FOV Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland JAARGANG 15 w NUMMER 7 w SEPTEMBER 2005
IN DIT NUMMER ONDER MEER:
Toegang tot recht
Pagina 4
u Bestuursvergadering
Goedkoop is geen duurkoop in juridische dienstverlening
Pagina 4
Omdat advocaten doorgaans duur zijn, zoeken particulieren en ondernemers vaak
u RIAV-toetsmodel in de lucht
andere wegen om hun juridische problemen op te lossen. XS2Justice – ’e-schrift’ voor ’acces to justice’, toegang tot recht – wil die situatie veranderen. XS2Justice is een netwerk van juridische dienstverleners en advocaten, dat zo is georganiseerd dat
Pagina 4
u FOV levert bijdrage aan vereenvoudiging
steeds de goedkoopste oplossing voor een juridisch probleem kan worden gevonden. XS2Justice is een initiatief vanuit de verzekeringsbranche en ook voor onder meer de verzekeringsbranche bedoeld. Een gesprek met oprichter mr. Rob C.T. van Rooij.
Bijdragemodel Rob van Rooij is jurist met een commerciële
Rooij. ”De zaken die bij ARAG buiten de deur
achtergrond. Begin jaren negentig zette hij voor
werden gedaan, nog geen tien procent, kostten
Bestfood, bekend van merken als Knorr en
net zo veel als de meer dan negentig procent
Conimex, een verkooporganisatie op in het net
die de eigen juristen behandelden. We hebben
geopende Oost-Europa. In 1998, terug in
toen in een pilot telkens vijf advocatenkantoren
Nederland, ging hij als commercieel manager
op een bepaalde zaak laten bieden en wat
bij ARAG Rechtsbijstand werken. ”Toen ik daar
bleek? Advocaten die voor een specifieke zaak
financiële
kwam, heb ik vooral naar de niet-gedekte zaken
het meest geschikt waren en de hoogste winst-
dienstverlening
gekeken,” vertelt hij. ”Ik vond het als commer-
kansen hadden, omdat ze bij wijze van spreken
cieel verantwoordelijke onbegrijpelijk dat we in
de dag ervoor nog een vergelijkbare zaak
tien tot vijftien procent van de gevallen niet
hadden gedaan, boden het laagst omdat ze er
Pagina 4
u DNB/NICE op najaarsvergaderingen Pagina 4
u Consultatie Besluit
Pagina 5
u DNB beraadt zich
thuis gaven. Dat je iets niet verzekert, valt nog
over toepassing
uit te leggen. Maar wanneer iets niet gedekt is
75%-regeling
en je helpt de klant dan niet op een andere manier, dat gaat er bij mij niet in.” Vanuit deze
Pagina 6
u Nieuwe cao afgesloten
overweging besloot ARAG een nieuw bedrijf op te richten, Rechtswijzer, dat klanten hulp bood, op notabasis, bij alle niet-gedekte zaken.
Pagina 11
u Onderlinge Steenwijk
Deze service leidde destijds tot extra verkoop van rechtsbijstandverzekeringen, omdat het
Zuinig op het geld van
afbreukrisico daarvan voor het intermediair – bij
anderen
een niet-gedekte zaak kan de klant met zijn hele verzekeringenpakket naar elders vertrekken – minder zwaarwegend was geworden. GOEDKOOP DUURKOOP?
”Vervolgens ben ik onderzoek gaan doen naar de kosten van de advocatuur,” vertelt Rob van
Rob van Rooij, oprichter van XS2Justice.
De onderlinge
1
Ø
de minste tijd in hoefden te steken. Goedkoop
daarvoor, die aanzienlijk lager zijn dan advocaten
is duurkoop gaat hier dus niet op, integendeel.”
rekenen, staan ook op internet. Komt het
Van Rooij legde daarnaast nog een tweede
ondanks deze preventieve werkzaamheden toch
moeilijkheid in de kostenstructuur van de
tot een procedure, dan is de zaak in ieder geval
advocatuur bloot. Het belang van cliënten om
juridisch al goed voorbereid en laat XS2Justice
niet in juridische procedures verzeild te raken
vervolgens vijf advocatenkantoren ’online’ een
en om, wanneer dat toch is gebeurd, daar zo
bod op de zaak doen. De dienstverlening aan
snel mogelijk weer uit te komen, strookt niet
bedrijven omvat verder onder meer alle aspecten
met het economisch belang van de advocaat.
van juridisch management, het oplossen van
Procederen, zo lang mogelijk, tegen de hoge
geschillen en binnenkort ook financiering van
uurtarieven die in de advocatuur gebruikelijk
rechtshulp (via een aparte stichting) om een
zijn, is immers voor een advocatenkantoor het
faillissement te voorkomen. Een handig
meest profijtelijk. ”Jean-Jacques Rousseau heeft
instrument in deze dienstverlening is de ’legal
al eens gezegd dat het belang en de moraal
audit’ of de verkorte ’quick scan’, waarmee
van een adviseur parallel moeten lopen. In de
wordt geïnventariseerd hoe ondernemingen
advocatuur is dat niet altijd het geval,” aldus
in met name het midden- en kleinbedrijf hun
Van Rooij.
juridisch management hebben geregeld. Rob van Rooij: ”Het zal niet de eerste keer zijn,
VIRTUELE ONDERNEMING
om maar een van de vele voorbeelden te
Beide aspecten, dat wil zeggen in de eerste
noemen, dat een directeur of een bestuurder
plaats preventieve juridische dienstverlening
die al twee jaar bij een bedrijf weg is, maar nog
tegen een betaalbaar tarief en in de tweede
wel bij de Kamer van Koophandel ingeschreven
plaats advocatenkantoren op zaken laten bieden,
staat, iets ondertekent waarvoor het bedrijf
heeft Rob van Rooij in zijn bedrijf XS2Justice
uiteindelijk alsnog kan opdraaien!”
gerealiseerd. Omdat de hele operatie voor
2
De onderlinge september 2005
ARAG een kostenbesparing moest opleveren,
VERZEKERINGSMARKT
zocht Van Rooij er zelf een investeerder voor
XS2Justice richt zich met haar dienstverlening
en begon hij de onderneming voor eigen
ook uitdrukkelijk op de verzekeringsmarkt. Voor
rekening. XS2Justice bestaat uit een netwerk
ARAG bijvoorbeeld voert XS2Justice in een pilot
van momenteel acht, maar volgend jaar wellicht
’legal audits’ uit in het midden- en kleinbedrijf,
al dertig juridische dienstverleners, in feite
voordat eventueel een rechtsbijstandverzekering
franchisenemers van XS2Justice, en daarnaast
aan een bedrijf wordt afgegeven. Daarnaast
een aantal advocatenkantoren als ’prefered
koopt XS2Justice voor verzekeraars capaciteit
suppliers’. XS2Justice is grotendeels een virtueel
in bij de advocatuur, voor het afhandelen van
bedrijf, hetgeen op zich al kostenbesparend is,
vastgelopen dossiers. Rob van Rooij: ”Telkens
op www.xs2justice.nl. Ondernemers en parti-
wanneer een externe advocaat moet worden
culieren kunnen op deze site een juridische
ingeschakeld, zie je dat het slim is om die
hulpvraag formuleren, waarna ze binnen twee
capaciteit via onze methodiek in te kopen.
dagen door een van de juridische dienst-
Wij laten immers meer dan één kantoor naar
verleners worden opgebeld en gratis een
zo’n zaak kijken en weten zo lagere prijzen te
antwoord op hun vraag krijgen. In het verlengde
bedingen dan verzekeraars. Doordat wij daar de
daarvan kunnen zij een bepaalde dienst
infrastructuur voor hebben, hebben we binnen
afnemen, bijvoorbeeld een brief laten schrijven,
een paar dagen drie of vier biedingen binnen.
een telefoongesprek laten voeren of een
Vervolgens kijken we met de verzekeraar wat de
schriftelijk advies laten geven. De tarieven
beste bieding is, met de beste prijs-kwaliteit-
verhouding.” XS2Justice heeft inmiddels ook al
marktwerking,” zegt Rob van Rooij tot slot.
voor een onderlinge capaciteit bij de advocatuur
”De klant kan niet beoordelen wat hij krijgt en
ingekocht, ”en naar tevredenheid,” zegt Rob van
wat hij daarvoor moet betalen. Advocaten
Rooij, ”met name over de prijs en ook over de
knokken tegen elkaar op, waardoor niet zelden
snelheid waarmee alles is verlopen.” Nog een
kleinere partijen gewoon worden kapot-
dienstverlening van XS2Justice aan verzekeraars
geprocedeerd. Dan komt er een dik pak vol
is, dat maatschappijen hun verzekerden de
met argumenten, waarop een reactie moet
mogelijkheid kunnen bieden van het gratis
komen die de advocaat van de tegenpartij
antwoord op een eerste hulpvraag en de
erg veel tijd kost. Zo wordt die tegenpartij op
juridische hulpverlening die daarop kan volgen.
torenhoge kosten gejaagd die hij niet meer
”We zouden zelfs een spreekuur kunnen
kan opbrengen. Sommige advocaten zijn heel
houden,” zegt Van Rooij. ”Onze juristen willen
handig in dat spelletje. Doordat wij echter met
best op verzekeringskantoren spreekuren
’fixed fees’, maximale kosten en andere
houden om met klanten juridische problemen
duidelijke afspraken werken, zal zoiets bij
door te spreken. De verzekeraar biedt zo een
ons niet snel gebeuren. Met onze diensten
mooie service, die hem slechts honderd euro
en inkoopmethode kunnen we verzekeraars
per uur kost, maar wel veel klantenbinding
en hun klanten veel geld besparen.” u
oplevert. Kortom: een typische winwinsituatie.” KAPOTPROCEDEREN
”Onder juridische dienstverleners en advocaten is er op dit moment nog simpelweg te weinig
De onderlinge september 2005
3
F E D E R AT I E
Bestuursvergadering
vragen met ”nee” worden beantwoord,
Op 16 september vergaderde het FOV-
genereert het model een schriftelijk advies
DNB/NICE op najaarsvergaderingen
bestuur in Bunnik. De consultatie over het
waarmee tekortkomingen kunnen worden
Tijdens de traditionele najaarsvergaderingen
Besluit financiële dienstverlening stond
opgeheven. Dit advies wordt na het
zal de bestuursinrichting van een onder-
hoog op de agenda. Dit besluit regelt het
afsluiten van het model per email toe-
linge verzekeraar centraal staan. De inhou-
vergunningtraject voor de Wet financiële
gezonden. De hiermee gemoeide tijd
delijke bijdragen zullen worden verzorgd
dienstverlening. Duidelijk is dat de
bedraagt enkele seconden. Het RIAV-toets-
door een vertegenwoordiger van DNB en
verzekeringsmaatschappijen die over een
model is te vinden op de Internetsite van
door drs. ing. Ineke Duit, directeur van NICE
WTV-vergunning of vrijstelling beschikken,
de FOV. Met dit model reikt de FOV haar
(Netherlands Institute for Co-operative
een vergunning van rechtswege krijgen
leden een hulpmiddel aan om na te gaan
Entrepreneurship). De bijeenkomsten
voor hun activiteiten als verzekeraar. Niet
of zij voldoen aan de RIAV. Het model
zullen verspreid over het land plaats-
duidelijk is of deze vergunning tevens
komt niet in de plaats komt van het AFM-
vinden. Nadere berichtgeving volgt.
bemiddelsactiviteiten betreft. Naar verluidt
Bijdragemodel. Het RIAV-model is de
is dat het geval maar dit is niet in het
eerste in een reeks. Er is een nader aantal
concept besluit te lezen. In een reactie
modellen in aantocht, die onder andere
Consultatie Besluit financiële dienstverlening
naar het Ministerie van Financiën heeft de
betrekking hebben op de diverse integriteits-
De FOV heeft deelgenomen aan de
FOV gepleit voor duidelijkheid op dit punt
regelingen. Met het nu gepresenteerde
consultatie over het Besluit financiële
(zie ook elders onder federatienieuws).
model kan niet alleen worden nagegaan of
dienstverlening. Zij heeft met name
Tijdens de vergadering werd een demon-
aan de RIAV wordt voldaan maar er kan
ingehaakt op artikel 12 van de concept-
stratie gegeven van het RIAV-toetsmodel
ook alvast kennis worden gemaakt met de
vrijstellingsregeling. Hieruit blijkt dat
dat onlangs aan de FOV-website is toe-
methodiek die in de nog komende
maatschappijen die beschikken over een
gevoegd. Er wordt naar gestreefd om voor
modellen ook zal worden toegepast.
vergunning krachtens de Wet toezicht verzekeringsbedrijf 1993 (Wtv) danwel
eind 2005 de diverse integriteitsregelingen
over een verklaring op grond van het
De vergadering stelde ook een profiel
FOV levert bijdrage aan vereenvoudiging Bijdragemodel
voor de FOV-voorzitter vast. De huidige
Het Bijdragemodel van de AFM is in 2004
onderlinge waarborgmaatschappijen 1994
voorzitter, Toon Bullens, staat voor volgend
geïntroduceerd. Dit model betreft een
(vow), geen vergunning krachtens de Wet
jaar op het rooster van aftreden. Om diens
invulmodule op Internet waarmee de
Financiële dienstverlening hoeven aan te
eventuele herbenoeming niet een auto-
naleving van een aantal regelingen wordt
vragen om financiële diensten te verlenen.
matisme te laten zijn, heeft een voor-
gecontroleerd. Het model 2004 blonk niet
bereidingscommissie op verzoek van de
uit door gebruikersvriendelijkheid; de FOV
De reikwijdte van deze bepaling is niet
voorzitter zelf een profiel vastgesteld. In de
heeft niet minder dan 40 maatschappijen
duidelijk. Helder is dat een WTV-vergunning
vergadering van 16 september werd dit
telefonische bijstand bij het invullen
danwel vow-verklaring een vrijstelling voor
definitief gemaakt.
verleend. Dit is met de AFM opgenomen
de Wfd oplevert voor de activiteit als
De volgende vergadering vindt plaats op
en heeft ertoe geleid dat het model 2005
verzekeraar. Veel (met name onderlinge)
18 november.
voor commentaar is voorgelegd.
maatschappijen plegen echter niet alleen
Dit commentaar bestond vooral in de
verzekeringsactiviteiten uit te oefenen
RIAV-toetsmodel in de lucht
wens van het weglaten van de vragen die
maar ook bemiddelingsactiviteiten. Op
Per 17 augustus is het eerste FOV-toets-
niet relevant zijn als eenmaal een ”nee”
grond van de Wtv is dit een toegestane
model beschikbaar gekomen. Dit betreft
of een ”niet van toepassing” is gegeven.
activiteit. Niet duidelijk is of de vrijstelling
het zogenaamde RIAV-model. Met dit
In het definitieve model heeft de AFM een
ook de bemiddelingsactiviteit betreft. In
model kan door middel van het met ”ja” of
aantal filtervragen ingebouwd. Daarmee is
een gesprek met het Ministerie van
”nee” beantwoorden van een overzichtelijk
aan het commentaar van de FOV
Financiën is aangegeven dat verzekeraars
aantal vragen worden nagegaan of een
tegemoet gekomen.
op grond van hun Wtv-vergunning ook
op dezelfde manier toegankelijk te maken.
maatschappij aan de RIAV voldoet. Als 4
De onderlinge september 2005
daaraan gelieerde Besluit vrijgestelde
mogen bemiddelen in andere producten,
O N D E R L I N G E N
behalve in producten die op grond van het
Per najaar 2004 is de vermelde faciliteit
wettelijke verbod op nevenactiviteiten niet
ingeperkt: vanaf dat moment is toe-
Afdeling Schepenverzekering voor Pampus
zijn toegestaan. Deze toezegging lijkt in de
stemming vereist om tot bijtelling te
De directies van de maatschappijen die in
uitwerking te ontbreken, althans zij is
kunnen komen en kunnen er aanvullende
de afdeling schepenverzekering zijn
daarin niet eenduidig te lezen. Bovendien
zekerheden worden verlangd. Tevens
verenigd, plegen één keer per jaar infor-
is niet duidelijk welke producten wel en
mogen suppletiebijdragen niet meer
meel bij elkaar te komen. Dit jaar werd op
welke niet onder het verbod op neven-
meetellen ter dekking van het garantie-
13 september in Muiden ingescheept op
activiteiten vallen.
fonds. Met het oog op het voorgaande
de Jacobsschelp, een zeilschip uit 1899.
heeft de FOV er begin dit jaar opnieuw
Tijdens een tocht over het IJsselmeer werd
Om de huidige beleidslijn voort te zetten
voor gepleit de 75%-regeling toepasbaar
afgemeerd bij het eiland Pampus. Daar
en om een level playing field met banken
te maken. In de praktijk is daar ook
leidde een gids het gezelschap over het
te creëren – het concept besluit geeft wel
behoefte aan; een bestaande, vergunning-
(kunstmatig aangelegde) eiland en het
aan dat deze krachtens hun DNB-
houdende maatschappij met een premie-
eind 19e eeuw gebouwde fort. Tijdens de
vergunning mogen bemiddelen – is de
inkomen van € 2 mln bijvoorbeeld, moet
tocht werd gesproken over marktontwik-
FOV voorstander van een regeling waaruit
in 2007/2009 over een solvabiliteits-
kelingen, fraude en preventie.
ondubbelzinnig blijkt dat maatschappijen
marge van € 2 mln beschikken en een
die over een Wtv-vergunning of vow-
nieuwe vergunninghouder dient op dit
verklaring beschikken, niet alleen financiële
moment al aan deze eis te voldoen.
diensten mogen aanbieden maar ook
Dit kan tot financieringsvraagstukken
mogen bemiddelen. Een nader argument
leiden en werpt een hoge marktdrempel
voor een regeling zoals hierboven
op, terwijl gesteld mag worden dat de eis
omschreven is dat de huidige bemidde-
verhoudingsgewijs erg hoog c.q. onnodig
lingsactiviteiten door verzekeraars onder
hoog is. Zo kan immers in een afdoende
het prudentiële toezicht door DNB vallen.
herverzekering zijn voorzien en/of de
Met een Wfd-vergunningplicht zou een
uitkeringsplicht van de betreffende onder-
tweede toezichthouder op dit vlak worden
linge zijn beperkt. Tijdens een werkoverleg
geïntroduceerd, wat als onwenselijk wordt
op 25 augustus is het verzoek van de FOV
aangemerkt.
besproken. DNB deelde mee dat dit in welwillende overweging wordt genomen.
Interpolis: weg met titels
DNB beraadt zich over toepassing 75%-regeling
Er wordt nog gestudeerd op de teksten
Interpolis schaft het gebruik van titulatuur
van de richtlijnen en op de argumentatie
in brieven, polissen, visitekaartjes en
In het verleden hebben de FOV en de
om de 75%-regeling in Nederland buiten
dergelijke af. Alof Wiechmann, directeur
(toen nog) PVK gesproken over de
toepassing te laten. Voorlopige conclusie
Communicatie van de verzekeraar: ”Het
zogenaamde 75%-regeling uit de
van DNB was dat de stellingen van de
vermelden van titels heeft geen toe-
Europese richtlijnen met betrekking tot
FOV correct waren en dat de regeling
gevoegde waarde voor klanten, het schept
solvabiliteitsvereisten aan verzekeraars. De
mogelijkerwijs wordt geïntroduceerd.
alleen maar afstand en bovendien wordt
FOV heeft verzocht deze regeling nationale
Argument hierbij was dat het tegen-
het in het moderne taalgebruik als
toepassing te laten vinden. Van PVK-zijde
woordig gebruikelijk is om een Europese
enigszins ouderwets beschouwd. En
is destijds aangegeven dat de regeling niet
richtlijn in zijn geheel over te nemen. Waar
daarmee is het dus ook niet Glashelder!
zal worden toegepast omdat suppletiebij-
dat niet gebeurt, dient een zwaarwegende
Alleen als het echt nodig is, bijvoorbeeld
dragen voor de helft kunnen meetellen bij
argumentatie te worden gegeven (een
in juridische stukken, blijven we nog
de afdekking van de solvabiliteitsvereisten.
Tabaksblat-achtige benadering dus). u
formele ondertekeningen gebruiken.
Als voor de 75%-variant wordt gekozen,
Het bestaande drukwerk wordt gewoon
zou de bijtellingsfaciliteit moeten vervallen,
opgemaakt, maar voor het eind van het
was de toenmalige stelling van de PVK.
jaar gebruiken we alleen nog voornaam, De onderlinge september 2005
Ø 5
A C T U A L I T E I T E N
achternaam en functie. En dan is
deel. Thema’s waren o.a., vestigingsbeleid,
Nieuwe cao afgesloten
mr. H.J.G.M. Janssen MFE dus gewoon
persoonlijke aandacht voor de klant en het
In het weekend van 17en 18 september
Henk Janssen.”
belang van een evenwichtige portefeuille
is na intensief onderhandelen een onder-
waarin voldoende leven- en pensioen-
handelingsresultaat bereikt over een CAO
Univé Zuid-Holland West opent nieuw hoofdkantoor
omzet zit. De openingshandeling werd
voor de verzekeringsbranche. De looptijd
verricht door middel van een spectaculaire
is 3 jaar, van 1 juni 2004 tot en met
Univé Zuid-Holland West heeft begin
trapezeact. Deze vond plaats in het
31 mei 2007. De salarissen worden de
september op feestelijke wijze haar
prachtige atrium van het kantoor.
komende jaren in stappen structureel verhoogd met in totaal 3%. Tevens
nieuwe hoofdkantoor aan de Marlotlaan 5 in Delft geopend. Een belangrijke stap in
Klanten en inwoners van Delft waren
ontvangen werknemers een eenmalige
de reorganisatie van de Onderlinge
zaterdag 3 september welkom om het
uitkering van 1,5%. Ook zijn er afspraken
verzekeraar is daarmee genomen. Diverse
nieuwe onderkomen van Univé Zuid-
gemaakt op het gebied van het pensioen,
kleinere kantoren, waaronder Berkel en
Holland West te bewonderen. Ruim 2.500
ziektekosten en loondoorbetaling bij
Rodenrijs, Den Hoorn en Maasland zijn
bezoekers gaven gehoor aan deze uit-
ziekte. De afspraken moeten nog worden
na deze verhuizing gesloten. Univé ZuidHolland West is ruim 5 jaar geleden uit
nodiging. u
voorgelegd aan de achterbannen van werkgevers en werknemers.
een fusie tussen zes regionale Univéonderlingen ontstaan. Er werken in totaal
De belangrijkste afspraken zijn:
80 medewerkers die samen ruim 50.000 klanten bedienen.
Salaris en looptijd De nieuwe CAO heeft een looptijd van
Op vrijdag 2 september waren 170
36 maanden; van 1 juni 2004 tot en met
genodigden getuige van de officiële
31 mei 2007. De salarissen worden per
opening. Na een welkomstwoord door
1 november 2005 structureel verhoogd
de voorzitter van het bestuur, de heer
met 1,25%, per 1 juni 2006 met 0,75%
Nienhuis, was het tijd voor een panel-
en per 1 december 2006 met 1%.
discussie. Aan deze discussie namen o.a.
Daarnaast ontvangen medewerkers per
de heren Velzel (voorzitter Raad van
1 november 2005 een eenmalige
Bestuur Univé) en Teijgeler (Algemeen
uitkering van 1,5% van het voor hen
Directeur van Univé Zuid-Holland West)
geldende vaste jaarsalaris. Pensioen Als gevolg van het vervallen van de fiscale aftrek voor prepensioenregelingen per 1 januari 2006 zullen de basispensioenregeling en bestaande aanvullingsregelingen in de CAO worden aangepast. Concreet is afgesproken dat de pensioenleeftijd wordt verhoogd van 62 naar 65 jaar, behalve voor werknemers boven de 55 jaar (leeftijd op 31 december 2004). Zij behouden hun oude rechten op grond van de wettelijke overgangsmaatregelen. Voor werknemers onder de 55 jaar geldt dat zij in belangrijke mate
6
De onderlinge september 2005
gecompenseerd zullen worden door de toekenning van een flexibele aanvullings-
Indexcijfers voor gebouwen-, inboedel- en glasverzekering
regeling (FAR). Nieuwe medewerkers
Vanaf 1 mei 2005 gelden de volgende indexcijfers:
(vanaf 1 januari 2006) ontvangen een flexibele aanvullingsregeling ter grootte van 2,5% per jaar. Loondoorbetaling bij ziekte Overeengekomen is dat de werkgever tijdens het eerste ziektejaar 100% van het salaris doorbetaalt en tijdens het tweede ziektejaar 70%. Werknemers die succesvol reïntegreren en werkzaamheden verrichten, niet zijnde op arbeidstherapeutische basis, kunnen een extra aanvulling ontvangen. Als de werknemer minder dan 50% van de individuele arbeidsduur verricht wordt zijn salaris voor 85% doorbetaald; als de werknemer meer dan 50% van de indivi-
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
september 2004 oktober 2004 november 2004 december 2004 januari 2005 februari 2005 maart 2005 april 2005 mei 2005 juni juli augustus september
gebouwen
inboedels
indexcijfers
1990 = 100
(waarde-index)
glasverzekering *
143 143 143 143 143 141 139 139 143 147 147 147 147
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
juli juli juli juli juli juli
116,3 120,5 125,2 130,8 137,3 142,1 141,6
2000 2001 2002 2003 2004 2005
2,0% 3,7% 6,8% 4,4% 2,8% 0%
* Het indexcijfer glasverzekeringen wordt jaarlijks vastgesteld op basis van de gemiddelde stijging/daling van het indexcijfer voor de gebouwenverzekering.
duele arbeidsduur verricht, wordt zijn salaris voor 100% doorbetaald. Werknemers die volledig en duurzaam
De indexcijfers worden ook vermeld in de CBS-publicaties Statistisch Bulletin en Maandstatistiek voor Bouwnijverheid, tabel 9.14M.
arbeidsongeschikt zijn of blijken te zijn (IVA), ontvangen – eventueel met terugwerkende kracht – 100% van hun salaris. wet van kracht. Werkgevers betalen vanaf
de werkgever worden overlegd met het
WIA
die datum het wettelijk vastgestelde
vertegenwoordigend overleg.
In de CAO zijn geen afspraken gemaakt
inkomensafhankelijke deel van de werk-
over bovenwettelijke aanvullingen ten
nemersbijdrage. Als uitgangspunt is
Overige onderwerpen
aanzien van de Wet Werk en Inkomen
afgesproken, dat de invoering van de
Wet Kinderopvang: Werkgevers betalen
naar Arbeidsvermogen (WIA). De oorzaak
nieuwe Zorgverzekeringswet per werkgever
aan werknemers maximaal 1/6 van de
hiervan is gelegen in de diversiteit aan
kostenneutraal zal plaatsvinden.
kosten kinderopvang (0-12 jaar). Hierbij
regelingen binnen de branche, waardoor
De werkgever zal aan de werknemer een
geldt een budget van ten hoogste 0,5%
vakorganisaties er de voorkeur aan hebben
bedrag uitkeren van 10 euro bruto per
van de totale bruto loonsom in de onder-
gegeven op CAO-niveau niets te regelen.
maand. Dit bedrag zal worden uitbetaald
neming.
Het wordt dus aan de individuele maat-
met ingang van 1 januari 2006 tot aan
Uitkering bij overlijden: De CAO-uitkering
schappijen overgelaten om de eventueel
einde looptijd van deze cao (in totaal
bij overlijden wordt met ingang van
bestaande voorzieningen naar eigen
€ 170). Het staat de werkgever vrij de
1 januari 2006 gelijkgesteld aan het
inzicht aan te passen aan de nieuwe wet-
toekenning van deze bijdrage uitsluitend
gewijzigde fiscaalvrije niveau van driemaal
geving. Binnenkort volgt een aanbeveling
te verlenen aan de werknemer die
het maandsalaris, inclusief vakantiegeld en
hoe als werkgever hiermee om te gaan.
deelneemt aan de door de onderneming
de jaarlijkse uitkering.
gehanteerde collectieve aanvullende
Vergoeding vakbondscontributie: Daar
Ziektekosten
verzekering. Over de kostenneutrale
waar mogelijk zullen werkgevers mee-
Met ingang van 1 januari 2006 vervalt
invoering en de keuze van het verzeke-
werken aan het fiscaal vriendelijk afdragen
artikel 7.3 en wordt de Zorgverzekerings-
ringspakket zal op transparante wijze door
van de vakbondscontributie. De onderlinge september 2005
7
Ø
Samenhangend inzetbaarheidbeleid: In
hun individuele arbeidsovereenkomsten
meer zo.” Wat zijn deze risico-indicatoren?
de CAO zal een passage worden
de zinsnede opgenomen dat de CAO voor
”Daarover kan ik geen mededelingen
opgenomen over samenhangend inzet-
het verzekeringsbedrijf van toepassing is.
doen. Dat zou niet verstandig zijn”, aldus
baarheidbeleid en ontwikkeling. Dit beleid
Deze formulering brengt met zich mee
Koelewijn. De bezochte kantoren
heeft als doel een optimale inzetbaarheid
dat de hele CAO, inclusief de pensioen-
varieerden in omvang. ”Het waren kleine
van alle werknemers. Er wordt een
regeling en de overige punten die niet
kantoren met één of twee medewerkers,
gezamenlijke taskforce ingesteld, die in
algemeen verbindend zijn verklaard,
maar ook grote kantoren of kantoren die
2006 concrete voorstellen zal formuleren
moeten worden nageleefd. In nieuwe
tot een keten behoren.” Koelewijn ontkent
op dit gebied. Deze taskforce zal ook
gevallen is hier desgewenst aan te
dat Zuid-Limburg is uitgezocht omdat zich
voorstellen formuleren ten aanzien van
ontkomen door te bepalen dat de CAO
in de grensstreek meer witwaspraktijken
flexibilisering van arbeidstijden.
van toepassing is, voor zover deze
zouden voordoen. ”Limburg is uitgekozen
algemeen verbindend is verklaard.
omdat het een redelijk dichtbevolkt gebied
Alle bovengenoemde wijzigingen zijn van
is, vergelijkbaar met de Randstad, en er zich voldoende tussenpersonen bevinden.”
huidige CAO sprake is van afwijkende
Strafbare feiten tussenpersonen baren toezichthouder zorgen
bepalingen ten opzichte van de CAO
De Autoriteit Financiële Markten (AFM)
aangetroffen (naast witwassen en fiscale
Binnendienst, zullen de wijzigingen naar
maakt zich zorgen over strafbare feiten die
trucs), betreffen vooral het ontbreken van
evenredigheid worden toegepast. Met
tussenpersonen plegen. Na een onderzoek
dossiers. ”Er was zelfs een tussenpersoon
betrekking tot pensioen betekent dit
naar witwaspraktijken onder 26 assurantie-
die geen enkel dossier had. Zijn argumen-
concreet dat een aantal van de budgetten
kantoren in Zuid-Limburg (in mei) heeft
tatie was dat die op het intranet van de
ter compensatie van prepensioen, vroeg-
de toezichthouder diverse ongebruikelijke
verzekeraar staan.”
pensioen en aanvullingsregelingen met
transacties gemeld en aangiftes gedaan.
”In het kader van de Wet financiële dienst-
een factor 4/3 worden vermenigvuldigd.
”Het gaat om incidenten”, zegt Jan
verlening (Wfd) is dat gewoon niet
overeenkomstige toepassing op de CAO voor de Buitendienst. Daar waar in de
Andere onregelmatigheden die werden
Koelewijn, senior toezichthouder bij het
mogelijk”, vult Wijnand van de Beek, hoofd
Toepasselijkheid voor niet-
Competentie Centrum Integriteit
Toezicht Financiële Dienstverlening bij de
Verbondsleden
(voorheen het Bureau Witwasbestrijding)
AFM aan. ”Een tussenpersoon moet te
Een verzekeringsmaatschappij die niet
van de AFM. Over aantallen wil hij niets
allen tijde een dossier kunnen overhan-
tevens bij het Verbond van Verzekeraars is
kwijt. ”Dat zal volgend jaar in het jaar-
digen. Dat is een vereiste. Digitaal of op
aangesloten, is op zich niet gebonden aan
verslag van de toezichthouder terug te
papier.”
de afspraken die met de vakbonden zijn
lezen zijn.” De aangetroffen strafbare
gemaakt. De CAO geldt met andere
feiten betreffen het witwassen van gelden
Het onderzoek in Limburg richtte zich op
woorden niet voor deze maatschappijen.
en fiscale onregelmatigheden. ”Wij hebben
de naleving van de Wet Identificatie bij
Dit wordt anders als de CAO algemeen
geconstateerd dat tussenpersonen fiscale
Dienstverlening (WID) en de Wet Melding
verbindend wordt verklaard. In dat geval
trucs adviseren aan hun klanten en deze
Ongebruikelijke Transacties (WMOT).
dient deze wel te worden nageleefd. Een
trucs in sommige gevallen ook op de
Assurantietussenpersonen hebben een
algemeen verbindend verklaring heeft in
eigen bedrijfsvoering toepassen. De fiscus
zelfstandige plicht om ongebruikelijke
het verleden overigens nooit op de hele
werd hier nadrukkelijk om de tuin geleid”,
transacties te melden. De AFM had haar
CAO betrekking gehad. Zo is het pensioen-
aldus Koelewijn.
komst maanden van tevoren aan-
hoofdstuk daar altijd buiten gebleven.
gekondigd bij de assurantiekantoren.
Niettemin hebben veel verzekeraars het
De 26 kantoren in Zuid Limburg zijn niet
Vervolgens is informatie opgevraagd, zoals
pensioenhoofdstuk wel gevolgd. Daarmee
zomaar geselecteerd. ”Wij werken met
omzetgegevens, selecties uit verzekeringen,
is de vrijblijvendheid om hier later nog van
risico-indicatoren die wij in de loop van de
bedrijfsgegevens, de vennootschappelijke
af te wijken, op zijn minst discutabel
tijd hebben vastgesteld. Voorheen werden
structuur en het aantal werknemers. ”Al
geworden. Veel verzekeraars hebben in
kantoren a-selectief bezocht. Dat is niet
voordat het onderzoek echt begon, lieten
8
De onderlinge september 2005
enkele tussenpersonen niets meer van
vraagformulieren voor de vergunning
karakter (’pas toe of leg uit’), de coöpera-
zich horen. Anderen haakten halverwege
gereed hebben. ”Het zal krap worden. Het
tieve code is vrijblijvend. Galle: ’De code is
plotseling af.”, zegt Koelewijn. ”Wij blijven
Besluit financiële dienstverlening ligt nu bij
flexibeler omdat er zoveel verschillende
informatie opvragen, gaan langs en als dan
de Raad van State. Na het zomerreces
coöperaties zijn. Daarbij speelt de mate
toch informatie niet wordt geleverd, doen
wordt het in de Tweede Kamer behandeld.
van ledeninvloed een grote rol. Bij
we aangifte.” In het afgelopen jaar heeft
Pas dan zijn alle ins en outs definitief
sommige coöperaties is die erg groot, bij
dat in ieder geval tot één aangifte geleid.
bekend.” Er is volgens beide heren niet
andere nauwelijks aanwezig.’
Voor Van de Beek is de betrouwbaarheid
echt een onderscheid te maken naar
van de bestuurder in het geding als hij
grootte van kantoor en het klaar zijn voor
In tegenstelling tot ’Tabaksblat’ kent de
weigert informatie te geven. ”Dan kan hij
de Wfd. ”Er zijn kleinere kantoren die het
NCR-code geen verplichting om de
niet meer aan de slag. Ja, dat is strenger
al dik voor elkaar hebben. Grotere
beloning van het topmanagement
dan voorheen. Onder de Wabb moest er
kantoren zijn er meer mee bezig, maar die
openbaar te
heel wat gebeuren, wilde je doorgehaald
hebben vaak ook meer last van de interne
maken. Evenmin
worden in het register.”
beheersing. Sommige kantoren zullen een
is er sprake van
paar weken nodig hebben om de boel op
een afzonderlijke
Een andere belangrijke conclusie uit het
orde te krijgen, andere zullen daar
auditcommissie
onderzoek naar witwaspraktijken, is dat het
maanden voor nodig hebben. Die zijn dus
binnen de raad
intermediair nog lang niet is voorbereid op
al te laat.”
van commissa-
de komst van de Wfd. ”Wij maken ons
NCR-CODE VOOR COÖPERATIEF ONDERNEMERSCHAP
rissen. Bij beurs-
Coöperaties komen met eigen code-Tabaksblat
genoteerde
”Het uitstel van de Wfd heeft daar waarschijnlijk aan bijgedragen. Er is een
In navolging van beursgenoteerde
de audit-
houding van ’We zien wel’, maar de wet
bedrijven hebben coöperatieve onder-
commissie toezicht op de financiële
gaat er nu echt komen. Op het moment
nemingen nu ook een code voor onder-
rapportage. Ondanks het vrijwillige karakter
dat de Wfd in werking treedt, moeten de
nemingsbestuur. De leden van de
denkt Galle dat coöperaties zich wel zullen
vereisten van de wet geïmplementeerd
Nationale Coöperatieve Raad voor land-
richten op de NCR-code. ’Een groot aantal
zijn in de organisatie.” ”Nu denken veel
en tuinbouw (NCR) zijn akkoord gegaan
coöperaties is bezig met de herinrichting
bedrijven dat het met de controle daarop
met de zogenoemde NCR-code voor
van het bestuur. Daarbij komt deze code
niet zo’n vaart zal lopen, maar dat is een
coöperatief ondernemerschap.
goed van pas.’ Eerder dit jaar wijzigde de
groot misverstand. Eén dag na de inwer-
De gedragscode geeft richtlijnen voor de
aardappelzetmeelcoöperatie Avebe haar
kingtreding van de wet gaan wij controles
verhoudingen tussen directie, ledenbestuur
organisatie. De onderneming voegde
uitvoeren. Is het niet in orde, dan kan in
en raad van commissarissen. Verder moet
bestuur en directie samen in één orgaan.
het uiterste geval de bedrijfsactiviteit
de code zorgen voor ’kwaliteitshandhaving
worden gestaakt. De kantoren hebben een
en verbetering van het dagelijks bestuur
De leden van de NCR bestaan uit
maand de tijd om de vergunning aan te
en toezichthouder’.
agrarische coöperaties en uit coöperatieve
daar ernstig zorgen over”, zegt Van Beek.
vragen. Geen vergunning betekent staken
bedrijven houdt
ondernemingen in de financiële dienst-
van de onderneming tot het moment dat
De voor beursgenoteerde bedrijven
verlening en verzekeringsbranche. ’Maar
de vergunning er wel is. Het lijkt erop dat
geldende code-Tabaksblat diende als basis
de code kan ook goed gelden voor andere
tussenpersonen zich dat nog te weinig
voor de NCR-code. ’De bepalingen voor
coöperaties, zoals onderlingen’, aldus Galle.
realiseren. Het is echt al ’vijf over twaalf’.
toezicht zijn grotendeels overgenomen uit
Men moet nu echt die inspanning
de code-Tabaksblat. Maar er zijn ook grote
De code kan per email bij de NCR worden
verrichten”, waarschuwt Van de Beek.
verschillen’, licht Ruud Galle toe. Galle is
opgevraagd:
[email protected].
hoogleraar ondernemingsrecht in Tilburg De AFM zal ongeveer twee maanden voor
en een van de opstellers van de code.
de inwerkingtreding van de Wfd de aan-
De code Tabaksblat heeft een verplicht
Ø De onderlinge september 2005
9
Grote brandschaden De brandschaden vanaf € 1 miljoen zijn weer geïnventariseerd over het eerste kwartaal 2005. Het betreft nog geen definitieve maar begrote bedragen. Januari 2005: 11-01
Geldrop
Sporthal
3.000.000
20-01 23-01
Zwaag
Caravanpark
1.500.000
Den Helder
Leegstaand gemeentehuis
1.500.000
29-01
Meteren
Fruithandel
5.000.000
15.000.000
Februari 2005: 11-02
Oss
Zeepfabriek
21-02
Bergambacht
Timmerfabriek
2.250.000
Maart 2005: 01-03
Raamsdonksveer
Kunststofverwerkende industrie
02-03
Neerrijnen
Gymlokaal
17.000.000 1.250.000
07-03
Leeuwarden
Melkpoederfabriek
08-03
Hardinxveld
Woonhuis
29.000.000
10-03
Medemblik
Kunststofverwerkende industrie
2.750.000
15-03
Groningen
Biochemisch bedrijf
2.000.000
27-03
Appingedam
School
1.200.000
1.200.000
Ter vergelijking van de cijfers met andere jaren volgt hieronder een overzicht van de laatste zes jaar. Gegevens eerste kwartaal: 2005:
€ 82.650.000
(13 branden)
2004:
€ 40.050.000
(17 branden)
2003:
€ 223.000.000
(38 branden)
2002:
€ 97.000.000
(17 branden)
2001:
€ 170.000.000
(34 branden)
2000:
€ 109.000.000
(35 branden)
10
De onderlinge september 2005
Onderlinge Steenwijk
Honderd jaar De Onderlinge Steenwijker
Zuinig op het geld van anderen
Brandassurantie Vereniging W.A. werd honderd jaar
De Onderlinge Steenwijk is een echte ’stadse’ onderlinge. Het logo met de kerktoren
geleden, om precies te zijn
van Steenwijk benadrukt dat. Anders dan in de Randstad echter betekent stads in dit
op 26 februari 1905,
geval niet ’extra riskant’. De onderlinge heeft immers in de afgelopen jaren bijzonder
opgericht. Het waren destijds
lage schadecijfers gekend en kon de leden daardoor steeds een behoorlijk deel van de
onder meer de midden-
premie teruggeven. Een gesprek met voorzitter Hans Doornbos en administrateur
standers in de stad Steenwijk
Jacob van der Helm van de Onderlinge Steenwijk.
die – wellicht naar Meppels voorbeeld – besloten om
Jacob van der Helm is administrateur van de
heb toen daarom het bestuur ook wel een
hun brandrisico’s voortaan
onderlinge sinds 1967. Dat jaar overleden kort
beetje gepusht om varia erbij te gaan doen.”
gezamenlijk te gaan dragen.
achter elkaar de toenmalige administrateur en
De onderlinge bemiddelt nu voor onder meer
Nu is nog een behoorlijk
de secretaris van het bestuur. Van der Helm
Avéro Achmea, Woudsend, de SOM en een
aantal middenstanders lid
had geen ervaring op verzekeringsgebied, maar
glasverzekeringsmaatschappij. ”We hadden daar
van de onderlinge, maar
omdat hij een financieel-economische functie
dertig jaar geleden al mee moeten beginnen,”
relatief minder dan vroeger,
in de zorg had, achtte het bestuur hem gekwali-
zegt Jacob van der Helm. ”In zevenennegentig
met name door de toename
ficeerd voor de administratie. Sinds drie jaar is
jaar tijd heeft de onderlinge ongeveer acht-
van landelijke winkelketens
Van der Helm met de VUT, maar de vijfendertig
honderd brandpolissen kunnen afsluiten en in
die hun verzekeringen niet
jaar daarvoor heeft hij zijn werk voor de
drie jaar tijd al bijna driehonderd variapolissen!
lokaal, maar centraal regelen.
onderlinge altijd naast een veertigurige werk-
De vergelijking gaat misschien wat mank, maar
De onderlinge heeft
week gedaan. Hans Doornbos is bestuurslid
spreekt wel boekdelen. De markt van varia-
momenteel circa 475 leden,
van de onderlinge sinds 1990 en de laatste
verzekeringen is vele malen groter.” Voor het
die gezamenlijk zo’n 800
tien jaar is hij voorzitter. Doornbos is accountant
bestuur telde nog een andere overweging om
polissen hebben (omdat
van beroep en kan vanuit die functie de nodige
de activiteiten van de onderlinge uit te breiden.
opstalverzekeringen en
kennis in de onderlinge inbrengen, net zoals dit
Hans Doornbos zegt: ”Van der Helm wordt
inboedelverzekeringen op
het geval is met de overige bestuursleden: een
drieënzestig en de man houdt er een keer mee
afzonderlijke polissen staan),
deurwaarder, twee ondernemers, een aan-
op. Er zal dus een keer een vervanger moeten
evenals circa 300 varia-
nemer, een manager bij de krant en de plaats-
komen en misschien wordt dat gemakkelijker
verzekeringen. De onderlinge
vervangend commandant van de brandweer.
als het een fulltime baan is. We hebben een
is bij Secura in Brussel
”We hebben bestuursleden van velerlei pluimage
verzekerd bedrag van honderdveertig miljoen
herverzekerd. Ter gelegen-
en dat bevalt ons heel goed,” zegt Hans
euro en zijn dus niet de grootste onderlinge,
heid van het eeuwfeest is de
Doornbos. ”Iedereen weet op zijn gebied heel
onderlinge in een nieuw
veel en dus komen we in z’n totaliteit heel ver.”
jasje gestoken, onder meer met een nieuw logo waarin
MEER ’BODY’ DOOR BEMIDDELING
de karakteristieke kerktoren
Ruim drie jaar geleden besloot het bestuur van
van Steenwijk zichtbaar is,
de Onderlinge Steenwijk om ook bemiddelings-
evenals met een nieuwe
activiteiten op te gaan zetten. Leden die hun
naam: de Onderlinge
verzekeringen graag onder één dak wilden
Steenwijk.
hebben, vroegen daar regelmatig om en bovendien had Van der Helm in de VUT daar ook meer tijd voor gekregen. ”Ik ben geen
Ø
stilzitter,” zegt hij, ”ik mag graag wat doen en De onderlinge september 2005
11
maar met het inter-
bij de administrateur ter inzage. Dat is statutair
mediair erbij komen we
zo bepaald.” Maar Van der Helm zegt met enige
aan een behoorlijke
spijt: ”Al die achtendertig jaar is er nog nooit
omzet en daar gaat het
iemand komen kijken.” Nog een behoorlijk
om. Dat is belangrijk
voordeel voor de leden betreft het ’minder-
voor de continuïteit van
premieplan’ van de onderlinge. Wie meer dan
de onderlinge.” Vraag-
één risico bij de onderlinge onderbrengt, krijgt
stukken in dit verband
al direct op de nota tien procent korting. ”Tel je
zijn overigens nog niet
alles bij elkaar, dan betekent het dat we de
urgent. Van der Helm
leden vijfenveertig procent van de premie
zegt: ”Mocht de
kunnen teruggegeven,” rekent Van der Helm
gezondheid mij
voor.
gegeven worden, dan
Voorzitter Hans Doornbos en administrateur Jacob van der
wil ik best tot mijn zeventigste met dit werk
TOEZICHT
Helm van de Onderlinge
doorgaan.”
Anders dan verschillende andere onderlingen heeft de Onderlinge Steenwijk nog geen bezoek
Steenwijk. IN DE WATTEN
van toezichthouder De Nederlandsche Bank
De Onderlinge Steenwijk legt haar leden aardig
gehad. Van der Helm vermoedt dat DNB zo’n
in de watten. Aan het eind van een boekjaar
visitatie wat minder noodzakelijk acht, omdat de
wordt de rekening opgemaakt, vervolgens
onderlinge een strikte scheiding kent tussen
wordt het wettelijk toegestane, van vennoot-
de vaststelling van uitbetalingen en de uit-
schapsbelasting vrijgestelde bedrag aan het
betalingen zelf. ”Ik maak de betalingen wel
eigen vermogen toegevoegd (dat nu zo’n
klaar,” zegt Van der Helm, ”maar heb totaal
180.000 euro bedraagt) en wat overblijft,
geen bevoegdheid om uitbetalingen te doen.
wordt aan de leden gerestitueerd of op de
Alleen de penningmeester en de voorzitter
ledenrekening bijgeschreven. Over 2004 werd
hebben die bevoegdheid.” Wel heeft de
een kwart van de betaalde premie aan de leden
onderlinge inmiddels de nodige formulieren
teruggegeven en werd daarnaast tien procent
van DNB toegestuurd gekregen, met hele
op de ledenrekening bijgeschreven.
reeksen vragen daarop. ”Ik wil niet zeggen dat
Op deze ledenrekening staat momenteel zo’n
de aardigheid er daardoor van af gaat,” zegt
160.000 euro, belegd in staatsleningen en
Van der Helm, ”maar de eisen worden wel veel
obligaties, waarvan de opbrengst vanzelf-
strenger en brengen ook kosten met zich mee.
Met medewerking van: Peter van Steen, Geldermalsen
sprekend aan de leden wordt uitgekeerd. ”Van
Zo’n onderlinge is iets wat door enthousiaste
enkele leden denk ik ik wel eens: als die er nu
mensen wordt gedaan en die willen het zo
mee zouden stoppen, zouden ze een mooi
goedkoop mogelijk doen om de premies voor
Redactiesecretariaat: Loes Malherbe Postbus 92, 3980 CB Bunnik Telefoon 030 - 656 71 60 Telefax 030 - 656 75 04 E-mail
[email protected] Internet www.fov.nl
tijdje op vakantie kunnen gaan,” zegt Jacob van
de leden zo laag mogelijk te houden. Ik snap
der Helm. ”Het tragische van de ledenrekening
natuurlijk wel dat de toezichthouder er wat
is echter dat vaak niet aan de leden, maar aan
meer grip op wil hebben, maar in mijn werk
hun erven wordt uitbetaald.” Veel leden zullen
ben ik altijd met het geld van anderen bezig
overigens niet eens weten dat ze een aardig
geweest en daar moet je zuiniger op zijn dan
bedrag op de ledenrekening hebben staan.
op je eigen geld.” ”En dat zijn we!” beaamt
COLOFON
De onderlinge is een uitgave van de FOV (Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland) en verschijnt 10 keer per jaar in een oplage van 1.500 exemplaren. Leden van de FOV zijn gratis geabonneerd op De onderlinge. Redactiecommissie: A.J.M. Kok mr. Chr. van Toor
Productie en druk: Drukkerij De Eendracht, Schiedam © Overname van (gedeelten van) artikelen is toegestaan mits de bron wordt vermeld. ISSN 0927-6173
12
De onderlinge september 2005
”Dan moeten ze maar op de ledenvergadering komen,” zegt voorzitter Doornbos beslist. ”Bovendien liggen de boeken drie avonden voor de ledenvergadering gedurende een uur
voorzitter Doornbos. u
