Introductie mediation advocacy 23 1 Geen mediation zonder advocatuur en vice versa 23 2 Mediation advocacy, Ad Kil 27

Inhoudsopgave Dankbetuiging

5

Voorwoord John Bosnak en Hal Abramson

19

Introductie mediation advocacy

23

1 Geen mediation zonder advocatuur … en vice versa

23

2 Mediation advocacy, Ad Kil

27

2.1

De advocaat en mediation: een merkwaardige combinatie?

27

2.2

De klassieke rol van de advocaat

29

2.3

Specifieke functie van de advocaat in de mediation: Repeat Player

29

2.4

Professionalisering van de mediation: de Repeat Player

32

2.5

Mediation advocacy: een professionalisering van het mediationproces

34

Gebruiksaanwijzing

35

I

Keuze methoden en voorbereiding

41

I-1

De keuze voor een methode van conflictoplossing, introductie

41

I-1.1

Inleiding

41

I-1.2

Zeggenschap, Luc Demeyere

41

I-2

Overzicht EDR/ADR geschiloplossingmethoden

43

I-2.1

Effective of Alternative Dispute Resolution (EDR/ADR), introductie

43

I-2.1.1

Internationaal

43

I-2.1.2

Verenigde Staten

44

I-2.1.3

Groot Brittannië

45

I-2.1.4

België

45

I-2.1.5

Nederland

45

I-2.1.6

Europese Commissie

47

I-2.2

Conflictmanagement en Corporate Governance

47

I-2.2.1

49

Nieuwe businessmodellen voor de advocatuur

I-2.3

Collaborative lawyering

50

I-2.4

Onderhandelen

52

I-2.5

Mediation

53

I-2.5.1

Hoe mediation werkt

54

I-2.5.2

Het verschil tussen mediation en schikken bij de rechter

55

Speciale vormen van mediation I-2.5.3

Mediation met een algemene limiet, een tijdslimiet of ééndaagsmediation

Toolkit Mediation Advocacy

56

7

Inhoudsopgave

I-2.6

I-2.5.4

Telemediation

57

I-2.5.5

Co-mediation

57

I-2.5.6

Online Dispute Resolution (ODR): E-mediation

58

I-2.5.7

Uitsluitend caucusmediation en confidential listening

59

Andere methoden waarbij een derde intervenieert zonder een beslissing op te leggen

I-2.7

I-2.8

59

I-2.6.1

Conciliation en Mitigation

59

I-2.6.2

Facilitation

60

I-2.6.3

Bemiddeling (Nederland) en pendeldiplomatie

61

I-2.6.4

Minitrial of minitrage

62

Methoden waarbij een derde een (al dan niet bindend) advies geeft

62

I-2.7.1

Early Neutral Evaluation (ENE)

62

I-2.7.2

Mediatoradvies, Med-Rec en alternatieven: procedure ex art. 96 Rv, procedure van één tekst

63

I-2.7.3

Bindend advies

66

I-2.7.4

Fact finding

67

I-2.7.5

Deskundigenbericht en forensische mediation

67

I-2.7.6

Online settlement

68

Hybridenprocedures (combinatietrajecten)

68

I-2.8.1

Med-Arb-trajecten: Med-then-Arb, Med-Rec/

I-2.8.2

Arb-Med-trajecten: Baseball/final offer, Arb-then-Med,

mediatoradvies, Schaduw-Med-Arb en Co-Med-then-Arb

71

Co-Arb-then-Med

I-3

I-4

8

69

I-2.9

Niets doen of toegeven

75

I-2.10

Oriënterend gesprek

76

I-2.11

Ombudsman

76

I-2.12

Coaching of conflictcoaching

76

Overzicht preventieve methoden

77

I-3.1

Deal Faciltation (Deal-Mediation)

77

I-3.2

Dispute Review Board (DRB)

77

I-3.3

Partnering en alliancing

78

Wanneer adviseert u welke methode?

80

I-4.1

80

Conflictscan, wanneer welke methode in een concreet geschil I-4.1.1

Criteria voor het beoordelen van de waarschijnlijke uitkomst van een methode

81

I-4.1.2

Indicaties en contra-indicaties per EDR/ADR-methode

82

I-4.2

Kosten-batenanalyse

89

I-4.3

Risicoanalyse, Ad Kil

94

I-4.3.1

Het 3R model

94

I-4.3.2

Risicoanalyse en mediation

94


Inhoudsopgave

I-4.3.2.1

Risicoanalyse

I-4.3.2.2

Kans, schadekarakteristieken en de

94

standaardoplossingen

96

I-4.3.2.3

Classificatie van risico’s

97

I-4.3.2.4

Risicopreventie

98

I-4.3.3

Risicomanagement door de advocaat in de mediation: de Crisisbarometer

98

I-4.3.3.1

De Crisisbarometer

98

I-4.3.3.2

Welke actie in welke fase

100

I-4.3.3.3

De advocaat als risicomanager

101

I-5

EDR/ADR-scan: vergelijking van de kenmerken van de methoden

101

I-6

De keuze voor of tegen mediation

105

I-6.1

Indicaties en contra-indicaties voor mediation algemeen

105

I-6.2

Trajecten waarbij een bestuursorgaan is betrokken

108

I-6.3

I-7

I-8

Mediation, voordelen en nadelen

109

I-6.3.1

Mediation, waarom u het uw cliënt zou kunnen aanraden

109

I-6.3.2

Mediation, waarom u het uw cliënt zou kunnen afraden

110

Initiëren van een mediationtraject

111

I-7.1

Mediation op eigen initiatief

111

I-7.2

Mediation naast rechtspraak (court connected of court annexed mediation)

112

I-7.2.1

Algemeen

112

I-7.2.2

Speciale aandachtspunten

114

I-7.3

Gebruik in bedrijfstak of ‘corporate policy’ en erecode

116

I-7.4

Blokkades doorbreken

117

I-7.4.1

Bedrijven

117

I-7.4.2

Advocaten

121

I-7.4.2.1

Mogelijke aansprakelijkheid van een advocaat voor advisering van een cliënt betreffende mediation

122

I-7.4.2.2

Verjaring en stuiting daarvan

124

I-7.4.2.3

Verdwijning verhaalsobjecten

126

I-7.4.3

Wat bedrijven van een businessmediator verwachten

127

I-7.4.4

Toegevoegde waarde van een mediationprovider

127

Selectie van de mediator, Jacques de Waart

129

I-8.1

Rol van de mediator

129

I-8.1.1

Competentieprofielen

129

I-8.1.2

Mediator in het voortraject

129

I-8.1.3

Kosten voortraject

130

I-8.1.4

Neutraliteit, aanvaardbaarheid van de mediator voor de andere partij


130

9

Inhoudsopgave

I-8.2

I-9

Selectie van de mediator

131

I-8.2.1

Keuze voor kwaliteit

131

I-8.2.2

Kwalificatie van de mediator

131

I-8.2.3

Beroepsachtergrond

133

I-8.2.4

Affiniteit van de mediator

134

I-8.2.5

Specialisme van de mediator

134

I-8.2.6

Ervaring

135

I-8.2.7

Stijlen

135

I-8.2.8

Eéndaagsmediation

136

Co-mediation

137

I-9.1

Wanneer co-mediation

137

I-9.2

Wanneer geen co-mediation

137

I-9.3

Voordelen van co-mediation

138

I-9.4

Nadelen van co-mediation

138

I-9.5

Effectiviteit en efficiency van co-mediation

139

II

Procesbewaking, hoe blijft een mediation op de rails

II-1

Fase 0. Pre-mediationfase Planning, voorbereiding, afspraken en regiegesprek

143

II-1.1

Vertegenwoordigers en relevante partijen selecteren

143

II-1.2

Vertegenwoordigers in de mediation

144

II-1.3

II-2

II-3

10

143

Mandaat, volmacht en achterban

145

II-1.3.1

Volmacht en mandaat

145

II-1.3.2

Afstemmen met de achterban

145

II-1.4

Regiegesprek met de mediator en de adviseur van de wederpartij

II-1.5

Moeten de advocaten wel of niet aanwezig zijn tijdens de mediationsessies

Uw rol als advocaat in een mediation, algemene introductie

147 151 152

II-2.1

Advocaat en mediation algemeen

152

II-2.2

Factoren voor het slagen van een mediation en valkuilen

155

II-2.2.1

Succesfactoren voor een mediation

155

II-2.2.2

Faalfactoren voor een mediation

157

Voorbereiden van uw cliënt op een mediation

158

II-3.1

158

Checklist voorbereiding van uw cliënt

II-3.2

Zelftest cliënt

161

II-3.3

Voorlichten over het verloop van de mediation

163

II-3.3.1

Spelregels van mediation

163

II-3.3.2

De fasen en opbouw van een mediationtraject

164

II-3.3.2.1

De fasen van een mediationtraject

164

II-3.3.2.2

Overzicht van het mediationtraject, inhoudelijk

165


Inhoudsopgave

II-4

Reguleren en structureren

165

II-4.1

Het proces ordenen

165

II-4.2

Het denken structureren

165

II-4.3

Communicatie faciliteren

166

II-4.4

Conflictstof fractioneren

166

II-4.5

(Onder)scheiden: Emoties en inhoud, hoofd- en bijzaken, belangen en standpunten

II-5

166

Fase 1. Procesbewaking in de openingsfase

167

Openingsstatements en eerste inventarisatie van de conflictkwesties II-5.1 II-5.2

II-6

Checklist procesbewaking openingfase, voorbereiding

167

Caucus

168

II-5.2.1

De caucus, introductie

169

II-5.2.2

Voordelen

170

II-5.2.3

Nadelen

170

II-5.2.4

Spelregels en techniek van een caucus

170

II-5.2.5

Caucus bij co-mediation

171

Fase 2. Procesbewaking in de exploratiefase

172

Inhoudelijke uitwisseling en exploratie van de belangen II-6.1

Checklist procesbewaking exploratiefase

172

II-6.2

Verschillend perspectief

173

II-6.2.1

Ladder of inference

174

II-6.2.1.1

Ontstaan van verschillende percepties

174

II-6.2.1.2

Technieken

175

II-6.2.2

Verhelderen van verschillende percepties is lastig

176

II-6.2.2.1 II-6.2.2.2 II-6.3

II-7

Cognitieve dissonantie

176

De consistentieval

177

Naïef realisme

178

Omgaan met emoties

179

II-6.3.1

‘Emotionele valkuilen’ voor hulpverleners

179

II-6.3.2

Positieve emoties

181

II-6.3.3

Negatieve emoties

181

II-6.3.3.1

Offensief

181

II-6.3.3.2

Defensief

182

II-6.3.4

Interventies voor het omgaan met emoties

182

II-6.3.5

Een cliënt de eigen rol in het conflict laten inzien

184

II-6.3.6

Veranderen is moeilijk

185

Fase 3. Procesbewaking in de optie- en onderhandelingsfase

186

Opties en objectieve criteria ontwikkelen, en onderhandelen II-7.1

Checklist procesbewaking tijdens het genereren van opties en brainstorming 186

II-7.2

Opties genereren


186

11

Inhoudsopgave

II-8

Brainstorming

186

Andere methoden voor het genereren van opties

187

II-7.3

Objectieve maatstaven ontwikkelen en selecteren

189

II-7.4

Checklist procesbewaking tijdens het onderhandelen

190

II-7.5

Overeenstemming bereiken

191

Fase 4. Procesbewaking in de afsluitingsfase Afspraken vastleggen en afsluiting

192

II-8.1

Checklist procesbewaking afsluitingsfase

192

II-8.2

II-8.3

II-9

II-7.2.1 II-7.2.2

Package deals en de leer van de afgebroken onderhandelingen

194

II-8.2.1

Mediation- en onderhandelingsaspecten

194

II-8.2.2

Juridische aspecten

195

Resultaat van een mediation

196

II-8.3.1

Geen (deel)oplossingen

197

II-8.3.2

Tussenoplossingen en deeloplossingen

197

II-8.3.3

Volledige oplossing

198

Aandachtspunten indien u als advocaat niet aanwezig bent tijdens de mediationbijeenkomsten

199

II-10 Aandachtspunten indien u als advocaat de enige vertegenwoordiger bent (uw cliënt is niet aanwezig tijdens de mediationbijeenkomsten)

199

II-10.1

Algemeen

199

II-10.2

Voordelen en nadelen van de advocaat als enige partijvertegenwoordiger

200

II-10.3

Wanneer is optreden als enige partijvertegenwoordiger aan te bevelen

200

II-11 Tijd gebruiken

III

201

II-11.1

Deadlines en de 80/20-regel

201

II-11.2

Pauzes inlassen

202

II-11.3

Benodigde tijd voor een mediation

202

Technieken

207

III-1 Overzicht belangrijkste onderhandelingstechnieken en mediationinterventies III-2 Luisteren

207 217

III-2.1

Belang

217

III-2.2

Actief luisteren

218

III-2.3

Techniek

219

III-3 (Laten) parafraseren

221

III-4 Samenvatten

222

III-5 Reflecteren

223

12

III-5.1

Inhoudelijk reflecteren/uitvergroten

224

III-5.2

Gevoelsreflecties (acknowledgement)

225


Inhoudsopgave

Voortgang memoreren

226

III-6 Reframing/hercontextualiseren/herkaderen

III-5.3

227

III-6.1

Neutraal of positief hercontextualiseren

227

III-6.2

Hercontextualiseren in een belang, optie, gevoel of objectief criterium

229

III-7 Vragen stellen III-7.1

III-7.2

231

Vragen op verbaal niveau

233

III-7.1.1

Gesloten

233

III-7.1.2

Lineair

233

III-7.1.3

Verduidelijking

234

III-7.1.4

Open

234

Vragen op relationeel niveau

235

III-7.2.1

Relationele

235

III-7.2.2

Circulaire

235

III-7.2.3

Wederkerige

236

III-7.2.4

Spiegelen/parallelle situatie

236

III-7.3

Schilvragen

III-7.4

Confronterende vragen

238

III-7.4.1

Confrontatie

238

III-7.4.2

Argumentatie

239

III-7.5

237

Strategische vragen

240

III-7.5.1

Tactische

240

III-7.5.2

Controle

240

III-7.5.3

Samenvattende

241

III-7.5.4

Hypothetische

241

III-7.6

Als geen (informatief) antwoord volgt op een vraag

242

III-7.7

Anchoring en neutraal formuleren

243

III-8 Reality testing

244

III-8.1

Hypothetisch, toekomstgericht

245

III-8.2

Risicoanalyse

245

III-8.3

NAN: Negotiated Agreement NOW!

246

III-9 Onderhandelingsruimte

246

III-9.1

BATNA/WATNA/RATNA

248

III-9.2

Leverage

249

III-9.3

Zopa: Zone of potential agreement

252

III-10 Exploreren: belangen cliënt en wederpartij III-10.1

Gezamenlijke

III-10.2

Verschillende

III-10.3


253 254 254

III-10.2.1

Verenigbaar

254

III-10.2.2

Onverenigbaar

254

Andere indeling van belangen

256

13

Inhoudsopgave

III-11 Lastige personen en moeilijke tactieken

257

III-11.1

Als moeilijk ervaren personen

257

III-11.2

Lastige tactieken

258

III-11.3

Technieken

259

III-11.3.1

Niet reageren

259

III-11.3.2

Passende reactie

259

III-11.3.2.1

Het spel meespelen, tit-for-tat

260

III-11.3.2.2

Toegeven of het ‘wegloopalternatief’ gebruiken

260

III-11.3.2.3

Het spel en de spelregels veranderen

261

III-12 Impasses effectief doorbreken

262

III-12.1

Kenmerken van een impasse

262

III-12.2

Oorzaken van impasses

262

IV

III-12.3

Technieken en methoden

263

III-12.3.1

Impasses veroorzaakt door personen

264

III-12.3.2

Impasses over de inhoud

265

Capita selecta

271

IV-1 Juridische en administratieve instrumenten in Nederland, Piet Wackie Eysten IV-1.1

IV-1.1.1

Verwijzingsovereenkomst

272

IV-1.1.2

Mediationclausules

273

IV-1.2

Mediationovereenkomst

276

IV-1.3

De vier V’s van mediation

280

IV-1.3.1

Vrijwilligheid, vrijblijvendheid en vertrouwelijkheid

280

IV-1.3.1.1

Vrijwilligheid

281

IV-1.3.1.2

Vrijblijvendheid

281

IV-1.3.1.3

Vertrouwelijkheid

284

IV-1.3.2

Verschoningsrecht

IV-1.4

14

271 271

Verwijzingsovereenkomst en mediationclausules

286

Gedragsregels, klacht- en tuchtrecht, jurisprudentie STM

288

IV-1.4.1

Gedragsregels

288

IV-1.4.2

Intern klachtrecht

290

IV-1.4.3

Tuchtrecht

290

IV-1.4.4

Jurisprudentie tuchtrechtspraak

292

IV-1.4.5

Jurisprudentie STM, casuïstiek

294

IV-1.4.6

Overige tuchtrechtelijke uitspraken

297

IV-1.5

Aansprakelijkheid en uitsluiting

300

IV-1.6

Vaststellingsovereenkomst en afdwingbaarheid resultaat

302

IV-1.7

Jurisprudentie over EDR/ADR

305

IV-1.8

Trends en internationale ontwikkelingen

312


Inhoudsopgave

IV-1.8.1

Internationale regels

313

IV-1.8.2

De EU-mediationrichtlijn

313

IV-2 Mediation in België, Luc Demeyere IV-2.1

315

Wat voorafging aan de Wet d.d. 21 februari 2005 inzake bemiddeling

316

IV-2.2

De Belgische Wet d.d. 21 februari 2005

318

IV-2.3

Het institutioneel kader

319

IV-2.4

Welke geschillen kunnen het voorwerp van een bemiddeling uitmaken

320

IV-2.5

De erkende bemiddelaars

321

IV-2.6

Het bemiddelingsbeding en de wilsautonomie van partijen

324

IV-2.7

Bewijsuitsluiting, vertrouwelijkheid en beroepsgeheim

326

IV-2.8

De vrijwillige bemiddeling

329

IV-2.9

De gerechtelijke bemiddeling

333

IV-2.10

Bemiddeling en rechtsbijstand

335

IV-2.11

Slotbedenking

335

IV-3 Coaching of conflictcoaching IV-3.1

Algemeen

IV-3.2

Vaardigheden van een goede coach

336 336 337

IV-4 (Laten) onderhandelen IV-4.1

IV-4.2

IV-4.3


340

Verwachtingen overtreffen

340

IV-4.1.1

Verdelend onderhandelen of onderhandelen vanuit standpunten

342

IV-4.1.2

Belangengericht onderhandelen

343

IV-4.1.3

Het AWVN dialoogmodel voor onderhandelen

343

Harvard-onderhandelen

344

IV-4.2.1

Algemeen

344

IV-4.2.2

De vuistregels uit Getting to YES (excellent onderhandelen)

344

IV-4.2.3

Getting past no (onderhandelen met lastige mensen)

346

Strategie en tactiek

347

IV-4.3.1

Troubleshooting Toolkit: strategieën voor onderhandelen en conflictmanagement

347

IV-4.3.2

Tactiek en gekozen strategie

349

IV-4.3.2.1

Strategie Onderhandelen

350

De trap van toenemende onderhanderesultaten

352

IV-4.3.2.2

Strategie Bovenschikken

352

IV-4.3.2.3

Strategie Ondermijnen

353

IV-4.3.2.4

Strategie Onderschikken

353

IV-4.3.3

Interventie en gekozen strategie

354

IV-4.3.4

Wanneer welke strategie

355

15

Inhoudsopgave

IV-4.4

Valkuilen bij onderhandelen

357

IV-4.5

Een optimaal onderhandelingsresultaat bereiken

359

IV-5 Deal-facilitation en deal-making in complexe onderhandelingen

361

IV-5.1

Complexe onderhandelingen meesteren

361

IV-5.2

Deal-facilitation (onderhandelingsbegeleiding)

364

IV-5.2.1

Deal-facilitation, deal-facilitator

364

IV-5.3

IV-5.4

IV-5.5

IV-5.2.2

Voordelen van deal-facilitation

366

IV-5.2.3

Een deal-facilitator, waarom wel

366

IV-5.2.4

Een deal-facilitator, waarom niet

367

Vormen van deal-facilitation

367

IV-5.3.1

Deal-building en deal-breaking

368

IV-5.3.2

Praktijkvoorbeelden

368

Kaders en spelregels voor deal-facilitation

372

IV-5.4.1

372

Wel of geen formele kaders

IV-5.4.2

De rol en taak van een deal-facilitator

374

IV-5.4.3

Regiegesprek

375

IV-5.4.4

Professionele vereisten aan een deal-facilitator

Deal-facilitation en andere manieren om onderhandelaars bij te staan IV-5.5.1

Vergelijking tussen een deal-maker, deal-facilitator, onderhandelingsadviseur en een mediator

IV-5.6

376 377 377

IV-5.5.2

Deal-facilitation en mediation

378

IV-5.5.3

Deal-making

378

Checklist randvoorwaarden voor onderhandelen met begeleiding van een deal-facilitator

379

IV-6 Voorbereiding tot een SWOT-Analyse bij grensoverschrijdende geschillen, Luc Demeyere

380

IV-7 Interculturele aspecten

388

IV-8 Meerpartijen-mediations, Jacques de Waart

389

IV-8.1

IV-8.2

16

Complexiteit van meerpartijengeschillen

389

IV-8.1.1

Inleiding

389

IV-8.1.2

Definitie groepsmediation

391

IV-8.1.3

Soorten meerpartijen-conflicten

391

IV-8.1.4

Andere betrokkenen

392

IV-8.1.5

Oorzaken van toename complexiteit

393

Werkwijze bij meerpartijen-mediations

394

IV-8.2.1

Andere aanpak

394

IV-8.2.2

Pre-mediationfase

394

IV-8.2.3

Werkvormen

396

IV-8.3

De meerpartijen-mediator

397

IV-8.4

Rol van de advocaat

397


Inhoudsopgave

IV-9 Disfunctioneel handelen (psychologische processen)

400

IV-9.1

Algemeen

400

IV-9.2

Reactive devalution

402

IV-9.3

Verliesminimalisering

402

IV-10 Escalatiefasen van een conflict

404

IV-10.1

De conflictescalatietrap van Glasl

404

IV-10.2

Fasen van conflictescalatie

405

IV-10.3

Interventies per escalatiefase van het conflict

411

IV-11 Feiten en fabels over mediation

414

Bijlagen Veelgebruikte afkortingen, Engelse termen en mediationjargon

421

Overzicht van geraadpleegde literatuur en websites

442

Trefwoordenregister

451


17

Introductie mediation advocacy 23 1 Geen mediation zonder advocatuur en vice versa 23 2 Mediation advocacy, Ad Kil 27

Recommend Documents