Nummer archiefinventaris:
2.08.26
Inventaris van het archief van de Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag van 1920, 1919-1946
Auteur: J.A.A. Bervoets Nationaal Archief, Den Haag 1973 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.
2.08.26
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
3
I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief......................................................................................5
Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................6 Openbaarheidsbeperkingen....................................................................................................... 6 Beperkingen aan het gebruik...................................................................................................... 6 Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 6 Citeerinstructie............................................................................................................................ 6 Archiefvorming...........................................................................................................................7 Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................ 7 Geschiedenis van het archiefbeheer........................................................................................... 7 Inhoud en structuur van het archief...........................................................................................8 Inhoud......................................................................................................................................... 8 Selectie en vernietiging............................................................................................................... 8 Verantwoording van de bewerking............................................................................................ 8 Verwant materiaal......................................................................................................................9
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen.................................................11
I. Algemeen..................................................................................................................................... 11 II. Correspondentie van de Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag. .12 III. Boekhouding............................................................................................................................. 13 IV. Stukken betreffende de Geschiedschrijving aan het Nederlands-Duits Credietverdrag.........14
2.08.26
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
Beschrijving van het archief
BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF Naam archiefblok: Commissie Nederlands-Duits Kredietverdrag 1920 Periode: 1919-1946 Archiefbloknummer: F23236 Omvang: 1,00 meter; 46 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag van 1920 Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief van de Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag van 1920 bevat onder meer verslagen van de onderhandelingen voor de lening van de Nederlandse Bank aan Duitsland, correspondentie in verband met de uitvoering en wijziging van het kredietverdrag, en financiële overzichten van de verstrekte leningen.
5
6
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
2.08.26
Aanwijzingen voor de gebruiker
Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen
OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar Beperkingen aan het gebruik
BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie
AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie
CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Commissie Nederlands-Duits Kredietverdrag 1920, 1919-1946, nummer toegang 2.08.26, inventarisnummer ... VERKORT: NL-HaNA, Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag, 2.08.26, inv.nr. ...
2.08.26
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
7
Archiefvorming
Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer
GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER Het Nederlands-Duits Credietverdrag van 11 mei 1920, gepubliceerd bij Koninklijk Besluit van 17 januari 1921 (Staatsblad nr. 31), hield een credietverlening in van Nederland aan Duitsland van in totaal 200 miljoen gulden. Dit crediet kon worden besteed voor de aankoop van levensmiddelen in Nederland (60 miljoen) en voor de aankoop van grondstoffen voor de Duitse industrie in Nederland of elders (140 miljoen). In ruil hiervoor zou Duitsland aan Nederland 90.000 ton kolen per maand garanderen en een regeling treffen ten aanzien van de uitvoer naar Nederland van kolen, die door de Nederlandsche Maatschappij tot Ontginning van Steenkoolvelden in Duitsland werden gewonnen. Voor het beheer van dit crediet werd in Duitsland een trustmaatschappij opgericht die de voor het te verlenen crediet benodigde garanties bepaalde, welke van de credietaanvragen moesten worden verlangd. Een filiaal van deze maatschappij (waarin de disponerende banken zeggenschap zouden krijgen) zou in Nederland de boekhouding van deze garanties bijhouden. Een regeringscommissaris zou in dit filiaal zitting hebben en op de credietverlening toezien. Hij zou ook rechtstreeks contact onderhouden met de Duitse Reichskommissar, die aldaar over de goede uitvoering van het verdrag zou waken. Beiden hadden zitting in een Nederlands-Duitse commissie, die nadere regelingen over het verdrag zou uitwerken. Door de herleving van de Duitse industrie veranderde het crediet, aanvankelijk als hulpverlening bedoeld, van karakter: herhaaldelijk werd het, eerst in 1925, later in 1933 en 1937 (in het laatste geval voor 10 jaar) verlengd, vanwege de voor Duitsland gunstige voorwaarden, waartegenover Nederland gunstiger douane-bepalingen voor de import van zijn tuinbouwprodukten in Duitsland kon bedingen. In 1937 werden alle credieten opgenomen door de Duitse trust zelf en sedertdien onder één post "Sonderkont Treuhand" geregistreerd. In 1943 werd door terugbetaling van de gelden het crediet voortijdig beëindigd. De regeringscommissaris, Mr. S. de Vries, verzamelde na de feitelijke beëindiging van het crediet gegevens om een gedenkboek van het verdrag te schrijven. Hiervan kwam een groot gedeelte in concept gereed, maar tot een publikatie is het niet gekomen. Geschiedenis van het archiefbeheer
GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Op 16 mei 1946 werd het archief door regeringscommissaris Mr. S. de Vries Czn. aan het Algemeen Rijksarchief overgedragen. De rechtstitel is (nog) onbekend
8
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
2.08.26
Inhoud en structuur van het archief
Inhoud en structuur van het archief Inhoud
INHOUD Het archief bestaat uit de volgende bestanddelen: –
Notulen van de bijeenkomsten van onderhandelaars over de totstandkoming van het verdrag, van de Nederlands-Duitse commissie of onderdelen daarvan, statuten van de Trustmaatschappij en algemene regelingen over de afwikkeling van de credieten. – Correspondentie van de regeringscommissaris, chronologisch geordend. Hiervan zijn enkele omvangrijke dossiers uitgesplitst. – Financiële administratie. – Stukken betreffende de geschiedschrijving. De financiële administratie van de credietverlening aan bedrijven afzonderlijk geschiedde door nummering van deze bedrijven in volgorde van aanmelding. De credietnemende bedrijven zijn geklapperd (zie inventarisnummers 39 en 40). Aan de hand van de corresponderende nummers kan in de dagboeken (inventarisnummers 28-30) worden opgespoord, wanneer de Thesauriergeneraal van 's Rijks Schatkist een crediet verleent, hoeveel daarvan in werkelijkheid van de Nederlandse Bank wordt opgenomen en hoeveel naderhand wordt terugbetaald. Deze nummers staan ook geregistreerd in de kwartaaloverzichten en garantiestaten. Selectie en vernietiging
SELECTIE EN VERNIETIGING Lijst van vernietigde stukken – Eenvoudige beschrijvingen van de totstandkoming en het verloop van verleende credieten aan de verschillende bedrijven, geordend in de dossiers nrs. 1-1524, met uitzondering van dossier 1522, dat de totstandkoming van het bijzondere crediet aan de Trustmaatschappij onder de naam "Sonderkant Treuhand" bevat. – Correspondentie van de Trustmaatschappij over verleende credieten en renteafschrijvingen. (De rente op de credieten wordt nl. beschreven in de halfjaarlijkse overzichten op de credieten voor levensmiddelen in de geschiedschrijving van Mr. S. de Vries, blz. 234.) – Corrrespondentie met de thesaurier van financiën over toegestane credietverleningen en over het verloop van de transacties. ca.1/2 meter. – Rekeningen-courant van de Trustmaatschappij. ca. 1/2 meter. – Rekeningen-courant van de Nederlandse Bank. ca. 1 meter. – Duplicaat-kwartaalverslagen over de verleende en bestede credieten. ca. 0,1 meter. – Lijsten van plaatsgewijze vestiging van de credietnemende bedrijven. 2 delen – Lijsten van disponerende banken. 3 delen. (Hiervan zijn jaaroverzichten bewaard gebleven.) – Afschriften uit de Handelingen der Staten-Generaal. 1 omslag. – Zakelijke mededelingen van niet-principiële aard. 3 dozen. – Eenvoudige begeleidingsbrieven bij uittreksels van kranten, opgevraagd door Mr. S. de Vries als documentatiemateriaal voor zijn geschiedenis. 1 omslag. – De laatste vijf categorieën beslaan totaal ca. 1/2 meter. Het totale vernietigde gedeelte beslaat ca. 6 meter1 of 85% van het totaal. Verantwoording van de bewerking
VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING Het archief werd in het voorjaar van 1973 geïnventariseerd door Drs. J.A.A. Bervoets, chartermeester bij de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief.
2.08.26 Verwant materiaal
Verwant materiaal
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
9
2.08.26
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
11
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN I. Algemeen
I. ALGEMEEN 1
Verslagen van de bijeenkomsten van de Duitse en Nederlandse regeringscommissies voor de lening-onderhandelingen, met bijlagen. Gestencild, geschreven. September 1919-juni 1920
1 pak
Deze bijeenkomsten gingen aan de totstandkoming van het Nederlands-Duits credietverdrag vooraf.
2
Stukken betreffende besprekingen met delegaties van Engeland en Frankrijk over de wenselijkheid van een credietverdrag met Duitsland. 1920 1 omslag
3
Stukken betreffende de organisatie van de credietverlening aan Duitse bedrijven volgens de bepalingen van het Nederlands-Duits credietverdrag. 1920 1 pak
4
Statuten van de "Treuhandverwaltung für das Deutsch-Niederländische Finanzabkommen Gesellschaft mit beschränkter Haftung", met concept. Gedrukt. Z.j. (1921) 2 katernen
5
Koninklijk Besluit, van 16 juni 1921, nummer 85, houdende de benoeming van de leden der Nederlands-Duitse Commissie. Afschrift. 1921 1 stuk
6
Notulen van bijeenkomsten der Nederlands-Duitse Credietcommissie. Gestencild. 1921-1924 1 omslag
7
Notulen van bijeenkomsten van de Nederlandse afdeling der Nederlands-Duitse Credietcommissie, met bijlagen. Gestencild, getypt. 1921-1924 3 stukken
8
Nota over onderhandelingen betreffende een aanvulling van het credietverdrag met betrekking tot de levering van steenkool. Gestencild. September 1924 1 stuk
12
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
2.08.26
II. Correspondentie van de Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag
II. CORRESPONDENTIE VAN DE REGERINGSCOMMISSARIS VOOR HET NEDERLANDS-DUITS CREDIETVERDRAG 9-21
Correspondentie van Mr. S. de Vries, regeringscommissaris voor het NederlandsDuits credietverdrag. 1921-1943 14 pakken 9 1921 10 1922 11 1923 12 1924 13 1925 14 1926-1927 15 1928-1929 16 1930-1931 17 1932-1933 18 1934-1935 19 1936-1937 20 1938-1939 21 1940-1943
22
Correspondentie over een protest van de Vereniging van Nederlandsch Oliefabrikanten tegen credietverlening aan Duitse olie-industrie, met bijlagen. 1923-1924 1 omslag
23
Correspondentie over de bezetting van het Roergebied door het Franse leger en een daaruit voortvloeiend verdrag tussen de Trustmaatschappij en de AllianzVersicherungs-Aktien-Gesseltschaft houdende een verzekering tegen onderdrukking en oproer, met bijlagen. 1924 1 omslag
24
Correspondentie over de wijziging van het Nederlands-Duits credietverdrag in 1925, met bijlagen. 1924-1926 1 omslag
25
Correspondentie betreffende een protest van de NV Philips tegen credietverlening aan de Osram Gloeilampenfabrieken te Berlijn. 1925 1 omslag
26
Correspondentie over de overname van zes schepen door de Nederlandse regering van het failliet verklaarde bedrijf Stinness als schadeloosstelling voor het daaraan verleende crediet, met bijlagen, w.o. blauwdrukken en taxatie-staten van de schepen. 1925 1 pak
27
Correspondentie over credietverlening aan de Trustmaatschappij onder het hoofd "Sonderkont Treuhandverwaltung". 1937-1944 1 omslag
2.08.26
13
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
III. Boekhouding
III. BOEKHOUDING 28-30
Dagboeken van verleende credieten. 1921-1943 28 mei 1921 - 27 maart 1923 29 27 maart - 12 september 1923 30 12 september 1923-1943
3 delen
31-32
Grootboeken op de toegezegde garanties. 1921-1924 31 1921-1923 32 1923-1924
33
Overzichten van de credietnemende bedrijven. 1921-1943
1 omslag
34
Overzichten van de door desponerende banken verleende voorschotten. 1921-1934
1 omslag
35
Halfjaarlijkse rentestaten van voorschotten aan Duitsland voor aankoop van grondstoffen. 1921-1943
1 pak
Kwartaal overzichten van verleende credieten aan Duitse bedrijven. 1922-1943
1 pak
36
2 delen
37
Aantekeningen over crediet verhogingen en veranderde garanties. 1933 en z.j.
1 deeltje
38
Importstaten. 1934-1936
1 omslag
39-40
Klappers op de credietnemende bedrijven. z.j. 39 Bestanddeel 1 40 Bestanddeel 2
2 delen
14
Cie. Nederlands-Duits Kredietverdrag
2.08.26
IV. Stukken betreffende de Geschiedschrijving aan het Nederlands-Duits Credietverdrag
IV. STUKKEN BETREFFENDE DE GESCHIEDSCHRIJVING AAN HET NEDERLANDSDUITS CREDIETVERDRAG 41
Correspondentie Mr. S. de Vries aan een samen te stellen Gedenkboek van het Nederlands-Duits credietverdrag. 1943-1946 1 omslag
42-43
Ontwerpen van een gedenkboek van het Nederlands-Duits credietverdrag. Getypt in twee examplaren. 1946 2 pakken Dit gedenkboek is niet verschenen.
42 43
Bestanddeel 1 Bestanddeel 2
44
Inhoudstafel van het gedenkboek van het Nederlands-Duits credietverdrag. 1946 1 omslag
45
Klad-aantekeningen van Mr. S. de Vries. z.j.
46
Kranten- en tijdschriftartikelen, met uittreksels. 1922-1933 en z.j.
1 pak 1 omslag
