IVN-krant 8e jaargang, nummer 3,

IVN-krant 8e jaargang, nummer 3,

november2003

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

************************************ Vijftiende Colloquium Neerlandicum ............................... 2 Enquête ‘Jammer dat we de zee niet gezien hebben’..... 2 Resoluties....................................................................... 4 Handelingen .................................................................. 5 Welkom in Indonesië. Nederlands voor toerisme .............. 6 Oproep ‘Bibliografie van Literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland’ (BLTVN) ............................... 18 Onze Taal springlevend ................................................... 19 Zojuist verschenen ............................................................ 21 Tentoonstellingenagenda .................................................. 27 Digitaal.............................................................................. 32 Diversen ............................................................................ 34 Gesignaleerd ..................................................................... 36 Congressen ....................................................................... 41 Berichten van buiten de muren ......................................... 43 Berichten van binnen de muren ........................................ 50 Bericht uit Woubrugge...................................................... 51 Colofon ............................................................................. 52 ************************************

Een gratis abonnement? Zie colofon op p. 52.

ENQUETE VIJFTIENDE COLLOQUIUM NEERLANDICUM ‘Jammer dat we de zee niet gezien hebben’ Van de ongeveer honderdveertig uitgegeven enquêteformulieren zijn er achtenvijftig ingevuld ontvangen. De respons is grofweg in tweeën te verdelen: het commentaar dat betrekking heeft op het afgelopen colloquium en wensen ten aanzien van het volgende colloquium in 2006. Vijftiende Colloquium Neerlandicum In het algemeen is de waardering voor het colloquiumprogramma hoog tot zeer hoog. Boeiende sprekers, interessante lezingen en interessante werkvormen. Natuurlijk scoorde niet iedere sprekers of elk onderwerp even hoog; er zijn enkele sprekers gerapporteerd die zich niet voldoende hadden voorbereid of hun tekst voorlazen (en nog te snel ook). Daar staat onder meer Jan van der Plas tegenover, die met zijn slotlezing over Nederlandstalige popmuziek moeiteloos zijn publiek bereikte (‘wat een interessante, informatieve, spectaculaire, bruisende, feestelijke slotlezing!’) Het bleek soms moeilijk te kiezen tussen de parallel geprogrammeerde onderdelen; naast sommige plenaire lezingen werd echter weer een parallel programma gemist. De Vrije Markt heeft een vaste plaats verworven in het programma. Het gevarieerde aanbod werd geprezen. Over de beschikbare spreektijd is niet iedereen het eens, sommigen misten een pauze. Ondanks een zorgvuldige en uitgebreide testronde met medewerking van de technische dienst en de afdeling automatisering, bleek toegang tot internet niet zonder problemen. Frustrerend voor de sprekers die de dupe waren én voor de organisatie. De worsteling van de organisatie met een overzichtelijke presentatie van de bijdragen in het programmaboekje, werd door minstens één deelnemer herkend. Eén respondent vond dat het colloquium wel een dagje korter mocht duren, maar droeg tegelijkertijd enkele onderwerpen aan die hij gemist had.

2

Het uitstapje naar Stedum en de borgen werd hoog gewaardeerd. Door verschillende respondenten werd om meer culturele avondactiviteiten gevraagd. Gevraagd werd onder meer om toneelvoorstellingen of een optreden vergelijkbaar met dat van Raymond van het Groenewoud ten tijde van het Leuvense colloquium (2000). Een respondent pleitte voor meer uitstapjes en verzuchtte ‘Jammer dat we de zee niet gezien hebben’. De moderne architectuur die de openings- en slotzitting omlijstte, zorgde voor enthousiaste opmerkingen in het enquêteformulier. De deelnemers zijn onder de indruk van het hoofdkantoor van de Gasunie (‘ronleiding bij de Gasunie zou het geheel vervolmaakt hebben’), van het Groninger Museum en van de collectie van het museum. Het eten en de koffie- en theeschenkingen zijn beruchte onderwerpen in een colloquiumenquête. Zoveel smaken, zoveel zinnen. Letterlijk: voor de een was het eten te zout, een ander schrijft dat er nog wel wat zout bij had gemogen. Een deelnemer miste zuivelproducten en fruit, een ander het toetje, een derde vooral zitplaatsen. Een enkeling miste de gezamenlijke diners. Met enkele vegetariërs werd wat gesold, wat veroorzaakt werd door het verschil tussen vegetariërs die wél en die géén vis eten. Een van de respondeten vond de prijs voor het gebodene op openings- én slotdiner veel te hoog. De hotelaccommodatie riep zeer uiteenlopende reacties op, wat goed te verklaren valt uit het verschil tussen het nieuwe nh hotel en het meer centraal gelegen Martinihotel waar de kamers sober ingericht en vooral klein waren. Zestiende Colloquium Neerlandicum De vraag naar wensen voor het volgende colloquium in 2006, leverde een creatieve, inspirerende lawine aan ideeën op. Over de inventarisatie en evaluatie van de examens NVT over een periode van drie jaar, presentatie van intern ontwikkeld cursusmateriaal, de didactiek als wetenschap, (post)koloniale en genderperspectieven, ‘iets’ over cognitieve linguïstiek.

3

Ook over de inrichting van het colloquium lieten de respondenten zich niet onbetuigd. Zo pleitte een respondent voor maximaal twee plenaire lezingen, één bij de opening en één bij het slot, voor de rest workshops en parallel geprogrammeerde onderdelen en voor de avonduren: muziek, toneel, ontvangsten. Samenwerking: er werd gesuggereerd te bevorderen dat er parallel andere congressen worden gehouden waarvoor interesse kan bestaan vanuit de extramurale neerlandistiek (bijvoorbeeld 17e eeuw, Middeleeuwen of taalkunde). Voorts werd een mogelijke combinatie genoemd met het Multtuligenootschap in de vorm van een Multatulidag waarbij onder meer de impact van Max Havelaar in het buitenland aan de orde kan komen. De volledig uitgewerkte enquête beslaat elf dichtbedrukte A4’tjes. Het bestuur is nog lang niet uitgestudeerd op de vele suggesties. Het spreekt vanzelf dat uw suggesties ter tafel komen bij de bespreking van het volgende colloquium en dat uw kritiek ten aanzien van praktische elementen in de organisatie ter harte worden genomen. Over één kwestie kunnen we heel stellig zijn: we zullen het nooit iedereen naar de zin kunnen maken. Het positieve daarvan is dat er nog iets te wensen overblijft voor een volgend colloquium. En wie weet, gaan we ook nog weleens naar de zee!

Resoluties Op vrijdag 29 augustus 2003, werden door de algemene vergadering van de IVN de volgende resoluties aangenomen: Resolutie over de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) Naar aanleiding van het Beleidsplan 2002-2007 van de Nederlandse Taalunie spreekt de ledenvergadering van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek als haar gevoelen uit het ernstig te betreuren, ten eerste dat de Nederlandse Taalunie in de komende beleidsperiode geen grammatica-onderzoek ondersteunt, en, in het bijzonder, ten tweede dat er daardoor geen voortgang komt in het werk aan de ANS.

4

Resolutie over de positie van de extramurale neerlandistiek in Duitsland De ledenvergadering van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, bijeen op 29 augustus 2003 in Groningen, bij gelegenheid van het Vijftiende Colloquium Neerlandicum, dringt er bij de Nederlandse Taalunie op aan in gesprek te gaan met de Duitse regering in Berlijn om een verdergaande erosie te voorkomen van de positie van het Nederlands en de neerlandistiek in Duitsland en vooral van de vertalers- & tolkenopleiding en de zogenaamde éénmansdocentschappen.

Handelingen Vijftiende Colloquium Neerlandicum Neerlandistiek de grenzen voorbij De redactie van de Handelingen bestaat uit Arie Gelderblom, Carel ter Haar, Guy Janssens, Marja Kristel en Jan Pekelder. De redactie heeft een hectische tijd achter de rug. Vanaf september werden alle bijdragen die aangeboden werden voor de Handelingen gelezen, becommentarieerd en vervolgens in een redactievergadering besproken. Van de 56 aangeboden bijdragen zijn er uiteindelijk 34 in de Handelingen opgenomen, daarvan zijn 16 bijdragen afkomstig uit de Vrije Markt. Omdat de redactie zich bij de selectie onder meer heeft laten leiden door het colloquiumthema én door de praktische beperkingen van een ééndelige uitgave, heeft zij regelmatig voor een moeilijke keuze gestaan. Zo zijn enkele inhoudelijk interessante bijdragen toch afgewezen of doorverwezen naar andere media Inmiddels zijn de voorbereidingen belandt in de drukproeffase. Zonder tegenslag, en ook nog met een béétje tegenslag, zal de bundel in januari 2004 verschijnen. (Buitengewone) leden van de IVN ontvangen automatisch een exemplaar. De Handelingen zullen voorts te koop zijn bij het IVN Bureau voor euro 20.

5

WELKOM IN INDONESIË. NEDERLANDS VOOR TOERISME* Eliza Gustinelly, drs. Ietje van den Born (Jakarta) Ring, ring, ring Medewerker: Meneer de Wit: Medewerker: Meneer de Wit: Medewerker: Meneer de Wit: Medewerker:

Meneer de Wit:

Medewerker:

Meneer de Wit: Medewerker:

Meneer de Wit: Medewerker: Meneer de Wit:

6

Selamat pagi. Biro Perjalanan Insulinde. Bisa dibantu? Good morning. I'm De Wit from Holland. Do you call me all the way from Holland? What can I do for you? Please will you don't talk so vlug, I can't understand. I am from Holland. Neemt u mij niet kwalijk meneer, ik zal langzamer spreken. O, u kunt Nederlands praten. Ja, mijn vader was nog van 'de oude tijd'. Thuis spraken mijn ouders altijd Nederlands en daar heb ik het leren spreken. Waarmee kan ik u van dienst zijn? Ik zou graag wat informatie willen hebben over hotels in Jakarta en Yogyakarta, wat kunt u me aanraden? Dat ligt aan uw budget meneer. Mag ik zo vrij zijn u te vragen hoeveel u per dag wilt besteden? Dat weet ik niet precies, ik wil het liefst een middenklasse hotel. Wat kunt u me aanraden? Ik kan u wel wat informatie toesturen, wanneer denkt u te komen en hoe lang wilt u in Jakarta blijven? Dat hangt er van af, dat kan ik nu nog niet precies zeggen. Goed, zal ik dan maar wat informatie sturen? Ja graag.

Wat u zojuist gelezen hebt, is een luistertekst uit het lesboek Welkom in Indonesië. Dit boek is speciaal geschreven voor de D3 opleiding. Wat is dat eigenlijk? Op de universiteiten in Indonesië zijn er twee soorten opleidingen namelijk: - de S1-opleiding, een vierjarige wetenschappelijke opleiding; - de D3 opleiding, een driejarige beroepsgerichte opleiding. Het Nederlands wordt gegeven in Jakarta, Semarang, Makassar en Yogyakarta. In Jakarta heeft de D3 opleiding van de vakgroep Nederlands 75 studenten, in Semarang 35, in Makassar 35 en in Yogyakarta 50. Aantal docenten: Jakarta 16, Semarang 5, Makassar 5, Yogyakarta 7. Het curriculum van de D3 opleiding bestaat uit: - 60% Nederlands: taalbeheersing, vertaling en correspondentie. - 20% verplichte colleges van de faculteit, zoals: Ideologie, Indonesisch, geschiedenis, cultuur enz. - 20% keuze vakken. Met keuzevakken worden bedoeld colleges die te maken hebben met de specialisatie die de studenten gekozen hebben: zoals toerisme, administratie, reclame, en editing. In de eerste drie semesters krijgen de studenten Nederlands aan de hand van Code Nederlands, Help of 16+. Na drie semesters krijgen ze Nederlands uit een lesmethode die gericht is op hun specialisatie. Voor toerisme gebruiken we Welkom. Het boek Welkom is ontstaan naar aanleiding van vragen van docenten. Er was nog geen Nederlands boek dat geschikt was voor de opleiding toerisme in Indonesië. Voordat we het boek gingen schrijven, is er onderzoek gedaan. We wilden weten welke vaardigheden en welke taalfuncties vaak gebruikt worden, in welke werksituaties de afgestudeerden meestal werken, enzovoort. Dit onderzoek werd uitgevoerd door docenten in de genoemde steden en op verschillende toeristische locaties, zoals hotels, reisbureaus, restaurants en dergelijke. Op basis van het resultaat van het onderzoek hebben we de vorm, de inhoud en de indeling van het boek bepaald. De proefversie van het boek is getest in de vier steden en het commentaar is verwerkt in de eindversie. Het lesmateriaal bestaat uit: o Studentenboek

7

o Docentenboek met de sleutels van de opdrachten. o CD/cassettes met luisterteksten Het eerste deel van Welkom is verschenen in 2000, en het tweede deel zal in 2004 verschijnen. In de toeristenindustrie ligt de nadruk op communicatie, vandaar dat dit lesboek een communicatieve leergang is met nadruk op spreken en luisteren. Voor gidsen en mensen die in een reisbureau of in een hotel werken geldt als eerste vereiste dat ze kunnen begrijpen wat er gezegd of gevraagd wordt en dat ze zelf ook inlichtingen en uitleg kunnen geven. Bij het vertalen van boeken, worden de woorden ´brontaal´, de taal waaruit men vertaalt, en ´doeltaal´, de taal waarin men vertaalt, gebruikt. In navolging daarvan hebben wij gekozen voor broncultuur, het Indonesisch, en doeltaal, het Nederlands. Onze stelling is dat het heel goed mogelijk is broncultuur en doeltaal te verbinden, mits men de cultuur van het ene land voldoende kent en de taal van het andere land voldoende beheerst. Bij Welkom is dat dus de Indonesische cultuur en de Nederlandse taal. In onze verdere uiteenzetting over het lesboek behandelen we de volgende aspecten: situaties, thema’s, type teksten, cultuur, soort opdrachten, woordenschat, taalfuncties. Situaties Boek 1: Een Nederlands echtpaar dat een nostalgische reis naar Java maakt. Boek 2: Een gezin met tieners dat op vakantie gaat naar Bali en Sulawesi Thema´s In het eerste boek is gekozen voor formeel taalgebruik; de toeristen zijn daarom een ouder echtpaar: de heer en mevrouw Van den Berg. Mevrouw Van den Berg heeft vroeger in Indonesië gewoond, een situatie die veel voorkomt bij oudere toeristen die Indonesië bezoeken. In het eerste hoofdstuk wordt het echtpaar Van den Berg op het vliegveld in Jakarta welkom geheten door de gids. Er wordt o.a gesproken over het klimaat en de verschillende tijdzones. Het tweede hoofdstuk speelt zich af in het hotel en daar komen de

8

volgende onderwerpen aan bod: beschrijving van verschillende hotels, als receptionist iemand doorverbinden, als gids je gasten bepaalde gerechten aanraden in het restaurant. De toeristen zijn steeds meneer en mevrouw Van den Berg, maar de mensen die in de toeristenindustrie werken, zijn gids, telefoniste, receptionist e.d. In het derde hoofdstuk maakt het echtpaar een reisplan en bezoekt een museum. Er wordt een plattegrond bekeken en er wordt gepraat over de verschillende vervoermiddelen in Indonesië. Ten slotte wordt er een tocht gemaakt naar de Baduy, een bijzondere bevolkingsgroep in Banten op West Java. In hoofdstuk 4 ontmoet het echtpaar andere toeristen. Er worden herinneringen opgehaald en er worden plannen gemaakt, zodat de verleden en de toekomende tijd op een logische manier aan bod komen. Ook gaan de toeristen kijken hoe batik gemaakt wordt, ze gaan naar wajangvoorstellingen, en ze bezoeken een vulkaan, ze bewonderen de Borobudur. In het laatste hoofdstuk wordt er afscheid van de gids genomen en halen mevrouw en meneer Van den Berg herinneringen op aan hun onvergetelijke reis. Het tweede deel van Welkom heeft dezelfde hoofdstukindeling, alleen gaat het in dit boek over een echtpaar met twee kinderen in de puberleeftijd. Het taalgebruik in dit deel is dan ook meer informeel, al wordt al snel duidelijk dat informeel taalgebruik de Nederlanders beter afgaat dan de Indonesiërs. Zo zegt de zoon direct bij de eerste ontmoeting tegen de gids: ´hoe heet jij en wat ben jij klein zeg´, terwijl de gids keurig u blijft zeggen. Ook in het tweede deel is het weer een doorlopend verhaal en volgen wij dit gezin op de voet vanaf hun aankomst tot hun vertrek. Teksten Er zijn vier verschillende soorten teksten: authentieke teksten uit reisgidsen, zelf gemaakte lees- en luisterteksten en W-tjes. Authentieke teksten uit reisgidsen zijn opgenomen om de studenten kennis te laten maken met de specifieke stijl die reisorganisaties gebruiken. In het tweede boek wordt ook geleerd kritisch te kijken naar teksten uit de reisgids. De studenten krijgen eerst de opdracht om met elkaar in groepjes te bespreken wat er in een tochtje van vier

9

dagen moet worden opgenomen. Daarna krijgen zij een stukje uit een reisgids over een uitstapje van vier dagen, waarin voortdurend staat: ´dag ter vrije besteding´. Vervolgens krijgen de studenten de opdracht om uit te leggen waarom zij het wel/geen goede tekst vonden. De lees- en luisterteksten zijn door ons zelf geschreven omdat wij een doorlopende verhaallijn aantrekkelijk vonden, maar ook omdat wij op deze manier de onderwerpen die we interessant vinden konden kiezen, en de te leren woorden en taalfuncties daarin konden verwerken. W-tjes hebben een dubbele betekenis. Het is een Welkom dat verwijst naar de titel van het boek. W-tjes kunnen ook wetenswaardigheden en grappige spreekwoorden bevatten, zoals: ‘Hij heeft ogen op steeltjes. O, zet je die dan in een vaas?’ Een voorbeeld van een authentieke leestekst Ander land, andere gewoonten. Een vakantie in het buitenland betekent andere mensen en gewoonten, een andere cultuur, ander eten, anders dan thuis. Dat is een van de aantrekkelijke kanten van de vakantie, maar ook een aspect om bij vakantieverwachtingen rekening mee te houden. In sommige landen of streken is het toerisme nog volop in ontwikkeling. Vandaar dat infrastructuur en hotelaccommodatie daar nog niet voldoen aan de verwachtingen van de moderne toerist. In dit hoofdstuk maken de heer en mevrouw Van den Berg kennis met een volkomen andere cultuur. Deze tekst is als introductie opgenomen bij de les ´De Baduy van Banten´. Een bevolkingsgroep die geheel andere gewoonten heeft dan de Nederlandse bezoekers. De studenten praten naar aanleiding hiervan met elkaar over de verschillen tussen culturen en kunnen hun mening geven over of zij zich kunnen en willen aanpassen aan een andere cultuur. Daarnaast leren ze ook woorden die relevant zijn voor het toerisme, zoals: vakantieverwachtingen, infrastructuur, hotelaccommodatie. Een voorbeeld van een zelf gemaakte leestekst De bevolkingsgroep de Baduy van Banten woont ongeveer 150 kilometer van Jakarta. De mensen van deze groep hebben de moderne tijd aan zich voorbij laten gaan. Hun bijzondere

10

leefgewoonten prikkelen de nieuwsgierigheid van veel toeristen. Zij kunnen dit gebied bezoeken tussen de maanden juni en maart. De tussenliggende maanden april tot en met mei is het gesloten voor buitenstaanders. Vanzelfsprekend moeten die zich bescheiden en respectvol opstellen. Overnachten is ook mogelijk in één van de traditionele huizen. Maak niet de fout om luxe goederen mee te nemen als betaling. Beter is het om als dank voor gastvrijheid wat etenswaren mee te nemen. Een voorbeeld van een zelf gemaakte luistertekst Mevr. Van den Berg Ik heb wel eens gelezen dat zij helemaal geen spulletjes van plastic mogen hebben, klopt dat, Yanti? Yanti: Dat klopt. Een bekende Baduyspreuk luidt: ‘Wat lang is mag niet verkort worden, wat kort is mag niet verlengd worden.’ Dat betekent dat alles bij het oude moet blijven. De Baduy kennen de moderne producten wel, alles is op de pasars in de buurt te koop, maar de adat verbiedt de aankoop van deze voorwerpen. Mevr. Van den Berg: Ken je nog meer van dergelijke spreuken Yanti, die zou ik graag willen horen. Yanti: Ik ken er nog één, maar dat is niet een echte spreuk, maar meer een levenswijsheid. Mevr. Van den Berg: Vertel hem toch maar Yanti. Yanti: ‘Een Baduy gaat niet naar school, dan wordt hij slim en kan hij andere mensen bedriegen.' Mevr. Van den Berg: Gaan die kinderen echt niet naar school, wat doen ze dan de hele dag? Yanti: O ze werken samen met hun ouders op het land. Ze verbouwen hun hoofdvoedsel rijst op traditionele wijze. Mevr Van den Berg: Wat bedoel je daarmee? Yanti: De Adat van de Baduy verbiedt de aanleg van sawa's, er wordt geen gebruik gemaakt van irrigatiesystemen en terrassenbouw.

11

Mevr. Van den Berg:

Yanti:

O, bedoel je dat, maar ze komen toch wel in contact met meer moderne levensvormen als zij hun rijst op de markt verkopen. Zij verkopen hun rijst niet, de adat verbiedt dat. De verklaring hiervoor is dat ‘t een belediging zou zijn voor de rijstgodin Dewi Sri.

Dit zijn gedeelten van lees- en luisterteksten uit hetzelfde hoofdstuk. U ziet dat wij een bepaald thema zowel in de lees- als in de luisterteksten laten terugkomen. De studenten krijgen op deze manier de gelegenheid om zich te verdiepen in het thema: ‘andere cultuur, andere gewoonten’. Om te werken in de toeristenindustrie is het niet onbelangrijk dat de studenten open leren staan voor andere culturen en opvattingen. Een voorbeeld van een W-tje Mevrouw en meneer Jansen zitten aan een mooi gedekte tafel in de eetzaal van hun hotel. Het is hun eerste maaltijd in een restaurant in Indonesië. ‘Prima, het kommetje water staat al klaar, wat een service’, zegt meneer Jansen, terwijl hij een grote slok neemt. Als de ober komt, vraagt meneer Jansen het kommetje nog eens vol te schenken, maar .... Dit W-grapje laat duidelijk het verschil zien tussen de Indonesische en de Nederlandse cultuur. Meneer Jansen denkt dat zijn drinken direct op tafel staat, maar het bakje is bedoeld om je vingers schoon te maken. Aan dit W-tje is ook een opdracht verbonden: ‘Wat denken jullie dat de ober zal doen?’ Cultuur Zowel in de W-tjes, als in de lees- en luisterteksten staat de Indonesische cultuur steeds centraal. De studenten leren in hun rol als gids, medewerker van een reisbureau, receptionist in een hotel de informatie uit de teksten te gebruiken in nagespeelde situaties om zo uitleg te geven, over bezienswaardigheden te vertellen, e.d. In het eerste lesboek behandelen we o.a. verschillende hotels, Indonesisch

12

eten, een reisroute over Java, een museum, de files in Jakarta, allerlei vormen van vervoer, luieren rondom het zwembad, alternatieve medicijnen, verschillende vormen van rijstbouw. Opdrachten Aan de teksten zijn vanzelfsprekend opdrachten verbonden. We onderscheiden: luister-, lees- schrijf- , grammatica-, woordenschaten zoekopdrachten. Een voorbeeld van een luisteropdracht De stof tekenen

stadium 1

De stof in een verfbad dompelen

stadium ....

Een ander deel met was afdekken

stadium ....

De was in de canting doen

stadium ....

Alle waslagen in heet water verwijderen

stadium ....

De lap laten drogen

stadium ....

De lap in een verfbad met een andere kleur doen

stadium ....

De waslaag gedeeltelijk wegkrabben

stadium ....

13

Luisteropdrachten nemen een belangrijke plaats in. Bovenstaande is de laatste opdracht behorend bij de luistertekst ‘Batik’. Eerst hebben de studenten globaal moeten luisteren, daarna wat gedetailleerder en tot slot moeten zij de verschillende stadia in de juiste volgorde zetten. Leesopdrachten, behorend bij leesteksten uit reisgidsen worden eerst globaal aangeboden, de studenten krijgen de opdracht snel informatie op te zoeken, daarna wordt om meer gedetailleerde informatie gevraagd. Schrijfopdrachten die te maken hebben met het werk als gids of als receptionist, worden ook aangeboden. Bijvoorbeeld: de gids schrijft een memo naar de directeur van het reisbureau om hem op de hoogte te stellen van de ziekte van een van de gasten, waardoor deze zijn reis niet kan vervolgen en langer in het hotel moet blijven. Grammaticaoefeningen worden soms gegeven in de vorm van gewone oefeningen, soms als spreekvaardigheidopdrachten. Zo krijgen de studenten een plaatje van twee verschillende hotels te zien en moeten zij de trappen van vergelijking gebruiken. Een voorbeeld van een grammatica-opdracht Bekijk de twee plaatjes en gebruik de trappen van vergelijking. A vertelt de overeenkomsten aan B en B vertelt de verschillen tussen de twee hotels aan A. Gidsen zullen regelmatig zelf naar informatie op zoek moeten gaan. Daarom geven wij de studenten ook zoekopdrachten. Meestal is er al een luistertekst aan voorafgegaan en moeten de studenten in groepjes zelf informatie opzoeken. Een voorbeeld van een zoekopdracht Verzamel zoveel mogelijk informatie over batik. Let niet alleen op hoe het gemaakt wordt, maar probeer ook zoveel mogelijk motieven te verzamelen. Hierop volgt een spreekopdracht waarin de studenten de informatie uit de luistertekst en de zelf gevonden informatie moeten gebruiken. Zij moeten om de beurt, gids of toerist spelen en gebruik maken van de taalfuncties die in de luistertekst aan bod gekomen zijn. Zo

14

worden door middel van de spreekopdrachten de aangeboden taalfuncties geoefend en worden ook de woorden actief gebruikt. In dit geval om uitleg vragen, uitleg geven en zeggen dat je iets niet begrijpt. Een voorbeeld van een spreekopdracht Als gids moet u uitleggen hoe batik gemaakt wordt. Gebruik hiervoor de informatie uit de luistertekst en de informatie die uit de luistertekst en de informatie die u zelf verzameld hebt. Speel de gids en de toeristen. Gebruik de formules uit het kader. Voorbeeld: Gast A: Mevrouw weet u hoe batik gemaakt wordt? Gids: Ja zeker. Gast B: Zou u er ons iets over willen vertellen? Gids: Natuurlijk wat wilt u weten? Enzovoort. Bij een spreekopdracht wordt soms om reflectie gevraagd. Bijvoorbeeld; ‘Wat zou u doen als u een Nederlandse toerist was en waarom?’ De bedoeling van zo´n soort opdracht is dat de studenten leren zich te verplaatsen in de Nederlandse toerist, zodat ze een goede beslissing kunnen nemen of een goed voorstel kunnen doen. Woordenschat We zijn uitgegaan van de woordenschat van Code Nederlands. We hebben een woordenlijst gemaakt van woorden die niet behandeld worden in Code Nederlands, maar wel staan in het Basiswoordenboek van Piet de Kleijn. Daarnaast hebben we woorden opgenomen die ons inziens te maken hebben met de toeristenindustrie, dat zijn de vaktermen. Enkele voorbeelden: levenswijsheid, herbevestigen, overnachting, inchecken, verre bestemmingen, verkeersopstopping, dag ter vrije besteding, voorouders, irrigatiesysteem, organisatorische rompslomp, baantjes trekken, beenruimte, onderhandelen, vakantieoord, bediening. Taalfuncties

15

Taalfuncties nemen een belangrijke plaats in. In iedere luistertekst worden op een natuurlijke wijze taalfuncties aangeboden. Daarna worden de taalfuncties met de voorbeeldzinnen die in de luistertekst gebruikt zijn in een kader geplaatst, waarna de studenten spreekopdrachten krijgen om deze te oefenen. Een voorbeeld van het gebruik van taalfuncties De moeder van Lina zegt dat zij niet moet vergeten: o zich voor te stellen o de gasten welkom te heten o te informeren of de gasten een goede reis gehad hebben Speel Lina en haar moeder. Dit is een voorbeeld uit het eerste hoofdstuk. Natuurlijk kunnen deze taalfuncties ook in andere sectoren gebruikt worden. Er zijn echter ook taalfuncties die volgens ons meer specifiek zijn voor de toeristensector. Hierna laten wij u zien welke taalfuncties behandeld worden. De voorbeelden zijn ook uit deel 2 van Welkom genomen. Voorbeelden van taalfuncties o o o o o o

o -

16

Een kamer boeken Een tochtje bespreken Klagen Naar wensen vragen Om uitleg vragen Op geboden wijzen en verboden wijzen Korte broeken zijn niet toegestaan. Het is streng verboden om ....... Je moet je hier melden. Het is verplicht om .......... In het museum mag niet gefotografeerd worden. Je kunt hier niet parkeren. Rondleiden U kunt dit museum met openbaar vervoer bereiken. Aan weerszijden van de poort ziet u stenen beelden.

-

De toegang is gratis. De openingstijden zijn van 8.00- 17.00 uur. Als u goed oplet, kunt u het geluid van ….. horen. Op loopafstand vindt u een leuk restaurant.

Wij hopen duidelijk gemaakt te hebben dat het heel goed mogelijk is om de broncultuur - in ons geval die van Indonesië - te verbinden met de doeltaal - het Nederlands - en zo de taalvaardigheid van Indonesische werkers in de toeristische sector te vergroten.

17

Tot slot Het Welkom-project wordt gesponsord door de Nederlandse Taalunie te Den Haag en uitgegeven in samenwerking met het Erasmus Taalcentrum Jakarta, de Universiteit van Maastricht, het Steunpunt Nederlands als Vreemde Taal Amsterdam, en de docenten Nederlands van Jakarta, Semarang, Makassar en Yogyakarta. * Lezing van het Vijftiende Colloquium Neerlandicum Welkom in Indonesië, Nederlands voor toerisme is samengesteld door Eliza Gustinelly, Christina Suprihatin, Lilie M. Roosman, Eva Catarina, Ietje van den Born. Uitgegeven door het Erasmus Taalcentrum, Jakarta. Welkom in Indoensië bestaat uit een cursistenboek, docentenboek en een (geluids) cd/cassette. Deel 1 is verschenen in 2000, deel 2 zal in 2004 worden uitgebracht.

18

OPROEP BLTVN Sinds kort is de digitale versie van de ‘Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland’ (BLTVN) op het net beschikbaar. Dit samenwerkingsproject tussen Vlaanderen en Nederland is een voortzetting van de reeks die in boekvorm is verschenen van 1972 tot en met 2000, samengesteld door initiatiefneemster Hilda van Assche, haar medewerker Richard Bayens (t/m 1996) en Peter de Bode (sinds 1985), medewerker van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. De huidige internetversie (http://bltvn.kb.nl ) wordt samengesteld door Peter de Bode en het Roemansgenootschap, respectievelijk verantwoordelijk voor de Nederlandse en de Vlaamse tijdschriften. De bibliografie biedt meer dan de titel doet vermoeden. Van de opgenomen tijdschriften is de gehele inhoud bibliografisch beschreven. Gedichten, proza, essays, recensies, kunst en toneelteksten zijn te vinden met behulp van eenvoudige, uitgebreide of gecombineerde zoekacties. De website biedt dezelfde mogelijkheden als de versie in boekvorm, namelijk een historisch overzicht van de inhoud van de belangrijkste literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. Daarnaast is het mogelijk om dankzij de achterliggende database gericht te zoeken naar specifieke bijdragen, onderwerpen, auteurs en medewerkers, ongeacht in welk tijdschrift of in welk jaar de bijdragen zijn geleverd. Om opgenomen te worden in de bibliografie dient het tijdschrift aan enkele criteria te voldoen. Allereerst dient zij een aanzienlijke plaats in te ruimen voor proza en poëzie en vertalingen ervan; ten tweede moet het tijdschrift aanwezig zijn in bibliotheken verspreid over het taalgebied, of ten minste in één van de beide nationale (koninklijke) bibliotheken; ten derde dient de literaire kwaliteit evident te zijn. Literaire tijdschriften die zich richten op één auteur worden niet in de bibliografie opgenomen Wij hopen dat de gebruikers de digitale bibliografie een waardige opvolger zullen vinden van de gedrukte versie en dat de website nieuwe gebruikers attendeert op de rijkdom die in de Nederlandstalige literaire tijdschriften ligt besloten. Het adres luidt: http://bltvn.kb.nl

Erik Vissers

19

ONZE TAAL SPRINGLEVEND Hoe kunt u op grote of minder grote afstand van Nederland het Nederlands toch heel goed op de voet volgen? Waar vindt u steeds weer taalnieuws en actuele artikelen, wie houdt u maandelijks op de hoogte van onderzoek in de neerlandistiek, taaladviezen, taalcuriosa en meningen over ontwikkelingen in het Nederlands? Het tijdschrift Onze Taal biedt u dit alles tien keer per jaar. In de laatste week van augustus hebt u als docent of student op het ‘Vijftiende Colloquium Neerlandicum’ in Groningen kennis kunnen maken met Onze Taal – elke deelnemer kon bij de balie een proefnummer van dit tijdschrift meenemen. Als aanvulling op dat proefnummer willen wij in deze IVN-krant toelichten wat het tijdschrift u te bieden heeft. Onze Taal is het maandblad van het Genootschap Onze Taal, een vereniging die al meer dan zeventig jaar bestaat en ongeveer 40.000 leden telt. Deze lid-abonnees zijn allereerst liefhebbers van het Nederlands, die in Onze Taal discussiëren over actuele ontwikkelingen in die taal en die door de redactie geïnformeerd worden over de veelzijdigheid van het Nederlands. U treft daarom artikelen aan over moderne ontwikkelingen als sms- en chatNederlands, Murks en Poldernederlands en de Gooise r, maar ook over etymologie, nieuwe en oude woorden, en recente taalboeken. En ook taaladviezen, taalvermaak en taalnieuws ontbreken niet. Dat alles hebt u maandelijks bij de post voor een bedrag tussen de € 29,50 en € 37,- per jaar (afhankelijk van het land waar u woont). Maar Onze Taal doet nog méér. De Taaladviesdienst van het genootschap beantwoordt voor leden gratis allerlei vragen over het Nederlands. Per e-mail ontvangt u binnen enkele dagen een antwoord op uw vraag. Verder kunt u belangrijke naslagwerken voor het Nederlands met korting kopen en eens in de twee jaar een groot publiekscongres over een actueel taalonderwerp bijwonen. En tot slot heeft het genootschap een actuele website, die onder meer iedere dag van vers taalnieuws wordt voorzien. Deze website biedt

20

bovendien veel achtergrondinformatie over het Nederlands, van complete taalboeken (over voetbaltaal bijvoorbeeld) tot een dossier over de laatste spellingwijziging in het Nederlands. Onze Taal is niet alleen prettig leesbaar en goedkoop, maar ook een deskundige en actuele bron die voor u de vinger aan de pols van het Nederlands houdt. Voor meer informatie: zie www.onzetaal.nl, stuur een bericht naar [email protected] of bel 31-70-356 12 20.

21

ZOJUIST VERSCHENEN... (11e editie) Deze rubriek wordt verzorgd door Alice van Kalsbeek van het Steunpunt Nederlands als vreemde taal. Meer gegevens over NVT-publicaties in de elektronische bibliografie van het Steunpunt: www.snvt.hum.uva.nl

Leermiddelen Tony Augarde: Spelen met woorden. Utrecht 2003: Het Spectrum ISBN 90 274 7954 2, prijs: euro 12,75. Ruim 200 alfabetsich geordende taalspelletjes, gebaseerd op The Oxford Guide to Word Games, vertaald door Paul van Vliet. [de volgende publicatie is onjuist weergegeven in IVN-krant nr.10] Christine van Baalen: Taal in zaken. Zakelijk Nederlands voor anderstaligen. Utrecht/Leuven 2003: NCB. Cursistenboek (inclusief cd-rom): ISBN 9055176095, prijs euro 20. Docentenboek: ISBN 9055179192, prijs euro 18. Deze cursus is in eerste instantie bedoeld voor gevorderde studenten aan buitenlandse universiteiten en hogescholen, maar kan ook gebruikt worden in de volwasseneneducatie NT2. De cursus omvat 7 modules, waaronder bijvoorbeeld corresponderen, vergaderen en presenteren. Voorzien van opdrachten en voorbeeldmateriaal. Fouke Jansen & Moniek Scholtens: Op pad met de camera. Videospreekopdrachten voor cursisten Nederlands als tweede taal. Prijs: euro 59,95. Om te bestellen: http://www.taaleneducatie.nl Cursisten leggen hun leven buiten school vast op de video. Het materiaal bevat twintig opdrachten met elk een eigen thema, bestaande uit het filmen, de presentatie aan de groep en een nabespreking. Inclusief cd-rom met voorbeeldfilmpjes. LINC Dutch-level 3 (advanced) cd-rom. Multimediaal leermiddel voor gevorderden. Voor meer informatie en bestellingen: http://www.uia.ac.be/linc.

22

Geschiedenis van de eigen omgeving; intercultureel erfgoedproject voor Nederlands als Tweede Taal. Lesmap samengesteld door NT2-docenten en medewerkers van archieven, monumenten en musea. Zes onderwerpen, gekoppeld aan een monument in een specifieke Nederlandse stad. Het pakket, bestaande uit cursistenmateriaal, docentenhandleiding en cd, kost euro 20 exclusief verzendkosten en kan besteld worden bij de Nederlandse museumvereniging (+31 20 5512900 of [email protected]). Maud Beersmans, Fouke Jansen & Alice van Kalsbeek (projectcoördinatie): @net. Afstandsonderwijs Nederlandse taal en cultuur 2. Tien videolessen. Amsterdam Steunpunt Nederlands als vreemde taal 2003. @net deel 2 bevat net als deel 1 tien fragmenten en is bedoeld voor gevorderde leerders van het Nederlands van minimaal 16 jaar oud die hun luistervaardigheid willen verbeteren en hun kennis van de Nederlandse en Vlaamse cultuur willen vergroten. Een pakket, bestaande uit twee videobanden (vijf fragmenten voor halfgevorderden, vijf voor gevorderden) en een map met instructies en oefeningen, kost euro 50 en is te bestellen via het Steunpunt Nederlands als vreemde taal, Universiteit van Amsterdam, Spuistraat 210, 1012 VT Amsterdam, e-mail: [email protected]. Per pakket wordt euro 10 verzendkosten in rekening gebracht. Zie ook www.nederlandsonline.nl. Ad Bakker: Nederland in zicht. Groningen/Houten: 2003 ISBN 9001137962, prijs euro 29,15. (docentenhandleiding ISBN 9001137970, prijs euro 20,14) Een cursus maatschappelijke oriëntatie voor hoogopgeleide nieuwkomers, waarbij niet alleen zelfredzaamheid maar ook maatschappelijke participatie een doel is. Thema’s zijn onder andere staatsinrichting, wonen, werkgelegenheid, verzekeren en rechtshandhaving. Jenny van der Toorn-Schutte: Vergelijkender Wijs. Introductiecursus Nederlands voor Chinezen. Amsterdam: 2003.

23

ISBN: 90 5352 918 7, prijs euro 24,50. (docentenhandleiding ISBN 90 5352 919 5, prijs euro 19,50) Een beginnerscursus van vijftien lessen speciaal gericht op Chinese leerders van het Nederlands. Alle instructies en opdrachten zijn ook in het Chinees vertaald. Bevat cassette met geluidsfragmenten.

Cultuur Christine van Baalen, Ludo Beheydt & Alice van Kalsbeek: Cultuur in taal. Interculturele vaardigheden voor docenten Nederlands aan anderstaligen. Utrecht 2003: Nederlands Centrum Buitenlanders. ISBN 905517419X, prijs: euro 25. Het boek bestaat uit drie modules die kunnen worden gebruikt tijdens bijscholingscursussen of in de opleidingen voor de docenten Nederlands als vreemde of tweede taal. Iedere module bestaat uit afwisselend theorie en praktijkopdrachten. De theorie is gekoppeld aan voorbeelden uit de praktijk van het onderwijs Nederlands aan anderstaligen. Ook voor de individuele docent die geïnteresseerd is in de rol van cultuur in het vreemdetalenonderwijs is Cultuur in taal aan te bevelen. Julien Libbrecht: De tijdloze samenleving. Over het leven in een multiculturele tijd. Brussel 2003: VUBPress. ISBN 9054873485, prijs: euro 27. Een boek over de mogelijkheden tot samenleving van verschillende culturen. Een kritische benadering van het moderne discours over dit onderwerp.

Muziek Tijdens de slotlezing op het IVN-colloquium over Nederlandse Popmuziek werden fragmenten vertoond uit de Teleac-serie Nederpop: Met hart en ziel. Dit programma wordt in het najaar (2003) herhaald. Uitzenddata: 4 , 11, 18 en 25 november (helaas alweer voorbij), 2, 9, 16 en 23 december, Nederland 1, 17.10 – 17.35 uur.

24

Twee dubbel-cd’s en een boek zijn verkrijgbaar bij Teleac: www.teleac.nl -> Cultuur, taal & geschiedenis. Nederpop: Met hart en ziel. ISBN 90 215 3854 7. Prijs: euro 15,99. Nederpop: Met hart en ziel. 1955-1979. (CD). Prijs: euro 18,99. Nederpop: Met hart en ziel. 1980–2003 (CD). Prijs: euro 18,99. www.popinstituut.nl

Achtergronden Guy Janssens - m.m.v. Ann Marynissen: Het Nederlands vroeger en nu. Leuven/Leusden 2003: Uitgeverij Acco. ISBN 90 334 5397 5, prijs: euro 24,50. Ellen Krol en Nienke van de Waal (red.): Praagse Perspectieven 1. Handelingen van het colloquium van de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag op 21 en 22 oktober 2002. Praag 2003. ISBN 807308046X. Nanda Poulisse: Chatten in het vreemdetalenonderwijs. Het waarom en hoe. Enschede 2003: NaB-MVT. Chatten is een eigentijds communicatiemedium dat de gelegenheid biedt mensen over de hele wereld te bereiken, zonder dat dit veel geld kost. Daarom kan chatten worden ingezet bij de verwerving van een vreemde taal. Het NaB-MVT vroeg het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen hier onderzoek naar te doen. Deze brochure is het resultaat en kan worden gedownload van de website www.nabmvt.nl onder ‘projecten’ en ‘synchrone communicatie’.

Naslagwerken Peter Bakema, Patricia Defour, Marianne Jacobs, Sabine Lefever & Maurice Vandebroek: Vlaams-Nederlands woordenboek. Van ambetanterik tot zwanzer.

25

Utrecht/Antwerpen 2003: Uitgeverij Het Spectrum/Uitgeverij Standaard. ISBN 9071206629, prijs: euro 14,95. Naast woorden en uitdrukkingen die de meeste Vlamingen als Vlaams beschouwen (‘tas koffie’, ‘beenhouwer’) of die te maken hebben met de Belgische politiek (‘alarmbelprocedure’) bevat dit boek ook heel wat woorden waarvan niet alle Belgen weten dat ze ten noorden van de grens onbekend zijn (‘iemand op de rooster leggen’, ‘wijsheidstand’). Piet de Kleijn: Combinatiewoordenboek van Nederlandse substantieven (zelfstandige naamwoorden) met hun vaste verba (werkwoorden). Amsterdam 2003: Rozenberg Publishers. ISBN 9051707223, prijs euro 40. Een uniek naslagwerk voor niet-idiomatische vaste combinaties (‘een excursie maken’ maar ‘boodschappen doen’). Beschreven worden 3.000 substantieven. Per substantief worden gemiddeld tien vaste verba gegeven. Bij iedere combinatie is ook een voorbeeldzin. Jan Renkema: Schrijfwijzer. (Vierde, geheel herziene druk) Den Haag 2002: SDU Uitgevers. ISBN 9012090237, prijs euro 29,95. Dit is de uitgebreide druk van Renkema's Schrijfwijzer, het meest gebruikte taaladviesboek. Het boek gaat zeer diep in op veel voorkomende taalkwesties. Betere zoekstructuur en overzichtelijke bladspiegel. Een verandering ten opzichte van de oudere versie is dat er nu oefeningen zijn toegevoegd. Tevens is er een hoofdstuk over opmaak aan toegevoegd. Eric Tiggeler: Vraagbaak Nederlands. Den Haag 2003: Sdu Uitgevers (tweede, herziene editie). ISBN: 9012099528, prijs: euro 17, 95 Deze nieuwe paperbackeditie bevat enkele actuele aanvullingen, zoals adviezen over de spelling en het gebruik van de toenemende hoeveelheid Engelse (internet)woorden in het Nederlands. Marja Verburg en Ruud Stumpel (hoofdred.): Van Dale Pocketwoordenboek Nederlands als tweede taal. Utrecht /

26

Antwerpen: 2003 ISBN 90 6648 072 6 (Nederland), 90 6648 733X (België), prijs: euro 13,50. Dit eerste woordenboek Nederlands als tweede taal is vooral bedoeld voor de eerste fase van het leren van het Nederlands. Het bevat 14.500 trefwoorden. Alle omschrijvingen en voorbeeldzinnen zijn gemaakt met de 2.000 meest frequente woorden. Soms zijn illustraties ter verduidelijking toegevoegd en het bevat ook enkele informatieve teksten over onderwerpen als maaltijden, onderwijs en gedenkdagen. Bijgevoegd is een cd-rom die het hele woordenboek bevat en waarop de uitspraak van de woorden te beluisteren is. P.J. Veth: Uit Oost en West. Verklaring van 1000 worden uit Nederlands-Indië. Amsterdam/Antwerpen 2003: Uitgeverij L.J.Veen. ISBN 90 204 0237 4, prijs: euro 22,50. Een aangevulde heruitgave van uitgebreide woordbeschrijvingen van een van de eerste hoogleraren Indologie. Prof. dr. A.A. Weijnen: Etymologisch Dialectwoordenboek. Den Haag: Sdu Uitgevers 2003 (tweede, herziene druk). ISBN 9012099668, prijs: euro 39, 95. De eigenlijke betekenis van ieder dialectwoord wordt in de context van de historische ontwikkeling geplaatst. Vervolgens wordt de verhouding van het dialectwoord tot de woorden en begrippen in de algemene taal uitgediept.

27

TENTOONSTELLINGENAGENDA In deze rubriek vindt u informatie over speciale tentoonstellingen in musea in Nederland en Vlaanderen. Alle in deze rubriek opgenomen tentoonstellingen hebben een relatie met de Lage Landen. Kijk ook eens naar: www.museumserver.nl

AMSTERDAM Rijksmuseum, Stadhouderskade 42 en Hobbemastraat 19 (Vanaf 20 december: Jan Luijkenstraat 1) Openingstijden: dagelijks 09.00 tot 18.00 uur website: www.rijksmuseum.nl In verband met een onderdeel van de grootscheepse verbouwing van het Rijksmuseum, is het volledige museum van 8 tot en met 19 december 2003 gesloten! Op 6 en 7 december is het museum gratis toegankelijk. Vanaf 20 december 2003 De Meesterwerken Het Rijksmuseum presenteert met De Meesterwerken alle hoogtepunten van de Gouden Eeuw bij elkaar in de nieuw ingerichte Philipsvleugel. Ruim 400 meesterwerken (zilver, Delfts blauw, poppenhuizen, schutterstukken en de beroemde schilderijen van Vermeer Frans Hals en Rembrandt) vertellen het verhaal van de politieke, economische en artistieke Gouden Eeuw. Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat 13 Openingstijden: dagelijks 10.00 tot 17.00 uur website: www.stedelijk.nl Omdat de verbouwing van het Stedelijk is uitgesteld tot een nog onbekende datum in 2004, is het museum ‘gewoon’ open in 2003.

28

Tot zo ver. Een presentatie van de collectie bij wijze van afscheid, door Rudi Fuchs De presentatie die door scheidend directeur Rudi Fuchs en een aantal conservatoren is ingericht, omvat alle verzameldisciplines. De nadruk ligt daarbij op de naoorlogse periode.

BRUSSEL Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België Het Museum voor Oude Kunst, Regentschapsstraat 3 Openingstijden: dinsdag tot en met zondag 10.00 tot 17.00 uur Op 4 december 2003 worden de nieuwe gerenoveerde zalen van het Balat-gebouw ingehuldigd: een grote galerij, twee salons, een dubbele zaal en een patio die geheel gewijd zijn aan oude kunst. De patio biedt onderdak aan uitzonderlijke wandtapijten met ‘De geschiedenis van Romulus en Remus’, de belangrijkste reeks uit gouddraad die in België wordt bewaard. Ze zijn typisch voor de Renaissance en werden in het midden van de 16de eeuw te Brussel geweven naar ontwerpen die worden toegeschreven aan Pieter Coecke van Aelst (1502-1550) en de landschapschilder Jan II Tons (omstreeks 1500-1570).

GRONINGEN Groninger Museum, Museumeiland Openingstijden: dinsdag tot en met zondag en feestdagen van 10.0017.00 uur. Website: www.groninger-museum.nl Van 21 juni 2003 tot en met 1 februari 2004 Adco-aardewerk ADCO-aardewerk is ontstaan in de jaren 20 van de 20ste eeuw na de overname van een kleine pottenbakkerij aan het Winschoterdiep en

29

de Groninger Steenfabriek. Bijna elk huishouden in Nederland had in de jaren 20 t/m 50 het moderne ADCO-aardewerk. Het paste uitstekend in de interieurs met sterke Art Deco trekken. In de jaren 20 was Art Deco een vormvernieuwing waarbij de bouw- en kunstnijverheid een eigen karakter kregen. In Nederland was de Amsterdamse School een voorbeeld van Art Deco.

HAARLEM Frans Hals Museum,Groot Heiligland 62 Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag 11.00-17.00 uur, zon- en feestdagen: 12.00-17.00 uur website: [email protected] tot en met 4 januari 2004 Satire en vermaak. Het genrestuk van Frans Hals en zijn tijdgenoten 1610-1670 In het eerste kwart van de zeventiende eeuw ontwikkelde de Haarlemse schilderkunst zich stormachtig. Door de economische welvaart was er een levendige markt voor kunst ontstaan. Vele schilders, tekenaars en etsers uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden vestigden zich in de stad. Deze kunstenaars droegen in belangrijke mate bij tot het ontstaan van nieuwe onderwerpen in de Haarlemse schilderkunst, zoals ‘vrolijke gezelschappen’, ‘buitenpartijen’ en boerengenrevoorstellingen. Hoewel deze voorstellingen vaak zeer vermakelijk zijn, bevatten ze talrijke aansporingen tot een deugdzaam leven gebaseerd op matigheid, eerzaamheid en godsvrucht. Behalve schilderijen van Frans Hals en zijn jongere broer Dirck Hals, zijn in de tentoonstelling werken opgenomen van hun tijdgenoten zoals Hendrick Pot, Esaias van de Velde, Willem Buytewech, Adriaen Brouwer, Judith Leyster, Adriaen van Ostade en zijn broer Isack van Ostade en van Jan Steen.

30

LAREN Singer Museum, Oude Drift 1 Openingstijden: dinsdag tot en met zondag 11.00-17.00 uur Website: www.singerlaren.nl Tot en met 14 december 2003 Barbara Nanning, Evolution 2003, glas en keramiek Barbara Nanning is een van de toonaangevende keramisten en glasontwerpers van Nederland. Eenvoudige vormen met sprekende kleuren geven de objecten een geheimzinnige diepte. Tot en met 11 januari 2004 Zadkine en zijn Nederlandse leerlingen Aangetrokken door de reputatie van Zadkine gingen jonge Nederlandse beeldhouwers naar Parijs om les van hem te krijgen. Onder hen waren: Wessel Couzijn, Lotti van der Gaag, Hans Ittmann, Pearl Perlmutter, Willem Reijers en Jan Wolkers. Op de tentoonstelling zijn sculpturen te bewonderen van Zadkine en van de hiervoor genoemde leerlingen. 24 januari tot en met 9 mei 2004 Collectie Simon. Meesterwerken van moderne Belgische schilderkunst De verzameling van Heinrich Simon is een van de belangrijkste privé-collecties van moderne Belgische schilderkunst buiten België. De tentoonstelling van bijna zestig schilderijen uit de periode 18801960 bevat alle belangrijke stromingen, al is het Vlaams experessionisme bij deze verzamelaar favoriet.

31

OTTERLO Kröller-Müller Museum, Houtkampweg 6 Openingstijden: dinsdag tot en met zondag 10.00-17.00 uur Website: www.kmm.nl Tot 4 januarin 2004 Vincent & Helene De schilderijen van Vincent van Gogh, aangekocht door Hélène Kröller-Müller, bijeengebracht ter gelegenheid van het herdenkingsjaar 2003 (Vincent van Gogh 150 jaar geleden geboren).

ROTTERDAM Museum Boijmans Van Beuningen, Museumpark 18-20 Openingstijden: Website:www.boijmans.nl Van 14 november 2003 tot 11 januari 2004 Dolf Henkes De tentoonstelling begint op de 100ste geboortedag van de Rotterdamse kunstenaar Dolf Henkes, die in 1988 overleed. Tegelijk met deze tentoonstelling verschijnt een biografie.

32

DIGITAAL

Vernieuwde website de Volkskrant In de Volkskrant on line wordt een selectie van het nieuws uit de krant gepresenteerd, terwijl de redactie het nieuws op de site overdag actueel houdt. De on line-versie ordent het nieuws in overzichtelijke dossiers. www.devolkskrant.nl

Alle literaire prijzen op het net Het Letterkundig Museum in Den Haag heeft een digitaal overzicht samengesteld (www.literaireprijzen.nl) van alle Nederlandse (en Friese) literaire prijzen die sinds 1880 zijn toegekend. Het databestand is door te zoeken op namen van de winnaars, de literaire prijzen en de juryleden. Voorts worden de titel van het bekroonde werk en het geldbedrag vermeld. Volgens het Museum zijn er jaarlijks, of met enige regelmaat, zo’n 115 uitreikingen.

Van Dale i-modesite Sinds vorige maand is het taalweb van Van Dale Lexicografie bereikbaar via i-mode van KPN Telecom (www.vandale.nl of www.i-mode.nl). Betekenissen en vertalingen uit de Van Dale pocketwoordenboeken Nederlands, Engels, Frans, Duits en Spaans zijn gratis on line beschikbaar. Op de site wordt ook dagelijks interessante informatie over taal verschaft, er is een ‘woord van de week-quiz’ en de actualiteit wordt gevolgd in de rubriek Taalnieuws.

33

Jan Kuitenbrouwer en Hedenlands Het is de moeite waard om eens in te loggen in de website van publicist Jan Kuitenbrouwer. Hier zijn de columns die Kuitenbrouwer in de Volkskrant schrijft te lezen en zijn actuele observaties van eigentijds Nederlands: Hedenlands. Taalschrift Sinds 15 april 2003 verschijnt Taalschrift op internet onder www.taalschrift.org Deze periodiek over taal en taalbeleid is een uitgave van de Nederlandse Taalunie. Taalschrift bevat de hoofdrubrieken ‘discussie’ en ‘reportage’. De inhoud wordt maandelijks vernieuwd. Op verzoek worden lezers geattendeerd op nieuwe artikelen. Taalpost Onze Taal en Van Dale hebben vorig jaar een gratis elektronische nieuwsbrief in het leven geroepen: Taalpost. Na aanmelding (via www.taalpost.nl) ontvangt u drie maal per week Taalpost, dat onder redactie staat van Ludo Permentier en Marc van Oostendorp.

34

DIVERSEN

Taalportfolio Een Nederlandse vertaling van het CEFR (Common European Framework of Reference) is te vinden in een publicatie die deel uitmaakt van de reeks ‘Naar een portfolio NT2, Taalportfolio voor leerders van het Nederlands’: Naar een portfolio NT2: Raamwerk NT2 onder reddactie van Kaatje Dalderop, Ellie Liemberg en Franke Teunisse. Zie: www.taalportfolio.nl of www.cinop.nl/portfoliont2.

Hubert Lampo Genootschap In juni 2003 werd het Hubert Lampo Genootschap opgericht. Voor inlichtingen kunnen belangstellenden zich wenden tot de volgende adressen: Emmy van Kerkhove, Willemsstraat 14 bus 2008, B-1210 Brussel Pauline Konink, Noorderweg 150, 1222 PH Hilversum www.hubertlampogenootschap.org Het Vlaams-Nederlands Comité voor Nederlandse taal en cultuur heeft een nieuwe brochure uitgegeven waarin de mogelijkheden opgesomd worden voor subsidiëring van onderzoeksprojecten op het gebied van de Nederlandse taalkunde, letterkunde en geschiedenis; voor de organisatie van VlaamsNederlandse werenschappelijke bijeenkosmten, voor de uitwisseling van Vlaamse en Nederlandse onderzoekers en voor het verblijf van een Vlaamse en een Nederlandse onderzoeker op het NIAS. Inlichtingen via: www.fwo.be en www.nwo.nl/VNC

35

Winterschool OSL: De koloniale erfenis Tijd: 19-23 januari 2004 Plaats: Amsterdam, Vrije Universiteit, De Boelelaan 1107, 12e verdieping, A-24 Organisatie: Ton Anbeek, Jacqueline Bel, Jaap Goedegebuure i.s.m. Onderzoekschool Literatuurwetenschap (OSL) Van 19 tot 23 januari 2004 organiseert de OSL voor de vijfde keer een winterschool voor neerlandici intra en extra muros die een proefschrift voorbereiden, bij voorkeur op het gebied van de moderne Nederlandse letterkunde. Dit keer heeft de winterschool plaats aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. ‘s Ochtends houden senioronderzoekers een lezing over het thema De koloniale erfenis. ’s Middags presenteren promovendi hun onderzoek. Deelname De OSL-winterschool wordt verzorgd voor neerlandici intra en extra muros die een proefschrift voorbereiden, bij voorkeur op het gebied van de moderne Nederlandse letterkunde. Tijdens de winterschool dienen zij een korte presentatie (20 min.) te houden over hun eigen onderzoek. Voor buitenlandse promovendi is een beperkt aantal slaapplaatsen beschikbaar. Nadere inlichtingen en inschrijving Aanmelding zo spoedig mogelijk maar uiterlijk 1 december per mail naar: - Jacqueline Bel: [email protected] - Bureau OSL (CC): [email protected] De aanmelding dient vergezeld te gaan van - een kort curriculum vitae (tevens volledig adres, telefoonnummer en emailadres) - een beknopte beschrijving van het promotieonderzoek (max. 2 pagina’s) . - een aanbevelingsbrief van de promotor

36

SIGNALEMENTEN (zie ook: Zojuist verschenen 11, p. 22)

Modern Grammar of Dutch Aan de Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg, wordt gewerkt aan een reusachtige Engelstalige grammatica van het Nederlands, Modern Grammar of Dutch. Onlangs werd het deel over zelfstandige naamwoorden voltooid. Dit deel dat 950 pagina’s telt, kan tegen kostprijs (euro 20) besteld worden bij de universiteit.

WNT op cd-rom Het Woordenboek der Nederlandsche Taal, dat in 1998 werd voltooid en in 2001 voorzien van enkele delen met aanvullingen, is inmiddels in zijn geheel (43 banden) beschikbaar op één cd-rom. Om en de nabij 400.000 trefwoorden krijgt u voor euro 245. Bent u in het bezit van een eerdere versie, dan krijgt u bij aanschaf van de nieuwe cd-rom euro 30 korting. Zie: www.sdu.nl

Grote Van Dale op cd-rom, nieuwe versie 3.1 Jaarlijks verschijnt de nieuwe abonnementsversie van de Grote Van Dale op cd-rom. In het najaar is de derde versie verschenen met daarin weer enkele vernieuwingen. Zo zijn alle vervoegingen van werkwoorden (flexvormen) opgenomen en ook de complete inhoud van de Van Dale Praktijkgids Afkortingen (schrijfwijze, betekenis en herkomst). Een abonnement kost het eerste jaar euro 99, daarna euro 54 per jaar. Er bestaat een voordelige regeling speciaal voor leden van de IVN (zie www.ivvnl.com).

37

Elektroniese WAT - Afrikaanse tegenhanger WNT De eerste cd-rom van het Elektroniese WAT (Woordenboek van die Afrikaanse Taal) is verschenen: op deze cd-rom de letters A tot en met O. Informatie kan worden verkregen bij het Buro van die WAT: [email protected]. De prijs van de cd-rom is 70 euro. Hij bevat de elf tot nu toe verschenen delen van het WAT, bijna 200.000 lemmata op 7.500 gedrukte bladzijden, en is daarmee de uitgebreidste beschijving van de Afrikaanse woordenschat. Bestellen bij de uitgever: [email protected]

Etymologisch woordenboek, deel 1 Deze maand verscheen het eerste deel van het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands. Het betreft de letters A- E; hierna volgen nog drie delen die steeds met een tussenpoos van twee jaar moeten verschijnen. In 2009 is dit etymologsich woordenboek klaar. Het boek zal dan van meer dan 14.000 woorden zo nauwkeurig mogelijk de wortels en de geschiedenis beschrijven. Qua aantal zal dit etymologisch woordenboek onderdoen voor de uitgave van Van Dale, maar deze editie heeft wetenschappelijke pretentie en gaat dan ook uitgebreider op ieder woord in. Dankzij de cd-romedities van onder andere het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), het Middelnederlandsch Woordenboek en enkele oude teksten die elektronisch beschikbaar kwamen, heeft de redactie deze titanenarbeid kunnen verrichten ineen relatief korte tijd. Frans Debrabandere, Marlies Philippa en Arend Quak vormen de hoofdredactie.

Van Kooten en De Bie revisited Ter gelegenheid van de Koot-en-Bie-week (15-22 november 2003) heeft het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid drie video- en twee radiofragmenten van Van Kooten en De Bie op zijn website geplaatst. In een filmpje (uit 1984) klaagt een Turk erover dat

38

Nederlanders hun moedertaal steeds onzorgvuldiger spreken. IN een van de radiofragmenten (uit 1967) discussiëren ‘De Klisjeemannetjes’ over spellingvernieuwing. www.beeldengeluid.nl

De Taalkamer cd-rom: 77 dialectische geluidsfragmenten De vakgroep Nederlandse taalkunde van de Universiteit Gent heeft samen met Het Huis van Alijn (voormalig museum voor Volkskunde in Gent) het zgn. TAALKAMER-project opgezet, waarbij in het museum een permanente computeropstelling is geplaatst met 77 dialectfragmenten (van elk ongeveer 5 minuten) voor 66 gemeenten, die een overzicht bieden van de variatie in de traditionele dialecten van Frans-Vlaanderen tot Maastricht: Frans-Vlaanderen (5 gemeenten), West-Vlaanderen (14 gemeenten), Oost-Vlaanderen (18 gemeenten), Zeeuws-Vlaanderen (4 gemeenten), Antwerpen (7 gemeenten), Vlaams-Brabant (6 gemeenten), Belgisch Limburg (11 gemeenten), Nederlands Limburg (1 gemeente). De fragmenten werden geselecteerd uit de bandenverzameling van de vakgroep, die in de jaren zestig en zeventig werd aangelegd. Sommige dialectsprekers zouden nu meer dan 100 jaar oud zijn. Heel wat vertellers en vertelsters zijn geboren op het einde van de 19de eeuw (jaren 1880-1900). De verhalen die ze vertellen zijn niet alleen interessant wegens het onvervalste dialect dat gesproken wordt, maar ook door de inhoud ervan. Ze gaan over het leven van alledag van de eenvoudige volksmens. Het tijdschrift Oost-Vlaamse Zanten heeft in 2002 een themanummer aan de Taalkamer gewijd, met daarin alle transcripties en teksten over de verschillende dialectgroepen van het zuidelijke Nederlands. De hele Taalkamer (met alle geluidsfragmenten, transcripties en teksten) is nu op één cd-rom geplaatst. Er zijn teksten over het Frans-Vlaams, het West-Vlaams, het Oost-Vlaams, het Gents, het Brabants ( +Antwerpen) en het Limburgs. Voor de cd-rom werden alle transcripties en teksten nog eens terdege nagekeken; ze kunnen alle uitgeprint worden.

39

De TAALKAMER CD-ROM is te verkrijgen tegen 12 Euro bij het Huis van Alijn, Kraanlei 65, 9000 Gent (tel. 09/2692350; e-mail: [email protected]). Het TAALKAMER-THEMANUMMER van het tijdschrift OostVlaamse Zanten (+ demo-cd met 6 fragmenten) kost 5 Euro (te storten op rekening 703-0327514-23) en is te verkrijgen bij Luc Beyens, Vinkendal 32, 9031 Drongen (tel. 09-226 52 05, email: [email protected]). Het is ook te koop in het museum. Jacques Van Keymeulen, Vakgroep Nederlandse Taakunde UGent

Heruitgave van de oudste ambtelijke tekst in het Nederlands: de 'Statuten van de Leprozerie van Gent' (1236) Van Keymeulen Jacques, Mark Adriaen en Griet Maréchal, In Der Sieker Dienste. De oudste ambtelijke tekst in het Nederlands. (2003) Uitgave van de Vakgroep Nederlandse Taalkunde van de UGent en het Algemeen Ziekenhuis Maria Middelares*St.-Jozef (Gent). 48 blz. Het oudste in origineel bewaarde Nederlandstalige ambtelijke stuk is de tekst van de 'Statuten van de Gentse Leprozerie' uit 1236. Hij werd meer dan 50 jaar geleden ontdekt door Maurits Gysseling, die er ook de tekstuitgave van verzorgde. In 'In der Sieker Dienste' wordt het handschrift integraal in facsimile (vierkleurendruk) uitgegeven, en parallel daarmee de tekstuitgave van Gysseling en een vertaling in modern Nederlands door Jacques Van Keymeulen. Het boek bevat ook een artikel van Griet Maréchal over 'lepra en leprozen' in Vlaanderen. 'In der Sieker Dienste' is te verkrijgen in de Gentse stadswinkel (Woodrow Wilsonplein) voor 5 euro en bij Mark Adriaen, AZ Maria Middelares · Sint-Jozef, Kortrijksesteenweg 1026, 9000 Gent, [email protected], mits 7,5 euro (inclusief verzendingskosten) overgeschreven wordt op rekening 2900387150-44 met vermelding ‘Leprozerie’.

40

Onze Taalkalender 2004 Ook voor het jaar 2004 is weer een Onze Taalkalender uitgegeven, volgens het beproefde recept: iedere dag heeft een thema: woordenboekdag, standaardtaaldag, etymologiedag, gezegdedag, taaladviesdag, taalrecordag en een Belgiëdag. De inhoud van de vragen is soms afgestemd op de tijd van het jaar (‘Wat is de meest verkochte chocoladeletter?’ op 29 november) en biedt soms weetjes in de categorie ‘heb-je-niks-aan-maar-toch-leuk (‘Met welke letter beginnen de meeste Nederlandse woorden?’Dat blijkt de s te zijn; bijna 11% van de ruim 300.000 woorden uit de woordenlijst van de elektronische Van Dale begint ermee. Met meer dan een neuslengte verschil gevolgd door de b (7,6%) en vervolgens, in het peloton, de k (7,2%) en de v (6,9%). Onze Taalkalender kost euro 13,95, ISBN 9012095689

41

CONGRESSEN

Tweejaarlijkse onderzoeksmarkt ANBF 13 december 2003 Op zaterdag 13 december 2003 organiseert de ANBF een studiedag waarop onderzoekers in Franstalig België en Frankrijk hun werk kunnen voorstellen op het gebied van de neerlandistiek. De tweejaarlijkse onderzoeksmarkt biedt vooral jonge neerlandici de gelegenheid om lopende onderzoeksprojecten aan een kritisch publiek te presenteren en contacten te leggen met collega’s van andere instellingen. De ‘Onderzoeksmarkt 2003’ zal plaatsvinden aan de Université de Liège, Place du 20-août 7, Luik. Behalve lopende onderzoeksprojecten kunnen ook innoverende didactische toepassingen aan het publiek worden voorgesteld. De spreektijd is twintig minuten per lezing, gevolgd door een tiental minuten discussietijd. De lezingen worden na selectie gepubliceerd in n/f, de nieuwe serie jaarboeken van de ANBF. Bijdragen (samenvattingen van één A4’tje bijvoegen) kunnen voor 15 juni ingeleverd worden bij [email protected]

Dialogen met filologen Op vrijdagmiddag 19 december neemt prof.dr. G.R.W. Dibbets afscheid van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Daaraan voorafgaand organiseert de afdeling Nederlandse taal en cultuur in samenwerking met het Werkverband Geschiedenis van de Taalkunde en het Peeter Heynsgenootschap een feetselijk symposium onder de titel ‘Dialogen met filologen’. Voor inlichtingen, inschrijvingen kunt u zich wenden tot [email protected]; tel. + 31 24 3612 976;KUN, afdeling Nederlands, Erasmusplein 1, 6525 HT Nijmegen.

42

Neerlandistiek in Frankrijk en in Franstalig België. Van 15 tot en met 17 maart 2004 organiseert de Vakgroep ‘Etudes néerlandaises’ van de Université catholique de Louvain (Louvainla-Neuve) een internationaal colloquium. De bedoeling van het colloquium is de stand van zaken te geven over de meest recente ontwikkelingen op het gebied van het Nederlands als vreemde taal in Frankrijk en in Franstalig België. Het is tevens de bedoeling een dialoog tot stand te brengen tussen de docenten Nederlands uit beide landen. Daarbij zal aandacht worden besteed aan taalkunde, letterkunde, vertaalwetenschap, maatschappij en cultuur, zakelijk Nederlands en didactiek van het Nederlands als vreemde taal. Geïnteresseerden dienen zich vóór 17 december a.s. aan te melden, hetzij als spreker hetzij als toehoorder. De sprekers wordt verzocht de titel van hun lezing op te geven en een abstract (maximaal BD A4, bij voorkeur via e-mail of op diskette: RTF-bestand, DOSgeformatteerd + 1 hard copy) mee te sturen naar: Philippe Hiligsmann, Université catholique de Louvain, Département d'Etudes germaniques,Unité de Linguistique théorique et appliquée des langues germaniques Collège Erasme, Place Blaise Pascal 1, B-1348 Louvain-la-Neuve Tel.: +32-(0)10/47.49.41. Fax: +32-(0)10/47.49.42. E-mail: [email protected]

43

VAN BUITEN DE MUREN Duitsland Op 14 mei 2003 is in Leipzig het Gesellschaft zur Förderung der niederländischen Kultur und Sprache GENIKUS e.V. opgericht. Voor vragen: [email protected] Münster. De Westfälische Wilhelms Universität te Münster en de Katholieke Universiteit Nijmegen hebben voor een primeur gezorgd: zij hebben een gezamenlijke dubbelstudie Nederlands en Duits recht ontwikkeld. Rechtenstudenten uit Münster kunnen vanaf studiejaar 2003-2004 in Nijmegen een masterstudie volgen in Nederlands recht. Nijmeegse rechtstenstudenten kunnen in Münster de masteropleiding Duits recht volgen. Finland Sinds januari 2002 wordt aan de Universiteit Gent gewerkt aan het woordenboekproject Nederlands-Fins/Fins-Nederlands. De hoofdredacteuren, Godelieve Laureys (hoogleraar Scandinavistiek en Noord-Europakunde aan de Universiteit Gent) en Maritta Moisio (Universiteit van Tampere) verwachten de werkzaamheden eind 2004 te hebben afgerond. Peter Starmans is per 1 oktober 2003 met pensioen gegaan. Ter gelegenheid van zijn pensionering hield hij op 29 september 2003 een afscheidscollege aan de Universiteit van Helsinki. De vacature die door zijn vertrek ontstaat zal eerst op tijdelijke basis vervuld worden; in het voorjaar van 2004 zal deze vacature officieel uitgeschreven worden. Hongarije Boedapest. Het eerste internationale studentencongres ‘Een Middenen Oost-Europese kijk op de Lage Landen’, georganiseerd door het Centrum voor Neerlandistiek aan de Eötvös Universiteit te

44

Boedapest op 7, 8 en 9 juli 2003 onder auspiciën van de Comenius Vereniging en met de financiële steun van de Nederlandse Taalunie Het studentencongres was het eerste in zijn soort. Het idee werd ingegeven door de zorg die docenten van deze regio dragen voor de nieuwe generatie neerlandici. Docenten uit Midden- en Oost-Europa beschouwen het als hun plicht om een nieuwe generatie neerlandici op te leiden en ze ook in het hoe en wat van het wetenschappelijke discours in te leiden. Het studentencongres wilde de studenten een kans geven om de ‘kunst’ van een goede voordracht op een congres te leren. Die ‘kunst’ ging niet alleen over de voordracht zelf, maar ook over aspecten van de academische omgang zoals op een uitnodiging reageren, een thema bedenken, een schets maken, het stuk structuur geven, iets uit het hoofd kunnen voordragen, goed articuleren, een publiek aanspreken, argumenteren, discussiëren, op de tijd letten etc. Er was een internationale jury – dr. Zdenka Hrnčirová (Praag), dr. Jelica Novakovič-Lopušina (Belgrado), drs. Paul van den Heuvel (Nederland-Hongarije), drs. Krisztina Törő (Budapest) en dr. Tamás Balogh (Budapest) – die stukken selecteerde en tijdens het congres de bijdragen beoordeelde. Er kwamen veertien deelnemers uit zeven landen: Roemenië, Slovenië, Slowakije, Oekraďne, Hongarije, Estland en Tsjechië. Het publiek bestond uit belangstellenden – collega’s, studenten en oudstudenten Nederlands van de universiteiten in Hongarije – de ELTE, de KGRE en de KLTE uit Debrecen. De drie dagen werden respectievelijk aan cultuurkunde, letterkunde en taalkunde besteed. De jury heeft de lezingen aan het einde van elke dag geëvalueerd. De sprekers die geen prijs hebben gewonnen werden door de juryleden apart ingelicht over de reden waarom ze niet succesvol genoeg waren en waarop zij in de toekomst bijzonder moesten letten. De prijswinnaars Categorie cultuurkunde: 1. Matej Dornik uit Slovenië: Het Sloveense versus Nederlandse standpunt t.o.v. marihuana

45

2. 3.

Marta Karaffyova uit Slowakije: Nationale parken – hun doel en toekomst Niet toegekend

Categorie letterkunde: 1. Natalia Karpenko uit Oekraïne: Nederlandse en Oekraïnse poëzie in 17de eeuwse context 2. Hedvig Hanuska uit Hongarije (KGRE): De brieven van Betje Wolff en Aagje Deken én Éva Bátyity uit Hongarije (KGRE): Bródy’s Rembrandt. 3. Andrea Rádai (ELTE): De receptie van de Hongaarse Nobelprijswinnaar, Imre Kertész in Nederland Categorie taalkunde: 1. Lenka Kozusniková uit Tsjechië: Nederland onder invloed van het Engels 2. Iryna Feoktistova uit Oekraïne: Morfologische en syntactische middelen van ontkenning in het Nederlands 3. Eva Bayerová uit Tsjechië: Beroepsaanduiding in het modern Nederlands. Het congres werd feestelijk afgesloten door een slotdiner in het Spinozahuis. Aan Natalia Karpenko werd als beste spreker, de Spinoza-prijs uitgereikt. De prijswinnaars werd gevraagd hun bijdragen per e-mail op te sturen zodat hun teksten op de website van het Centrum voor Neerlandistiek geplaatst kunnen worden. Er wordt een bundel van deze bijdragen overwogen. Aan het einde van het congres werd door de studenten zelf de wens uitgesproken om van dit congres een traditie te maken. Judit Gera Debrecen. Op 29 september 2003 vond aan de Universiteit van Debrecen de zevende studiedag van de Hongaarse neerlandistiek plaats. Het centrale thema van deze studiedag was ‘Egodocumenten’.

46

Sprekers waren dr. Rudolf Dekker (Erasmus Universiteit Rotterdam), prof.dr. Herbert van Uffelen (Universiteit van Wenen, Universiteit van Debrecen), dr Gerard Termorshuizen (Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, Leiden) en dr.habil. Jerzy Koch (Universiteit van Wroclaw en Universiteit van Poznan). Noord-Europa Er is een nieuw elektronisch tijdschrift voor neerlandistiek in ontwikkeling. Ingeborg Sanner, Jette Skovbjerg en Benoît Verstraete streven naar een tijdschrift met artikelen en informatie over de studiemogelijkheden van het Nederlands in Noord-Europa,. Het tijdschrift zal zich richten op studenten Nederlands in Scandinavië, Finland en zo mogelijk Estland. Portugal Lissabon. Van 10 tot en met 26 oktober organiseerde de Nederlandse Ambassade in Lissabon de Nederlandse culturele dagen in het kader van Expolingua Portugal 2003. Nederlands is dit jaar de themataal. Op de talenbeurs zelf gaven verschillende universitaire docenten Nederlands in Portugal lezingen en het nieuwe woordenboek Nederlands-Portugees werd gepresenteerd. Gastspreker bij de openingssessie was Gerrit Komrij. In de stad werden Nederlandse films vertoond en vonden concerten plaats waaronder een concert van Cristina Branco, een Portugese fadozangeres die fado´s zingt met Nederlandse gedichten als inspiratie. Op 23 en 24 oktober stond een literaire manifestatie op het programma waaraan o.a. Adriaan van Dis, Arjen Duinker, Moses Isegawa, Arthur Japin, Gerrit Komrij, Anne Provoost, Arne Sierens en Tessa de Loo meewerkten. Studenten van de verschillende docentschappen in Portugal hebben het programma bijgewoond. Antoinet Brink Tsjechië

47

Brno. Alexandra Andreasova promoveerde op 16 september 2003 aan de Masaryk Universiteit van Brno op Die Grenze zwischen Möglichkeit und Notwendigkeit. Ein Beitrag zur semantischen Entiwicklungsgeschichte der niederländischen Modalverben ‘moeten’ en ‘mogen’ im 17. und 18. Jahrhundert’. Promotor was professor Zdenek Masarik en als opponenten fungeerden de hoogleraren Amand Berteloot (Münster) en Cor van Bree (Leiden). Het proefschrift telt twee delen: het eerste deel geeft een overzicht van het onderzoek naar de historische ontwikkeling van de beide modale werkwoorden. Onder meer vanwege het beperkte onderzoeksmateriaal over de Nederlandse modale werkwoorden, is het eerste deel comparatief: er worden vergelijkingen gemaakt met de Duitse equivalenten ‘müssen’ en ‘mögen’. Het tweede deel is een analyse van de betekenissen en gebruiksmogelijkheden van de werkwoorden moeten en mogen op basis van een corpus dat ambtelijke en private teksten bevat uit de jaren 1600-1630, 16501680, 1700-1730 en 1780-1800. Olomouc. Op 2, 3 en 4 oktober 2003, vond aan de Palacký Universiteit te Olomouc, ter gelegenheid van de opening van het Centrum voor Taal en Cultuur van de Lage Landen ‘Erasmianum’, een symposium plaats met als titel Aspecten van de extramurale neerlandistiek. En marge van het symposium werd aan prof.dr. Jos Wilmots het eredoctoraat uitgereikt wegens zijn verdiensten voor de neerlandistiek in Centraal-Europa. Praag. In het kader van de reeks Praagse Perspectieven heeft de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag dit jaar op donderdag 13 en vrijdag 14 november 2003 een colloquium georganiseerd. Het eerste deel van het colloquium was gewijd aan het letterkundig thema: Het zelfbeeld in de Nederlandse letterkunde. In een aantal imagologische lezingen werd een Nederlands literair werk bekeken onder het gezichtspunt van beelden en stereotypen omtrent nationale identiteit. Dr. N.M.H. Maas sprak over De Avonden van G.K. van het Reve, dr. J. Th. W.Oosterholt over Eline Vere van Louis Couperus. Andere bijdragen o.a. van dr. L. Barnard over Die laaste Afrikaanse boek van Karel Schoeman, mgr. V. Havlikova over Ik,

48

Jan Cremer, van Jan Cremer en dr. E.J. Krol over Jan, Jannetje en hun jongste kind van E.J. Potgieter. Twee dagdelen werden besteed aan het onderdeel Schriftelijke Bedrijfscommunicatie, met bijdragen van drs. A. Spoelstra over het handboek Taal in zaken en Z. Hrncirova, prom fil. over modaliteit in schriftelijke bedrijfscommunicatie Het programmaonderdeel van studententrainingen werd verzorgd door drs. J. Jaspers van het trainingsbureau Vergouwe Overduin. In het voorjaar van 2004 verschijnen de Handelingen onder de titel Praagse perspectieven 2. Zuid-Afrika Stellenosch. Uit de Nuusbrief van de Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, volume 9, nommer 1, maart 2003 lezen we onder het kopje ‘Gunstige ontwikkelingen in Stellenbossche neerlandistiek’: De laatste jaren was er alleen kommer en kwel te melden over Afrikaans en Nederlands in Zuid-Afrika. Teruglopende studentenaantallen, departementen die soms tot een of twee personeelsleden zijn gereduceerd (of zijn verdwenen), overwerkt personeel na ‘afbouw’. Ik heb de indruk [zo schrijft Siegfried Huigen, MK] dat het tij in Stellenbosch dit jaar op voorgraads niveau is gekeerd en hij geeft daarbij ter illustratie enkele cijfers. Eerstejaars (taalverwerving) tachtig studenten, tweedejaars (Nederlandse letterkunde 1880-1945) veertig studenten en derdejaars (Historische Nederlandse letterkunde 1100-1800) zeventien studenten. Alle modules Nederlands zijn in de cursus Afrikaans en Nederlands in Stellenbosch optioneel. Als verklaring voor de verbetering worden genoemd: de beurzen die de Nederlandse Taalunie beschikbaar stelt aan derdejaarsstudenten; de betere structurering van de cursussen; gemotiveerde studenten omdat het een vrije keuze betreft: de studenten die inschrijven zijn bereid om hard te werken.

49

VAN BINNEN DE MUREN

Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds Het Institut Néerlandais in Parijs en het Nederlands Literair Productie- en Vertalingen Fonds in Amsterdam hebben hun directeuren uitgeruild. Rudi Wester is sinds 1 september 2003 directeur van het Institut Néerlandais in Parijs geworden, en volgt daarmee Henk Pröpper op die met ingang van diezelfde datum zijn bureau in Parijs heeft ingeruild voor dat bij het Productie Fonds aan de Amsterdamse Singel. Poëziecentrum in Gent heeft nieuwe behuizing Recent verhuisde het Gentse Poëziecentrum naar een prachtig onderkomen: het vijftiende-eeuwse ‘Toreken’ aan de Vrijdagmarkt. Een stijlvol onderkomen voor de meer dan twaalfduizend dichtbundels, vijfhonderd literaire tijdschriften en ontelbare knipselmappen. Vereniging voor Nederlandstalige Terminologie NL-TERM Deze Nederlands-Vlaamse vereniging (zie http://www.nlterm.org) beoogt samenwerking binnen en tussen vakgebieden te bevorderen, bijvoorbeeld door themadagen te organiseren en nieuwsbrieven over de laatste mogelijkheden op terminologiegebied te verspreiden. Zo zijn de afgelopen jaren afwisselend in Nederland en Vlaanderen studiedagen georganiseerd over onder andere medische en juridische terminologie. Tegelijkertijd wil de vereniging de deskundigheid op het gebied van terminologie harmoniseren en uitbreiden, van belang voor docenten Nederlands in binnen- en buitenland, vertalers, tolken en de vele anderen die zich met de ontwikkeling van vakterminologie bezig (moeten) houden. In het kader van de globalisering wordt het steeds belangrijker dat binnen en tussen disciplines effectief wordt gecommuniceerd. Dit kan alleen als een gemeenschappelijke terminologie wordt overeengekomen die voor iedereen toegankelijk is. Voor meer

50

informatie: zie de website of stuur een mail naar [email protected]

51

BERICHT UIT WOUBRUGGE Ik heb een hartgrondige hekel aan afscheid nemen. Vooral als het de basis van mijn bestaan aantast. Zo ben ik gewend aan een nieuwe bakker, en wég is-ie weer; net de nieuwe pasjes bij aerobics onder de knie en ze worden alweer afgedankt. Nu is het opvoeden van een kind één grote oefening in afscheid nemen. Die leerschool heb ook ik doorlopen, maar ik ben daar niet wijzer uitgekomen, eerder wat weemoedig en nóg gevoeliger voor afscheid nemen dan voorheen. Drie jaar lang hebben we gewerkt aan de voorbereidingen van het colloquium, maar eer ik er erg in heb ontaardt het vrolijke geroezemoes in langdurig afscheid nemen. Van docenten die ik weer jaren niet zal zien; van bestuurs- en redactieleden die me in de loop der jaren dierbaar zijn geworden, maar desondanks aftreden zodat ik ze niet meer zo vanzelfsprekend tegenkom. En nu gaat per 1 januari 2004 Marjan Paas weg bij het IVN-Bureau. Zij kwam gelijk met het voormalige gemeentehuis van Woubrugge (de huisvesting van de IVN) in mijn leven en dat is inmiddels zo’n tien jaar geleden. Marjan gaat werken bij een Stichting die een aantal scholen in de omgeving gaat besturen. Die stichting boft maar met z’n loyale, creatieve en hardwerkende kracht. En ik: ik mag weer afscheid nemen. Gedrieën, met Trees Winter, vormen (of moet ik nu al vormden typen?) een team dat jaar in jaar uit moeiteloos de olympische limiet haalde. Voorbij, voorbij… En dan de herfst van 2003, die werkt ook al niet erg mee. Eén groot en vooral eindeloos afscheid van de zomer. Al vanaf september tot diep in november een niet aflatend orgiastisch vertoon van kleur: alle nuances rood en geel die dagelijks aan intensiteit leken te winnen. Het was allemaal goud wat er blonk, op wat kopertinten na. En bessen, overal bessen, weer dat oogverblindende geel, oranje en rood en – alsof het niet genoeg is – grote, glanzend paarse bessen die met een beetje geduld, zó de kerstboom in kunnen. De bomen zijn nu kaal, maar de bessen zorgen nog voor weemoedigheid. Nu lijkt de herfst dus voorbij. En ook dat valt niet mee. Zou het nog wat worden met mij? Marja Kristel

52

COLOFON De IVN-krant is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Raadhuisstraat 1 2481 BE Woubrugge, Nederland tel. ++ (31) 172 518 243, fax ++ (31) 172 519 925, e-mail [email protected] website www.ivnnl.com Eindredactie: Marja Kristel Correspondenten: Antoinet Brink (Zuid-Europa), Kees Groeneboer en Hans Groot (Indonesië), Stefan Kiedron (Midden- en OostEuropa), Carel ter Haar (Duitsland), Jacques van der Elst (ZuidAfrika), Guy Janssens (Franstalig België), Niels-Erik Larsen (Noord-Europa), Laurent Réguer (Frankrijk), Roel Vismans (GrootBrittannië en Ierland). Deadline kopij voor de volgende (papieren) editie: 20 februari 2004. De IVN-krant verschijnt in principe drie maal per jaar in een papieren editie en minstens zo vaak elektronisch. Aan de actualiteit gebonden berichten kunnen aanleiding vormen tot een extra elektronische editie. U kunt zich kosteloos abonneren: op de elektronische editie door een e-mail te sturen naar [email protected] met een regeltje waarin u zich aanmeldt voor de IVN-krant en aangeeft op welk e-mailadres u de IVN-krant wilt ontvangen; op de papieren editie door aanmelding via het IVN-Bureau. Ook hierbij moet u aangeven naar welk adres de IVN-krant gestuurd moet worden.

53