Vergadering Stadsdeelraad Zuidoost d.d. Agendapunt Voordracht
16 december 2008
inzake de wijkaanpak en de toewijzing van de extra rijksmiddelen Amsterdam Zuidoost,
SDR
/
Aan de Stadsdeelraad, Hierbij biedt het Dagelijks Bestuur u onderstaande raadsvoordracht aan ter besluitvorming in uw raadsvergadering. I Inleiding In deze voordracht staat de toewijzing van de extra rijksmiddelen ten behoeve van de wijkaanpak EGK-buurt centraal. Tevens informeren wij u middels deze voordracht over de stand van zaken wijkaanpak. Voor het reces bent u geïnformeerd en hebt u het uitvoeringsprogramma ontvangen. Nu begin oktober helderheid is ontstaan over de extra Rijksmiddelen waarop wij kunnen rekenen dient hierover besluitvorming in uw raad plaats te hebben. Voor wat betreft de stand van zaken wordt allereerst kortweg het uitvoeringsprogramma EGK-buurt gememoreerd. Daarin staan immers de ambities en interventies zoals wij die met elkaar voor ogen hebben. Vervolgens is het van belang het proces helder neer te zetten: wij trekken op dit dossier succesvol gezamenlijk op met de corporaties en andere overheden en zeker ook de bewoners. Dit biedt kansen maar schept ook verplichtingen. Dan is het zaak de actuele situatie voor het voetlicht te brengen. Tot slot komen wij met de toewijzing van de extra rijksmiddelen toe aan het besluitvormende deel. II Het Uitvoeringsprogramma EGK-buurt in het kort ..Intro De EGK-buurt in stadsdeel Zuidoost is door minister Vogelaar als één van de veertig wijken bestempeld waar, door een opeenstapeling van allerlei problemen de kwaliteit van leven en de leefomgeving flink achterblijft bij andere wijken in het land. Stadsdeel en corporaties zijn al flink wat jaren in gezamenlijkheid bezig om hierin verandering te brengen. In de fysieke omgeving zien we daarvan al de zeer omvangrijke resultaten. Het is zaak nu door te pakken en ook te zorgen voor een vermindering van de sociale problematiek in de wijk. Het gaat er om mensen te helpen die kampen met een zwakke maatschappelijke positie en een veelvoud aan problemen. Daartoe doen een we een forse investering bovenop de bestaande aanpak. De wijkaanpak biedt voor de EGK-buurt een gouden kans om met alle partijen gezamenlijk te gaan werken aan een krachtige wijk. De partners in de wijkaanpak zien het daarbij als een uitdaging om vitale coalities aan te gaan met burgers en organisaties zodat ieder op eigen wijze kan investeren in de kansen die de EGK-buurt en zijn bewoners biedt. In het plan worden allereerst de problemen in kaart gebracht. Het gaat daarbij om de wereld achter de cijfers. Centraal staat met welke problemen de bewoners van de EGK-buurt dagelijks te maken hebben. Pas als dat helder is kunnen we aan oplossingen gaan werken. Na de probleemanalyse schetsen we een toekomstbeeld voor de buurt en formuleren we de ambities voor de buurt. Vervolgens komen we op de aanpak waarbij het uiteindelijk om de concrete projecten gaat. Uiteraard is daarbij ook van belang hoe we ervoor kunnen zorgen dat de uitvoering van de projecten zo goed mogelijk vorm krijgt. De betrokkenheid van de bewoners is hierbij voor ons natuurlijk een groot goed. Hierbij hoort ook een communicatie- en participatiestrategie. Vanzelfsprekend gaan we hier in ons plan dan ook op in. Het programma is tot stand gekomen door vanaf de start een grote plek in te ruimen voor bewoners en organisaties bij het opstellen er van. Zowel de corporaties als het stadsdeel hebben medewerkers wier
1
kerntaak het is om voeling te houden met hetgeen er speelt in de wijk zodat hierop zo goed mogelijk gereageerd kan worden in de planvorming. Logischerwijs is aan deze vooruitgeschoven posten een belangrijke rol toebedeeld bij de opstelling van de probleemanalyse en de participatie van de wijk. Ook het opbouwwerk is hierbij meteen aangehaakt. Verder is – onder meer middels de snelkookpanmethodiek – door verschillende organisaties nagedacht over oplossingen van problemen en kansen voor de buurt. Dit heeft vooralsnog geleid tot twee zeer succesvolle bewonersavonden in de EG- en K-buurt, waar bewoners op dezelfde manier als dit plan is opgebouwd (namelijk van problemen en toekomstdromen naar oplossingen) hebben nagedacht over de wijk. Uiteraard heeft dit zijn invloed gehad op het plan. Daarbij heeft het een grote betrokkenheid bij de planvorming opgeleverd. Deze betrokkenheid willen we bij de uitvoering absoluut behouden. In het plan zijn de projecten waar de bewonersvraag expliciet leading is geweest gemarkeerd met een 5. ..De toekomst Voor wat betreft het toekomstbeeld is het consistent aan te sluiten bij het uitgangspunt voor de fysieke vernieuwing. Daarbij streven we voor heel Zuidoost na dat we op veel indicatoren een ‘Amsterdams gemiddelde wijk worden’. Wij realiseren ons dat dit op dit moment voor de EGK-buurt nog een brug te ver is. De EGK-buurt bevindt zich nog onder het Zuidoost gemiddelde op verschillende terreinen. Dit betekent dat we de komende vijf jaar – waarbij we gelijk opgaan met de voortgang van de fysieke vernieuwing – voor de EGKbuurt nastreven dat deze op veel (sociaal-economische) indicatoren een gemiddelde Zuidoost wijk wordt. Tegelijkertijd houdt en versterkt de wijk haar specifieke kwaliteiten die de wijk maken tot een prettige plek om te wonen en te verblijven. ..De ambities Onze ambities zijn daarbij – gekoppeld aan de thema’s van de minister: Iedereen een plek (wonen) De EGK-buurt heeft een aantrekkelijk woonklimaat en er is ruimte voor verschillende groepen mensen. Zij wonen er en hebben de ruimte. Ze hebben respect voor elkaar en zijn elkaar niet tot last. Goede voorzieningen voor verschillende doelgroepen maken de wijk aantrekkelijk om te wonen. Prettig woon- en leefklimaat (veiligheid) Het beheer van de openbare ruimte en van de woongebouwen is goed geregeld, niettemin zijn er verstoringen. Het gaat er om gezamenlijk en gebiedsgericht deze verstoringen te lijf te gaan zodat eenieder zich prettig voelt in zijn woonomgeving en meer bewoners zich verantwoordelijk voelen voor de buurt. De ambitie is een leefbare en veilige wijk waar mensen zich in een ontspannen sfeer kunnen bewegen. Elkaar kennen (integreren) De sociale cohesie in de EGK-buurt is nog niet op het gewenste niveau. Het gaat er om voorwaarden te creëren voor een goed sociaal klimaat in de wijk, daarvoor is een goede infrastructuur noodzakelijk. Mensen ontmoeten elkaar op straat, op school, in het winkelcentrum en bij de diverse voorzieningen. Dit moeten aantrekkelijke plekken zijn, die uitnodigen tot ontmoeting.. Investeren door leren (leren) We moeten onze jeugdige bewoners faciliteren zodat ze een kansrijke start krijgen. Het aantal voortijdige schoolverlaters is te hoog en ook het activiteitenaanbod in de buurt sluit onvoldoende aan op de behoefte. Goed onderwijs is essentieel voor de bewoners van de wijk en voor de mensen die zich er willen vestigen. De scholen moeten van kwalitatief hoog niveau zijn. Andere voorzieningen, van een divers activiteitenaanbod tot ondersteuning bij opvoeding, sluiten hierbij aan. Meedoen door werk (werken) De werkloosheid in de buurt is te hoog. Werkgelegenheid bevindt zich niet of nauwelijks in de buurt en de aansluiting tussen de mogelijkheden van veel bewoners en de werkgelegenheid in de (nabije) omgeving is te gebrekkig. Bestaande drempels moeten worden weggenomen. De EGK-buurt blijft hoofdzakelijk een woonwijk, maar de bewoners zijn mobiel. Cruciaal zijn hier dan ook aandacht voor aansluiting en talentontwikkeling van de bewoners. Tegelijk is het van belang dat er in de EGK-buurt, maar vooral in de omgeving, goede werklocaties zijn, waar mensen met hun talenten en opgedane kennis eenvoudig aan de slag kunnen. Om de bovengenoemde ambities waar te maken, zijn extra investeringen nodig bovenop de inspanningen die het stadsdeel en corporaties al doen om de situatie in de wijk te verbeteren.
2
..De projecten Deze interventies vormen het hart van het programma. Het gaat daarbij vooralsnog om de volgende projecten, onder voorbehoud van financiering: I Iedereen een plek (wonen) -Amsterdam Bijlmer Care Center (ABCC): woonzorgconcept -Maatschappelijk ondernemerschap: beheer van De Kandelaar -Extra schoonmaak van de hoogbouwcomplexen in het vernieuwingsgebied) -Sport- en spelvoorzieningen openbare ruimte (golfcourt) (√) -Sport/fitnessruimte Kraaienest -Clubhuis K-zone Sports (√) -Drugsvoorzieningen: huisvesting verslaafden -Vernieuwing Bijlmermeer II Prettig woon- en leefklimaat (veiligheid) -Integrale complexgerichte handhaving: aanpak ongewenst gedrag -Integrale aanpak overlast “straatteam”: ambulante hulpverlening en toezicht -Camerabewaking -Intensivering beheer/Bevorderen gewenst woon- en leefgedrag (√) III Elkaar kennen (participeren/integreren) -Kansrijk Zuidoost:aanpak armoede -Participatie/armoedebestrijding: preventie huurschulden -Participatie: ontmoetingsruimten voor de buurt (√) -Themadag Bewonersraad -Sportolympiade: volksspelen voor en door de buurt (√) IV Investeren door leren (leren/opgroeien) -Laagdrempelige voorziening voor tienermoeders en jonge moeders (en hun partners) in de E-, G- en K buurt in Amsterdam Zuidoost -Mentorproject PO – VO -Expertisecentrum Zuidoost: Brede Kingmaschool -Beroepen oriëntatie (divers aanbod van vereniging Campus Nieuw West)(√) -Beroepenoriëntatietour: leerlingen in contact met beroepen en bedrijven (√) -Preventieprogramma overgewicht bij kinderen -Seksuele weerbaarheid kinderen en jongeren in Zuidoost -Pilot registratie en trajectbegeleiding -Uitbreiding van de voorschool -BOOT: buurtcentrum voor onderwijs, onderzoek en talentontwikkeling (√) V Meedoen door werk (werken) -Klussenbedrijf -Hoogopgeleide Inburgeraars Zuidoost -Freelance werkplekken realiseren/Community Trade Center (√) -Werkgelegenheid bij wijkondernemers (√) -Social return: creëren werkplekken en stages voor bewoners III Proces Het programma is dus een gezamenlijk programma met de partners in de wijk aanpak waarbij de bewonersinput zeer relevant is geweest. Voor wat betreft het proces waren en zijn de volgende structuren en momenten van cruciaal belang: .. Overleg met de partners Overleg met de stuurgroep wijkaanpak. Dit is een gezamenlijk overleg onder leiding van de stadsdeelvoorzitter met als leden de portefeuillehouder RO en de directeuren van de corporaties Rochdale, Ymere, Eigen Haard en De Key. Dit overleg is inmiddels vier keer bijeen geweest en heeft diverse producten opgeleverd waarvan u kennis hebt genomen. We doelen daarbij op de uitkomsten van de snelkookpansessie wijkaanpak in juni 2007, het actieplan van december en het uitvoeringsprogramma van juli 2008.
3
..De Raad Uw raad is op diverse momenten (waar mogelijk pro-actief) geconsulteerd en geïnformeerd tijdens dit proces. Het is wellicht goed om de momenten nog even in herinnering te brengen. Zoals aangegeven hebben we indertijd de uitkomsten van de snelkookpansessie met u gedeeld. Het betrof hier de grofmazige verkenning met deelnemers van maatschappelijke organisaties en corporaties voor mogelijke impulsen in de EGK-buurt van juni 2007. Vervolgens heeft minister Vogelaar ons bezocht en heeft een aantal van u deelgenomen aan de middagsessie. In verband met door het Rijk en de gemeente Amsterdam gestelde deadline hebben we vervolgens hard gewerkt om het wijkactieplan te ontwikkelen. Daarover heeft met uw raadscommissie een informatieve sessie plaatsgehad op 6 december 2007. Dit plan bevatte de visie voor de EGK-buurt dat wil zeggen: de probleemanalyse alsmede de ambities en clusters interventies. Conform afspraak is ons plan opgenomen in het Amsterdamse wijkactieplan. Voor het Rijk is namelijk de gemeente Amsterdam partner in de wijkaanpak. Op 10 december 2007 gaf minister Vogelaar de aftrap voor de wijkaanpak. Om de bewonersbetrokkenheid bij de planvorming te optimaliseren zijn vervolgens op 23 en 24 april 2008 twee bewonersavonden in de EG- en K-buurt georganiseerd. Dit waren succesvolle bijeenkomsten die ook veel input voor de planvorming hebben opgeleverd. Uw raad was hiervoor nadrukkelijk uitgenodigd (bijgevoegd brief 10 april 2008). Een aantal van u heeft van de uitnodiging gebruik gemaakt. Daaropvolgend is – opnieuw onder grote tijdsdruk in verband met gestelde deadlines – het uitvoeringsprogramma ‘Een Gouden Kans’ opgesteld. Dit programma is zoals bekend op 6 juni 2008 door de partners ondertekend. Over het programma hebben we in de raadscommissie van 11 juni 2008 gesproken. Op 20 juni 2008 is vervolgens door de gemeente Amsterdam (wethouder en aantal stadsdeelvoorzitters) met het Rijk in het CEC het charter voor de wijkaanpak ondertekend. Daarmee werd ons programma opgenomen in het Amsterdamse uitvoeringsprogramma conform afspraak. Op 30 juni 2008 heeft minister Vogelaar ons voor de tweede keer bezocht. Dit keer is ook nadrukkelijk een rol aan de corporaties toebedeeld als partners in de wijkaanpak. Ook de bewoners werden in het middagdeel uitgenodigd waarbij een drietal bewoners een concreet idee heeft gepresenteerd zoals deze ook in het plan zijn opgenomen. Inmiddels is de mist rond de financiering van de plannen in grote mate opgetrokken en komen we eindelijk toe aan het matchen van interventies en middelen. ..Bewoners Het is absolute noodzaak om de bewoners in de wijk, die geïnteresseerd zijn in de wijkaanpak steeds te betrekken bij het opstellen van de plannen. Afgelopen jaren zijn er veel bijeenkomsten geweest over de vernieuwing van de EGK-buurt en over het beheer van de wijk. Daar proberen we ook zoveel mogelijk bij aan te sluiten. Concreet betekent dit, dat de medewerkers van het stadsdeel en andere organisaties die normaal gesproken deze bijeenkomsten organiseren (wijkcoördinator, projectmanager vernieuwing, buurtregisseur politie, community builder) ook bij de bijeenkomsten in het kader van de wijkaanpak worden betrokken. Het gaat om het opzetten en onderhouden van een goede infrastructuur zodat een structurele invloed op de planvorming bestaat. In aanvulling daarop zijn twee grote bewonersbijeenkomsten in de EG- en K-buurt georganiseerd op 23 en 24 april 2008. Ook is er op 30 juni 2008 een high tea voor de bewoners met minister Vogelaar en de partners in de wijkaanpak georganiseerd. Tevens is een nieuwsbrief voor alle bewoners van de buurt verspreid. Voorts zijn de bewoners betrokken bij de bezoeken van de minister en nu logischerwijs bij de uitvoering van het programma. Zoals we de uitvoering van de wijkaanpak per project organiseren, zo willen we dat ook doen met de participatie van bewoners. Naast de bewonersbijeenkomsten en de nieuwsbrief is het de bedoeling ook andere communicatiemiddelen te gaan inzetten, denk bijvoorbeeld aan internet en media. Het is de bedoeling om in aansluiting op het uitvoeringsprogramma een commicatie- participatieplan te ontwikkelen. IV Actuele stand van zaken Zoals aangegeven kan voor de financiering van de plannen worden geput uit drie bronnen: 1. Corporatiebudgetten 2. Rijk 3. Gemeente/stadsdeel Een deel van het plan wordt dus door de corporaties gefinancierd. Dit betreft vooral maatregelen gericht op de intensivering van het beheer maar ook maatregelen als ontmoetingsruimten voor de buurt behoren hiertoe. Voor wat betreft de extra rijksmiddelen was lange tijd onduidelijk of deze überhaupt beschikbaar zouden komen. De grote steden hebben dit zeer bepleit gezien het grote aantal interventies die in het sociale domein gepleegd worden en dus niet zonder meer door de corporaties worden gefinancierd. Begin oktober 2008 is duidelijk geworden wat voor de EGK-buurt beschikbaar komt: 4
•
Sociaal Domein: o 2008: € 987.409 o 2009: € 1.444.242
•
Bewonersparticipatie: o 2008: € 261.364 o 2009: € 360.707 Niet bestede middelen uit 2008 kunnen worden doorgeschoven naar 2009.
In de bijgevoegde tabel is een voorlopige match gemaakt tussen de beschikbare middelen en de projecten. Het gaat daarbij alleen om die projecten die gefinancierd moeten/kunnen worden uit de extra geldstroom voor het sociaal domein van het rijk. Het is van groot belang hier tot toewijzing te komen zodat daadwerkelijk met de uitvoering begonnen kan worden. Voor wat betreft de bewonersparticipatie geldt hetzelfde verhaal. Het is goed om hier ook aan te geven dat in het proces van de planvorming steeds ook al de fase van het monitoren van de projecten is opgenomen. Dit stelt eisen aan het format waarin de projecten worden gegoten. Met elkaar zullen we nog een goede invulling moeten geven aan met name de resultaatindicatoren op basis waarvan we willen sturen. Gezien de kaderstellende en controlerende rol van de raad stellen wij voor dat wij hierover gezamenlijk van gedachten zullen wisselen wanneer we het toewijzingsvraagstuk hebben afgerond. Voor wat betreft de ministerswisseling en de voortgang van het beleid is in het Amsterdamse het standpunt ingenomen en uitgedragen dat wij – weliswaar met vallen en opstaan – nu in gezamenlijkheid met de corporaties en andere betrokkenen een goede weg hebben weten te banen waarvan we dan ook niet zullen afwijken. Daarbij hebben we het vertrouwen ook in Minister van der Laan een partner te vinden die Zuidoost een warm hart toedraagt. V Toewijzing extra rijksmiddelen Het gaat er nu om de extra rijksmiddelen daadwerkelijk toe te wijzen aan de projecten als opgenomen in het plan zodat tot uitvoering kan worden overgegaan. Voor 2008 gaat het dan om € 987.409 en voor 2009 gaat het om € 1.444.242. De beschikbare middelen zijn niet toereikend om nu het gehele uitvoeringsprogramma te kunnen realiseren. Dit betekent dat er keuzes gemaakt zullen moeten worden. In de excel-tabel met de verdeling van de rijksmiddelen doen wij daartoe een voorstel (bijlage 1). Als tweede bijlage is de tabel ten behoeve van de verdeling van de middelen voor de bewonersparticipatie bijgevoegd. Hierin zijn uiteraard alleen de stadsdeelprojecten opgenomen. Voor 2008 gaat het om € 261.364 en voor 2009 om € 360.707. Het verdelingsvoorstel betreft projecten die reeds in het uitvoeringsprogramma waren opgenomen of projecten die naar aanleiding van de bewonersavonden zijn aangemeld (met een √) en die geheel passen binnen de ambities die we voor de EGK-buurt hebben neergelegd. Het gaat dus om wensen en initiatieven van onze bewoners in de EGK-buurt en het is daarbij nadrukkelijk de bedoeling dat wij hier zo min mogelijk sturend op treden. Uitgangspunt is het faciliteren van de kracht van de buurt. Voor de middelen geldt dat het budget uit 2008 ook in 2009 aangewend kan worden. Het is voorts duidelijk dat voor de bewonersparticipatie niet alle middelen al belegd zijn. Dat is ook logisch want het gaat immers om een budget voor twee jaar. In de Stuurgroep Wijkaanpak is reeds afgesproken in het eerste kwartaal van 2009 opnieuw een bewonersavond te organiseren. Dit om onze bewoners, als partners in de wijkaanpak, voortdurend bij het proces te betrekken. Wij stellen voor deze avond opnieuw ook te benutten om onze bewoners de mogelijkheid te bieden nieuwe ideeën voor de buurten weer te geven en daar zoals op de vorige bewonersavonden de selectie zoveel mogelijk te laten plaatshebben. Daarbij kunnen we ook de voorstellen van de denktank sociale cohesie betrekken. BESLUIT Wij stellen u voor het hierna opgenomen besluit te nemen. Het Dagelijks Bestuur
Ch. Rach Secretaris
E.M. Sweet Voorzitter
5
CONCEPT-RAADSBESLUIT Onderwerp:
Wijkaanpak en toewijzing extra rijksmiddelen Amsterdam Zuidoost,
SDR
/
De Stadsdeelraad van het Stadsdeel Amsterdam Zuidoost, Gezien de voordracht van het dagelijks bestuur d.d. BESLUIT: In te stemmen met toewijzing extra rijksmiddelen inzake de wijkaanpak zoals aangegeven in de bij deze voordracht behorende bijlagen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de Stadsdeelraad d.d. 16 december 2008 G.P. Both griffier
L. Burgers voorzitter
6
