-onderzoek’ deed, vond ik dat gymnasia in Nederland nog steeds betere examencijfers hebben, ondanks de ‘belasting’ met Latijn en Grieks. Een citaat uit het ‘Drieluik Excellentie’ document uit 2012: ‘Gymnasiasten behoren relatief twee keer zo vaak tot de landelijke top 20% als atheneumleerlingen. In absolute aantallen komen echter meer excellente leerlingen van het atheneum; veel meer leerlingen volgen immers het atheneum. In de top 5% van het vwo verandert dit beeld in het voordeel van het gymnasium: in relatieve zin behoren gymnasiasten vijf keer vaker tot de top 5%, en ook in absolute zin zijn ze daar meer vertegenwoordigd dan atheneumleerlingen.’ Dat liegt er niet om. Het heeft mij zeer zeker geen windeieren gelegd.

Skiën

Klimmen

Snowboarden

bi t m Co por t r ✓ Fitness s a a k ✓ Klimmen ✓

Wat ik ook vond, is dat kennelijk de voorselectie met behulp van de Cito-toetsen niet meer wettelijk toegestaan is. Mijn Amerikaanse vrienden zouden dit ongetwijfeld de Europese ziekte noemen: de drang om te hopen dat iedereen gelijk wordt en dat niemand uitsteekt boven het gemiddelde. En dat terwijl het hier redelijk dramatisch is aangetoond dat zulks niet werkt op de middelbare school. Hier is het verlangen voor meer differentiatie in plaats van minder. We zullen zien. Dat is waarlijk terra incognita, ‘the undiscovered country’.

Fitnessen

Squashen Voor slechts per maand

e 17,50

3 sporten voor 1 prijs Voor iedereen van 16 t/m 21 jaar • Opzeggen per maand! • GratiS prOeFleS Fitness • •

Squashen Kickbiken

Kijk op de website voor diverse acties en aanbiedingen op gebied van skiën en snowboarden

www.pentagonsport.nl Sportcentrum pentagon • Sikkelstraat 3 • 3319 lJ Dordrecht • (078) 6 16 69 64 • [email protected]

Studium Generale | School en...

PROEF DIT ‘NS I HEE-E T N A V TOT E ACHIN M O S S ESPRE

Dorp in het Troodosgebergte

Op bezoek bij Aphrodite Wie zou het niet wensen: met een groep betrokkenen op zoek gaan naar de plaats waar de schone, doch vele malen overspelige echtgenote van de kreupele smid Hephaistos uit het schuim van de zee is geboren? Ik wel, en daarom meldde ik me bij het bestuur van Studium Generale aan voor de studiereis naar Cyprus. ‘Wat is uw relatie met het Johan de Wittgymnasium?’, mailde de secretaris mij. ‘Mijn dochter doet in mei haar eindexamen’. Dus ik mocht mee, want zo vaak gaat een ouder nou ook weer niet mee op de tweejaarlijkse verre reis van de Stichting.

Tekst Robert Roijackers

Simon Lévelt heeft de leukste, lekkerste en mooiste producten voor liefhebbers van koffie en thee. Met meer dan 180 soorten thee en 30 soorten koffie is er voor ieders smaak wel iets te vinden. Vrijwel allemaal gecertificeerd, want zorg voor mens en milieu staat voor ons voorop. Naast koffie en thee kunt u bij Simon Lévelt terecht voor leuke cadeaus, heerlijke chocolade en bijzonder servies. Wij zijn dé specialist in Dordrecht op het gebied van espressomachines. Graag tot ziens in onze winkel!

Voorstraat 326, Dordrecht www.simonlevelt.nl/dordrecht

Aphrodite van Sóli in het Cyprusmuseum van Zuid-Nicosía

De reis begon wat ongemakkelijk: Frankfurt is niet het meest klantvriendelijk bewegwijzerde vliegveld. Toen eenmaal het gezelschap via ‘van hot naar haar’ en ‘van het kastje naar de muur’ in het vliegtuig naar Larnaca zat, bleken drie leden van de groep niet aan boord te zijn. Zij moesten dus een nachtje in Frankfurt overblijven, maar konden de volgende dag alsnog aansluiten bij de rest. Het beginpunt was de gespleten stad Nicosía ; Lefkosía voor de Zuid-Cyprioten, Lefkoşa voor de Noord-Cyprioten. Bij de eerste kennismaking kwamen we in de Goede Vrijdagprocessie terecht. De Byzantijnse lijdensweek valt namelijk één week later dan die van de westerse christenen.

Op de tweede dag bezochten we eerst de hoogtepunten van de zuidelijke stad. Omdat het Paaszaterdag was, was het Byzantijns museum dicht. We konden ook nog maar net naar het Cyprusmuseum, met zijn belangwekkende opgegraven stukken, want ook dat museum was vanaf 12.00 uur voor vier dagen dicht. Via het 21e-eeuwse Checkpoint Charlie kwamen we in een andere wereld terecht. Lefkoşa is een heel andere stad dan Lefkosía: rommeliger, maar ook gezelliger en minder druk. Onze gids Panikos deed zijn naam eer aan: hij moest niets hebben van die Turken en dat liet hij blijken ook. De absolute verrassingen van het Noordelijk deel van Nicosía waren | 39

>

pen. Aangezien we ook gedurende deze dagen nog van alles zouden gaan bewonderen, wisten we op voorhand dat er nog vele busuren te verwachten waren.

|>

Theseus haalt met een knots uit naar de Minotaurus, terwijl zijn geliefde Ariadne in vervoering toekijkt.

De groep van Studium Generale Johan de Witt, poserend onder de geluksboom

voor ons de Selimiye Moskee – de omgebouwde gotische Sint Sophia Kathedraal – en de Büyük Han, de voormalige karavanserai, ook nu nog een mooie rustplaats voor de vermoeide reiziger.

De reis werd voortgezet met een doorsteek naar het zuiden. Objecten van dit onderdeel van de reis waren de kleine eeuwenoude Byzantijnse schuurkerkjes met prachtige fresco’s en iconostases. Hoog in het Troodosgebergte was het koud en lag er nog sneeuw. Het beroemde klooster van Kikkos, eens de schuilplaats van aartsbisschop Makarios, is tamelijk nieuw en de beschilderingen kunnen zich in geen enkel opzicht meten met de authentieke fresco’s van de eerder op de dag bezochte kerkjes. Overnacht werd in het schitterende bergdorpje Kalopanaglótis, vlak naast weer zo’n juweel van een schuurkerk, ditmaal drie onder één dak. De gasten werden ondergebracht in verschillende zeer luxueuze suites, verspreid gelegen tegen de bergwand. Het klauteren van het restaurant naar de slaapstee was voor enkelen dan ook een buitengewoon zware inspanning.

‘absolute verrassingen’ Op de derde dag, toen de ZuidCyprioten het feest van de verrijzenis des Heren vierden, vervoerde onze chauffeur Aristo, die zeer goed en voorzichtig reed en dus terecht zijn naam draagt, ons naar de hoogtepunten van Turks Cyprus: het Barnabasklooster en de koningsgraven van Sálamis in het westen en Kyrenia/Girne met zijn Venetiaanse haven en kolossale burcht, maar met ver daarboven uitreikend de gotische kloosterruïne van de Abbaye de la Paix, nu Bellapaís genoemd. Een volle dag Noord-Cyprus – met een mooie en afwisselende introductie – , maar veel te kort, eindigde in een gezellig restaurant met heerlijke gerechten en verrukkelijke wijn. Alleen Panikos vond het eten vies en hij was dan ook opgelucht dat zijn verplichte tour door het hem niet-welgezinde Noord-Cyprus ten einde was. 40 Ouderblad JdW-gymnasium

De dag daarna werd de zuidkust bereikt. In Limassol verraste de tourleiding ons met een zeer relaxte privé-catamarancruise over de Méditerranée, waar we – onbewust van het verschrikkelijke drama dat zich later in de week op

een daglengte varen in diezelfde blauwe zee zou voltrekken – genoten van zon, spijs en drank. Na de rust moest er weer ‘gewerkt’ worden. Ditmaal de ruïnes van het oude Paphos, Kouklia, waar de heiligdommen van Aphrodite, het theater en indrukwekkende mozaïeken werden bezocht.

De volgende dag zijn we brood gaan bakken en kaas gaan maken. Althans: we hebben gekeken hoe dat eraan toeging. Bij de bakkerij waren kippen die rustig hun ding deden. Plotseling begonnen ze met zijn allen angstig en keihard te kakelen. Een paar seconden later schudde de aarde; we waanden ons even in een schip dat de woelige baren trotseert. ‘Aardbeving!!’ riep de gids en wij stapten meteen naar de open ruimte. Later bleek dat het de zwaarste schok sinds zestien jaar was: 5,6 op de schaal van Richter. Het epicentrum moest niet ver van Paphos gelegen hebben, want daar vielen een paar pannen van de daken. Bij ons was het alleen schrikken voor sommigen en hilariteit bij anderen. Ik ben wel even de kippen gaan toespreken, want die waren nog heftig panisch aan het

Op weg naar het hotel, dat naar wij dachten in of vlak bij Paphos gelegen zou zijn, kwamen we langs Petra tou Romiou, waar volgens de overlevering Aphrodite oprees uit de door Kronos afgesneden en in de zee geworpen edele delen van vader Uranus.

‘de heiligdommen van Aphrodite’ Panikos werd afgezet in Paphos bij zijn Nederlandse echtgenote Maud en wij dachten toen dat het nog enkele minuten zou duren voor we ons opgewaardeerde hotel zouden bereiken. Het rijden duurde en duurde en het was reeds donker toen we onze résidence bereikten, hooggelegen bij het dorpje Droúseia. De laatste vijf nachten gingen we hier sla-

De voormalige karavanserai Büyük Han in Noord-Nicosía

Demonstratie broodbakken

kakelen. Het was wel interessant om te bemerken dat die beestjes de beving veel eerder voelden dan wij.

deerd met een medaille en voor sommigen met een echte bokaal.

De rest van de dagen hebben we het hele klassieke opgravingsarsenaal van de zuidkust van Cyprus bezocht. Hoogtepunt, uiteraard, waren de koninklijke graftombes en schitterende mozaïekvloeren in Paphos.

Tot aan Schiphol verliep de reis voorspoedig. Maar de treinreis naar het verre Dordrecht ging met hindernissen gepaard, omdat er een brandalarm in de nieuwe spoortunnel van Delft scheen te zijn. Uiteindelijk kon eenieder voldaan thuiskomen en in het eigen bed kruipen.

De reis had een traditioneel einde: een slotdiner met een opdracht voor de deelnemers om een lied te maken waarin aan Studium Generale en het Johan de Witt-gymnasium een prominente rol toebedeeld moest worden. Alle pogingen werden gewaar-

Het bestuur van Studium Generale, in de personen van Maarten Veldhuijzen en Jan Nieuwenhuis, verdient grote lof. De reis was minutieus voorbereid; de medereizigers hoefden alleen maar te volgen en alle tijd te nemen om te genieten van het vele schoons. Volgend jaar zal er een korte reis worden georganiseerd. Het zou mooi zijn als daar ook enkele ouders van leerlingen aan willen deelnemen.

‘de reis was afwisselend, interessant en aangenaam’ Mozaïeken in Paphos

41

Mensen | Interview

Uw leeftijd?

37 jaar

Heeft u partner/kinderen?

Ik ben getrouwd met Corinne. Drie kinderen: twee meisjes, van 5,5 en 4, en een zoon van 1 jaar. Hoe lang bent u al verbonden aan het JdW?

Sinds 2012

Document docent JOHAN in gesprek met docent Wiskunde, meneer De Gelder Interview Joop Roovers fotografie Caroline van Harskamp


Een kennismaking op hoofdlijnen, van schoolbankje tot docent ‘Ik ben geboren in 1978 in Rotterdam en opgegroeid in Pernis en Werkendam. De middelbare school (gymnasium) heb ik uiteindelijk afgerond in Amersfoort. Daarna ben ik elektrotechniek gaan studeren aan de Universiteit Twente (met goed gevolg afgerond in 2001), gevolgd door wiskunde (afgerond in 2003). Na enige jaren in het bedrijfsleven (IHC Systems, ASEP NOV) werkzaam te zijn geweest, ben ik in 2009 in het onderwijs ingestroomd als docent wiskunde. Na enige omzwervingen ben ik in 2012 op het JdW beland, eveneens als docent wiskunde.’ Wat vond u destijds aansprekend aan het JdW? ‘Het feit dat het een gymnasium is, dat het JdW een eerstegraads docent zocht, en ook de goede sfeer die er was tijdens het sollicitatiegesprek.’

En hoe zou u deze school – nu u er zelf al enige jaren deel van uitmaakt – typeren? Waarin onderscheidt het JdW zich? ‘Wat ik goed vind, is dat elke leerling de kans krijgt om, naast schoolwerk, zijn/haar talent te ontwikkelen (mits het schoolwerk er niet onder lijdt); alles is bespreekbaar en veel is mogelijk.’ Hoe is uw liefde/interesse voor wiskunde ontstaan? ‘Tijdens mijn studie Elektrotechniek kwam ik veel in aanraking met wiskunde en wiskundige systemen. Daarnaast heb ik ook veel keuzevakken in wiskunde gedaan.’ Wat heeft uiteindelijk de doorslag gegeven om u geheel te gaan wijden aan wiskunde? ‘Dat ging eigenlijk vanzelf. Wiskunde had toch mijn grootste interesse en om daar echt mee bezig te kunnen zijn in een bedrijf, is lastig. Dus ging ik op zoek naar

een baan waar ik me met wiskunde bezig kon gaan houden. Docent wiskunde is dan een logische stap en het diploma had ik al, dus ik kon zo aan de slag.’ Wat wilde u als kind graag worden en waarom (is dat toch niet gebeurd)? ‘Ik had graag bij het Korps Mariniers gewild, maar dat ging (gelukkig of helaas) niet door, omdat ik op mijn vijftiende een bril moest gaan dragen.’ Dat is toch iets specifieker dan brandweerman of zo. Was er een diepere gedachte? ‘Voor zover ik weet, was er geen diepere gedachte. In die tijd was ik onder andere heel erg geïnteresseerd in het leger, in het bijzonder de marine. De besten die water en land combineerden waren de Mariniers, die met kleine groepen speciale missies deden. Dus dat wilde ik toen natuurlijk ook worden… ‘ | 43

>

nier ook ‘wetenschappelijk’ naar en analyseren dan bijvoorbeeld: hoe is de worp, welke aspecten zitten er aan de worp, wat is een mooie worp en waarom is dat zo, hoe vliegt een pijl naar het bord en waarom op die manier, en op welke manier is de vlucht van de pijl afhankelijk van de worp, is er een warming-up nodig, hoe zit het met het mentale gedeelte, hoe kun je je goed blijven concentreren, en nog veel meer.’

|>

Wat maakt uw beroep voor u zo bijzonder? ‘Als vak: wiskunde in zichzelf is vrij uniek. Op basis van een aantal vaste (wiskundige) regels kun je heel veel (abstracte) dingen bewijzen en structuren en patronen ontdekken en vastleggen. Overal om ons heen zijn die structuren en patronen te ontdekken. Daarnaast heeft wiskunde ontzettend veel toepassingen in alle vakgebieden. Als docent vind ik het gewoon leuk: wiskunde uitleggen, het contact met de leerlingen, ontwikkelingen signaleren.’

‘wiskunde is werkelijk overal om ons heen’ Kunt u – als deskundige en liefhebber – aan een leek uitleggen wat u zo aanspreekt in wiskunde? ‘Alles wat met aantallen en getallen te maken heeft, of met vormen, is wiskunde. Ook is er veel wiskunde, die we niet zo gemakkelijk kunnen zien of ontdekken. Het mooie is nu dat we er nooit over nadenken of beseffen dat wiskunde dus werkelijk overal om ons heen is (of het nu gemakkelijk of wat moeilijker te zien is). Zelfs als ergens geen structuur in zit (tenminste, een structuur die door mensen vooralsnog niet wordt begrepen), chaos dus, is er een tak 44 Ouderblad JdW-gymnasium

binnen de wiskunde die zich hiermee bezig houdt: chaostheorie. Het fascinerende is dat we tegelijkertijd, zonder om ons heen te kijken, vanuit de wiskunde zelf die we tot nu toe ontdekt hebben en kennen, weer nieuwe wiskunde kunnen ‘maken’.’

Wat doet u verder zoal in uw vrije tijd? ‘Druk zijn met mijn drie kleine kinderen. Het is het leukst als je iets met hen kunt doen: boodschapjes, eindje fietsen, naar de kinderboerderij, op bed leggen, of als ze papa helpen met klusjes.’

Wat zijn uw hobby’s? ‘Lezen, darten en met vrienden (zaal)voetballen.’

Uit betrouwbare schoolbron vernamen wij dat u een fervent motorrijder bent? ‘Die schoolbron is dan niet heel betrouwbaar, want ik rijd scooter en die gebruik ik alleen als vervoersmiddel, want ik heb een grote hekel aan files. Toeren op de scooter doe ik niet. Overigens staat er wel een motor thuis, maar daar mag ik niet op rijden aangezien ik geen motorrijbewijs heb. Hier rijdt Corinne op. Die heeft wel een motorrijbewijs.’

Zijn er ook dingen waar u een hekel aan heeft? ‘Ja, zoals administratieve zaken. Dingen die zijn gebeurd of besproken in een systeem zetten, om anderen op de hoogte te stellen. Het is nuttig, maar om de een of andere reden vergeet ik dat vaak te doen. Net zoals iemand bellen of e-mailen of een berichtje in een systeem zetten over iets wat ik dan wel al heb opgepakt of geregeld.’ Misschien een flauwe vraag, maar hoe is een wiskundige bezig met het spelen van darts? ‘Ik zie het voornamelijk als een vermakelijk spel. Maar ook wiskundig: op hoeveel manieren kun je bijvoorbeeld een 9-darter gooien (dat hebben we al uitgerekend), zit er een patroon in de nummering van het bord, is dit een optimale verdeling van de nummers en kun je dit bewijzen… We kijken er op een bepaalde ma-

Heeft u ook interesses die met uw vak te maken hebben? ‘Jazeker, af en toe lees ik wis- of natuurkundeboeken en soms resulteert dit in een onderwerp voor een privatissimum.’ Kunt u hier voorbeelden van geven? ‘Interesse in Einstein en de relativiteitstheorie, waar ik heel wat over heb gelezen, is uitgemond in een privatissimum over ‘de’ Einstein en de speciale relativiteit. Het lezen van boeken over ontwikkelingen van

wiskunde en de geschiedenis ervan hebben geresulteerd in een privatissimum over de geschiedenis van de wiskunde.’ Heeft wiskunde ook competities op (inter)nationaal niveau? ‘Internationale wedstrijden zijn bijvoorbeeld de ‘Wiskunde Olympiade’ en de ‘Kangoeroewedstrijd’, beide worden jaarlijks georganiseerd. Aan deze wedstrijden doen wij met leerlingen van de school ook mee. Andere bekende landelijke competities worden onder meer georganiseerd door een aantal universiteiten.’ Waar verheugt u zich (thans het meeste) op binnen uw vakgebied? ‘Ontwikkelingen in de wiskunde volg ik niet consequent. Het is een te breed vakgebied om bij te houden. Als wiskunde in het nieuws is, lees ik dat wel natuurlijk. Wat mij op dit moment verheugt in het wiskundeonderwijs, is dat langzaam maar zeker de grafische rekenmachine minder belangrijk wordt, totdat die (hopelijk) helemaal weer verdwijnt (in ieder geval voor wiskunde B), zodat de analyse van en onderzoek naar functies weer belangrijker worden in de wiskunde, in plaats van er alleen maar mee kunnen werken.’ Hoe ziet uw vakantie eruit? ‘Met de caravan of tent naar een niet al te grote camping waar de kinderen lekker de hele dag kunnen spelen. In Nederland, zoals dit jaar en vorig jaar, maar de jaren ervoor zijn we in Duitsland geweest. Met de kleine kinderen gaan we in ieder geval nog niet al te ver weg. In de vakantie doen we niet zoveel: we lezen veel, af en toe een stadje of dorpje bezoeken, op het gemakje boodschappen doen, rondje fietsen, ijsje eten. Tja, al met al niet zo heel actief dus.’

‘lol hebben in en op je werk maakt het een stuk gemakkelijker’ U staat, in ieder geval bij een aantal leerlingen, te boek als ‘prettig gestoord’. Zo spoort u de leerlingen aan met een stok met een ‘like’-handje (duimpje omhoog of duimpje naar beneden), spreekt u van ‘veegmachientjes’ en demonstreert u met een flinke worp de onverwoestbaarheid van uw ‘ouderwetse’ gsm. Wat voor docent wilt u zijn? ‘Ik moet eerlijk zeggen, dat gaat eigenlijk vanzelf, dat wat de leerlingen ‘prettig gestoord’ noemen. Als je lol hebt in en op je werk, gaat het realiseren van dingen (wat dan ook) altijd een stuk gemakkelijker, lijkt me. In ieder geval is het mijn bedoeling dat de sfeer in mijn lessen over het algemeen gezellig en gemoedelijk is. Overigens is dat een kenmerk dat, denk ik, toepasbaar is voor heel het JdW. Het (serieus) oefenen wordt dan voor de meesten ook wel wat gemakkelijker gemaakt. Dat ‘prettig gestoorde’ kan trouwens in de ene klas wat meer dan in de andere: de ‘klik’ is van klas tot klas altijd weer anders, en we moeten er natuurlijk wel voor zorgen dat de balans een beetje in orde is: er moet uiteraard wel het een en ander aan wiskunde geleerd worden. Het is een dunne lijn waar je op balanceert (en soms ben je dan ook wel eens uit balans). Een ander belangrijk aspect vind ik het geven van ruimte aan de leerling: dat hij/zij mag zijn wie hij/zij is; wat overigens niet betekent dat alles zo maar toegestaan is. Maar zo’n open omgeving maakt het leren wat makkelijker.’

Als alles mogelijk was, wat zou dan uw droom zijn? ‘Tja, dit is misschien weer een typisch wiskundig antwoord: als alles mogelijk was, zou er geen droom meer zijn… Maar wat u natuurlijk zou willen weten: overal gaan rondreizen en dingen ontdekken. Maar daar zou ik dan heel erg lang mee bezig zijn, want niet te snel en vooral rustig aan.’ Wat zou u zelf nog met ons willen delen? ‘Ik denk dat de hoofdzaak is dat we voor alles ons best moeten doen, maar alles op zijn tijd, en vooral geen stress. Wat niet inhoudt dat we niet eens hard moeten werken of zo.’ 45

Column | Palimpsest

Palimpsest

De vreselijke wending der dingen Enkele van de allermooiste verhalen uit de wereldliteratuur komen uit het werk van een vergeten schrijver: Adalbert Stifter. Geboren in 1805, in het kleine Boheemse dorp Oberplan, sneed hij zichzelf 62 jaar later de keel door. In de tussentijd leefde hij met name in Wenen en Linz, grootsteedse conglomeraties met kosmopolitische inslag. Daar heeft hij een klein oeuvre van grote schoonheid bij elkaar geschreven. Gestemd door heimwee naar zijn geboortegrond, spelen zijn belangrijkste boeken in Bohemen, land van zware wouden en knoestige mensen.

Tekst L. van der Held

Hij wordt nog maar mondjesmaat gelezen, maar wat maakt dat uit? Bepaalde schrijvers bestaan, zo schreef Ernst Jünger eens, als vuurtorens op verlaten kusten. Hun licht oriënteert een handvol schepen, onopvallend, indirect, maar werkzaam.

‘ongeschikt voor jonge toehoorders’

Stifter is één van die schrijvers die hun stijl vinden in het beschrijven van kleine, gewone dingen. Dat klinkt tegenwoordig bijna oubollig. Maar hij wist van de eigenaardige wisselwerking tussen het grote en het kleine. Het zogenaamde ‘grootse en meeslepende’ is niet zomaar tegengesteld aan het 46 Ouderblad JdW-gymnasium

kleine en gewone, veeleer is het er afhankelijk van. Zie de anekdote over Heraclitus. Bij leven genoot de ‘duistere denker’ al een grenzeloze roem. Er wordt verteld dat twee jongemannen eens naar Efeze afreisden om de wijsgeer in zijn habitat te bewonderen. Zij verwachtten grootse taferelen: een enthousiaste spreker voor een gebiologeerd auditorium of een denker in stilzwijgen gebogen over heilige boekrollen. Niets van dat alles. Ze troffen hem aan in een keuken, zijn handen warmend aan een oven. De banaliteit van het geval was de mannen te veel, ze durfden de ruimte niet te betreden. Waarop Heraclitus vrolijk riep: ‘Kom binnen, niet bang zijn! Ook hier zijn goden!’ Stifter was geen denker, hij schreef literatuur. Literatuur is zelf, naar haar aard, een bepaalde wisselwerking van klein en groot, of liever: van particulier en algemeen. Elk verhaal beschrijft bepaalde individuen, handelingen, gebeurtenissen et cetera. Maar waarom interesseren die ons eigenlijk? Wat heb ik met al die figuranten te maken? Het antwoord ligt voor de hand: verhalen amuseren. Dat mag zo zijn, toch is het altijd de pretentie van literatuur geweest om niet (alleen) amusement te zijn. Hoe? Wanneer

de individuele lotgevallen van een specifiek personage iets algemeens te kennen geven, een concentratiepunt worden van iets groters, dat qua betekenis ook mij aangaat. Gebeurt dat niet, dan blijf ik particulieren aangapen die in wezen niets met mij te schaften hebben. De naam daarvoor is voyeurisme. Lezer en verhaal bevinden zich in gescheiden sferen. Het zichtbaar maken van machtige bewegingen in kleine gebaren of halve woorden, zonder ooit expliciet te worden, werd het leidende principe van Stifters vertelkunst. Hij was zich bewust van het gevaar: voor je het weet, lees je alleen maar onbeduidende details en vind je nooit de weg naar datgene wat zich daarin op verborgen wijze laat kennen. Hij achtte zijn verhalen ongeschikt voor jonge toehoorders. Zo vertelt het verhaal Graniet, uit de bundel Bunte Steine uit 1853, van een jongen die op een lenteochtend voor zijn ouderlijk huis, in het dorpje Oberplan, op een groot achthoekig granietblok zit en de marskramers op straat gadeslaat. De zon schijnt, de lucht is helder. Sparrenwouden en geploegde velden omgeven het dorp. Aan de horizon tekenen zich de blauwe Alpenbergen af. De aandacht van de jongen wordt getrokken door een donkere man met een kruiwagen. Hij is op doortocht en verkoopt wagensmeer aan de dorpelingen. Op een rustig moment ziet de man de jongen naar hem kijken, knipoogt en zegt: ‘Zal ik jouw voeten ook insmeren?’ Even later waggelt de jongen met opgetrokken broekspijpen zijn huis binnen. De pasgeboende houten vloer zuigt de wagensmeer gulzig op. Hij is licht ongerust, maar ook trots op zijn glanzend nieuwe voeten. Op het moment dat zijn moeder hem onwennig door het huis ziet stappen, slaakt ze een kreet, tilt de jongen van de vloer, parkeert hem op een bundel takken in het voorhuis en slaat de olie net zo lang en hard van zijn voeten tot alles in het vertrek onder de pek zit.

Zonder iets te zeggen loopt ze terug de kamer in. De jongen is vernietigd. De dag begon zorgeloos en nu heeft zich een fürchterliche Wendung der Dinge voorgedaan. Uit medelijden ontfermt zijn grootvader zich over het kind en neemt hem mee op een wandeling naar een naburig dorp. Onderweg vertelt hij over de streek, de bossen, de eeuwenoude omgang van mens en natuur hier, en in het bijzonder over de pest die eens in de omgeving huishield en de mensen uit de dorpen hoog de heuvels in joeg. De jongen luistert gespannen en bijna onmerkbaar richten en oriënteren de verhalen zijn blik. Verhoudingen tussen mensen en dingen, tussen afstand en nabijheid, tussen orde en chaos worden hem langzaam duidelijk. Wat doet Stifter hier met ons, zijn lezers? Hetzelfde als de grootvader met zijn kleinzoon. Door de wagensmeer en de verhalen van zijn grootvader ziet de jongen zijn omgeving nu pas zoals die is: een wereld waar de dingen plotseling en om niets verschrikkelijke gedaanten kunnen aannemen. Onvoorspelbaarheid alom. Maar wat de jongen daarin eigenlijk verneemt is nog iets anders, iets groters, iets wat hem en het dorp en het menselijk bedrijf in het algemeen omvaamt: de mateloze onverschilligheid van de natuur. Het granietblok voor zijn huis zal voor hem nooit meer dezelfde betekenis hebben.

47

Reportages | Rondje Europa

Rondje Europa Logboek van de schoolreizen Ook dit schooljaar zijn de vierdeklassers weer op reis geweest. Afhankelijk van het betreffende taalvak was de bestemming Berlijn, Londen of Parijs. Hoe het was? Dat leest u in de hiernavolgende reisverslagen. De derdeklassers gingen traditiegetrouw met de fiets op Vlaanderenreis en beschrijven deze trip in gedichten, waarvan er een aantal zijn opgenomen in dit artikel.

Berlijn

Van indrukwekkende historie tot grote pizza’s en zwart wc-papier Reisleiding: mevrouw Pouw, meneer Van Andel, meneer Koch. Meneer Van Beek, organisator van de reis, moest om medische redenen afhaken.

Tekst J.W. Koch

Maandag 6 april Op Tweede Paasdag om half negen stond iedereen klaar om, uitgezwaaid door de vele ouders, de reis naar Berlijn te aanvaarden. De bus vertrok op tijd. Na vele uren rijden en een tweetal pauzes bereikten we de voormalige oostgrens (grens van de DDR), waar een herinneringscentrum was dat liet zien hoe moeilijk de grens toen te passeren was. Zelf heb ik er in 1985 als student met een busreis ook meerdere uren vastgestaan. Na nog een paar uur rijden, waarvan het laatste stuk dwars door een groot stuk van Berlijn, arriveerden we volgens plan om zes uur bij hotel Kolumbus waar wij konden zien hoe een opgeruimde kamer door onze leerlingen binnen een uur tot een totale chaos werd omgebouwd. Na het dinerbuffet hebben we een avondwandeling in de buurt gemaakt.

Dinsdag 7 april Na het ontbijt pikten we onze Belgische gids op voor een lange stadsrondrit door Berlijn. Ze wist er veel over te vertellen. Een paar 48 Ouderblad JdW-gymnasium

keer verlieten we de bus, zoals bij het grootste stuk muur, dat nog staat en de grens bij de Bernauerstrasse waar een kerk pal op de grens stond. Deze is jaren na de bouw van de muur afgebroken en na de val van de muur is op diezelfde plaats een nieuwe kerk gebouwd als herdenkingsplek. ’s Middags werden de leerlingen losgelaten in de wijk Prenzlauer Berg met een opdracht om ‘gentrification’ nader te bestuderen. Dit houdt in dat een vervallen wijk door de intocht van studenten en kunstenaars steeds hipper wordt en de bewonerssamenstelling als gevolg daarvan verandert en de wijk chiquer en gewilder wordt. Daarna was het tijd voor lekkere, grote pizza’s bij Il Giradischi.

Woensdag 8 april Op deze koude morgen bezochten we eerst het concentratiekamp Sachsenhausen. De plek en de omgeving maakten een zeer desolate indruk en mede dankzij twee goede gidsen kwam de informatie over de nazi-terreur bij de leerlingen duidelijk binnen. Voor de leerlingen uit 4C was dit een aanvul-

ling op de getuigenissen die zij al op school hadden gehoord bij de herdenking van de bevrijding van Auschwitz eerder dit jaar. ’s Middags werd het Joods Historisch Museum bezocht. Het is net een vliegveld qua controles, zeker na de aanslag op een soortgelijk museum in Brussel onlangs. Maar ben je eenmaal binnen, dan is het een aanrader. Zeker met de goede Nederlandse gids, die wij hadden en die van alles vertelde over het tentoongestelde en het gebouw van Daniel Libeskind. Al met al een bezoek meer dan waard. Na deze rondleiding verbleven we ook nog bij het Holocaust Memorial monument, dat in zijn vorm een eindeloos vierkant plein met hogere en lagere doodskisten is en als je er in rondloopt een beklemmende werking heeft. Het avondprogramma was met eten en bowling wat lichter.

Donderdag 9 april Het ochtendverslag is gemaakt door Ruben van den Bos uit 4D. Hij had – helaas als enige – een eigen bijdrage ingestuurd, ondanks dat wij de dagelijkse verslaglegging

elke dag eerlijk door onze superchauffeur Mario lieten bepalen. Mario leverde die morgen nog een extra prestatie door de ziek geworden Puck Cremers, samen met mevrouw Pouw, naar het vliegveld te brengen. Gelukkig zijn zowel Puck als meneer Van Beek inmiddels weer op school aanwezig. Dit is zijn verslag: Donderdagochtend zijn wij naar de voormalige Staatsuntersuchungsgefängnis Hohenschönhausen geweest. Dit was een gevangenis waar de Stasi in het geheim persoonlijke gegevens van mensen probeerde los te peuteren door middel van verschrikkelijke verhoringen en andere technieken. Na een wandeling van vijf minuten naar het complex, dat om de hoek van het hotel lag, hebben we daar in het Engels een rondleiding van ongeveer anderhalf uur gehad. We hadden al wat voorkennis van de gevangenis, doordat wij bij Duits de film ‘Das Leben der Anderen’ hebben gekeken. Deze film bevat scènes die in deze gevangenis zijn opgenomen. Daarom was het ook zo interessant om het complex in het echt te zien. Ik vond het een hoogtepunt van de reis, vooral omdat het nog maar zo kort geleden in gebruik was genomen. Ook was het gaaf dat zowat alles nog intact was. Het was aangrijpend te zien hoe de gevangenen daar leefden en hoe slecht ze het hadden.

We hadden een gids die ons veel interessante dingen vertelde en de rondleiding interactief maakte. Alles bij elkaar was het een indrukwekkende en boeiende ochtend! Daarna gingen we naar Potsdam voor een ‘Rad-Tour’. Er stonden voldoende fietsen voor ons klaar. Meneer Koch, die meende Potsdam en beetje te kennen, reed meteen verkeerd en het duurde even voordat hij de groep van meneer Van Andel en mevrouw Pouw weer teruggevonden had. Na de binnenstad met tram, werd vervolgens het park Sanssoucis met de paleizen aangedaan, waarna bij de molen even werd gestopt om wat te drinken. We boften met het weer. Vervolgens door een park langs de Glienicker Brücke. Daar was een museum over die

brug, waar vroeger de grote spionnenruilen tussen Oost en West plaatsvonden. Het museum had een bijzondere attractie, zo wist meneer Koch te melden en een aantal leerlingen nam dat als souvenir mee: ZWART WC-PAPIER. De avond was in een danstent, Clärchen’s Ballhaus, uit het begin van de vorige eeuw, maar de dansvloer was bezet met cursisten en het eten vond ook niet iedereen even lekker.

Vrijdag 10 april Na het opruimen van de rotzooi, de inspectie van de kamers en het ontbreken van drie sleutelkaarten – waardoor leerlingen een borg verspeelden – togen we huiswaarts. Door onze uitstekende chauffeur Mario werden we precies om half zeven afgeleverd bij het Energiehuis. Moe maar voldaan. Berend had zelfs extra flessen van een lokale specialiteit meegenomen, waarvan hij mij er ook een cadeau gegeven had. Ook de vader van Puck was er om mevrouw Pouw te bedanken voor de extra zorg en de Oudervereniging was aanwezig met heerlijke chocolade. Voor de rest waren alle andere ouders blij hun kinderen gezond en voldaan weer te zien. Het was een mooie reis. | 49

>


|>

londen Dinsdagochtend 7 april Om 07.00 uur zouden we vertrekken vanaf het Energiehuis te Dordrecht. Toen de groep compleet was en ook onze vrolijke Brabantse chauffeur Luc met de bus aangekomen was, konden we stipt op tijd vertrekken. De reis verliep zo ontzettend voorspoedig dat we om 12.30 uur al bij het hostel op Sheperd’s Bush incheckten. Na een korte opfrispauze stapten we de metro in richting Hyde Park. Daar gearriveerd liepen we via Wellington’s Arch richting Buckingham Palace waar we – al badend in de zon – even een kleine pauze namen om de nodige foto’s te nemen en eventjes uit te rusten. Vervolgens ging de wande50 Ouderblad JdW-gymnasium

Van musea en ABBA tot pikdonkere schuilgrotten en ‘Ripperology’ Tekst M. Ras,

namens de sectie Engels

ling langs The Horse’s Guards en via Downing Street naar Parliament Square om de Big Ben en Houses of Parliament te bezichtigen. Daarna via de South Bank langs The London Eye naar Auberge Waterloo om daar te genieten van een bordje pasta met kip. Na een goed uurtje lekker te hebben gezeten, ging de reis per metro verder richting het centrum van Londen. Allereerst even Covent Garden verkend, om vervolgens naar Leicester Square te lopen waar men zichzelf mocht vermaken tot ongeveer 21.30 uur. Na een zeer geslaagde eerste dag was iedereen rond 22.30 uur moe maar voldaan terug in het hostel. Dat de leerlingen moe waren,

bleek wel bij de kamercontrole rond 00.30 uur: wij moesten 80% wakker maken om te kijken of iedereen aanwezig was!

Woensdag 8 april begon gemoedelijk met een stukje toast met jam, een typisch ontbijt wat in de meeste hotels geserveerd wordt in Engeland. Nadat de leerlingen hun broodjes voor de lunch hadden gekocht, vertrokken we richting St. Paul’s Tube Station om vervolgens over de Millennium Bridge richting Shakespeare’s Globe te lopen voor een rondleiding in dit prachtige theater. Na de lunch stonden de musea op het programma: het Science en het Natural History Museum. Enige nadeel: er waren nog 20.000 andere mensen die op hetzelfde moment naar deze musea wilden. Vervolgens gezellig gegeten in de pub Minories, vlakbij Tower Hill, waar we om 20.00 uur werden meegenomen op de zeer leuke en informatieve Jack the Ripper-tour. Nadat we ons hadden ondergedompeld in de ‘Ripperology’ gingen we terug naar het hostel om lekker te gaan slapen.

de hele groep verrast met een verjaardagslied inclusief verjaardagstaart! Na een goed uurtje kwamen we aan bij onze laatste stop: Chistlehurst Caves, een zeer uitgestrekt grottencomplex waar meer dan 20.000 Londenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog schuilden tijdens de Blitzkrieg van Hitler. We kregen in deze grotten een zeer leuke rondleiding van onze gids. Een man of vijftien nam lantaarntjes mee, wat geen overbodige luxe was aangezien het er pikkedonker is. Met de hele groep daalden we steeds dieper af in de grotten. Het hoogtepunt was toch wel het feit dat we zelf konden ervaren hoe het is om als vluchteling de nacht door te brengen in deze donkere grotten. We moesten met de hele groep tegen de muur

van de grotten gaan staan, terwijl de gids alle lantaarntjes meenam en ons dus in het duister achter liet. Een vreemde gewaarwording wanneer je echt letterlijk niets ziet en het overal om je heen donker en duister is! Nadat we enkele zeer vermakelijke spookverhalen hadden aangehoord, werden we de grot weer uitgeleid en stapten we de bus in voor de terugreis. Omstreeks 20.30 uur kwamen we moe maar zeer voldaan in Dordrecht aan. We kunnen wederom terugkijken op een fantastisch verlopen reis met een zeer positieve en ontzettend leuke groep leerlingen! Dat belooft wat voor de Romereis van volgend jaar!

Op donderdag 9 april brachten we een bezoek aan het British Museum en waren de leerlingen van 12.30 tot 17.00 uur vrij om zelf Londen te verkennen. Om 17.00 uur verzamelde iedereen weer op Leicester Square voor een ‘hamburger and chips’ waarna we rond 19.00 uur richting het Novello Theatre liepen voor de musical Mamma Mia. Omstreeks 23.30 uur waren we weer terug in het hostel voor de laatste nacht. Er werd her en der nog lang op de kamers nagepraat of bijvoorbeeld een potje gepokerd. De volgende ochtend stond de bus echter om 08.30 uur al weer voor onze neus. Op vrijdag 10 april restte ons nog een stop voordat we weer via Dover richting Calais terug naar huis gingen. Terwijl we naar deze laatste stop reden, werd ik door

|> 51


|>

de zon, lezen de krant of liggen in het gras. De vele beelden in dit park zijn aanleiding voor filmpjes en foto’s. Via een omweg lopen we in de richting van de Eiffeltoren, het doel van onze wandeling. Op het zebrapad voor de toren laten bruidjes zich fotograferen te midden van het drukke verkeer.

Woensdag 8 april

parijs Culturele hoogtepunten en verstrooiing te voet én met de bicyclette Tekst D. de Lange

Dinsdag 7 april Na aankomst in een zonovergoten Parijs bekeken we lopend de grote monumenten. We wandelden langs de Seine richting het Louvre. Vanaf het plein maakten we ons een voorstelling van de ruimtes van dit voormalige paleis dat 300.000 beelden, schilderijen en gebruiksvoorwerpen herbergt, waarvan slechts tien procent is tentoongesteld. Op het plein maakten de leerlingen foto’s en filmpjes van elkaar en van zichzelf. Van daaruit liepen we door de Tuilerieën langs de bassins waar Marcel Proust als kind al speelde. Parijzenaren hebben stoelen meegenomen en genieten van 52 Ouderblad JdW-gymnasium

De volgende dag, wederom met prachtig weer, maken we op de fiets een tocht door het oude centrum. De twee Nederlandse gidsen vertellen onderweg iets over de Arc de Triomphe, een erfenis van Napoleon, de pont Alexandre III, de Notre Dame, de slotjesbrug, waarvan de hekken bezwijken onder het gewicht van de slotjes. We fietsen opnieuw langs het Louvre. Na een tocht van ongeveer drie uur leveren we de fietsen in en begeven we ons naar het Centre Pompidou. Daar genieten we van de lunch. In het Centre Pompidou worden we rondgeleid door een gids, die ons uitvoerig vertelt over een kunstwerk in de vorm van een neonreclame in een groot aantal talen. We gaan op de grond zitten bij gebrek aan stoelen. De gids vertelt eerst iets over de ontstaansgeschiedenis van dit kunstwerk. Het is moderne kunst. Iedere toeschouwer kan zijn eigen interpretatie hebben over dit werk. Vinden we dit nog kunst? Het begrip ‘kunst’ kreeg hierdoor een andere betekenis dan voorheen. Hierna namen we de lift naar boven. Sommige leerlingen werden geboeid door een video over evenwicht: een filmpje waarin een eindig aantal zaken in beweging werd gezet door de materie zelf. Fascinerend. ’s Avonds hebben we in het Hard Rock Café een hamburger met frites gegeten. Aan de muren hingen ingelijste gitaren van rockhelden als Pete townsend,

Rick Vay, maar ook van Johnny Cash, Bo Diddley. En de basgitaar van Kiss, in de vorm van een bijl. ’s Avonds heeft de buschauffeur ons afgezet bij de Tour Montparnasse. Vanaf (bijna) de hoogste verdieping keken we uit over de verlichte stad. Daarna hebben we geparkeerd bij de Eiffeltoren waarvan de verlichting op elk heel uur knippert. In de top bevindt zich een zwaailicht als in een vuurtoren. Het bleek een onmogelijke klus om dit spektakel netjes op de foto vast te leggen. Daarna was het bedtijd.

waar een standbeeld staat van Auguste Comte. Hier wordt nog filosofie gedoceerd. Tenslotte hebben de leerlingen het Panthéon ontdekt, waarvan ze moesten weten dat het de begraafplaats is van een aantal beroemde Fransen, zoals Marie Curie en Voltaire. We beëindigen onze speurtocht in de Jardin du Luxembourg, waar we de lunch gebruiken en een ijsje eten. Hier vindt ook de prijsuitreiking plaats van de groep met de meeste goede antwoorden. De winnaars krijgen een selfie-stick (gefeliciteerd, Emma).

Donderdag 9 april

Vrijdag 10 april

Tijdens een speurtocht door het Quartier Latin, de studentenwijk, kregen de leerlingen om te beginnen de vraag voorgelegd wat het standbeeld van St. Michel uitbeeldt en om hiervan een foto te maken met hun groep ervoor. Een zijstraat van de Rue de la Huchette is de Rue du Chat-qui-pêche; dit is eigenlijk een steeg met een breedte van 1.80 meter. Sommige leerlingen hebben hiervan ter illustratie een foto gemaakt, met armen en benen gestrekt tegen de tegenoverliggende muren van de huizen.

We bezoeken de Sacré-Coeur. Net als vorig jaar speelt op het plein voor de basiliek dezelfde man in een stemmig zwart pak en wit overhemd op de elektrische harp My Way van Frank Sinatra. Vervol-

Vanaf het (gesloten) plantsoen waar zich de oudste boom van Parijs bevindt, lopen we naar een gotische kerk, die duidelijk geen onderdeel was van het plan van Malraux (schrijver en burgemeester van Parijs in de jaren zeventig) om de monumenten in de stad grondig te reinigen. Aan de Boulevard St. Germain staat onder andere het oude Musée de Cluny waar middeleeuwse zaken worden bewaard. Ernaast ligt een ‘middeleeuwse’ kruidentuin, die te bezichtigen is. De leerlingen moesten ontdekken dat het oude universiteitsgebouw van de Sorbonne aan een plein ligt

vlaanderen Een impressie van een leuke trip naar onze zuiderburen, in enkele gedichten vervat

gens lopen we naar Place du Tertre. Op het plein, met zijn nauwe straatjes, kozen we een tafeltje in de zon voor een kopje koffie. Hierna was het – helaas – tijd om naar de bus te lopen en huiswaarts te keren. Bij de carrousel pikten we de leerlingen op. We kunnen terugzien op een geslaagde reis.

De basgitaar van Kiss, in de vorm van een bijl

Vlaanderenreis Een reis naar ontspanning, ontsnapping aan drukte. Reis in vier etappes, eerst op en door vlaktes. Brandend van verlangen naar het Antwerpse vuur. Daar niets om me mee te vullen, Behalve kots uit de frituur (etappe twee).

Een stap naar de zee van cultuur, Dan afdrogen, bowlend een uur (etappe drie). Teruggaand naar bekend gebied (etappe vier), Eigen huis, eigen bed en vooral eigen friet. Loet 53

|>


Studium Generale | School en...

Hoezo Rousseau?!

|>

Hoewel Studium Generale zowel binnen als buiten de school breder actief is, blinkt de huidige vereniging in bestaansrechtelijke zin uit in twee onderdelen: het organiseren van cultuurreizen en het geven van cursussen. Mede vanwege het thema van JOHAN komen beide elementen aan bod in deze editie. Hieronder treft u een bijdrage aan van meneer Van der Held en enkele van zijn cursisten met betrekking tot de jaarlijkse cursus filosofie. Cursusleider Van der Held: ‘Op de eerste avond valt altijd een ongemakkelijke stilte. Die laat ik met opzet zo lang mogelijk duren. Niet uit sadisme, het ongemak heeft een functie: het zet de uitgangspunten op de tocht waarmee mensen doorgaans beginnen aan een cursus filosofie.

50 Tinten geld

Vlaanderenreis

Geld Geld in Antwerpen 50 tinten geld in Antwerpen Geld, geld voor eten In briefjes van geldpapier Geld Het leven is geld Het leven in Antwerpen is geld Al het geld voor McDonald’s Geld voor de snackbar Want geld moest rollen Geld 50 tinten geld In Antwerpen

Toen we al lang zaten op de fiets, begonnen mijn benen pijn te doen, en na een stukje toen, voelde ik in mijn benen niets.

Geld, Het was te weinig geld 50 tinten… Allemaal op Want geld moest rollen We werden gered Met 10 tinten geld In de kerk in Antwerpen God heeft ons 10 tinten geschonken 10 tinten geld In Antwerpen Geld Brammert 54 Ouderblad JdW-gymnasium

Toen we aankwamen in Antwerpen, was het eerste wat ik deed, mezelf op bed werpen, want na het fietsen had ik pijn aan mijn reet. Het eten was niet te vreten, daarom hebben we op de laatste dag bij de snackbar gegeten, sommige leraren waren daarom niet heel blij, en waren boos op mijn vrienden en mij. Uiteindelijk boeide dat mij vrij weinig, want de reis was best wel geinig, toen de fietsreis terug over was, was ik best blij, want fietsen is echt niks voor mij. Max

De stilte valt in op het moment dat ik de vraag stel: waarover moet de filosofie het hebben en hoe moet ze dat doen? Dat is geen eenvoudige vraag. Elk denkbaar gebied van de werkelijkheid kent zijn eigen wetenschap. Wetenschappen hebben harde, beproefde methodes die resultaten genereren. Met welke methode treedt de filosofie nu haar onderwerpen tegemoet? Heeft ze überhaupt een onderwerp? Als ik uitspraken doe over de werkelijkheid, ben ik wetenschappelijk bezig. Die uitspraken zijn principieel toetsbaar. Als iemand een betere doet, is de mijne vernietigd. Wetenschap is: variatie én selectie van proposities over de werkelijkheid. Hoe wil de filosofie zich ooit op dat terrein staande houden, zonder een afgebakend onderwerp en zonder methode? Sommigen werpen tegen dat een filosoof helemaal niet aan wetenschap doet, maar er zijn eigen set privé-waarheden op nahoudt. Die gedachte is niet aan te raden.

Is een filosoof een mysticus met een unieke toegang tot de wereld? Moeten we hem soms geloven? Is filosofie dan religie? Mystici mogen zich een leven lang beroepen op hun privé-ervaringen en zich zo immuniseren voor alles wat hen aan de verwetenschappelijkte wereld niet bevalt. Met filosofie heeft zo’n struisvogelpolitiek niets te maken. Aldus ziet iedereen die aan een cursus filosofie begint zich voor een duivels dilemma gesteld: óf ik zeg iets over de werkelijkheid, en als ik dat goed doe, ben ik wetenschappelijk. Óf ik mijmer wat voor me uit, handhaaf wat ik graag wil geloven, coûte que coûte, en ben mysticus. In beide gevallen geldt: exit filosofie. Zo doemt ineens een factum brutum op: het is volstrekt onduidelijk, in ons tijdperk, wat filosofie is. Dit feit verdient het serieus genomen te worden.Wetenschap en mystiek dienen zich als de enig geldige moge-lijkheden aan, als het op kennis aankomt. Wat heeft filosofie hier nog te melden? Gelukkig zijn er verstandige lieden geweest die hier niet over leuteren, maar het laten zien. De afgelopen cursus werden twee van de meest verstandige besproken: Hobbes en Rousseau. De laatste mag hier exemplarisch heten. In zijn Essay over de oorsprong

van de talen lijkt Rousseau een wetenschappelijke beschrijving van talen te geven. Hij deelt ze in, beschrijft verschillen en historische processen, en geeft een klimatologische verklaring voor het ontstaan daarvan. Op vele punten is hij inmiddels weerlegd, op vele andere heeft hij, meer dan tweehonderd jaar na dato, gelijk gekregen. Maar waar wordt zijn essay nu filosofisch? Dat is lastig te zien, omdat filosofie niet een ander gebied dan de wetenschap beslaat, maar daar dwars op staat. Het filosofische van Rousseau ligt in zijn gedachte aan de muzikaliteit of prosodie van de taal. Bijvoorbeeld: zuidelijke talen (denk aan het Italiaans) zijn melodieus, poëtisch, vol beeldspraak; noordelijke talen (Duits en dergelijke) zijn monotoon, prozaïsch en rationeel. Rousseau denkt dat de meeste moderne talen vervallen zijn ten opzichte van oude tijden: zij hebben aan energie of zeggingskracht ingeboet. Zet een moderne Fransman naast een antieke Turk: waar de eerste druk gesticulerend een stortvloed aan woorden nodig heeft om zijn punt te maken, blijft de Turk rustig op zijn bankje zitten, neemt bedachtzaam zijn pijp uit zijn mond en verplettert zijn tegenstander met een enkele zin. Taal had ooit kracht en elan. Eén enkel woord poëzie deed massa’s juichen. Tegenwoordig is | 55

>

|>

er vooral eindeloos gedebatteer zonder al te veel effect. Dit is niet alleen een geschiedwetenschappelijke vaststelling, maar een prosodische kwestie die mij hier en nu aangaat. Wie bepaalt de kracht van mijn taal? Niet ik.

‘hoewel ik altijd geneigd ben te denken dat ik zélf denk, blijkt niets minder waar’ De prosodie van een taal is afhankelijk van landschap en klimaat. Een taal geeft via haar prosodie haar band met de aarde te kennen. Nu komt bij Rousseau de gedachte op dat niet zozeer ik spreek, maar het land waaruit mijn taal voortkomt. De consequenties hiervan zijn vérstrekkend: hoewel ik altijd geneigd ben te denken dat ik zélf denk, blijkt niets minder waar. Wat ik denk en hoe ik denk is gestuurd door de taal die mij is toegespeeld en waarin ik de wereld bekijk en bespreek. De gedachte dat ik mij tegenover de natuur kan plaatsen, is aan flarden. Lange tijd is gedacht: als ik maar heel rationeel word, dan krijg ik de dingen scherp in het vizier, dan heb ik toegang tot hoe het écht is. Maar Rousseau is de bom onder die gedachte geweest: rationaliteit is helemaal niet een zuiver denken, maar een uitvloeisel van mijn taal, dat wil zeggen van de mij omgevende natuur. Sterker nog: ik ben zó verweven met de natuur, dat ze mij via mijn taal de illusie toespeelt dat ik en zij tegenover elkaar staan, dat ik haar kan beheersen of manipuleren. Ziedaar de beheksing van de natuur: mensjes die denken dat er zoiets bestaat als natuurbeheer. 56 Ouderblad JdW-gymnasium

Filosofie gaat dus niet over de dingen, ook niet over mij, maar bespreekt de verhouding tussen beide. Waar je naar aanleiding van iemand, bijvoorbeeld een 18e-eeuwse denker, even uit je gewone omgang met de dingen verplaatst wordt naar datgene wat bepaalt hoe de dingen en ik elkaar altijd al tegemoet traden, waar er voor even zicht komt op de vanzelfsprekendheden waarbinnen ik mij altijd al bevond, daar begint filosofie.’ De geïnterviewde cursisten zijn: Marieke Hoekstra, Marco Stehouwer en Melanie van der Will. Hun antwoorden zijn per vraag geordend.

Vanwaar uw interesse voor filosofie? Marieke: ‘Het geeft meer inzicht in waar je eigen denkkader en kijk op de wereld vandaan komen. En het is ook interessant om na te denken over wat het betekent, of wat je denkt dat het betekent, om mens te zijn.’ Marco: ‘Tijdens mijn studie Bestuurskunde heb ik het vak Politieke Wetenschappen gevolgd. Daar hebben we de vertaalde werken gelezen van onder andere Hobbes (Leviathan), Rousseau (vertoog over de ongelijkheid) en Plato (Politeia). Pas veel later ben ik mij gaan interesseren voor filosofie. Veel impact op mij had de reeks van Henk van Gelre (Friedrich Nietsche en de bronnen van de westerse beschaving) waarin de geschiedenis van het ontstaan van het christendom werd uiteengezet door de bril van Nietsche. Sinds enkele jaren lees ik ook het Filosofie Magazine en de cursus filosofie door Laurens is een mooie aanvulling op mijn toenemende interesse.’ Melanie: ‘Ik ben wel altijd bezig geweest met levensvragen, waarom bepaalde dingen wel gebeurden

in de ene maatschappij en niet in de andere, wat er ten grondslag ligt aan het gedrag van mensen en of dingen nu werkelijk zijn zoals wij denken dat ze zijn. Daarbij gebeuren er, naarmate je ouder wordt, soms heftige dingen die je blik op het leven behoorlijk op de proef stellen. Hoewel dit misschien meer psychologisch van aard is, was ik toch erg nieuwsgierig naar de inzichten en zienswijzen die de filosofie mij zou kunnen geven. Het mooie en inspirerende van de cursus vond ik juist dat hij niet de antwoorden bracht over het leven waar ik misschien heimelijk naar op zoek was. Niets over de zin van het leven, geen bevestiging van reeds bestaande ideeën. Integendeel, tijdens de eerste les wordt duidelijk dat alles wat je ooit voor waar had aangenomen óf regelrecht de prullenbak in kan óf op zijn minst stevig ter discussie wordt gesteld. Je verlaat het lokaal regelmatig met veel meer vragen dan je voor aanvang had. Confronterend soms, maar geweldig…’

‘tijdens de eerste les wordt duidelijk dat alles wat je ooit voor waar had aangenomen óf regelrecht de prullenbak in kan óf op zijn minst stevig ter discussie wordt gesteld’ Wat kan je leren van filosofen als Hobbes en Rousseau? Marieke: ‘Ze hebben een verschillende interpretatie van wat een mens is. Volgens Hobbes is een mens niks anders dan ‘een brok materie’ die voor zichzelf opkomt. Hij heeft een mechanische opvatting van een mens. Rousseau heeft de gedachte dat de mens te ver

verwijderd is van de natuur; ‘de mens is vrij geboren, en overal is hij geketend’. Daarmee bedoelt hij dat mensen snel gecultiveerd worden in de hedendaagse maatschappij.’ Marco: ‘Volgens mij stelt een filosoof vooral (ongewone en ongemakkelijke) vragen en staat stil bij de ‘wijze waarop wij ons verhouden tot de wereld waarin we leven’. Zo ook Hobbes en Rousseau. Het verheldert en verdiept, maar vertroebelt ook je werelden mensbeeld. Dat zou iedereen zo af en toe eens moeten doen (haha)!’ Melanie: ‘Wat voor mij als een soort hoofdthema is blijven hangen uit de twee lessen over Hobbes en Rousseau is de verhouding tussen de mens en de natuur. En de tegenstelling van natuur en cultuur/wetenschap. Hobbes stelde dat de mens in zijn natuurlijke

staat een solitair levend, zuiver uit eigenbelang handelend wezen is. Echter om te kunnen blijven overleven moest een beweging vanuit de natuurlijke naar de civiele, sociale staat gemaakt worden, wat in principe een onnatuurlijke beweging was. Daarna stelde Rousseau dat er een beweging terug naar de natuur moest worden gemaakt, maar hij moest concluderen dat dit artificiële, culturele dingen vergt wat ook weer ‘tegennatuurlijk’ is. Dus wellicht is een les om de wens los te laten om de natuur te willen beheersen of er deel van uit willen maken.’

Wat gaat de vergaarde kennis over filosofie/ Rousseau u persoonlijk opleveren? Marieke: ‘Dat je kritischer bent op je eigen uitgangspunten en invloeden bij het denken en het vormen

van een mening. En dat je hier ook meer oog voor hebt in aanraking met je omgeving, bijvoorbeeld als je het journaal kijkt of de krant leest.’ Marco: ‘Ik weet niet wat het me op gaat leveren. Het is modieus om te zeggen dat het geen rendement hoeft te hebben, anders dan het opschudden van mijn (vastgeroeste?) werelden mensbeeld.’ Melanie: ‘Ik hoop dat het volgen van deze cursus me meer in staat zal stellen om op een andere manier te kijken naar berichtgevingen, gebeurtenissen en alledaagse dingen in het leven. Niet inhoudelijk maar meer van bovenaf een proces aanschouwen... wat gebeurt hier nu eigenlijk, wat wordt er nu echt gezegd, kritischer kunnen lezen of waarnemen.’

Wat vindt u van de inrichting en opzet van de cursus filosofie? Marieke: ‘De hoofdlijnen van de cursus zijn bekend, maar verder is elke avond weer een verrassing, doordat er veel ruimte is voor vragen en discussie bij de cursisten. Dat houdt de cursus uitdagend.’ Marco: ‘De wijze waarop Laurens de cursus geeft, is een mooie mix van feitelijke informatie geven, leuke anekdotes vertellen, een prikkelende en vragende houding aannemen naar de cursisten en een inkijkje geven in de filosofie. Wordt hopelijk vervolgd in 2016.’ Melanie: ‘Er waren door Laurens duidelijke lijnen uitgezet tijdens de cursus met daarnaast ruim voldoende gelegenheid voor eigen inbreng. Ik vond het een prettige structuur in een informele sfeer. Iedere gedachte of mening mag uitgesproken worden, maar wordt ook vrijwel zeker onder de loep genomen. Een ‘open mind’ is aan te raden.’

57

Column | Contumelia

Contumelia

Hoi piepeloi! Wie gaat er mee... ... naar een terra incognita? Naar een wát? Kijk, dat is nou Latijn. Latijn is een klassieke taal en wij zitten met zijn allen op een gymnasium. Daar spreken ze Latijn. Daar hebben we het dus niet over onbekende oorden maar over terra incognita, of beter terrae incognitae (voor de quasi-gymnasiasten onder ons terra’s incognita’s). Dat kun je dan weer letterlijk bekijken en overdrachtelijk: het blijft een gymnasium hierzo. Ff uitleggen. Nou, letterlijk is het een gebied (een terra) dat nog nooit (in-) in kaart (cog-) gebracht (nit-) is (-a). Zeg maar een stukkie waar je geen bereik hebt. Overdrachtelijk is het een sprong in het diepe. Wat op zich ook weer een metafoor is. Je gaat iets doen waarvan je niet weet hoe het afloopt. Stel, je slaat bijvoorbeeld een gezagsdrager. Die kan dat toevallig juist lekker vinden, maar dat weet je niet van tevoren. Kijk, als je op een rotsblok slaat, wéét je dat dat slecht voor je uitpakt. Die gezagsdrager is dan terra incognita en dat rotsblok niet. Simpel zat. Voor velen is gaan studeren ook een vorm van terra incognita. Hoe lang moet een pizza in de oven? Hoeveel biertjes kan ik aan voor ik omval? Hoe krijg ik mijn moeder zo gek dat ze de was voor me doet? Is een wekker handig? Kan ik gezeik krijgen met leerplicht?

Hoe dan ook, het is mei. In ieder geval tijdens het moment van schrijven. Het vakantiegeld is gestort en alweer op ook. In mei is het schooljaar bijna voorbij en komt het er voor vele leerlingen nog echt op aan. Dus zou je verwachten dat er nog even hard gewerkt wordt. Dat alle beschikbare energie opgebruikt wordt voor de laatste klusjes. Nog even zes onvoldoendes wegwerken of zo. De zesdeklassers doen wat examentraining en een examentje hier en daar. Maar verder geldt: in mei is er meivakantie die monarchiegetrouw dus begint in april. Doe je geen fluit aan. Maar merkwaardig genoeg gebeurt er vóór die meivakantie ook al bijzonder weinig. Sterker nog, de halve school gaat het elders zoeken. Soms zelfs al vanaf begin april. Schoolreis, studiereis, sociale cohesie-reis, terras incognitas-reis, noem het zoals je wilt. Maar er zitten verrekte weinig leerboeken, schriften, pennen en grafische rekenmachines in de koffer. En des te meer korte broeken, shirtjes, al dan niet met bedenkelijk verwaarloosbare spaghettibandjes. Dus hard gestudeerd wordt er bepaald niet. Een Rome(hoezo incognita?)reis kan zwaar en vermoeiend zijn, maar dit blijft toch voornamelijk wel erg leuk. Gewoon leuk?? Man! Het hoogtepunt, de climax, ongeveer het orgasme van het jaar!

oergezellig trefpunt in het hartje van dordt!

Naar Frankrijk, Duitsland, Engeland met leerlingen, het is zeker verantwoordelijk werk waar je weinig slaap geniet en je suf piekert hoe je alle alcoholincidentjes kunt wegwassen. Maar je bént weg van je werk! Weg van school met alle administratieve ‘piep’-klusjes die ze daar per definitie hebben. Het is toch ook dikke fun? En zelfs het fietsen naar Antwerpen is aantrekkelijk geworden! Hoe dan ook, het is altijd beter dan les. Wat is toch in hemelsnaam het idee geweest de school plat te leggen in de belangrijkste periode van het schooljaar? Moeten de resultaten niet beter of zo? Onder die meivakantie kom je nou eenmaal niet uit. Maar vóór die tijd kun je toch nog wel iets organiseren dat op studeren lijkt? Ach, het is mei. In mei leggen alle vogels een ei. Op school heeft de een of andere vogel ook zijn ei gelegd. Over leggen gesproken: nu leggen alle reizen de school plat. Het andere ei dat ooit op school gelegd is, is dat grote gele exemplaar dat ervoor zorgt dat de kantine te klein is. En dat ei, dát moet wel van een hele stevige vogel afkomstig zijn geweest. Een ei is een ei, daar houden we het op.

Diner

Lunch

Borrel

Vergaderen

Feesten

Partijen

Contumelia 58 Ouderblad JdW-gymnasium

Voorstraat 256

078-8438001

www.dordtsgenoegen.nl

Altijd de beste kwaliteit • Enorm assortiment Snelle levering • Wijn voor ieder budget • Gratis levering Drechtsteden

Nu een korting van 10% op ons gehele assortiment. Gebruik de code JOHANGRANDCRU

Cypressenlaan 1 • 3319 VP Dordrecht • Telefonisch bestellen mogelijk: (078) 6 45 06 15

www.grandcruwijnen.nl

Jaargang 5-3. Ouderblad Johan de Witt-gymnasium. Incognita

Recommend Documents