Januari 2016 | v 01
Inleiding Maakt technologie ons leven minder menselijk of bieden nieuwe vindingen juist kansen voor verbindingen en verdieping. Hoe veranderen facilitaire organisaties door technologie? Is technologie een banenvernietiger of ontstaan er juist nieuwe banen? En hoe zit het met privacy? Zijn beacons een onderdeel van onze toekomst of is het een hype?
Locatie gebonden interacties
Beacons, letterlijk vertaald bakens, zijn kleine sensoren die een bluetooth signaal uitzenden met een unieke code. Smartphones en tablets, waarop de bluetooth functie aan staat, zoeken constant naar deze beacons. In combinatie met een app en daaraan verbonden back-end systeem kun je locatie gebonden interacties creëren. Bijvoorbeeld het meten van aanwezigheid van mensen en middelen, indoor routing of het pushen van berichten, afspraken en signalen. 2
Bijzondere belevingen
FM2Share heeft zich in het onderwerp verdiept en ziet kansen binnen facility management. Hiermee kunnen wij bedrijven en facilitaire afdelingen helpen keuzes te maken voor de toekomst. Over het gebruik van beacons en sensoren binnen de eigen onderneming en het effect van deze technologie. Beacontechnologie is een mooi voorbeeld waarmee je efficiency bereikt, maar ook een bijzondere belevingen kan creëren. Met dit document willen wij bereiken dat facility managers gaan nadenken over de impact van nieuwe technologieën, mogelijke bedreigingen niet uit de weg gaan en kansen kunnen identificeren. In ieder geval willen wij dat je erover na gaat denken en je niet laat verrassen maar voorbereid bent op een toekomst die nu al begonnen is. Dit document is zeker niet volledig. Technologische ontwikkelingen gaan snel en informatie raakt snel achterhaald. Ook hebben wij dit document zo zorgvuldig
mogelijk opgesteld. Wij hebben het voornemen dit document het komende jaar regelmatig te updaten en aan te passen of uit te breiden met nieuwe informatie. Help ons daarbij. Tips en verbeteringen zijn van harte welkom. Wij delen het graag. Veel leesplezier! Be connected, stay connected
Tip! Wij brachten dit onderwerp ook in beeld. Via de website kun je de film bekijken. http://www.fm2share.nl/kennis/film
Alle informatie uit dit document mag vrij gebruikt worden om te delen. We vinden het fijn als je ook de bron: "FM2Share kennisdocument" noemt.
In het kort Technologie van Internet of Things, beacons en sensoren.
FMIS Noodzakelijk voor succes inzetten beacons en sensoren?
Beacons, een facilitair feestje? Nog verre van. Terwijl in andere sectoren de beacon al op hele gerichte manier wordt ingezet.
Technologie op de werkvloer
Het succes van beacons is afhankelijk van de toegevoegde waarde die de app, met een gekoppeld back-end systeem, biedt aan de gebruiker.
Connectivity
Micro-moments. Verleiding en customer centric engagement.
Impact op facilitaire organisaties Wij zien beacontechnologie als één van de innovaties met impact op de organisatie van werk.
Privacy Een veel besproken aandachtspunt. Registratie en Wpb.
Hype? 3
Omdat het kan en omdat het moet!
Inhoud
In het kort: Internet of Things, beacons en sensoren Internet of Things (IoT), slaat op een groep apparaten die, volgens de definitie van het McKinsey Global Institute, “de omgeving kan monitoren, een status kan doorgeven, instructies kan ontvangen en zelfs actie ondernemen op basis van informatie die de apparaten ontvangen.”
Zintuigen van producten
IoT is de ontwikkeling dat steeds meer ‘dingen’ (machines, objecten, producten, apparaten, systemen) digitaal met elkaar en met de mens laat communiceren. Dit is mogelijk door ze met – vaak al eenvoudige – elektronica ‘slim’ te maken. Met sensoren krijgen producten als het ware zintuigen die waardevolle informatie verzamelen over hun toestand en hun omgeving. Met draadloze connectiviteit en via het internet wisselen zij deze informatie met elkaar uit. Machines en producten zijn zo op afstand, bijvoorbeeld via een smartphone, 5
te bedienen. Op deze manier raken de fysieke en de virtuele wereld steeds meer met elkaar verbonden (Castermans et al., 2014).
Bakens
Een voorbeeld van een dergelijke sensor is een beacon. Beacons zijn letterlijk vertaald ‘bakens’. Deze bakens zenden signalen uit en zijn er met verschillend bereik in afstand. Signalen kunnen worden omgezet in relevante boodschappen als iemand binnen het bereik is van een beacon en een bijbehorende app heeft op zijn smartphone. Een van de meest recente ontwikkelingen op het gebied van beacons is de iBeacon. iBeacon is de verzamelnaam voor apparaten die een Bluetooth Low-Energy (BLE) signaal uitzenden. Een smartphone kan dit BLE signaal gebruiken om nauwkeurig de afstand te bepalen van de smartphone naar de uitzendende beacon. Dit kan voor verschillende doeleinden worden gebruikt, bijvoorbeeld om een klant die een winkel binnenloopt te begroeten met een push
bericht, maar ook voor betalingen en zelfs om een soort indoor-navigatie mogelijk te maken. Anders dan de naam doet vermoeden is beacon niet alleen beschikbaar voor Apple producten. De standaard is gebaseerd op Bluetooth Low-Energy wat ook steeds meer in Android toestellen ingebouwd is. Momenteel is deze softwarematige ondersteuning standaard ingebouwd in ieder Android 4.3 en iOS7 toestel of tablet. iBeacon is een merknaam, zoals HEMA of Heineken. Maar een naam die waarschijnlijk in onze algemene woordenschat als generieke naam terecht zal komen, zoals aspirine, chocomel en googelen.
Eenvoudig en betaalbaar
Een beacon kan eenvoudig worden bevestigd en, of worden opgehangen. De kosten liggen tussen de 10 en 25 euro per stuk en ze worden gevoed door een batterij. De levensduur van de batterij ligt tussen de 3 maanden en 3 jaar volgens een onderzoek van McKinsey.
FMIS noodzakelijk voor het succes van beacons? Een enkele beacon die een datastroom uitzendt, heeft weinig toegevoegde waarde zonder de juiste informatiearchitectuur. Hierin is een drietal lagen te onderscheiden: de gebruiker, de mobiele applicatie en de back-end systemen. De laatste laag vormt de schakel naar beschikbare databronnen die relevant zijn voor de context die men aan een beacon wil geven. Daarnaast wordt in deze laag de logica ondergebracht die beschrijft hoe te reageren op de mobiele applicatie. De mobiele applicatie zorgt voor de zichtbare én onzichtbare interactie met de gebruiker. De service op de achtergrond detecteert dat de gebruiker een beacon nadert en toont via back-end systemen vervolgens de juiste informatie op het display van de smartphone of tablet op basis van de context, de locatie, van de Beacon. Een back-end systeem kan bijvoorbeeld een Facility Management Informatie Systeem 6
(FMIS) zijn. Of juist een geheel nieuwe tool? Hierin zit bijvoorbeeld relevante informatie als (type) inventaris, benodigde onderhoud, omgevingsfoto’s voor navigatie, te verzenden tekstberichten en meer.
Ontwikkeling staat niet stil
De ontwikkeling van beacons staat niet stil. Door beacons te voorzien van sensoren, zoals temperatuur of bewegingsdetectie, biedt dit nieuwe toepassingsgebieden. Een sensor of 'voeler' is een kunstmatige uitvoering van wat in de biologie een zintuig wordt genoemd. Met een sensor neemt een machine de omgeving waar of kan informatie verzameld worden waarmee in industrie en informatica processen bestuurd kunnen worden. Een sensor meet een natuurkundige grootheid, bijvoorbeeld straling, druk, temperatuur, magnetisme, chemie. De beacon is slechts een schakel in het grotere geheel, aangezien de ware kracht in de mobiele applicatie en vooral de back-end systemen zit, die de informatie moeten leveren.
Maaike van Ierssel:
“Beacons zorgen ervoor dat ieder gebouw uniek is. Vanuit mijn expertise: het in kaart brengen van gebouwen en daaraan gekoppeld hoeveelheden en materialisering zie ik geweldige mogelijkheden voor de facility manager. Het is mogelijk om beacons cq markers te koppelen aan BIMX 3D tekeningen. Hierdoor kun je garanties, handleidingen en onderhoudsinstructies direct koppelen aan de plaats in het object. In de nieuwe wereld is kennis delen kracht. FM2share zegt het al. Delen en doorgeven”.
Beacons, …. een facilitair feestje? Facility managers willen al enige tijd vraag gestuurd in plaats van aanbod gestuurd werken. Beacons kunnen hier op een praktische manier aan bijdragen. Dus beacons … een facilitair feestje? Nog verre van. Terwijl in andere sectoren de beacon al op hele gerichte manier wordt ingezet.
Individuele wensen
In de retail wordt er bijvoorbeeld al op grote schaal gebruik van gemaakt. Alles draait daar immers om de gunst van de klant. Zonder klanten, geen business. Recente berichten over MacIntosh (o.a. Dolcis, Manfield) en V&D maken dat duidelijk. Retaildeskundigen hebben inmiddels uitgelegd dat deze faillissementen vooral te maken hebben met ‘positionering in de markt’. Niet lang geleden was ‘kiezen verliezen’. Nu geldt het omgekeerde. Zonder duidelijke herkenbare propositie is het einde oefening. “Macintosh en V&D weten niet hoe ze het anders moeten 7
doen en hoe ze zich moeten onderscheiden. Daar zit de huidige klant niet op te wachten”. De klant van nu heeft individuele wensen en wil op z’n wenken bediend worden. Want stel je eens voor…. Het zonnetje schijnt en je hebt zin om naar de stad te gaan. Even winkelen, en daarna een terrasje pakken. Een navigatiesysteem wijst de weg naar de parkeergarage. Helaas ben je niet de enige met dat lumineuze idee, want de parkeergarage is bijna vol. Gelukkig is de parkeergarage uitgerust met beacons. Met behulp van de app op jouw eigen smartphone wordt je feilloos naar één van de laatste plekjes geloodst. Daarna is het tijd om te winkelen. Je loopt een winkel binnen. Bij de entree wordt de app op jouw eigen smartphone geactiveerd. Via de beacon wordt doorgegeven wie je bent en wat jouw ‘profiel’ is. Je wordt persoonlijk welkom geheten. Vervolgens wordt je geïnformeerd over aanbiedingen die passen bij jouw profiel. Met behulp van navigatiesoftware wordt je naar
de producten geleid (eventueel langs een route met producten die voor jou ook best interessant kunnen zijn). Daar aangekomen krijg je specifieke productinformatie en reviews. Dat geeft stof tot nadenken. Je besluit dat te doen, onder het genot van een kop koffie en iets lekkers. Nadat de app je met behulp van beacons naar het restaurant heeft geleid, neem je snel - via de app - het menu door. Jouw favorieten staan bovenaan. Je besluit - via de app - je bestelling te doen. Even later wordt je bestelling dit bezorgd op de plek waar je zit. Nadat je aan tafel - via de app hebt afgerekend, besluit je nog toch nog even bij andere winkels langs te gaan. Want wie weet zijn er nog betere aanbiedingen. Bij het verlaten van de winkel wordt de app gedeactiveerd. Jij vervolgt je pad … Op de achtergrond wordt deze ‘journey’ (route en handelingen) van jou als klant door retailers, exploitanten, ect. gebruikt om nog beter te leren wie jij als klant bent, en wat jij wilt.
Toekomstmuziek?
Zeker niet! In retail begint de beacontechnologie en de daaraan gekoppelde klantbenadering snel markt te veroveren. Er wordt gekeken hoe het bezoek aan een winkel (offline) complementair kan zijn aan het bezoek van een website (online). Marketingafdelingen hebben al veel ervaring opgedaan met online bezoekers, hun kennis kan offline retailers helpen om met toepassing van beacons meer omzet te genereren. Zien wie er binnenkomt, samenwerking zoeken met online. Als je een offline locatie bent en online koopt, kan retail afspraken maken hoe de off- en online mix te verrekenen. Een nieuwe manier van geld verdienen? Op luchthavens zou met gebruik van beacons en de juiste app ook ingecheckt kunnen worden zonder dat je daarbij paspoorten tevoorschijn hoeft te halen. Schiphol is voor de komende jaren aan het kijken hoe zij de dienstverlening kan verbeteren met behulp 8
van deze technologie. Enerzijds door de logistiek op de luchthaven te verbeteren zodat er geen files ontstaan van passagiers of bagageafhandeling, anderzijds door de klantervaring van passagiers te optimaliseren door ze bijvoorbeeld een routeplanner voor Schiphol te geven met benodigde wandeltijd. Grote evenementen zoals SAIL Amsterdan en de Sneekweek maakten al uitgebreid gebruik van beacons. Hiermee is het eenvoudig om bezoekers te informeren over de schepen die ze zien, het verloop van de wedstrijden en in welk café je moet zijn.
De beacon is (nog) geen facilitair feestje
Maar het wijst wel - letterlijk en figuurlijk - de weg voor en naar de klant. Waarbij het niet alleen gaat om reageren op klantvragen. Maar ook om het detecteren van de (potentiële) klantbehoefte.
Zoals eerder aangegeven kan een beacon niets voor je doen voordat je de bijbehorende app op je smartphone of tablet hebt gedownload. En hierin zit de uitdaging. Je gaat pas een app installeren als deze app toegevoegde waarde voor je heeft (verleiding). Een andere manier om ervoor te zorgen dat de app wordt geïnstalleerd is dat het zonder de app niet meer mogelijk is bepaalde diensten af te nemen of ergens gebruik van te maken (verplichting). Beide invalshoeken zijn mogelijk en gaan gebruikt worden. De organisatie van de vakbeurs Facilitair denkt erover in 2017 ook met een app te komen die met informatie van beacons wordt gevuld. De gratis toegang tot de beurs kan eveneens via de app geregeld worden. Verleiding waardoor een toegepaste klantbenadering kan gaan ontstaan.
Technologie op de werkvloer In een kantooromgeving kunnen beacons door de medewerkers gebruikt worden om de omgevingstemperatuur aan te passen of verlichting op hun persoonlijke voorkeur te laten instellen. Aan het begin en einde van een werkdag kunnen de beacons op basis van aanwezigheid detecteren hoeveel mensen nog in het pand aanwezig zijn en bijvoorbeeld verwarmingen aan- of uitzetten. Tevens is het interessant voor registratie van BHV doeleinden. Beacons zijn de perfecte manier om de online en offline wereld samen te brengen in een beleving. Datzelfde kan met beveiliging. Een robot kan een deel van de open- en sluitronde van de beveiliging over nemen. Mocht er zich iemand in het pand bevinden en die zich niet kan identificeren met smartphone of personeelspas, dan kan er een signaal naar de alarmcentrale verstuurd worden.
11
Dit zijn zomaar wat voorbeelden. Het succes van beacons is afhankelijk van de toegevoegde waarde die de app, met een gekoppeld back-end systeem, biedt aan de gebruiker. Het is nog weinig gebruikelijk dat organisaties de medewerkers faciliteren met een algemene bedrijfsvoeringsapp. Een dergelijke app heeft het doel je werk makkelijker te maken. Dit hoeft niet alleen facilitaire informatie te zijn, zoals het regelen van de temperatuur op je werkplek. Je kunt de app ook inrichten voor urenverantwoording of aanbieding van de daghap in het bedrijfsrestaurant. Andere mogelijkheden zijn inzicht in de beschikbaarheid en het vinden van collega’s, kennisdeling en gelijktijdig een up-to-date overzicht van beschikbare werkplekken of ruimten. Technologie en data zijn de gamechangers van nu. Uit het overzicht van cijfers, trends en ontwikkeling (marktonderzoek facility management 2014) blijkt dat technologische
ontwikkeling in 2017 hoger op de facilitaire agenda zal staan dan kostenmanagement en facilitaire regieorganisatie.
Axel van Nielen:
“Ik zou het als asbest expert geweldig vinden als op de locaties waar asbest is gesignaleerd, de gevonden asbesttoepassingen met een sensor geregistreerd kunnen worden. Zo weet de facility manager waar het zit en kan erop attenderen als er (door externe) onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd. Zo voorkom je het ongewenst doorboren van asbesthoudend brandwerend schot, dakbeschot enzovoorts”.
MOGELIJKHEDEN
IDEE
BELEVING
Meer customer-centric services creëren.
Door locatiebepaling weet je wie, wanneer, waar aanwezig is en kun je hier op inspelen.
Gasten verwelkomen zodra zij het gebouw betreden met een boodschap (push-bericht) op hun smartphone: “Goedemorgen mevrouw Jansen, uw meeting start om 10.00 uur in zaal B23”.
Meer data en tools in handen om de regierol beter uit te kunnen voeren.
De facility manager heeft een real-time dashboard waarmee hij de dienstverlening kan (be)sturen.
Beacons en sensoren leveren continue data, hiermee kunnen verschillende scenario's worden gebouwd zodat de facility manager tijdig kan ingrijpen, inspelen en voorsorteren. Geen verrassingen meer, maar de juist de klant verrast.
Beacons en sensoren brengen hostmanship naar een next level (online en offline).
Beacons en sensoren brengen de online en offline wereld bij elkaar.
Mogelijkheden tot herkennen van de gasten, ook als je ze nog nooit hebt ontmoet. Verrassen met aanbiedingen en de gast voor zijn.
Customer en employee experience. Gemak en efficiency.
Door de data die door beacons en sensoren is gegenereerd weet je wat een klant echt wil en kun je daar op inspelen.
Medewerkers merken dat het licht op door hun gewenste sterkte wordt ingesteld, bureau en stoel worden op hoogte gesteld etc.
Locatiebepaling van dingen (middelen).
Weten waar items zich bevinden en gemakkelijker terugvinden.
Facilitair medewerkers zien op een digitale plattegrond waar items zich bevinden en weten waar middelen zich bevinden.
Beacons en sensoren meten gegevens zoals luchtvochtigheid, lichtintensiteit, temperatuur.
Door sensoren in plantenbakken te koppelen aan een plantendatabase (univ. Wageningen) kun je op maat plantenverzorging realiseren.
Planten geven zelf aan wat ze nodig hebben.
Smart buildings.
Koppeling van sensoren een gebouwtechniek.
Intelligente gebouwen, balans tussen veiligheid, comfort en duurzaamheid.
Connectivity Het verschil tussen online en offline verdwijnt door de komst van nieuwe technologieën We leven in een tijdperk van selfservice, automatisering, slim gebruik van data en proactieve customer service. Beacons zijn een nuttige technologie om de klant in de offline wereld het gevoel van extreme klantgerichtheid te geven uit de digitale wereld. In the age of context van Scoble en Israel gaat het over een wereld vol sensoren. Daarin zal een klant geen klachten meer hebben. Problemen worden ontdekt voor ze er zijn. Tesla chauffeurs ervaren dit nu al. Als de auto onderhoud nodig heeft wordt de chauffeur door de garage gebeld om een afspraak te maken. De context waarin we leven wordt slim en proactief.
14
Digitaal en menselijk
De klantrelatie van de toekomst is digitaal en menselijk. Wie de omschakeling naar digitaal niet maakt, zal ophouden te bestaan. Wie de omschakeling succesvol realiseert moet niet vergeten dat ook de menselijke benadering getransformeerd wordt. De focus moet dan liggen op emotie, beleving, empathie. Iets wat technologie (nog) niet kan. Mensen kunnen dat wel.
Creativiteit, empathie en passie
Connectivity in het verkeer wordt vertaald als 'de kwaliteit van de aansluiting'. Dat is toch wat we met facility management ook willen? Connected zijn met de strategie (het doel) van de organisatie, met onze medewerkers, klanten, de eindklanten en de ketenpartners. Computers zijn sterk in het voorspellen van klantengedrag. Mensen zijn sterk in het verrassen van klanten. Mensen kunnen uitblinken in het realiseren van een emotionele band met de klant via creativiteit, empathie en passie.
Menno Lanting (2010) noemt in zijn boek Connect! de volgende kenmerken: authentiek, transparant en open faciliteren in plaats van bepalen, aandacht geven in plaats van vragen, vertrouwen en samenwerken als de belangrijkste kenmerken van een connected organisatie. Facility management kan de belevingswaarde koppelen aan de techniek. Techniek kan daarbij ondersteunen en de klant echt centraal zetten. Omdat we door middel van het verzamelen van data weten wie de klant is, wat hij wil en wanneer hij dat wil. Facilitaire medewerkers hebben van nature een dienstverlenende houding, zij kunnen het gastheerschap toevoegen aan de (informatie) technologie. Wat zeker is: de een kan niet meer zonder de ander. Maar is de facilitaire medewerker erop voorbereid? In de komende jaren komen we in een technologische evolutie die de klantrelaties enorm gaan veranderen.
Vijf technologische waves op hetzelfde moment: 1. Mobiele evolutie Bijna iedereen is in het bezit van een vorm van mobiele technologie. De opkomst van wearables is niet meer te stoppen. Het zorgt voor meer realtime dienstverlening en services en het delen van ervaringen. 2. Internet of everything Apparaten worden steeds meer connected via sensoren met het internet. Het idee is dat ze bijdragen aan betere service voor de gebruikers. 3. Robots Onder andere in de gezondheidszorg, voor het afleveren van pakketjes en beveiliging ligt het in de verwachting dat robots snel zichtbaar worden. 4. 3D-printen Binnenkort is een kwalitatief goede 3D printer ook beschikbaar voor thuis. 5. Artificial Intelligence Mogelijk praten we binnenkort met een computer gestuurde receptioniste of callcentre agent terwijl we ervan overtuigd zijn een persoon aan de lijn te hebben.
15
Schaarse grondstof
Technologie faciliteert een nieuwe klantrelatie. Naarmate de digitalisering toeneemt, vermindert het menselijk contact. Mensen worden meer dan ooit de meest schaarse grondstof in een klantrelatie. De klantrelatie van de toekomst is een digitale en een menselijke relatie. Innovatie is nodig op beide vlakken. De relatie met de klant wordt volgens MIT en McKinsey op drie niveaus beïnvloed: • Een betere customer experience. • Een verbetering van de operationele processen. • Het uitwerken van nieuwe businessmodellen. Uiteindelijk gaat het over waarde opbouwen voor de klant. Zonder waarde voor de klant is er geen waarde voor het bedrijf. Annemiek de Meulmeester “Vanuit HR perspectief zie ik bijvoorbeeld mogelijkheden voor een gezonde werkomgeving en het meer in beweging komen. Gekoppeld aan een puntensysteem waarmee je weer specifieke diensten die bij jou passen kunt afnemen. Zoals sportmogelijkheden of een massage, advies of een extra opleiding”.
Impact technologie op facilitaire (regie)organisaties Welke invloeden en ontwikkelingen zijn te herkennen door de komst van nieuwe technologieën met mogelijk effect op het werk van de facilitaire organisatie? Wij zien beacontechnologie als één van de innovaties met impact op de organisatie van werk. Een technologische innovatie implementeren, gaat altijd hand in hand met procesverandering. Een organisatie moet aangepast worden of erop voorbereid zijn de innovatie tot een succes te maken. Zonder de benodigde procesaanpassingen heeft een nieuwe technologie weinig tot geen effect.
Effect op organisatie van werk
Facilitaire organisaties ontwikkelen zich volgens onderzoek van Twijnstra Gudde massaal naar een regiemodel. Uit het facility management marktonderzoek van 2015 blijkt dat ruim 80% van de facilitaire organisaties 16
volgens de principes van regie (het managen van vraag en aanbod) is georganiseerd of zelfs de regiefunctie heeft uitbesteed. Kenmerkend voor een facilitair regiemodel is de scheiding tussen regie en uitvoering. Hoe evolueert het regie model onder invloed van ontwikkelingen door technologie? Welke ontwikkelingen zijn hierin te herkennen en welk effect heeft nieuwe technologie op de organisatie van werk?
Jolanda Venema:
“Je kunt een prachtig gebouw vol met sensoren of beacons hangen. Als niemand de data van deze beacons analyseert en interpreteert, wordt de technologie nooit ten volle uitgenut. Met het gevolg dat de technologie gezien kan worden als kostenpost omdat de werkelijke toegevoegde waarde niet wordt gezien. Beacons en sensoren genereren data die omgezet dient te worden naar bruikbare informatie waar je vervolgens weer mee kunt (be)sturen. Je zult deze rol dus ook in het proces moeten integreren”.
Regiemodel
De klant is het bestaansrecht en staat centraal (customer centricity). Staf, demand en het managen van keten- en contractmanagement zijn de drie verschillende rollen van de regieorganisatie.
STAF Beleid, innovatie, informatie en advies DEMAND Managen van de vraag
KLANT CONTRACT- EN KETENMANAGEMENT Managen van contracten in de keten MANAGEN UITVOERING Uitbesteed en of uitgevoerd door eigen medewerkers
Staat een regie organisatie innovatie in de weg? Het implementeren van technologische veranderingen gaat altijd samen met een verandering in werkwijze. Innovatie is binnen het regiemodel binnen de rollen staf en beleid belegd. Dit zorgt voor focus op innovatie. Een kritische succesfactor is de vraag van de klant. Tevens ontstaan er ‘nieuwe banen’ (A. Bakas – megatrends werk). Binnen contractmanagement zal er ruimte moeten zijn (ingebouwd) in contracten om te werken aan technologische vernieuwing. Samenwerken en partnership is hierbij de kritische succesfactor. Geef hiervoor ruimte in contracten. Maak kleinschalige pilots mogelijk zodat vernieuwingen sneller starten en risico’s beperkt worden door de kleine schaal waarin het in eerste instantie wordt toegepast. Creëer een gezamenlijke playground tussen leverancier, klant en regieorganisatie. Leer hiervan. 19
Juist door opkomst van technologie wordt vakmanschap (de uitvoerende rol) steeds belangrijker. Tijdrovende handelingen kunnen door technologie efficiënter worden uitgevoerd. De oorzaak vinden van een probleem wordt het snelst opgelost door de context te herkennen. Wat gebeurde er vóórdat het rode lampje op het dashboard ging branden? De kleine signalen die de vakman herkent, leiden nog altijd het snelst tot het vinden van de oorzaak en dit te verbeteren. Ook het menselijke aspect, ‘the human touch’ zoals eerder beschreven, wordt hierin steeds belangrijker. Een computer voert een proces perfect uit zoals het staat beschreven. Daardoor is een transactie steeds volgens de verwachting. Mensen zijn in staat verwachtingen te overtreffen. Afhankelijk van de context kiezen mensen soms voor een andere aanpak, waardoor de klant plots een boost in tevredenheid krijgt (S. Van Belleghem).
Het regiemodel hoeft innovatie niet in de weg te staan. Juist de verschillende rollen uit een regiemodel kunnen heel goed onderdeel zijn van een netwerkorganisatie die rondom een thema als technologische vernieuwingen kan worden ingericht waarin interne en externe specialisten samenwerken.
De veranderende strategierol
Een tot voor kort ondersteunende activiteit kan, door nieuwe technologie, ineens veranderen in een primair proces of omgekeerd. Er verdwijnen activiteiten of verschuiving van activiteiten vindt plaats. Het beheer van een archief leek eerder een logisch facilitair proces, terwijl documentbeheer nu ineens een primair proces kan zijn. Steeds vaker wordt documentbeheer ondergebracht bij de Informatie Technologie (IT) afdeling vanwege digitale opslag en services.
20
Ook zorgt technologie voor meer integratie van de verschillende bedrijfsvoering onderdelen. Denk bijvoorbeeld aan één gezamenlijke helpdesk (IT en FM). Of een nog verdere integrale vorm: één afdeling workplace services, waarin Facility Management en IT geïntegreerd opgenomen zijn. En we verwachten dat Human Research (HR) snel zal volgen. Je kunt de, nu nog, aparte bedrijfsvoering disciplines bijna niet meer als aparte afdelingen zien. Gebouwen vol met technologische snufjes, om het gebruikers, waaronder de medewerkers, zo gemakkelijk mogelijk te maken en het ondernemen nog meer te faciliteren, vragen om een gezamenlijke visie en (be)sturing.
omdat zij samen met IT deze werkomgeving realiseren en beheren. Technologie wordt ingezet om deze werkomgeving te realiseren.
Steeds meer organisaties betrekken facility management bij het vasthouden, binden en boeien van hun werknemers. Omdat een flexibele, inspirerende en gezonde werkomgeving het verschil kan maken tussen behoud of opnieuw moeten werven van personeel. Facility management wordt dan niet gezien als kostenpost, maar als partner
Datascientist
De veranderende rol van informatiemanagement
De regie organisatie is dagelijks bezig met beleid, innovatie, informatie en advies. Over het algemeen reageren zij op een vraag van de klant in het hier en nu. Innoveren en op de klantvraag vooruit te lopen, lijkt doorgaans meer op de achtergrond te raken. Juist technologische vernieuwingen kunnen kansen zijn, een aanjager, om vernieuwing binnen de facilitaire organisatie door te voeren. Er ontstaat een nieuwe functie door het genereren van data: de datascientist. Anjul Bhambhri , vice-president van big data producten bij IBM, zegt: "Een datascientist is iemand die nieuwsgierig is, die data kan analyseren en trends ontdekken”. In de
traditionele rol van een data-analist wordt gekeken naar de data van een enkele bron zoals bijvoorbeeld een CRM (Customer Relation Management) systeem of een FMIS (Facility Management Informatie Systeem). De datascientist onderzoekt data vanuit verschillende bronnen en andere invalshoeken en koppelt deze aan elkaar om daarmee weer andere trends te ontdekken. Data uit verschillende systemen levert interessante informatie op voor de facilitaire organisatie. Door technologische toepassingen ontstaan meer informatieintensieve facilitaire processen. Optimale aansluiting tussen informatiebehoefte en verstrekking is een uitdaging op zich.
Het is nog geen eenvoudige zaak om de informatievraag goed te formuleren. Ook het analyseren van data om te komen tot relevante informatie is een vak apart. De rol van informatiemanager (datascientist) ten behoeve van facilitaire of bedrijfsondersteunende processen komt nog niet veel voor. Ook zijn er nog niet beantwoorde vragen. Met behulp van welke technieken kunnen we data optimaal benutten? Hoe gaan we om met die data? Hoe zit het met de privacy en het eigendom van data? En wat is het economisch belang van Big Data? De rol van datascientist is een steeds belangrijker wordende rol. Het lijkt logisch dat deze rol ook binnen de regieorganisatie een plek gaat krijgen. De stafafdeling van een facilitaire organisatie is immers bezig met beleid, innovatie, informatie en advies.
21
Verandert het contractmanagement onder invloed van technologie? Door technologie ontstaan nieuwe vraagstukken binnen het contactmanagement op het gebied van eigenaarschap van data en privacy.
Brigitte de Haan:
“Contractmanagement wordt steeds belangrijker om doelstellingen van de organisatie te kunnen realiseren. Partnership is hierin een belangrijk item. Wil je snel kunnen reageren op de ontwikkelingen dan heb je een partner leverancier nodig die hier ook in mee kan en wil gaan. Contractmanagers zijn hierin een belangrijke schakel”.
De veranderende keten- en contractmanagementrol
Het vliegwiel om te innoveren kan ook komen vanuit de leveranciers. Contractueel moet dit wel geborgd zijn.
Denk hierbij aan: • Integratie tussen ketens: het is eenvoudig iedere keten apart te behandelen, zonder onderlinge verbindingen. Technologie maakt het mogelijk om verbindingen te maken tussen ketens. Hoe borg je dit contractueel? • Door technologie ontstaat partnerschap met en tussen leveranciers. Welk effect heeft dit op de contracten? • De sharing economie in combinatie met efficiency zoals een robot die het gebouw, het bijbehorende terrein en buurgebouwen onderhoud. Wie is dan eigenaar van data, en wie is eigenaar van gedeelde technologische middelen? En daardoor verantwoordelijk voor het beheer? En hoe zit het met eigendom van data bij een gedeeld gebouw met een gedeeld toegangscontrolesysteem?
Datadiscussie Nieuwe technologie waarmee data wordt verzameld vraagt om een stevige datastrategie. Hierbij dient de klant centraal te blijven staan; het verzamelen van data moet relevant zijn voor de klant. Klanten willen een meerwaarde in return voor hun data. Bij het verzamelen van data gaat het over 3 aspecten (van Belleghem, when digital becomes human): 1. Data gebruiken om de kennis over klanten(groepen) te verhogen 2. Data gebruiken om tot een betere service te komen en 3. Data gebruiken om producten, diensten en communicatie te personaliseren.
22
Privacy is een veel besproken aandachtspunt voor zowel consumenten als bedrijfsleven, versterkt door de opkomst van technologische ontwikkelingen zoals IoT, beacon technologie als onderdeel daarvan, clouddiensten etc.
Met de aanpassing van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) per 1 januari 2016 is dit onderwerp helemaal actueel. We zien dat grote spelers consumenten min of meer dwingen om hun privacy op te geven. Zo heeft Facebook met het accepteren van de nieuwe voorwaarden in 2014 toegang tot al je berichten en het gebruik van microfoon en camera van je toestellen. Dat gaat heel ver.
Wet bescherming persoonsgegevens
De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) beschermt je privacy. In de Wbp staat wat er allemaal wel en niet mag met je persoonsgegevens. En wat je rechten zijn als je gegevens gebruikt worden. Je hebt bijvoorbeeld het recht op informatie en inzage in eigen gegevens. En het recht op verzet tegen gebruik van je gegevens. Als organisaties persoonsgegevens willen verwerken, moeten zij aan een aantal eisen van de Wbp voldoen.
De organisatie: • mag persoonsgegevens alleen verzamelen en verwerken als daar een goede reden voor is. Of als de betrokken burger toestemming heeft gegeven voor het gebruik van de gegevens; • mag niet meer gegevens verwerken dan strikt nodig is voor het uiteindelijke doel; • mag de gegevens niet gebruiken voor andere doelen dan waarvoor ze zijn verzameld; • moet de betrokken burger laten weten wat de organisatie met de gegevens gaat doen; • mag de gegevens niet langer bewaren dan nodig is; • moet passende technische en organisatorische maatregelen treffen om de gegevens te beschermen; • moet in veel gevallen de registratie van persoonsgegevens melden.
Interessant in relatie tot het inzetten van beacons en sensoren en het verzamelen van data is de meldplicht bij datalekken. Maar voor de praktijk misschien nog wel veel belangrijker: de boetebevoegdheden van het College Beschermen Persoonsgegevens (CBP) zijn aanzienlijk uitgebreid. Boetes kunnen die oplopen tot wel € 810.000,- of, indien dat geen passende bestraffing is, zelfs 10% van de jaaromzet.
Datalek melden
"In de wet is bepaald dat melding moet worden gemaakt van iedere inbreuk op de (technische of organisatorische) maatregelen ter beveiliging tegen verlies of onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens. Bij een inbreuk kan worden gedacht aan een hack of een technisch falen, maar ook aan verlies of diefstal van een laptop waarop persoonsgegevens staan. Een ‘datalek’ kan dus in vele vormen voorkomen.
23
Op dit moment is ook een Europese Privacy verordening in de maak, deze kent uitbreidingen ten opzichte van de huidige Wbp uit Nederland. Bij inwerkingtreding van de Europese verordening komt de Wbp te vervallen.
Welke gegevens worden geregistreerd bij gebruik van beacons?
Zoals eerder aangegeven is voor het gebruik van Beacon technologie het downloaden van een app nodig, moet hij bluetooth aanzetten en de keuze locatiedeling wel of niet aanzetten. De eigenaar van de app kan zelf bepalen welke gegevens een gebruiker dient te registreren. De eigenaar is ook bij wet verantwoordelijk voor het op een juiste manier beveiligen van en omgaan met c.q. verwerken van deze gegevens.
Michelle van Netten:
“Beacons zelf zijn in principe “domme” apparaten. Ze sturen een signaal uit. Het is aan de ontvanger om deze te ontvangen of te negeren. Totdat je een bericht accepteert en daarmee de achterliggende app of website toestemming geeft om met je te communiceren, is het niet mogelijk dat een beacon jou kan traceren”.
Ook zijn beacons niet in staat om een gebruiker te volgen zolang de gebruiker zijn locatievoorziening niet heeft aangezet op zijn smartphone of tablet. Daarnaast moet een gebruiker bij installatie van de app altijd goedkeuring geven voor toegang tot informatie. In het geval van beacons hebben gebruikers zelf impact op hun privacy door het wel of niet geven van deze goedkeuring aan een specifieke app.
Deactiveren en activeren
De tijd zal komen dat een gebruiker opnieuw vat wil krijgen op zijn eigen data. We zullen in de toekomst sommige bedrijven wel en andere bedrijven geen toegang geven tot onze data. Af en toe wil je als gebruiker datatracking (online en offline) willen deactiveren en daarna weer activeren. Je zult je steeds bewuster zijn van je datagedrag. Als je een bedrijf toegang geeft tot je data, dan zal daar een return tegenover moeten staan.
25
Beveiliging software en hardware
In het kader van beveiliging (Wpb) moet zowel naar de software als de hardware gekeken worden. Beveiliging van gegevens moet gericht zijn op de totale infrastructuur. De beveiliging is immer zo sterk als haar zwakste schakel. De software bestaat uit de app en het opslaan van gegevens in bijvoorbeeld de cloud. De app moet encrypted zijn zodat deze niet zomaar gehackt kan worden. Daarnaast is de beveiliging van de gegevens in de cloud van belang. ISO/IEC 27018 is de standaard voor beveiliging in de cloud. Deze internationale standaard ziet toe op een juiste verwerking van persoonsgegevens in de cloud. De hardware bestaat uit de beacons zelf. Elke beacon heeft een aantal unieke kenmerken zoals een MAC address, een Universally Unique Identifier (UUID), een Major en een Minor. Deze kenmerken zijn eenvoudig uit te lezen met een Bluetooth low energy (BLE) apparaat. Door deze gegevens regelmatig te
wijzigen kan voorkomen worden dat iemand misbruik maakt van deze gegevens en bijvoorbeeld eigen berichten via de beacon gaat versturen. Om te voorkomen dat inloggegevens gehackt worden heeft het de voorkeur om geen gebruik te maken van inloggegevens. Beter is het om de communicatie tussen de beacons en managing device ook encrypted te maken. Als laatste luidt het advies om ervoor te zorgen dat in de beacon zelf een beveiligde chip zit die het mogelijk maakt dat het fysieke geheugen van de beacon gewist wordt zodra deze gehackt wordt. Encrypted betekent het coderen of versleutelen van berichten vooraleer ze over een netwerk door te sturen, zodat een eventuele onderschepper er niet wijzer uit wordt. Alleen de ontvanger kent decryptieproces om de berichten leesbaar te krijgen.
Hype? Voor facility management? Niets lijkt meer zeker. De wereld verandert in hoog tempo. Dat geldt ook voor de bedrijven waar wij als facility managers werkzaam zijn. De gemiddelde ‘levensduur’ van organisaties wordt steeds korter. In 1955 was dat gemiddeld 45 jaar. Nu is dat gemiddeld 15 jaar. Je vraagt je af waarom?
De wereld op z’n kop
Heeft dat te maken met de ontwrichtende technologie (‘disruptieve technologie’) die als een steeds sneller schuivende lawine op ons af rolt? Neem bijvoorbeeld de impact van 3D printen, die een hele nieuwe dimensie geeft aan tijd en plaats onafhankelijk werken en produceren. Of WhatsApp? Een klein programmatje dat het verdienmodel van de telecomwereld op z’n kop zet. Wat te denken van YouTube, Spotify, Uber, drones, augmented reality, etc. Past de beacon ook in dat rijtje? 26
Onvermogen snel te reageren
Of heeft de korter wordende lifecycle van bedrijven te maken met onvoldoende wendbaarheid? Met het onvermogen om snel te reageren op nieuwe marktomstandigheden? Een bekend voorbeeld is Kodak. Een gigant in de fotografie- en filmbranche, die ondanks alle knowhow, financiële slagkracht en 1.100 patenten op het gebied van digitale fotografie de omslag niet wist te maken. Vermoedelijk gaat het om een combinatie van wendbaarheid en invloed van disruptieve technologie. Waarbij je hooguit kunt debatteren over ‘mate waarin’ en over ‘oorzaak en gevolg’. Hoe dan ook, het is duidelijk dat technologische innovatie enorme impact kan hebben. Alleen lastig, dat je pas achteraf kunt vaststellen of iets ontwrichtend is geweest.
Voorspellen blijft lastig
Mooi voorbeeld is de iPhone. Prof. Clayton Christensen (de man achter de theorie over
disruptieve innovatie) voorspelde dat de iPhone geen succes zou worden. Steve Balmer (destijds CEO van Microsoft) deed daar een schepje bovenop door Apple voor gek te verklaren, om zoveel geld te vragen voor een telefoon. Geen mens zou er in trappen. Of toch? ….inmiddels zijn er honderden miljoenen iPhones verkocht. En dat is slechts het topje van de smartphone-ijsberg. De impact van al die Smartphones merken we iedere dag opnieuw! Maar hoe zit het met beacons? Op dit moment is ‘t zeker geen hype. Daarvoor worden ze simpelweg te weinig toegepast en staan de mogelijkheden te veel in de kinderschoenen. In Nederland worden beacons mondjesmaat gebruikt. Schiphol en The Edge zijn aansprekende voorbeelden waar met grote ogen naar wordt gekeken. Maar ‘anno nu’, januari 2016, is er nog onvoldoende beeld over wat we er precies mee gaan doen.
Marianne van der Ploeg:
“Op dit moment zijn beacons nog geen hype. Maar … dat gaat veranderen! Voor de beacon is wel degelijk een grote toekomst weggelegd. Niet als een op zichzelf staande techniek. Maar wel als onderdeel van een groter geheel. Eerst ging het alleen over communicatie tussen mensen. Inmiddels heeft de communicatie tussen apparaten ons ingehaald. We komen nu in de periode van ‘Internet of Everything’. Daarin is alles aan alles verbonden”.
De beacon is een simpel ding. Het zendt op 3 niveaus (onmiddellijke nabijheid, in de buurt en verder weg) z’n aanwezigheid uit. En daar houdt het zo’n beetje mee op. De rest gebeurt door de app en het gekoppelde platform. Maar in die simpelheid schuilt de grootste kracht. Eenvoudig en relatief goedkoop te installeren, te configureren en te onderhouden. Dus wat betreft beheer- en onderhoud is de beacon laagdrempelig. Dat geldt ook voor de initiële aanschaf. In die zin sluit de beacon aan bij de trend, dat organisaties vooral Lean moeten zijn. Geen overbodige toeters en bellen, geen dure overhead, geen complexe en risicovolle implementatietrajecten. Maar maximale toegevoegde waarde, maximaal adaptief vermogen en wendbaarheid.
Waardevolle content terug krijgen
Er zijn wel een aantal zaken waar je op dient te letten bij invoering van deze toepassing. • Mensen vinden het geen probleem hun gegevens via een app achter te moeten 27
laten, als ze er maar wel waardevolle content voor terug krijgen. Maak de app goed werkend en zorg voor goed content beheer. • De levensduur van een batterij van een beacon is per leverancier erg verschillend. Hoe belangrijk is dat? 3 maanden is misschien wat weinig, maar 3 jaar is wellicht wat veel. • Bedenk welke informatie je met de beacons of sensors wilt verzamelen en uit welke systemen dit moet komen, voordat je aan de uitrol begint. De techniek aan de achterkant kan een wirwar worden van bestaande systemen binnen je organisatie die niet goed met elkaar gekoppeld kunnen worden. • Beleg de eigenaarschap en doorloop de processen goed welke aangepast worden door deze nieuwe technologie.
Wat betekent dat voor facility management? Een uitgelezen kans om een andere positie in te nemen. Aanbod gestuurd maakt plaats voor vraag gestuurd. Nu is het tijd om een stap verder te gaan. Niet alleen reageren op een vraag. Maar ook (op basis van data) behoeftes voorspellen én beïnvloeden.
Broodje aap
Er zijn trouwens veel ‘broodje aap’ verhalen die de ronde doen. Bijvoorbeeld dat nieuwe innovaties vooral het werk zijn van start-ups (en dus niet van de klassieke marktleiders). De statistieken bevestigen dat beeld niet. Bovendien behoren Google, Apple en Microsoft (respectievelijk 18, 40 en 41 jaar oud) inmiddels ook tot de oude garde. Of het idee dat nieuwe technologieën altijd oude technologie vervangt en dus niet naast elkaar kunnen bestaan. In de praktijk is er vaak sprake van aanvulling, in plaats van verdringing. Bijvoorbeeld een boek op papier én als E-book. Of wat te denken van de comeback 28
van de platenspeler. In technologisch opzicht een dinosaurus. Maar er is een markt voor. Een andere misvatting is dat de ‘first mover’ er steevast met de buit van door gaat. Uit economische cijfers blijkt, dat het vooral de ‘smart followers’ zijn, die op basis van goede timing kunnen scoren. Hoe kan het dat we soms op het verkeerde been worden gezet? Misschien omdat we vooral oog willen hebben voor succesverhalen, en minder behoefte hebben aan mislukkingen. Bovendien zijn we in onze waarneming vooral gefocust zijn op informatie die onze ideeën bevestigen (tunnel denken). Daarnaast zijn we niet geheel ongevoelig voor social proof en geneigd zijn elkaar na te praten en na te doen (kuddegedrag). Kortom, ogen open en kritisch blijven!
Bas Sieffers:
“Innoverende organisaties betrekken facility management bij het vinden van mogelijkheden, als antwoord op de grootste bedreiging van organisaties. Namelijk schaarste op de arbeidsmarkt. Deze organisaties verleiden en behouden hun personeel door een werkomgeving die flexibel, inspirerend en gezond is. Facility management wordt daar al lang niet meer gezien als enkel een kostenpost. Facility management kan op corporate niveau van maximale toegevoegde waarde zijn. Omdat het kan en omdat het moet”.
Bronnen en literatuur • IFMA- FM trendrapport België 2015 • De Nederlandse facility management markt 2014, een overzicht van cijfers, trends en ontwikkelingen (Twynstra Gudde) • Megatrends werk, Adjiedj Bakas • When digital becomes human, klantrelaties in transformatie, Steven van Belleghem • Connect! Menno Lanting • The age of context, Scoble en Israel
Internet
29
• www.kvk.nl/iot • http://automatie-pma.com/pma/innovatie-en-technologiepma/beacons-als-bakens-in-de-branding/ • https://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor • http://www.emerce.nl/achtergrond/moet-weten-ibeacons • http://ibeacon-retail.nl/wat-ibeacon • https://www.youtube.com/watch?v=drebQuIoh_M Platform commerce • https://www.youtube.com/watch?v=2Xz2vMlhy8I ABN-AMRO Innovatie Vrijdag • https://www.youtube.com/watch?v=Q-bvEfTSGlM DoBots • https://www.youtube.com/watch?v=ZWKdDbRGcyc myShopi • https://www.linkedin.com/pulse/7-proximity-beacon-trends-y oushould-know-2016-kjartan-slette
• http://www.vandiepen.com/actueel/publicaties/singleview/wijziging-wet-bescherming-persoonsgegevens-vanaf-2016meldplicht-datalekken-en-groter-boeteris ico-b.html • https://cloudrecht.nl/cloud-computing/is o-27018-de-nieuwestandaard-voor-privacy-in-de-cloud/ • http://www.warski.org/blog/2014/01/how-ibeacons-work/ • http://blog.beaconstac.com/2014/09/6-myths-around-beaconsecurity-and-privacy/ • https://www.bel-me-niet.nl/vragen/wat-het-recht-van-verzet • http://www.db.nl/news/facility-management-speelt-prominente-rolbij-aantrekken-top-talent/ • https://www.fmm.nl/topics/het-nieuwewerken/achtergrond/innovatieve-werkplek-van-de-toekomst • https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/persoonsgegevens/vraagen-antwoord/wat-regelt-de-wet-bescherming-persoonsgegevenswbp • http://blog.beaconstac.com/2014/09/6-myths-around-beaconsecurity-and-privacy/ • https://www.bel-me-niet.nl/vragen/wat-het-recht-van-verzet • http://home.scarlet.be/lexicon/e.htm • https://cloudrecht.nl/cloud-computing/is o-27018-de-nieuwestandaard-voor-privacy-in-de-cloud/ • http://unacast.com/everything-you-need-to-know-about-beaconsecurity/
End note In dit kennisdocument hebben we voornamelijk de technologie van beacons besproken. Daarbij hebben wij ook aangegeven dat de technologische ontwikkelingen zich steeds sneller opvolgen. Vooruit blijven kijken is dan ook noodzakelijk. Tijdens het verzamelen van informatie zagen wij nog enkele andere trends die in uitvoering en toepassing al erg dichtbij ons komen. We lichten ze hier kort even toe. Dan heb je er in ieder geval al eens over gehoord.
Social robotica
Onder sociale robotica wordt toegepaste robotica verstaan die gericht is op het aangaan van communicatie en interactie met de gebruiker. Sociale robots, ook wel snoezelrobot genoemd, kunnen helpen bij kinderen met een aandoening, demente bejaarden of als gezelschapsrobot. Sociale robots zijn sterk in opkomst enerzijds omdat verwacht wordt dat er in de nabije toekomst te weinig handjes aan het bed en voor sociale interactie zij. Anderzijds 30
omdat ze kunnen zorgen voor voorspelbare reacties en aanwezigheid zonder onderhoud zoals bijvoorbeeld bij een huisdier. Zo heb je onlangs vast ook gehoord van de zorgrobot Zora. Meer informatie: http://www.robots.nu/sociale-robot/
Kunstmatige intelligentie
Kunstmatige intelligentie wordt zelflerend en krijgt steeds meer vorm. Bijvoorbeeld een zelfrijdende auto, een Nest als thermostaat of een robot. Guszti Eiben, hoogleraar Kunstmatige Intelligentie aan de Vrije Universiteit Amsterdam is bezig met evolutionaire robotica: robots die zichzelf dingen kunnen aanleren en zichzelf kunnen verbeteren. http://www.robots.nu/evolutionaire-robots/ Omgaan met kunstmatige intelligentie blijft lastig. Enerzijds willen we slimme machines die voor ons taken kunnen uitvoeren. Anderzijds willen we de controle houden over wat er gebeurt.
Li-fi, opvolger van Wi-fi 100x sneller
Li-fi werkt met ledlampen die door snel te knipperen data kunnen versturen. In plaats van met een antenne wordt de straling met een fotodetector opgevangen en omgezet in een digitaal signaal. Li-fi technologie is daarmee zeker honderd keer sneller dan de huidige Wi-fitechniek. Door het verhogen van de knipper frequentie van LEDs, kunnen gegevens op speciaal aangepaste laptops en elektronische apparaten worden doorgegeven via het zichtbare spectrum, in plaats van via de momenteel gebruikte radio- en een microgolven. Testen zijn inmiddels succesvol uitgevoerd. Wat betekent dit in de discussie over de schadelijkheid van straling? Een nieuwe dimensie. https://androtrends.com/what-is-li-fi-is-itbetter-than-wi-fi-radio-communication/
contact We komen graag eens kennis met u maken
Uw voordeel! FM2Share is een samenwerkende kennisgroep (een coöperatie) van zelfstandig ondernemers. Vanuit onze verschillende expertises leveren wij (management)- ondersteuning ten behoeve van het primaire proces van organisaties. De samenwerking is gericht op meer kennisdelen, creatieve ontwikkeling en innovatieve oplossingen, waardoor partners van FM2Share meerwaarde bieden voor opdrachtgevers ten opzichte van andere aanbieders van facilitaire diensten en het vakgebied. Hierdoor zijn de mogelijkheden van FM2Share eigenlijk onbeperkt. Uw voordeel!
telefoon FM2Share +31(0)85 760 5230
email
website
[email protected]
www.fm2share.nl
adres
twitter en Linkedin
Secretariaat: Bladvlinder 10 3544 DD Utrecht
Twitter: @fm2share Linkedin: FM2Share
