jaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 6

Aanvraag van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal cultureelerfgoedbeleid door een intergemeentelijk samenwerkingsverband Vlaams Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media Kunsten en Erfgoed Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL Tel. 02 553 68 68 - Fax 02 553 69 69 Website: www.kunstenenerfgoed.be

CJSM-KE-CED12-131025

In te vullen door de behandelende afdeling

ontvangstdatum

Wie vult dit formulier in? Dit formulier moet ingevuld worden door de contactpersoon van het intergemeentelijk samenwerkingsverband. De contactpersoon en de eindverantwoordelijke van het intergemeentelijk samenwerkingsverband ondertekenen de aanvraag. Aan wie bezorgt u deze aanvraag? U doet uw aanvraag zowel digitaal als op papier. Stuur uw formulier in 10 exemplaren naar mevrouw Marina Laureys, afdelingshoofd, Kunsten en Erfgoed, afdeling Erfgoed, Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL. Stuur dit formulier samen met de bijlagen ook per e-mail op naar [email protected]. Vermeld de volgende gegevens in de onderwerpsregel van uw e-mailbericht: Aanvraag werkingssubsidie lokaal cultureel-erfgoedbeleid + naam van het intergemeentelijk samenwerkingsverband. Waar vindt u meer informatie? Het agentschap heeft een handleiding bij het Cultureel-erfgoeddecreet van 6 juli 2012 samengesteld, waarin de subsidiemogelijkheden, de basisvoorwaarden, de beoordelingscriteria en de aanvraagprocedure worden toegelicht. U vindt er een gestructureerde samenvatting van de belangrijkste informatie uit het decreet, de uitvoeringsbesluiten en de memorie van toelichting. U kunt de handleiding, samen met andere relevante informatie over het Cultureel-erfgoeddecreet, downloaden van www.kunstenenerfgoed.be: klik achtereenvolgens op Erfgoed > Subsidies voor cultureel-erfgoedbeleid > Handleidingen. Als u vragen hebt over uw aanvraag, kunt u contact opnemen met Inge Waer: [email protected], tel.: 02 553 68 50.

Gegevens van de organisatie 1 Vul de gegevens van het intergemeentelijk samenwerkingsverband in. Het ondernemingsnummer is een uniek nummer voor elke organisatie met rechtspersoonlijkheid. Ook een intergemeentelijk samenwerkingsverband heeft een ondernemingsnummer.

naam Erfgoedcel Land van Dendermonde (onderdeel van Projectvereniging Cultuurdijk) eventuele roepnaam rechtspersoonlijkheid Projectvereniging Cultuurdijk vorm van intergemeentelijke projectvereniging samenwerking dienstverlenende vereniging opdrachthoudende vereniging

adres maatschappelijke zetel Kerkstraat 24 (de verhuizing van de maatschappelijke zetel naar Nijverheidsstraat 3 te Dendermonde is beslist tijdens de Raad van Bestuur op 10 februari 2014 en momenteel in voorbereiding) 9200 Dendermonde

ondernemingsnummer 0 8 0 6 . 3 8 3 . 0 7 1 IBAN B E 2 7 0 9 1 0 1 9 3 9 4 7 7 3

BIC G K C C B E B B webadres www.egclandvandendermonde.be

Aanvraag van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal cultureel-erfgoedbeleid door een intergemeentelijk samenwerkingsverband - pagina 2 van 73

2 Is het intergemeentelijk samenwerkingsverband btw-plichtig ja nee gemengd btw-plichtig

3 Vul de gegevens van de contactpersoon en de correspondentiegegevens van het intergemeentelijk samenwerkingsverband in. Het adres vult u alleen in als het verschilt van de maatschappelijke zetel van de organisatie. Alle correspondentie over deze aanvraag voor een werkingssubsidie verloopt via deze contactpersoon en via dit adres.

aanschrijftitel

De heer

Mevrouw

voor- en achternaam Stefanie Audenaert straat en nummer Nijverheidsstraat 3 postnummer en gemeente 9200 Dendermonde telefoon- of gsm-nummer 052 25 03 40 of 0471 21 77 27 e-mailadres [email protected] 4 Vul de gegevens van de eindverantwoordelijke van het intergemeentelijk samenwerkingsverband in. De eindverantwoordelijke heeft de bevoegdheid om het intergemeentelijk samenwerkingsverband te vertegenwoordigen. Het adres vult u alleen in als het verschilt van de correspondentiegegevens die u hebt ingevuld in vraag 1 of 3.

aanschrijftitel

De heer

Mevrouw

voor- en achternaam Lien Verwaeren (voorzitter Projectvereniging Cultuurdijk) straat en nummer p/a Franz Courtensstraat 11 postnummer en gemeente 9200 Dendermonde telefoon- of gsm-nummer 052 25 10 68 of 0478 38 03 53 e-mailadres [email protected] Gegevens van het aanvraagdossier 5 Voor welke beleidsperiode vraagt u een werkingssubsidie aan? Een beleidsperiode duurt hoogstens zes jaar. De beleidsperiode eindigt altijd op 31 december van het tweede jaar van de gemeentelijke beleidsperiode.

van 1 januari

2015

tot en met 31 december 2020

6 Vul de gevraagde subsidiebedragen in. jaar 1 300 000

jaar 2 €

303 030,30

jaar 3 €

306 091,21

€

jaar 4

jaar 5

309 183,04 €

312 306,10

jaar 6 €

315 460,71

€

Bij te voegen bewijsstuk 7 Voeg het verplichte bewijsstuk Bijlage bij de aanvraag van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal

cultureel-erfgoedbeleid door een intergemeentelijk samenwerkingsverband: motivering bij uw aanvraag. Die bijlage is achteraan in dit formulier opgenomen.

2


Ondertekening 8 Vul de onderstaande verklaring in. Deze aanvraag moet worden ondertekend door de contactpersoon, vermeld in vraag 3, en door de eindverantwoordelijke, vermeld in vraag 4. Onder de handtekening vult u de voor- en achternaam van de contactpersoon en de eindverantwoordelijke in, en hun functie in het intergemeentelijk samenwerkingsverband. Ik verklaar dat alle gegevens in dit formulier en in de bijbehorende motivering naar waarheid ingevuld zijn. Ik bevestig dat ik de verplichte bijlage die bij deze aanvraag gevoegd is, volledig heb gelezen en ermee akkoord ga.

datum

dag 3

1

handtekening van de contactpersoon

maand 0

3

jaar 2

0

1

4

handtekening van de eindverantwoordelijke

voor- en achternaam Stefanie Audenaert functie Erfgoedcoördinator Erfgoedcel Land van Dendermonde

voor- en achternaam Lien Verwaeren functie Voorzitter Projectvereniging Cultuurdijk

Privacywaarborg 9 De gegevens die u meedeelt, worden door het agentschap Kunsten en Erfgoed, Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL,

verwerkt voor identificatiedoeleinden. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens hebt u het recht om kennis te krijgen van uw gegevens in ons bestand en zo nodig de verbetering ervan aan te vragen. Voor meer informatie over de verwerking van uw gegevens kunt u het register bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer raadplegen.

3


Bijlage bij de aanvraag van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal cultureel-erfgoedbeleid door een intergemeentelijk samenwerkingsverband: motivering

CJSM-KE-CED-131018

Hoe vult u deze aanvraag in? De vragen in dit formulier zijn gebaseerd op de decretale bepalingen in het Cultureel-erfgoeddecreet van 6 juli 2012 over het verkrijgen van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal cultureel-erfgoedbeleid. Met dit formulier worden de gegevens opgevraagd over de werking in de komende beleidsperiode. Een toelichting bij de procedurele elementen en bij de decretale criteria vindt u in de handleiding bij het Cultureelerfgoeddecreet van 6 juli 2012 dat het agentschap heeft opgesteld. U kunt de handleiding, samen met andere relevante informatie over het Cultureel-erfgoeddecreet, downloaden van www.kunstenenerfgoed.be: klik achtereenvolgens op Erfgoed > Subsidies voor cultureel-erfgoedbeleid > Handleidingen. Meer informatie vindt u ook in de handleiding Het beleidsplan voor een intergemeentelijk samenwerkingsverband met een cultureel-erfgoedconvenant, die is opgesteld door FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel-erfgoed. U kunt die handleiding downloaden van www.faronet.be. Het is raadzaam dat u beide handleidingen raadpleegt bij de opmaak van uw aanvraag. Voeg deze bijlage bij het formulier Aanvraag van een werkingssubsidie voor de uitvoering van een lokaal cultureelerfgoedbeleid door een intergemeentelijk samenwerkingsverband.

Overzicht van de rubrieken Hieronder vindt u een overzicht van de rubrieken die u in de aanvraag moet opnemen: - Voorstelling van het intergemeentelijk samenwerkingsverband - Wijze waarop lokale belanghebbenden bij het lokale cultureel-erfgoedbeleid betrokken worden - Gegevensverzameling en -analyse - Doelstellingen voor de beleidsperiode - De uitvoering van het complementair cultureel-erfgoedbeleid - Inspanningen op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijke en culturele diversiteit - Zakelijk beheer en organisatie - Meerjarenbegroting

4


Voorstelling van het intergemeentelijk samenwerkingsverband 1 Welke gemeenten maken deel uit van het intergemeentelijke samenwerkingsverband? Vermeld per gemeente ook het inwonersaantal op 1 januari 2014.

De cijfers zijn gebaseerd op de officiële bevolkingsstatistieken aangemaakt en gepubliceerd door de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van de FOD Economie: http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/loop/ Totaal aantal inwoners in het Land van Dendermonde: 186 300

naam gemeente

inwonersaantal

naam gemeente

inwonersaantal

Berlare

14 802 inwoners

inwoners

Buggenhout

14 384 inwoners

inwoners

Dendermonde

44 762 inwoners

inwoners

Hamme

24 654 inwoners

inwoners

Laarne

12 340 inwoners

inwoners

Lebbeke

18 617 inwoners

inwoners

Wetteren

24 613 inwoners

inwoners

Wichelen

11 444 inwoners

inwoners

Zele

20 684 inwoners

inwoners

2 Wat is de visie voor het lokale cultureel-erfgoedbeleid van het intergemeentelijk samenwerkingsverband? Uw antwoord mag maximaal anderhalve pagina omvatten. U mag de visie ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

Het cultureel-erfgoedconvenant afgesloten met de Projectvereniging Cultuurdijk - en de daaronder ressorterende cultureel-erfgoedcel Land van Dendermonde - is er voor en door het lokale erfgoedveld in de gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen en Zele. Het Land van Dendermonde kenmerkt zich door diversiteit op verschillende vlakken: geografisch, qua mentaliteit, qua erfgoedspelers, sociale en culturele achtergrond van de bewoners, erfgoedbeleving… Ondanks de grote verscheidenheid is er een belangrijke bindende factor: het cultureel erfgoed. Niet alleen omdat dit immaterieel en roerend erfgoed deel uitmaakt van ieders identiteit, maar ook omdat de problemen bij het in stand houden ervan voor de erfgoedgemeenschap bijna steeds dezelfde zijn. Het cultureel erfgoed uit het Land van Dendermonde is te waardevol en bepalend om verstopt te blijven of te verdwijnen . ‘Voor’, ‘door’ en ‘met’ de erfgoedgemeenschappen en -actoren doet de projectvereniging de vele cultureel-erfgoedparels - weer of nog meer - schitteren. ‘Voor’ de lokale stakeholders binnen het Land van Dendermonde functioneert de projectvereniging in eerste instantie als partner, makelaar, aanspreek- en steunpunt (erfgoedloket). Ze staat garant voor een stevige basiswerking met een goede interne organisatie en voldoende aanwezige expertise. Het lokale erfgoedveld kan er terecht voor ondersteuning op inhoudelijk, financieel en logistiek vlak. Zo ontwikkelt de projectvereniging binnen het Land van Dendermonde een labo voor immaterieel erfgoed en fungeert ze als draaischijf waar vrijwilligers en erfgoedorganisaties elkaar meer en beter vinden. ‘Met’ de erfgoedstakeholders werkt de projectvereniging aan een duurzaam cultureel-erfgoedbeleid. Daarbij 5


heeft ze voldoende oog voor de diversiteit van de erfgoedspelers - groot en klein, georganiseerd of particulier, professioneel of vrijwillig - en hun specifieke noden. In het Land van Dendermonde zijn, naast de professionele actoren, tal van vrijwilligersverenigingen en personen (erfgoedgemeenschappen) actief. Zij zetten zich met hart en ziel in voor het verzamelen, onderzoeken, bewaren en de ontsluiting van hun cultureel erfgoed. Door vormingen, expertise-uitwisseling tussen professionele en vrijwillige actoren, samen- en netwerking, stimuleert de projectvereniging de deskundigheid van haar cultureel-erfgoedactoren. Hierbij beogen ze samen de materiële duurzaamheid van het cultureel erfgoed: inventarisering, een doordacht collectiebeheer van het roerend erfgoed en een meer kwalitatieve publieksontsluiting waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor digitalisering. Het erfgoedveld in het Land van Dendermonde focust ook op sociale duurzaamheid. Zichtbare projecten met aandacht voor interactie met het publiek, doelgroepgerichte werking en communicatie, vergroten de betrokkenheid. Hierdoor groeit het erfgoedbewustzijn: dit zowel binnen de eigen gemeenschap, als bij moeilijker te bereiken doelgroepen waar het besef van erfgoed als grondslag voor de eigen identiteit minder leeft. De projectvereniging kan de doelstellingen echter niet alleen realiseren, maar enkel ‘door’ of beter ‘dankzij’ het lokale erfgoedveld. Het cultureel-erfgoedbeleid in het Land van Dendermonde vloeit voort uit het structurele en inhoudelijke engagement van professionele en vrijwillige erfgoedstakeholders. Actief net- en samenwerken met de erfgoedpartners in iedere gemeente is noodzakelijk om blijvend een vinger aan de pols te houden en accuraat in te spelen op de lokale - maar ook gemeenschappelijke/intergemeentelijke - noden en wensen. De banden met de bibliotheken, de gemeenschapsen cultuurcentra in het Land van Dendermonde als natuurlijke partners worden versterkt. Het erfgoedbeleid in het Land van Dendermonde staat niet op zich, maar durft te kijken over de grenzen, zowel geografisch als sectoraal. Er zijn inhoudelijke raakpunten met de andere cultureel-erfgoedconvenanten, expertisecentra, verenigingen voor volkscultuur en FARO. De hand wordt ook gereikt aan sectoren als onroerend erfgoed, toerisme, jeugd of welzijnszorg (ouderen, allochtonen, armen en andere sociaal kwetsbaren). De Projectvereniging Cultuurdijk zet haar erfgoedgemeenschappen aan om het lokaal en intergemeentelijk bewustzijn van het cultureel erfgoed te verhogen en het zo door te geven aan nieuwe generaties. Ondersteuning, professionaliteit en betrokkenheid vormen de leidraad om dit draagvlak op een (sociaal en materieel) duurzame manier te construeren en de cultureel-erfgoedparels opnieuw te laten schitteren. Hierbij profileert de projectvereniging zich als het sluitstuk in de erfgoedketting van het Land van Dendermonde. Ze laat ruimte voor nieuwe schakels, haalt de verschillende schakels sterker aan en maakt de ketting zo groter en steviger.

3 Hoe werd de aanvraag afgestemd op de strategische meerjarenplanning van de deelnemende gemeenten? Uw antwoord mag maximaal een halve pagina omvatten.

Eind 2011 sloot de Projectvereniging Cultuurdijk een cultureel-erfgoedconvenant af met de Vlaamse Gemeenschap. De daaruit ressorterende Erfgoedcel Land van Dendermonde is werkzaam sinds juni 2012. In een eerste kennismaking met de besturen polsten de erfgoedcoördinatoren naar de verwachtingen en noden bij de besturen om in hun korte beleidsperiode de nodige accenten en prioriteiten te kunnen leggen. Tijdens de Missie Cultuurdijk ging een erfgoedcoördinator mee met de voorzitter van de Projectvereniging Cultuurdijk en een betrokken cultuurambtenaar. De plaatsbezoeken aan de 9 lokale besturen binnen het 6


werkingsgebied hadden 2 doelen. Ten eerste werd er gepolst naar het verdere engagement in de projectvereniging op vlak van communicatie (5 toegetreden gemeenten: Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren) en de intentie van de 4 andere gemeenten (Hamme wegens aansluiting voor communicatie bij Projectvereniging WACCO en Laarne, Wichelen en Zele wegens geen gemeenschaps- of cultuurcentrum). De gemeenten aangesloten voor communicatie dragen € 0,20/inwoner bij. De 5 aangesloten gemeenten bevestigden formeel hun verdere engagement. Hamme wenst voor communicatie bij WACCO te blijven. In de 3 andere gemeenten is het wegens de inrichting van hun gemeenschapscentrum nog te vroeg om aansluiting te vinden, maar dit wordt in de toekomst verder opgevolgd. Samen zijn de 9 gemeenten wel verenigd rond de erfgoedpijler via het cultureel-erfgoedconvenant. Iedere gemeente drukte haar wens uit het cultureel-erfgoedconvenant verder te zetten voor 2015-2020. Hieraan is een bijdrage verbonden van € 0,20/inwoner. Ook dit financieel engagement blijft. Aan de lokale besturen is met aandrang gevraagd om de Projectvereniging Cultuurdijk en het cultureelerfgoedconvenant op te nemen in de meerjarenplanning. Verder was de Projectvereniging Cultuurdijk - of het personeel van de daaronder ressorterende cultureelerfgoedcel - niet (rechtstreeks) betrokken bij de inhoudelijke totstandkoming van de gemeentelijke meerjarenplannen. Via de lokale cultuurambtenaren en cultuurbeleidscoördinatoren is op regelmatige basis wel teruggekoppeld naar de cultureel- erfgoedcel/projectvereniging over de ontwikkelingen. Waar mogelijk heeft de cultureel-erfgoedcel de verwijzing naar de Projectvereniging Cultuurdijk en het cultureel-erfgoedconvenant nog laten opnemen indien het ontbrak in de lokale meerjarenplannen. De finale opmaak en inhoud was echter de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Zie eveneens vraag 4 Zie bijlage met uittreksels uit de meerjarenplanning van de 9 gemeenten met daarin het engagement in de Projectvereniging Cultuurdijk en de daaronder ressorterende cultureel-erfgoedcel en de doelstellingen die afgestemd zijn of raakpunten vertonen met de doelstellingen van de projectvereniging

7


Wijze waarop lokale belanghebbenden bij het lokale cultureel-erfgoedbeleid betrokken worden 4 Hoe worden lokale belanghebbenden bij het lokale cultureel-erfgoedbeleid betrokken? Beantwoord in uw beschrijving minstens de volgende vragen: - Hoe werden de lokale belanghebbenden betrokken bij de opmaak van deze aanvraag? - Hoe zullen de verschillende cultureel-erfgoedgemeenschappen op het grondgebied tijdens de beleidsperiode betrokken worden bij het lokale cultureel-erfgoedbeleid? Uw antwoord mag maximaal twee pagina’s omvatten.

1.Betrokkenheid lokale belanghebbenden bij de opmaak van het beleidsplan 2015-2020 1.1. Plaatsbezoeken aan stakeholders binnen de gemeenten (najaar 2012-voorjaar 2014) De coördinatoren van de Erfgoedcel Land van Dendermonde trokken er sinds de opstart medio 2012 van de cultureel-erfgoedcel (ter kennismaking) en in het kader van de beleidsplanning (peilen naar verder engagement, verwachtingen en bezorgdheden) regelmatig op uit om voeling te houden met de actoren in haar werkingsgebied. Deze persoonlijke aanpak en het directe contact versterkten aanzienlijk de netwerking in beide richtingen: vanuit de cultureel-erfgoedcel naar het erfgoedveld en omgekeerd. 1.2. Missie Cultuurdijk (zomer en najaar 2013) In het kader van de verlenging van de Projectvereniging Cultuurdijk (2014-2019) trokken 3 vertegenwoordigers van de projectvereniging (de voorzitter, een cultuurambtenaar en een erfgoedcoördinator) naar de 9 gemeenten. Tijdens een onderhoud met (een delegatie) van het gemeentebestuur werd gepeild naar het verdere engagement van de gemeente betreffende het aandeel communicatie en binnen het cultureel-erfgoedconvenant. De gemeentebesturen konden ook hun eerste ervaringen met de Erfgoedcel Land van Dendermonde evalueren en hun verdere verwachtingen kenbaar maken. 1.3. Evaluatie eigen werking (mei en juni 2013) De Erfgoedcel Land van Dendermonde hield 2 interne evaluatiesessies: enerzijds om de eigen werking te verbeteren (tussen de collega’s onderling) en anderzijds om ook de werking met haar erfgoedstakeholders te evalueren op basis van haar ervaringen na 1 werkingsjaar. Een derde sessie gebeurde extern. Hiervoor werd per gemeente 1 cultuurambtenaar en 1 vrijwilliger uitgenodigd. Ook hier werden de onderlinge verwachtingen en noden teruggekoppeld om de werking in de beleidsperiode 2012-2014 te optimaliseren. Aansluitend volgde ook een brainstorm om de cultureel-erfgoedcel op weg te zetten voor de beleidsplanning 2015-2020. 1.4. Trefdag (28 september 2013) De Erfgoedcel Land van Dendermonde organiseerde een trefdag om ideeën te verzamelen voor het nieuwe beleidsplan: waar moeten de accenten volgens het erfgoedveld op gelegd worden? Er werd gewerkt rond 4 actuele trends: vergrijzing, multiculturele samenleving, duurzaamheid en financiële crisis. Het ruime erfgoedveld ontving een uitnodiging: professionele en vrijwillige instellingen, erfgoedverenigingen, erfgoedgeïnteresseerden, erfgoedexperts, … Ook interessante partners als bibliotheken en diensten Toerisme kregen de vraag aan te sluiten. De opkomst lag laag, maar de deelnemers hadden een diverse 8


(erfgoed)achtergrond wat een interessante interactie en ideeën opleverde. 1.5. Diepte-interviews (november 2013-februari 2014) De lage opkomst tijdens de trefdag deed de Erfgoedcel Land van Dendermonde besluiten hun erfgoedveld op een andere manier te betrekken bij de beleidsplannen. Het afnemen van diepte-interviews met evidente en minder evidente partners gaven een voldoende weerklank aan verschillende stemmen uit het erfgoedveld. 1.7. Plaatsbezoeken aan de gemeentelijke cultuurraden (november 2013-januari 2014) Om de actieradius van haar bereik te vergroten, ging de Erfgoedcel Land van Dendermonde langs bij de cultuurraden in de gemeenten van haar werkingsgebied. Hierdoor kon ze ook de stem horen van andere cultuurverenigingen en contact leggen met verenigingen die erfgoed niet als kerntaak hebben. 1.8. Plaatsbezoeken erfgoedcellen Oost-Vlaanderen aan landelijke stakeholders (maart 2013-januari 2014) De erfgoedcellen in Oost-Vlaanderen verenigden hun krachten. Samen namen ze het initiatief om langs te gaan bij interessante partners binnen de provincie en landelijke expertisecentra voor (cultureel-)erfgoed. De plaatsbezoeken hadden als voornaamste doelen de wederzijdse kennismaking met elkaars werking en de mogelijke samenwerking te bewerkstelligen waarbij afstemming met het nieuwe beleidsplan niet onbelangrijk was. Zie bijlage voor een gedetailleerd overzicht van de bevraging en betrokkenheid van de stakeholders

2. Structurele betrokkenheid van de lokale belanghebbenden bij de opmaak van het beleidsplan 2015-2020 Naast het hierboven beschreven traject dat specifiek werd afgelegd om belanghebbenden voldoende te betrekken, heeft de Projectvereniging Cultuurdijk voor haar cultureel-erfgoedluik ook structurele overleg- en inspraakmomenten. 2.1. Stuurgroep Erfgoed (maandelijks overleg) De Erfgoedcel Land van Dendermonde erfde haar belangrijkste overlegorgaan, de Werkgroep Erfgoed, over. De samenstelling - cultuurambtenaren, cultuurbeleidscoördinatoren en 1 vrijwilliger - en het takenpakket lagen vast voor de opstart van de erfgoedcel. De Werkgroep Erfgoed komt maandelijks samen. Enerzijds werd in 2013 duidelijk dat de Werkgroep Erfgoed diende te evolueren naar een meer sturend overlegorgaan dat mee de koers kan bepalen die de erfgoedcel uitstippelt. Anderzijds kreeg de cultureelerfgoedcel tijdens haar tussentijdse evaluatie van het Agentschap Kunsten en Erfgoed het advies om ook het vrijwilligersveld structureel te betrekken. Om er voor te zorgen dat er van iedere gemeente ten minste 1 vertegenwoordiger aanwezig is tijdens het maandelijkse overlegmoment, werden voor de gemeenten waar de ambtelijke vertegenwoordiging volgens die hoge vergaderfrequentie niet haalbaar is, vrijwilligers gezocht. Dit bleek geen haalbare kaart aangezien vrijwilligers op andere momenten vergaderen dan ambtenaren en vrijwilligers niet altijd beleidsmatig willen meedenken.

9


Daarom is geopteerd om vanaf 2015 de Werkgroep Erfgoed om te vormen tot de Stuurgroep Erfgoed, een sturend en louter ambtelijk overlegorgaan dat maandelijks samenkomt. Om de vrijwilligers structureel te betrekken, plant de Erfgoedcel Land van Dendermonde jaarlijks een overlegmoment met vrijwilligers. Aan dit eerder informeel opgevat overlegmoment is telkens een inhoudelijk luik gekoppeld , zoals bijvoorbeeld een plaatsbezoek aan een erfgoedinstelling die als good practice fungeert. 2.2. Overleg belangrijke stakeholders (overleg 1 à 2 maal per jaar per stakeholder) Al in 2014 startte een reuzenoverleg op waarbij de reuzenbeheerders uit het Land van Dendermonde samenkomen om ervaringen uit te wisselen, noden aan te klagen, … Ook hier is er steeds plaats voor een inhoudelijk luik. Een gelijkaardig overleg staat in de beleidsperiode 2015-2020 op stapel voor museumbeheerders (museumoverleg). Maar net zoals bij de reuzen is er een aanzienlijk verschil tussen de professionele en vrijwillige museumbeheerders. Hierbij komt nog het verschil tussen de Stedelijke Musea van Dendermonde die erkend zijn en een aantal semiprofessionele spelers (zoals het Scheepvaartmuseum in Baasrode) zonder erkenning. De overlegstructuren worden dan ook aan dit spanningsveld aangepast: ze vinden afzonderlijk plaats om zo efficiënt mogelijk te zijn. 2.3. Overleg in het kader van thematische of projectwerking (op frequente basis) Naast structurele overlegmomenten, voorziet de projectvereniging in thematische inspraakmomenten, via werkgroepen. De Erfgoedcel Land van Dendermonde zal uiteraard ook ad hoc op regelmatige basis samenkomen met bepaalde groepen stakeholders in het kader van de projectwerking. 2.4. Overleg in het kader van projectwerking (minstens 4 maal per jaar) Daarnaast wil de erfgoedcel een mailinglijst aanleggen (met daarop experts, heemkundigen, collectiebeheerders en andere erfgoedgeïnteresseerden). Via deze mailinglijst kan het vrijwillige erfgoedveld op regelmatige basis digitaal betrokken worden. De mailinglijst wordt samengesteld met mensen die zich vrijwillig hebben opgegeven om betrokken te worden. Ze gaan hierbij een engagement aan om vanuit hun expertise terug te koppelen. 2.5. Overleg in het kader van projectwerking (najaar 2009) De Projectvereniging Cultuurdijk vroeg bij de Provincie Oost-Vlaanderen de resultaten op voor haar werkingsgebied van de enquête die in het najaar van 2009 werd verstuurd naar de cultureel-erfgoedactoren. De enquête had als doel het Oost-Vlaamse cultureel-erfgoedlandschap verder in kaart te brengen en een duidelijker zicht te krijgen op de depotwerking om het provinciaal depotbeleid verder uit te stippelen. Voor het Land van Dendermonde vulden in totaal 34 cultureel-erfgoedactoren de enqûete in: 5 heemkringen, 18 kerkfabrieken, 5 gemeentebesturen (inclusief organisaties onder hun gezag zoals musea of een stadsarchief), 3 OCMW’s en 2 privaatrechterlijke instanties (Scheepvaartmuseum Baasrode en Slot van Laarne).

10


Gegevensverzameling en –analyse 5 Beschrijf voor de gegevensverzameling het lokale cultureel-erfgoed en de lokale cultureel-erfgoedactoren op het grondgebied, inclusief de aanwezige expertises, verwachtingen en noden van het cultureelerfgoed en de cultureel-erfgoedactoren, en maak op basis van uw gegevensverzameling een kritische gegevensanalyse. Die analyse vormt het uitgangspunt voor het bepalen van de doelstellingen. U mag de gegevensverzameling en -analyse ook als een beknopte aparte bijlage beknopt bij uw aanvraag voegen.

De omgevingsanalyse binnen het Land van Dendermonde omvat diverse zaken. Eerst wordt een overzicht gegeven van de actoren die direct of indirect bij het cultureel-erfgoedbeleid betrokken zijn. Daarna volgt een SWOT-analyse met de 4 basisfuncties - verzamelen, beheren, onderzoeken en ontsluiten - als uitgangspunt. Omdat het werkingsgebied van de Projectvereniging Cultuurdijk en de daaronder ressorterende cultureelerfgoedcel zich kenmerkt door complexiteit op diverse vlakken, werden externe factoren onderzocht. Meerbepaald komen de demografische trends binnen het Land van Dendermonde aan bod. Cultureel erfgoed is immers ‘persoonsgebonden’. Maar de demografische trends geven eveneens uiting aan de intergemeentelijke tweespalt: ze tonen duidelijk de verschillen tussen de gemeenten aan, maar tegelijk ook de gelijkenissen. Sociale diversiteit is binnen de meerjarenplannen van de gemeenten in het Land van Dendermonde een belangrijk thema waarrond verschillende doelstellingen en acties geformuleerd zijn. De lokale initiatieven geven het cultureelerfgoedveld de mogelijkheid zijn wagentje hieraan te koppelen en zo het draagvlak en betrokkenheid te vergroten. Veel aandacht gaat in de analyse uit naar het lokaal cultureel-erfgoedbeleid (inclusief het ondersteuningsbeleid) van de 9 gemeenten omdat zij in eerste instantie mee het lokale cultureel erfgoed onderschrijven op diverse vlakken. Er is ook een uitgebreide analyse gemaakt van het huidige ondersteuningsbeleid van de cultureel-erfgoedcel. De grondige evaluatie gebeurde enerzijds op vraag van het erfgoedveld zelf. Anderzijds achtte de Projectvereniging Cultuurdijk het noodzakelijk haar ondersteuningsbeleid na een klein anderhalf jaar door te lichten. Deze evaluatie en een studie van het ondersteuningsbeleid van iedere gemeente binnen het Land van Dendermonde boden - samen met de concrete noden aangegeven vanuit het cultureel-erfgoedveld - het uitgangspunt voor het uitwerken van het complementair ondersteuningsbeleid, zie vraag 7. De verwachtingen die het cultureel-erfgoedveld koestert ten opzichte van de cultureel-erfgoedcel worden eveneens meegegeven in deze omgevingsanalyse. Tot slot volgt er een conclusie.

1. Actoren in het Land van Dendermonde Binnen de 9 gemeenten van het Land van Dendermonde is er goed zicht op de diverse actoren met zowel directe als indirecte betrokkenheid bij het lokaal cultureel-erfgoed(beleid). Het in kaart brengen van de actoren leert dat vooral de verenigde stakeholders, zowel publiek- als privaatrechterlijke, voldoende gekend zijn. Het blijkt veel minder evident om binnen de gemeenten individuen te lokaliseren en te bereiken die een expertise bezitten over (een bepaald segmenten van) de cultureel-erfgoedsector en die niet aangesloten zijn bij een vereniging. 11


Zie bijlage voor een overzicht per gemeente van de diverse stakeholders (opgedeeld in groepen naar analogie met de radars van het netwerk)

2. SWOT-analyse van het erfgoedveld in het Land van Dendermonde 2.1. Sterktes 2.1.1. Verzamelen - In het Land van Dendermonde is er een groot potentieel aan lokale verzamelingen, vooral bij particulieren. - Er is een grote rijkdom aan immaterieel erfgoed. 2.1.2. Beheren - Het Land van Dendermonde kenmerkt zich door een sterk verenigingsleven met een dynamische werking waarin cultureel erfgoed een belangrijke plaats inneemt. - De Stedelijke Musea van Dendermonde en de professionele archiefdiensten van Wetteren en Dendermonde beschikken over een grote expertise binnen hun werkdomein (respectievelijk collectiebeheer en archivistiek). - De regio kenmerkt zich door een grote diversiteit op verschillende vlakken: kleine en grote erfgoedspelers, professionele en vrijwillige erfgoedspelers, … 12


2.1.3. Onderzoeken - Er is een lange en sterke traditie van historisch onderzoek door heemkringen wat resulteert in een ruim aanbod aan periodieke heemkundige publicaties. 2.1.4. Ontsluiten - Het immaterieel erfgoed fungeert als een bindende factor. - Binnen het Land van Dendermonde is er een sterk uitgebouwde infrastructuur op het vlak van bibliotheken, gemeenschapsen cultuurcentra. - Vanuit de lokale besturen is er een goede ondersteuning van erfgoedverenigingen, vooral op logistiek en financieel vlak (via subsidies). 2.2. Zwaktes 2.2.1. Verzamelen - Er is geen doordacht wervings-, migratie- of afstotingsbeleid. Collectiebeherende organisaties aanvaarden gewoon wat wordt binnengebracht. - Te weinig erfgoedcollecties zijn geregistreerd of geregistreerd volgens standaarden. 2.2.2. Beheren - Collecties worden vaak onzorgvuldig beheerd. Er is onvoldoende ruimte en de bewaaromstandigheden zijn slecht. - Er is geen intergemeentelijk collectiebeleid, noch binnen de gemeenten op zich, noch binnen verenigingen die collecties beheren. - Collecties zijn doorheen de jaren versnipperd geraakt. - Gelijkaardige verenigingen en organisaties doen te weinig aan expertise-uitwisseling ondanks hun gelijkaardige werking en bijhorende problemen. 2.2.3. Onderzoeken - Het gevoerde historisch onderzoek is vaak te lokaal of te gespecialiseerd. - Er is te weinig zicht op de cultureel-erfgoedexperts binnen de gemeenten. 2.2.4. Ontsluiten - Cultureel-erfgoedprojecten bereiken te vaak slechts een beperkt publiek. - Erfgoedverenigingen zijn vaak bastions waar verjonging en vernieuwing niet kunnen doorbreken. - De klassieke vrijwilliger die zich op lange termijn engageert, verdwijnt. - De middelen en expertise voor (hedendaagse) publieksontsluiting ontbreken bij erfgoedverenigingen. - Verenigingen denken en kijken nog te weinig out of the box waardoor minder evidente, maar wel interessante stakeholders niet betrokken worden. - Er wordt te weinig ingezet op kansengroepen. - Er is onvoldoende expertise rond het ondersteuningsbeleid op verschillende niveaus, ook over hoe aanvraagdossiers correct ingevuld moeten worden. - De eerstelijnsondersteuning of het aanspreekpunt voor erfgoedverenigingen is niet in iedere gemeente voldoende uitgebouwd. - Een gedragen vrijwilligersbeleid ontbreekt in het Land van Dendermonde. 13


2.3. Kansen 2.3.1. Verzamelen - De focus op de uitbreiding van unieke verzamelingen biedt een meerwaarde voor deze collecties. 2.3.2. Beheren - Er bestaan al veel registratiesystemen en -initiatieven waar ingestapt kan worden. - De Provincie Oost-Vlaanderen is een belangrijke partner op het vlak van intergemeentelijk collectiebeheer. - Er is een groeiend besef van de waarde van cultureel-erfgoedcollecties. 2.3.3. Onderzoeken - Het onderzoek dat particulieren (studenten, geïnteresseerden, …) voeren, is - net als de resultaten ervan - nog onvoldoende bekend. 2.3.4. Ontsluiten - Binnen het Land van Dendermonde zijn er heel wat bindende erfgoedthema’s die het erfgoedgevoel niet alleen lokaal, maar ook intergemeentelijk kunnen aanwakkeren. - Immaterieel erfgoed maakt een belangrijk deel uit van de identiteit van gemeenschappen in het Land van Dendermonde. - De brede waaier aan niet-evidente partners biedt mogelijkheden voor een ruimer draagvlak voor cultureel erfgoed: feestcomités, OCMW’s, … - Er is een groot potentieel op het vlak van doelgroepenwerking zoals sociaal kwetsbaren, scholen, jonge gezinnen, rusthuizen, … - Communicatie binnen het Land van Dendermonde is nog te weinig op elkaar afgestemd. - Zone C kan een platform zijn voor het bredere cultuurverhaal. - De centrale ligging biedt mogelijkheden voor samenwerkingen en is een interessante factor voor het betrekken van een ruim publiek. - De erfgoedbank van het Land van Dendermonde is een online museum en instrument dat moet prikkelen om het cultureel erfgoed in levende lijve te gaan ontdekken. - Partnerschap voor erfgoedwerking met de gemeenschapsen cultuurcentra van de Projectvereniging Cultuurdijk en de bibliotheken van De Leesdijk kunnen optimaler. - De lokale expertise kan intergemeentelijk worden aangewend. - De freelancevrijwilliger of expertvrijwilliger biedt een nieuwe vorm van ondersteuning. - Een tekort aan krachten en financiën kan een voedingsbodem voor creativiteit zijn. - De cultureel-erfgoedcel moet zich nog meer profileren als makelaar en centraal aanspreekpunt voor iedere gemeente binnen haar werkingsgebied. 2.4. Bedreigingen 2.4.1. Verzamelen - De inventarisatie gebeurt te vaak volgens eigen systemen die dikwijls persoonsgebonden zijn. - Collecties van particulieren dreigen te verdwijnen als de verzamelaar wegvalt. 14


2.4.2. Beheren - Door de slechte bewaaromstandigheden, de versnippering of het persoonsgebonden collectiebeheer dreigen heel wat collecties verloren te gaan. - Collecties van verenigingen worden soms bij de leden thuis bewaard. - Collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties hebben geen oren naar een afstotingsbeleid: liever zo veel mogelijk op een minder goede manier bewaren, dan minder bewaren op een goede manier. 2.4.3. Onderzoeken - Specialisatie leidt tot verenging van het blikveld voor erfgoedwerking. - Door de vergrijzing binnen erfgoedverenigingen gaat er heel wat persoonsgebonden kennis verloren. 2.4.4. Ontsluiten - Digitale publieksontsluiting mag niet leiden tot een oppervlakkige ontsluiting. - Er is een overaanbod aan vrijetijdsactiviteiten waarbij erfgoed vaak op de achtergrond verdwijnt. - Erfgoededucatie is te weinig structureel ingebed in het onderwijs. Het leerprogramma zit overvol waardoor er geen ruimte is voor de lokale geschiedenis. Daarnaast is erfgoededucatie ook sterk afhankelijk van de persoonlijke interesse van leerkrachten. - Erfgoed wordt als passe partout gebruikt voor toeristische en commerciële doeleinden waardoor de ontsluiting onvoldoende wetenschappelijk en weinig grondig gebeurt. - De werking wordt aan steeds meer wettelijke regels en verantwoordelijkheden onderworpen. - Angst voor vernieuwing en verjonging doet erfgoedorganisaties nog meer verengen. - De economische crisis maakt dat lokale besturen minder gaan investeren in cultureel erfgoed wat kan leiden tot verarming en afvlakking van de identiteit van een hele gemeenschap.

3. Externe factoren 3.1. Vergrijzing De Vlaamse bevolking vergrijst. Het aantal 65-plussers neemt toe: in 2012 maakten ze nog 18,6% van de bevolking uit. In 2020 stijgt hun aantal naar 20,5 %. Het aantal 85-plussers groeit van 2,38 % in 2012 naar 3,5 % in 2020. Ook de levensverwachting van de Vlaming gaat de hoogte in. Levensverwachting in

2012

2020

Mannen bij geboorte

76,6 jaar

81,39 jaar

Mannen op 65 jaar

16,32 jaar

18,70 jaar

Vrouwen bij geboorte

81,94 jaar

84,42 jaar

Vrouwen op 65 jaar

20,38 jaar

22,12 jaar

Vlaanderen

* Bron: Bevolkingsvooruitzichten 2012-2020 van het Federaal Planbureau, zie http://www.plan.be/admin/uploaded/201305241032120.For_Pop_1260_10467_N.pdf

15


In het Land van Dendermonde zet de trend van vergrijzing zich eveneens door. Iedere gemeente heeft hiervoor aandacht in haar meerjarenplan. De toenemende vergrijzing heeft uiteraard ook implicaties voor het cultureel-erfgoedveld. De ouder wordende bevolking biedt als belangrijke doelgroep nieuwe perspectieven voor bijvoorbeeld publiekswerking. Vergrijzing brengt echter ook heel wat uitdagingen met zich mee, niet in het minst voor de cultureel-erfgoedsector die op zich al ‘grijs’ is en waar dus veel expertise dreigt verloren te gaan als ouderen uiteindelijk wegvallen. Het verzoenen van de ‘nieuwe’ generaties met de ‘grijze’ generaties binnen de erfgoedwerking opdat het cultureel erfgoed doorgegeven wordt, is een van de grote opdrachten in de komende beleidsperiode. 3.2. Armoedecijfers Gemeente

Inkomen tegenover Belgisch gemiddelde

Kinderen geboren in kansarm gezin

Berlare

8,87% boven gemiddelde

4,52%

Buggenhout

13,85 % boven gemiddelde

3,7%

Dendermonde


3,65%

Hamme

0,74% onder gemiddelde

3,67%

Laarne


2%

Lebbeke


4,67%

Wetteren


8,54%

Wichelen


2,69%

Zele

3,42% onder gemiddelde

7,65%

* Bron: FOD Economie: Totaal netto belastbaar inkomen - Inkomstenjaar 2010 * Bron: Kansarmoedeindex 2011 Kind en Gezin: aantal kinderen geboren in een kansarm gezin volgens de criteria van Kind en Gezin in jaar x en jaren x-1 en x-2 gedeeld door het totaal aantal kinderen geboren in die 3 jaar (in %). Kansarmoede definieert Kind en Gezin als volgt: Kansarmoede is een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hierbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële.

Binnen het Land van Dendermonde is er een aanzienlijk verschil tussen de gemeenten wat armoede betreft. In Hamme, maar vooral in Zele ligt het gemiddelde inkomen van de inwoners lager dan het Belgisch gemiddelde. Opnieuw in Zele, maar eveneens in Wetteren worden de meeste kinderen in een kansarm gezin geboren. Laarne, Buggenhout en Wichelen zijn de ‘rijkste’ gemeenten. De aanpak om deze kansengroep te betrekken bij de cultureel-erfgoedwerking zal dus verschillend zijn binnen voor de diverse gemeenten.

16


3.3. Verkleuring Gemeente

Inwoners van vreemde origine

Berlare

1,6%

Nationaliteiten 1. Nederland 2. Polen 3. Verenigd Koninkrijk 4. Portugal 5. Turkije

Buggenhout

1,6 %

1. Nederland 2. Polen 3. Servië en Montenegro 4. Italië 5. Bulgarije

Dendermonde

2,8%

1. Polen 2. Nederland 3. Roemenië 4. Marokko 5. Rusland

Hamme

3,4%

1. Turkije 2. Bulgarije 3. Polen 4. Nederland 5. Servië en Montenegro

Laarne

1,4%

1. Nederland 2. Polen en Rusland 4. Italië 5. Irak

Lebbeke

2,5%

1. Marokko 2. Nederland 3. Roemenië 4. Polen 5. Italië

Wetteren

4%

1. Nederland 2. Turkije 3. Polen 4. Tunesië 5. Portugal

Wichelen

1,8%

1. Nederland 2. Polen 3. Frankrijk 4. Albanië 5. Hongarije en Rusland

Zele

5,5%

1. Turkije 2. Bulgarije 3. Nederland 4. Polen 5. Roemenië

* Bron: aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/integratiemonitor 17


In Wetteren en Zele wonen ten opzichte van het lokale bevolkingscijfer de meeste mensen die geen Belgische nationaliteit hebben. In Laarne, Berlare, Buggenhout en Wichelen heeft meer dan 98% van de lokale bevolking de Belgische nationaliteit. In deze 4 gemeenten is de grootste groep niet-Belgen echter wel Nederlandstalig (afkomstig uit Nederland). Er zijn binnen het Land van Dendermonde diverse partners met diversiteit als kerntaak waarmee de Projectvereniging Cultuurdijk in het verleden al heeft samengewerkt. Naast OCMW’s, gaat het onder meer om het Oost-Vlaams Diversiteitscentrum (kortweg Odicé dat in Wetteren en Dendermonde een praatcafé organiseert onder de naam Babbelonië) en Inburgering Oost-Vlaanderen (met afdelingen in Dendermonde, Hamme, Zele en Wetteren). Daarnaast bevindt er zich in het Land van Dendermonde nog een andere unieke stakeholder: de gevangenis van Dendermonde. Sinds de zomer van 2008 is het Strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van de Vlaamse Overheid ook in de gevangenis van Dendermonde in uitvoering. Het doel van dit plan is om vanuit het recht op hulp- en dienstverlening een kwaliteitsvol aanbod wat betreft welzijn, cultuur, sport, gezondheid, tewerkstelling en onderwijs te voorzien. Dit biedt voor de Projectvereniging Cultuurdijk de mogelijkheid om met de gevangenis van Dendermonde samen te werken rond cultureel erfgoed en diversiteit. In het kader van de beleidsplanning werd deze partner dan ook bevraagd en het engagement voor samenwerking is er zeker.

4. Het huidige cultureel-erfgoedbeleid binnen het Land van Dendermonde 4.1. Het lokaal cultureel-erfgoedbeleid Een aantal gemeenten (Berlare, Hamme, Laarne, Lebbeke en Wetteren) vermeldt uitdrukkelijk de ondersteuning van de Projectvereniging Cultuurdijk en de daaronder ressorterende cultureel-erfgoedcel. Ze nemen cultureel erfgoed nadrukkelijk op binnen hun meerjarenplanning. Zo engageren ze zich niet enkel op financieel, maar ook op inhoudelijk vlak. Ieder gemeentebestuur keurt jaarlijks het jaaractieplan en het jaarverslag van de Projectvereniging Cultuurdijk goed en onderstreept op die manier mee de cultureel-erfgoedkoers binnen het Land van Dendermonde. Uiteraard ontslaat het bestaan van een cultureel-erfgoedcel een gemeente niet van haar plicht om zelf in te staan voor een cultureel-erfgoedbeleid. Niet alle gemeenten in het Land van Dendermonde nemen cultureel erfgoed specifiek op in hun meerjarenplanning. Enkel de gemeenten Hamme, Lebbeke en Wetteren hebben beleidsdoelstellingen die expliciet betrekking hebben op de uitbouw van een lokaal kwalitatief (cultureel-)erfgoedbeleid. De andere gemeenten nemen cultureel erfgoed op binnen de bredere vrijetijds- of cultuurbeleidsdoelstellingen. Een inhoudelijk thema komt in verschillende meerjarenplannen terug: de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog. Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke, Wetteren en Wichelen schreven dit in als doelstelling of actie. Wetteren zet in haar meerjarenplanning ook in op de reuzen, een belangrijk inhoudelijk thema waaraan de cultureel-erfgoedcel blijvend aandacht zal besteden. Het lokale ondersteuningsbeleid wordt hieronder uitvoerig besproken.

18


Zie bijlage met uittreksels uit de meerjarenplanning van de 9 gemeenten met daarin het engagement in de Projectvereniging Cultuurdijk en de daaronder ressorterende cultureel-erfgoedcel en de doelstellingen die afgestemd zijn of raakpunten vertonen met de doelstellingen van de projectvereniging 4.2. Het lokale ondersteuningsbeleid In het kader van de beleidsplanning 2015-2020 deed de Projectvereniging Cultuurdijk navraag bij de gemeentebesturen om een zicht te krijgen op hun ondersteuningsbeleid. Belangrijke kanttekening is dat het gemeentelijk ondersteuningsbeleid niet specifiek is toegespitst op organisaties die (cultureel) erfgoed als kerntaak hebben. Onderstaand schema geeft een beknopt en veralgemeend overzicht van het ondersteuningsbeleid binnen de gemeenten in het Land van Dendermonde. Elke groep van ondersteuning wordt apart belicht met meer oog voor de verschillen per gemeente. In veel gemeenten was het een uitdrukkelijke beleidskeuze om bij de opmaak van hun meerjarenplanning 20142019 niet te snoeien in de ondersteuning van hun verenigingen. Gemeenten bieden vier grote vormen van ondersteuning: 1. Financieel 2. Logistiek 3. Promotioneel 4. Inhoudelijk

19


* Bron: bevraging (op basis van checklist FARO) door de Projectvereniging Cultuurdijk van de gemeentebesturen in het Land van Dendermonde over hun ondersteuningsbeleid in het kader van de beleidsplanning 20


4.2.1. Financiële ondersteuning Bijna iedere gemeente voorziet werkingssubsidies voor erfgoedverenigingen die zijn aangesloten bij of erkend door de Cultuurraad. Ieder jaar dienen deze verenigingen hiervoor een aanvraag in. De grootte van het subsidiebedrag wordt bij de meeste gemeenten bepaald door een puntensysteem. In sommige gemeenten zitten hierin ook subsidies voor collectiebeherende organisaties en organisaties die een periodieke publicatie uitgeven, vervat (bijvoorbeeld in Wichelen en Zele). De meeste gemeenten voorzien daarnaast projectsubsidies die aangevraagd kunnen worden voor speciale projecten (feestjaar, experimentele of vernieuwde projecten, erfgoed- of gemeenschapsvormende projecten, organisatie specifieke activiteiten) op basis van een subsidiereglement. Voor Buggenhout is dergelijk subsidiereglement in de maak, in Wichelen bestaat het niet en is er ook geen vraag naar. In sommige gemeenten hangen aan de projectsubsidies ook logistieke voordelen vast. Daarnaast bieden bepaalde gemeenten onder de vorm van werkingssubsidies nog ondersteuning aan bepaalde groepen van verenigingen. In Lebbeke bijvoorbeeld worden kermisverenigingen extra betoelaagd,

ook

de

Dendermondse

feestcomités

en

oudstrijdersverenigingen

krijgen

een

werkingssubsidie. In Dendermonde worden tussen de stad en enkele grotere erfgoedspelers convenanten afgesloten. Op basis hiervan ontvangt het Scheepvaartmuseum € 3600 en de Stoomtrein Dendermonde-Puurs € 4000. Het Ros Beiaardcomité krijgt een kleine € 200 000 (waarvan € 183 000 naar de organisatie van het jaarlijkse spektakel Katuit gaat). De stad Dendermonde heeft als enige binnen het Land van Dendermonde met de Stedelijke Musea Dendermonde een collectiebeherende instelling (onder het bestuurlijk gezag van de gemeente) met een kwaliteitslabel die bovendien lokaal is ingedeeld. Ze voorziet hiervoor, zoals bepaald in het Protocol van akkoord (tussen de Vlaamse Regering, de Vereniging van Vlaamse Provincies en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten) werkingsmiddelen (infrastructuur, personeel, …). 4.2.2. Logistieke ondersteuning Logistieke ondersteuning gebeurt vanuit gemeenten vooral door het ter beschikking stellen van infrastructuur, hetzij als permanente behuizing hetzij voor bepaalde gelegenheden of activiteiten (tentoonstellingen, vergaderingen, …). Waar tot 2013 veel verenigingen nog gratis onderdak kregen, wordt er vanaf 2014 vaak een gunsttarief gevraagd of een vergoeding van de energiekosten. Er bestaan voor het gebruik van de infrastructuur overal reglementen (die niet specifiek voor erfgoedverenigingen zijn opgesteld). Daarnaast

beschikken

bijna

alle

gemeenten

over

een

uitleendienst

(met

onder

meer

tentoonstellingspanelen, geluids- en beeldinstallaties, …) waar erfgoedverenigingen veelal gratis gebruik van kunnen maken. In zo goed als alle gemeenten kunnen verenigingen terecht bij de kopieerdienst. Ze hebben recht op een aantal kopies, mogen de kopieermachines gebruiken, maar brengen wel hun eigen papier mee of krijgen deze dienst gewoon gratis.

21


Ondersteuning voor digitalisering (zoals opnameapparatuur voor mondelinge geschiedenisprojecten, een scanner of andere digitaliseringsondersteuning) is er niet of weinig vanuit de gemeenten. 4.2.3. Promotionele ondersteuning Verenigingen kunnen in iedere gemeente hun activiteiten laten opnemen in de gemeentelijke infobladen of op de gemeentelijke website, al gebeurt dat niet overal even consequent. Er wordt nog weinig gebruik gemaakt van sociale media binnen de gemeenten. De meeste gemeenten zijn aangesloten bij de UIT-databank en stimuleren de verenigingen om hun activiteiten daarin te registreren. Dit is grotendeels een verantwoordelijkheid van de verenigingen zelf en dus zeer persoonsgebonden. In een aantal gemeenten (Berlare, Dendermonde en Laarne) wordt er - zij het niet jaarlijks - een vrijetijdsmarkt georganiseerd waar cultureel-erfgoedverenigingen hun werking kunnen promoten voor een breed publiek. De gemeenten Buggenhout werkt ook aan een vrijetijdsgids. Binnen de regio is er als gemeenschappelijk cultuurmagazine Zone C. De gemeenten die aangesloten zijn bij de Cultuurdijk (Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren) kunnen hierin hun cultuurprogrammering kwijt. Het gaat hier echter (hoofdzakelijk) om activiteiten van de gemeenschapsen cultuurcentra. Verder is er geen structureel intergemeentelijk of thematisch promotiekanaal. 4.2.4. Inhoudelijke ondersteuning De cultuurdiensten fungeren in de gemeenten als aanspreekpunt voor erfgoedverenigingen. Ze bieden ook vaak eerstelijnsondersteuning, zoals hulp bij het invullen van een subsidiedossier of verwijzen verenigingen door. Er is wel aangegeven dat niet iedere cultuurdienst een even duidelijk zicht heeft op de expertise zowel binnen als buiten de gemeente. De bibliotheek van Buggenhout start een vrijwilligersdatabank op. Zie bijlage met een uitgebreid overzicht van het ondersteuningsbeleid per gemeente in het Land van Dendermonde 4.3. Het ondersteuningsbeleid van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Projectvereniging Cultuurdijk 2012-2014 De Projectvereniging Cultuurdijk biedt in de beleidsperiode 2012-2014 verschillende vormen van ondersteuning aan.

22


* Schema van het ondersteuningsbeleid van de Projectvereniging Cultuurdijk in de beleidsperiode 2012-2014

4.3.1. Financiële ondersteuning Sinds november 2012 heeft de Projectvereniging Cultuurdijk 2 subsidiereglementen: 1 voor projecten (maximaal € 1750) en 1 voor eenmalige publicaties (€ 1550). Beide moeten betrekking hebben op cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde. Ook besturen kunnen een beroep doen op deze subsidies. Het aantal gehonoreerde projecten is in stijgende lijn: 1 in 2012, 10 in 2013 en nu reeds 6 voor 2014 (stand van zaken tot en met 28 maart). Vooral privaatrechterlijke cultureel-erfgoedorganisaties vinden hun weg naar de projectsubsidies. In 2013 ging het om 9 van de 10 aanvragen en in 2014 zelfs om alle tot eind maart gehonoreerde projecten. De enige aanvraag in 2012 kwam van een gemeentebestuur. De cultureel-erfgoedcel stort via een overgangsmaatregel tot en met 2014 jaarlijks een bedrag van de Vlaamse Overheid door voor de Gedenkschriften van het Land van Dendermonde (€ 1899) en het Jaarboek van de Heem- en Oudheidkundige Kring van Zele (€ 945). Deze historisch gegroeide situatie ‘erfde’ de cultureel-erfgoedcel als overgangsmaatregel in het Cultureel-erfgoeddecreet van 2008, maar dit zorgde ervoor dat sommige heemkringen zich benadeeld voelden. Om de heemkundige periodieke publicaties eerst beter te leren kennen en de financiële impact van een ruimere subsidiëring te kunnen inschatten, is in de beleidsperiode 2012-2014 de keuze gemaakt geen algemene subsidie te voorzien voor heemkundige publicaties. De subsidie voor eenmalige publicaties kwam er als tegemoetkoming aan de heemkringen wiens periodieke publicaties geen aanspraak maken op subsidies van de Vlaamse Overheid. In 2012 en 2013 werd telkens 1 eenmalige publicatie gehonoreerd. Beide eenmalige publicaties waren private initiatieven. De voorwaarden blijken echter te streng waardoor de meeste aanvragen voor eenmalige publicaties via het projectsubsidiereglement verlopen. In de komende beleidsperiode zal een afzonderlijke subsidie voor eenmalige publicaties dan ook vervallen (het budget wordt ingeschoven bij de projectsubsidies).

23


De Projectvereniging Cultuurdijk stort jaarlijks ook een bedrag van € 12 500 door aan de Stedelijke Musea van Dendermonde. Ze beschikken over een kwaliteitslabel en zijn ook lokaal ingedeeld. De Stedelijke Musea hebben de stad Dendermonde als bevoegd gezag die instaat voor de personeels- en werkingsmiddelen. Sinds 2013 ondersteunt de projectvereniging cultureel-erfgoedactoren die intekenen op het groepsaanbod voor verpakkings- en conserveringsmateriaal van de Provincie Oost-Vlaanderen. Hiervoor maakte ze een subsidiereglement op dat besturen uitsluit (zij hebben erfgoedzorg immers als belangrijke taak). De projectvereniging betaalt de helft van de aankoopsom (met een maximumbedrag van € 1500) van het materiaal terug. Deze vorm van ondersteuning moet nog meer gepromoot worden bij het cultureel-erfgoedveld. In het kader van haar reuzenjaar 2014 heeft de Projectvereniging Cultuurdijk een impulssubsidie voorzien voor reuzenprojecten. Gemeentelijke overheden zijn ook hier uitgesloten als aanvrager. Projecten kunnen enkel in 2014 gehonoreerd worden met maximaal € 1750 waar de projectvereniging nog eens 50% bijpast. Er zijn reeds 2 aanvragen in 2014 (stand van zaken tot en met 28 maart). Vanuit Hamme en Wichelen komen de meeste aanvragen binnen. Vanuit Buggenhout, Lebbeke en Zele is er nog nooit een subsidieaanvraag gekomen. Het financieel ondersteuningsbeleid op basis van de reglementen is in 2014 nog maar aan zijn tweede volledige jaar toe en heeft dus tijd nodig om ingeburgerd te raken. De cultureel-erfgoedcel heeft in 2013 sterk geïnvesteerd om haar ondersteuningsbeleid bij het brede cultureel-erfgoedveld bekend te maken. Dit begint steeds meer vruchten af te werpen. 4.3.2. Logistieke ondersteuning De Projectvereniging Cultuurdijk beschikt over een uitleendienst waar naast opnameapparatuur ook een scanner ter beschikking staat van het cultureel-erfgoedveld. De uitleendienst dient nog meer gepromoot te worden, ook al vinden steeds meer mensen de weg er naartoe. 4.3.3. Promotionele ondersteuning Sinds november 2012 stuurt de Projectvereniging Cultuurdijk minimaal iedere 6 weken een digitale nieuwsbrief naar een ruim adressenbestand met lokale stakeholders, maar evenzeer cultureelerfgoedgëinteresseerden. Het adressenbestand dient nog meer te worden geoptimaliseerd voor een ruimere verspreiding. Bovendien bereikt de projectvereniging zo een aantal mensen niet aangezien het cultureel-erfgoedpubliek ook een ouder publiek is waar de computer nog niet overal is ingeburgerd. Sinds oktober 2013 heeft de cultureel-erfgoedcel van de Projectvereniging Cultuurdijk ook een facebookpagina. De grote uitdaging is die steeds aantrekkelijk en levendig te houden. In najaar van 2014 gaat de erfgoedbank online, een digitaal museum en databank voor beeld- en geluidsmateriaal over het cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde. In 2014 is de oorlogskrant gelanceerd. Ze verschijnt viermaal per jaar rond een specifiek thema en wordt ruim verspreid. Naast artikels is er ook plaats voor een kalender voor alle activiteiten rond de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog in het Land van Dendermonde. Deze oorlogskrant is laagdrempelig en op diverse publieke locaties te vinden. Ze bereikt een ruim publiek en wordt goed onthaald. 24


4.3.4. Inhoudelijke ondersteuning De Projectvereniging Cultuurdijk biedt haar cultureel-erfgoedveld in eerste instantie expertise. Indien de cultureel-erfgoedcel hiervoor zelf niet kan instaan, verwijst ze door. De cultureel-erfgoedcel wordt sinds haar start in 2012 ieder jaar meer bevraagd. Met het verlenen van expertise vervult ze een van de grootste noden binnen het werkingsgebied. Ook in de komende beleidsperiode zal het ter beschikking stellen en uitwisselen van expertise een belangrijke taak blijven. Daarnaast ontwikkelt ze jaarlijks voor een gemeente binnen haar werkingsgebied een educatiepakket. Afhankelijk van de prioriteiten en opportuniteiten wordt bekeken welke gemeente er dat jaar aan bod komt. Zie vraag 7 voor een uitgebreid overzicht van het ondersteuningsbeleid van de Projectvereniging Cultuurdijk voor de beleidsperiode 2015-2020 4.4. Verwachtingen van het erfgoedveld op basis van de bevraging in het kader van de beleidsplanning

Het cultureel-erfgoedveld verwacht van de Projectvereniging Cultuurdijk en de daaronder ressorterende cultureel-erfgoedcel vooral ondersteuning. Daarbij wordt de cultureel-erfgoedcel gezien als de draaischijf voor de uitwisseling van expertise met het lokale cultureel-erfgoedveld. In eerste instantie gaat het om inhoudelijke ondersteuning, bijvoorbeeld bij de opmaak van subsidiedossiers (waarbij dikwijls een bepaald jargon gehanteerd moet worden dat vrijwilligers niet altijd beheersen), hulp bij de 25


publiekswerking,... Daarnaast bedeelt het veld de cultureel-erfgoedcel een makelaarsrol toe. Het verwacht dat de cultureelerfgoedcel lobbyt tussen cultureel-erfgoedverenigingen en gemeentebesturen of andere bevoegde instanties en op die manier als voor- en medevechter van de cultureel-erfgoedzaak meer gewicht in de schaal legt. Het erfgoedveld verwacht ook acties rond de voornaamste noden uit de SWOT-analyse met voorop de depotproblematiek en het vrijwilligersbeleid. Tot slot wenst het cultureel-erfgoedveld mee haar schouders te zetten onder inhoudelijke projecten die de cultureel-erfgoedcel uitwerkt binnen haar werkingsgebied. Omwille van de bindende factor en de sterke aanwezigheid in iedere gemeente wordt immaterieel erfgoed als voornaamste thema naar voor geschoven.

5. Conclusie uit de omgevingssanalyse Op basis van de SWOT-analyse, het afgelegde traject voor deze beleidsplanning en de resultaten hieruit qua noden, verwachtingen en aandachtspunten zowel van het erfgoedveld als van de Vlaamse Overheid, zijn de strategische en operationele doelstellingen bepaald en bewuste beleidskeuzes gemaakt. Het Land van Dendermonde is en blijft een regio van verschillen: qua geografische spreiding, qua mentaliteit, qua erfgoedspelers en gemeenschappen, de tegenstrijd stad-platteland, … Maar de bindende kracht tussen de 9 gemeenten is wel degelijk aanwezig onder de vorm van immaterieel cultureel erfgoed. In het Land van Dendermonde is dat vooral immaterieel erfgoed met betrekking tot volkstradities: reuzen, processies, ommegangen, … Vrijwillige en professionele cultureel-erfgoedactoren, groot en klein, jong en oud, hier geboren of van een ver land: immaterieel erfgoed maakt deel uit van ieders identiteit en spreekt een ruim publiek aan. Immaterieel erfgoed is echter ook kwetsbaar cultureel erfgoed. Het is niet grijpbaar en loopt het gevaar te verdwijnen tussen de plooien van de tijd. De Projectvereniging Cultuurdijk wil met en op vraag van haar cultuur-erfgoedactoren en gemeenschappen het bewustzijn rond dat immaterieel erfgoed vergroten en zo de duurzaamheid ervan garanderen. De focus ligt op het inventariseren en het behoud. Onder inventariseren worden zowel het inventariseren van het immaterieel erfgoed als ook het inventariseren van de archieven die er mee verbonden zijn, begrepen. Bij het behoud van cultureel erfgoed is een belangrijke taak weggelegd voor digitalisering. Digitalisering biedt immers mogelijkheden voor een duurzame bewaring. De cultureel-erfgoedcel zet vanaf het begin van de beleidsperiode 2015-2020 in op een betere inventarisatie van de roerend-erfgoedcollecties binnen haar werkingsgebied en de bewaartoestand ervan. Wat betreft de (traditionele) organisaties die erfgoedzorg als een taak hebben, is het overzicht van de collecties en het zicht op de bewaaromstandigheden er wel. Voor de kleinere spelers, particuliere en bedreigde collecties blijkt het plaatje nog niet voldoende in kaart gebracht. Bij kleinere collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties is de collectie niet, onvoldoende of niet volgens internationale standaarden geïnventariseerd. Als er al een inventaris aanwezig is dan betreft het meestal een van de voorwerpen in de collectie(s). Archief blijkt veel minder geïnventariseerd te zijn. Er moet ook voldoende aandacht gaan naar de collecties van instellingen die erfgoed niet als kerntaak hebben.

26


Collectiebeherende organisaties beschikken zelden over een collectieplan. Vaak kampen ze ook met een tekort aan depotruimte en beschikken ze niet over een depot waarin goede bewaaromstandigheden gegarandeerd zijn (vooral temperatuur en luchtvochtigheid zijn niet standvastig). Privaatrechterlijke collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties gaven desondanks aan dat het onderbrengen van hun collecties in een gemeenschappelijk depot geen optie is. Dat geldt evenmin voor het afstoten van een deel van hun collectie. Gemeentebesturen zijn voor het beheer van hun cultureel-erfgoedcollecties wel te vinden voor een intergemeentelijk depotbeleid. Inventarisatie van het cultureel erfgoed (immaterieel en roerend) en de archiefcollecties die er betrekking op hebben, zijn samen met digitalisering transversale intenties die in meerdere doelstellingen zullen terugkomen. Naast het materiële en immateriële erfgoed, ligt een grote uitdaging bij de mensen die er mee bezig zijn. Het ontbreken van een intergemeentelijk, maar ook vaak een lokaal - of nog enger op het niveau van een cultureelerfgoedorganisatie - vrijwilligersbeleid zorgt voor gemiste kansen. Cultureel-erfgoedorganisaties en vrijwilligers vinden elkaar onvoldoende. De ‘nieuwe’ vrijwilliger verbindt zich niet langer tot een langdurig engagement of vindt de weg nog niet naar de cultureel-erfgoedsector, terwijl de ‘klassieke’ vrijwilliger vergroeid is met zijn cultureel-erfgoedorganisatie en (tijdelijke) vernieuwing met gemengde gevoelens bekijkt. Vrijwilligers zijn dé draaischijf van het cultureel-erfgoedveld in het Land van Dendermonde (naast enkele professionele spelers). In dit kostbaar menselijk kapitaal moet voldoende geïnvesteerd worden opdat het in de toekomst - samen met het cultureel erfgoed waar het zich voor inzet - kan renderen. De Projectvereniging Cultuurdijk wil in de komende beleidsperiode meer kansengroepen - en in het bijzonder sociaal kwetsbaren - bereiken. Cultureel erfgoed maakt een deel uit van ieders persoon(lijkheid). Door deze kansengroepen via project- of vrijwilligerswerking te bereiken, werkt cultureel erfgoed niet alleen gemeenschapsvormend, maar leren mensen ook zichzelf opnieuw waarderen. Gemeenten worden, vooral vanuit Cultuur, aangezocht om sterk in te zetten op diversiteit (binnen het beleidsdomein Vrije Tijd). Bibliotheken, gemeenschapsen cultuurcentra krijgen daarbij een belangrijke rol toebedeeld zoals blijkt uit de meerjarenplanning van de gemeenten uit het Land van Dendermonde. Via deze partners kan de Projectvereniging Cultuurdijk mee kansengroepen betrekken. Bovendien biedt het immaterieel erfgoed als bindende factor een perfecte invalshoek om kansengroepen aan te spreken. Ook binnen een vrijwilligersbeleid krijgen kansengroepen een plaats. Verder heeft de structurele verankering van de cultureel-erfgoedcel binnen het werkingsgebied nog groeipotentieel. Sinds haar opstart medio 2012 ondervindt de cultureel-erfgoedcel de noodzaak tot meer afstemming tussen de andere cultuurpoot van de Projectvereniging Cultuurdijk: de gemeenschapsen cultuurcentra. Voor cultuuraanbod en -communicatie zijn 5 gemeenten aangesloten, maar ondertussen hebben 3 gemeenten ook een gemeenschapscentrum binnen hun grondgebied. Het potentieel van een nauwere samenwerking met deze gemeenschapsen cultuurcentra werd in de huidige beleidsperiode onvoldoende benut. Met de bibliotheken - verenigd in de interlokale vereniging De Leesdijk en met dezelfde 9 gemeenten als het werkingsgebied van de cultureel-erfgoedcel - is de samenwerking wel al actiever, maar nog weinig structureel. Afstemming tussen erfgoed, bibliotheken en cultuur binnen het Land van Dendermonde kan vooral op het vlak van publiekswerking en sociale duurzaamheid zorgen voor een sterke drie-eenheid. De cultureel-erfgoedcel dient zich als onderdeel van de Projectvereniging Cultuurdijk nog meer te profileren binnen haar werkingsgebied. Hiervoor moet ze zowel haar eigen werking op punt stellen als zich meer verweven met haar cultureel-erfgoedveld ten einde de dienstverlening te verbeteren. 27


Omdat het personeel op 1 mei 2015 op zijn vaste bezetting zit, zal de interne werking pas vanaf dan geoptimaliseerd kunnen worden. Met het oog op een duurzame werkomgeving waar iedere werknemer tevreden is, zal de Projectvereniging Cultuurdijk aandacht besteden aan de functieprofielen, de competenties van de personeelsleden en het op punt stellen van de interne werking.

28


Doelstellingen voor de beleidsperiode 6 Geef een overzicht van de doelstellingen en acties die gerealiseerd worden met het oog op de zorg voor en de ontsluiting van het lokale cultureel-erfgoed. In het overzicht van de doelstellingen moeten minstens de volgende vragen beantwoord worden: - Welke strategische doelstellingen wil het intergemeentelijk samenwerkingsverband in de komende beleidsperiode bereiken? - Door middel van welke operationele doelstellingen en mogelijke acties wil het intergemeentelijke samenwerkingsverband die strategische doelstellingen realiseren? - Door wie zullen de operationele doelstellingen uitgevoerd worden? - Hoe wordt het bereiken van de operationele doelstellingen meetbaar gemaakt? Welke meetbare doelstellingen wil de organisatie bereiken? - Welke (financiële en personeels)middelen worden ingezet voor het bereiken van de operationele doelstellingen? U mag het overzicht van de doelstellingen en de toelichting hierbij ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

SD.1. Het immaterieel cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde is beter bekend en verbindt mensen. Het cultureel-erfgoedconvenant Land van Dendermonde bestrijkt een werkingsgebied van 9 gemeenten: Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen en Zele. Daarmee is het oude Land van Dendermonde grosso modo opnieuw verenigd. Deze ingewikkelde historische band leeft vandaag nog steeds voort. De regio kenmerkt zich door een rijke geschiedenis waarin zowel gemeenschappelijke als individuele kenmerken zijn vervlochten. Ondanks de grote geografische spreiding van het werkingsgebied - enerzijds neigt in het oosten Hamme al naar het Waasland en Buggenhout naar Brabant, anderzijds leunen in het westen Wetteren en Laarne al aan bij de brede rand rond Gent -, de bijhorende verschillende mentaliteit en het contrast tussen stad en platteland, heeft de regio 2 belangrijke gezamenlijke ankerpunten: de rijkdom aan immaterieel erfgoed en de aanwezigheid van water. De Projectvereniging Cultuurdijk verstevigt deze gezamenlijke factoren en vergroot zo het erfgoedbewustzijn op lokaal, maar ook intergemeentelijk vlak. Mogelijke partners De Leesdijk, gemeenschapsen cultuurcentra, rust- en jeugdhuizen, jeugddiensten, jeugdbewegingen, heemkringen, feest- en kermiscomités, reuzenverenigingen, LECA, ETWIE, Resonant, tapis plein, Toerisme Scheldeland, scholen (basis en secundair, maar ook hogescholen waar lerarenopleidingen worden gegeven), UGent, musea, archieven, privépartners (nog bestaande firma’s, werknemers industrieën, …), erfgoedgemeenschappen die cultureel immaterieel erfgoed borgen, … OD.1.1. Gemeenschappen hebben hun expertise rond immaterieel cultureel erfgoed doorgegeven via 3 experimentele projecten, ook aan moeilijk te bereiken doelgroepen zoals nieuwe generaties en mensen van andere origine. Mogelijke acties - Het uitwerken van 3 experimentele projecten rond immaterieel-erfgoedthema's ▪ De thema’s zijn gekozen omwille van hun bindende kracht: 1. Volksfeesten: kermissen, wijkfeesten, stoeten, processies, circussen, … 2. Dialecten, volksliedjes en -verhalen 3. Industrieën/ambachten langs het water 29


▪ De Projectverenging Cultuurdijk is de trekker van deze projecten, maar werkt ze uit samen met de erfgoedgemeenschappen en partners binnen haar werkingsgebied. ▪ Bij aanvang en afloop van deze projecten wordt een meting uitgevoerd om te peilen naar de verandering in perceptie van vooral nieuwe generaties aan wie het immaterieel erfgoed wordt doorgegeven. - Het organiseren van gemeenschapsvormende activiteiten ▪ Lokale erfgoedgemeenschappen en erfgoed uit andere culturen vinden elkaar via gemeenschapsvormende activiteiten waarop gemeenten inzetten en daarbij in hun meerjarenplanning een prominente rol toekennen aan bibliotheken, gemeenschapsen cultuurcentra. - Het delen van expertise uit voorbeeldprojecten rond immaterieel erfgoed ▪ De borgingsacties die genomen worden vanuit het generieke dossier van de bloemencorso’s - sinds juli 2013 erkend als immaterieel cultureel erfgoed met daarbij het bloemencorso van Sint-Gillis-Dendermonde - volgt de projectvereniging verder op om als praktijkvoorbeeld toe te passen bij gelijkaardige initiatieven. ▪ De Sint-Machariusprocessie in Laarne is een voorbeeldproject dat een hedendaagse context geeft aan een eeuwenoude traditie en waar de Projectvereniging Cultuurdijk nauw bij betrokken is. ▪ Voor iedere gemeente ontwikkelt de Projectvereniging Cultuurdijk een educatiepakket waarbij ook bijzondere aandacht uitgaat naar immaterieel erfgoed. Indicatoren - Via minstens 3 experimentele projecten is de betrokkenheid van mensen bij immaterieel erfgoed vergroot. - 80% van de deelnemers waardeerde het project. - De perceptie van jongeren over immaterieel cultureel erfgoed is verbeterd. OD.1.2. 75% van het immaterieel cultureel erfgoed is beter geïnventariseerd, gedocumenteerd en ontsloten. Mogelijke acties - Het inventariseren van het cultureel immaterieel erfgoed en de bijhorende archieven ▪ Samen met diverse partners - zoals Archiefbank Vlaanderen, tapis plein en LECA, maar ook heemkringen - stimuleert en ondersteunt de Projectvereniging Cultuurdijk erfgoedgemeenschappen om hun immaterieel cultureel erfgoed en de archieven hieromtrent te registreren of te inventariseren in bestaande databanken zoals www.immaterieelerfgoed.be, www.archiefbankvlaanderen.be, reuzen- en feestendatabank van LECA… - Het documenteren van cultureel immaterieel erfgoed ▪ De projectvereniging en de erfgoedgemeenschappen binnen haar werkingsgebied documenteren cultureel immaterieel erfgoed dat dreigt te verdwijnen. ▪ Samen met de erfgoedactoren en -gemeenschappen organiseert of ondersteunt de projectvereniging scansessies om het immaterieel erfgoed te documenteren. Ze doet dit 30


in het kader van de hierboven genoemde inhoudelijke projecten, koppelt scansessies aan bestaande publieksmomenten, maar speelt ook in op opportuniteiten. ▪ Erfgoedgemeenschappen worden gestimuleerd om via mondelinge geschiedenisprojecten immaterieel erfgoed te documenteren met verhalen van mensen die er nauw bij betrokken zijn/waren. Erfgoedgemeenschappen kunnen bij de Projectvereniging Cultuurdijk terecht voor logistieke (via de uitleendienst) en inhoudelijke (via vorming) ondersteuning. Op de website van de projectvereniging zijn een toegankelijke handleiding en voorbeelddocumenten te vinden om een mondelinge geschiedenisproject op een kwalitatieve manier te voeren. - Het ontsluiten van immaterieel erfgoed via digitalisering en publieksgerichte projecten vanuit de erfgoedgemeenschappen zelf ▪ De erfgoedbank van de Projectvereniging Cultuurdijk biedt erfgoedgemeenschappen een mogelijkheid om hun kostbare erfgoed voor een breder publiek toegankelijk te maken. ▪ Binnen haar ondersteuningsbeleid voorziet de Projectvereniging Cultuurdijk een impulssubsidie voor projecten rond immaterieel erfgoed. Indicatoren - Meer dan de helft van het geïnventariseerde immaterieel erfgoed in het Land van Dendermonde is terug te vinden in de reeds bestaande databanken van LEOV’s. - De projectvereniging honoreert jaarlijks minstens 5 projecten rond immaterieel erfgoed via impulssubsidies. - Jaarlijks organiseert de Projectvereniging Land van Dendermonde in minstens 3 gemeenten een scansessie. - Het aantal expertise-uitwisselingen vanuit de Projectvereniging Cultuurdijk groeit jaarlijks. - Het aantal ontleningen van de opnameapparatuur in de uitleendienst van de Projectvereniging Cultuurdijk neemt jaarlijks toe. OD.1.3. Het onderzoek naar immaterieel cultureel erfgoed is gestimuleerd en de resultaten ervan zijn actief verspreid in het Land van Dendermonde. Mogelijke acties - Het uitreiken van 2 erfgoedprijzen rond cultureel immaterieel erfgoed door de Projectvereniging Cultuurdijk 1. Erfgoedprijs voor wetenschappelijk onderzoek: gericht op traditionele onderzoekers en studenten ▪ Voor de publicatie van de winnende wetenschappelijke artikels kan worden samengewerkt met de heemkringen. 2. Creatief-educatieve erfgoedprijs: gericht op niet-evidente doelgroepen zoals scholen, jeugdbewegingen, … ▪ Voor de toonmomenten van de winnende creatief-educatieve projecten zijn de bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra ideale partners. 31


- Het financieel ondersteunen van de periodieke heemkundige publicaties door de Projectvereniging Cultuurdijk - Het organiseren door Projectvereniging Cultuurdijk van een studie-uitstap om nieuwe invalshoeken rond immaterieel erfgoed te verkennen Indicatoren - In de beleidsperiode reikt de Projectvereniging Cultuurdijk op basis van een reglement met criteria 2 maal de erfgoedprijs voor wetenschappelijk onderzoek en 2 maal de creatief-educatieve erfgoedprijs uit. - De projectvereniging organiseert minstens 1 studiedag of -uitstap waarvan de opgedane kennis en nieuwe invalshoeken door de deelnemers als bruikbaar worden aangegeven voor de eigen werking.

SD.2. Minstens de helft van lokale collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties hebben een eigen collectieplan en visie op collectiebeheer geformuleerd in afstemming met elkaar, de cultureel-erfgoedcel en de Provincie Oost-Vlaanderen. Collectiebeherende erfgoedorganisaties kampen vaak met dezelfde grote problemen: een gebrekkige inventarisatie van hun collectie(s) en een tekort aan depotruimte. De Projectvereniging Cultuurdijk engageert zich om samen met de vrijwillige collectiebeherende instellingen binnen haar werkingsgebied een visie voor hun collectie uit te werken samen met experts en de lokale professionele collectiebeheerders. Dit niet alleen met het oog op een economisch gebruik van de depotruimte, maar ook als (her)waardering van een collectie in haar uniciteit binnen het Land van Dendermonde. Mogelijke partners Stedelijke Musea Dendermonde, gemeentebesturen, Provincie Oost-Vlaanderen, FARO, PACKED, Archiefbank Vlaanderen, collectiebeherende organisaties zoals heemkringen, het Scheepvaartmuseum Baasrode, Priester Poppemuseum Hamme, Museum Wauters-Van Bogaert Hamme, … OD. 2.1. Minstens de helft van de roerend-erfgoedcollecties in het Land van Dendermonde zijn op een kwaliteitsvolle en gestandaardiseerde manier geïnventariseerd. Mogelijke acties - Het registreren door collectiebeheerders volgens internationale standaarden ▪ Enkel door gestandaardiseerde metadata (bijvoorbeeld op basis van CEST) krijgt het erfgoed een context wat het waardevol maakt om te bewaren. De projectvereniging biedt hierbij ondersteuning. ▪ Met het oog op een correcte inventarisering van het gemeentearchief met een cultuurhistorische waarde, ondersteunt de projectvereniging de implementatie van een archiefbeheerssysteem. - Het stimuleren en ondersteunen via sensibiliseringsacties van collectiebeherende organisaties die de zorg voor cultureel erfgoed niet als kerntaak hebben ▪ De Denktank Archieven blijft als expertenoverleg en aanspreekpunt actief binnen het 32


Land van Dendermonde. In de Denktank Archieven zetelen de 2 archivarissen uit het Land van Dendermonde (Dendermonde en Wetteren), een heemkundige, een depotconsulent en een beleidsmedewerker cultuur van de Provincie Oost-Vlaanderen, de veldintermediair voor archieven van FARO, een medewerker van Archiefbank Vlaanderen en de algemeen coördinator van de cultureel-erfgoedcel die behoud en beheer in het takenpakket heeft. De Denktank Archieven zet niet alleen diverse sensibiliseringsacties op, ze volgt en stuurt tot en met 31 maart 2015 de intergemeentelijke archivaris die zich bezighoudt met eerstelijnszorg voor het gemeentearchief met cultuurhistorische waarde binnen de 7 gemeenten van het Land van Dendermonde die geen archiefdienst hebben. ▪ Met Archiefbank Vlaanderen als partner stimuleert de projectvereniging de registratie van particuliere, verenigings- en bedrijfsarchieven in het Land van Dendermonde. ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk ondersteunt mee de inventarisatie van religieus erfgoed vanuit de Provincie Oost-Vlaanderen. Hiertoe stelt ze samen met de provincie en haar lokale erfgoedveld een prioriteitenlijst op en zet ze actief mee in op vrijwilligers die het registeren op zich nemen. Indicatoren - De Denktank Archieven komt minstens 4 keer per jaar samen. - Jaarlijks wordt minimaal 1 sensibiliseringscampagne opgestart rond het archief van organisaties die erfgoed niet als kerntaak hebben. - In alle reeds bestaande databanken van expertisecentra zijn roerend-erfgoedcollecties uit het Land van Dendermonde terug te vinden. OD.2.2.

Lokale

collectiebeherende

cultureel-erfgoedorganisaties

beschikken

voor

hun

roerend-

erfgoedcollecties over een collectieplan en een visie rond het behoud en beheer. Mogelijke acties - Het inventariseren van de locaties en bewaartoestand van de collecties binnen het Land van Dendermonde ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk staat in voor de gegevensverzameling en werkt hiervoor nauw samen met de betrokken stakeholders. - Het opzetten van een meerjarentraject dat leidt tot een collectieplan (verwerving, afstoting en migratie)

en

-visie

(rond

depotwerking,

behoud

en

beheer)

bij

de

deelnemende

collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties ▪ Het meerjarentraject wordt begeleid door de projectvereniging en experts (waaronder de Provincie Oost-Vlaanderen). Per jaar kan een fase worden afgewerkt: inventarisatie van de collecties (2015), wat is een collectieplan (2016), de opmaak van een eigen collectieplan (2017), afstemming van de diverse collectieplannen (2018) en acties rond behoud en beheer (2019). ▪ Tot 31 maart 2015 heeft de Projectvereniging Cultuurdijk een intergemeentelijke archivaris in dienst (looptijd van 1 jaar) die gemeenteambtenaren opleidt om nadien het beheer van het gemeentearchief met cultuurhistorische waarde op een goede manier 33


verder te zetten. Deze ambtenaren kunnen op regelmatige basis samenkomen om expertise en problemen uit te wisselen. Op basis van de noden kan de Projectvereniging Cultuurdijk een expert engageren rond een specifiek thema dat aansluit bij het overleg. - Het aanbieden van een forum voor expertise-uitwisseling onder collectiebeherende organisaties ▪ Er wordt een museumoverleg opgestart waarin professionele en vrijwillige collectiebeherende organisaties aan expertise-uitwisseling kunnen doen. ▪ Er is reeds een reuzenoverleg actief. - Het financieel ondersteunen via een subsidiereglement door de projectvereniging van erfgoedactoren die niet onder het bestuurlijk gezag van een gemeente vallen en die intekenen op het groepsaanbod van verpakkings- en conserveringsmateriaal georganiseerd door de Provincie Oost-Vlaanderen - Het financieel ondersteunen op basis van een convenant door de Projectverenging Cultuurdijk van de (tot nu toe enige) collectiebeherende instelling met een kwaliteitslabel binnen haar werkingsgebied, de Stedelijke Musea van Dendermonde ▪ Het convenant wordt jaarlijks afgesloten. Het beoogt onder meer de expertiseuitwisseling op het vlak van collectiebeheer. - Het begeleiden van collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties die een kwaliteitslabel willen behalen ▪ Collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties kunnen hiervoor terecht bij de diverse organisaties waaronder ook de Projectvereniging Cultuurdijk die de begeleiding steeds zal doen in samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen en FARO. Indicatoren - Jaarlijks vindt ten minste 1 keer een museumoverleg plaats. - Er is een staalkaart van de roerend-erfgoedcollecties in het Land van Dendermonde en hun bewaartoestand. - De collectiebeherende organisaties die erfgoed als kerntaak hebben en die deelnamen aan het meerjarentraject, beschikken over een collectieplan. - Jaarlijks ondersteunt de Projectvereniging Cultuurdijk via een subsidiereglement minstens 5 collectiebeherende organisaties die intekenen op het groepsaanbod voor verpakkings- en conserveringsmateriaal van de Provincie Oost-Vlaanderen. - Jaarlijks sluiten de Projectvereniging Cultuurdijk en de Stedelijke Musea een convenant af. OD. 2.3. Meer roerend-erfgoedcollecties in het Land van Dendermonde zijn (digitaal) toegankelijk voor een breder publiek. - De begeleiding van erfgoedstakeholders bij een kwaliteitsvolle digitale ontsluiting door de projectmedewerker digitalisering en digitale communicatie van de Projectvereniging Cultuurdijk - Het blijvend inzetten op de erfgoedbank van de projectvereniging door de actieve samenwerking met de lokale besturen, professionele en vrijwillige stakeholders en erfgoedgemeenschappen ▪ Waar mogelijk zoekt de erfgoedbank aansluiting bij reeds bestaande online databanken en beschrijvingssystemen. 34


▪ De erfgoedbank fungeert als een online museum waar thuis mensen beeld- en geluidsmateriaal rond cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde kunnen vinden, maar werkt evenzeer als voorsmaakje om het verder ter plaatse te gaan ontdekken. ▪ Indien mogelijk legt de projectvereniging de koppeling tussen de eigen erfgoedbank en de andere databanken met achterliggende beschrijvingssystemen. ▪ De projectvereniging stapt mee in een mogelijk traject rond een gezamenlijke erfgoedbank in Oost-Vlaanderen waarin www.erfgoedinzicht.be en de erfgoedbanken van Oost-Vlaamse erfgoedcellen op elkaar worden afgestemd. Bij een eventuele geïntegreerde erfgoedbank voor de Provincie Oost-Vlaanderen is het belangrijk de lokale noden en gevoeligheden waarrond iedere databank apart is opgebouwd niet uit het oog te verliezen. De publieksontsluiting, de inhoud en de ondersteuning moeten voor het lokale veld voldoende gegarandeerd blijven in een generieke databank en website. Indicatoren - In alle reeds bestaande databanken van expertisecentra zijn roerende collecties uit het Land van Dendermonde terug te vinden. - Het roerend erfgoed in het Land van Dendermonde is vanaf 2019 online te consulteren in een nieuwe erfgoedbank (ter vervanging van de eerste erfgoedbank).

SD.3. Meer vrijwilligers zetten zich op een deskundige manier in voor cultureel erfgoed. Vrijwilligers zijn de ruggengraat van de erfgoedwerking in het Land van Dendermonde. Maar deze ruggengraat verzwakt. Verenigingen kampen met vergrijzing en een terugloop van het aantal vrijwilligers. De ‘klassieke’ vrijwilliger die zich structureel inzet, verdwijnt. Mensen zoeken naar een nieuwe invulling van hun vrije tijd, maar willen zich niet binden. Pas afgestudeerden in afwachting van een job willen ervaring opdoen, gepensioneerden hebben vaak een drukke agenda, … De hedendaagse vrijwilliger is steeds meer op zoek naar een kort lopend engagement. Mogelijke partners Heemkringen,

bibliotheken,

jeugddiensten,

jeugdverenigingen,

jeugdraden,

VDAB

(specifieke

opleidingen), dienstencentra, OCMW’s, rusthuizen, seniorenverenigingen (zoals OKRA of NEOS), rusthuizen (met als aanspreekpunt de animatoren die vaak zinvolle tijdsbesteding zoeken voor de rusthuisbewoners), Inburgering Oost-Vlaanderen, Odicé-Babbelonië (Oost-Vlaams Diversiteitscentrum), Unie van Turkse Verenigingen (uitloper 50 jaar Turkse migratie), FARO, Gevangenis Dendermonde (via Welzijn & Samenleving), Vlaams Netwerk van Verenigingen waar armen het woord nemen, Permanent Welzijnsoverleg vzw, Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, gemeentelijke integratiediensten…

35


OD.3.1. Strategische partnerschappen hebben geleid tot een lokaal gedragen vrijwilligersbeleid waarin ook oog is voor sociale diversiteit en duurzaamheid. Mogelijke acties - De toenadering van de projectvereniging tot evidente partners wiens werking aansluit bij die van de projectvereniging en die reeds praktisch en inhoudelijk expertise hebben op het vlak van vrijwilligerswerking ▪ De toenadering kan in het kader van de 3 inhoudelijke projecten: volkstradities, dialecten, volksverhalen en -liedjes en ambachten en industrieën langs het water. - Het stimuleren van het sociale aspect van vrijwilligerswerk als een belangrijke factor om het engagement vol te houden ▪ Vrijwilligers worden samen aan het werk gezet via crowdsourcing, erfgoeddates, … ▪ Er is oog voor de wisselwerking jong/oud en lokale/andere cultuur waarbij ieders talent en erfgoedbenadering gerespecteerd wordt. Indicatoren - De Projectvereniging Cultuurdijk heeft een visietekst geformuleerd rond haar vrijwilligersbeleid en heeft doelstellingen hieromtrent uitgewerkt. OD.3.2. 75% van de vrijwilligers en cultureel-erfgoedorganisaties vinden elkaar beter. Mogelijke acties - Het verder uitbouwen van een erfgoedloket door de Projectvereniging Cultuurdijk ▪ Het erfgoedloket fungeert als aanmeldingspunt waar vrijwilligers zich kunnen opgeven en waar erfgoedorganisaties hun noden kenbaar kunnen maken. - Het opstarten door de projectvereniging van een ‘vacaturebank voor vrijwilligers’ ▪ Ze bouwt een adressenbestand uit voor vrijwilligers op zoek naar vrijwilligerswerk en erfgoedinstanties op zoek naar werkkrachten. ▪ Het invullen van de ‘vacatures’ gebeurt met het oog op een succesvolle wisselwerking: de vrijwilliger geniet van zijn/haar vrijwilligerswerk en de organisatie heeft een zichtbaar en kwalitatief resultaat. ▪ Op basis van een intakegesprek met de vrijwilligers en de organisatie waar hij/zij aan de slag gaat, wordt bekeken of er een wederzijdse klik is. Er volgt een evaluatie na een bepaalde tijd. Opvolgingsgesprekken tijdens het vrijwilligerswerk geven beide partijen de mogelijkheid om bij te sturen waar mogelijk. Indicatoren - Het aantal vacatures op de vacaturebank voor vrijwilliger en de succesvolle koppeling neemt jaarlijks toe. - 75% van de erfgoedvacatures leveren een positieve ervaring op tussen de vrijwilliger en de organisatie waar hij/zij aan de slag gaat.

36


OD.3.3. 80% van de vrijwilligers zien het vrijwilligerswerk in de erfgoedsector als een meerwaarde voor hun persoonlijke ontwikkeling en een uitbreiding van hun expertise. Mogelijke acties - Het implementeren van OSCAR ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk gebruikt OSCAR als waardering en bewijs voor opgebouwde expertise, zowel voor haar eigen vrijwilligers als bij vormingsactiviteiten. ▪ De projectvereniging ondersteunt erfgoedactoren die OSCAR binnen hun organisatie willen toepassen. - Het aantrekken tot vrijwilligerswerk van sociaal kwetsbaren (armen en mensen uit een andere cultuur) als een manier om sterker in de maatschappij te staan ▪ Via partners wiens werking is toegespitst op kansengroepen (armen, mensen van een andere cultuur, …) kunnen ook sociaal kwetsbaren vrijwilligerswerk aanzien als een deel van hun persoonlijke ontwikkeling. ▪ Dit sluit aan bij de doelstelling (SD.5.7.) uit het Vlaams Actieplan voor Armoedebestrijding 2010-2020 waarin Vlaanderen de actieve participatie aan het verenigingsleven (in zijn brede betekenis) en het vrijwilligerswerk ondersteunt en versterkt. Verenigingen worden gestimuleerd om op actieve wijze kansengroepen, zoals mensen in armoede, te betrekken in hun werking. - Het begeleiden van vrijwilligers bij hun opdracht ▪ Binnen de organisatie waar vrijwilligers aan de slag gaan, wordt een begeleider aangeduid (peter- en meterschappen) Indicatoren - Jaarlijks stijgt het aantal uitgereikte OSCARS. - 80% van de erfgoedvrijwilligers geven aan hun expertise te hebben vergroot. OD.3.4. Vrijwilligers zijn structureel en inhoudelijk betrokken bij de werking van de Projectvereniging Cultuurdijk. Mogelijke acties - Het organiseren van een netwerken bedankingsmoment voor vrijwilligers - Het beheren van een mailinglijst met experts die toelaat de juiste mensen op regelmatige basis inhoudelijk te betrekken bij de werking van de cultureel-erfgoedcel ▪ De projectvereniging beheert een mailinglijst van mensen die zich engageren om op geregelde tijdstippen rond bepaalde thema’s feedback te geven via mail vanuit hun eigen expertise. ▪ Hierbij wordt ingespeeld op de trend dat het ‘klassieke’ vrijwilligerswerk steeds meer wordt verlaten. De mailinglijst betrekt vrijwilligers op momenten die hén passen. Ze krijgen steeds een termijn waarbinnen ze moeten reageren en kunnen dit van thuis uit. ▪ Wanneer ad hocoverlegstructuren (bijvoorbeeld in het kader van projectwerking) hun 37


bestaansgrond verliezen, kunnen de experts geëngageerd worden voor de mailinglijst om hun expertise blijvend te delen. Indicatoren - Het netwerken bedankingsmoment voor vrijwilligers komt minstens 1 keer per jaar samen. - Het aantal experts op de mailinglijst voor vrijwilligers neemt jaarlijks toe en de experts zijn beter gekend. OD.3.5. Vrijwillige erfgoedorganisaties hebben hun werking geprofessionaliseerd door vorming en expertiseuitwisseling. Mogelijke acties - Het financieel ondersteunen en inhoudelijk begeleiden van vrijwillige collectiebeherende organisaties door de Projectvereniging Cultuurdijk via een traject om hun werking te professionaliseren ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk wil zich toespitsen op collectiebeherende organisaties zonder kwaliteitslabel. Ondanks het feit dat collectiebeherende organisaties binnen hun mogelijkheden een kwalitatieve werking nastreven, blijkt de drempel voor het behalen van een kwaliteitslabel te hoog. Toch willen ook organisaties zonder label hun werking blijvend verbeteren, maar daarvoor hebben ze niet altijd de inhoudelijke en financiële mogelijkheden. ▪ Deze trajectbegeleiding mag geenszins gezien worden als een ondergraving van het kwaliteitslabel, maar kan een aanzet geven voor het behalen ervan. De projectvereniging aanziet het als haar taak om samen met de Provincie Oost-Vlaanderen een organisatie te begeleiden bij het behalen van een kwaliteitslabel. - Het financieel ondersteunen door de Projectvereniging Cultuurdijk van periodieke heemkundige publicaties met het oog op een professionele uitgave, zowel inhoudelijk als vormelijk - Het organiseren door de Projectvereniging Cultuurdijk van een netwerken bedankingsmoment waaraan ook een inhoudelijk luik is gekoppeld ▪ Een bevraging bij het vrijwillige erfgoedveld kan een aanzet geven voor de thema’s van dit inhoudelijk luik. - Het organiseren van vormingen in samenwerking met diverse partners ▪ Ook hier kan een bevraging aangeven aan welke vormingen er binnen het vrijwillige erfgoedveld nood is. Indicatoren - De Projectvereniging Cultuurdijk organiseert minstens 2 keer per jaar een vorming. - 80 % van de vormingen voldoet aan de verwachtingen en noden van het erfgoedveld. - De Projectvereniging Cultuurdijk ondersteunt jaarlijks maximaal 2 trajecten bij vrijwillige collectiebeherende organisaties. - Jaarlijks ondersteunt de Projectvereniging Cultuurdijk via een subsidiereglement alle periodieke heemkundige publicaties in het Land van Dendermonde.

38


SD.4. Het netwerk tussen de professionele spelers in het beleidsdomein cultuur is versterkt binnen het Land van Dendermonde. De Projectvereniging Cultuurdijk verenigt 5 gemeenten met een gemeenschaps- of cultuurcentrum. De Leesdijk is een interlokale vereniging waarin dezelfde 9 gemeenten vertegenwoordigd zijn als in het werkingsgebied van de Erfgoedcel Land van Dendermonde. Deze 3 partners werken elk rond een pijler: erfgoed, bibliotheek, programmatie en lokaal cultuurbeleid. Deze domeinen vallen samen onder de noemer ‘cultuur’. Zeker qua inhoudelijke werking zijn er raakpunten. Ook de afgevaardigde bestuurders zijn veelal dezelfde. Waar nu vooral ad hoc wordt samengewerkt (Erfgoeddag, Verwendag, Jeugdboekenweek, …), zal in de komende beleidsperiode gezocht worden naar een meer diepgaande samenwerking en een betere structurele verankering. Mogelijke partners De Leesdijk, de Projectvereniging Cultuurdijk, de lokale besturen en de Provincie Oost-Vlaanderen OD.4.1. De domeinen cultuur, bibliotheken en erfgoed zijn structureel op elkaar afgestemd. Mogelijke acties - Het zetelen van vertegenwoordigers uit alle domeinen in de ambtelijke overlegorganen met het oog op inhoudelijke afstemming ▪ Werkgroep Communicatie en Aanbod: afstemming van het aanbod en de communicatie van cultuur- en gemeenschapscentra ▪ Stuurgroep Erfgoed: sturing van de inhoudelijke werking van de cultureel-erfgoedcel ▪ Redactieraad Zone C: invulling van het cultuurmagazine Zone C ▪ Stuurgroep De Leesdijk: sturing van de inhoudelijke werking van de bibliotheken - Het koppelen van de Raad van Bestuur van de Projectvereniging Cultuurdijk aan de Beheerraad van de interlokale vereniging De Leesdijk ▪ Op vraag van de bestuurders, waarvan het gros in beide beslissingsorganen zetelt, worden beide vergaderingen aansluitend gepland. Indicatoren - Ambtenaren uit alle domeinen zetelen in alle overlegstructuren. - De Raad van Bestuur van de Projectvereniging Cultuurdijk en de Beheerraad van De Leesdijk hebben minstens 2 keer per jaar aansluitend vergaderd.

39


OD.4.2. Er is een gedragen toekomstvisie over een bredere structuur waarbinnen de pijlers cultuur (communicatie en aanbod), erfgoed en bibliotheek functioneren. - Het intensifiëren van de samenwerking tussen de 3 partners rond (in eerste instantie) 9 domeinen 1. Afstemming aanbod 2. Communicatie 3. (Cultuur)educatie 4. Interne organisatie 5. Professionalisering 6. Uitwisselen expertise en ervaring 7. Creatie lokaal draagvlak 8. Vrijwilligerswerk 9. Doelgroepenwerking - Het stimuleren van de aansluiting van erfgoedgemeenten voor het luik communicatie om het werkingsgebied voor de 3 domeinen zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen ▪ Laarne, Wichelen en Zele hebben ondertussen hun eigen gemeenschapscentrum waar ook ruimte is voor eigen programmatie. Dus ook voor het aandeel communicatie en afstemming cultuuraanbod zijn zij nu potentiële partners. - Het onderzoeken van de intergemeentelijke nood aan of wens voor een onroerenderfgoedconvenant Indicatoren - Alle gemeenteraden gaan akkoord met de visie over de nieuwe structuur. - Er is een beslissing binnen de gemeenten omtrent een onroerend-erfgoedconvenant. OD.4.3. De publieksontsluiting van cultureel erfgoed is verbeterd door de versterkte partnerschappen met de bibliotheken van De Leesdijk en de cultuur- en gemeenschapscentra. Mogelijke acties - Het meer zichtbaar maken van cultureel erfgoed in de cultuur- en gemeenschapscentra en in de bibliotheken via publieksontsluiting ▪ Bibliotheken, gemeenschapsen cultuurcentra zijn de locaties waar de toonmomenten van de erfgoedprijzen kunnen plaatsvinden. ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk werkt structureel samen met de bibliotheken van De Leesdijk voor de Verwendag (in het kader van de Bibliotheekweek). ▪ Bij passende thema’s kan er ook een koppeling worden gemaakt: Erfgoeddag, Jeugdboekenweek, Week van de vrijwilliger, Gedichtendag, Voorleesweek, Seniorenweek, … ▪ Vooral bibliotheken, maar ook gemeenschapsen cultuurcentra worden als de draaischijf gezien voor doelgroepenwerking.

40


- Het invoeren van de algemene vrijetijdskaart om de drempel voor kansengroepen binnen de 3 domeinen te verlagen ▪ Dit sluit aan bij een doelstelling (SD.5.2.) van het Vlaams Actieplan voor Armoedebestrijding

2010-2020

waarin

de

algemene

vrijetijdskaart

een

niet-

stigmatiserend en aantrekkelijk vrijetijdskader voor iedere Vlaming moet bieden. - Het beter benutten van Zone C als promotiekanaal voor het ruimer culturele plaatje met daarin meer plaats voor de cultureel-erfgoedwerking ▪ Er wordt bekeken in welke mate het wenselijk is Zone C inhoudelijk meer open te trekken en zo een ruimer publiek te bereiken. Indicatoren - Minstens 2 gezamenlijke activiteiten waarin de 3 domeinen evenveel betrokken zijn, zijn tijdens de beleidsperiode tot stand gekomen. - De nieuwe vrijetijdspas is in de 9 gemeenten ingevoerd.

SD. 5. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft haar eigen werking geoptimaliseerd met aandacht voor duurzaamheid. De cultureel-erfgoedcel als onderdeel van de Projectvereniging Cultuurdijk is werkzaam sinds juni 2012. Het personeelsbestand is ondertussen uitgebreid, net als de takenpakketten. Gezien de korte werkingsperiode en de veranderingen in het personeelsbestand, is er nood aan meer structuur en formaliseren. Daarbij moet er aandacht zijn voor de eigenheid en mogelijkheden van iedere werknemer opdat de projectvereniging op verschillende vlakken een duurzame werkomgeving wordt. Mogelijke partners FARO, andere cultureel-erfgoedcellen, gemeentebesturen, lokale cultuurambtenaren en vrijwilligers OD.5.1. De interne taakverdeling is beter afgestemd op de competenties van de werknemers Mogelijke acties - Het op punt stellen van de procedures van intern kennismanagement ▪ Werknemers kunnen zich bijscholen en zo hun eigen expertise verder ontwikkelen. ▪ Er is een duidelijke taakverdeling die wordt afgebakend in overleg met de werknemers en op basis van ieders expertise. ▪ Bij nieuwe taken wordt voldoende begeleiding voorzien. ▪ Er wordt teruggevallen op de expertise van andere, reeds langer bestaande cultureelerfgoedorganisaties en van FARO. ▪ Er is een algemeen coördinator aangesteld. ▪ Wekelijks vindt een intern overleg plaats om de stand van zaken van diverse projecten te kunnen opvolgen, prioriteiten te kunnen vastleggen, werkverdelingen te doen, … ▪ Er wordt een competentiemodel en vormingsplan uitgewerkt. ▪ Er is ruimte voor creativiteit en inbreng van de medewerkers. ▪ Jaarlijks is er een intern evaluatiemoment. 41


- Het aanbieden van het flexibel uurrooster of mogelijkheid tot thuiswerken ▪ Werknemers zijn frequent en in het weekend op de baan omdat ze werken met vrijwilligers. Door zelf uren en thuiswerk in te plannen, kan het werk flexibel en vaak efficiënter gebeuren dan binnen de vaste kantooruren. Zo creëert de Projectvereniging Cultuurdijk een aangename en duurzame werkomgeving. Indicatoren - Er is jaarlijks een intern evaluatiemoment voor de algemene werking en de werknemers. - Er is een intern wekelijks overleg. - Er is een vormingsbeleid geformuleerd. - Er is een logboekje over de werking met daarin een beschrijving van de procedures en werkprocessen. OD.5.2. Met haar erfgoedveld heeft de Projectvereniging Cultuurdijk duurzame relaties opgebouwd. Mogelijke acties - Het optimaliseren van de zichtbaarheid van de cultureel-erfgoedcel om de vinger aan de pols te houden bij de lokale stakeholders ▪ Regelmatige plaatsbezoeken om de situaties ter plaatste te kunnen inschatten en uit klantgerichtheid: bekijken van een noodlijdend erfgoed, uitleg geven over de werking, … ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk is aanspreekbaar en bereikbaar voor het lokale erfgoedveld. - Het frequent terugkoppelen van de ambtenaren van de Stuurgroep Erfgoed aan de adviesorganen en het bestuur binnen hun gemeente - Het stimuleren van gemeenschapsvormende erfgoedprojecten of erfgoedprojecten die het bereiken van niet-evidente doelgroepen beogen ▪ Het subsidiereglement van haar ondersteuningsbeleid voorziet sociale duurzaamheid als extra te subsidiëren voorwaarde. Indicatoren - Het jaaractieplan wordt jaarlijks op de gemeenteraden en colleges van burgemeester en schepenen gebracht. - Het jaarverslag wordt goedgekeurd door de gemeenteraden. OD.5.3. De Projectvereniging Cultuurdijk verkleint haar ecologische voetafdruk. Mogelijke acties - Het zich zo efficiënt en milieuvriendelijk verplaatsen ▪ Het personeel maakt waar mogelijk gebruik van het openbaar vervoer. ▪ Er wordt geopteerd voor carpoolen. - Het verantwoord omspringen met de papierberg ▪ De Projectvereniging Cultuurdijk maakt enkel gebruik van gerecycleerd papier. ▪ Verzendingen gebeuren hoofdzakelijk digitaal. ▪ Er wordt minder en steeds dubbelzijdig geprint. 42


▪ Enkel definitieve externe documenten worden in kleur afgedrukt. ▪ Er wordt na 2017 bekeken op welke manier de intergemeentelijke Erfgoeddagbrochure milieuvriendelijker verspreid kan worden. - Het duurzaam omgaan met energie ▪ Voor elektriciteit, gas en water betaalt de projectvereniging een forfaitair bedrag aan de stad omdat haar kantoor deel uitmaakt van een stadsgebouw. Ze zit in een gezamenlijk energiecircuit met de Stedelijke Musea waardoor het moeilijk is om het energieverbruik te meten en aan te passen. Indicatoren - Er is binnen de Projectvereniging Cultuurdijk een ambtenaar aangesteld als ecoverantwoordelijke die per kwartaal met minstens 1 actie de milieuvriendelijkheid verbetert.

Uitgaven en VTE’s gekoppeld aan de doelstellingen Onderstaande tabellen geven een overzicht per jaar van de doelstellingsspecifieke uitgaven en VTE’s per doelstelling. Daarnaast werd de totaalsom gemaakt van de kosten en VTE’s over de 6 jaren van de komende beleidsperiode, alsook een gemiddelde per jaar van de kosten en personeelsinzet (in VTE’s). 2015 UITGAVEN

VTE

2016 UITGAVEN

VTE

2017 UITGAVEN

VTE

SD.1.

€ 23 500,00

0,675

€ 21 000,00

0,675

€ 18 000,00

0,675

SD.2. SD.3. SD.4. SD.5.

€ 11 750,63 € 4500,00 € 0,00 € 150,00

0,385 0,270 0,075 0,060

€ 12 000,63 € 3525,25 € 0,00 € 150,00

0,410 0,280 0,075 0,060

€ 11 750,63 € 3550,76 € 0,00 € 150,00

0,470 0,255 0,065 0,060

€ 39 900,63

1,465

€ 36 675,63

1,500

€ 33 451,39

1,525

2018 UITGAVEN

VTE

2019 UITGAVEN

VTE

2020 UITGAVEN

VTE

TOTAAL

SD.1. SD.2. SD.3. SD.4.

€ 36 500,00 € 12 000,63 € 3576,52 € 0,00

0,680 0,460 0,230 0,065

€20 500,00 € 8700,00 € 3602,55 € 0,00

0,820 0,420 0,260 0,065

€ 23 500,00 € 8950,00 € 3628,84 € 0,00

0,870 0,345 0,280 0,050

SD.5.

€ 150,0

0,060

€ 150,0

0,060

€ 150,0

0,060

€ 52 227,15

1,495

€ 32 952,55

1,625

€ 36 228,84

1,605

TOTAAL

43


2015-2020 UITGAVEN VTE SD.1. SD.2. SD.3. SD.4.

€ 143 000,00 € 65 152,52 € 22 383,92 € 0,00

4,395 2,490 1,575 0,395

SD.5.

€ 900,0

0,360

€ 231 436,44

9,215

TOTAAL

GEMIDDELD UITGAVEN VTE SD.1. SD.2.

€ 23 833,33 € 10 858,75

0,733 0,415

SD.3. SD.4. SD.5.

€ 3730,65 € 0,00 € 150,0

0,263 0,065 0,060

€ 38 572,73

1,536

TOTAAL

* De bovenstaande tabellen zijn gebaseerd op de meerjarenbegroting 2015-2020 en geven een samenvatting weer. Voor een meer gedetailleerd overzicht, zie meerjarenbegroting 2015-2020, UIT_Doelstellingen en VTE’s

Zie schema vraag 10

44


De uitvoering van het complementair cultureel-erfgoedbeleid 7 Geef een beschrijving van de wijze waarop het complementair beleid wordt uitgevoerd op basis van het Protocol van akkoord tussen de Vlaamse Regering en de Vereniging van Vlaamse Provincies en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten over de uitbouw van een complementair cultureel-erfgoedbeleid (2011-2015). U kunt het protocol downloaden van www.kunstenenerfgoed.be: klik achtereenvolgens op Over ons > Wet- en regelgeving > Cultureel-erfgoeddecreet > Protocol met VVP en VVSG. Het intergemeentelijke samenwerkingsverband of de betrokken gemeenten voeren het complementair cultureel-erfgoedbeleid uit door: - minimaal collectiebeherende organisaties op het grondgebied die over een kwaliteitslabel beschikken als vermeld in het Cultureel-erfgoeddecreet van 6 juli 2012, in te delen bij het lokale niveau. Die indeling gebeurt op basis van de criteria die het intergemeentelijke samenwerkingsverband of de betrokken gemeente daarvoor bepaalt ter uitvoering van het protocol. - de collectiebeherende organisaties op het grondgebied die ingedeeld zijn bij het lokale niveau te ondersteunen. Als er al erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een werking met een lokale relevantie op het grondgebied van het intergemeentelijk samenwerkingsverband zijn, is het indeling- en ondersteuningsbeleid volledig ontwikkeld. Dat wil zeggen dat de wijze waarop die organisaties ingedeeld kunnen worden bij het lokale niveau en ondersteund kunnen worden, volledig beschreven is en bekend gemaakt werd. Als er nog geen erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een werking met een lokale relevantie op het grondgebied van het intergemeentelijk samenwerkingsverband zijn, is een visie uitgeschreven over de wijze waarop het complementair beleid zal worden uitgevoerd. In die visie wordt ook een termijn vastgelegd waarbinnen een collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie na de toekenning van een kwaliteitslabel, de indeling bij het lokale niveau en de daaraan gekoppelde ondersteuning kan verwachten. U mag de beschrijving ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

1. De weg naar een complementair ondersteuningsbeleid binnen het Land van Dendermonde De afstemming van de ondersteuning tussen de verschillende beleidsniveaus - Vlaams, provinciaal/regionaal en lokaal - is cruciaal om te komen tot een complementair ondersteuningsbeleid. In het Protocol van akkoord tussen de Vlaamse Regering, de Vereniging van Vlaamse Provincies (VVP) en de Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) over de uitbouw van een complementair cultureel-erfgoedbeleid engageerden de voornoemde partijen zich om hun ondersteuningsbeleid op elkaar af te stemmen. Provincies, steden en gemeenten worden door de VVP en VVSG gestimuleerd om mee te stappen in het verhaal van een complementair ondersteuningsbeleid. De afstemming van de ondersteuning op het bovenlokaal niveau gebeurt in eerste instantie met de Provincie Oost-Vlaanderen en de andere cultureel-erfgoedcellen in Vlaanderen, maar in het bijzonder met deze in Oost-Vlaanderen. Het Provinciebestuur in Oost-Vlaanderen biedt op diverse vlakken ondersteuning (zie hieronder). De werkgebieden van de erfgoedcellen in Oost-Vlaanderen grenzen aan elkaar, zij werken met dezelfde doelgroepen die op hun beurt vaak per provincie deel uitmaken van een koepelorganisatie (bijvoorbeeld Heemkunde OostVlaanderen). Om het gevoel van willekeur bij haar erfgoedveld te vermijden, wordt er in grote lijnen gestreefd naar een gelijkaardig ondersteuningsbeleid, uiteraard aangepast aan de noden van het intergemeentelijk samenwerkingsverband en de erfgoedactoren daarbinnen. De verschillende partners hebben bij de onderlinge afstemming steeds hetzelfde opzet voor ogen gehouden: de zorg voor en de ontsluiting van cultureel erfgoed staat voorop (en dit op een zo duurzaam mogelijke wijze). Daarnaast gebeurt de afstemming met de eerbied voor elkaars werkdomeinen, autonomie, reglementen met subsidievoorwaarden en andere bijhorende formaliteiten.

Bij het uitwerken van een complementair ondersteuningsbeleid werd ook gekeken naar boven (Vlaams niveau) en 45


naar de basis (lokaal niveau).

2. Afstemming van de ondersteuning op Vlaams niveau De ondersteuning op Vlaams niveau van de cultureel-erfgoedorganisaties en -projecten gebeurt op verschillende wijzen en is vastgelegd in het Cultureel-erfgoeddecreet. Het afsluiten van een cultureel-erfgoedconvenant met een intergemeentelijk samenwerkingsverband - zoals de Projectvereniging Cultuurdijk wat resulteert in de cultureelerfgoedcel Land van Dendermonde - is daar slechts 1 van. De Vlaamse Overheid ondersteunt ook iedere gemeente (op zich) van het samenwerkingsverband in het kader van het Decreet lokaal cultuurbeleid. Vlaanderen biedt daarnaast ondersteuning door de decretale inrichting van diverse instrumenten zoals FARO (steunpunt voor cultureel erfgoed), de landelijke expertisecentra voor cultureel erfgoed en cultureelerfgoedorganisaties voor volkscultuur, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, het kwaliteitslabel (voor musea, culturele archiefinstellingen en erfgoedbibliotheken), projectsubsidies voor cultureel-erfgoedprojecten, eenmalige publicaties met een landelijke relevantie subsidies, internationale cultureel-erfgoedprojecten en de Archiefbank Vlaanderen. Wanneer dit is vereist, verwijst de Projectvereniging Cultuurdijk haar cultureel-erfgoedactoren door naar deze ondersteuningsinstrumenten.

3. Afstemming van de ondersteuning op provinciaal niveau De Provincie Oost-Vlaanderen biedt op verschillende manieren ondersteuning aan haar erfgoedveld. Ze voorziet verschillende subsidiereglementen - niet alleen voor te subsidiëren projecten, maar ook onder de vorm van erfgoedprijzen - waarop stakeholders kunnen terugvallen voor financiële ondersteuning. Soms overschrijdt een te subsidiëren project echter het lokale niveau. Met de Provincie Oost-Vlaanderen heeft de Projectvereniging Cultuurdijk hierover een afspraak gemaakt. Bij een subsidieaanvraag vanuit het lokale veld, maar met een intergemeentelijke of regionale reikwijdte - ongeacht of de aanvraag ingediend wordt bij de provincie of bij de projectvereniging - koppelen de Provincie Oost-Vlaanderen en de Projectvereniging Cultuurdijk aan elkaar terug en overleggen ze op basis van welk subsidiereglement de aanvraag het best gehonoreerd kan worden (om dubbele subsidiëring te vermijden). De afstemming omvat hier vooral een signaalfunctie. Het Provinciebestuur laat ook ruimte voor nominatimsubsidiëring. Ze ondersteunt de werking van heemkringen en geschiedkundige kringen financieel via respectievelijk Heemkunde Oost-Vlaanderen en het Oost-Vlaamse Verbond van Kringen voor Geschiedenis. Daarnaast biedt de provincie ook inhoudelijke ondersteuning via dienstverlening. Zo organiseert ze vormingen, verleent advies of begeleiding op maat en wisselt expertise uit. Voor het Land van Dendermonde zit een depotconsulent in de Denktank Archieven en ook voor de inventarisatie van de collecties religieus roerend erfgoed is de provincie - die beschikt over een consulent voor religieus erfgoed - de trekker.

46


4. Afstemming op lokaal (gemeentelijk) niveau De Projectvereniging Cultuurdijk heeft ook de denkoefening voor de afstemming van het ondersteuningsbeleid binnen haar werkingsgebied gedaan. Ook hiervoor biedt het bovengenoemde protocol een referentiekader. Als intergemeentelijk samenwerkingsverband acht ze het noodzakelijk voor haar erfgoedveld de hiaten op te vullen qua ondersteuning. Hiervoor bevroeg ze iedere gemeente over de bestaande lokale ondersteuning. Binnen de gemeenten verloopt ondersteuning op een gelijkaardige manier, al zijn er natuurlijk ook plaatselijke gevoeligheden en historisch gegroeide situaties die een specifieke ondersteuning vergen. Bijvoorbeeld in Dendermonde waar de stad met het Scheepvaartmuseum en de Stoomtrein Dendermonde-Puurs 2 grote private erfgoedspelers op haar grondgebied heeft. De projectvereniging bedeelt zichzelf een begeleidende taak toe op uitdrukkelijke vraag van haar lokale erfgoedveld. Zo wijst de projectvereniging haar erfgoedstakeholders de weg naar de juiste subsidiekanalen. Er werd door het erfgoedveld aangegeven dat de kennis hiervoor - zeker bij vrijwillige krachten - ontbreekt. Ze begeleidt ook bij de opmaak van aanvraagdossiers die stakeholders wensen in te dienen bij andere/hogere subsidiërende overheden of instanties. Zie vraag 5 voor een uitgebreid overzicht van het gemeentelijk ondersteuningsbeleid zoals opgenomen in de meerjarenplanning 2014-2019 Zie bijlage met een uitgebreid overzicht van het ondersteuningsbeleid per gemeente in het Land van Dendermonde

5. Ondersteuning vanuit de Projectvereniging Cultuurdijk (en de daaronder ressorterende Erfgoedcel Land van Dendermonde) De projectvereniging voorziet diverse mogelijkheden van financiële ondersteuning. Hierbij ging ze uit van de noden en hiaten binnen het Land van Dendermonde en had ze oog voor de specifieke problematiek die uit de SWOT-analyse naar voor kwam. Voor de financiële ondersteuning onder de vorm van subsidies wordt in de loop van 2014 in een werkgroep de reglementen uitgewerkt of aangepast zodat alle reglementen ingang hebben vanaf 1 januari 2015. Bij het vastleggen van het financiële ondersteuningsbeleid heeft de Projectvereniging Cultuurdijk een aantal bewuste keuzes gemaakt (op basis van een evaluatie van het huidige ondersteuningsbeleid, zie ook vraag 5). 1. Zo geeft ze individuen de kans subsidies aan te vragen. Binnen de regio zijn er heel wat experts op een kwalitatieve manier met cultureel erfgoed bezig die niet bij één of andere vereniging zijn aangesloten. Daardoor vallen ze door de mazen van het subsidienet. Dankzij een subsidie kunnen ze bijvoorbeeld een ruimer publiek bereiken of net dat extraatje realiseren. 2. Gemeentebesturen en instellingen die onder hun gezag vallen, kunnen - behalve voor erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een werking met lokale relevantie - geen beroep doen op het ondersteuningsbeleid van de projectvereniging. Voor gemeenten is het behoud en beheer van en de publiekswerking rond hun cultureel erfgoed een taak, aangezien dat erfgoed deel uitmaakt van de identiteit van de gemeente en haar bevolking. De projectvereniging maakt wel een uitzondering voor collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een kwaliteitslabel (zie 47


hieronder 5.1.). De Projectvereniging Cultuurdijk ondersteunt de gemeenten op een andere manier. Jaarlijks ontwikkelt ze voor 1 gemeente een educatief erfgoedpakket. Het gaat om maatwerk. Hierin investeert ze niet alleen in personeel, ze draagt ook financieel bij. Daarnaast voorziet de Projectvereniging Cultuurdijk in haar meerjarenbegroting een bedrag om met gemeenten samen te werken indien er zich opportuniteiten voordien of projecten aandienen zoals landelijk gestuurde projecten die lokaal vertaald kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is 50 jaar Turkse migratie in 2014 en 2015. Omwille van de aanzienlijke populatie Turken binnen hun gemeente, bood dit project voor Hamme en Zele een uitgelezen kans om aan mee te werken. 5.1. Indeling en financiële ondersteuning voor erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een werking met lokale relevantie 5.1.1. Ondersteuning van de collectiebeherende instantie binnen het Land van Dendermonde die reeds over een kwaliteitslabel beschikt en lokaal is Visie Binnen het Land van Dendermonde bevindt zich tot op heden 1 collectiebeherende cultureelerfgoedorganisatie met een kwaliteitslabel en lokale relevantie. Het gaat om de Stedelijke Musea Dendermonde die onder het bestuurlijk gezag van de stad staan en van daaruit ook werkingsmiddelen krijgen (infrastructuur, personeel, logistiek, …). De Stedelijke Musea zitten verspreid over 3 locaties: 1. Vleeshuismuseum (Grote Markt) over de geschiedenis van de Stad Dendermonde met ook ruimte voor wisseltentoonstellingen 2. Begijnhofmuseum en Museum voor Volkskunde (Begijnhof) met ook ruimte voor wisseltentoonstellingen 3. Zwijvekemuseum (Nijverheidsstraat) waar vooral tijdelijke tentoonstellingen plaatsvinden Er is ook een historisch documentatiecentrum (HIDOC) aan verbonden. De Stedelijke Musea zijn een stedelijke dienst - met het stadsbestuur als bevoegd gezag - en ontvangen werkingsmiddelen (voor personeel, investeringen, logistiek, …) uit de stadskas. Het budget hiervoor is terug te vinden in de meerjarenbegroting van de stad. De middelen die in de huidige cultureel-erfgoedconvenanten, door een overgangsmaatregel in het Cultureel-erfgoeddecreet van 2008, toegekend zijn aan collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties, worden niet meer meegenomen in de beleidsperiode 2015-2020. Het staat intergemeentelijke samenwerkingen vrij te kiezen of ze collectiebeherende organisaties met een kwaliteitslabel en ingedeeld op lokaal niveau die onder het gezag van het gemeentebestuur vallen, ondersteunt. De Stedelijke Musea kennen een jarenlange werking en beschikken daarom over specifieke expertise bijvoorbeeld over het opstellen van een collectieplan, het behoud en beheer van collecties en publieksontsluiting - die nergens anders in het Land van Dendermonde terug te vinden is. De Projectvereniging Cultuurdijk acht het daarom essentieel om de Stedelijke Musea blijvend financieel te ondersteunen met het oog op die expertisedeling en voorbeeldfunctie binnen het Land van Dendermonde. De Projectvereniging Cultuurdijk maakt dus de keuze geen personeel aan te werven met expertise rond 48


collectiebeheer (wat ook een kost zou betekenen), maar een bestaande instantie waar die expertise reeds aanwezig is te ondersteunen. Af te leiden uit haar omgevingsanalyse, verwacht de Projectvereniging Cultuurdijk dat binnen het Land van Dendermonde de komende beleidsperiode geen andere instelling met lokale relevantie een kwaliteitslabel zal behalen. Indien dit toch gebeurt, wordt het bedrag van € 7500 voorzien in de meerjarenbegroting verdeeld tussen de erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedinstanties. Dit betekent immers ook een gedeelde expertise (en verminderde werkdruk) naar het erfgoedveld toe. Procedure Op basis van een convenant zullen de Projectvereniging Cultuurdijk en de Stedelijke Musea jaarlijks vastleggen waar de subsidie aan besteed wordt zodat er een duidelijke return is (en de middelen niet gewoon in een algemene werkingspot verdwijnen). De Projectvereniging Cultuurdijk ziet als essentiële voorwaarde dat de Stedelijke Musea de expertise die ze tijdens het jaarlijkse project opdoen, delen met andere collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties. Het convenant tussen de stad (als bevoegd gezag voor de Stedelijke Musea) en de Projectvereniging Cultuurdijk wordt jaarlijks ondertekend ten laatste op 1 december van het jaar voorafgaand aan het convenant. Tegelijk wordt ook het jaaractieplan voor het jaar waarvoor het convenant wordt afgesloten, voorgesteld. Het is immers logisch dat de resultaten die het convenant beoogt, het gevolg zijn van acties die in het jaaractieplan vooropgesteld staan. Het convenant en het jaaractieplan worden door de Raad van Bestuur goedgekeurd. In het lopende jaar van het convenant dient het stadsbestuur een werkingsverslag van het voorgaande jaar in. Dit geldt als evaluatie van het vorige convenant. Vanaf juni kan het huidige convenant tussentijds geëvalueerd worden om bij te sturen indien nodig. Samen met de Stedelijke Musea bekijkt de projectvereniging hoe de expertise die het convenant beoogt, gedeeld kan worden met het erfgoedveld in het Land van Dendermonde. De voorbereidingen voor het nieuwe convenant kunnen in die periode ook een start nemen.

* Deze timing geldt niet alleen voor de Stedelijke Musea Dendermonde, maar ook voor collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties - zowel deze onder het bevoegd gezag van een gemeente of de Projectvereniging Cultuurdijk als privaatrechterlijke - die tijdens de beleidsperiode 2015-2020 een kwaliteitslabel behalen en ingedeeld moeten worden.

49


5.1.2. Visie voor de ondersteuning en indeling van de collectiebeherende instantie die een kwaliteitslabel behaalt Visie Indien een collectiebeherende erfgoedorganisatie een kwaliteitslabel wil halen - zoals gespecificeerd in het Cultureel-erfgoeddecreet uit 2012 (hoofdstuk 3, afdeling 2) -, kan ze terecht bij diverse instanties. Cultuurdijk engageert zich om, in samenspraak met FARO en de Provincie Oost-Vlaanderen, deze collectiebeherende organisaties actief te begeleiden bij het aanvragen van een kwaliteitslabel. Het behalen van een kwaliteitslabel heeft geen financiële consequentie. Enkel bij indeling op Vlaams, provinciaal of lokaal niveau is voor de desbetreffende overheid een ondersteuningsplicht verbonden. Na het behalen van het kwaliteitslabel wordt met de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie bekeken welk niveau het meest opportuun is om bij ingedeeld te worden. De erfgoedcellen van Oost-Vlaanderen werkten samen een visie uit rond het traject indien er collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met kwaliteitslabel ingedeeld moeten worden. Er is gekozen om de indeling te doen op het niveau van de intergemeentelijke samenwerking. De gemeenten van de Projectvereniging Cultuurdijk onderschrijven deze visie om de indeling en ondersteuning van collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties op lokaal niveau niet binnen iedere gemeente op zich, maar wel intergemeentelijk - dus binnen het intergemeentelijk samenwerkingsverband - uit te werken. Dit betekent dat een collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie voor haar indeling de Projectvereniging Cultuurdijk bevraagt. Cultuurdijk staat enkel in voor de indeling van erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties die noch de projectvereniging zelf noch de gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen of Zele als bevoegd gezag hebben. Het gaat dus om privaatrechterlijke collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties. Steden en gemeenten die het bevoegd gezag uitoefenen over een erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie, zijn immers zélf verantwoordelijk voor de werking ervan. Dit is het geval met de Stedelijke Musea van Dendermonde die onder het bevoegd gezag van de stad vallen. De Stedelijke Musea vormen dus eigenlijk een uitzondering op deze regel, maar omwille van hun bijzondere expertise - die ze kunnen delen met het erfgoedveld in het Land van Dendermonde - wil het intergemeentelijk samenwerkingsverband Cultuurdijk ze toch financieel ondersteunen (zie hierboven). Onder collectiebeherende cultureel-erfgoedinstelling verstaat het Cultureel-erfgoeddecreet 3 soorten organisaties: 1. Musea 2. Culturele archieven 3. Erfgoedbibliotheken Het beleid rond erfgoedbibliotheken is nog vrij recent. De Vlaamse overheid voorziet nog geen indeling en structurele subsidiëring. Betreffende het complementair ondersteuningsbeleid zijn er in het Protocol van akkoord tussen de Vlaamse Overheid, VVP en VVSG geen afspraken vastgelegd. Het intergemeentelijk samenwerkingsverband wacht de structurering van dit veld door de Vlaamse Overheid verder af en voorziet hiervoor dus geen ondersteuning. De noodzaak is er in het werkingsgebied ook niet binnen de beleidsperiode 2015-2020. 50


De Projectvereniging Cultuurdijk gaat pas over tot de opmaak van een reglement voor lokale indeling wanneer een privaatrechterlijke collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie zich aandient. Het reglement wordt goedgekeurd door de Raad van Bestuur van de projectvereniging. Met het oog op een duurzame werking is het niet gewenst hierin tijd en personeel te investeren als er geen nood aan is binnen het werkingsgebied. De omgevingsanalyse toonde immers aan dat binnen het Land van Dendermonde op korte termijn (binnen de beleidsperiode 2015-2020) geen privaatrechterlijke collectiebeherende organisaties een kwaliteitslabel zullen behalen zodat ze ook een indeling kunnen vragen. Indien de gelegenheid zich wel voordoet, werkt de Projectvereniging Cultuurdijk procedures uit op basis van de bepalingen uit het Protocol van akkoord. Het Cultureel-erfgoeddecreet stelt (minimale) voorwaarden voorop waaraan een collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie moet voldoen om ingedeeld te kunnen worden op lokaal niveau (zie hoofdstuk 3, afdeling 3, onderafdeling 1). De beoordeling gebeurt door een ad hoc commissie met lokale en externe deskundigen - hun afvaardiging hangt af van het te behandelen dossier - op basis van de criteria uit het Protocol van akkoord gesloten tussen de Vlaamse Overheid, VVP en VVSG (zie bijlage, artikel 12): 1. De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie beschikt over een collectie cultureel erfgoed die inhoudelijk of thematisch van lokaal belang is. Dit wordt beoordeeld aan de hand van: a. Een beschrijving van de oorsprong, de samenstelling, het profiel en de waarde van de collectie cultureel erfgoed. b. De beschrijving van hoe het museum of de culturele archiefinstelling in de toekomst met de collectie zal omgaan, de visie over collectiemobiliteit en hoe het verwervings- en afstotingsbeleid daarop afgestemd worden. c. De positionering van de collectie cultureel erfgoed ten opzichte van andere relevante lokale spelers. 2. De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie bouwt een werking uit met een lokale reikwijdte. De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie moet zich met die werking binnen een lokale context begeven en expertise binnenbrengen in de cultureel-erfgoedgemeenschap. 3. De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie neemt een culturele en maatschappelijke verantwoordelijkheid op zich op ‘lokaal niveau’. Dit wordt beoordeeld aan de hand van a. De taak die de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie opneemt ten opzichte van het lokale cultureel erfgoed. b. De rol die de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie speelt in het betrekken van de lokale bevolking. c. De rol die de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie opneemt ten opzichte van actoren in andere beleidsdomeinen, zoals jeugd, onderwijs, toerisme, welzijn, economie, milieu. d. De motorfunctie die de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie vervult en speelt in lokale en bovenlokale netwerken, samenwerkingsverbanden en projecten.

51


4. De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie stelt de kennis en expertise op een actieve en receptieve manier ter beschikking van de cultureel-erfgoedgemeenschap. Dit wordt beoordeeld aan de hand van: a. Voldoende kennis en expertise in verhouding tot de collectie cultureel erfgoed bezitten om de basisfuncties kwaliteitsvol uit te dragen. b. De wijze waarop de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie zijn kennis, expertise en middelen op het vlak van uitoefening van 1 of meerdere basisfuncties ter beschikking stelt van de cultureel-erfgoedgemeenschap, zowel thematisch als methodisch. De Projectvereniging Cultuurdijk baseert de beoordeling van een aanvraag voor indeling op lokaal niveau op deze voorwaarden. Ze neemt deze voorwaarden eveneens op in het - door de Raad van Bestuur goedgekeurde reglement. Procedure en timing voor de lokale indeling van collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met een kwaliteitslabel onder het bevoegd gezag van een gemeente of de Projectvereniging Cultuurdijk als intergemeentelijk samenwerkingsverband TIMING

ACTIE De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie bereidt het dossier voor het behalen van het kwaliteitslabel voor. Hiervoor kan ze rekenen op de ondersteuning van diverse organisaties.

Ten laatste op

De collectiebeherende erfgoedorganisatie dient haar aanvraag

15 januari jaar x-1

in bij de Vlaamse Overheid.

Voor de zomer van jaar x-1

De minister van Cultuur kent het kwaliteitslabel toe aan de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie.

Ten laatste op

De Projectvereniging Cultuurdijk sluit als intergemeentelijk

1 december jaar x-1

samenwerkingsverband een convenant af met de erkende cultureel-erfgoedorganisatie. Binnen

het

budget

dat

de

projectvereniging

in

de

meerjarenbegroting heeft vooropgesteld, wordt een bedrag toegekend aan de erkende cultureel-erfgoedorganisatie. De Projectvereniging Cultuurdijk neemt het toegekende bedrag ook op in haar jaaractieplan van jaar x. Vanaf 01 januari jaar x

De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie is lokaal ingedeeld en krijgt (financiële) ondersteuning.

* Voor de verdere jaarlijkse timing en (rapporterings)procedure na de indeling, zie hoger bij de timing en (rapporterings)procedure voor de Stedelijke Musea van Dendermonde.

52


Procedure en timing voor de lokale indeling van privaatrechterlijke collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties met een kwaliteitslabel TIMING

ACTIE De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie bereidt het dossier voor het behalen van het kwaliteitslabel voor. Hiervoor kan ze rekenen op de ondersteuning van diverse organisaties.

Ten laatste op

De collectiebeherende erfgoedorganisatie dient haar aanvraag

15 januari jaar x-1

in bij de Vlaamse Overheid.

Voor de zomer van jaar x-1

De minister van Cultuur kent het kwaliteitslabel toe aan de collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie.

Tijdens de zomer van jaar x-1

De Projectvereniging Cultuurdijk werkt als intergemeentelijk samenwerkingsverband

een

reglement

uit

dat

wordt

goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Ten laatste

De erkende collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie

op 1 oktober jaar x-1

vraagt de lokale indeling aan bij de Projectvereniging Cultuurdijk.

Ten laatste op

De Projectvereniging Cultuurdijk sluit als intergemeentelijk

1 december jaar x-1

samenwerkingsverband een convenant af met de erkende cultureel-erfgoedorganisatie. Binnen

het

budget

dat

de

projectvereniging

in

de

meerjarenbegroting heeft vooropgesteld, wordt een bedrag toegekend aan de erkende cultureel-erfgoedorganisatie. De Projectvereniging Cultuurdijk neemt het toegekende bedrag ook op in haar jaaractieplan van jaar x. Vanaf 1 januari jaar x

De collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie is lokaal ingedeeld en krijgt (financiële) ondersteuning.

* Voor de verdere jaarlijkse timing en (rapporterings)procedure na de indeling, zie hoger bij de timing en (rapporterings)procedure voor de Stedelijke Musea van Dendermonde.

5.2. Financiële ondersteuning van periodiek wetenschappelijke erfgoedpublicaties (subsidie heemkundige tijdschriften) De middelen die in de huidige cultureel-erfgoedconvenanten, door een overgangsmaatregel in het Cultureelerfgoeddecreet van 2008, toegekend zijn aan lokale publicaties, worden in een volgende beleidsperiode niet meer meegenomen. Tot en met 2014 dient de Projectvereniging Cultuurdijk volgens deze overgangsmaatregel € 945 door te storten voor het jaarboek Heem- en Oudheidkundige Kring van Zele en € 1899 voor de Gedenkschriften van het Land van Dendermonde. De Projectvereniging Cultuurdijk vindt het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar het erfgoed binnen haar werkingsgebied essentieel om een breder draagvlak voor dit erfgoed te creëren, zie SD.1.Het immaterieel cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde is beter bekend en verbindt mensen en OD.1.3. Het onderzoek naar immaterieel cultureel erfgoed is gestimuleerd en de resultaten ervan zijn actief verspreid in het Land van 53


Dendermonde. De ruim 15 heem- en geschiedkundige kringen in het Land van Dendermonde hebben een rijke onderzoekstraditie. Bijna allemaal publiceren ze het resultaat hiervan in hun periodieke publicatie. De Projectvereniging Cultuurdijk acht het wenselijk om vanaf 2015 iedere heemkundige periodieke publicatie te waarderen. Heem- en geschiedkundige kringen behoren tot de essentiële partners voor de erfgoedwerking binnen het Land van Dendermonde. Doorheen de jaren evolueerden ook andere periodieke tijdschriften tot kwalitatieve uitgaven. Hierdoor is de - historisch gegroeide - subsidiëring van 2 periodieke uitgaven niet langer te verantwoorden. De projectvereniging kiest er daarom voor om op basis van een aantal voorwaarden jaarlijks een financiële ondersteuning aan te bieden aan heemkringen. De heemkringen moeten deze financiële ondersteuning aantoonbaar investeren in hun periodieke publicatie. Deze ondersteuning is complementair aan de werkingssubsidies die heemkringen aangesloten bij Heemkunde Oost-Vlaanderen ontvangen op basis van een puntensysteem en waarbij een periodieke publicatie een punt is dat extra gehonoreerd wordt. Geschiedkundige kringen aangesloten bij het Oost-Vlaams Verbond van Kringen voor Geschiedenis ontvangen eveneens werkingsmiddelen vanuit deze instantie. De ondersteuning door de voornoemde organisaties gaat dus uit naar de gehele werking, terwijl de ondersteuning vanuit de Projectvereniging Cultuurdijk enkel voor de periodieke publicaties geldt. 5.3. Financiële en inhoudelijke ondersteuning van trajecten voor niet-erkende collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties met een werking met lokale relevantie en zonder kwaliteitslabel (trajectsubsidies) Voor maximaal 2 collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties (erfgoedbeheer als kerntaak) die het lokaal bestuur niet als bevoegd gezag hebben en die evenmin beschikken over een kwaliteitslabel, voorziet de Projectvereniging Cultuurdijk jaarlijks een trajectsubsidie om de kwaliteit van de publiekswerking te verbeteren. Het is de bedoeling dat er binnen iedere gemeente minstens eenmalig zo’n traject doorlopen wordt gedurende de beleidsperiode 2015-2020. Uit de SWOT-analyse blijkt dat erfgoedverenigingen dikwijls financiële middelen en expertise te kort komen om hun publiekswerking beter uit te bouwen. Er is vaak geen ruimte voor verjonging en vernieuwing waardoor een moderne blik op de publiekswerking ontbreekt. Via deze trajectsubsidie probeert de Projectvereniging Cultuurdijk jaarlijks niet alleen financieel een duwtje in de rug te geven aan maximaal 2 collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties, ook inhoudelijk is ze hierbij nauw betrokken door het traject actief mee op te volgen. Afhankelijk van wat het traject inhoudt, zal het personeelslid van de projectvereniging dat over de juiste expertise beschikt het traject onder de hoede nemen. Zo heeft de Projectvereniging Cultuurdijk voldoende zicht op wat er met de subsidie gebeurt en staat dit voor een kwaliteitsgarantie. 5.4. Financiële ondersteuning van erfgoedprojecten (projectsubsidies) Instellingen die de gemeente als niet bestuurlijk gezag hebben, kunnen een beroep doen op projectsubsidies. Deze instellingen hoeven erfgoed niet als kerntaak te hebben, maar het project moet wel cultureel erfgoed als onderwerp hebben. Het is de bedoeling dat een zo’n breed mogelijke waaier aan aanvragers en doelgroepen met het erfgoedproject bereikt worden. Het gaat vaak om lokale en kleinschalige projecten die buiten de reglementen van gemeentelijke ondersteuning vallen. 54


De projectsubsidies zijn een optimalisering, aanpassing en samenvoeging van de projectsubsidies en de subsidies voor eenmalige publicaties die in de beleidsperiode 2012-2014 aangevraagd konden worden. De subsidies voor eenmalige publicaties bleken aan te strenge voorwaarden onderworpen, dus in praktijk dienden de meeste organisaties ook voor publicaties een projectsubsidieaanvraag in. In vergelijking met het reglement van de vorige beleidsperiode ligt de inhoudelijke focus nog meer op cultureel-erfgoedprojecten (dus projecten ter ondersteuning van de erfgoedwerking worden uitgesloten) die buiten de gewone werking van de aanvrager vallen. 5.5. Financiële ondersteuning van thematische erfgoedprojecten die aansluiten bij de doelstellingen van de Projectvereniging Cultuurdijk (impulssubsidie) Tijdens de beleidsperiode 2015-2020 zet de Projectvereniging Cultuurdijk samen met haar erfgoedveld in op specifieke thema’s. Erfgoedorganisaties, verenigingen of individuen die rond deze thema’s zelf een erfgoedproject willen uitwerken, kunnen hiervoor een impulssubsidie aanvragen. Deze subsidie maakt een onderdeel uit van de projectsubsidies. De thema’s die voor de impulssubsidie in aanmerking komen zijn: 1. Volksfeesten en -tradities 2. Dialecten, volksliedjes en - verhalen 3. Ambachten en nijverheden langs het water 4. Eerste Wereldoorlog 5. Immaterieel erfgoed 5.6. Financiële ondersteuning van intekening op groepsaanbod verpakkings- en conserveringsmateriaal Provincie Oost-Vlaanderen (subsidies collectiebeheer) Jaarlijks lanceert de Provincie Oost-Vlaanderen een groepsaanbod. Organisaties die een collectie beheren kunnen tegen een voordelige prijs verpakkings- en conserveringsmateriaal aankopen. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft collectiebeheer als een van haar strategische doelstellingen opgenomen, zie SD.2. Minstens de helft van lokale collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties hebben een eigen collectieplan en visie op collectiebeheer geformuleerd in afstemming met elkaar, de cultureel-erfgoedcel en de Provincie Oost-Vlaanderen. Om haar stakeholders te stimuleren hun collecties op een goede manier te bewaren, springt ze financieel bij en betaalt ze een deel van de aankoopsom van het verpakkings- en conserveringsmateriaal terug. 5.7. Logistieke ondersteuning De Projectvereniging Cultuurdijk beschikt over een uitleendienst. Particulieren en organisaties kunnen er voor hun cultureel-erfgoedproject terecht voor de ontlening van: - 1 draagbare computer - 1 mobiele scanner - 1 fototoestel - 10 opnametoestellen ▪ Deze opnametoestellen zijn niet alleen in het kantoor van de cultureel-erfgoedcel te ontlenen. Omdat haar werkingsgebied geografisch ruim verspreid is en om de drempel voor ontlening te verlagen, zijn bij de diensten Cultuur van Hamme, Laarne en Wichelen ook toestellen te ontlenen. - 9 aluminiumframes voor een spandoek 55


▪ In iedere gemeente kan een erfgoedorganisatie een aluminiumframe ontlenen waarin een spandoek gespannen kan worden ter promotie van een cultureel-erfgoedactiviteit. Er is in de beleidsperiode 2015-2020 budget voorzien om de uitleendienst verder uit te bouwen of te vernieuwen. 5.8. Promotionele ondersteuning De Projectvereniging Cultuurdijk beschikt over een website en een digitale nieuwsbrief. Het contract voor de gemeenschappelijke website van de cultureel-erfgoedcellen loopt af op 31 december 2014. In onderling overleg is reeds een traject opgestart om een nieuwe website te ontwikkelen (die waar mogelijk gemeenschappelijk is voor de erfgoedcellen die daar opnieuw voor kiezen). De Projectvereniging Cultuurdijk wil meegaan in een gemeenschappelijk verhaal, maar wil zeker in haar nieuwsbrief voldoende ruimte blijven voorzien om cultuureelerfgoedactiviteiten van de actoren binnen haar werkingsgebied te promoten. Ook de koppeling met de UITdatabank blijft belangrijk. De facebookpagina van de cultureel-erfgoedcel wordt verder onderhouden. De erfgoedbank van de Projectvereniging Cultuurdijk heeft eveneens een promotionele waarde. Stakeholders kunnen de erfgoedbank gebruiken om hun cultureel erfgoed aan een ruim publiek voor te stellen. Bij bijzondere gelegenheden kan het betrokken cultureel erfgoed extra in de kijker gezet worden. Na afloop van een activiteit (zoals een tentoonstelling) bestaat de mogelijkheid een neerslag ervan op de erfgoedbank te plaatsen als blijvend resultaat. De erfgoedbank is constant in ontwikkeling: ze is een blikvanger voor het cultureel erfgoed in de regio dat mensen in eerste instantie zo van thuis uit kunnen ontdekken, maar ze moet ook aanzetten om het cultureel erfgoed ter plekke te gaan ontdekken. Tot en met 2017 geeft de projectvereniging jaarlijks een intergemeentelijke Erfgoeddagbrochure uit (op 3000 exemplaren). Deze brochure bundelt voor Erfgoeddag de activiteiten binnen 9 gemeenten van het Land van Dendermonde. Vanaf 2018 wordt bekeken in het kader van duurzaamheid (zie SD.5. De Projectvereniging Cultuurdijk

heeft

haar

eigen

werking

geoptimaliseerd

met

aandacht

voor

duurzaamheid)

hoe

de

erfgoeddagactiviteiten in het Land van Dendermonde op een meer milieuvriendelijke manier gecommuniceerd kunnen worden. Daarnaast zorgt de Projectvereniging Cultuurdijk nog tot en met 2018 voor de semesteriële uitgave van de oorlogskrant waarin ook een kalender met de activiteiten rond de herdenking van de Eerste Wereldoorlog staat. 5.9. Inhoudelijke ondersteuning Voor inhoudelijke ondersteuning kunnen de lokale erfgoedactoren ook steeds een beroep doen op de Projectvereniging Cultuurdijk. Als het personeel van de cultureel-erfgoedcel zelf geen antwoord kan bieden, verwijst ze door naar bevoegde instanties, experts, … Het gaat dan bijvoorbeeld om het organiseren van vormingen, maar de projectvereniging is ook een aanspreekpunt als erfgoedloket onder meer voor het verlenen van expertise of met een doorgeeffunctie. Ze beheert een vacaturebank voor vrijwilligers. Voor iedere gemeente in het Land van Dendermonde ontwikkelt de Projectvereniging Cultuurdijk een educatiepakket. Naast inhoudelijke medewerking voorziet ze hiervoor ook jaarlijks een budget. Per jaar wordt er een pakket uitgewerkt. Voor Dendermonde (Begijnhof), Laarne (Sint-Machariusprocessie), Zele en Hamme (50 56


jaar Turkse migratie) is reeds een educatiepakket uitgewerkt in de beleidsperiode 2012-2014. De andere gemeenten komen in de beleidsperiode 2015-2020 aan bod.

* Overzicht van het ondersteuningsbeleid voor het cultureel-erfgoedveld van de Projectvereniging Cultuurdijk

57


Inspanningen op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijke en culturele diversiteit 8 Welke inspanningen doet het intergemeentelijk samenwerkingsverband in zijn cultureel-erfgoedbeleid op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijke en culturele diversiteit? Uw antwoord mag maximaal anderhalve pagina omvatten. U mag het antwoord ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

De projectvereniging ziet duurzaamheid in eerste instantie als digitale duurzaamheid. Dit komt terug in de 2 doelstellingen rond immaterieel en roerend erfgoed, zie SD.1. Het immaterieel cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde is beter bekend en verbindt mensen en SD.2. Minstens de helft van lokale collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties hebben een eigen collectieplan en visie op collectiebeheer geformuleerd in afstemming met elkaar, de cultureel-erfgoedcel en de Provincie Oost-Vlaanderen. Daarbij richt de projectvereniging haar pijlen de komende beleidsperiode vooral op particulier cultureel erfgoed en op het cultureel erfgoed van verenigingen die erfgoedbeheer niet als hun kerntaak hebben. Het digitaliseren impliceert niet alleen een inhoudelijke keuze, maar ook een keuze op het vlak van personeel. De projectvereniging heeft een projectmedewerker digitalisering en digitale communicatie in dienst voor de hele beleidsperiode 2015-2020. Deze projectmedewerker ziet toe op de digitale ontsluiting van cultureel erfgoed via internationale standaarden. Bij digitalisering bestaat het gevaar dat de ontsluiting oppervlakkig gebeurt of dat er geen aandacht meer is voor het originele stuk. Digitalisering is een hulpmiddel ter ontsluiting en ontlasting van het kwetsbare origineel, maar kan nooit het origineel vervangen. Duurzaamheid betekent voor de projectvereniging dan ook voldoende inzetten op het behoud en beheer van waardevolle stukken en collecties. Dit doet ze door bijvoorbeeld financiële ondersteuning te bieden bij de intekening van haar stakeholders op het groepsaanbod van conserverings- en verpakkingsmaterieel van de Provincie Oost-Vlaanderen. Met het oog op de depotproblematiek is het uitwerken van een intergemeentelijke visie voor collectiebeheer essentieel, zie SD.2. Minstens de helft van lokale collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties hebben een eigen collectieplan en visie op collectiebeheer geformuleerd in afstemming met elkaar, de cultureel-erfgoedcel en de Provincie Oost-Vlaanderen. De visie binnen het Land van Dendermonde waarbij de focus ligt op de uniciteit van de collecties, zorgt ervoor dat er prioriteiten gesteld kunnen worden voor het behoud en beheer. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft oog voor sociale duurzaamheid. Cultureel erfgoed bestaat niet op zich, maar wel door de wisselwerking tussen jong en oud, de lokale bevolking en inwijkelingen. Die wisselwerking poogt de projectvereniging samen met erfgoedgemeenschappen tot stand te brengen door projectwerking, maar ook bij de uitbouw van een vrijwilligersbeleid. Vrijwilligers moeten zich thuis voelen binnen de erfgoedorganisatie waar ze aan de slag gaan. Het vrijwilligerswerk biedt zowel voor de organisatie als voor de vrijwilliger een meerwaarde. Enkel op die manier wordt een duurzame relatie opgebouwd en kan het tijdelijke engagement misschien toch evolueren naar een meer langdurige of meer sporadische inzet. De wederzijdse waardering voor elkaars bijdrage maakt het bewaren en doorgeven van cultureel erfgoed zo veel rijker. Daarom beschouwt de projectvereniging diversiteit als een meerwaarde en wil ze dit ook uitspelen in haar cultureel-erfgoedwerking. Verkleuring is een belangrijke maatschappelijke trend waarop de projectvereniging wil inspelen wat zich vertaalt in haar doelstellingen, zie SD.1. Het immaterieel cultureel erfgoed in het Land van Dendermonde is beter bekend en verbindt mensen en meerbepaald OD.1.1. Gemeenschappen hebben hun expertise 58


rond immaterieel cultureel erfgoed doorgegeven via 3 experimentele projecten, ook aan moeilijk te bereiken doelgroepen zoals nieuwe generaties en mensen van andere origine. Kruisbestuivingen tussen het lokale immateriële erfgoed en het immateriële erfgoed uit een andere cultuur verbreden het draagvlak. Het succes hiervoor zit in het aangaan van strategische partnerschappen binnen het Land van Dendermonde. Hiermee sluit de projectvereniging aan bij de doelstellingen van de gemeenten binnen haar werkingsgebied. Maar ook vergrijzing biedt op het vlak van diversiteit een uitdaging. Steeds meer verenigingen kampen met een ouder wordend ledenbestand. De projectvereniging heeft hiervoor aandacht bij de uitbouw van haar vrijwilligerswerking, zie SD.3. Meer vrijwilligers zetten zich op een deskundige manier in voor cultureel erfgoed. Met de vergrijzing dreigt veel expertise verloren te gaan. Door het jarenlange engagement van haar vrijwilligers zijn erfgoedverenigingen vaak bastions waar nieuwe leden, die vaak een ander soort expertise bezitten, niet binnen geraken. De projectvereniging engageert zich die uitwisseling van expertise te stimuleren. Wat betreft de eigen werking probeert de Projectvereniging Cultuurdijk aandacht te hebben voor een duurzame werkomgeving, zie SD.5. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft haar eigen werking geoptimaliseerd met aandacht voor duurzaamheid. Niet alleen door flexibele werkuren, maar ook door het takenpakket van de werknemers zo goed mogelijk af te stemmen op zijn/haar competenties en door mogelijkheden te bieden om zich professioneel verder te ontwikkelen, creëert ze een werkplaats waar werknemers zich goed voelen in hun job. Zelf vindt de projectvereniging het essentieel dat ze investeert in goede relaties met haar erfgoedactoren. Zicht- en aanspreekbaar zijn, regelmatig ter plaatse gaan en snel inspelen op de noden en wensen helpen om een duurzaam erfgoednetwerk uit te bouwen. Door kleine aanpassingen proberen de werknemers van de projectvereniging bewust om te gaan met hun ecologische voetafdruk bijvoorbeeld door haar papierberg te verkleinen, gebruik te maken van het openbaar vervoer en als dat niet lukt te carpoolen. Het papier dat de projectvereniging gebruikt is gerecycleerd. Er is een ‘ecoverantwoordelijke’ aangeduid die het milieubewustzijn van de collega’s en organisatie stimuleert. Voor haar nieuwsbrief kiest de cultureel-erfgoedcel als onderdeel van de Projectvereniging Cultuurdijk er bewust voor om die enkel digitaal te verspreiden. Een nieuwsbrief heeft een zeer tijdelijk karakter. Ook voor andere promotiemiddelen wordt telkens bekeken of drukwerk (nog) wenselijk is. Zie ook vraag 6

59


Zakelijk beheer en organisatie 9 Geef een beschrijving van het zakelijke beheer van het intergemeentelijk samenwerkingsverband. In de beschrijving moeten minstens de volgende vragen beantwoord worden: - Hoe wordt de uitvoering van het cultureel-erfgoedconvenant opgevolgd en geëvalueerd? - Hoe wordt de uitvoering van het cultureel-erfgoedconvenant inhoudelijk aangestuurd? - Welke controlemechanismen (functiescheiding, audit, neergeschreven procedures, voortgangscontrole op de budgetten enzovoort) past het intergemeentelijk samenwerkingsverband toe? - Heeft het intergemeentelijk samenwerkingsverband nog andere opdrachten of werkingen naast de uitvoering van het lokale cultureel-erfgoedbeleid? Zo ja, hoe wordt in de boekhouding een duidelijk onderscheid gemaakt tussen die verschillende opdrachten en werkingen? - Heeft het intergemeentelijk samenwerkingsverband een vrijwilligerswerking voor de uitvoering van het cultureel-erfgoedconvenant? Zo ja, welk vrijwilligersbeleid wordt gehanteerd? U mag het antwoord ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

1. Sturing, opvolging en evaluatie cultureel-erfgoedconvenant Zie ook vraag 10 1.1. Evaluatie cultureel-erfgoedconvenant De Projectvereniging Cultuurdijk houdt jaarlijks een intern evaluatiemoment van de werking van de cultureelerfgoedcel. Deze interne evaluatie omvat twee luiken: 1. Het personeel evalueert onderling de interne werking van het voorbije jaar. Dit leidt tot een aantal verbeterpunten en afspraken. 2. Tijdens een jaarlijks moment evalueren een cultuurambtenaar en vrijwilliger uit iedere gemeente de werking van het voorbije jaar. Er wordt bekeken wat er is gerealiseerd en waar eventueel opnieuw op gefocust moet worden. De Raad van Bestuur volgt op en evalueert de projectvereniging als bestuursorgaan. De Stuurgroep Erfgoed volgt de projectvereniging voor het luik cultureel erfgoed op ambtelijk niveau op. 1.2. Interne procedures en werkprocessen Het personeel in dienst van de projectvereniging wordt bijna volledig ingezet voor de cultureel-erfgoedwerking. Tot en met april 2015 werkt de daaruit voorvloeiende cultureel-erfgoedcel niet volgens het vaste personeelskader. De taakverdeling die in dit kader is opgemaakt, houdt hiermee rekening. Pas vanaf mei 2015 zal de personeelsformatie aan haar vaste bezetting zitten en zullen ook het takenpakket en de bijhorende werkprocessen voor iedereen in de plooi vallen. De Projectvereniging Cultuurdijk wil haar interne werking in de beleidsperiode 2015-2020 optimaliseren, zie SD.5. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft haar eigen werking geoptimaliseerd met aandacht voor duurzaamheid. De interne procedures en werkprocessen verbonden aan de taken zullen in een logboekje uitgeschreven worden. Dit logboekje is een neerslag van de algemene werking van de cultureel-erfgoedcel binnen de Projectvereniging Cultuurdijk. 1.3. Controlemechanismen De boekhouding wordt uitbesteed aan een accountant die per kwartaal de facturen invoert. Er wordt dan een 60


tussentijdse rekening opgemaakt. De jaarrekening wordt gereviseerd door een extern accountant (andere dan de eigen accountant). Er is een beperking op de betalingsbevoegdheden.

2. Andere opdrachten Projectvereniging Cultuurdijk Naast het cultureel-erfgoedbeleid heeft de Projectvereniging Cultuurdijk ook nog een luik cultuurcommunicatie en afstemming cultuuraanbod. De projectvereniging luik cultureel-erfgoedbeleid betaalt de volledige personeelskost (0,6 VTE) van de administratieve medewerker terwijl die slechts 0,5 VTE voor het cultureel-erfgoedbeleid werkt. De overige 0,1 VTE werkt de administratieve medewerker voor het luik communicatie binnen de projectvereniging. Per kwartaal stort de Projectvereniging Cultuurdijk haar aandeel voor de administratieve medewerker terug (0,1 VTE) op de rekening voor de cultureel-erfgoedwerking. Voor communicatie en cultureel-erfgoedbeleid beschikt de projectvereniging immers over 2 strikt gescheiden rekeningen. Zie ook vraag 10

3. Vrijwilligersbeleid De erfgoedwerking in het Land van Dendermonde draait grotendeels op vrijwilligers. Hun inzet om cultureel erfgoed te verzamelen, beheren, onderzoeken en ontsluiten is van onschatbare waarde. Vrijwilligers beschikken na jaren vaak over een zeer specifieke kennis vooral op inhoudelijk vlak. Binnen andere domeinen zijn ze dan weer minder onderlegd. Vrijwilligers opereren vaak van op ‘hun eiland’, op hun eigen manier en volgens hun eigen standaarden. De projectvereniging wil de vrijwilligerswerking binnen het Land van Dendermonde standaardiseren en professionaliseren. Daarbij is de uitwisseling van expertise essentieel, iets wat nu nog onvoldoende gebeurt. Vrijwilligers en de erfgoedorganisaties waarin ze actief zijn, kampen vaak met dezelfde problemen. Zo is de ‘klassieke’ vrijwilliger die zich voor langere tijd engageert, steeds minder te vinden. Tegelijk wil een nieuwe groep van mensen - zoals studenten die ervaring willen opdoen of jong gepensioneerden die hun weinige vrije tijd toch nog willen besteden en niet meteen aan de erfgoedsector denken - zich wel voor korte tijd of voor een specifiek project inzetten. Deze nieuwe doelgroep vindt niet steeds de weg naar erfgoedorganisaties en tegelijk weten erfgoedorganisaties niet voldoende hoe ze nieuwe vrijwilligers moeten aanspreken en vinden. Ook kansengroepen bieden een potentieel aan vrijwilligers, maar worden vooralsnog te weinig aangesproken. Omdat ze een kwalitatief vrijwilligersbeleid voor het Land van Dendermonde beschouwt als een essentiële steunpilaar voor haar cultureel-erfgoedwerking, heeft de Projectvereniging Cultuurdijk dit als een van haar strategische doelstellingen vooropgesteld, zie SD.3. Meer vrijwilligers zetten zich op een deskundige manier in voor cultureel erfgoed. De Projectvereniging Cultuurdijk fungeert hierbij vooral als aanspreek- en ondersteuningspunt.

61


10 Geef een beschrijving van de wijze waarop de cultureel-erfgoedcel georganiseerd wordt en de aansturing ervan. In de beschrijving moeten minstens de volgende vragen beantwoord worden: - Hoe wordt/is de cultureel-erfgoedcel ingebed binnen de structuur van het intergemeentelijk samenwerkingsverband? - Hoe wordt de werking van de cultureel-erfgoedcel opgevolgd en geëvalueerd? - Is er een adviesorgaan dat de cultureel-erfgoedcel adviseert/aanstuurt? - Is er een delegatie van beslissingsbevoegdheid naar de cultureel-erfgoedcel? - Welke personeelsbeleidsinstrumenten gebruikt het intergemeentelijk samenwerkingsverband? - Hoe wordt het personeel aangeworven? - Welke verloning is er? - Hoe wordt het personeel geëvalueerd? Geef een overzicht van de huidige personeelssituatie. U mag de beschrijving ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

1. Structuur van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Projectvereniging Cultuurdijk 1.1. Tweeledige structuur

* Organigram van de Projectvereniging Cultuurdijk met de 2 luiken van haar werking

De Projectvereniging Cultuurdijk omvat een tweeledige structuur. Enerzijds zijn er de 5 gemeenten met een gemeenschaps- op cultuurcentrum die aangesloten zijn voor het luik cultuurcommunicatie (uitgave van het cultuurmagazine Zone C) en afstemming cultuuraanbod. Het gaat om Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren. Zij dragen hiervoor € 0,20/inwoner bij.

62


Anderzijds zijn er de 9 gemeenten die samen een cultureel-erfgoedconvenant afsloten met de Vlaamse Overheid. Hun inbreng bedraagt € 0,20/inwoner. 1.2. Beslissingsbevoegdheden 1.2.1. Raad van Bestuur De Projectvereniging Cultuurdijk heeft een Raad van Bestuur waarin de werking van de cultureelerfgoedcel opgevolgd en geëvalueerd wordt. In deze Raad van Bestuur zetelen: - Voor de gemeenten aangesloten voor communicatie en erfgoed: de schepen van Cultuur (beslissende stem), een gemeenteraadslid uit de meerderheid (beslissende stem) en een gemeenteraadslid uit de oppositie (raadgevende stem) - Voor de gemeenten enkel aangesloten bij communicatie: de schepen van Cultuur De vergadering is pas rechtsgeldig indien een meerderheid van de leden aanwezig is (of met volmacht). Bij de tweede oproeping voor dezelfde vergaderagenda is de meerderheid niet meer vereist. De erfgoedcoördinatoren koppelen tijdens iedere vergadering terug over hun lopende projecten en algemene werking. De Raad van Bestuur beslist over het beleid (financieel, personeel) en de goedkeuring van de subsidies (op basis van de reglementen van de Erfgoedcel Land van Dendermonde). De verslaggeving gebeurt door de administratief medewerker van de cultureel-erfgoedcel die ook 0,1 VTE werkzaam is voor de Projectvereniging Cultuurdijk (deel communicatie). 1.2.2. Dagelijks Bestuur Omdat de Raad van Bestuur maximaal 4 keer per jaar samenkomt en sommige dossiers een snellere opvolging wensen, is er een tussenniveau gecreëerd: het Dagelijks Bestuur. Hierin zetelen: - De voorzitter van de Projectvereniging Cultuurdijk - De ondervoorzitter van de Projectvereniging Cultuurdijk - De penningmeester van de Projectvereniging Cultuurdijk - De schepen van Cultuur van een van de gemeenten die enkel voor erfgoed zijn aangesloten (rotatiesysteem) - De erfgoedcoördinatoren De beslissingen van het Dagelijks Bestuur worden op de eerstkomende Raad van Bestuur pro forma bekrachtigd. De Raad van Bestuur en het Dagelijks Bestuur zullen met dezelfde (bestuurlijke) samenstelling verder werken in de beleidsperiode 2015-2020. Voor de cultureel-erfgoedcel sluit minimaal de algemeen erfgoedcoördinator aan bij de Raad van Bestuur en het Dagelijks Bestuur. 1.2.3. Delegatie beslissingsbevoegdheid Financieel De cultureel-erfgoedcel heeft een financiële beslissingsbevoegdheid voor aanbestedingen tot €2500. Voor aanbestedingen boven de € 2500 dient de erfgoedcel 3 offertes op te vragen. De Raad van Bestuur wijst de aanbesteding toe. In de praktijk vraagt de cultureel-erfgoedcel ook voor bedragen onder 63


de € 2500 meerdere offertes op die ze dan eveneens voorlegt aan de Raad van Bestuur. De algemeen erfgoedcoördinator en de erfgoedconsulent zijn beiden gemachtigd om betalingen te doen. Een erfgoedconsulent heeft een betalingsbevoegdheid tot € 2500, de algemeen erfgoedcoördinator heeft een betalingsbevoegdheid tot € 7500. Voor bedragen tot €10 000 dient de voorzitter of de penningmeester van de Projectvereniging Cultuurdijk de betaling te doen. Voor een bedrag boven de € 10 000 dienen ze gezamenlijk de betaling te tekenen. Inhoudelijk De inhoudelijke aansturing gebeurt door de Stuurgroep Erfgoed. Dit is een ambtelijk orgaan dat maandelijks samenkomt om de krijtlijnen mee uit te zetten. De Stuurgroep Erfgoed formuleert ook het advies aan het Dagelijks Bestuur/de Raad van Bestuur over de subsidieaanvragen. De keuze voor een louter ambtelijk orgaan is een gevolg van een natuurlijke evolutie. Binnen het Land van Dendermonde bleek vrijwilligers betrekken via een structureel maandelijks overlegmoment overdag niet mogelijk. Omdat het betrekken van vrijwilligers essentieel is voor een gedragen cultureel-erfgoedbeleid, richt de projectvereniging, naast ad hoc samenwerkingen, 2 overlegstructuren op: 1. Jaarlijks vrijwilligersmoment 2. Mailinglijst met experts die op regelmatige basis aangesproken kunnen worden voor advies. Het structureel betrekken van vrijwilligers is opgenomen onder de strategische doelstelling, zie SD.3. Meer vrijwilligers zetten zich op een deskundige manier in voor cultureel erfgoed.

2. Personeel Erfgoedcel Land van Dendermonde 2015-2020 2.1. Personeelsbestand Algemeen coördinator (A-niveau): 1 VTE - In dienst sinds 1 juli 2012 als erfgoedcoördinator - Vanaf 1 april 2014 algemeen erfgoedcoördinator Erfgoedconsulent (A-niveau): 0,6 VTE/1VTE - In dienst sinds 1 juni 2012 als erfgoedcoördinator 1 VTE. - Vanaf 1 april 2014 tot en met 31 december 2014 aanpassing van de functie tot erfgoedconsulent en overschakeling naar 0,8 VTE wegens opnemen 1/5 ouderschapsverlof - Aanpassing contract naar 0,6 VTE vanaf 01/01/2015 - Vanaf 1 september 2014 tot en met 30 april 2015 wordt de 0,8 VTE (tot 31 december 2014)/0,6 VTE (tot 30 april 2015) wegens zwangerschaps- en ouderschapsverlof vervangen door een 1 VTE. Projectmedewerker digitalisering en erfgoedbank (B-niveau): 1 VTE - In dienst sinds 1 oktober 2013 - Geen wijzigingen in functie of VTE

64


Administratieve medewerker (C-niveau): 0,5 VTE - In dienst sinds 1 november 2012 - Geen wijzigingen in functie of VTE - De administratieve medewerker is ook 0,1 VTE (halve dag) werkzaam voor de Projectvereniging Cultuurdijk voor het deel communicatie. Dit is niet meegerekend in de personeelsbezetting van de cultureel-erfgoedcel. Intergemeentelijke archivaris (A-niveau): 1 VTE - In dienst tot en met 31 maart 2015 (aangeworven op 1 april 2014 voor de duur van 1 jaar) Totaal - 4,5 VTE (januari-maart 2015) - 3,5 VTE (april 2015) - 3,1 VTE (mei 2015-einde beleidsperiode) 2.2. Taakverdeling personeel Erfgoedcel Land van Dendermonde Zie eveneens meerjarenbegroting 2015-2020 (tabblad VTE) VTE 2015

VTE 2016

VTE 2017

VTE 2018

VTE 2019

VTE 2020

Dagelijkse werking Inhoudelijke werking

0,510 0,970

0,495 0,950

0,495 0,925

0,495 0,955

0,495 0,825

0,495 0,845

SD.1. SD.2. SD.3. SD.4. SD.5. Ondersteuningsbeleid

0,675 0,385 0,270 0,075 0,060 0,155

0,675 0,410 0,280 0,075 0,060 0,155

0,675 0,470 0,255 0,065 0,060 0,155

0,680 0,460 0,230 0,065 0,060 0,155

0,820 0,420 0,260 0,065 0,060 0,155

0,870 0,345 0,280 0,050 0,060 0,155

TOTAAL

3,100

3,100

3,100

3,100

3,100

3,100

* De bovenstaande tabel is een weergave van de tijdsbesteding van het personeel (in vaste bezetting vanaf 1 mei 2015) van de cultureel-erfgoedcel.

65


* Dit schema geeft de structuur weer van de personeelsbezetting en de taken van de personeelsleden van de cultureel-erfgoed voor de volledige beleidsperiode 2015-2020. 66


2.3. Evaluatie personeel Erfgoedcel Land van Dendermonde - Algemeen coördinator: door de Raad van Bestuur via 2 cultuurambtenaren daartoe aangesteld - Erfgoedconsulent: door de algemeen coördinator en een externe ambtenaar als tweede evaluator - Projectmedewerker: door de algemeen coördinator en de erfgoedconsulent als tweede evaluator - Administratieve medewerker: door de algemeen erfgoedcoördinator en de erfgoedconsulent als tweede evaluator - Intergemeentelijke archivaris: door de algemeen erfgoedcoördinator en een externe ambtenaar als tweede evaluator (1 van de 2 archivarissen uit het werkingsgebied) De algemeen coördinator en erfgoedconsulent zijn opgeleid als evaluator. 2.4. Aanwerving personeel Erfgoedcel Land van Dendermonde Voor de aanwerving van personeel wordt een functieprofiel opgesteld en goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Aan de aanwervingen is steeds een schriftelijke en mondelinge procedure verbonden. De jury bestaat minimaal uit de algemeen coördinator en een ander personeelslid van de cultureel-erfgoedcel en wordt ook steeds uitgebreid met ten minste 1 jurylid uit de gemeenten van het convenant die expertise heeft met betrekking tot de vacature. Na iedere examenprocedure wordt een rangschikking opgemaakt. De rangschikking wordt samen met het verslag goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Pas na goedkeuring wordt de eerst gerangschikte kandidaat verwittigd en kunnen de formaliteiten voor de indiensttreding starten. Voor het juridische aspect kan de cultureel-erfgoedcel steeds een beroep doen op de financiële en personeelsdiensten van de gemeenten binnen haar werkingsgebied. 2.5. Personeelsbeleidsinstrumenten Het intergemeentelijk samenwerkingsverband heeft een rechtspositieregeling die gebaseerd is op deze van de stad Dendermonde. De rechtspositieregeling werd her en der aangepast in functie van de specifieke werking van het intergemeentelijk samenwerkingsverband. Iedere aanpassing wordt goedgekeurd door de Raad van Bestuur. In het kader van het optimaliseren van haar interne werking en een duurzame werkomgeving, werkt de Projectvereniging Cultuurdijk voor haar personeel een competentiemodel en een vormingsplan uit. Werken in de cultureel-erfgoedsector vergt een waaier aan vaardigheden (vakspecifieke, klantgerichte, organisatorische en persoonlijke) en er is vaak een verloop aan personeel. Om het verdwijnen van expertise te verhinderen en om intern taken aan de juiste persoon toe te wijzen is een competentiemodel een onmisbaar instrument. Een competentiemodel is ook een leidraad om een functieprofiel op te maken wanneer er een personeelslid vervangen moet worden. Een vormingsplan biedt een werknemer vooruitzichten om zichzelf te kunnen bijscholen waardoor hij/zij binnen de organisatie kan groeien. Dit sluit aan bij de doelstelling om van de Projectvereniging Cultuurdijk een duurzame werkomgeving te maken, zie SD.5. De Projectvereniging Cultuurdijk heeft haar eigen werking geoptimaliseerd met aandacht voor duurzaamheid. De interne procedures en werkprocessen verbonden aan het takenpakket, worden opgetekend in een logboekje. 67


Zie ook vraag 9

68


Meerjarenbegroting 11 Over welke middelen beschikt het intergemeentelijk samenwerkingsverband en hoe zullen die middelen ingezet worden voor het bereiken van de doelstellingen? De meerjarenbegroting toont welke personele, logistieke en financiële middelen ingezet worden om de doelstellingen te behalen. Let op! Zorg ervoor dat alle verwachte kosten en opbrengsten van het intergemeentelijk samenwerkingsverband voor de uitvoering van het lokale cultureel-erfgoedbeleid in beeld gebracht worden, ook de opbrengsten in natura. De kosten worden zo veel mogelijk per doelstelling berekend. De inbreng van middelen door de deelnemende gemeenten in het lokale cultureel-erfgoedbeleid en andere financieringsbronnen moeten duidelijk af te lezen zijn. De meerjarenbegroting is uiteraard sluitend. U mag de begroting ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

Zie bijgevoegde meerjarenbegroting bij vraag 12

69


12 Geef een toelichting bij de meerjarenbegroting. In de toelichting bij de meerjarenbegroting moeten minstens de volgende twee vragen beantwoord worden: - Wat betekenen de bedragen in de begroting en hoe zijn ze bepaald? - Hoe verhouden de bedragen in de begroting zich tot de te bereiken doelstellingen? U mag de toelichting bij de begroting ook als een aparte bijlage bij uw aanvraag voegen.

1. Algemene leesrichtlijnen De meerjarenbegroting 2015-2020 is opgemaakt in verschillende tabbladen. Kosten of inkomsten met de vermelding P.R. (pro rato) komen ergens anders in het budget voor. P.M. (pro memorie) heeft betrekking op uitgaven

(alsook

de

personeelsinzet)

die

de

gemeenten

samenwerkingsverband op zich nemen. Deze kosten zijn

lokaal

en

binnen

het

intergemeentelijk

onmogelijk volledig te berekenen. De kolom

‘Opmerkingen’ geeft aan hoe ieder bedrag is bepaald en verwijst ook naar de effectieve budgetpost voor uitgaven en inkomsten met de vermelding P.R. Zie bijlage meerjarenbegroting 2015-2020 met toelichting in kolom ‘Opmerkingen’ 1.1. Uitgaven De tabbladen met de vermelding 'UIT_' geven uitgaven weer. Ieder tabblad staat voor een verschillend segment van de werking van de cultureel-erfgoedcel: - De personeelskosten - De vaste kosten - De kosten in verband met de inhoudelijke werking - De kosten met betrekking tot de doelstellingen -De kosten voor het ondersteuningsbeleid Bij de vaste uitgaven wordt uitgegaan van een jaarlijkse indexering van 1%, behalve bij kosten die contractueel zijn bepaald op een vast bedrag en een aantal kosten waar de cultureel-erfgoedcel een vast jaarlijks bedrag als plafond voor vooropstelt (zoals een budget voor de huur van locaties, gelegenheidsgeschenken, …) omdat ze niet direct bijdragen tot een betere cultureel-erfgoedwerking. Voor de inhoudelijke werking en doelstellingen zijn vaste, afgeronde bedragen voorzien die over meerdere jaren gelden. Dit geldt niet voor kosten die contractueel voor een bepaalde periode zijn vastgelegd. Binnen de begroting is ook een tabblad voorzien met een verdeling van de VTE's. Per functie binnen de cultureelerfgoedcel is een takenpakket opgesteld waaraan een verdeling van de VTE’s is verbonden. Deze taakverdeling is opgemaakt voor 3,1 VTE, de vaste personeelsbezetting van de cultureel-erfgoedcel. Er is gekozen om een VTE te berekenen per strategische doelstelling, per onderdeel van de inhoudelijke werking en voor het ondersteuningsbeleid. Personeelskosten per doelstelling werden niet becijferd. Indien er zich een personeelswissel zou voordoen, wijzigen de personeelskosten onvermijdelijk (door bijvoorbeeld het verschil in anciënniteit). Ook als er zich intern, op basis van de competenties van de personeelsleden, verschuivingen in taken zouden voordoen, verandert de personeelskost. Op tabblad 'VTE' is wel een verdeling gemaakt voor het takenpakket per functie binnen de cultureel-erfgoedcel vanaf 1 mei 2015. Het personeelsbestand ondergaat tot het eerste kwart van 2015 immers nog een aantal wijzigingen. Zo loopt de vervanging van het zwanger- en ouderschapsverlof van de erfgoedconsulent af op 30 april 70


2015. Vanaf mei valt de functie van erfgoedconsulent terug van 1 VTE op 0,6 VTE. Er is bij de vervanging rekening gehouden met een langere inwerktijd en het zwaartepunt van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Vanaf 1 mei 2015 blijft het personeelskader ongewijzigd tot het einde van de beleidsperiode qua functies en VTE’S: een algemeen erfgoedcoördinator (1 VTE), een erfgoedconsulent (0,6 VTE), een projectmedewerker digitalisering en digitale communicatie (1 VTE) en een administratieve medewerker (0,5 VTE). Het tabblad 'balans' geeft een overzicht van de uitgaven en VTE's per tabblad en de inkomsten per jaar. Het geeft een overzicht van het evenwicht tussen de geschatte uitgaven en de te verwachten inkomsten. De begroting geeft enkel de bedragen die door de Projectvereniging Cultuurdijk uitgegeven of geïnd worden met betrekking tot de cultureel-erfgoedwerking. De bedragen die de gemeenten lokaal investeren ten behoeve van de cultureel-erfgoedwerking staan niet als bedrag (wegens niet gekend), maar als P.M. genoteerd. Zij zijn immers onmogelijk in te schatten alhoewel ze een belangrijk deel van de ondersteuning uitmaken. In de balans zijn de tijdelijke

personeelsfuncties

(intergemeentelijke

archivaris

en

de

vervanging

voor

zwanger-

en

ouderschapsverlof) wel weergeven. 1.2. Inkomsten Het tabblad met 'IN_' betreft inkomsten afkomstig van: - De werkingssubsidie van de Vlaamse Overheid - De eigen inbreng van de gemeenten in het Land van Dendermonde (€ 0,2/inwoner) - Inkomsten gekoppeld aan de inhoudelijke werking of de doelstellingen De werkingsmiddelen van de Vlaamse Overheid worden besteed aan de inhoudelijke en projectwerking van de cultureel-erfgoedcel. De lokale middelen van de Cultuurdijk (eigen inbreng via € 0,2/inwoner) worden aangewend voor het ondersteuningsbeleid. De Projectvereniging Cultuurdijk houdt rekening met een overdracht afkomstig van de werkingssubsidie van de Vlaamse Overheid (€ 97 136,37) en een overdracht van de inbreng van de 9 gemeenten (€ 693,05) aangezien de cultureel-erfgoedcel pas is opgestart medio 2012. Een deel van de overdracht spendeert de Projectvereniging Cultuurdijk in de beleidsperiode 2015-2020 aan de tijdelijke functie van een intergemeentelijke archivaris. De rest van de overdracht wordt geïnvesteerd in de inhoudelijke werking en doelstellingen voor de volgende beleidsperiode.

71


Gemiddelde uitgaven 2015-2020 van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Projectvereniging Cultuurdijk

* De gemiddelde uitgaven van de Projectvereniging Cultuurdijk

Bovenstaand schijfdiagram geeft een overzicht van de uitgaven die betaald worden met eigen gelden afkomstig van de werkingssubsidie van de Vlaamse Overheid en de € 0,2/inwoner vanuit de Projectvereniging Cultuurdijk. Meer dan de helft van de uitgaven zijn personeelskosten (voor het personeel van de cultureel-erfgoedcel). Het diagram is opgemaakt op basis van de posten waar de kosten als bedrag zijn ingeschreven in de meerjarenbegroting. Bij de gemiddelde personeelsuitgaven zitten niet inbegrepen: - De personele inzet van vrijwilligers (hetzij voor de cultureel-erfgoedcel, hetzij binnen de werking van de cultureel-erfgoedorganisaties) - De personele inzet van de gemeenteambtenaren (hetzij voor de cultureel-erfgoedcel, hetzij voor hun gemeentelijk cultureel-erfgoedveld) De personeelskosten zijn dus niet mee verrekend in uitgaven van de doelstellingen, ondersteuning en inhoudelijke werking (omdat een taakverschuiving of personeelsvervanging ook steeds een wijziging in het budget zou betekenen en de begroting daardoor nodeloos ingewikkeld maakt). Bij de gemiddelde uitgaven voor ondersteuningsbeleid zitten niet inbegrepen: - De ondersteuning die de gemeenten bieden (financieel, promotioneel, inhoudelijk en logistiek) aan hun lokaal erfgoedveld. - De trajectsubsidie van de Projectvereniging Cultuurdijk voor collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties zonder een kwaliteitslabel (en die niet vallen onder het bevoegd gezag van een gemeente of het intergemeentelijk samenwerkingsverband). Het budget voor deze trajectsubsidie zit vervat onder de uitgaven met betrekking tot de doelstellingen. - De educatiepakketten die de cultureel-erfgoedcel voor iedere gemeente binnen haar werkingsgebied ontwikkelt. Het budget hiervoor is voorzien binnen het budget voor de doelstellingen. - De expertise die de cultureel-erfgoedcel aan inhoudelijke ondersteuning biedt. 72


- De erfgoedprijs voor wetenschappelijk onderzoek en de creatief-educatieve erfgoedprijs. Het budget hiervoor is terug te vinden binnen het budget van de doelstellingen. - De promotionele ondersteuning vanuit de Projectvereniging Cultuurdijk (erfgoedbank, website, nieuwsbrief, intergemeentelijke Erfgoeddagbrochure en de oorlogskrant) zit verrekend onder de inhoudelijke werking. - De personeelskosten van de intergemeentelijke archivaris die reeds is aangesteld in 2014 voor de periode van 1 jaar en een ondersteunende functie heeft. De ondersteuning omvat dus een veel groter aandeel dan de 14 % in de bovenstaande tabel. Met alle ondersteuning

die

vanuit

de

Projectvereniging

Cultuurdijk

wordt

voorzien

(dus

exclusief

personeelskosten van de cultureel-erfgoedcel en exclusief wat de gemeenten aan ondersteuning bieden voor hun lokale cultureel-erfgoedverenigingen en de intergemeentelijke archivaris) komt het aandeel op gemiddeld 26,2 %. Bij de vaste kosten zitten niet inbegrepen: - Een aantal kosten die verbonden zijn aan het gebruik van het stadsgebouw: internetlijn, het netwerk van de stad Dendermonde, bepaalde verzekeringen… - Kosten voor vergaderingen (drank en lokaal) wanneer er wordt samengekomen in de gemeentelijke gebouwen in het Land van Dendermonde. Bij de kosten voor de inhoudelijke werking zijn niet inbegrepen: - Een aantal kosten betreffende communicatie vanuit de gemeenten binnen het werkingsgebied. Zij zijn pro memorie (P.M.) opgenomen omdat de kostprijs ervan niet te bepalen valt. - Bepaalde expertise zoals de opvolging van voorbeeldprojecten en het mee uitwerken van educatiepakketten. Beide posten zijn opgenomen bij de doelstellingen. Bij de uitgaven in het kader van de doelstellingen zijn niet inbegrepen: -

De

subsidiëring

van

het

groepsaanbod

Provincie

Oost-Vlaanderen

verpakkings-

en

conserveringsmateriaal waarvoor budget is voorzien bij het ondersteuningsbeleid. - De ondersteuning van collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties met kwaliteitslabel en lokaal ingedeeld waarvan het budget eveneens is opgenomen onder het ondersteuningsbeleid. - De begeleiding van collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisaties die een kwaliteitslabel willen behalen omdat dit deel uitmaakt van de algemene werking (hieraan zijn dus enkel personeelskosten verbonden). - De financiële ondersteuning periodieke heemkundige publicaties die vervat zitten binnen de uitgaven van het ondersteuningsbeleid.

73

jaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 6

Recommend Documents