innovation for life
Utrechtseweg 48 3704 HE Zeist Postbus 360 3700 AJ Zeist
TNO-rapport
tno.nl
R11120 I
T +31 88 866 60 00 F +31 888668728
Meerjarenprogramma 2015 2018 Thema: Life Sciences & Health Bijstelling 2016 P203 Predictive Health Technologies -
Datum
15september2015
Auteur(s)
Dr C.A.M. Krul
Exemplaarnummer Oplage Aantal paginas Aantal bijlagen Opdrachtgever Autorisatie
R 11120 1 9 (mcl. bijlag.en) 0 Ministeri va Economische Zaken Dr. N.J. no j —Managi g Di ctor Healthy Living
Handtekening
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor opdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. © 2015 TNO
TNO-rapport 1 Ri 1120 1110 september 2015
219
Inhoudsopgave Inleiding Onderdelen van het Meerjarenprogramma 2015 2018 Thema Life Sciences & Health, P203 Predictive Health Technologies”
3
2 2.1 2.2
Annual plan 2016 (bijstelling) Deelname Publiek Private Samenwerkingen Milestones en Deliverables
5 5 7
3 3.1
Werkwijze Topsector LSH en TNO
Procesbeschrijving
8 8
4
Ondertekening
9
1 1 .1
-
3
TNO-rapport 1 R11120 1110 september2015
319
Inleiding In de Topsector Life Sciences & Health (LSH) heeft TNO samen met NWO/ZonMw financiële middelen beschikbaar om het onderzoek in de topsector te stimuleren. Waar NWO/ZonMw met name voor het fundamentele onderzoek verantwoordelijk is heeft TNO als taak van de overheid gekregen om het toegepaste onderzoek te stimuleren. Daarnaast zoekt TNO de samenwerking met het HBO om haar toegepaste onderzoek te verbinden aan de praktijk. Hiertoe zet TNO zijn in kind middelen in op samenwerkingsverbanden met én kennisinstellingen én bedrijven. Het Vraaggestuurde Programma Life Sciences & Health (VP203 LSH) voor 2016 bestaat uit drie grote onderzoekslijnen (Faster into Humans en Personalized Therapeutics Interventions en eHealth/BigData) die inhoudelijk zeer goed aanhaken bij de Topsector LSH. Deze lijnen zijn thematisch opgezet. Dat wil zeggen dat ze vanuit een maatschappelijk enlof economisch probleemstelling passende technologieën ontwikkelen en implementeren, om zodoende maatschappelijke en economische impact te bewerkstelligen. Het overkoepelende doel van elk van deze programmaonderdelen is het meer kosteneffectief maken van de gezondheidszorg, meer op het individu gerichte preventie en therapie en het stimuleren van de (inter)nationale bedrijvigheid in deze sector. De programma’s sluiten naadloos aan bij de ambities van bijvoorbeeld de EU (Horizon2020), EFPIA (IMI) en haken aan bij de pillars en PPSen van LSH. De programma’s zijn beschreven in het Speurwerkprogramma 2015-2018 Predictive Health Technologies’. In het navolgende wordt de bijstelling voor 2016 van deze programma’s nader toegelicht. Door de SMO korting zijn een aantal onderdelen van het programma komen te vervallen en is verder focussering en aanpassing van de deliverables noodzakelijk.
1.1
Onderdelen van het “Meerjarenprogramma 2015 2018 Thema Life Sciences & Health, P203 Predictive Health Technologies”. -
Het programma kent drie onderzoekslijnen: Faster into humans: TNO develops predictive screening platforms that better mimic (personalized aspects of) physiological and disease processes in humans, that help companies to get their drugs and diagnostics ptoducts faster and cheaper (by early selection of most promising product candidates) through pre-clinical development. We focus on highly predictive in silico, in vitro, ex-vivo and in vivo models that assess the efficacy, kinetics and toxicity in humans and contribute to the reduction, refinement and replacement of experimental animal studies. More specifically on complex models such as in vitro human “organs-on-a-chip”. Focus will be on personalized medicines for complex and multifactorial diseases, such as metabolic disorders and diabetes. This research line fits into the aim and objectives of programmatic H—H Pillar 1: Fundamental Life Sciences Research.
TNO-rapport! Ri 1120 11110 september 2015
419
Personalized Therapeutic Interventions: TNO deploys efficient methods for stratification of patients or individuals which leads to 1) smaller, faster and thus cheaper interventions or clinical trials, 2) definition of biology-based patient profiles (biomarkers) that lead to novel, cost effective prevention or diagnosis-intervention corn bination with markedly reduced side-effects. Within this research line we will focus on specific target groups: children and (pre)obese persons. For children we will focus on interventions that preserve healthy life style during life and provide optimal care when needed. This research line fits into the aim and objectives of prograrnmatic H—H Pillar 1: Fundamental Life Sciences Research and Pillar II: Applied and practice-based Health and functioning science research. Big data and mleHealth: Big data driven prediction and decision tools will support professionals in the application of efficient and suitable integrated care. Furthermore tools such as eHealth services and robotics will support individuals (focus on youth and workers), to maintain healthy living. This will contribute to the empowerment of people. To reach these goals big data infrastructure, systems biology, bioinformatics etc is needed, as well as (statistical) tools to aggregate information from Big to IK”. For many activities of this program the triple helix (governmenUregulatory authorities, industry and academia) is needed to fasten the development, acceptance and irnplernentation of new approaches. Living labs can be used for the effectiveness of new innovations and approaches. This research line fits into the aim and objectives of program matic H—H Pillar II: Applied and practice-based Health and functioning science research and Pillar III: Built Environment, ICT, infrastructure and concept and systern developments. We aim to innovate in Public Private Partnerships (PPP), and in more long term joined innovation programs that are regional oriented. For this roadmap we will focus on the Metropole Region Amsterdam/Almere (MRA) and Leiden. Within the Leiden region we will collaborate with (life sciences) research organizations like University Leiden, LUMC, and University of Applied Sciences Leiden (i.e. Center of Expertise Generade and Proeftuin Leiden) and combine expertise on Prevention, Behavior and Biomedical research for Youth (Pediatric research). With focus on translational models to be used in personalized health and metabolic diseases (e.g. diabetes) for (inter)national industry and public bodies. In MRA we will focus on BigData and eHealth, as stipulated by the foundation of BigDataValueCenter (BDVC) in Almere. Together with AHTI (Amsterdam Health Technology Institute) we will stimulate data driven innovations in collaboration with and commissioned by companies for e.g. the industry (healthy ernployers, consurner products), rnunicipality of Almere and Amsterdam (health youth) and the individual (consumer, patient, citizen).
TNO-rapport 1 R11120 11110 september2015
2
519
Annual plan 2016 (bijstelling)
The mission and aim of the roadmap (research lines) will be maintained. However due to the SMO reduction, more focus is needed within the 3 research lines. Therefore the impact goals are updated (see table below) and more focused on short term impact goals. For the long term impact goals this means that more time is needed to achieve this goals and/or other partners have to be involved. Deviations within research mes: 1. Faster into humans: more focus on efficacy and kinetics. Experimental toxicology (in vitro and in vivo) will be stopped, i.e. zebrafish model (this model will be offered to Triskelion). In contrast computational toxicology will be intensified and combined with systems biology. 2. Personalised Therapeutic interventions; more focus on application of AMS technology for biologics and in children. This will be aligned with the two other Healthy Living roadmaps: Food & Nutrition and Prevention Work and Health. Identification of early markers for metabolic disorders will remain important. Less focus will be on cost effective diagnosis-intervention combinations in health care. But more focus on business modeling for starting corn panies in this field. 3. eHealth/Biq data will focus on Youth and Healthy employees as target groups (aligned with the two other HL roadmaps and Early Research Programs (ERP) Making Sense of Big Data, Complexity, Personalized Food and Human Enhancement. TNO will deliver content and design of new eHealth tools (Apps, eCoaches etc) but will not develop the products thernselves. This will be done in collaboration with SMEs. More focus will be on data interpretation and knowledge base and multidisciplinary approach within TNO. In line with this statistical expertise on big data and child development (iGROW-PRO) will be positioned within this research line of PHT.
2.1
Deelname Publiek Private Samenwerkingen
Zoals hierboven aangegeven zal TNO op verschillende manieren in publiek private samenwerkingen (PPS-en) werken aan de kritische succesfactoren en aan een groot aantal roadmaps zoals geformuleerd in de KIA. De PPS-en bevinden zich in verschillende fasen van ontwikkeling. Enerzijds participeert TNO in bestaande PPS-en, anderzijds worden initiatieven genomen om nieuwe PPS-en op te zetten. Concrete initiatieven waaraan TNO deelneemt of gepland heeft aan deel te nemen (in voorbereiding):
TNO-rapportl R11120 lii 10september2015
619
Pillar 1 • EIT Health: TNO is een van de partners van KIC Health consortium. Eerste ronde voorstellen zijn ingediend. Vervolg PPS-en zijn in voorbereiding op o.a. ‘My data —Our Health’ in samenwerking met Medical Delta/Erasmus MC. • hDMT: TNO heeft contact met het hDMT consortium en is kandidaat partner om begin 2016 lid te worden. Onderzoeksprogramma’s worden op elkaar afgestemd. TNO heeft al een internationaal PPS opgezet voor onderzoek naar levervraagstukken. Hieraan nemen 2 SMEs mee (invitroQ en cellartis). Voor darm/long-vraagstukken is een PPS in voorbereiding. • Oral en Dental Health: TNO heeft lange traditie op gebied van onderzoek naar publieke jeugd mondgezondheid. Initiatieven zijn gestart om kennis van microbiële mondflora te koppelen aan monitoring en innovatieve screening. Pillar 2 • Center of Care Technology Research (CCTR), een IMDI, waarin TNO samen met de Universiteit Maastricht, NIVEL, Universiteit Twente en bedrijven innovatieprojecten ontwikkelt en de revenuen implementeert en valoriseert. PPS-en die lopen zijn eLabel en Life. Hier zijn een aantal MKBers bij betrokken die zorgtechnologie aanbieden (Roessingh Research & Development, Inertia, Gociety en Sananet) en gezondheidscentra. • Global Innovation Centre for Child Health: recent heeft TNO initiatief genomen om een internationale publiek private samenwerking op te zetten op het gebied van jeugdgezondheid. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de kennisoverdracht naar en opleidingen binnen het Nederlandse zorgsysteem maar ook naar de ontwikkeling van (voedings)producten en geneesmiddelen specifiek voor kinderen. • Data driven innovation for personalized Health: In de Metropool Regio Amsterdam/Almere werkt TNO al geruime tijd samen met gemeenten, zorgverleners en bedrijven (ICT, technologie providers). Recent heeft TNO met de gemeente Almere en een aantal bedrijven het Gezondheid Welzijn Instituut opgericht en ook het Big Data Value Centrum (BDVC), met SurFSARA en de EconomicBoard van Amsterdam, Almere en Utrecht. Deze PPS-en bieden organisaties en bedrijven binnen en buiten de regio kans om middels co-creatie meer waarde uit big data te halen en nieuwe business modellen te genereren. BDVC werkt nauw samen met het Dutch Technology Life Sciences (DTL). Zie www.bdvc.nl waar de verschillende private partners worden genoemd.
Cross overs Chemistry: Alternatieven voor dierproeven zijn voor TNO een belangrijk speerpunt. Al tientallen jaren werkt TNO met bedrijven en regelgevers aan de ontwikkeling, acceptatie en implementatie van nieuwe modellen die beter te vertalen zijn naar de humane situatie. Ook de ontwikkelingen op het gebied van stamcellen en ‘Organs on a chip’ dragen hier aan bij. Op het gebied van Organ on a chip heeft TNO een early research programma (ERP).
TNO-rapport 1 Ri 1120 11110 september 2015
719
HTSM: In Van ‘t Hoif programma ontwikkelen we met gezondheidsfondsen (Diabetes Fonds, Parkinsonfonds, Alzheîmer vereniging) en bedrijven aan een ion selectieve sensor voor het heel nauwkeurig en betrouwbaar meten van natrium, kalium en calcium die gepersonaliseerde heamodialyse en het hergebruik van dialysaat mogelijk maakt.
Verder wordt gewerkt aan diagnostiek waarmee door het meten van meerdere biomarkers op veilige, niet-invasieve en patiëntvriendelijke wijze een betrouwbare diagnose van een neuro degeneratieve ziekte kan worden gesteld en op eenvoudige wijze monitoring van de patiënt kan plaats hebben. Ook wordt binnen het programma gewerkt aan de ontwikkeling van een niet invasieve sensor waarmee met een simpele meting van de huid de bloedglucose waarde kan worden bepaald.
AgroFood: Personalized Food (zie bijdrage TNO binnen Topsector AgriFood)
ICT/CLICKNL: DTL (zie Pilar 2) en eHealth behavior change and prevention
2.2
Milestones en Deliverables
Period
Faster into Humans
Personalised The,apeutic Interventions
Bigdata & e/mHealth
TNO-rapport 1R11120 11110 september2015
3
8)9
Werkwijze Topsector LSH en TNO
TNO zal op basis van besluit van het departement van EZ capaciteit en middelen inzetten voor de uitvoering van een jaarlijks onderzoeksprogramma, het zogenaamde” Meerjarenprogramma 2015-2018 Thema Life Sciences & Health, P203 Predictive Health Technologies”, conform de afspraken in het Kennis Innovatie Contract (KIC LSH). De TNO kennisinvesteringsmiddelen (SMO) worden zoveel mogelijk ingezet als matching bij de private bijdragen in PPS-en om daarmee een hefboom (multiplier) te realiseren. Daarnaast zal waar mogelijk gebruik worden gemaakt van de TKI regeling. Streven is om jaarlijks minimaal de hoeveel TKI, die gegenereerd wordt op basis van de private bijdragen in PPS-en (grondslag), in te zetten in nieuwe PPS-en (TKI inzet). In toenemende mate zal daar ook de TKI projecttoeslag voor worden ingezet.
3.1
Procesbeschrijving
Dit” Meerjarenprogramma 2015 2018 Thema Life Sciences & Health, P203 Predictive Health Technologies” zal jaarlijks aan het Topteam LSH worden voorgelegd ter advisering aan EZ. TNO geeft in dit programma op onderwerp niveau aan in welke PPS-en TNO participeert, of welke PPS-en TNO wil ontwikkelen. Na goedkeuring van het VP LSH door EZ, en toekenning Rijksbijdrage voor het volgende jaar door het departement EZ, zal TNO de onderzoeksprogramma’s en projecten verder uitwerken in werkplannen (KIP voorstellen). De onderzoeksprogramma’s en —projecten zullen per 1 januari van het volgende jaar van start gaan. Voor wat betreft de inzet van TKI toeslag is TNO met de topsector LSH in gesprek om te kijken of de TKI inzet door TNO zelf kan worden ingezet (in lijn met Topsector HTSM), zodat het proces van beoordeling en toekenning kan worden versneld. TNO zal bij deelname aan PPS-en vooraf inhoudelijk en IP-technisch de rechtmatigheid van de inzet van de overheidsmiddelen toetsen. Streven is de nieuwe werkwijze per 1jan 2016 te laten ingaan. -
—
TNO-rapport 1 R11120 11110 september2015
4
9,9
Ondertekening Zeist,15 september 2015 TNO Auteur: Dr C.A.M. Krul Director Predictive Health Technologies
Handtekening:
