Isolatie van kruipruimtes in Slotervaart Amsterdam Energie & Hoom
Hoom en Amsterdam Energie zijn dit jaar een samenwerkingsverband aangegaan met als doel om in Amsterdam woningen van particuliere eigenaren beter te isoleren en te voorzien van installaties die minder energie verbruiken of energie opleveren. We zijn van start gegaan in Slotervaart met een wijkgerichte aanpak, met als doel om woningen te bundelen en mensen te verbinden. Samen hebben we een energiecafé georganiseerd bij de Hofdames (HW10) en van enkele woningen energieadviezen op maat uitgevoerd. Eén van de in het oog springende maatregelen is isolatie in de kruipruimte. Oorspronkelijk is er geen kruipruimte onder de woningen, deze is ontstaan door verzakking van de bodem. Hoom heeft samen met een constructeur de verzakkingen bestudeerd. In dit rapport staan de conclusies betreffende de verzakking en de adviezen van Hoom wat betreft de isolatie en wijkaanpak.
Contactpersoon Robert Tersmette, specialist uitvoering E-mailadres
[email protected]
Datum 12-11-2014
Inhoud Isolatie van kruipruimtes in Slotervaart Amsterdam Energie & Hoom .....................................................................1 1.
Algemene beschrijving onderzoek.....................................................................................................................3
2.
Het onderzoek in detail ......................................................................................................................................4
2.1.
Isolatie in de kruipruimte ..............................................................................................................................4
2.1.1.
Kruipruimte isolatie .................................................................................................................................5
2.1.2.
Bodem isolatie..........................................................................................................................................5
2.2.
Kruipluik ......................................................................................................................................................5
2.3.
Riolering .......................................................................................................................................................6
2.3.1.
Ophanging van de huidige Gresbuizen aan de
2.3.2.
Vervanging van de Gresbuizen door PVC ...............................................................................................7
2.4. 3.
betonvloer ...............................................................7
Gas- en waterleiding .....................................................................................................................................7 Conclusies en Hoom advies ...............................................................................................................................9
3.1.
Conclusie ......................................................................................................................................................9
3.2.
Het vervolgtraject ....................................................................................................................................... 10
2
1.Algemene beschrijving onderzoek Op verzoek van Hoom is constructeur Arie Jonkman van Jonkman Bouwconstructies op locatie geweest samen met de opsteller van dit rapport. Er is een opname gedaan van 4 woningen in Slotervaart en de heer Jonkman heeft daarbij met speciale aandacht gekeken naar de gevolgen voor de constructie van de verzakking van het zandpakket onder de woningen.
Figuur 1: Slotervaart, wijk waar opnames zijn gedaan
Voor de gehele algemene omschrijving van de onderzochte woningen verwijzen we naar het rapport van Jonkman Bouwconstructies dd 12-09-2014, 2014-0069. Hierin staan de wijkplattegrond, 4 woningplattegronden, 4 woningopnames, foto’s en aandachtspunten. De woningen zijn gefundeerd op betonnen palen in combinatie met een ringbalk. De ringbalk ter plaatse van de buitengevel is ca. 600 mm hoog en onder de binnen- en woning scheidende wanden ca. 400 mm hoog. De begane grond vloer bestaat uit een op zand gestorte werkvloer met daarop een constructieve betonvloer. De riolering is in het zand gelegd en op afschot in cementmortel. De vloer en de gevel (spouwmuur) zijn niet voorzien van isolatie tijdens de bouw. Als logisch gevolg van deze wijze van bouwen is er geen sprake van ventilatie onder de vloer. Het zandpakket onder de woning is sinds de bouw gaan verzakken. Daardoor is er een ruimte onder de vloer ontstaan van gemiddeld ca. 600 mm hoog. De hoogte is binnen het oppervlak van een woning verschillend, uiteenlopend van 0 tot 1000 mm. De onderzijde van de werkvloer met aanhangend zand is zichtbaar. Het grondwaterpeil ligt op ca. 650 mm vanaf de onderkant van de vloer. De ontstane kruipruimte is vochtig en ruikt muf. Enkele vliegjes zijn waargenomen.
De begane grond vloer is vrij komen te hangen door de verzakking en de ringbalk en een deel van de
3
funderingspalen zijn in het zicht gekomen. De constructie van de woningen is dusdanig dat er geen problemen zijn ontstaan aan de constructie door het wegzakken van het zand (Deze verzakking heeft niet geleid tot zichtbare schade aan de funderingspalen, de ringbalk, de betonnen vloer en het metselwerk van de gevel en de woning scheidende wanden). Er zijn geen aanwijzingen dat dat wel het geval is voor de komende jaren.
Riolering en overige technische installaties (gas en water) zijn aangetast door de verzakking en de vochtige condities onder de vloer. De riolering en overige technische installaties zijn in enkele woningen vernieuwd.
We konden de kruipruimtes bereiken, omdat er in enkele woningen een kruipluik is aangebracht, waarbij de hoofdwapening in het beton is doorbroken. Dit is gebeurd nabij de voordeur. De grootte van het gemaakte gat en de plek nabij de ringbalk hebben geringe invloed op de constructie van de vloer en hebben niet tot zichtbare schade geleid. Het is de verwachting dat dit ook niet tot schade zal leiden in de toekomst.
Er is geen sprake van betonrot of aantasting door schimmels.
Figuur 2: Kruipruimte in één van de opgenomen woningen in Slotervaart
2. Het onderzoek in detail 2.1.
Isolatie in de kruipruimte
De kruipruimte die is ontstaan door verzakking van het zandpakket onder de woningen is niet geïsoleerd en vochtig. Er hangt een lichte stank en er zijn enkele vliegjes waargenomen. De ruimte is niet geventileerd. Het zandpakket is verre van egaal en er zijn plassen met een diepte van ca. 300 mm geconstateerd. Oude riolering van gresbuis hangt vrij in de ruimte en is reeds verzakt, waardoor breuk kan ontstaan. Gas, water- en elektraleidingen
4
zijn licht aangetast. De hoogte van de kruipruimte is ca. 600 mm. Om de kruipruimte te kunnen isoleren is toegang middels een kruipluik noodzakelijk. Ondergraven van een fundering om belendende woningen te bereiken is door de hoge grondwaterstand niet wenselijk. Egaliseren van het zandpakket is noodzakelijk om de isolatie te kunnen aanbrengen. Geringe verschillen in hoogte zijn geen probleem. Het aan te raden om de kruipruimte zwak te ventileren door renovatiekokers in de gevels aan te brengen. De kruipruimte kan op twee manieren geïsoleerd worden:
Kruipruimte isolatie Bodem isolatie
2.1.1.
Kruipruimte isolatie
Kruipruimte isolatie bestaat uit een aluminium folie (TONZON) of een gecombineerde aluminium en PE-folie (PRESTATIEFOLIE). De Rc- waarde van beide systemen is ca. 4 m2K/W. Deze wordt aangebracht tegen de onderkant van de vloer. Er wordt een bodemfolie aangebracht op het zand om vocht vanaf de bodem te weren. Deze folie wordt opgezet tegen de fundering eventueel tot 50 mm boven de zichtbare waterlijn. In de bezochte woningen ligt de waterlijn beneden de fundering en zal de bodemfolie op de gangbare wijze met een opstand van 150 mm worden aangebracht. Het aan te raden om de kruipruimte zwak te ventileren door renovatiekokers in de gevels aan te brengen.
2.1.2.
Bodem isolatie
Op de bodem van de kruipruimte wordt een pakket Ecochips aangebracht. Dit zijn PS vlokken die los ingebracht worden. Zij isoleren de kruipruimte en voorkomen vochttransport vanuit de bodem richting de vloer van de begane grond. De isolatiewaarde is afhankelijk van de dikte van het pakket. Bij 450 mm dikte behoort een Rc van 3 m2K/W.
2.2.
Kruipluik
Om toegang te krijgen tot een afgesloten kruipruimte is het aanbrengen van een kruipluik noodzakelijk. Nabij de voordeur is een geschikte locatie van een nieuw kruipluik. De gewapende betonvloer van ca. 120 mm dikte en een hoofdwapening van 12 mm in doorsnede kan aldaar met een watergekoelde zaag doorbroken worden over een afmeting van ca. 400x600 mm. In de gemaakte sparing wordt vervolgens een geïsoleerd luik aangebracht. De bewoner kan op het luik een schoonloopmat aanbrengen.
5
Figuur 3: Kruipluik bij voordeur
2.3.
Riolering
De oorspronkelijk aangebrachte riolering is een systeem met Gresbuizen. Deze zijn in een cementmortel op afschot gesteld in het zandbed. Door de verzakking van het zandpakket is de Gresbuis met de omhullende uitgeharde specie hangt in de vrije ruimte opgelegd op de ringbalk. Bij opname van een woning is een verzakking van de riolering gemeten van 30 mm. Het ligt in de verwachting dat deze verzakking door zal zetten en uiteindelijk tot bezwijken van de riolering zal leiden.
Figuur 4: Oude leidingen in mortel gestort
De aanpak van dit probleem kan op twee manieren:
6
Ophanging van de huidige Gresbuizen aan de betonvloer Vervanging van de Gresbuizen door PVC
2.3.1.
Ophanging van de huidige Gresbuizen aan de
betonvloer Bij deze oplossing blijven de huidige oude Gresbuizen behouden. Het gewicht van de buizen met aanhangende uitgeharde specie in combinatie met de gebrekkige ruimte om de ophanging aan te brengen is goedkoper, maar is niet aan te bevelen.
2.3.2.
Vervanging van de Gresbuizen door PVC
De verouderde Gresbuizen worden verwijderd en vervangen door PVC leidingen. Alle afvoerpunten in de kruipruimte worden aangesloten. De riolering wordt opgehangen aan de vloer en ondervindt geen invloed van verzakking van het zandpakket. De PVC riolering wordt aangesloten op de bestaande leiding buiten de woning. Het is mogelijk om buiten de woning de PVC leiding te verlengen tot in het gemeenteriool. Deze optie kan onder garantie uitgevoerd worden door de installateur.
Figuur 5: Leidingen vernieuwd
2.4.
Gas- en waterleiding
De leidingen van gas en water zijn van koper en voorzien van een mantel. Deels is deze mantel gescheurd en het koper geoxideerd. Enkele leiding zijn opgehangen aan de vloer.
7
Er zijn geen urgente zaken geconstateerd. Het is raadzaam bij werkzaamheden in de kruipruimte de installateur het leidingwerk te laten inspecteren.
Figuur 6: Soms zijn koperen waterleidingen geoxideerd
8
3.Conclusies en Hoom advies 3.1.
Conclusie
De conclusie is dat er aangaande de constructie geen directe problemen zijn ontstaan door de verzakking van het zandpakket. De ontstane kruipruimte is goed te isoleren. Ecochips heeft de voorkeur boven de voorgestelde folies i.v.m. de geringere kosten en de ruwe en zanderige onderkant van de vloer die bevestiging van folies bemoeilijkt. De natte kruipruimte maakt het aanbrengen van tape die toegepast wordt bij folies niet goed mogelijk. Het wordt dringend aangeraden de riolering van Gresbuis te vervangen als dit nog niet gebeurd is. Het wordt aangeraden de overige installaties te laten inspecteren door een installateur.
Hieronder volgt een opsomming van adviesprijzen (de werkelijke prijzen kan Hoom voor u opvragen). 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Het zagen van een sparing bij de voordeur en het aanbrengen van een geïsoleerd kruipluik. Kosten inclusief btw: € 350,Het egaliseren van het zandbed. Kosten inclusief btw als verrekenpost: € 175,- op basis van 4 uur arbeid Het vervangen van de Gresbuizen door PVC. Kosten inclusief btw: € 400,- (slopen Gresbuis) en € 950 (nieuwe PVC riolering) Het aanbrengen van € 300 mm isolatiechips op een oppervlakte van 48 m2. Kosten inclusief btw: € 775,Het aanbrengen van 500 mm isolatiechips op een oppervlakte van 48 m2. Kosten inclusief btw: € 1350,Kosten van Hoom bedragen € 100,-
9
3.2.
Het vervolgtraject
Wat kan Hoom voor u betekenen? U heeft een kruipluik Indien uw gresbuizenriolering is vervangen kunt u uw interesse in kruipruimte-isolatie kenbaar maken vóór 30 november. Na een schouw om uitvoerbaarheid te controleren, brengen wij persoonlijke offertes uit, waarbij kortingen door gezamenlijke uitvoering kunnen worden bereikt.
U heeft (nog) geen kruipluik Het eerst stapje richting warme voeten kunt u zetten door het nemen van een kruipluik. Ook dit kunnen we samen doen. Indien u interesse heeft in een kruipluik kunt u dit kenbaar maken vóór 30 november. Wij nemen vervolgens contact met u op, waarna we persoonlijke offertes uitbrengen. Hierbij kunnen kortingen door gezamenlijke uitvoering worden bereikt. Zodra het kruipluik is aangebracht in uw woning, is het mogelijk om te schouwen en kunt u meedoen met de volgende groepsronde kruipruimteisolatie (verwacht in juni 2015).
De rioleren zijn nog niet door gresbuizen vervangen Hoom raadt het niet aan isolatiewerkzaamheden uit te voeren als de rioleren gresbuizen niet zijn vervangen. Mocht dit bij u het geval zijn (en dit komen we te weten door de Hoom-schouw in ronde I of II) dan kunnen we uw gegevens doorzetten aan bedrijven die dit wel op kunnen lossen, zodat u alsnog in ronde II aan kan sluiten bij het kruipruimte-isolatiecollectief.
10
11
