Inleiding tot de burgerlijke stand Mr. J. Kampers bewerkt door: L.J.W. Evers H.Vat
12e druk
2004 Kluwer, Alphen aan den Rijn
Inhoud
Voorwoord 13 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 2.1 2.2
Ontstaan en ontwikkeling van de wetgeving betreffende de burgerlijke stand Voorgeschiedenis 17 HetBurgerlijkWetboek van 1838 18 Naar een nieuw Burgerlijk Wetboek 19 De Commissie van Advies voor de Zaken betreffende de Burgerlijke Staat en de Nationaliteit 21 Burgerlijke stand en gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens 23 Informatietechnologie en de burgerlijke stand 24
2.4
Internationaal privaatrecht Algemeen 27 Bronnen van Nederlands internationaal privaatrecht 29 2.2.1 Internationale overeenkomsten en verdragen en Europese verordeningen 29 2.2.2 Dewet 32 2.2.3 Ongeschreven recht 35 Enkele IPR-begrippen 35 2.3.1 De conflict-of verwijzingsregel 36 2.3.2 Aanknopingsladder 36 2.3.3 Gewone verblijfplaats 37 23 A Gemeenschappelijke gewone verblijfplaats 38 2.3.5 Conflictenrechtelijke toets 38 2.3.6 Effectiviteitstoets 38 2.3.7 Nationaliteitsbeginsel en domiciliebeginsel 39 2.3.8 Terugwijzing (renvooi) 40 2.3.9 Devoorvraag 40 2.3.10 De openbare orde 41 Ontwikkelingen in het internationaal privaatrecht 42
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9
De ambtenaar van de burgerlijke stand Algemeen 44 Aantal 44 Benoeming, schorsing, ontslag en beeindiging bevoegdheid 45 Beediging 48 Werkzaamheden 49 Zelfstandigheid 51 Aansprakelijkheid 52 Bureau en personeel 54 Bureau-uren 56
2.3
Inhoud 3.10
Abs in bijzondere gevallen 57
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9
Registers van de burgerlijke stand Aantal en soort 59 Vastbladige en losbladige registers en bijlagen 62 Papier en schrijfmiddelen 63 Afsluiting van de registers en overbrenging dubbelen 65 Bewaarders en bewaarplaatsen 65 Openbaarheid 70 Aanleg klappers 70 Inhoud klappers 71 Vernietiging akten en bijlagen 72
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18
Akten van de burgerlijke stand en latere vermeidingen Algemeen 74 Authenticiteit 74 Inhoud, redactie en bijlagen 75 Inschrijving, nummering en taal 77 Bijvoegingen en doorhalingen (renvooi) 79 Afkortingen en cijfers 80 Geslachtsnaam en voornamen 80 Uurindeling 82 Vaste gegevens 82 Ondertekening en eventuele voorlezing 83 Partijen, belanghebbende partijen en getuigen 83 Weigering van de abs tot het opmaken van een akte 85 Verklaring voor recht 86 Akten van inschrijving 88 Buiten Nederland opgemaakte akten 89 Vervangende geboorteakte 91 Latere vermeldingen 93 Latere vermeldingen in de dubbelen en de overgebrachte registers 95 Latere vermelding op elders opgemaakte akten 96 Latere vermelding van buitenlandse akten 96 Bewijskracht afschriften en uittreksels 97 Verstrekking afschriften en uittreksels 98 Inhoud afschrift 100 Inhoud uittreksel 101 Leges 102 Internationale uitwisseling van gegevens 104
5.19 5.20 5.21 5.22 5.23 5.24 5.25 5.26 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
Verbetering van de registers van de burgerlijke stand Algemeen 107 Aanvulling, verbetering en doorhaling van akten en latere vermeldingen 107 Kennelijke fouten 110 Verwerking rechterlijke beschikking in de registers van de burgerlijke stand 112 Verbetering geboorteakte wegens transseksualiteit 113 Optreden abs in procedures 115
Inhoud 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10
Verwantschap, woonplaats en handelingsbekwaamheid Verwantschap 117 Bloedverwantschap 117 Aanverwantschap 118 Woonplaats 119 Verandering van woonplaats 120 Afgeleide woonplaats 121 Handelingsonbekwaamheid 122 Minderjarigheid 122 Curatele 123 Mentorschap 124
8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7
Gezag over minderjarigen Inleiding 126 Raad voor de Kinderbescherming 127 Ouderlijke gezag 127 Ontheffing 130 Ontzetting 131 Schorsing 131 Gezamenlijk gezag bij geboorte tijdens een geregistreerd partnerschap of huwelijk van twee vrouwen 132 Voogdij 134 Voorziening in voogdij 134 Toeziende voogdij 135 Onbevoegdheid, ontzetting, ontheffing en schorsing 135 Begin voogdij 136 Einde voogdij 136 Ondertoezichtstelling 136 Gezagsregister 137 Meerderjarigverklaring 137
8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13 8.14 8.15 8.16 9 9.1
9.2
9.3 10 10.1 10.2
Namen en titels Voornamen 139 9.1.1 Keuze 140 9.1.2 Ambtshalve geven van voornamen 141 9.1.3 Wijziging 142 9.1.4 Enkele Internationale aspecten 143 Geslachtsnaam i45 9.2.1 Nieuw naamrecht 146 9.2.2 Naamgebruik gehuwde vrouw en man en van geregistreerde partners 162 9.2.3 Wet conflictenrecht namen 165 9.2 A Verklaring verscheidenheid van familienamen 170 Titels en predikaten 172 Afstamming Algemeen 174 Definities 178 10.2.1 Familierechtelijke betrekking 178 10.2.2 Demoeder 179 10.2.3 Devader 179
Inhoud 10.3 10.4
10.5 10.6 10.7 10.8 10.9 10.10 10.11 10.12 10.13
Ontkenning van het door huwelijk ontstane vaderschap 184 De erkenning, de nietigheid van de erkenning en de vernietiging daarvan 189 10.4.1 Rechtskarakter van de erkenning 189 10.4.2 Erkenning bij speciale erkenningsakte 190 10.4.3 Erkenning bij notariele akte 192 10.4.4 De nietigheid van een erkenning 194 10.4.5 Vernietiging van een erkenning 200 Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap 203 Inroepingofbetwistingvanstaat 208 Adoptie 208 Herroeping van adoptie 213 Kennisgevingen 214 Overgangsbepalingen 215 Het Haagse Adoptieverdrag 216 Wet conflictenrecht adoptie 217 Wet conflictenrecht afstamming 218
11 11.1
Geboorte Aangifte van geboorte 223 11.1.1 Bevoegdheid tot registratie 223 11.1.2 Bevoegdheid/plicht tot aangifte 224 11.1.3 Termijn van aangifte 225 11.1.4 Identificatie 227 11.1.5 Doktersverklaring 227 11.1.6 Onbekend geslacht 228 11.1.7 De geboorteakte 229 11.1.8 Inschrijving geboorteakte op bevel van het Openbaar Ministerie 230 11.2 Kennisgevingen 231 12 Overlijden 12.1 Aangifte van overlijden 232 12.2 De overlijdensakte 233 12.3 Begraving, verbrandingofontleding 234 12.4 Akte van lijkvinding 238 12.5 Levenloos aan te geven kinderen 239 12.6 Wet overlij den vermisten 241 12.7 Personen wier bestaan onzeker is 242 12.8 Vaststelling van overlijden in bepaalde gevallen 243 12.9 Kennisgevingen 244 13 13.1 13.2 13.3 13.4
Huwelijk en geregistreerd partnerschap Algemeen 246 Aanpassingswetgeving 250 Gewetensbezwaren van de (buitengewoon) ambtenaar van de burgerlijke stand 250 Schijnrelaties (huwelijk en geregistreerd partnerschap) 252 13.4.1 Algemeen 252 13.4.2 Instrumenten 252
Inhoud
13.5
13.4.3 Weigering van de abs mee te werken aan een schijnrelatie (huwelijk, geregistreerd partnerschap) 253 13 A A Stuiting van een schijnrelatie (huwelijk en geregistreerd partnerschap) 254 13.4.5 Nietigverklaring van een schijnrelatie (huwelijk en geregistreerd partnerschap) 255 13.4.6 Weigering buitenlandse schijnrelatie (huwelijk of geregistreerd partnerschap) in te schrijven in de registers van de burgerlijke stand 255 13.4.7 De over te leggen verklaring 256 Internationale aanknopingen 257 13.5.1 Verklaring van huwelijksbevoegdheid 257 13.5.2 Internationaal privaatrecht 258 13.5.3 Internationale geregistreerde partnerschappen 262 13.5.4 Wet conflictenrecht geregistreerd partnerschap 264 13.5.5 Verdragen 267
14
Huwelijksvereisten en vereisten tot het aangaan van een geregistreerd partnerschap 14.1 Algemeen 269 14.2 Minimumleeftijd 270 14.3 Vermogen tot wilsbepaling 272 14.4 Monogamie 272 14.5 Afloop van de wachttijd voor een weduwe 273 14.6 Huwelijkstoestemming, toestemming voor het geregistreerd partnerschap 273 14.6.1 Minderjarigen 273 14.6.2 Ouderlijke toestemming 273 14.6.3 Onder curatele gestelde, geestelijk gestoorde of verdwenen ouders 274 14.6.4 Toestemming van de voogd 274 14.6.5 Toestemming van de kantonrechter 275 14.6.6 Toestemming bij curatele 276 14.7 De akte van huwelijkstoestemming, toestemming tot partnerschapsregistratie 277 14.8 Geen te nauwe verwantschap 278 14.9 Reparatiehuwelijk 278 14.10 Stuiting van het huwelijk en van het geregistreerd partnerschap 279 14.10.1 Algemeen 279 14.10.2 Bevoegdheid tot stuiting 279 14.10.3 Wijze van stuiting 281 14.10.4 Opheffing van de stuiting 281 15 15.1 15.2 15.3
Huwelijksaangifte en de aangifte van geregistreerd partnerschap Algemeen 283 Huwelijksaangifte en aangifte geregistreerd partnerschap 284 Voor huwelijksaangifte, aangifte geregistreerd partnerschap vereiste bescheiden 285
io
Inhoud
15.3.1 Stukken ten aanzien van de geboorte van de aanstaande echtgenoten/geregistreerde partners alsmede het uittreksel uitdeGBA 286 15.3.2 Stukken ten aanzien van de vereiste huwelijkstoestemming, toestemming tot geregistreerd partnerschap 288 15.3.3 Stukken ten aanzien van het vorige huwelijk van de aanstaande echtgenoten/geregistreerde partners 289 15.3.4 Stukken ten aanzien van het vorige geregistreerd partnerschap van de aanstaande echtgenoten/ geregistreerde partners 291 15.3.5 De ministeriele ontheffing 293 15.3.6 De door de korpschef afgegeven verklaring 293 15.3.7 De schriftelijke opgave van getuigen 294 15.3.8 Rechterlijkegenoegzaamverklaring 294 15.3.9 Opheffmg van een stuiting 295 15.3.10 Verklaring omtrent de zwangerschap 295 15.3.11 Overige stukken 295 15.4 De akte van huwelijksaangifte en de akte van aangifte van registratie van een partnerschap 296 15.5 Ambtelijk onderzoek 296 15.6 Wachttijd 298 16 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 16.6
17 17.1 17.2
Huwelijksvoltrekking, de registratie van het partnerschap en de omzetting Tijdenplaats 299 De eigenlijke huwelijksvoltrekking, partnerschapsregistratie 300 Huwelijk of partnerschapsregistratie bij volmacht 303 Voor huwelijksvoltrekking, registratie van het partnerschap vereiste stukken 304 De huwelijksakte, de akte van geregistreerd partnerschap 304 De omzetting van een huwelijk in een geregistreerd partnerschap en van een geregistreerd partnerschap in een huwelijk 306 16.6.1 Mogelijkheden tot de omzetting 306 16.6.2 Internationaal 307 16.6.3 Verschijnende partijen en woonplaats 308 16.6.4 Termijnen 308 16.6.5 Belang van juiste gegevens 309 16.6.6 Documenten bij omzetting 309 16.6.7 Weigeren omzetting 310 16.6.8 Leges voor omzetting 310 16.6.9 De omzetting 311 16.6.10 Afschrift of uittreksel 311 16.6.11 Keuzegemeente 311 16.6.12 Ontbinding huwelijk of geregistreerd partnerschap 312 16.6.13 Geen wijziging in afstamming 312 16.6.14 Andere gevolgen van omzetting 312 16.6.15 Registers 3J2 Nietigverklaring van een huwelijk en een geregistreerd partnerschap Nietigheid en vernietigbaarheid 314 Gronden voor de nietigverklaring 315
Inhoud
17.3 Beperkingvandevernietigbaarheid 317 17 A Gevolgen van de nietigverklaring 318 17.5 De latere vermelding van de nietigverklaring 319 18 Huwelijksontbinding 18.1 Redenen van huwelijksontbinding 320 18.2 De echtscheidingsprocedure in het algemeen 321 18.3 Echtscheiding op verzoek van een van de echtgenoten 322 18 A Echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek van de echtgenoten 323 18.5 Huwelijksontbinding na scheiding van tafel en bed 323 18.6 Krachtvangewijsde 324 18.7 Berekening en verlenging van (beroeps)termijnen 329 18.8 De inschrijving van de echtscheiding of huwelijksontbinding 330 18.9 Beeindiging huwelijk door omzetting in een geregistreerd partnerschap 333 18.10 De latere vermelding betreffende de echtscheiding, de huwelijksontbinding of omzetting van het huwelijk in een geregistreerd partnerschap 333 18.11 De akte van echtscheiding of huwelijksontbinding te 's-Gravenhage 334 18.12 Internationale aanknopingen 335 18.12.1 Internationale echtscheiding 335 18.12.2 EuropeseVerordening 338 18.12.3 Verdragen 340 18.12.4 Buitenlandse echtscheidingsvonnissen en -beschikkingen 340 19 19.1 19.2
19.3
Einde geregistreerd partnerschap Redenen van beeindiging van het geregistreerd partnerschap 342 Beeindiging van het geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden 343 19.2.1 De overeenkomst omtrent de beeindiging van het geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden 343 19.2.2 Inschrijving van de verklaring in de registers van de burgerlijke stand 344 19.2.3 De latere vermelding betreffende de beeindiging van het geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden 346 Gerechtelijke ontbinding van het geregistreerd partnerschap 346 19.3.1 De procedure in het algemeen 346 19.3.2 Krachtvangewijsde 348 19.3.3 Berekening en verlenging van (beroeps)termijnen 348 19.3.4 De inschrijving van de ontbinding van het geregistreerd partnerschap 348 19.3.5 De latere vermelding betreffende de ontbinding van het geregistreerd partnerschap 348 19.3.6 Beeindiging door omzetting van een geregistreerd partnerschap in een huwelijk 349
12
Inhoud
19.3.7 De akte van ontbinding van geregistreerd partnerschap te 's-Gravenhage 349 19.3.8 Geen internationale aanknopingen 350 19.3.9 Buitenlandse ontbindingen van het geregistreerd partnerschap 352 Bijlagen
A B
Overzicht CIEC-overeenkomsten 353 Officiele Mededelingen van de Commissie van Advies voor de Burgerlijke Staat en de Nationaliteit 357
Register 388 Jurisprudentieregister 400
