Inhoudsopgave EUCHARISTIEVIERINGEN. maart 2 BROEDERSCHAP ONZE LIEVE VROUW VAN SCHERPENHEUVEL 3 70 JAAR 9 DE SINT-PAULUS 4

SINT-PAULUSKRANTJE

Twintigste jaargang nr. 11 maart 2011 EUCHARISTIEVIERINGEN SINT-PAULUSKERK zondag 10u30 Hoogmis WIJKKAPEL Londenstraat 44 zaterdag 18u00 zondag 10u00 weekdagen 18u00 PAROCHIESECRETARIAAT Sint-Paulusstraat 22 – 2000 Antwerpen 03/231.33.21 maandag, dinsdag en donderdag van 10u00 tot 12u00 PASTOOR Paul SCHEELEN dagelijks bereikbaar tussen 09u00 en 10u00 op tel. 03/233.81.24 (St.Joris) dinsdag en donderdag van 10u15 tot 12u15 St-Paulusstraat 22 Antwerpen [email protected] KERKFABRIEK ST.-PAULUS voorzitter Walter Vrinssen tel. 03/231.31.48 of 0477/500190 [email protected] ONTHAAL - pastoraal gesprek, doop, huwelijk, uitvaart: Pastoor Paul Scheelen 03/233.81.24 - public relations, kerkgebouw en crypte: Walter Vrinssen 0477/500190 - concerten en evenementen: Leo Van achter 0473/978336 [email protected] - toerisme en rondleiding Sint-Paulusvrienden: Robert Vanherp 0495/570292 - Kerktoezichter Piet De Smet 0471025027

Inhoudsopgave EUCHARISTIEVIERINGEN maart

2

BROEDERSCHAP ONZE LIEVE VROUW VAN SCHERPENHEUVEL 3 70 JAAR – 9DE SINT-PAULUS

4

VEERTIG TIPS VOOR DE VEERTIGDAGENTIJD

7

MEDITATIEVE TENTOONSTELLING KRUISWEG DER STILTE

9

DE CALVARIEBERG, HET LAATSTE WOORD NOG NIET GEZEGD 14 PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER 19 HET VARKEN

20

EUCHARISTIEVIERINGEN in de maand maart 2011 zo

06 10u30 Koormis voorgegaan door pastoor Paul Scheelen

wo

09 19u00 Aswoensdag - Avonddienst met aswijding en asoplegging Voorganger pastoor Paul Scheelen

zo

13 10u30 Orgelmis voor 70 jaar 9de Sint-Paulus – eerste zondag van de vasten voorgegaan door Z.E.H. Michel Van Bostraeten

zo

20 10u30 Tweede zondag van de vasten Orgelmis voorgegaan door pastoor Paul Scheelen

zo

27 10u30 derde zondag van de vasten Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Louis Soetewey

Zondag 6 maart om 10u30 jaarlijkse plechtigheid voor de Broederschap van O. L. Vrouw van Scherpenheuvel. Voorganger pastoor Paul Scheelen. Muzikale omlijsting Vrouwen Vocaal Velp. Zij brengen oa. diverse Marialiederen waaronder fragmenten uit “Stabat Mater” van Pergolesi.

GEDOOPT werden op 13 februari 2011 opgenomen in onze christelijke geloofsgemeenschap door het sacrament van het Doopsel: Ella Linssen Elena Andries wij wensen de ouders en de familie hartelijk proficiat.

DE BROEDERSCHAP VAN ONZE-LIEVE-VROUW VAN SCHERPENHEUVEL nodigt u graag uit op de jaarlijkse plechtigheid. Deze zal doorgaan op zondag 6 maart 2011 te 10.30 uur in de Sint-Pauluskerk en voorgegaan worden door Z.E.H. pastoor Paul Scheelen. Het koor VROUWEN VOCAAL VELP (Nederland), onder leiding van Wolfgang Lange, zal deze eucharistieviering opluisteren met Marialiederen. Hierna is er de mogelijkheid om na te praten tijdens een receptie in de crypte.

Als prefect werd dit jaar de heer Mon Goossens aangeduid en als onderprefect mevrouw Geertje Holthof. Mon overleed echter op 27 december l.l.. Toch willen wij op deze manier zijn jarenlange inzet eren. Het lidgeld blijft nog steeds €5 per persoon, te voldoen door overschrijving op rekeningnummer 320-4377942-14 of bij één van de bestuursleden (te vinden bij het “gulden boek"). Noteer nu al de datum van onze jaarlijkse bedevaart naar Scherpenheuvel in uw agenda: zondag 22 mei 2011. Onze ploeg is nu al bezig met de organisatie van de namiddaguitstap.

de

70 jaar – 9

1941 - 2011 Sint-Paulus

In 1941 werd in de Sint-Paulusparochie de gidsengroep – scouting voor meisjes – opgericht als 9de groep in Antwerpen, vandaar 9de Sint Paulus. De groep kende van bij de aanvang groot succes want het ‘Sint-Paulusdorp aan de stroom’ was kinderrijk, er waren verschillende scholen op loopafstand en er was op dat moment nog geen verenigingsleven voor meisjes. Kortom de groep startte onder een goed gesternte, groeide snel en was weldra een volledige gidsengroep: zonnestraaltjes (kabouters), gidsen, voortreksters. Samen met de talrijke andere verenigingen de zoveelste parel aan de Sint-Pauluskroon. In 1968 sloeg het noodlot toe. Het dak van de kerk brandde, de klokken vielen omlaag en er werd heel veel schade aangericht ook aan het oude Dominicanenklooster waarin al de verenigingen hun lokalen en materiaal hadden, de speelplaatsen, de zalen bij regenweer, kortom de eens zo weelderige accommodatie werd in één klap weggeveegd. Samen met de denataliteit van die jaren was dat de doodsteek voor de actieve gidsengroep. Voor die tijd was er reeds een begin gemaakt van bijeenkomsten van de Oud-Gidsen. Bij het huwelijk vertrokken leidsters en voortreksters uit de actieve groep maar konden hun ploegzussen niet missen en bleven contact houden met elkaar op de simpele maar onvolledige uitnodiging langs een telefooncircuit. Wie bereikt werd kwam maar het was zwak als oproepsysteem. Toen kwam het moment van het 50-jarig bestaan van de 9 de SintPaulus en meteen ook het initiatief om daar een groot feest van te maken. In vele gezinnen werd een aanslag op de telefoon gepleegd, er werd een beroep gedaan op de media, langs radio, kranten en tijdschriften om oud-leden op te zoeken. Het resultaat was verbluffend, we bereikten meer dan 200 leden om ons ‘gouden feest’ te vieren. Vanuit dit succes werden de Oud-Gidsen 9de Sint-Paulus in 1991 structureel opgericht met inschrijving, lidgeld en drie activiteiten per jaar nl. een lente- en herfstbijeenkomst en een dagtocht met autocar.

Na 10 jaar moesten we noodgedwongen de dagtochten opgeven ingevolge de heterogene samenstelling van onze groep. De gemiddelde leeftijd ligt vrij hoog! Op de lente- en herfstbijeenkomsten zijn gemiddeld een 50-tal leden aanwezig, niet iedereen is altijd een volledige namiddag vrij. Er is een eenvoudig stramien van de dagorde die vooral bestaat uit ontmoeting, gezelligheid, samen smullen van fruittaart met koffie/thee en niet te vergeten een groot half uur samen de liedjes zingen van weleer. ‘Al zijn we nog zo oud en zovele jaren scout, zingen is een ding dat ons bijeenhoudt’. Naast de bijeenkomsten wordt de communicatie verzekerd langs nieuwsbrieven die ook aan de ‘sluimerende’ leden gezonden worden. Gezondheid, verantwoordelijkheid voor gezinsleden, afstand, de redenen zijn talrijk waardoor velen niet kunnen aanwezig zijn maar graag het reilen en zeilen van de groep volgen. Velen van de groep zijn in de Sint-Paulusparochie geboren, brachten er hun kinder- en jeugdjaren door en huwden in onze magistrale kerk. We woonden op korte afstand van elkaar maar eens gehuwd volgde de vrouw de man, zo ging dat in onze tijd. Allen echter blijven in gedachten en gevoelens zeer sterk verbonden aan hun ‘parochieroots’!!! Precies daarom ziet de viering van 70 jaar 9de Sint-Paulus eruit als volgt:

Zondag

13 maart e.k. 10u30 Eucharistieviering Dank voor 70 jaar 9de Sint-Paulus Herdenking van de dierbaren, ons voorgegaan naar de Opperscout

Donderdag 17 maart e.k. 12u00 Feestelijk samenzijn leden

het geheim van 70 jaar warme vriendschap en verbondenheid?

Een bestuurslid verwoorde het vijf jaar geleden als volgt: ------------------------In mij leeft:

‘En wanneer kwam jij er bij?...’ Weet je nog? Die eerste keer, het onbekende, het ontmoeten van vele nieuwe, jonge mensen. En hoe dit uitgroeien kon tot hechte vriendschap…! Herinneringen aan: Ik beloof… gidsenwet en belofte… op mijn erewoord… Basis van geloof en vertrouwen in mensen en in het leven In mij leven: Vergaderingen, groepsmis, inspectie, ordewoord, goede daad, zang, sport en spel, tochten en kampen, groepsfeest en processie. De fiere zingende ‘negen’ in de straten van ons Schipperskwartier. De gekste uitdagingen en initiatieven… Herinneringen aan: Een kring van blije jeugd verbonden door lief en leed. Vreugde en verdriet gedeeld en samen gedragen. Voorgegaan door een geestdriftige en bekwame leiding en aalmoezenier, die ons waarden, idealen en normen aanboden en ons motiveerden en ondersteunden in het zoeken, ontdekken en volgen van een eigen spoor. In mij leven ook: Kampavonden, pret en muziek, luisterend naar het zingen van het vuur en naar onszelf, moe maar voldaan. Mijmerende, avondstille momenten, dromen en verlangens in ons, sterren boven ons… Het steeds zinvolle woordje van ‘ons Cheftaine’ en het avondlied, dat de dag afsloot als een zegening naar mekaar toe. ------------------------Dit alles en nog veel meer bewaart ieder van ons in haar ‘rugzak’ – symbool van een langere trektocht - een trektocht doorheen het leven! Rosa

VEERTIG TIPS VOOR DE VEERTIGDAGENTIJD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Wat je weggeeft, verlies je niet. Geen tijd. Kom nou. Verwacht niet teveel; de ander is ook maar een mens. Van vriendelijke woorden slijt je tong niet. Beleefd zijn is geen schande. Laat een ander anders zijn en blijven. Lachen mag van God. Hoe drukker, hoe meer tijd. Kruip niet weg als men je nodig heeft. Als je vreugde wil vermenigvuldigen moet je haar delen. Hopen kost hetzelfde als wanhopen, het levert alleen meer op. Deel zonder voordeel, geef eerst de ander. Verbetering doet veel, aanmoediging doet meer. Een kans is als een klapstoel, als je hem niet vasthoudt zit je ernaast. Onze geest is als een parachute. Hij werkt alleen als hij open is. Zie dankbaar terug en vertrouwend vooruit. Vaak maakt men zich beter verstaanbaar door minder te spreken. Deel je geluk en het wordt groter. Moed groeit door te durven, vrees door uit te stellen. Bloemen zijn om mooi te zijn, mensen om goed te zijn. Geen mens ziet meer dan waar hij op let. Het meeste plezier van zijn geld heeft hij, die er het beste buiten kan. Er is voor ieder mens een stukje hemel, als we er geen hel van maken. Beter thuis vriendelijk zijn dan op een afstand wierook branden. Wat je aanpakt valt mee, wat je uitstelt weegt zwaar. Als je de waarheid vertelt hoef je niets te onthouden. Wie ben ik dat ik mag veroordelen? Sla uw zorgen aan stukken, bij stukjes en beetjes kun je ze aan. Steeds opnieuw beginnen, dat is levensmoed. Schuif de tekorten van jezelf niet door naar anderen. Opstaan voor iemand, misstaat niemand. Niemand wordt groot door anderen te kleineren. Het enige verlies dat je niet goed kunt maken, is de tijd verloren laten gaan. Overdrijf je zorgen niet. Veel drijft over!

35 36 37 38 39 40

De vraag is niet: wat moet ik geven? de vraag is: wat mag ik overhouden. Geduld slaat een brug over de diepste wateren. Een ons hulp is beter dan een pond goede raad. Wie vrienden wil hebben, moet zelf een vriend zijn. Oordeel niet over dingen, waarvan je alleen de echo en de schaduw kent. U kunt - als u maar durft. Kees Harte

Campagne Infopartner INADES INADES: koffie, geld en respect voor milieu Sinds meer dan twintig jaar werkt Broederlijk delen samen met INADES. De organisatie wil de plattelandsbevolking bijstaan zodat zij aan haar eigen ontwikkeling kan werken: kleinschalige boeren nemen hun verantwoordelijkheid op en verbeteren zelf hun samenleving. Onze geloofsgemeenschap steunt dit project.

MEDITATIEVE TENTOONSTELLING Sint-Pauluskerk Antwerpen

vanaf zaterdag 2 april tot en met zondag 28 augustus 2011 iedere dag van 14u00 tot 17u00 (toegang gratis)

KRUISWEG VAN DE STILTE Armand Demeulemeester

“DE KRUISWEG VAN DE STILTE – DE STILTE VAN DE KRUISWEG” trekt na drie decennia binnen de veilige abdijmuren gedurende drie jaar doorheen Vlaanderen. In het kader van het bouwproject van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren, waaraan in september 2008 begonnen werd, wordt als bezinning maar ook kunsthistorisch een kruisweg getoond met spirituele inhoud. Omdat de cisterciënzermonniken tijdens de verbouwingswerken het door scheuren en verzakkingen geteisterd klooster moesten ontruimen,

ontstond het probleem van de opberging van de Kruisweg. Begrijpelijk als men weet dat het eerste van de in expressionistische stijl geschilderde taferelen: het “Laatste Avondmaal”, een triptiek is en 4,50 m bij 1,50 m meet. De overige elf taferelen meten elk 1,50 m bij 1,50 m.

Zo ontstond het opzet om de twaalf panelen op een andere locatie onder te brengen. De kruisweg, die in normale omstandigheden nooit de veilige muren van de abdij zou verlaten hebben, zal gedurende drie jaar een ronde door Vlaanderen maken en op die manier, op acht plaatsen, voor een breed publiek toegankelijk worden. Na de reeks exposities verdwijnen de kunstwerken weer achter de kloostermuren, waar de doeken op 50 cm van de grond opgehangen worden. Bij het mediteren doorheen de slotgangen van de abdij, langsheen de verschillenden staties, is het alsof de monniken in de trieste stoet in het lijdensverhaal meestappen. De meditatieve tentoonstelling kon reeds bezocht worden op de volgende vijf locaties: Sint-Martinuskerk in Westvleteren – Sint-Salvatorskathedraal in Brugge – Onze-Lieve-Vrouwkerk in Laken/Brussel – Sint-Joriskerk in Ieper – Sint-Baafskathedraal in Gent. Alvorens te vertrekken naar de Abdij Keizersberg in Leuven en tenslotte naar de Sint-Catharinakerk in Maaseik zal de opmerkelijke Kruisweg van de Stilte te zien zijn in de Sint-Pauluskerk te Antwerpen en dit vanaf zaterdag 2 april tot en met zondag 28 augustus 2011 elke dag van 14u00 tot 17u00 (toegang is gratis). Groepen kunnen een geleid bezoek aanvragen bij Walter Geluyckens (0494/448253) of Robert Vanherp (0495/570292).

Ter plaatse kan men diverse publicaties aanschaffen de tentoonstellingsbrochure, handige gids voor de bezoeker (€ 2,00) een reproductie van de Kruisopneming (€ 1,00) een CD-rom met de staties van deze kruisweg (€ 5,00) het nieuwe boek “De Kruisweg van de Stilte. Eigen-zinnig” (€ 24,95) het gedachtedoosje “wonen in woorden” (7,00) info: [email protected] -

www.sintsixtus.be

De twaalf taferelen van deze Kruisweg, olieverf op doek, die expressionistisch zijn van coloriet en vormgeving, werden in 19781979 in de abdij geschilderd door Armand Demeulemeester (Ronse 11/10/1926 – Ronse 25/2/2002). De opdracht van de broeders van Westvleteren luidde: “een creatie als middel tot meditatie”. De kunstenaar legde hierin zijn eigenzinnige visie op het lijdensverhaal. Hij wijkt bewust af van het klassiek patroon van 14 staties zoals gebruikelijk in de rooms-katholieke iconografie. Vertrekkend van het Bijbelverhaal over het lijden, de dood en de verrijzenis van Jezus, werd het een reeks van 12 schilderwerken. Vanuit het eerste tafereel, het drieluik van het “Laatste Avondmaal” waarop de twaalf apostelen levensgroot afgebeeld zijn in de witte kovel, die de monniken dragen voor het gebed, kijkt de Christusfiguur de toeschouwer indringend aan: niemand ontsnapt aan zijn blik, zijn oproep, zijn gevoel voor de medemens. De kijker komt in aanraking met het mysterie van lijden en dood, maar ook met het hele scala aan thema’s dat Jezus’ lijden en dood oproepen: verbondenheid, liefde, doodsangst, verraad, verloochening, geweld, veroordeling, wanhoop, ondersteuning, verdriet, troost, sterven, berouw, vergeving…. Wie de confrontatie met deze kruisweg aandurft, wordt geconfronteerd met zichzelf, met alles wat menselijk is, maar evenzeer met de diepste diepte, met het mysterie… met God.

De “Kruisweg van de Stilte” betekende in het oeuvre van Demeulemeester een kentering: het figuratieve zou voortaan de bovenhand halen op het louter absolute. Het was tevens het moment waarop hij in zijn werk de Bijbel grondig ging verkennen. “Na Westvleteren is de Bijbel zeer sterk in mij gegroeid. Ik ging meer lezen, ik vond zoveel meer dat me diep trof” zegt hij daarover zelf. Na de Kruisweg van de Stilte volgden nog : ‘Het Hooglied’; ‘Genesis’ (een absoluut hoogtepunt in zijn oeuvre); ‘Orfeus en Eurydice’; ‘Peer Gynt’ bij het toneelstuk van Ibsen; de ‘late kruisweg’ (1995), met vaste plaats in de Sint-Rembertscholengroep in Torhout. Ook voor afzonderlijke doeken vond de schilder inspiratie in de Bijbel: ‘Heer, wees zo goed Uw dienaar niet voorbij te gaan’ door de Sint-Baafskathedraal van Gent besteld voor het jubeljaar 2000; ‘Een damp uit de aarde’ dat bij het pausbezoek van 1995 door de Belgische bisschoppen als geschenk aan Johannes-Paulus II aangeboden werd. Armand Demeulemeester was een autodidact in de echte zin van het woord. Hij heeft als het ware een bron in zichzelf ontdekt die is blijven opwellen tot aan zijn dood. Hij heeft die bron weten te kanaliseren in alle vrijheid en vooral in alle echtheid. Zijn schildersleven werd één lange zoektocht, zowel picturaal als spiritueel. Zijn omvangrijke oeuvre is zeer gevarieerd naar vorm, kleur en inhoud maar telkens weer wordt het gekenmerkt door een opvallende stilte en een sterk plastische compositie. Het is de plastische taal die het verhaal moet vertellen. Landschappen en thematische reeksen lagen hem dan ook nauw aan het hart. Een aantal steeds weerkerende thema’s vormen het onderwerp van zijn kunstwerken. Zijn werk weerspiegelt wat er in zijn ziel omging, namelijk de liefde en haar pijn. De kleurrijke schilderijen dragen vaak een stempel van machteloosheid, van pijn om de onvolkomenheid van de mens of van lijden aan een verlangen naar het onbereikbare. Op twee terreinen voelde Demeulemeester zich bijzonder thuis. Enerzijds zijn er de vele landschappen en stillevens en anderzijds de doeken die gegroeid zijn uit de bijbel en andere literaire werken. Beide domeinen belichamen duidelijk de spanning die er leeft tussen werkelijkheid en abstractie en tussen functie en vorm. Ook het transcendente is duidelijk voelbaar in het oeuvre van Demeulemeester.

Het is alsof zijn diepste geloof en ongeloof zichzelf vorm gaven in de strepen en vegen op zijn schilderij. Een aantal bijbelse taferelen weerspiegelen net als de landschappen zijn constante verwondering over en bewondering voor de grootsheid van de kosmos. Vanaf het moment dat de kunstenaar in zijn grote cycli bijbelse thema’s verwerkte, werd hij algemeen beschouwd als een van onze belangrijkste religieus geïnspireerde kunstenaars. Jozef Phlippo ceremoniarius Sint-Paulus Antwerpen coördinator “Kruisweg van de Stilte”

Tijdens het toeristisch seizoen wordt de kerk open gehouden door de vrijwilligers van de Sint-Paulusvrienden. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk en dankbaar. Van zaterdag 2 april tot en met zondag 28 augustus – dit wil zeggen gedurende 148 dagen – zal de tentoonstelling “Kruisweg van de Stilte” in de pandgang opgesteld staan. Alle geïnteresseerden die zich willen engageren om tijdens deze periode een handje toe te steken wordt gevraagd hun naam te willen opgeven aan een van volgende personen: Walter Geluyckens ([email protected]) Jos Phlippo ([email protected]) Na opgave van uw naam, adres, telefoon of GSM-nummer wordt u hierbij, voor verdere toelichting en afspraken, uitgenodigd op de bijeenkomst van de permanenten op maandag 7 maart om 15u00 in de Sint-Pauluskerk.

DE CALVARIEBERG, HET LAATSTE WOORD NOG NIET GEZEGD Zoals bij elk kunstwerk kan je van deze monumentale beeldentuin aan de Sint-Pauluskerk geen eenduidige interpretatie geven. De verschuivingen in visie tijdens de 40 jaar opbouwwerk zijn zelfs nu nog voelbaar. Je kan niet alles van deze tuin verklaren door te verwijzen naar de Sint-Paulus: Maria Magdalena opgetild boeiende traditie van de Jeruzalemvaarders die door de stad geëerd werden en gelauwerd. Hier is toch meer dan een surrogaat voor de onmogelijk geworden bedevaarten naar het heilig land. Want wat komen Mozes, David en al die profeten dan doen? En toch is Jeruzalem sterk aanwezig en word je verwelkomd door twee dominicanen. Trouwens Jan en Domien van Ketwigh, de stichters, hadden zelf hemel en aarde bewogen om naar Jeruzalem te pelgrimeren. De invloed van de Broederschap van O.-L.- Vrouw van de Rozenkrans, in die dagen heldhaftig geleid door de beide van Ketwighs, is voelbaar maar nergens wordt Maria afgebeeld met een gebedssnoer of met een krans van rozen. En waarom wordt de moeder van Jezus niet ten hemel opgenomen maar wel Maria Magdalena? En deze laatste staat sterk op de voorgrond. Ontegensprekelijk heeft het heiligdom Sainte Beaume in Frankrijk, geanimeerd door de dominicanen, een cruciale rol gespeeld in de opbouw en de visie van deze beeldentuin. De grot Sainte Beaume: Maria Magdalena waar Maria Magdalena volgens de legende gedurende 30 jaar verbleef en zich alleen voedde met de Woorden van de Heer, is duidelijk zichtbaar op het eerste niveau.

Maar ook de verheffing door putti, boven het kruis, verwijst naar de legende van haar verheven worden boven het gebergte, zevenmaal daags tijdens elk van de gebedsuren. Ook de aanwezigheid van Lazarus en Martha op het tweede niveau wordt daardoor duidelijk. Maar waarom heeft men er dan de Romeinse jongeling Maximus niet bij gehaald. Hij is immers met hen mee op het schip gezet, zonder zeil en roer. Later zou hij bisschop worden van Aix-en Provence. En waar is dan Maria Jacobae die samen met hen aan de golven der Middellandse zee werd toevertrouwd? De engelenbrug van Bernini moest van pater Domien duidelijk aanwezig zijn na zijn Rome-reis om de Arma Christi ten toon te spreiden. En hier op de calvarieberg waren vroeger de muurtjes tussen de zuilen zo opgebouwd dat je je werkelijk op een brug waande. Talrijke andere legenden of historische personen kregen ook een plaats. St.-Michiel en Maria van Egypte, Pelagia, Longinus, Hiëronymus en keizerin Helena. Maar duidelijk is er een bijbelse visie aanwezig, voorafgegaan door Mozes en David. Grote en twaalf kleine profeten, precies opgesteld zoals hun boeken gerangschikt staan in de bijbel. De vier evangelisten. Petrus en Paulus. Oorspronkelijk waren er tientallen kinkhoorns in het potas en metselwerk bevestigd. Nog maar één kan je vinden aan de rechterkant, boven de gevangen Petrus. Kinkhoorns fluisteren in je oor de geheimenissen van het leven.

Welk geheim schuilt achter dit kunstwerk? En wat heeft het ons vandaag nog te bieden als boodschap? Wat weten we van de context waarin dit alles werd opgebouwd?

De tijd waarin de beeldentuin ontstaat.

De tachtigjarige oorlog die eindigt in 1648 heeft een sterk ontvolkte en verdeelde stad achtergelaten met nog een 45.000 inwoners. Meer dan 60.000, meest intellectuele en begoede burgers, zijn naar Duitsland en Holland gevlucht of verrichten scheepshandelingen langs Oostende. Bij de vrede van Munster (1648) hadden Amsterdamse kooplieden de sluiting van de Schelde weten te bezegelen. Werk en dienstverlening worden daardoor voor velen onmogelijk. Wetenschappelijk werk en kunstnijverheid houden stand maar werkloosheid, armoede en de verpestende situatie van de ruien houdt een bevolking in de greep. Verschillende geestelijke orden oriënteren zich naar de arme mensen. Ternick wordt opgericht (1697) voor vondelingen. Opvanghuizen voor daklozen ontstaan op vele plaatsen. Legers van de Hollandse republiek en ook Franse legers van Lodewijk XIV vormen permanente bedreiging. In zijn geschriften komt Jan van Ketwigh hier meermaals op terug. In 1678 breekt de “haestige ziekte” of de “Antwerpse Slag bij Ekeren 1703: KMSK Antwerpen ziekte” uit binnen de muren van de stad. Op drie maanden tijd sterven zesduizend mensen waaronder bisschop van de Eede, 26 dominicanen, 12 jezuïeten en vele minderbroeders. De annalen beschrijven hoe Domien van Ketwigh zich totaal heeft ingezet om zieken te verplegen en stervenden te begeleiden. In 1682 teistert een watersnood de ganse stad en omliggende dorpen. Vele mensen en beesten verdrinken terwijl de lijken afkomstig van Hoboken, Ruysbroeck, de polders voorbij de stad dreven. Rond het

klooster worden 24 huizen wegge-spoeld. De grafzerken in de kathedraal raken los. De handel valt stil. In januari 1693 breekt gedurende zes maanden een stadsoproer uit, veroorzaakt door de graanprijzen die niet meer te betalen zijn. En midden datzelfde jaar een nieuwe opstand tegen de brouwers rond de prijzen van het bier (in die dagen het enige drinkbare dat niet besmettelijk was). In 1698 barst een hagelbui los die alle oogst vernietigt en zelfs bomen ontschorst. De prijzen stijgen. Gerst, brood, bier kost zes maal meer dan voorheen.

Jacob Jordaens: Gasthuiszusters en werken van barmhartigheid KMSK

Midden al die gebeurtenissen die het leven van mensen tot een hel maken bouwt Domien een pelgrimstuin rond een vagevuur. De contacten met gewone mensen waar hij psalmengewijs het rozenkransgebed aanleert hebben hem waarschijnlijk sterk bevraagd en geïnspireerd. Het kan niet anders dan dat hij aangeklopt heeft bij het studium generale van zijn klooster waarin hijzelf les had gegeven en zijn beide broers betrokken waren. En zou het studiewerk op de bijbel dat in Plantijn-Moretus zo indrukwekkend gebeurde dan werkelijk geen invloed op hem gehad hebben? Met de energie waarmee hij bij elk nieuw idee een beeldhouwer enthousiasmeerde om creatief om te gaan met de blik van een profeet, of het neerleggen van haar kroon door Helena, moet hij ook zijn collega’s bevraagd hebben.

Hoe creëer je als gelovige bezieler, als onverwoestbare wroeter, als pull-bit van God een plek van hoop? Het zijn alleen geweldenaars die de hemel bestormen. En al maakte hij de arme vrome lieden wijs dat ze voor elke weesgegroet 60.000 dagen aflaat zouden verdienen voor hun uitgehongerd en gestorven kind, toch heeft hij iets groots geschonken. Hij paste niet in het klooster, maakte ruzie met zijn bisschop, ging reclameren in Rome maar dreef zijn wil door. Oecumenische plek? In tegenstelling met de contrareformatorische opbouw van de kerk lieten de van Ketwighs zich inspireren door het gedachtengoed van Luther, beeldend uitgewerkt door Lucas Cranach. Op de ets zie je zowel Mozes als de Verrezene, Adam als Maria Magdalena, hoog boven het kruis op de calvarieberg. We zullen er volgende keer wat dieper op ingaan.

Lucas Cranach: Boven op de berg, achter het kruis, Maria Magdalena

Wat zij nalieten was een diep vertrouwen in een Liefde, Gods Liefde die de pijn hoort, het klagen beluistert en Mozes laat wijzen naar de samenvatting van onze hoop: “Ik zal er zijn, wat er ook gebeurt. Ik zal er zijn.” paul scheelen

PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER MAART 2011 di

01

14u00 Rondleiding Oxaco Senioren door pastoor P. Scheelen 17u30 Vergadering St. Vincentiusconferentie op de pastorie do 03 Groepen Sint-Lutgardis zo 06 10u30 Koormis voor de “Broederschap O. L. Vrouw van Scherpenheuvel” mmv. Vrouwen Vocaal Velp ma 07 15u00-17u00 vergadering der vrijwilligers ivm de tentoonstelling van de “Kruisweg van de Stilte” 19u30 Kerkraad wo 09 19u00 Aswoensdag – avonddienst met aswijding en asoplegging zo 13 10u30 Eerste zondag van de vasten – Jubelviering 70 jaar 9de Sint-Paulus do 17 20u00 Algemene vergadering Venerabelkapel vr 18 18u00 Parochieteam zo 20 10u30 Tweede zondag van de vasten - orgelmis wo 23 Opbouw podium voor Mattheuspassie do 24 10u00-23u00 Generale repetitie voor Mattheuspassie Vlucht naar Egypte ZH za 26 19u30 Uitvoering Mattheuspassie door Arti Vocali zo 27 10u30 Derde zondag van de vasten - orgelmis 16u00 Uitvoering van Mattheuspassie door Arti Vocali ma/do 28/31 Opstelling tentoonstelling “Kruisweg van de stilte” do 31 19u30 Algemene vergadering Sint-Paulusvrienden (crypte)

APRIL 2011 vr

01

zo di vr

03 05 08

zo 10 vr/za zo 17

19u00 Officiële opening tentoonstelling “Kruisweg van de stilte” 10u30 Vierde zondag van de vasten - Orgelmis 17u30 Vergadering St. Vincentiusconferentie op de pastorie 20u00 Jaarvergadering Kapel O. L. Vrouw van de Rozenkrans (Crypte) 10u30 Vijfde zondag van de vasten – orgelmis 15/16 Opbouw podium Mattheuspassie 10u30 Palmzondag – Koormis met palmwijding 12u00 Feestelijk samenzijn leden 9de Sint-Paulus

ma 18 di 19 wo do vr za zo wo

20 21 22 23 24 27

za

30

17u30 19u00 19u00 19u00 15u00 10u30 19u00 14u00

Generale repetitie Mattheus-passie Vergadering St.Vincentiusconferentie op de pastorie Mattheuspassie door Chorale Caecilia Mattheuspassie door Chorale Caecilia Avonddienst voor Witte Donderdag Kruisweg en Kruisverering Paaswake in Sint Joriskerk Pasen – Orkestmis Statutaire jaarvergadering Sint-Paulusvrienden Feest van de vrijwilligers Doopviering Victor Van Den Brempt

DIERENDANS

HET VARKEN

In een kleine gemeente hadden de pastoor, de notaris en de koster samen een biggetje gekocht. Ze zouden het vetmesten tot het dik genoeg was om geslacht te worden. Zo gebeurde het en het biggetje werd een vet varken. Het moment was gekomen om het beest te slachten. Dat gebeurde bij de pastoor thuis. Die had de tafel afgedekt met een laken en daarop lag het dode dier. Nu is het niet gemakkelijk om een varken te verdelen tussen drie personen. Het heeft immers vier poten, twee oren, één kop en ga zo maar door. Er werd lang over nagedacht tot de pastoor ineens een goed idee kreeg. “Om beurt mag ieder van ons een stuk van het varken snijden, maar er is één voorwaarde aan verbonden. Hij moet zijn keuze verrechtvaardigen met een citaat uit de bijbel.” De notaris begon. Hij pakte het slagersmes, sneed een oor van het varken af en zei: “Daarop trok Simon Petrus het zwaard dat hij bij zich had, haalde uit naar de slaaf van de hogepriester en sloeg hem zijn rechteroor af, Malchus heette de slaaf.”

Toen was de pastoor aan de beurt. Met het mes sneed hij de hele kop van het varken los. “Koning Herodes stuurde iemand van zijn garde weg met het bevel hem het hoofd van Johannes de doper te brengen”, citeerde hij. De notaris keek sip met alleen het oor dat hij had. Wat zou de koster ervan terechtbrengen? Diens mond plooide zich tot een brede glimlach. Hij liep naar de tafel, pakte de neerhangende stukken van het laken en vouwde ze over het varken. Het ingepakte beest zwierde hij over zijn schouder en liep ermee naar de deur. “Hé! Wat moet dat!” riepen de notaris en de pastoor als uit één mond. “Maria wikkelde het kind in doeken en vluchtte ermee naar Egypte”, grijnsde de koster. Het leuke aan dit verhaal is dat nergens in de bijbel sprake is van een kind in doeken wikkelen. Tja, de pastoor had zijn evangelie maar beter moeten kennen. Jef Briels Je kunt beter het feestvarken zijn dan eten als een varken. Veel geschreeuw zei de boer en hij schoor zijn varken. Van iemand met o-benen zegt men dat hij nog geen varken kan tegenhouden. Een vet varken weet niet dat een mager honger heeft. Iemand die voortdurend klaagt, knort als een varken bij een volle trog. Verantwoordelijk uitgever: P. Scheelen, St.-Paulusstraat 22, Antwerpen JPh.25