‘It is undoubtedly a miracle to stop feeling alone in the solitude of a cell’ (Ricardo González Alfonso) WiPC-jaaroverzicht 2011 (door Job Degenaar) De situatie voor schrijvers in onder meer Mexico, China, Iran, Egypte, Syrië, Birma en Wit-Rusland is in 2011 niet of nauwelijks verbeterd. Toch zijn er ook goede resultaten te melden. In Birma is de komiek-dichter Zarganar onverwacht vrijgelaten. In Tunesië zijn alle schrijvers vrijgelaten die opgepakt waren na de val van president Ben Ali. In Wit-Rusland zijn drie schrijvers vrijgelaten die gearresteerd waren tijdens de massabetogingen tegen de presidentiële verkiezingen op 19 december 2010. Ye Depu, de Chinese schrijver die acht jaar cel had gekregen, kwam vrij nadat hij zijn straf had uitgezeten. In Cuba zijn alle Black Spring (2003)-dissidenten vrijgelaten; de meesten van hen zijn echter als balling op een vliegtuig naar Madrid gezet. In Rusland is eindelijk het onderzoek geopend naar de dood van vijf journalisten in de afgelopen negen jaar. In Azerbeidjan is Eynulla Fatullayev vrijgelaten na vier jaar detentie. In het onderstaande volgt een overzicht van de belangrijkste cases uit 2011. Januari 01/01 Wit-Rusland Opnieuw worden er door het regime van president Lukashenko schrijvers, journalisten en andere mensenrechtenactivisten, onder wie PEN-leden, opgepakt en vervolgd, omdat ze tijdens de massademonstratie op 19 december 2010 zich keerden tegen de ongeloofwaardige uitslag van de presidentsverkiezingen. Onder hen bevinden zich Vladimir Neklyaev (de presidentskandidaat van de oppositie), Irina Khalip, Nadina Radzina, Pavel Severinets, Aleksandr Fiaduta en Dimitri Bondarenko. Gevreesd wordt voor zgn. ill-treatments. Ook zijn er invallen in het Wit-Russische PEN-centrum en worden computers en papieren meegenomen. 09/01 Iran De prominente advocaat-mensenrechtenactivist-schrijver-journalist Nasrin Sotoudeh wordt tot elf jaar celstraf gevonnist op grond van propaganda tegen het gezag, handelingen tegen de nationale veiligheid en het met voeten treden van de islamitische kledingcode in een gefilmde speech. WiPC International beschouwt haar gevangenschap uitsluitend als een gevolg van de vreedzame uitoefening van
haar beroep en noemt de detentie in strijd met de International Covenant on Civil and Political Rights, dat mede door Iran is ondertekend. 12/01 China Het bericht komt binnen van de dood van de 52-jarige schrijver-dichter-dramaturg Zhang Jianhong, die 6 jaar gevangen zat en aan een zeldzame, ernstige neurologische aandoening leed. Herhaalde verzoeken om medische zorg in de gevangenis en om vervroegde vrijlating mochten niet baten. In 2006 werd hij gearresteerd vanwege kritische artikelen en gedichten over de Chinese overheid. Vlak na zijn vrijlating overleed hij. 12/01 Noorwegen Een Russische asielzoekster, de 25-jarige schrijfster Maria Amelie, loopt kans te worden gedeporteerd naar Rusland vanwege haar boek Illegally Norwegian, waarin ze haar situatie beschreven heeft. Als kind kwam ze met haar ouders naar Noorwegen, waar ze zonder geldige papieren acht jaar verbleef. Ze spreekt Noors, heeft een master-graad gehaald en wil niet gestraft worden voor iets wat haar ouders gedaan hebben toen ze nog kind was. Ze werd op 12 januari gearresteerd door acht politieagenten na haar lezing in Lillehammer. 13/01-21/01 Tunesië PEN veroordeelt ten zeerste het doden, de massa-arrestaties en de verdwijningen van burgers, inclusief verscheidene journalisten, bloggers, schrijvers, juristen en andere activisten. Er zijn tenminste 12 schrijvers (journalisten en bloggers) gedood. De verdwijningen van blogger Nizar Ben Hassan, journalist van Radio Kalima, en Hamma Hammami, de uitgever van de verbannen krant Albadil, zijn verontrustend. De laatstgenoemden werden opgepakt door de speciale eenheid van de presidentiële veiligheid. Op 16 januari, twee dagen na de val van de regering, worden ze vrijgelaten, samen met enkele andere bloggers. Niet vrijgelaten daarentegen worden Ammar Amroussia, Soufiane Chourabi, Hamadi Kaloutcha, Nibras Mahzeeli, Mue’z al-Bai, Mue’z Jama’I en rapper El Général (echte naam Hamada Ben Aoun). Op 21 januari komt het verheugende bericht binnen dat ook alle andere schrijvers en bloggers zijn vrijgelaten. 17/01 Jemen Journalist Abdulaelah Haider Shaea krijgt vijf jaar gevangenisstraf vanwege zijn verslag over islamitische groepen in Jemen. Hoewel er geen enkel bewijs is gevonden, wordt hij verdacht banden te hebben met Al-Quaida. Zijn gezondheid is slecht: hij lijdt aan bloedarmoede en krijgt geen medische behandeling. Hij werd op 16 augustus 2010 thuis met geweld gearresteerd door de anti-terreur-politie. 18/01
Turkije Het proces tegen academica-schrijfster-sociologe Pinar Selek, aan wie 36 jaar gevangenisstraf in het vooruitzicht wordt gesteld, zal op 9 februari plaatsvinden. NGO’s zien haar proces als een middel om haar te straffen vanwege haar langdurige steun aan minderheidsgroepen en haar onderzoek in de jaren negentig naar heikele Koerdische kwesties. Ze wordt ervan beschuldigd lid te zijn van de PKK en van betrokkenheid bij een explosie in Istanbul in 1988. Een team van experts verklaarde later echter dat de explosie ontstaan was door een verwaarloosde gascylinder. Volgens PEN-bronnen is er geen gewelddadig optreden van haar bewezen en is het proces op te vatten als een straf voor haar legitieme onderzoekswerk en commentaren. 23/01 China
Ye Depu heeft zijn achtjarige celstraf uitgezeten en wordt op 23 januari vrijgelaten. Hij zat gevangen vanwege ‘opruiende subversieve activiteiten tegen de staat’ in zijn dissidente geschriften. Tijdens zijn detentie ondergingen zijn vrouw en moeder diepe vernederingen en pijn. Hij betreurde het, zei hij bij zijn vrijlating, dat hij zijn plichten als echtgenoot, vader en zoon in die periode niet kon vervullen. Hij uitte met name kritiek op het één-partij-stelsel en wilde een nieuw China opbouwen. ‘De dood is te verkiezen’, gaf hij aan, ‘boven het verlies van vrijheid’. Februari 01/02 Wit-Rusland De vroegere president van het Belarus PEN Centre, Vladimir Neklyaev, en de journalisten Natalia Radzina en Irina Khalip worden vrijgelaten. Hun activiteiten worden echter strikt gecontroleerd en ze kunnen nog steeds gevangenisstraffen krijgen tussen de 15 en 23 jaar, dit op grond van het organiseren van massaoproer. Neklyaev heeft huisarrest, van Radzina is het paspoort ingenomen en ze mag de stad waartoe ze gedwongen moest verhuizen, niet verlaten. Khalip heeft huisarrest en is verstoken van elk contact met de buitenwereld. Er zitten nog altijd honderden journalisten en mensenrechtenactivisten vast (zie ook het bericht op 1 januari). 03/02
Sudan Een golf van arrestaties vindt plaats in Sudan tijdens recente straatprotesten waarin gevraagd wordt om democratische verandering. Onder de gearresteerden bevinden zich de journalisten Samir Salah Eldin, Mohamed Rahama, Kamal Karrar, Ibrahim Mirghani, Suleiman Wida'a, Khaled Tawfiq, Mohaned el-Dirdiri, Fatima Bashir en Fathia Tinga vanwege hun berichtgeving over deze protesten. PEN International vreest voor hun veiligheid en acht de kans op martelingen en ill-treatment aanwezig.
07/02 Syrië De detentie van journalist Ali al-‘Abdullah gaat door, hoewel in juni 2010 zijn termijn, twee-en-een-half jaar, al was verstreken. Hij werd gearresteerd met zijn zoon tijdens een vreedzame demonstratie op 22 maart 2007. Hij wordt nu beschuldigd van het verspreiden van valse informatie vanwege een kritisch artikel dat hij eind 2009 in de cel schreef over de verhoudingen tussen de Iraanse en Syrische overheid. 09/02 Iran De Iraanse journalist Taghi Rahmani wordt thuis gearresteerd en zonder beschuldiging vastgehouden. Er is vrees voor marteling en ‘ill-treatment’. Hij is met een aantal activisten opgepakt vanwege zijn pro-democratische protesten op 14 februari 2010. Zijn arrestatie heeft mogelijk uitsluitend te maken met de vreedzame uitoefening van zijn recht op vrijheid van meningsuiting, in weerwil van artikel 19 van het ICCPR. 14/02 Syrië
Blogger, dichter en studente Tal Al-Mallouhi heeft vijf jaar gevangenisstraf gekregen op beschuldiging van het doorgeven van informatie aan een vreemde staat. Er zijn geen bewijzen aangetoond. PEN International gelooft dat Al-Mallouhi is veroordeeld voor haar online-artikelen en -gedichten. Haar rechtszaak vond tijdens een geheime bijeenkomst plaats. Ze werd gearresteerd op 27 december 2009. In de eerste negen maanden mocht niemand haar bezoeken en ook daarna werd ze zoveel mogelijk geïsoleerd gehouden. Op 2 september 2010 schreef haar moeder een open brief aan de president waarin ze
vroeg om informatie over haar dochter. Een maand later werd Tal Al-Mallouhi beschuldigd van spionage voor een vreemde mogendheid. 14/02 Ruanda
Het bericht komt binnen dat twee journalisten, uitgever Agnes Uwimana en journalist Saidati Mukakibibi, 10 resp. 17 jaar gevangenisstraf krijgen omdat ze president Paul Kagame en andere regeringsvertegenwoordiger in hun artikelen bekritiseerd hadden in de aanloop van de verkiezingen in 2010. Ze worden beschuldigd van ‘staatsbedreigende genocide-ideologie en smaad’. Deze beschuldigingen zijn niet met bewijzen ondersteund. In juli 2010 werden ze gearresteerd. 18/02 Cuba Schrijver Héctor Fernando Maseda Gutiérrez wordt vrijgelaten en mag onder speciale voorwaarden in Cuba blijven, dit in tegenstelling tot vele andere Black Spring- dissidenten. Het vonnis, 20 jaar, waarvan er 12 zijn vervuld, blijft staan. Op deze wijze kan de staatscontrole op hem ook na vrijlating worden toegepast. 24/02 Cuba Een tweede Cubaanse schrijver wordt vrijgelaten en mag in Cuba blijven. Het gaat om journalist en onafhankelijke bibliothecaris Iván Hernández Carrillo, die bijna acht jaar gevangen heeft gezeten. Zowel met Gutiérrez (zie 18/02) als met Carrillo zijn er vergaande voorwaarden gesteld, met het doel om hen te kunnen blijven controleren. Maart 02/03 China Sinds 16 februari zijn opnieuw critici en mensenrechtenactivisten geïntimideerd, onder huisarrest geplaatst of opgepakt, als antwoord op de sociale onrust. Het totale aantal gearresteerden bedraagt inmiddels meer dan honderd, onder wie leden van het Independant Chinese PEN Centre en Nobelprijswinnaar voor de Vrede Liu Xiaobo. Schrijver Ran Yunfei en de prominente advocaat Teng Biao, beiden lid van
het ICPC, werden op 19 februari gearresteerd. Men vreest voor martelingen en illtreatment. Ook het huisarrest van Liu Xia, de vrouw van Liu Xiaobo, baart grote zorgen. Ze wordt sinds 18 oktober 2010 geïsoleerd gehouden. China schendt hiermee artikel 19 van het ICCPR, dat het land mede ondertekend heeft. 02/03 Rusland Verheugend is de heropening van het onderzoek naar de moord op vijf journalisten in de afgelopen 9 jaar. Al deze cases zijn ook WiPC-cases. Valery Ivanov, Natalia Skryl, Aleksei Sidorov, Yuri Shchekochikhin en Vagif Kochetkov werden allen vermoord vanwege hun journalistieke activiteiten. Ze berichtten over criminele bendes, corruptie, wanpraktijken binnen de juridische staatszaken en farmaceutische industrie. Volgens mensenrechtenbewegingen zijn er sinds 2000 19 onopgeloste moorden op journalisten. In 2010 werden 40 journalisten aangevallen vanwege hun berichtgeving. 02/03 China Wu Wei (schrijversnaam Ye Du), webmaster en networkcoördinator van het Independent Chinese PEN Centre, is op 22 februari thuis gearresteerd en zit sinds 1 maart vast. Computers, boeken en video’s zijn meegenomen. Hij wordt beschuldigd van het aansporen tot omverwerping van de staatsmacht. 03/03 Turkije Schrijver Nedim Seneren (PEN-award-winnaar en door het International Press Institute tot World Press Freedom Hero 2010 uitgeroepen) en schrijver Ahmet Şık worden tijdens een demonstratie op het Taxim-plein gearresteerd. Nedim Seneren publiceerde in 2010 een boek waarin hij een relatie legde tussen de Turkse veiligheidsdienst en de moord op Hrant Dink. Beide auteurs schreven over de invloed van de islamitische Gülen-beweging op o.a. de politie, zoals blijkt uit de zgn. Ergenekon-onderzoeken. Het boek van Şık was nog slechts in manuscriptvorm (zie ook 16/11). Ook worden gearresteerd: Yalçin Küçük, Dogan Yurdakal, Mümtaz Idil, Iklim Ayfer Kaleli, Sait Çakir, Aydin Biyikli, Coskun Musluk en Müyesser Yildiz. 08/03 Internationale Vrouwendag Speciale aandacht wordt geschonken aan de Iraanse Nasrin Sotoudeh (47), moeder van twee jonge kinderen, die op 4 september 2010 gearresteerd werd en overgebracht naar de beruchte Evin- gevangenis. Ze wordt beschuldigd van ‘propaganda tegen de staat’. Ook is er o.m. aandacht voor de op 6 januari 2011 vermoorde en verminkt gevonden Mexicaanse Susana Chávez Castillo (1974), prominent dichteres die de protesten organiseerde tegen de onopgeloste moorden in de afgelopen twee decennia op vrouwen die verkracht en vermoord werden in Ciudad Juárez in de staat Chihuahua, op de grens met de USA.
10/03 Turkije Onze Honorary Member Ragip Zarakolu (62, publicist/uitgever), die 30 jaar lang heeft gevochten voor de vrijheid van meningsuiting in Turkije, moet een geldboete betalen vanwege het feit dat hij een boek van Mehmet Güler het licht deed zien. Het betreffende boek, over de statenloze Koerden, wordt beschouwd als propaganda voor de verboden Koerdische partij PKK. De 15 maanden gevangenisstraf die de auteur zelf kreeg opgelegd, wordt opgeschort. 13/03 Syrië Journalist Ali al-‘Abdullah wordt door een militair gerechtshof in Damascus tot 18 maanden hechtenis veroordeeld voor het feit dat hij de relatie tussen Iran en een vreemde mogendheid (Iran) beschadigd heeft. Zie de case op 7/2. 18/03 Cuba De laatste Black Spring-schrijver, journalist Pedro Argüelles Morán, is volgens een binnengekomen RAN op 4 maart 2011 vrijgelaten. Ook hij mag in Cuba blijven, echter onder strikte vrijheidsbeperkende voorwaarden. 20/3 Worldwidereading Day
Om wereldwijd aandacht te vragen voor de gevangen Nobelprijswinnaar van de Vrede 2010, dr. Liu Xiaobo, is er op 20 maart een ‘worldwidereading’ georganiseerd. Op deze dag, de Dag van de Leugen, vielen De Verenigde Staten in 2006 Irak binnen. Xiaobo’s gedicht ‘You wait for me with dust’ werd in 96 steden in 34 landen voorgelezen. In België en Nederland werd de actie op zoveel mogelijk literaire podia gehouden, ook i.s.m. Amnesty International. Kluun en Bettina Vriesekoop ontvingen die dag in een Utrechtse boekhandel een poster van de Nederlands/Vlaamse vertaling, die tot stand kwam door samenwerking tussen WiPC Vlaanderen en WiPC Nederland (zie ook de berichten hierover op onze website).
20/03 Cuba Ricardo González Alfonso, Cubaanse journalist, bibliothecaris en dichter, die in 2003 tot 20 jaar gevangenis veroordeeld werd, is vrijgelaten in juli 2010. Hij schreef aan het WiPC, dat enkele dagen later in Brussel bijeen zou komen, een aangrijpende brief: Madrid, 20 March 2011
THE MIRACLE OF FREEDOM My dear colleagues who are attending the 9th Writers in Prison Conference organised in Brussels by PEN International, I wouldn’t dare contact you without mentioning two words: solidarity and gratitude. Only someone who has been confined to a tiny cell, 1.80 by 3 metres, where you eat, sleep and answer calls of nature, where you stay with no company other the rodents, the insects, and the voices – only the voices of those fighting your cause – can understand what it means when, at her quarterly visits, my wife, in a purposeful clandestine whisper, would tell me that this or that non-governmental organisation was calling for our freedom; and always, always, one of these organisations was PEN. It is undoubtedly a miracle to stop feeling alone in the solitude of a cell; to feel this solidarity which gets through the bars and illuminates the shadows, to restore a creator’s spiritual energy. At least that is what happened in my case. It compelled me to take prohibited action, and with no more resources than strips of paper and a pencil, I wrote 45 poems about the terrible, relentless underworld that is Cuban prisons. Under the name Hombres Sin Rostro [Men with No Faces], this collection of poems, short and secret, escaped the prison in a cigarette box. That daring led me to be sent to a punishment cell, which I could only escape by means of a 16 day hunger strike, and an international campaign of support from various non-governmental organisations, and once again PEN was one of these supportive allies. 24/03 - 27/03 België, WiPC-conferentie In Brussel vindt een geslaagde WiPC-conferentie plaats met 75 deelnemers uit bijna 40 landen. Voor een uitgebreid verslag zie de WiPC-pagina op onze website. 31/03 Standpunt Verenigde Naties over godslastering Blasfemie wordt volgens de Verenigde Naties niet langer als een misdaad beschouwd. PEN International verwelkomt dit standpunt ten zeerste. John Ralston Saul, president van PEN International, zegt hierover: “Freedom of expression may cause discomfort, but it is the ultimate protection for people of any faith,” April
03/04 China Prominent kunstenaar en criticus Ai Weiwei (53) wordt opgepakt op de luchthaven van Bejing, als hij naar Hong Kong wil vliegen. Later op de dag wordt zijn huis doorzocht en zijn familie ondervraagd. Hij is mede-ontwerper van het Olympisch stadion in Bejing. Hij wordt verdacht van ‘betrokkenheid bij economische criminaliteiten’. 06/04 China Het bericht bereikt het WiPC dat de Sichuaanse dissident schrijver en activist Liu Xianbin op 25 maart is veroordeeld op grond van opruiing tot omverwerping van de staatsmacht. Hij zou dit in een aantal artikelen hebben gedaan waarin opgeroepen wordt tot politieke hervormingen. Hij was een van de eerste ondertekenaars van Charta 08. Hij zat al eerder een lange gevangenisstraf uit (van 1999 tot 2008). 08/04 Cuba De laatste Cubaanse journalist wordt vrijgelaten: Habana Press-directeur Alberto Santiago Du Bouchet Hernández. Du Bouchet, die bijna twee van de drie jaar heeft uitgezeten, kwam in Spanje aan, samen met 36 andere dissidenten. Hij was op 12 mei 2009 veroordeeld. Hij toonde zich meermalen kritisch t.a.v. de autoriteiten. 09/04 Egypte Blogger Michael Nabil Sanad wordt door een militair tribunaal veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf vanwege zijn kritiek op de vroegere president Hosni Mubarak. Het vonnis luidt: belediging van het militaire instituut, verspreiding van foutieve informatie en het verstoren van de openbare veiligheid. Op zijn blogs beschuldigde hij de nieuwe regering van het doorgaan met de corruptieve en anti-democratische praktijken van de vroegere president. 29/04 World Press Freedom Day Wereldwijd wordt stilgestaan bij gevangen journalisten. Diverse schrijversverenigingen, waaronder PEN, doen aan regeringen de oproep de vrijheid van meningsuiting beter te beschermen. 29/04 Kameroen Een Kameroense schrijver, Bertrand Teyou, wordt na zes maanden celstraf vrijgelaten. Hji had de vrouw van president Biya beledigd in een boek dat in 2010 verscheen. Voor een bedrag van 4400 dollar kon hij worden vrijgelaten. Dit is een voorbeeld van een al te incidentele case, die ik bij wijze van uitzondering een keer vermeld in dit overzicht.
Mei 10/05 Iran Het WiPC rouwt om de dood van de tachtigjarige journalist/criticus Siamak Pourzand, die op 29/4 zelfmoord pleegde na jaren huisarrest en isolement in zijn huis in Teheran. Hij werd maandenlang in het geheim gevangen gehouden, gemarteld en uiteindelijk in mei 2002 tot een elfjarige gevangenisstraf veroordeeld wegens ‘ondermijning van de staatsveiligheid’. Hij zou banden hebben gehad met monarchisten en contra-revolutionairen. 11/05 Mexico El Tiempo-journalist en -directeur Jesús Lemus Barajas, die sinds mei 2008 gevangen zat, wordt uiteindelijk vrijgesproken van drugshandel en vrijgelaten. Hij is drie jaar vastgehouden zonder enig bewijs van zijn schuld. De aanklachten zijn vermoedelijk verzonnen. Zijn gevangenschap houdt wellicht verband met zijn activiteiten als journalist vanwege zijn kritische, rebelse houding jegens de overheid. Hij toonde relaties aan tussen de Mexicaanse overheid en drugskartels. Zijn advocaat werd op 31 augustus 2010 doodgeschoten. Zijn vrouw werd tijdens zijn detentie bestookt met intimidaties. Hij vreest voor zijn leven en heeft asiel aangevraagd in de Verenigde Staten. 11/05 Syrië PEN veroordeelt ten zeerste de moorden op en vermissingen van burgers, onder wie ook verscheidene journalisten, bloggers en activisten. Allen worden in afzondering gehouden en er is gerede kans op martelingen en ill-treatments. De op 29 april gearresteerde schrijvers/journalisten/media-correspondenten Dorothy Parvaz, Mahmoud Issa, Khaled Sid Mohand, Zaid Mastu en Mohamed Dibo lopen grote kans te worden vervolgd. 12/05 Syrië Ook schrijver/uitgever/mensenrechtenactivist Najati Tayara (66) wordt gearresteerd na een telefonisch interview met Al Jazeera. Hij verdedigde daarin de protesten die op dat moment plaatsvonden in Syrië. 16/05 Venezuela De politiek-columnist en activist Wilfred Iván Ojeda Peralta wordt dood aangetroffen, 24 kilometer van waar zijn auto stond. De wrede manier waarop dat gebeurd is, duidt op een ‘moord op contractbasis’ door een georganiseerde criminele groep. In zijn wekelijkse column, die hij al 22 jaar verzorgde, schreef hij vooral over lokale politiek. Op 16 januari 2009 werd in Venezuela ook een journalist,
Orel Zambrano, doodgeschoten. 25/05 Wit-Rusland Vijf schrijvers/journalisten die op 19 december 2010 waren gearresteerd tijdens demonstraties tegen de gebrekkige presidentiële verkiezingen, zijn veroordeeld. Een van hen is Dimitri Bondarenko, die twee jaar celstraf kreeg, terwijl Irina Khalip, Vladimir Neklyaev en Aleksandr Fiaduta voorwaardelijk twee jaar kregen voor hun deelname in de demonstraties. De vijfde, Pavel Severinets, werd veroordeeld tot drie jaar zogeheten ‘beperkte vrijheid’. 26/05 Azerbeidjan Eynulla Fatullayev, een journalist/redacteur die een voorbeeld werd voor de strijd voor vrije expressie in Azerbeidjan, wordt vrijgelaten. Zijn vrijlating, bespoedigd door internationale druk, was onderdeel van een algemene amnestieregeling voor politieke gevangenen i.v.m. de viering van de Dag van de Republiek op 28 mei. Hij kreeg op 30 oktober 2007 het vonnis van acht en een half jaar celstraf op beschuldiging van laster, terrorisme, etnische opruiing en belastingontduiking. Op 6 juli 2010 kreeg hij nog eens twee en een half jaar vanwege drugsbezit. De oproep om 5 november 2010 naar de rechtbank te komen kreeg Fatullayey pas op de dag zelf te horen, zodat zijn advocaat zich niet kon voorbereiden op het verhoor. Het hof oordeelde vandaag dat hij onmiddellijk moest worden vrijgelaten en eiste een compensatie van ruim 33.000 dollar. Men verwacht dat de staat daarmee zal instemmen. 31/05 Pakistan Het lichaam van journalist-schrijver Syed Saleem Shahzad, bureauchef van de Asia Times Online en auteur van een onlangs gepubliceerd boek, Inside Al-Qaeda and the Taliban: Beyondan Bin Laden and 9/11, wordt gevonden. Het vertoont sporen van marteling. Shahzad verdween op 29 mei, twee dagen na een artikel waarin hij banden suggereerde tussen Al-Quaida en de Pakistaanse marine. Juni 07/06 Mexico In de staat Veracruz wordt het lichaam van Noel López Olguín gevonden. Een leider van een drugsbende bekent hem op 1 juni vermoord te hebben. Waarschijnlijk is het motief zijn journalistieke werk, dat uiterst kritisch stond tegenover lokale corruptie. 08/06 Syrië Vijf schrijvers die in april gearresteerd waren bij vreedzame demonstraties tegen de
regering, worden of zijn vrijgelaten, te weten Mahmoud Issa, Khaled Sid Mohand, Zaid Mastu, Mohamed Dibo en Dorothy Parvaz. 09/06 China Freelance journalist Qi Chonghuai ontvangt nog eens een straf van acht jaar, nadat hij zijn vierjarige straf had uitgezeten vanwege afpersing en chantage. Men neemt algemeen aan dat hij gestraft wordt voor zijn kritische berichtgeving en voor brieven die hij uit de gevangenis liet smokkelen waarin hij melding maakte van ill-treatment.
30/06 Colombia Journalist Luis Eduardo Gómez wordt in Arboletes doodgeschoten door twee mannen op een motor, in het bijzijn van zijn vrouw. Gómez had bericht over lokale corruptie en illegaal opererende paramilitaire groepen en was ook een getuige inzake juridisch onderzoek over de band van lokale politici met paramilitaire groepen. De afgelopen jaren zijn er in Colombia meerdere (media-)journalisten vermoord. Juli 01/07 Mexico De bekende auteur-activiste-award-winnares Lydia Cacho heeft op 14 juni anonieme doodsbedreigingen ontvangen. De Mexicaanse autoriteiten hebben daarop niet gereageerd. Cacho gelooft dat de bedreigingen direct met haar journalistieke werk te maken hebben. Ze noemt namen van sex-handelaren van vrouwen en meisjes. In 2010 publiceerde ze in boekvorm Servants of power: a journey into the heart of the trafficking of women and girls in the world. Verder staat ze bekend om haar kritische geschriften over kinderporno, georganiseerde misdaad, drugshandelaren, gender-criminaliteit en corruptie bij de overheid. 02/07 Vietnam
De bekende schrijfster en journalist Tran Khai Thanh Thuy wordt plotseling vrijgelaten uit een gevangenis in Hanoi en en vervoerd naar Hanoi International Airport. Ze komt veilig aan in de Verenigde Staten. Haar 13-jarige dochter heeft ze bij zich. Ze zat sinds 8 oktober 2009 een driejarige straf uit wegens haar ondergronds werk voor een pro-democratische groep en haar openlijke steun aan zes dissidenten. Ze kreeg nog geen twintig minuten de tijd afscheid te nemen van haar man. 03/07 Mexico Opnieuw wordt een journalist vermoord, samen met zijn 16-jarige zoon. Het gaat om Angel Castillo Corona. Hij schreef over regionale politiek. Mexico is voor journalisten een van de gevaarlijkste landen ter wereld. In totaal bedraagt op deze dag sinds 2004 het aantal vermoorde journalisten 39 en schrijvers 2. Het aantal vermiste journalisten is 10. In 2010 vonden er negen moorden en drie verdwijningen plaats. 06/07 Syrië Het lichaam van dichter-zanger Ibrahim Qashoush, bekend als de ‘zanger van de revolutie’, wordt, met doorgesneden keel, gevonden in een rivier. Gisteren was hij door de Syrische veiligheidsdienst vanuit zijn huis ontvoerd. Op een vrijdagdemonstratie had hij kritische anti-regeringsliedjes gezongen waarin hij zich soms direct richtte tot de president, zoals in ‘Leave us, Bashar’ en ‘Syria is longing for freedom’: Syria is longing for freedom Syria is demanding freedom We will oust Bashar With our strong will alone We are Muslims and Christians
Demanding freedom Greetings to Daraa city Who started this peaceful uprising When we demanded freedom They called us terrorists When we demanded our rights back They called us fundamentalists It is written on our national flag that Bashar has betrayed the nation It is written on our flag that Our aim is bring the regime down It is written on our flag That Syrian state-owned media is damned Death rather than humiliation Syria is looking for freedom 08/07 Sudan Redacteur/journalist Abu Zar Al-Amin en journalist Jaafar Alsabki Ibrahim ontvangen doodsbedreigingen. Al-Amin, journalist voor het dagblad van de oppositie, kwam op 3 juli vrij nadat zijn vonnis van 5 jaar teruggebracht was tot 1 jaar. Er zijn twee nieuwe aanklachten door de staatsveiligheidsdienst tegen hem aangespannen, ook door een officier die hem zou hebben gemarteld. Ibrahim zat vast sinds november 2010. Beide journalisten werden ervan beschuldigd het constitutionele systeem te ondermijnen en valse informatie te verspreiden. 12/07 China/Tibet
De 25-jarige Tibetaanse schrijver en redacteur Tashi Rabten, mederedacteur van een verboden Tibetaanstalig literair tijdschrift, krijgt 4 jaar celstraf vanwege zijn
kritische geschriften. Volgens onze informatie werd hij op 6 april gearresteerd en zonder aanklacht vastgehouden. Zijn rechtszaak vond plaats achter gesloten deuren. Hij wordt verdacht van opruiing tot separatisme in een aantal politieke artikelen, genaamd Written in Blood, n.a.v. de onderdrukte protesten van monniken in Lhasa in maart 2008. 13/07 Mexico Miguel Ángel López Velasc, kritisch columnist van het regionale nieuwsblad Notiver, wordt thuis met vrouw en zoon werd doodgeschoten. Zie 28/07. 14/07 Zweden In Zweden wordt een internationaal 'dissident blog' gelanceerd, met o.a. bijdragen uit Jemen, Turkije, Bangladesh en Zweden. Adres: http://www.dissidentblog.org/en 15/07 Azerbeidjan De Azerbeidjaanse journalist Eynulla Fatullayev stuurt een dankbrief, nadat hij onverwacht vrijgelaten werd vanwege een presidentiële amnestie-regeling op 26 mei jl. Hij schrijft: 'Dear friends, Let me express my profound and sincere thanks for all your efforts to liberate me from torture-chamber of the Azerbaijani authoritarianism. With a feeling of profound gratitude I’d like to address my words to writer Eva Hoffman, poetess Alev Adil who visited my parents while I was imprisoned. When I learned about this act of self-sacrifice and care for me, I felt a new burst of energy and tremendous pride. This news impressed me greatly. Believe me, while in prison the people forget tears and smile. However, it is your attention and endeavours to protect my rights that made me smile very often. I’d like to once again thank you all for what you have done for me. I believe that we are steadily moving toward the summit. But this is not labour of Sisyphus, we must go on, be strong though we risk falling down, yet, we must go on to reach the summit. The moment of the summit is the moment of truth. Yours sincerely, Journalist Eynulla Fatullayev ' 25/07 Turkije De moordenaar van de Turks-Armeense uitgever/publicist Hrant Dink wordt veroordeeld tot 22 jaar gevangenis. Dink, oprichter en uitgever van het blad Agos, werd op 19 januari 2007 vermoord om het feit dat hij in Turkije een discussie op gang wilde brengen over de Armeense genocide. Dinks veiligheid was ernstig in gevaar vanwege het beruchte wetsartikel 301 in het Wetboek van Strafrecht, dat ieder kritisch geluid over Turkije - 'insulting Turkishness' - met processen kan bestoken. Velen geloven dat een kind (de dader was toen 17 jaar) is veroordeeld, maar dat zijn opdrachtgevers nog vrij rondlopen. De veroordeelde zei dat hij weinig opleiding had gehad en beïnvloed was geweest door andere media en
ultranationalistische militanten. Rechtzaken tegen andere mogelijk betrokkenen lopen nog. 25/07 Vietnam
De bekende uitgever en priester Nguyen Van Ly (64) wordt na 8 jaar celstraf opnieuw vastgezet. Voor zijn gezondheid wordt gevreesd. Van Ly verliet ruim een jaar geleden op medische gronden zijn cel, waar hij een straf uitzat van 8 jaar vanwege het 'verspreiden van propaganda tegen de staat'. Onder meer een hersentumor leidde tot zijn tijdelijke vrijlating. Van Ly schrijft op 24 juli, de dag voor hij opnieuw wordt vastgezet, het volgende bericht aan een PEN-lid: 'In July 2009, my right arm and my right foot were paralyzed 100%. After 15 months of treatment in Hue, my right arm and my right foot have been restored to about 60%. I can hold a pen and write slowly like a child attending the first class of a primary school. I can limp in and out the room without a walking stick for a short distance (10 to 12 meters). Very slow recovery is observed because of my age (65) and the consequences of many long years in prison. Recently, I have developed an inflamed prostate (hoping it is not a cancer). Please express my gratitude to PEN Writers in Prison Committee, PEN Sydney/WIPC and all PEN members for their multiple action to defend and help me'. 27/07 Syrië Een aantal dissidente schrijvers wordt i.v.m. een presidentiële amnestieregeling vrijgelaten, onder wie schrijver, journalist en mensenrechtenactivist Ali al-Abdullah, rechter en schrijver Muhammad al-Hassani, romanschrijfster Raghdah Sa'id Hassan, dichter en jurist Mustafa Ismail en de auteurs Husam Ali Mulhim en Tarek Al-Gorani. 27/07 Noord-Vietnam
Blogger Nguyen Van Hai raakt ernstig gewond in de gevangenis. Hij verliest een hand. Gedetailleerde informatie over deze zaak ontbreekt. Voor zijn veiligheid wordt gevreesd. Op 5 juli werd zijn vrouw geweigerd hem voedsel en medicijnen te brengen. Van Hai zou op 20 oktober 2010 worden vrijgelaten, nadat hij zijn tweeen-een-half-jarige celstraf had uitgezeten, maar werd overgebracht naar een geheime gevangenis in Ho Chi Minh-stad vanwege zijn online-geschriften voor het Free Journalist Network in Vietnam, die beschouwd worden als propaganda tegen de Socialistische Republiek van Vietnam 28/07 Mexico In Veracruz is opnieuw een journalist, Yolanda Ordaz, onthoofd terugevonden. Zij is het zesde dodelijke slachtoffer dit jaar in Mexico. Ze was misdaadverslaggeefster en columniste voor het regionale nieuwsblad Notiver. Een bij haar lichaam achtergelaten briefje suggereerde dat haar dood verband hield met de dood van een andere columnist van dezelfde krant, Miguel Ángel López Velasco (zie 13/07). Medewerkers van deze krant waren al meermalen eerder bedreigd. Augustus 05/08 Brazilië Columnist Auro Ida, politiek columnist bij het online-dagblad Olhar Direto, is, zo meldt een bericht, op 21 juli doodgeschoten in Cuiabá, Mato Grosso. Het motief voor de moord is nog onbekend. Hij had echter een verhaal gepubliceerd over lokale politieke corruptie en al eerder doodsbedreigingen i.v.m. zijn journalistieke werk ontvangen. In 2010 en 2011 werden in Brazilië tot nu toe vijf journalisten vermoord. 10/08 Saoedi-Arabië Ahmad Mansour, bekend mensenrechtenactivist, en Nasser Bin, economisch analist, zijn opgepakt vanwege hun dissidente activiteiten en geschriften. Hun worden 'belediging van het staatshoofd', 'aanzetten tot sectarisch geweld' en 'destabilisatie' ten laste gelegd. Mansour kreeg een 'ill-treatment' in de gevangenis. Begin april werden beiden thuis gearresteerd na het tekenen van een petitie waarin werd gepleit voor meer democratische vrijheid en economische hervormingen. Op 18 juli begon hun proces. Op 26 september wordt dit voortgezet. Mansour wordt vastgehouden in de Al-Wathba prison, in the stadAbu Dhabi, tussen veroordeelde criminelen. Vooral over hem heeft zich de laatste tijd online een lastercampagne ontwikkeld. Voor zijn veiligheid wordt gevreesd. 22/08 Vietnam Mensenrechtenactivist en internetschrijver Lu Van Bay (59) krijgt een vonnis van 4 jaar overhandigd wegens ‘propaganda tegen het regime’. Zijn democratische
geschriften en onderwerpen m.b.t. de vrijheid van meningsuiting worden als een bedreiging voor de staat beschouwd. 24/8 Rusland Een vroegere politieofficier wordt aangehouden i.v.m. betrokkenheid bij de moord op de wereldberoemde journaliste Anna Politkovskaya in oktober 2006. Hoewel dit een positieve ontwikkeling in het onderzoek genoemd kan worden, is er bij mensenrechtenorganisaties nog steeds het vermoeden dat er ook betrokkenheid is van hooggeplaatsten. 26/08 Mexico Weer wordt er een journalist in Mexico dood aangetroffen. Het gaat om Humberto Millán Salazar, uitgever van het online-nieuwsblad A-Discusión en presentator van Radio Fórmula. Hij werd op 25/08 door gemaskerde mannen ontvoerd op weg naar de studio. Zijn broer, die bij hem in de auto zat, is ongedeerd gebleven. Hij wordt in Culiacán, Sinaloa state, gevonden, met een kogel door zijn hoofd. De moord heeft vermoedelijk te maken met zijn kritiek op lokale politici. Aan een verband met drugskartels wordt niet gedacht, aangezien Salazar uitsluitend schreef over partijpolitiek. 29/09 Vietnam Twee dissidente schrijvers worden vrijgelaten i.v.m. een amnestieregeling op de Nationale Dag van Vietnam. Het gaat om Tran Duc Thach en Nguyen Van Tinh. Ze zijn de enige politieke gevangenen van de meer dan 10.000, die werden vrijgelaten. Tran Duc Thach (59) schreef over corruptie, onrecht en misbruik van mensenrechten. Van Tinh (68) is mede-redacteur van een ondergronds tijdschrift, die in 2006 voor zijn online-artikelen en –essays werd gearresteerd. Vier maanden voor diens vonnis was afgelopen, werd hij bevrijd. Beide schrijvers verkeren in slechte gezondheid. September 01/09 Mexico
Het aantal vermoorde journalisten in Mexico loopt verder op. Twee schrijfsters/ journalisten worden naakt en gewurgd teruggevonden in de stad Mexico: de oprichtster van het tweemaandelijks politieke tijdschrift Contralinea, Ana María Marcela Yarce Viveros (links op foto) en freelance journaliste/televisie-reporter Rocio González Trápaga (rechts). Beiden waren op 31 augustus vermoord. Contralinea berichtte geregeld over corruptie, smeergelden en juridische intimidaties. Yarce werkte niet aan een bepaald onderzoek en schreef zelfs niet meer voor Contralinea. Er wordt onderzocht of González aan een gevaarlijk onderzoek werkte. 06/09 Zweden/Eritrea Het is tien jaar geleden dat de Zweeds/Eritrese journalist-schrijver Dawit Isaac werd vastgezet in Eritrea. Daarom wordt er een mondiale actieweek georganiseerd van 19 tot 23 september, waarin de autoriteiten worden bestookt met brieven. Hij wordt sinds 2001 zonder enige vorm van beschuldiging geïsoleerd gehouden. Over hem en negen andere schrijvers werd alleen gezegd dat ze ‘verraders’ waren. Sommigen van hen worden in metalen containers of ondergrondse cellen vastgehouden, met temperaturen oplopend tot boven de vijftig graden. Isaacs mentale en fysieke gezondheid zijn zwak. PEN International vraagt om onmiddellijke vrijlating van hem en 15 andere Eritrese gevangenen die om hun geschriften vastzitten. 08/09 Irak Prominent journalist, toneelschrijver, filmmaker en lid van de Iraakse PEN, Hadi al-Mahdi (44), wordt in zijn huis in Bagdad doodgeschoten. Journalisten en schrijvers worden geregeld bedreigd en aangevallen in Irak. Hadi al-Mahdi wilde een protestmeeting tegen de regering organiseren op het Tahrir Plein op 9 september, waarin hij opriep tot vreedzaam anti-regering-protesten. Hij ontving al geregeld bedreigingen, met name de dagen voor zijn dood. Enkele uren voor zijn dood schreef hij op Facebook: ‘I have lived the last three days in a state of terror. There are some who call me and warn me of raids and arrests of protesters. There is someone who is saying that the government will do this and that. There is
someone with a fake name coming on to Facebook to threaten me.’ 24/09 Mexico María Elizabeth Macías Castro (39), hoofdredacteur van het dagblad Primera Hora wordt onthoofd aangetroffen in Nuevo Laredo. In een bij haar achtergelaten brief wordt ze beschuldigd van aanklachten tegen drugsgeweld op sociale netwerken en websites, waar boodschappen voor de geheime dienst kunnen worden achtergelaten over locaties waar drugsbendes samenkomen en drugs verkopen. De brief is ondertekend met ‘Z’, meestal geassocieerd met het Zetas kartel. Ze is de negende vermoorde journalist dit jaar. Oktober 07/10 Rusland Vandaag is het vijf jaar geleden dat journaliste en mensenrechtactiviste Anna Politkovskaja vermoord werd. Het onderzoek naar degenen die verantwoordelijk zijn voor deze moord vordert, maar het is zeer waarschijnlijk dat niet iedere betrokkene daarbij naar het gerechtshof wordt gebracht. 10/10 Turkije In Turkije worden twee boeken gerechtelijk beschuldigd van obsceniteiten, wat voor de uitgevers en vertalers kan leiden tot gevangenisstraf. Het gaat om de Turkse vertaling van William Burroughs ‘The Soft Machine’ en ‘Snuff’ van de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk. Verwacht wordt dat de beschuldigingen niet zullen leiden tot detentie. Dit soort processen duurt echter maanden en soms zelfs jaren. Er lijkt wederom een toename van dit soort praktijken. 10/10 Myanmar (Birma)
Groot nieuws in Birma: de bekende komiek/dichter Zarganar wordt onder zware internationale druk vrijgelaten als gevolg van een generaal pardon. Over zijn case is de afgelopen jaren uitvoerig bericht op onze website. Hij zat sinds 2008 vast en werd aanvankelijk tot 59 jaar en later tot 35 jaar celstraf veroordeeld. Helaas zijn er nog duizenden politieke gevangenen in Birma. 21/10 Iran Het vonnis is van 11 jaar gereduceerd tot 6 jaar hechtenis voor de prominente schrijfster-journaliste en advocaat Nasrin Sotoudeh (45). Ze werd in 2010 beschuldigd van propaganda tegen het regime, handelen tegen de nationale veiligheid en het overtreden van de islamitische kledingvoorschriften in een gefilmde speech. Ze uitte in 2009 in internationale media kritiek op de presidentiële verkiezingen en is lid van de Associatie van Mensenrechtenverdedigers. Ze zit in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. 21/10 Turkije Het bericht komt binnen dat de zoon van de vermaarde uitgever/journalist Ragip Zarakolu, Deniz Zarakolu (academicus en vertaler), zonder vorm van beschuldiging is opgepakt op 7 oktober. Hij hield een lezing op de Academie voor Politieke Wetenschappen voor de pro-Koerdische oppositiepartij van Vrede en Democratie. Het is niet precies duidelijk waarvan hij wordt verdacht. Eerder werd hij gearresteerd vanwege het aanzetten tot wraak of haat in een speech die hij hield op de begrafenis van zijn moeder. Andere geleerden van dezelfde academie zijn ook gearresteerd op grond van de anti-terrorisme-wet. 28/10 Turkije
Ook de vader van Deniz Zarakolu, Ragip Zarakolu, een van Turkijes meest prominente mensenrechtenactivisten, Honorary Member van PEN Nederland en
leidinggevend lid van de Turkse PEN, wordt gearresteerd en formeel beschuldigd i.v.m. overtreding van de Anti-terreur-wet. Al meer dan 30 jaar is hij een bekende politieke activist en publiceert hij boeken over minderheden en mensenrechten. De arrestatie is onderdeel van grotere strafcampagnes sinds 2009 m.b.t. Koerdische politieke partijen. Ook Professor Büşra Ersanlı, een academica die expert is op het gebied van constitutionele wetgeving, en 41 anderen worden aangehouden. Ze zouden lid zjin van een illegale organisatie en betrokken zijn bij de pro-Koerdische Partij voor Vrede en Democratie, die door sommigen beschouwd wordt als de politieke vleugel van de verboden PKK. Zarakolu en Ersanlu zijn vandaag voor het gerechtshof in Istanbul gebracht, waar tijdens het verhoor honderden mensen zich uit protest buiten verzamelden.
November 01/11 Fiji-eilanden Er zijn serieuze aanwijzingen dat de vrijheid van meningsuiting ondermijnd wordt op de Fiji-eilanden sinds de militaire autoriteiten op 10 april 2009 de Public Emergency Regulations introduceerden. Vooral op het gebied van handhaving van de openbare veiligheid worden mensenrechtenactivisten, juristen, rechters en journalisten geïntimideerd en beschimpt vanwege de vreedzame uitdrukking van hun visies. Zeven journalisten zijn recentelijk het mikpunt , onder wie Fiji Times- journalist Felix Chaudhary. Ook zouden gedetineerden gemarteld worden of een ill-treatment krijgen. De Public Emergency Regulations geven de autoriteiten grote macht om media-uitzendingen en publicaties te beperken. 15/11 Internationale Dag van de Gevangen Schrijver Wereldwijd wordt aandacht geschonken aan de volgende cases: Reeto Alemu (Ethiopië), een columnist die zonder vorm van beschuldiging wordt vastgehouden sinds 21 juni 2011 op grond van anti-terrorismewetten; Susana Chávez (Mexico), dichteres en mensenrechtenactiviste die op 6 januari werd vermoord; Tashi Rabten (Tibet), dichter en essayist die veroordeeld werd omdat hij tot separatisme zou hebben aangespoord in een aantal politieke artikelen over de onderdrukking van de protesten in Lhasa in maart 2008; Abdul-Jalil Alsingace (Bahrein), activist en online-blogger die tot levenslang veroordeeld werd omdat hij schreef over de verslechterde situatie in zijn land inzake mensenrechten; Ahmet Sik en Nedim Sener (Turkije), journalisten die opgesloten zijn vanwege hun kritische boeken en artikelen over de Ergenekon-case, waarbij 200 mensen beschuldigd worden van betrokkenheid bij pogingen tot coupe-pleging. Ook worden op deze dag de vermoorde schrijvers en journalisten herdacht die vermoord werden sinds 15 november 2010.
04/11 Turkije Uitgever/journalist Ragip Zarakolu wordt overgebracht naar een ‘high security ‘FType’-gevangenis. Dit type gevangenissen wordt normaliter gebruikt voor levensgevaarlijke gevangenen en/of voor levenslang-veroordeelden. 06/11 Mexico De kantoren van het één maand oude nieuwsblad El Buen Tono, dat gehuisvest is in Cordoba (Veracruz), wordt aangevallen door 15 gewapende mannen. Ze gooien materiaal kapot en steken de kantoren in brand. De twintig aanwezige medewerkers kunnen aan het vuur ontsnappen. 15/11 Rusland Ruslan Akhtakhanov (58), een prominent Tsjetsjeense dichter en hoogleraar aan de Moderne Humanitaire Academie en lid van Ruslands Schrijverunie, wordt door een onbekende schutter doodgeschoten in Moskou. Volgens de autoriteiten gaat het om een afrekening. Akhtakhanov was een spreekbuis van de Tsjetsjeense onafhankelijkheidsbeweging en werd eerder gekidnapped door separatisten en bijna zeven weken gegijzeld. 15/11 Mexico Opnieuw vindt een gewapende aanval op de kantoren van een Mexicaans dagblad El Siglo de Torreón, plaats. Drie mannen openen het vuur en lossen tenminste 20 schoten met een automatisch geweer. Een auto buiten de kantoren wordt in brand gestoken. Vooraf waren er volgens de uitgever geen bedreigingen en was er geen artikel verschenen dat tot de aanval geleid kan hebben. 16/11 Turkije In Turkije wordt het manuscript dat 8 maanden geleden in beslag werd genomen door de Turkse autoriteiten, afkomstig van de gevangen journalist Ahmet Şık, alsnog gepubliceerd en ondertekend door 125 Turkse schrijvers, onder wie de wereldberoemde Yaşar Kemal. Een moedige daad. Het wordt gelanceerd bij de TÜYAP-boekenbeurs in Istanbul onder de titel OOOBook (000Kitap). De auteur zit sinds maart 2011 vast (zie ook 03/03). 19/11 Azerbeidjan Schrijver en journalist Rafiq Tagi wordt een groot aantal keren gestoken met een mes door twee onbekende overvallers nadat hij terugkeerde van zijn werk in de hoofdstad Baku. De aanval kan verband houden met een artikel dat hij recent publiceerde. Daarin kritiseerde hij het Iraanse regime en meldde dreigementen
tegen Azerbeidjan. Hij overlijdt in het ziekenhuis aan zijn wonden. Hij ontving al langere tijd doodsbedreigingen door zijn kritiek op de Iraanse regering. 24/11 Wit-Rusland Mensenrechtenactivist, schrijver en PEN-lid Ales Byalyatski wordt veroordeeld tot vier en een half jaar celstraf op grond van belastingontduiking. De beschuldigingen zijn volgens een rapport van de Europese Unie politiek beïnvloed. Hij gebruikte zijn eigen bankrekening om geld in te zamelen voor zijn mensenrechtenorganisatie Vyasna (Lente). Byalyatski, hoofd van het centrum voor mensenrechten was een van de oprichters van de Wit-Russische literaire organisatie Tutejshyja en was eerder hoofd van het Maxim Bahdanovich Literaire Museum in Minsk. Hij werd op 4 augustus 2011 gearresteerd, nadat hij campagne had gevoerd voor oppositieactivisten tegen de regering van president Alexsander Lukashenko. Sinds de oprichting in 2003 hebben belastingaanslagen het voor fondsen uiterst moeilijk gemaakt om geld te werven voor hun activiteiten, die belangrijk zijn voor slachtoffers van repressie.
30/11 Oezbekistan Het bericht komt dat dissident journalist Dzhamshid Karimov (44) vrijgelaten is op 6 november 2011 na vijf jaar gevangenisstraf in een psychiatrische afdeling. Karimovs gezondheid kan hebben geleden onder het gedwongen gebruik van zware psychiatrische medicijnen. Karimov, neef van president Islam Karimov, werkte als journalist voor het IWPR (Institute of War and Peace Reporting), dat in Londen is gevestigd. Hij verdween op 12 september 2006. Vrienden ontdekten twee weken later dat hij in een psychiatrisch ziekenhuis was opgenomen. Hij kritiseerde de regering van zijn oom. Een van de andere gevangen schrijvers/journalisten is onze Honorary Member Mamadali Makmudov, schrijver en oppositieactivist, die op 19 februari 1999 gearresteerd werd en een 14 jaar durende celstraf uitzit. Zijn detentie wordt in verband gebracht met zijn artikelen voor de oppositiekrant Erk. Makhmudov verklaarde eerder dat hij tijdens het onderzoek was gemarteld. December 02/12 Vietnam Universiteitsdocent en internetschrijver Pham Minh Hoang (schrijversnaam Phan Kien Quoc) komt vervroegd vrij: in januari 2012. Hij krijgt echter nog wel drie jaar huisarrest. Hij heeft de Franse en Vietnamese nationaliteit. Hij werd in augustus 2010 gearresteerd en een jaar later veroordeeld omdat hij de ‘regering van het volk omver wilde werpen’. Hij schreef in zijn blog over vele sociale onderwerpen, ook over vrijheid van expressie, onderwijs en de rechten van werknemers. Hij zou lid zijn van de verboden pro-democratische partij Viet Tan.
05/12 Wit-Rusland Een vierkoppige delegatie van PEN-leden uit Noorwegen, Zweden en Denemarken wil een bezoek brengen aan het Wit-Russische PEN Centrum, de schrijversbond en de Associatie van Journalisten, maar wordt op het vliegveld van Minsk geweigerd. De gedelegeerden krijgen geen visa’s en moeten direct naar hun eigen land terugkeren. 10/12 Dag van de Internationale Mensenrechten Wereldwijd wordt de uitreiking herdacht van de Nobelprijs voor de Vrede aan degene die denkbeeldig in de Empty Chair in Oslo zat: Liu Xiaobo, precies één jaar geleden. 15/12 Rusland Khadzhimurad Kamalov, een prominent journalist en stichter van Chernovik, een nieuwsblad in Dagestan, wordt bij het verlaten van zijn kantoor neergeschoten door een gemaskerde overvaller. Eerder ontving hij al dreigementen. In een recente televisieuitzending maakte hij kritische opmerkingen over vermeende corruptie bij de regionale overheid. 18/12 Tsjechië PEN International rouwt om de dood van Václav Havel, dissident toneelschrijver en dichter, erevoorzitter van de Tsjechische PEN, staatsman en president van Tsjechië, die voor zijn aandeel in de strijd om de vrijheid van expressie in het voormalig Oostblok van ongekend belang is geweest. 21/12 Ethiopië Het bericht komt dat de Zweedse journaliste Johann Persson (29) en Martin Schibbye (30) schuldig zijn bevonden aan het steunen van terrorisme. Ze waren op 1 juli gearresteerd, na een treffen tussen de Ethiopische strijdmachten en het Ogaden National Liberation Front (ONLF), dat beschouwd wordt als een terroristische organisatie. Er wordt sterk getwijfeld aan de eerlijkheid van het proces. Ze maakten reportages over gewelddadigheden die te maken hadden met de activiteiten van de Zweedse oliemaatschappij Lundin Oil en beschuldigden de Ethiopische militairen van moord, verkrachting en het verjagen van de lokale bevolking. Zie ook 26/12. 23/12 China Auteur Chen Wei, erelid van het Independent Chinese PEN Centre en winnaar van de Liu Xiaobo Aanmoedigingsprijs is veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf om
zijn ‘subversieve geschriften’. Zijn artikelen werden op overzeese Chinese websites gepubliceerd. Hij riep in essays herhaaldelijk op tot vrijheid van meningsuiting en hervorming van het één-partijsysteem in China. Volgens zijn vrouw was de slechts twee uur durende besloten rechtszaak een schijnvertoning en was Chen een zeer vaderlandslievende man die inderdaad de communistische partij bekritiseerde, maar geheel volgens de feiten. Chen Wei zei na afloop tegen de leden van het gerechtshof: ‘Dictatorship will fail, democracy will prevail.’ 26/12 Ethiopië De Zweedse journalisten worden schuldig bevonden aan het illegaal binnenkomen van het land en het steunen van terrorisme (zie 23/12). Elk wordt veroordeeld tot 11 jaar gevangenisstraf. Aan de eerlijkheid van het proces wordt sterk getwijfeld door de tussenkomst van de minister-president en het gebruik van fictief bewijsmateriaal in de rechtszaak.
