INHOUDSOPGAVE. Column. Van de redactie Van het bestuur Utrecht aan zee... Celverslaving Lief labjournaal

INHOUDSOPGAVE COLOFON

Redactieadres: M.B.V. Mebiose - Tight Junction Hamburgerstraat 27 3512 NP Utrecht Email: [email protected] Tel: 088 756 89 53 / 030 238 29 31 Hoofdredacteur: Michiel Brouwer Eindredacteur: Ellen Smit Layout en vormgeving: Ellen Smit Michiel Brouwer Redactie: Alexander Brandenburg Sebastiaan Lommelaars Michiel Brouwer Frank Westerhof Jordy van der Heijden Inge Schaap Elvira Fluitsma Eric de Kruijk Jaargang 23 nummer 1 Oktober 2008 Oplage: 1000 stuks Druk: Gildeprint Enschede Tight Junction is het verenigingsblad van de M.B.V. Mebiose, de studievereniging voor Biomedische Wetenschappen in Utrecht, en verschijnt vijf maal per jaar. De redactie houdt zich het recht voor artikelen te weigeren of, in overleg met de auteur, in te korten. Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, mits de bron vermeld wordt. Voor vragen of klachten over de bezorging, bel Mebiose. Adressen mogen niet gebruikt worden voor commerciele doeleinden zonder uitdrukkelijke toestemming van het bestuur van de M.B.V. Mebiose

Van de redactie Van het bestuur Utrecht aan zee... Celverslaving Lief labjournaal

Column

2 3 19 20 32

Informatief Interview Onderwijsverslaving Bestuursmededelingen Activiteitenagenda Adreswijzigingen

16 36 47 47 48

Thema Pluis en zo... Schoenenverslaving Dieren doen dope Chocoholics Alcohol in z´n jonge jaren

5 9 10 26 34

Wetenschap Breathairian, het eten van lucht Verslaving in je genen? Sciencefield VET lekker? HIV gebruikt Langerhanscellen als paard van Troje Onthullend ´t Riool Verslag De Introductieweek

6 12 22 28 38 45 41

Donateurs van Mebiose ontvangen de TJ een jaar lang na donatie van minimaal 15 eur o.

Column

2

-M.B.V. Mebiose-

Van de redactie Leuk hoor, thema’s bedenken voor een aankomende TJ. Vooral als het gaat om de eerste TJ van het nieuwe studiejaar. We moeten toch een beetje proberen de aandacht te trekken van de nieuwe eerstejaars studiebollen, aangezien de TJ ieder jaar weer op zoek is naar nieuwe, frisse en onverpeste (je wordt vanzelf wel verpest bij de TJ) redacteurs en redactrices! Met of zonder verslaving, het maakt niet uit, hoewel… Volgens mij is er wel een verslaving die van pas kan komen bij de TJ… - door Elvira Fluitsma Verslavingen is een leuk thema om mee geweest, wil je alleen maar meer… Als je alleen al kijkt naar het rijtje aholte beginnen. Lekker luchtig en toeganics van hierboven, dan zet mij dat in kelijk (hmm juist ja), en misschien kan je uit de artikels nog een wijze les leren! ieder geval wel even aan het denken. Heb ik niet toch een of andere rare Aangezien de TJ een educatief hoogverslaving, waarvan ik zelf niet vind standje is, zullen er vast wat vernieudat het een verslaving is? Is het niet wende dingen voor je instaan! Treed gewoon een verslaving dat ik eigenlijk binnen in de wondere wereld van de iedere dag wel een stukje chocolade verslavingen… naar binnen moet werken, omdat ik Uiteindelijk heeft ieder mens er wel me anders niet helemaal happy voel? mee te maken in zijn of haar omgevMisschien zet ik je nu (als je dit leest ing. Denk maar aan de redelijk onschuldige shopaholics en de chocohol- uiteraard), lieve lezer van de TJ, wel aan het denken en ontdek je dat je een ics die zich vooral onder de vrouwen bevinden en de mannen waarvan je ontzettende grote kick krijgt van zoiets simpels als schrijven… Het schrijven denkt dat ze alleen maar een bierbuik van stukken, wetenschappelijk of pure hebben, maar feitelijk stroomt er gewoon bier door hun venen en arteriën! onzin, maakt niet uit, je kan er maar geen genoeg van krijgen! Uiteraard En ik heb het niet eens gehad over moet je deze verslaving ergens kwijt de workaholic, sexaholic, alcoholic, en dan heb ik denk ik wel een hele pachinkoholic, webaholic, drugaholic, goede tip… Laat je ‘can’t stop writingspendaholic en ik ben bang dat ik er nog wel een heel aantal kan opnoemen, oholisme’ gaan en kom solliciteren als maar je snapt het idee waarschijnlijk nieuw redactielid van de TJ! wel. Uiteindelijk kun je overal wel verslaafd aan raken, als je er maar een kick van krijgt en als die kick er eenmaal is Tight Junction jaargang 23 nummer 1

3

ose-

Bestuursverslavingen

12 juni is het allemaal begonnen, op die dag is de Stratenumkamer mijn nieuwe thuis geworden. Op die dag ben ik het bestuursleven in getrokken. Hoewel dit leventje er misschien heel leuk en relaxed uitziet gaat het niet altijd over rozen. Schijnt bedriegt zeggen ze ook wel. Achter iedere hoek liggen namelijk bestuursverslavingen op de loer. - door Lennart Kester Een sprekend voorbeeld van een bestuursverslaving is ‘het jatten van hamers’. Te pas en te onpas probeert onze praeses Joppe Nieuwenhuis hamers te ontvreemden van niets vermoedende slachtoffers. De bouwwerkzaamheden in het UMC hebben zelfs stilgelegen nadat Joppe er een keertje ’s nachts op uit was getrokken. Dan hebben we nog de angstaanjagende verslaving van Marina, envelopen likken. Alleen al bij de gedachte lopen de ijskoude rillingen over mijn rug. Sinds er niet meer gerookt mag worden in de Horeca neemt Marina gewoon een stapeltje enveloppen mee. Bij een fiscus denk je natuurlijk aan geld, maar een mens kan het ook overdrijven. Ellen krijgt Dagobert Duck-achtige trekjes. Er is mij ter ore gekomen dat zij in het holst van de nacht opstaat om geld te tellen. Na een uurtje dwangmatig en met uiterste precisie het geld geteld te hebben gaat ze weer verder met dromen over hoe het zou zijn om echt in het geld te zwemmen. Marleentje is tegenwoordig bij de lokale detailhandelaren ook wel bekend als SuperM. Nadat zij het fixen van pinauto-

maten naar een hoger plan heeft getild gaat de PINhotline hier regelmatig over. In paniek verkerende winkeliers schreeuwen om SuperM. In het roddelcircuit wordt zelfs al gesproken over een televisieserie met SuperM in een schitterende hoofdrol. Wel eens goed naar het hoofd van onze vice-fiscus gekeken? Misschien zijn de littekens die daar zitten je in het oog gesprongen. Lars is namelijk verslaafd aan het inkoppen van sponsoren en neemt dit soms iets te letterlijk. Op ieder doosje past een dekseltje, het is tijd om spijkers met koppen te slaan, ik zal er mee voor de draad komen. Mijn eigen bestuursverslaving… Misschien hebben jullie het al wel gemerkt. Als het moment het ook maar enigszins toestaat, komen de spreekwoorden over mijn lippen als warme broodjes over de toonbank. Zo zie je maar weer. Het bestuursleven is niet alleen maar rozengeur en manenschijn. Het is een keiharde wereld en waar gehakt wordt vallen spaanders. Veel plezier met de rest van de TJ. Onderwijs is cool!

Tight Junction jaargang 23 nummer 1

Column

Van het bestuur

4 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


5

ose-

Je kent het wel. Je hebt net een nieuw shirtje gekocht en wil hem maar al te graag aan. Als je ’s avonds je shirt uittrekt kom je tot de ontdekking dat er zooi in je navel zit. Uiteraard veeg je het er uit en smijt je het weg. Hoewel je het je bijna niet kan voorstellen zijn er ook mensen die dit nutteloze goedje, ook wel navel fluff genoemd, verzamelen, té bizar! - door Frank Westerhof Nu lijken mij niet veel dingen nuttelozer ingvezels. Dit is ook de reden dat mandan weetjes over navel fluff, vandaar dit nen gedurende hun leven meer door stuk. In 2001 is er door Karl Kruszel- fluff worden lastiggevallen dan vrounicki van de Universiteit van Sydney, wen. Hierdoor is het ook een man die Australië, een onderzoek verricht naar recordhouder is qua hoeveelheid fluff. alle ins, outs én beweegredenen van het Namelijk, Graham Barker heeft in 24 jaar ‘s werelds grootfluff. Gelukkig is ste collectie van navel deze onderzoeker fluff op weten te bouin 2002 dan ook wen. Deze beste man beloont met de verzameld al vanaf parodie van de No1984 zijn fluff en stopt belprijs, namenlijk het netjes in afgesloten de IG Nobelprijs potjes zodat het niet kan voor interdisciplinvergaan. Volgens zijn air onderzoek. Een klein deel van de verberekeningen verzamelt In tegenstelling van dat wat ik in de in- zameling van Graham Barker een gemiddeld persoon zo’n 3 milligram fluff leiding verkondig, per dag. já ik spreek mezelf inderdaad tegen, komt navel fluff over Nu vraag ik me af…Waar kan fluff het algemeen niet van shirtjes en hem- goed voor zijn. Ondanks dat het onwijs den naar beneden naar de navel, maar schattig klinkt denk ik niet dat het erg klimt het vanuit je ondergoed omhoog knuffelbaar is. Ik heb nog nooit iemand uit eten zien gaan met fluff, zien zoenen naar je navel, respect! Volgens Karl Kruszelnicki komt mi- met fluff of een goed gesprek hebben gratie van het fluff vooral door de met fluff. Kortom, fluff is wellicht het wrijving tussen lichaamsbeharing en meest zinloze voorwerp om te verondergoed. Het is een verzameling van zamelen! dode huidcellen, lichaamshaar en kledTight Junction jaargang 23 nummer 1

Thema

Pluis en zo...

Wetenschap

6

-M.B.V. Mebiose-

Breathairian, het eten van lucht

Bij verslaving denken veel mensen gelijk aan drugs, roken en alcohol. En wanneer men ergens verslaafd aan kan raken dan zijn er ook altijd onthouders van dat middel. Iedereen kent wel iemand die niet rookt of nooit zou drinken, om wat voor reden dan ook. Maar dat dit principe ook voor eten op schijnt te gaan is een stuk minder bekend. Toch schijnt het zo te zijn er dat er inderdaad mensen zijn die het heel lang uithouden zonder te eten. - door Sebastiaan Lommelaars In de westerse samenleving wordt aardig wat af gedineerd. Wie houdt er nou niet van lekker eten? De voorliefde voor uitgebreid dineren is terug te zien in de geregistreerde doodsoorzaken van deze landen, zoals kanker en hart- en vaatziekten. Toch weerhoudt dat ons er niet van om elke avond weer lekker royaal op te scheppen. Niemand vind het eten van McDonald’s te pruimen, maar toch gaan we er elke keer weer heen. Een broodje kebab na het stappen gaat er ook altijd wel in. En iedereen haat Sonja Bakker. Het gaat misschien ver om te zeggen dat wij echt verslaafd zijn aan eten, maar er is toch wel een groot aantal mensen voor wie dat wel geldt. En dit gaat niet alleen op in Amerika. Bij elke vorm van verslaving zijn er altijd mensen die zich onthouden van het middel En dit schijnt voor eten ook te gelden, hoe vreemd dat ook klinkt. Zo zijn er natuurlijk hongerstakers, zoals Volkert van de G., veganist en moordenaar van Pim Fortuyn. Hij weigerde in zijn cel categorisch 70 dagen lang elke vorm van voedsel. Toch liet zijn raadsman mr. Franken weten dat zijn cliënt in redelijke gezondheid verkeerde. Maar

er schijnt ook een andere categorie te zijn van niet-eters, namelijk mensen die helemaal geen voedsel meer nodig hebben. Deze mensen worden autotroof genoemd, omdat zij in hun eigen voedingsbehoefte voorzien. Ook de naam breathairians wordt soms gebruikt, omdat zij zouden leven van de lucht en voedsel als een opgelegde verslaving beschouwen. Maar kan dat eigenlijk wel? Vasten en de gezondheid Inmiddels wordt in de wetenschappelijke gemeenschap wel aangenomen dat minder eten gezond is voor mens en dier. Zo zou bijvoorbeeld het innemen van gemiddeld 10% minder calorieën tot een 10% langere levensverwachting leiden. Dit lijkt zelfs tot ongeveer 40% te gelden! Ook vanuit verschillende religies en alternatieve geneeswijzen wordt het vasten gezien als een reinigingskuur voor lichaam en geest. Maar absoluut stoppen met het nuttigen van voedsel gaat natuurlijk wel een stapje verder en als het echt zo makkelijk is waar maken alle mensen in Afrika en andere arme landen zich dan zo druk om, zou je zeggen. De reden dat


>>

7

oseGeleidelijk aan stoppen zij ook met het innemen van plantaardige voedingsstoffen en na enige tijd kunnen zij zelfs stoppen met drinken. Hierbij verliezen zij amper gewicht en blijven zij levendig en scherp van geest. Een bekend voorbeeld hiervan is de 70-jarige Indische yogi Pralad Djani. Deze man zou al 62 jaar lang niets gegeten of gedronken hebben. De yogi zegt dat hij zijn water van de lucht ontvangt. Hij zei verder dat er een uiterst klein gaatje in zijn gehemelte zit, waaruit “hemels water” in zijn mond druppelt. Zijn energie haalt hij uit de energie van de aarde en het licht. In het begin had hij het wel zwaar. Zo verloor hij gewicht en had hij last van buikkrampen waarbij hij soms dacht dat hij dood ging. Maar na een tijd ging dat over en nu voelt hij zich weer kiplekker.

Een autotroof leven Zo nu en dan verschijnen er verhalen over mensen die prima zonder voedsel kunnen leven. Sommigen doen dit jaren lang en een enkeling zou zelfs niet eens meer de behoefte hebben te drinken. Er schijnt een groep Russische autotrofen te zijn die zich verzamelen in het Konstantin Vasiliev museum, waar zij ervaringen delen. Zo zou een kind dat tot zijn zevende jaar borstvoeding krijgt Conclusie op zijn achtste moeiHet is duidelijk dat het Wie zeg hier nou teloos autotroof kunnen menselijk lichaam soms genee tegen? worden. En de moeder baat is bij wat minder voeddie zelf noch eet noch sel of zelfs vasten voor een drinkt heeft genoeg melk om de baby korte tijd. Maar of het werkelijk mogelizo lang te voeden. Zelf vind ik dit wat jk is om jezelf compleet van voedsel twijfelachtig, en het berust vooral op te onthouden is zeer omstreden. Veel hardnekkige geruchten. Wetenschap- critici waaronder ikzelf hebben probpelijke bewijsvoering is moeilijk te vin- lemen met de geringe bewijsvoering den. Maar in Rusland zelf schijnt het en spirituele sfeer waar het onderwerp vooral in Moskou en Sint Petersburg in verkeert. Maar er zijn wel veel voorweldegelijk onderzocht te worden. beelden te noemen die zeker interessant De meeste mensen beginnen als vegan- zijn en denk je eens in hoe veel tijd het ist en wijzen al het dierlijke voedsel af. zou besparen! Tight Junction jaargang 23 nummer 1

Wetenschap

mensen in landen waar hongersnood heerst sterven van de honger zou volgens breathairians zijn dat zij gedwongen van voedsel onthouden worden. Dit neemt een hoop angst en stress met zich mee, welke samen met de slechte leefomstandigheden helaas dodelijk zijn.

8 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


9

ose-

M’n bronzen Nikes, m’n zilveren Nikes, m’n le coc sportifs, m’n zwarte pumps, m’n Bronx laarzen, m’n Esprit laarzen, m’n Goliath gympies, mn 3 paar All Stars –alle drie roze maar toch verschillend!-, m’n zwarte ballerina’s, m’n witte ballerina’s met rode stippen, m’n blauwe ballerina’s met witte strepen, m’n birckenstocks, m’n witte pumps.. Ik kan echt nog héél lang doorgaan over al mijn schoenen, I love them all! - door Inge Schaap Maar waarom vrouwen zo van schoe- op die manier zijn schoenen dus een nen houden is voor veel mannen on- statussymbool. Hoe duurder hoe meer begrijpelijk. Zo’n beetje iedere vrouw statusgevend. heeft wel een voorliefde voor schoenen, Daarnaast proberen wij vrouwen volniet iedere vrouw heeft veel schoenen gens Lievens mannen vaak te impomaar de paren die een vrouw heeft daar neren door met hoge hakken in de hal te is ze trots op. Een schoenenverslaving kletteren op bijvoorbeeld het werk. “De seksuele impact van laarzen en leder is is waar veel vrouwen last van hebben. Toch kan niemand het ons kwalijk ne- groot. Kijk maar naar prostituees, die men, juwelen en schoenen dat zijn vaak in lederen outfits en laarzen gehuld topaccesoires en die maken onze outfit zijn. Of in de SM-wereld. Hoewel elke af. Nog niet te hebben over de inspi- vrouw weet dat hoge hakken ongezond ratie die we krijgen bij Sex and the City zijn, gebruiken ze die om hun imago om schoenen te kopen! Carrie draagt kracht bij te zetten.” aldus Lievens. het een na het andere prachtige paar en Dit onderzoek heeft er bij mij niet toe ze praat er vol trots over. Wij vrouwen geleid dat ik minder liefde voor schoezwijmelen allemaal bij de gedachte aan nen heb, of zoals sommigen vrouwen die prachtige mega schoenenkast die op forums beweren “dat we ons als Carrie kreeg aan het einde van de Sex vrouwen weer door mannen laten leiden”. Ik hou van mijn schoenen en ik and the City film! Het was prachtig! Er is echter een psychologische verkla- word van ieder paar dat ik heb gekocht ring waarom vrouwen zo van schoenen vrolijk (okee niet meer van mijn Mags, houden. Stefan Lievens, hoogleraar psy- uit mijn Spice Girls periode) en ik zal chologie aan de Universiteit van Gent met trots nieuwe schoenen blijven koheeft er onderzoek naar gedaan. Lievens pen. Wel zal ik waarschijnlijk nog concludeerde dat vrouwen met schoe- wat pumps aanschaffen om meer te nen voornamelijk indruk willen maken. kunnen imponeren want kennelijk Met schoenen maken we namelijk in- werkt dat beter dan gympies. Wie ben druk op zowel mannen als vrouwen en ik dan om dat niet even uit te testen! Tight Junction jaargang 23 nummer 1

Thema

Schoenenverslaving

Thema

10

-M.B.V. Mebiose-

Dieren doen dope Hoi. Ik ben Alexander B., wat ik op populaire wijze af ga korten tot ‘AB’, mijn initialen, helemaal onderaan dit onnodig lange verhaal. Even een korte autobiografie: ik ben ergens in de twintig, enorme fan van die bapao-broodjes die je slechts een halve minuut in de magnetron hoeft te gooien, en ga kort ná de volgende advertentie allerlei dingen met jullie bespreken die in verband staan met de prettig allitererende titel hierboven. - door Alexander P. Brandenburg - ABvertentie Kom bij de TJ. Houd je van schrijven? Ken je de regels van het ‘t Kofschip en pas je ze graag toe? Schrijf je graag en weed je hoe je je spelling en grammatica toe moet passen? Kom bij de TJ, leg me uit hoe dat hele Kofschip – en spelling überhaupt - nou werkelijk in elkaar steekt met al die –t’s en –d’s enzo, en dan zien we elkaar op de eerstvolgende vergadering op een sjieke plek met gratis bier. Okay, thuis bij mij dan, want dat is de plek waar de Tight Junction vergadert. Maar vergis je niet; afgezien van de vele immunogenen is het goed vertoeven in dat krot van me. Dieren aan de dope dus. Ironisch hoor, hoe iedereen neerkijkt op drugsverslaafden, maar ondertussen wel dieren gaat zitten aaien of vrijlaten uit een nertsenfokkerij onder het mom ‘terug naar de natuur, waar ze hóren’. Ik heb nog nooit een nerts in de natuur gezien, maar dat terzijde. Waarom is dat zo ironisch? Mensen die vragen, worden overgeslagen. Maar goed, laat ik sportief zijn: omdat dieren net zo goed drugs gebruiken, en dus

ook een stel klootzakken zijn, laten we daar gewoon eerlijk over wezen in dit land waar iedereen open voor zijn mening uit mag komen. Nu willen jullie zeker ook bewijzen en dergelijke, om dit curieuze standpunt te onderbouwen. Die heb ik, dankzij mijn grote vriend tha Internetz. Leest en huivert. Maar niet teveel. Laten we maar eens beginnen met myrmecomany, vrij vertaald ‘myrmecomanie’, of ‘mieren obsessie’, wat voor schijnt te komen bij verscheidene typen vogels. Moet ik ze allemaal opnoemen? Zonde van de beschikbare tekstregels he. Okay, raven, papegaaien en anderen. Kijk, dat er vogels zijn die mieren eten: okay. Ik eet wel eens een appel, maar zou mezelf ook niet gelijk willen betitelen als ‘zwaar appelverslaafd’. Toch is er bij dit gedrag een aparte factor in het spel. Wat de vogel in kwestie doet: hij nestelt zich op een mierenhoop, laat de boze mieren toe in zijn veren, en begint dan met de kop omhoog allerlei rare bewegingen uit te voeren, wat dan zo’n


>>

11

ose-

>>


Thema

half uur duurt. Ondertussen kijkt hij er er is vast een goede reden te bedenken ook nog eens bevredigd en blij bij, al zie dat een koala zich bol vreet aan eucalypik dat laatste niet echt voor me. Maar tus (ga me niet vertellen dat ze het lekgoed, niet zeuren tegen mij, maar tegen ker vinden), zelfde geldt voor panda’s m’n bron.* Mensen die tegenwerpen en bamboe, waar geen enkele voedingdat de vogels slechts gebruik maken van swaarde aan zit, en veel dieren (van apen mierenzuur om luizen op hun veren te tot olifanten) worden prettig dronken elimineren, hebben wellicht een valide van de marulavrucht, die ze dan opeten standpunt, maar er is nog wat twist als hij flink is gefermenteerd. Ik had hier nog een flinke over. Wellicht verdere verhandelmoeten we het ing kunnen houdze zelf maar en over dit gedrag, vragen dan. ware het niet dat ik ‘Ik vind het al m’n beschikbare een zwak eerste letters zo’n beetje voorbeeld Alex. heb verkwist aan Een hoop gespspeculatief gezeur eculeer, over over vogels. Iets vogels notawaar ook jij mee bene.’ Oke, dan te maken kan kriblijven we in Een rokende aap jgen als je je nu de vogelsfeer, aanmeldt voor de maar verhogen TJ-sollicitatie. Dat we het spektakelgehalte ietwat. Vinken in Australië van dat beschikbare aantal letters dan roken graag, maar zie maar eens een he. Zeuren over vogels gebeurt maar sigaret in die snavel te proppen. Lukt zelden op de redactie, maar schroom je niet. Gelukkig staat er daar wel eens je niet als je wat interessants te verteleen bos in brand, en daar gaan ze dan in len hebt over Pino en daar graag over zwermen tegelijk boven hangen, en dan schrijft. weer zo bizar bewegen als we ook zagen Zo. M’n bapao is klaar. Daag! bij het mierenvoorbeeld. Aha. Goed, wat dichter bij huis dan: zoogdieren. Muizen en kleinere apen * http://news.softpedia.com/news/Animalshalen plezier uit het kauwen op tabak, on-Drugs-41500.shtml een chimpansee die een sjaffie rookt staat in m’n afbeelding, egels in het wild halen hun kick uit het likken aan salvia,

Wetenschap

12

-M.B.V. Mebiose-

Verslaving in je genen? Drugs, sigaretten en alcohol… iedereen kan er verslaafd aan raken. Of toch niet?! Verschillende onderzoekers laten zien dat dit misschien niet helemaal waar is. De één zou heel gevoelig zijn voor de verschillende middelen terwijl de ander ze zonder enige moeite links kan laten liggen. Ligt het aan de omgeving waarin mensen leven of zijn er andere factoren die een rol spelen? Onderzoekers menen dat er een verschil in de hersenen te vinden is. Zijn de hersenen van verslaafden anders dan die van mensen die nergens aan verslaafd zijn? - door Eric de Kruijk De stelregel van Anonieme Alcoholisten is: “Eens een alcoholist, altijd een alcoholist”. Zij gaan er vanuit dat een verslaving wel te onderdrukken is, maar nooit echt over zal gaan. Dit zou niet alleen gelden voor alcohol maar ook voor bijvoorbeeld nicotine verslaving. Bart Ellenbroek, onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is het met deze stelling eens. Verslaving is volgens Ellenbroek een “ongeneeslijke ziekte”.

Dopamine Verschillende stoffen zijn in verschillende mate verslavend, maar of het nu om alcohol, cocaïne of heroïne gaat, de neurotransmitter dopamine speelt altijd een belangrijke rol. De aanmaak van dopamine wordt gestimuleerd wanneer je opwindende of leuke dingen doet. Seks bijvoorbeeld is een krachtige stimulus van het dopaminerge systeem. Dit effect wordt echter heel veel sterker wanneer je drugs gebruikt. Het dopamineniveau wordt bij het gebruik van bijvoorbeeld cocaïne tot hoogten gebracht die je van nature niet kunt bereiken. Na een

dergelijke dopaminepiek volgt echter wel een dal, waarbij de productie van dopamine zelfs tot onder de ‘rustwaarde’ zakt. Het verlangen naar een nieuwe piek is dan erg groot. Een verstoorde dopamineproductie zou dus riskant zijn. Maar waar komt die eventuele verstoorde dopamineproductie dan vandaan? Er zijn ondertussen sterke aanwijzingen dat dit deels een kwestie is van erfelijke aanleg, en deels te maken heeft met invloed van de omgeving. Daarbij gaat het er niet alleen om of iemand opgroeit tussen rokers, drinkers en/of drugsgebruikers. Erg belangrijk is ook wat er vóór de geboorte gebeurd. Stress tijdens en kort na de geboorte kan al van invloed zijn op de aanleg van de juiste hersenverbindingen. We zien dat bij chronisch alcoholgebruik bijvoorbeeld dat de communicatie in de zenuwcellen verstoord raakt. Er treedt dan een defect op in de secondmessengers. Zelfs tot enkele jaren na het stoppen met alcoholgebruik blijft dit defect bestaan. Opvallend is dat dit defect ook voorkomt bij mensen die zelf geen alcoholist zijn, maar wel alcoholisten in de familie hebben. Er


>>

is n coh fou waa In dus He te ver ach de g jven als ing Één idel ver zien rec soo van de d vor bij voo dig bij ïne ver en, ver hol

On He vin ook vaa vaa He ing plaa gen

13

ose-

Onderzoek Het onderzoek naar alcoholverslaving op de lange termijn vindt nu dus ook bij patiënten plaats. Dit is echter vaak erg lastig omdat drugsgebruikers vaak meerdere stoffen tot zich nemen. Het meeste onderzoek naar verslaving (op korte termijn) vindt nog steeds plaats op muizen en ratten. In Nijmegen werkte ook farmacoloog Elizabeth

van der Kam aan een onderzoek naar de erfelijke factoren van verslaving. Ze gebruikte daarvoor een rattenstam met twee verschillende typen: een die genetisch erg gevoelig is voor verslaving en een die vrij ongevoelig is. Van der Kam trekt op basis van haar onderzoek verschillende conclusies. Allereerst dat genetische vatbaarheid voor een hoge inname van verslavende middelen een belangrijke factor is, maar zeker niet allesbepalend. In stressvolle situaties gebruiken verslavingsongevoelige ratten juist méér alcohol of cocaïne dan hun verslavingsgevoelige soortgenoten. Ze stelt dus dat levensomstandigheden dus net zo belangrijk zijn als een bepaalde genetische aanleg. Daarnaast concludeert ze ook dat situaties vóór de geboorte de verslavingsgevoeligheid kunnen beïnvloeden. Zwangere ratten die cocaïne gebruiken krijgen nakomelingen die gevoeliger zijn voor een hoge inname. Ook tussen man en vrouw zag ze verschillen in gevoeligheid: ongestreste vrouwtjes gebruiken bijvoorbeeld sneller en meer cocaïne dan ongestreste mannetjes. Het is echter zo dat vrijwel al het verslavingsonderzoek wordt uitgevoerd met mannelijke proefdieren. Het zou interessant kunnen zijn eens wat beter naar de seksverschillen te gaan kijken. Deze resultaten hebben volgens Van der Kam belangrijke gevolgen voor de behandeling: “Momenteel bestaan slechts enkele behandelmethoden voor verslaafden. De effectiviteit is echter twijfelachtig omdat de behandeling niet altijd is toegespitst op de factoren die bij de betreffende persoon tot de verslaving hebben geleid. We moeten veel sterker inzoomen op de persoonlijke geschiedenis en levensomstandigheden


Wetenschap

is nu sprake van multigenerationeel alcoholisme. In deze families hebben de fouten in het secondmessenger-systeem waarschijnlijk dus een erfelijke basis. In het brein van een verslaafde vindt dus een blijvende verandering plaats. Hersenen zijn dan wel in staat zich aan te passen of zich te herstellen, maar verslaving lijkt toch blijvende tekenen achter te laten. Afkicken kan wel maar de gevoeligheid voor verslaving zou blijven bestaan. Vandaar dat onderzoekers als Ellenbroek ook stellen dat verslaving een ongeneeslijke hersenziekte is. Één van de onderzoeken die een duidelijk verschil tussen de hersenen van verslaafden en niet-verslaafden laat zien, was een onderzoek naar dopamine receptoren. Dopamine kan aan vijf soorten receptoren binden. Een daarvan is de dopamine-D2-receptor. Van de dopamine-D2-receptor bestaan twee vormen: A1 en A2. Hoewel de A1-vorm bij slechts een vijfde van de mensen voorkomt, is deze oververtegenwoordigd bij verslaafden. De A1-vorm komt bij zevenentachtig procent van de cocaïneverslaafden voor die crack (de uiterst verslavende vorm van cocaïne) gebruiken, als kind gedragsproblemen hebben vertoond en bij wie in de familie alcohol- of drugsverslaving voorkomt.

>>

Wetenschap

14

-M.B.V. Mebiose-

van een drugsverslaafde om daarmee de behandeling te individualiseren.” CRHR-1 en alcohol Dat alcoholverslaving een genetisch basis zou kunnen hebben werd ook al langer vermoed. Duitse wetenschappers hebben nu daadwerkelijk een gen gevonden dat een belangrijke rol hierin schijnt te spelen. Onderzoekers van het Duitse genoom-onderzoeksnet (NGFN) hebben twee genvarianten van het CRHR1gen ontcijferd die de drinkgewoonten van mensen beïnvloeden. Mensen met die varianten drinken gemiddeld twee keer zo vaak als andere mensen en dan vaak ook meer dan anderen. De onderzoekers onderzochten ook een groep kinderen van alcoholverslaafden die opgroeiden in pleeggezinnen zonder alcoholmisbruik. Hieruit konden ze concluderen dat alcoholverslaving voor 50 tot 60 procent wordt overgeërfd. “Het risico dat deze kinderen alcoholisten worden, is drie tot vier maal groter”, aldus prof. Gunter Schumann, hoogleraar in de verslavingsbiologie. Het CRHR1-gen speelt een belangrijke rol in het verwerken en omgaan met stress. De twee onderzochte varianten van CRHR-1 komen bij respectievelijk een op de vijf en een op de tien mensen in de genen voor. De twee nu ontcijferde varianten van het CRHR1-gen zijn ruim verspreid onder de bevolking en beide gewijzigde genen hebben volgens Schumann invloed op een specifiek domein van het drinkgedrag. Proeven op muizen met een defect CRHR1-gen hebben aangetoond dat deze muizen meer alcohol drinken in

stresssituaties dan normale soortgenoten. “Bij mensen is dat vermoedelijk hetzelfde. Wanneer wij de stress niet meer aankunnen, drinken we meer alcohol”, aldus zijn collega-wetenschapper prof. Rainer Spanagel. De wetenschappers onderzochten 600 alcoholverslaafden met verschillend drinkgedrag. Naast het CRHR1-gen zijn er nog andere genen die, samen met externe factoren, het drinkgedrag beïnvloeden. Dankzij de wetenschappelijke kennis van de genetische oorzaken van de verslaving, wordt het wellicht mogelijk om medicijnen op maat te ontwikkelen voor de behandeling van alcoholverslaving. Wilskracht Een heel ander onderzoek laat ook verschil zien in hersenactiviteit tussen verslaafden en niet-verslaafden, echter met één groot verschil. Deze onderzoekers kijken meer naar een phychologisch aspect, namelijk wilskracht. Ze ontdekten een soort gebrek aan wilskracht in de hersenen van cocaïnegebruikers. Ook dit kan een verklaring zijn waarom sommige mensen er langdurig verslaafd aan raken, terwijl anderen er minder gevoelig voor zijn. Tijdens dit experiment moesten de proefpersonen computertaken uitvoeren. Terwijl zij daar mee bezig waren, werden hersenscans gemaakt. De uitslag van deze scans kan gekoppeld worden aan de resultaten van de computertaken. Op die manier is het mogelijk om te meten hoe de hersenen reageren op het maken van fouten. Maar ook impulsief gedrag kan op deze manier bestudeerd


>>

15

ose-

therapie en afkickprogramma’s de verslaafden vervolgens leren om hun eigen gedrag kritisch onder de loep te nemen. Door bijvoorbeeld te oefenen met het onderdrukken van impulsgedrag, zouden veel cocaïnegebruikers geholpen zijn. Hoewel wetenschappers steeds meer te weten komen over de factoren die het risico op verslaving vergroten, blijft onderzoek naar de individuele verschillen belangrijk. Hoe meer we weten over de ‘voorwaarden’ waaronder iemand verslaafd kan worden, des te beter de mogelijkheden om dat te voorkomen.


Wetenschap

worden. De onderzoekers slaagden erin om in de hersenen de exacte regio’s te vinden die veranderen onder invloed van cocaïne. Het gaat vooral om de delen die verantwoordelijk zijn voor de controle over het eigen gedrag en het maken van goede beslissingen. Drugverslaving wordt vaak als ‘zwakte’ gezien, maar in het licht van deze resultaten kan je het weldegelijk ook als medische conditie zien. Door er op een andere manier tegen aan te kijken, kan men ook de behandeling wellicht aanpassen. Ten eerste kunnen er nieuwe medicijnen ontwikkeld worden die zich richten op de aangetaste gebieden in de hersenen. Vervolgens kunnen in

Informatief

16

-M.B.V. Mebiose-

Interview Ook dit jaar zullen weer zullen 175 eerstejaars vol goede moed gaan beginnen aan hun studie biomedische wetenschappen. Het zal helaas niet altijd voorspoedig lopen. Maar wat moet je dan? Hoe los ik studieproblemen op? Natuurlijk sta je er niet alleen voor. Onze studieadviseurs Ineke Steenhoek en Jaco de Fockert-Koefoed zullen er altijd voor je zijn om je te helpen. Maar wat doen ze nou precies? - door Joppe Nieuwenhuis en Lars Miedema Eerst even kort voorstellen. Hoe lang zijn jullie al studieadviseur? Jaco: Sinds augustus 1999 Ineke: Sinds september 2003, maar daarvoor was ik studentendecaan. Een studentendecaan werkt bij Studenten Service op centraal niveau en weet veel over inschrijvingen, financiën en afstuderen. Het is eigenlijk een studieadviseur die niet studiespecifieke zaken afhandelt. Wat zijn je taken als studieadviseur? We zijn een vraagbaak voor de studenten. Heb je studie-inhoudelijke vragen dan is de studieadviseur de eerste instantie om naartoe te gaan. Geen enkele vraag is verkeerd. Ook als er problemen zijn die met de studie te maken hebben, op welk vlak dan ook, dan zijn de studenten welkom bij ons. We kunnen je natuurlijk niet altijd helpen, we zullen je dan wel altijd doorsturen naar de juiste persoon. Wil je meer weten over onze taken kijk dan in de studiegids. Je hoeft dus nooit te twijfel-

en om ons een bezoek te brengen! Dit jaar is het bindend studie advies (BSA) ingegaan, wat houdt het precies in? Het BSA zegt dat je aan het eind van het eerste jaar 37.5 studiepunten moet hebben. Haal je dit niet dan mag je helaas niet door met BMW. In augustus wordt het BSA bepaald, het kan natuurlijk zijn dat je in augustus nog herkansingen hebt en dat je nog geen 37.5 punt hebt. Kun je (ondanks de herkansingen) nooit meer 37.5 punt halen, dan krijg je een negatief advies. Heb je al 37.5 punten en toch een herkansing dan heb je het al gehaald en krijg je een positief advies.Heb je echter 30 punten dan is de kans nog groot dat je de 37.5 wel haalt. Deze mensen krijgen dus later pas hun advies. Hoeveel mensen halen geen 37.5 punten in het eerste jaar en wat gebeurd er met deze mensen? In de afgelopen jaren is gebleken dat tussen de 20 en 40 studenten het niet halen. Deze studenten worden dan voor 3 jaar


>>

17

ose-

Je moet 37.5 punten halen, maar zijn er verzachtende omstandigheden? Natuurlijk kan het zo zijn dat het onmogelijk is om deze 37.5 punten te halen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ziekte of familieproblemen. Deze studenten kunnen dan een zogenaamd aangehouden advies krijgen. Ze krijgen dan een nieuwe deadline om voldoende punten te halen en te bewijzen dat ze het echt kunnen halen. Het is erg belangrijk dat men zich goed beseft dat de examencommissie deze kwesties altijd per casus zal bekijken. Zijn er dus problemen, kom dan tijdig langs en praat erover met een van de studieadviseurs. Achteraf is het vaak veel

lastiger om zaken te achterhalen. Waarom is het BSA eigenlijk ingevoerd? Er zijn verschillende redenen waarom het BSA is ingevoerd. Als eerste is het om de student tegen zichzelf te beschermen en ervoor te zorgen dat hij niet 10 jaar over zijn studie doet. Daarnaast willen we met het BSA het rendement van studie verhogen en echt gemotiveerde studenten hebben die aan het tweede jaar beginnen. Dit is zowel goed voor de opleiding als voor de student zelf. Het BSA geldt trouwens niet alleen voor BMW. Het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht heeft besloten dat alle studies een BSA moeten hebben. De studie mag zelf bepalen hoe hoog deze is (binnen zekere grenzen). Er zijn zelfs studies waar je 45 punten moet halen! Hopelijk heeft dit interview voor wat meer duidelijkheid gezorgd in het hele BSA-verhaal. Heb je nog verdere vragen? Je raadt het al: maak een afspraak bij een van de studieadviseurs, of kom langs bij een van de inloopspreekuren. Wij kunnen je garanderen dat ze altijd voor je klaar zullen staan en er alles aan zullen doen om je een stap verder te helpen!


Informatief

uitgesloten van BMW in Utrecht. Je kan altijd naar een andere stad waar BMW is (mits daar geen numerus fixus is zoals in Utrecht!) en het daar proberen en na 3 jaar mag je weer in Utrecht beginnen. Je behoudt namelijk je inschrijfbewijs, dat kan niemand je meer afnemen als je dat eenmaal hebt verkregen. We verwachten echter dat het percentage dat het eerste jaar haalt zal stijgen. Omdat er nu een grotere druk achter zit om het eerste jaar te halen zullen studenten harder gaan leren om het te halen. Het zou kunnen dat studenten er voor zullen kiezen om bijvoorbeeld pas in hun tweede jaar actief te gaan worden bij een studentenvereniging. Het wordt voor zowel de studenten als voor alle andere betrokkenen een spannend jaar. Het BSA is voor het eerst en het wordt dus spannend hoe het gaat verlopen.

18 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


19

ose-

Hebben we een probleem? Moet iedereen per direct zijn mooie lease-bak inleveren voor een lease-segway van de zaak? Moeten we stoppen met de verwarmde terrassen? Zijn kerncentrale’s de enige oplossing? Arrrgh kappen met die klimaathype! Kijk naar de goede kant; Nederland heeft straks een tropisch klimaat, De Eskimo’s kunnen korte broeken aan en Utrecht ligt in 2100 gewoon aan zee, hoe makkelijk wil je het hebben? - door Frank Westerhof Elke dag worden we er weer mee ge- Al Gore zelf in één van zijn vele opconfronteerd, het gaat niet goed met trekjes al 220.000 kilowatt-uur per jaar het klimaat, de mens verkloot zijn ei- verbruikt. Een gemiddeld Nederlands gen toekomst, of die van gezin gebruikt ‘slechts’ 3500 zijn kinderen. Mensen kilowatt-uur per jaar. worden opgehypt door Naast de wijze woorden hybribe-auto’s en groene van Al Gore komen er ook stroom. Nu weet iedersteeds meer onderzoekers een dat je als individu tot de conclusie dat de het verschil niet kan stijging van de zeespiegel maken, maar wie wil er onoverkomelijk is. Somnou Nederlanden als mige klimaatscenario’s tweede Atlantis? Want schetsen een stijging van, zo zou Nederland er in zoals ik hierboven al zei, 2100 praktisch uit kun2 meter in het jaar 2100. nen zien met een stijging Echter, glaciologen van de Komt dat zien in van de zeespiegel van 2 universiteiten van Colora2100; Zonsondergang do, Montana en Californië meter. aan het Utrechtse Blijkbaar…tenminste, zo melden in een artikel in Scistrand. predikt onder andere de ence dat het water tegen die klimaat-goeroe Al Gore, tijd met niet meer dan 80 gaat het in een rap tempo slechter en cm gestegen zal zijn. Dat betekent dat moeten we er met z’n allen keihard aan we tegen die tijd, mochten we er werken om het klimaat te verbeteren. niets tegen doen, wellicht niet meer naar Het leuke is dat een groot deel van de het aangelegde U-Beach hoeven te gaan wereld een hoge pet op heeft van onze maar lekker aan ons eigen Utrechtse ‘Al’ en hem op zijn woord gelooft. strand kunnen zitten. Ik teken er voor, Ongelofelijk eigenlijk als je beseft dat kom maar op met die lease-bak! Tight Junction jaargang 23 nummer 1

Column

Utrecht aan zee…

Column

20

-M.B.V. Mebiose-

Celverslaving Hoi. Oke, dat is dat. Nu op naar de kern van het verhaal. De celkern in dit geval (HAHAHA). Genoeg gelachen, stelletje proleten. De situatie zit namelijk zó in elkaar, dat ik te maken heb met allesbehalve een cellentekort. Na een dagje door te hebben gebracht op de celkweek, besloot ik eens zo’n rakker mee naar huis te nemen. Gewoon, voor gezelschap. Leuk toch, met een cel op de bank? Nou, niet dus. Zit je daar, met je cel op de bank, begint die mafkees opeens over z’n glycolyseverslaving. - door Alexander P. Brandenburg ‘Heb je suiker?’ vroeg hij. ‘Alleen als je er koffie bijneemt.’ Nou, dat wou hij niet. Hij trok een smerig mitochondrium naar me, en stónd erop dat ik ‘em alsnog suiker gaf, onder het nogal hypocriete argument dat hij dat nu eenmaal nodig had. Ik heb ook wel eens wat nodig. ‘Koffie met suiker, of geen suiker’, blafte ik. Waf. ‘Graag of niet, cel. Ik ben je moeder niet.’ Maar hij bleef maar doorzeuren. ‘Suiker! Ik heb koolhydraten nodig!’ Met zulk gezeik ben je bij mij aan het verkeerde adres. Ik gaf geen krimp. Hij, laten we hem Evert noemen, begon echter wél te krimpen. Stuk chagrijn. Ik had nu al spijt van de hele operatie. ‘Heb je dan misschien vet?’ smeekte hij na een tijdje. Ik gaf hem een tik tegen z’n celmembraan. Natuurlijk heb ik geen vet, achterlijke foetusvoorhuidfybrocyt. Ik sta niet voor niets elke maand in de sportschool. ‘Wat moet je met vet, junk? Verhitten in een lepeltje en dan het cytoplasma inspuiten zeker?’ ‘Nou, ik zat meer aan gluconeogenese

te denken. Heb je echt geen sui…?’ Toen waren we aangekomen op het punt dat ik het meer dan zat was. Ik had van tevoren kunnen weten dat dit onbegonnen werk was, met al die cellen die je ziet bedelen op Hoog Catharijne. Een stel junks zijn het, allemaal. Alleen maar vragen om koolhydraten, vetten en eiwitten, en ondertussen geen reet voor je terugdoen. Ja, een streng DNA repliceren, dat dan weer wel. Met dat trucje probeerde Evert me ook nog over te halen tot de afgifte van koolhydraten. Liet hij zo heel trots een gerepliceerd chromosoom zien dat ik echt dacht; ‘Ja, en nu? Wil je de Nobelprijs?’ Tot overmaat van ramp had ik even later twee Everts op de bank. Ik heb ze beide de deur gewezen. Opgesodemieterd, dadelijk gaan ze nog op mijn bank in necrose. Ben je nog verder van huis. Kortom; Cellen, begin er niet aan. Ik heb het blok zes keer over moeten doen, en kijk eens waar ik nu sta. Precies. In een weiland vol verbrande koeien.


21

ose-

Advertentie


>>

Wetenschap

22

-M.B.V. Mebiose-

Sciencefield - door Jordy van de Heijden

Gen voor trouwheid gevonden De prairiewoelmuis is een trouw beestje. Vindt het mannetje een vrouwtje, dan blijft hij zijn hele leven bij haar en helpt als een echte huisman mee met de opvoeding van de jongen. Onderzoek heeft uitgewezen dat de activiteit van het hormoon vasopressine verantwoordelijk is voor de trouwheid van het beestje. Het gevonden gen regelt de receptor die het niveau van vasopressine in het brein reguleert. Zo’n zelfde gen is ook bij chimpansees en bonobo’s gevonden. Het nieuwe onderzoek richtte zich vooral op de menselijke variant van het vasopressine1a gen (AVPR1a). Zweedse onderzoekers hebben het gen van 500 tweelingen, die al een tijdje samenwoonden, gesequenced en hen gevraagd naar hun relatie en eventuele relatieproblemen. Met name de zogenaamde 334 variant van het gen van de mannen bleek een indicator voor de stabiliteit van de relatie. Van de mannen die één of geen kopie van allel 334, gaf 15 % aan in het laatste jaar wat relatieproblemen te hebben gehad. Bij de mannen met twee kopieën van het gen was dat percentage maar liefst verdubbeld tot 34 %. Bovendien was bijna éénderde van de mannen met een 334 gen ongehuwd, ten opzichte van 17 % van de mannen zonder 334 gen. Bij een test naar de toewijding en samenwerking in een relatie scoorden de man

nen zonder 334 variant een gemiddelde van 48 uit 66, terwijl de mannen met twee kopieën slechts een schamele 45,5 scoorden. Een klein maar significant verschil. Toch hoeven mannen niets te vrezen. Een genetische test waarbij vrouwen hun man kunnen laten testen op trouwheid, zit er voorlopig nog niet aan te komen. Bron: Sciencemag.org Oorzaak Volendamse ziekte ontdekt In tegenstelling tot wat je zou verwachten is de Volendamse ziekte geen genetische afwijking waarbij jongeren een verhoogde affiniteit met harddrugs of een uitgesproken voorkeur voor coïtus met uitsluitend dorpsgenoten hebben. Noch heeft het te maken met een voorkeur voor het ten tonele brengen van weinigzeggende Nederlandstalige liederen. De Volendamse ziekte, ook wel bekend als pontocerebellaire hypoplasie type 2 (PCH2) is een afwijking die ervoor zorgt dat na de aanleg van de kleine hersenen, de kleine hersenen beginnen te degenereren. Ernstige motorische defecten zijn het gevolg en vaak overlijden de patiënten vroegtijdig. Genetisch onderzoek door het AMC Amsterdam en de Universiteit van Keulen heeft geleid tot de ontdekking van het verantwoordelijke gen, dat uiteindelijk het functioneren van tRNA regelt. De


>>

on zie wo ken wo De Vo van gev tot vo Eu jnl red Vo he ges ers bu Bro

Ho Ba ho aan ad nis he he ext pe lev Tij ron er vo de de cal

23

ose-

Een man it er

kt hten sche ogde protend het t ten e-

kend pe 2 zorgt nen, enezijn nten

Amulen het delijk De

Hongerwinter maakt verslaafd Baby’s die geboren worden tijdens hongersnood lopen een groter risico op aandoeningen later in hun leven, zoals aderverkalking, schizofrenie en chronische depressies. Onderzoekers van het GGZ en de Erasmus Universiteit hebben de relatie onderzocht tussen extreme honger tijdens zwangerschappen en de kans op verslaving later in het leven. Tijdens de hongerwinter die duurde van rond oktober 1944 tot april 1945 was er in Nederland sprake van een ernstig voedseltekort. In het begin van 1945 lag de dagelijkse inname van voedsel rond de 1000 calorieën, terwijl 2000 en 2500 calorieën de normale dagelijkse hoe-

veelheid is voor respectievelijk vrouwen en mannen. Onderzoekers hebben met moderne methoden aangetoond, dat groei van de hersenen in het eerste trimester cruciaal is in de ontwikkeling van het brein. Kan het brein door het voedseltekort niet op normale snelheid groeien, dan ontwikkelt het gedeelte wat verantwoordelijk is voor beloning zich niet optimaal. Hierdoor lopen individuen die in het eerste

Jong gedaan, oud geleerd? trimester van de zwangerschap ondervoed zijn, late een groter risico op verslaving. Na het eerste trimester van de zwangerschap heeft ondervoeding geen invloed meer op de gevoeligheid voor verslavingen. Bron: addictionjournal.org


Wetenschap

e van e koden.

ontdekking maakt het mogelijk, dat de ziekte nu vroegtijdig opgespoord kan worden door middel van een vlokkentest en eventueel overgegaan kan worden tot abortus. De patiënten komen voornamelijk uit Volendam, maar ook uit andere delen van Europa en zelfs Zuid-Amerika. De gevonden mutatie bestaat al zeker tien tot twaalf generaties en stamt nog van voor 1700. De mutaties gevonden in Europa en Brazilië stammen waarschijnlijk van migranten uit Volendam. De reden dat de ziekte bijna uitsluitend in Volendam voorkomt, is te wijten aan het feit dat Volendam van oudsher een gesloten gemeenschap is en de bewoners slechts sporadisch met personen van buitenaf huwden. Bron: Volkskrant

Thema

26

-M.B.V. Mebiose-

Chocoholics In ieder vrouwenblad staat het wel of komt het te staan: ‘chocolade is goed voor je’. ‘Chocolade zorgt ervoor dat je je verliefd voelt.’ ‘Pure chocolade zorgt voor een gelukszalig gevoel.’ Veel mensen zijn dan ook verzot op chocolade. Ook wetenschappers zien dat er veel chocoladeverslaafden op deze wereld bestaan en die proberen deze verslaving natuurlijk te verklaren. Een echte verklaring is er nog niet, maar er zijn een hoop interessante theoriën. - door Inge Schaap Chocolade wordt gemaakt van bonen van de Theobroma Cacao boom, theobroma is Grieks voor “voedsel van de Goden” en zo beschouwen de meeste vrouwen chocolade ook. Maar hoe komt dat? Chocolade bevat veel farmocologische substanties die voor een prettig gevoel zorgen. Echter worden histamine, phenylethylamine, tryptofaan, 5-HT en octopamine (stoffen waarvan je je fijn voelt) in hogere concentraties in andere eetwaren gevonden die niet de aantrekkingskracht van chocolade hebben. Cafeïne en suiker zijn ook niet de actieve substanties van chocolade waardoor men zo verslaafd is. De ingrediënten van niet-chocolade snoep vervullen echter geen van allen die behoefte aan chocolade. Een bestandsdeel waarvan men altijd dat dacht het voor de euforische gevoel-

ens zorgt die men krijgt van chocolade is theobromine, een methylxanthine aanwezig in cacao en chocoladeproducten in extreem hoge concentraties. Echter eet men veel vaker melkchocolade en daar is de concentratie theobromine veel lager dan in cacao. De concentratie theobromine die men krijgt na het eten van een chocoladereep is dus erg laag en zelfs al zou deze stof het verslavingseffect kunnen zorgen. Dan zou het onwaarschijnlijk zijn dat het ook daadwerkelijk door deze stof komt omdat het een vet is met een lage oplosbaarheid, het duurt dus erg lang voordat deze stof door de hersenen is opgenomen. Eetgewoontes zijn sowieso heel complex om te analyseren, echter is men er wel achter dat mensen het liefst zoet en vet eten hebben. Chocolade past hier dus prima in. Het eten met de ideale smaak heeft 24,7% vet en 7,6%


>>

27

ose-

vrouwen verklaren dat ze graag chocolade eten op momenten dat ze op zoek zijn naar romantische aandacht. Deze psychologische factor zou ook nog iets met chocoladeverslaving te kunnen hebben. C.E.M. Joad, een britse filosoof, heeft er zijn eigen verklaring voor: ‘Chocolate is a substance which has a number of qualities, among which browness, stickiness, sweetness and softness are outstanding.’ Daarnaast stond er in tijdschrift TiPs ook nog een interessante verklaring: “Chocolate lends a certain weight. That makes it clear that you ate something solid. Something thick. Something like das ding an sich.”[TiPs October 1989] Maar natuurlijk kan het ook zo zijn dat mensen chocolade gewoon lekker vinden!


Thema

sucrose. Van melkvrije chocolade zijn deze waardes 30,0% vet en 47% sucrose, van melkchocolade 31,5% vet en 44,6% sucrose. De vetwaarde van chocolade ligt er dus erg dicht tegenaan, maar de sucrose waarde niet. De bittere smaak van chocolade is echter als parameter niet gemeten, als dit nog zou worden toegevoegd aan het onderzoek zou hier iets interessants uit kunnen komen. Chocolade blijft in ieder geval tot dan een mysterie. De enige verklaring die men nu nog kan geven voor een chocoladeverslaving is dat door het eten van chocola er zoveel smaakpapillen op de tong worden geprikkeld dat deze signalen via neuronen in de hersenen zorgen voor een euforisch gevoel. Veel

Wetenschap

28

-M.B.V. Mebiose-

VET lekker? Iedereen heeft wel eens een zo’n zwak momentje. Eigenlijk weet je wel beter, maar toch is de verleiding voor een snelle vette hap té groot. Ondanks die kilo’s die er net weer af zijn en ondanks het feit dat je de hele week al veel te ongezond hebt gegeten volgt je neus weer het reukspoor, naar de eerste beste Dönerzaak of McDonald’s. Waarom verlangen we eigenlijk zo naar vet? Ok, ‘t ruikt lekker zo’n vette hap, maar kun je vet eigenlijk überhaupt wel proeven? - door Jordy van der Heijden Geuren en smaken vertellen het lichaam iets over de kwaliteit van het eten. Het feit dat mensen soms snakken naar vet voedsel zou erop kunnen wijzen dat er, naast zout, zoet, zuur, bitter en umami (de smaak van glutamaat) ook voor vet een receptor bestaat. Zo’n 40% van onze dagelijkse inname van calorieën komt uit vetten. We eten gemiddeld zo’n 10% meer vet dan aanbevolen. Met name het eten van veel cholesterol en veel verzadigde vetten is de oorzaak van veel (welvaarts)ziekten zoals obesitas, hart- en vaatziekten en een hoge bloeddruk. Toch kan die voorkeur voor vet evolutionair wel enigszins verklaard worden. Het voordeel van een voorkeur voor vet is, dat in barre tijden, waarin het voedsel schaars is, men automatisch

op zoek gaat naar vet eten. Vet eten bevat namelijk veel energie, essentiële vetzuren en in vet oplosbare vitaminen. Om diezelfde reden hebben we zoet- en zoutreceptoren om suikers en de zouten die mensen nodig hebben te herkennen. Bitter- en zuurreceptoren zijn er vooral om te waarschuwen voor schadelijke stoffen. Het proeven gebeurt overigens niet alleen door de receptorcellen op de tong. Ook in het verhemelte, bovenin de slokdarm en in de larynx en pharinx bevinden zich receptorcellen. Op de tong zijn drie soorten receptorcellen verdeeld over de tong. De circumvallate en foliate receptoren staan in verbinding met de IXe craniale zenuw en de fungiforme papillen met de VIIe. Via deze zenuwen wordt een signaal verstuurd dat het eetgedrag regelt en zorgt voor de aanmaak van >> Tight Junction jaargang 23 nummer 1

“Zo´n 40% van onze dagelijkse inname van calorieën komt uit vetten”

29

ose-

De smaak van vet Om te beginnen zijn vetten met een hoog kookpunt smaakloos omdat ze slecht oplosbaar zijn in water (en dus ook speeksel), waardoor ze nauwelijks waargenomen kunnen worden door de smaakpapillen. Vetzuren met een ketenlengte kleiner dan 10 koolstofatomen kunnen in plaats van een vette smaak, zuur smaken. Maar welke vetten zijn doen er dan wel toe? In het vlees dat we eten zitten voornamelijk triglyceriden. Ratten kunnen deze triglyceriden met behulp van lipase in het speeksel omzetten naar vetzuren. Als er een receptor voor vet zou bestaan op de rattentong, dan zou deze zeker triglyceriden moeten kunnen herkennen. In tegenstelling tot rattenspeeksel, bevat menselijk speeksel overigens weinig lipase. Wanneer proefpersonen vet voedsel in de mond nemen, zonder door te slikken, kunnen er namelijk al metabolische veranderingen waargenomen worden in het lichaam die het lichaam klaarmaken voor de vertering van de vetten. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen

in staat zijn kleine hoeveelheden lange verzadigde en onverzadigde vetten in voedsel te kunnen herkennen. Ook blijken ratten waarvan het reukorgaan uitgeschakeld is liever de vetzuuresters te eten dan triglyceriden. Door het mixen van linolzuur met andere smaken is eveneens aangetoond, dat het proeven van vetten niet te wijten is aan de interactie van het vet met de andere smaken. Er zijn dus zeker aanwijzingen voor het bestaan van zo’n vetreceptor bij de mens. Een andere mogelijkheid is dat het “proeven” van vet te maken heeft met de textuur van het vet in de mond. Bij orale stimuli blijkt het brein van rhesusaapjes gescheiden gebieden met neuronen te hebben voor de smaak en textuur. Gedacht wordt dat de combinatie van de verschillende waarnemingen van textuur en smaak, maar ook viscositeit en temperatuur bepalend zijn voor de beoordeling van het voedsel en de regulatie van het eetgedrag.

Wetenschap

verteringssappen. Ook signalen vanuit de neus bepalen mede welke smaak een persoon waarneemt.

“Er zijn voldoende aanwijzingen dat er zoiets bestaat als een vetsmaak”

Het CD36 vetzuur translocase Onlangs is in een onderzoek aangetoond, dat muizen zonder gen voor CD36 (een vetzuurtranslocase membraaneiwit) een sterk verminderde voorkeur hebben voor linolzuur, dan wild-type muizen met een intact exemplaar van het gen.


>>

Wetenschap

30

-M.B.V. Mebiose-

Het is bekend van enkele geoxideerde Conclusie vetten dat dit liganden zijn voor het Er zijn dus voldoende aanwijzingen om CD36. Waarschijnlijk zijn er veel meer aan te nemen dat er zoiets bestaat als geoxideerde een ‘vetsmaak’. vetten die Of de veteen ligand smaak alleen zijn voor bepaald wordt CD36, maar door de smaak door de of dat de hoeveelheid textuur ook een mogelijke noodzakelijk verbinelement is om dingen die vet te proeven uit geoxis niet met zeideerde kerheid te zegvetten zijn gen. Duidelijk is wel dat er nog niet Schematische weergave van een CD36 recepvetten die van veel tor op het apicale membraan van een smaaknature in vlees g eïdentifipapil voorkomen en ceerd. de verbindinOxiden van vetten ontstaan in vlees vooral na de gen die daaruit kunnen ontstaan een slachting door het reageren van vet- duidelijke bijdrage leveren aan de smaak zuren met zuurstof. Hieruit kunnen van het vlees. andere verbindingen als ketonen, aldehydes, alcoholen en zuren, die het vlees Bron: “The Taste of Fat” a Review by EricDransfeld for “Meat Science” Vol.80 Iseen rotte of“kartonsmaak” geven. Het CD36 komt overigens niet alleen in sue1 receptorcellen op de tong voor. Het is ook de belangrijkste vetzuurtransporter in hart- en skeletspieren.


31

ose-


Column

32

-M.B.V. Mebiose-

Lief Labjournaal, Vandaag heb ik op het lab weer een aantal uur gedaan alsof ik keihard werk. Voor nul euro stagevergoeding hoef je van mij geen wonderen te verwachten, laat staan doorwerken, lekker labjournaal van me. Mijn collega, Borry, stond vanochtend twee uur naar zijn petrischaaltje te kijken waar blijkbaar iets spectaculairs in gebeurde. Ik zag ’t zelf niet echt, maar de meeste aanwezigen raakten er zo opgewonden van dat ik even bang was dat er spontaan en vooral massaal mijn richting in geëjaculeerd zou worden. Onder het mom ‘voor ’t zingen de kerk uit gaan’ besloot ik weg te gaan. Had ik je trouwens al verteld hoe het gister verder met de proef was afgelopen? Volgens mij was ik midden in het verhaal blijven hangen. Ik was dus kippen-DNA aan het destilleren, zodat ik het thuis op zou kunnen drinken. Tsja, ik drink graag, nou en? Toen ik twee stoffen (A en B) wilde mengen, ging er iets mis. Ach, het was dan ook de eerste keer dat ik met dit soort zuren en deze vortex werkte. Met Anita gaat het ondertussen wel weer. Volgende week mag ze het ziekenhuis al uit en de artsen denken dat haar gezichtsvermogen zich wel tot 40% zal herstellen. Links althans. Het rechteroog hebben ze moeten verwijderen, schijnt een akelig gezicht te zijn. Voor ons ook niet leuk natuurlijk, want Anita was al vrij deprimerend om te

zien en veel vrolijker zal haar porem er niet op zijn geworden. Verder over mijn proef; omdat mijn mengsel dus in haar ogen verdween, kon ik weer opnieuw beginnen. Ik kreeg dit keer hulp aangeboden van mijn prof. Of eigenlijk deed hij nu opeens alles zelf en zei dat ik met mijn poten overal af moest blijven. Ik merk dat ik toch redelijk snel het labjargon begin over te nemen. ‘Ik help je wel even’ betekent ‘je bakt er geen zak van en bent een disgrace voor de vakgroep’. ‘Goh, ligt het aan mij of wordt het steeds vroeger donker?’ betekent ‘Ik wil naar huis, verdomme’, en ‘Joh, je haar staat in brand’ betekent dat je haar in brand staat. Blussen zou een optie kunnen zijn. Wat me verder opvalt op het laboratorium is de hoge verslavingsfactor. Het hele laboratorium is verslaafd. Aan het hoofd staat een prof, maar alles wat daaronder komt is in feite niets meer dan een slaaf van hem en de wetenschap. Zelf ben ik, met enkele andere stagiaires, ook een slaaf van de professor, in de meest brede zin van het woord. Koffie voor ‘em halen, z’n hond uitlaten, het hele weekend in de stromende regen zijn huis verven; ik verslaaf meer en meer. Zo, hebben we het linkje naar het thema ook weer gehad. Ik had ondertussen nog m’n proef lopen natuurlijk. Twee uur lang incubatietijd,


>>

33

ose-

naal; zit jij op die technische details te wachten? Ik niet namelijk. Ik deel liever gewoon m’n gevoelens, omdat ik zo’n gevoelsmens ben. Vanaf een uurtje of drie in de middag begon de klad erin te komen en werd men wat melig op het lab, onder meer omdat de prof. ‘em pleitte voor een ontmoeting (lees: drankgelag) met een prof. van een andere vakgroep. Dus wij zo met z’n allen allemaal reageerbuisjes tegen de muur kapotgooien, elkaar achterna rennen met erlenmeyers vol zoutzuur, radioactief afval uitsmeren over de stoel van het lulletje van het lab, ach lief labjournaal, je had er bij moeten wezen. Zo slecht is het leven in het lab dus ook weer niet, tenzij je Anita bent. Met verscheidene brandwonden over het hele lichaam sloten we om zes uur de deuren van het lab, om thuis weer van onze vrijheid te kunnen genieten. Zo ga ik vanavond de hele avond met bubbeltjesplastic spelen, ik heb een grote strook meegejat uit het lab. Onder het genot van eigenbereid kippen-DNA uit het fust, móet dat haast wel een fijne avond opleveren. Tot morgen, lief labjournaal, als ik ga proberen met koude kernfusie de omstandigheden kort na de oerknal na te bootsen. Wellicht vergaat de complete planeet, maar zolang we maar over de resultaten kunnen discussiëren, is de wetenschap ermee gediend. Eric & AB


Column

betekende dat er geluncht kon worden tussendoor. Andere mensen van de vakgroep kwamen bij me zitten. De een met twaalf frikandellen, de ander met een kroket van drie meter (dik), eentje met een gebakken uil, en eentje met een slof sigaretten en koffie. Apart wel, voor een vakgroep die onderzoek doet naar verscheidene pathologieën. Wat tijdens zo’n lunch wel frappant is, is hoe men zich in allerlei bochten wringt om te socializen. Waar iedereen tijdens het labwerk z’n kaken stijf op elkaar houdt, vlogen tijdens de lunch allerlei sappige roddels om m’n oren. Zo scheen Chantal, een van de AIO’s, er een nogal kinky relatie op na te houden, handboeitechnisch gezien, met een of andere Afrikaanse immigrant die de kost wint door djembé te spelen op het station. Als we het dan toch over slaven hebben. Nee, dan die andere roddel. Het Riool zou er van overstromen. Het scheen dat twee AIO’s, waarvan er eentje met rode oortjes meelunchte, elkaar zwanger hebben weten te schoppen door het vortexen in de privé-sfeer voort te zetten. Stelletje pubers. Zo’n lab is helemaal niet berekend op zwangere vrouwen. Dadelijk baart ze nog recht over mijn proef heen, kan ik wéér opnieuw beginnen. Na de lunch zette ik mijn proef nog een aantal uurtjes voort. Ik had hier graag een verhandeling gehouden over wat ik allemaal zoal heb gedaan en hoeveel microliter ik van welke stof had gebruikt, maar laten we eerlijk zijn, lief labjour-

Thema

34

-M.B.V. Mebiose-

Alcohol in z’n jongere jaren Iedereen weet wel wat de meest geliefde drank is onder de studentjes. Bij het gros van de studenten vloeit er bijna iedere dag wel wijn of bier over de lippen. En waarschijnlijk niet omdat alcohol nou de meest dorstlessende drank is… Hier wat informatie voor de student die iets meer wil weten over de oorsprong van alcohol. - door Elvira Fluitsma Het is niet precies bekend wanneer Wijngod. voor het eerst alcohol werd gedronken, Gedestilleerde dranken vonden hun maar alcohol werd minstens 10.000 oorsprong in China, ongeveer 800 jaar jaar geleden per toeval ontdekt. Door voor Christus. De chinezen maakten de vondst van stenen bierkruiken die door te destilleren brandewijn, cognac afkomstig zijn uit het Stenen Tijdperk, en sake. Pas in de 11e eeuw na Christus wordt verondersteld dat bier de eerste werden gedestilleerde dranken geïntroalcoholische drank was. Historici den- duceerd in Europa. ken zelfs dat prehistorische nomaden Alcohol had veel verschillende functies. eerder bier hadden gebrouwen dan dat Alcoholische dranken werden in het beze wisten hoe ze brood moesten maken. gin vooral gezien als een bron van Bier werd pas in 55 voor Christus naar voedingsstoffen en werd ook gebruikt het Noordelijke deel van Europa ge- als medicijn omdat het een antiseptische bracht door de Romeinse troepen. werking heeft. Ook werd met name bier Van de Kelten, Grieken, Egyptena- gedronken in tijden dat er geen schoon ren en de Babyloniërs zijn geschriften drinkwater was. De bevolking en ook gevonden waarin de productie en con- de kinderen gingen aan het bier, omdat sumptie van alcoholische dranken in men toen van water ziek werd en bier werd genoemd. De Babyloniërs hadden vrij was van ziektekiemen. Alcohol verzelfs regels opgesteld om drankmis- grootte daarnaast de kwaliteit van levbruik te voorkomen in openbare gele- en omdat het een sociale barrière kan genheden. wegnemen en relaxend werkt. Wijn werd rond 4.000 voor Christus Uiteindelijk komen de meeste functies door de Egyptenaren als eerste gemaakt van alcohol van vroeger wel redelijk en zij gaven alcoholische dranken zelfs overeen met die van nu. Alcohol had mee aan hun overledenen. Ook had- vroeger ook een belangrijke rol in het den de Egyptenaren, de Grieken en sociale gebeuren, wat nu ook speelt. de Romeinen een Wijngod, die bij de Want het is minder leuk om in je eentje Egyptenaren Osiris heette, Bacchus was aan de wijn te zitten dan met een aantal de God van de wijn bij de Grieken en vrienden, nietwaar? Proost!!! de Romeinen vereerden Dionysus als Tight Junction jaargang 23 nummer 1

35

ose-

Advertentie


Informatief

36

-M.B.V. Mebiose-

Onderwijsverslaving Onderwijs is cool

Binnen de onderwijswereld zijn veel mensen verslaafd. Eerstejaars die nu al verslaafd zijn aan hun dikke Alberts. Masters die verslaafd zijn aan hun onderzoeken, en docenten die verslaafd zijn aan continuïteit. Dan heb je nog de docenten die verslaafd zijn aan het geven van onderwijs, en het laten zweten van studenten natuurlijk. En zelfs mensen die (zoals ik) verslaafd zijn aan studenteninspraak. Kortom verslaving is overal, zelfs binnen het onderwijs. - door Lennart Kester Iedere student heeft het wel eens meegemaakt; docenten die geen aansluiting vinden bij de studenten. Werkgroepen die zo saai zijn dat je haast wel weg moet blijven. Of practica waarbij je eigenlijk geen idee hebt wat je nou aan het doen bent en je je afvraagt of je er überhaupt iets van opsteekt. Kortom iedere student volgt wel eens een cursus die simpelweg veel beter kan dan die op dit moment is. Dat is waarom studenteninspraak zo belangrijk is: om er voor te zorgen dat er aan dit soort problemen iets gedaan wordt. Als er bij een cursus echt grote problemen zijn, kan er door de jvt een panelgesprek aangevraagd worden. Bij dit panelgesprek gaan de docenten van het vak samen met een aantal studenten uit de jvt om de tafel zitten om te praten over hoe de cursus verbeterd kan worden. En als je merkt dat er ook daadwerkelijk wat gebeurt, geeft dat een verslavend gevoel. Zo speelde er bij de cursus moleculen al een aantal jaar het probleem dat de on-

derdelen organische en fysische chemie niet goed aansloten op de voorkennis van de studenten. Daarnaast was niet alle stof relevant voor biomedische studenten. Mede dankzij de jvt is er nu een oplossing gevonden voor dit probleem. Er zijn nieuwe docenten aangetrokken en er is kritisch naar de inhoud van de cursus gekeken. Zo zie je maar hoe belangrijk studenteninspraak is. Een ander voorbeeld is het blokboek van organisme. In dit blokboek stonden veel spelfouten en er werd niet altijd consequent gebruik gemaakt van de Latijnse termen. De jvt is hier mee aan de slag gegaan en als het op tijd af komt is er voor dit jaar nog een volledig vernieuwd blokboek voor organisme. Op het moment dat ik dit schrijf zijn de sollicitaties voor de nieuwe jvt’s nog niet geweest, maar ik heb al een hoop inschrijvingen binnen. Dus met de continuïteit van de studenteninspraak zit het in ieder geval goed. Als je nou problemen hebt die met het onderwijs te maken hebben ga dan naar de jvt want


>>

zij Ov we wo in we een die ne na tie leu de ten exc mi bo Oo wa de Stu van bio

37

osederland naar Utrecht om te discussiëren over hoe het er bij hun aan toe gaat. Zo heeft het BMSO onder andere de biomedische menukaart opgesteld. Op deze menukaart wordt het cursusaanbod op biomedisch gebied van de verschillende universiteiten met elkaar vergeleken. Mocht je dus overwegen om eens een cursus in een andere stad te gaan doen check dan even de biomedische menukaart op www.bmso.nl. Zelf ben ik ook wel een beetje verslaafd aan onderwijs. Onder het motto van ‘onderwijs is cool’ ga ik dit jaar proberen zo veel mogelijk studenten enthousiast te maken voor de studenteninspraak en het onderwijs zelf. Je zou het mijn eigen kruistocht in spijkerbroek kunnen noemen. Wil je een keertje over het onderwijs praten of wat meer te weten komen over de studenteninspraak? Kom dan eens langs op de stratenumkamer.


Informatief

zij zijn degenen die er wat mee kunnen. Over verslavingen gesproken, het lijkt wel of de masterstudenten van tegenwoordig verslaafd zijn aan stages lopen in het buitenland. Bijna iedereen gaat wel een half jaartje ergens ver weg op een high-tech lab stagelopen. Tijdens die stage wordt er natuurlijk volop genetwerkt en alvast voorzichtig gepeild naar de mogelijkheden van een definitieve baan. Lijkt het je nou zelf ook leuk om alvast een kijkje te nemen in de wetenschappelijke wereld in het buitenland ga dan mee op de buitenlandse excursie. 28 oktober wordt de bestemming van de BEC onthuld tijdens een borrel op de stratenumkamer. Ook binnen Nederland wordt er heel wat genetwerkt tussen biomedische studenten. Tijdens het BMSO (BioMedisch Studenten Overleg) komen studenten van alle opleidingen biomedische wetenschappen in Ne-

Wetenschap

38

-M.B.V. Mebiose-

HIV gebruikt Langerhanscellen als paard van Troje Dat HIV verraderlijk was, mag voor de biomedisch wetenschapper geen raadsel meer zijn. Maar voordat dit virus de cellen van ons immuunsysteem tegen ons kan gebruiken, moet hij natuurlijk eerst de barrière die onze huid is passeren. Al langer is bekend dat deze passage makkelijker lukt wanneer de gastheer al besmet is met een andere SOA. Over het waarom hiervan is nu een nieuw inzicht ontstaan. - door Michiel Brouwer De huid is een van de weinige plaatsen waar het immuunsysteem iets aan een HIV-infectie kan doen. Dit wordt uitgevoerd door de zogenaamde Langerhanscellen, dendritische cellen die HIV (en andere viruspartikels) opnemen en vernietigen nog voordat dit het lichaam kan binnendringen en T-cellen kan infecteren. Het mag voor ons natuurlijk geen geheim zijn dat het infecteren van T-cellen door HIV het begin van het einde is. Het degraderen van HIV in de langerhanscellen is iets bijzonders: de speciale dendritische cellen kunnen dit alleen omdat zij het eiwit Langerine tot expressie brengen. Dit eiwit bindt aan de viruspartikels en vervoert deze naar zogenaamde Birbeck granules waar zij worden afgebroken. Deze eigenschap

kon alleen overkomen worden door infecties van gigantische concentraties HIV, concentraties die in vivo, bij het eerste contact met HIV, niet voorkomen. Deze specifieke bescherming van de Langerhanscellen is pas in 2007 ontdekt. Tijd om dit te vieren was er echter nauwelijks: nog geen jaar na deze ontdekking hebben dezelfde onderzoekers in vitro gevonden hoe HIV de werking van Langerine passeert en de cellen van Langerhans zelfs gebruikt als Paard van Troje om in de lymfe te komen. De kans op een HIV-besmetting neemt toe wanneer men al besmet is met een andere SOA. Dit was al langer bekend en verwacht werd dat dit te maken had met het ontstaan van wondjes door deze co-infecties. T-cellen spoeden zich naar deze ontstekingen en daar liggen ze dan

“Het degraderen van HIV in de langerhanscellen is iets bijzonders”


>>

39

ose-

antigenen is de verhoogde opname van antigenen door de cellen. Langerine moet vervolgens competeren met receptors voor HIV. Een gevecht dat Langerine, stimulatie van Langerhanscellen door bacteriële antigenen, verliest. Dit is de nekslag tegen de bescherming tegen HIV. Door recente tegenslagen zit het er niet in dat het vaccin tegen HIV snel gevonden wordt, laat staan op de markt komt. Onderzoeken zoals deze zijn daarom van groot belang, omdat deze mogelijkheden geven de eigenschappen die ons eigen lichaam al heeft ten volste te benutten. De WHO heeft dan ook aangegeven dat de focus van onderzoek zich nu moet richten op behandelmethoden of middelen die vandaag de dag al geproduceerd kunnen worden. In het licht van dit onderzoek zou men bijvoorbeeld kunnen denken aan genitale crème die de maturatie van Langerhanscellen door stimulatie van cytokinen en antigenen tegen gaat. Bovendien pleit dit onderzoek voor de behandeling van co-infectieziekten, met name de chronische, om HIV-infectie tegen te gaan. Bronnen: Noorderlicht M. de Jong, L. de Witte et al., TNF-α and TLR agonists increase susceptibility to HIV-1 transmission by human Langerhans cells ex vivo, Journal of Clinical Investigation, doi:10.1172/JCI34721.


Wetenschap

n

voor het grijpen voor de HIV-partikels. Deze theorie is natuurlijk erg logisch en speelt waarschijnlijk ook een rol. Maar nu is er ook een ander pad gevonden waarbij HIV zijn weg vindt tot de Tcellen; en waarbij Langerhanscellen in plaats van de verdediging tegen HIV-infectie gebruikt worden en helpen bij het verspreiden van deze zelfde infectie. Doordat zij de werking van Langerine vorig jaar al hadden ontdekt, hadden Marein de Jong en Lot de Witte (et al.) van het VU Medisch Centrum al het gevoel dat de Langerhanscellen een belangrijke rol speelden in infectie door HIV. Doordat Langerine de overdracht van HIV door Langerhanscellen bijna onmogelijk maakt, zou deze overdracht veel groter kunnen worden wanneer Langerine wordt uitgeschakeld. In vitro blijkt dit nou net één van de gevolgen van co-infectie door Candida albicans en Neisseria gonorrhea te zijn. In het in september gepubliceerde onderzoek word onder meer aangetoond dat de overdracht van HIV-1 door Langerhanscellen minimaal is, maar zeer sterk toeneemt na activatie door bijvoorbeeld TNF-α en Pam3CSK4 (een synthetische vorm van een bacteriële lipopeptide). Dit heeft meerdere oorzaken: allereerst zetten beiden aan tot transport van de Langerhanscel van de periferie naar lymfoïde weefsels. Vervolgens kunnen daar aanwezige T-cellen makkelijk getrans-infecteerd worden door de al besmette Langerhanscellen. Een ander probleem van activering van Langerhanscellen door cytokinen en

40 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


41

ose-

Verslag

Introductieweek Tja... Nu heb ik wel mooi toegezegd dat ik iets over de intro zou schrijven voor TJ, nadat mij dit met uiterst tactische timing werd gevraagd, (in die mentale toestand had ik elke uitdaging wel aangenomen), maar dan moet ik wel toegeven dat chronisch overtollige alcohol zich aardig wat gaten in mijn geheugen heeft gevreten, met andere woorden: ik sta nergens voor in. - door Kasper Kommeren Het begin van de week zal ik echter niet snel vergeten, mede dankzij een warm onthaal van mentres Eva en Kim. Wat me aan de groep gelijk al opviel en beviel was hoe gemengd die was: In plaats van een overwicht van een bepaald typetje trof ik een diversiteit aan persoonlijkheden en zelfs in leeftijd: lang niet iedereen was direct doorgestoomd vanuit het VWO, de oudste een 28-jarige exkroegenbaas. Leuk was ook dat er een weinig terughoudende sfeer hing: meer dan eens kwam er een openbaring die je eerder bij een persoonlijk gesprek zou vinden, wat de groepsvorming erg ten goede kwam. Ik hoop dan ook voor de rest van de eerstejaars dat onze groep in dezen geen uitzondering was. Goed, daarmee kon de dag dus mooi beginnen. Na een niet meer dan conventioneel welkomstwoord een lekkere portie plaatsvervangende schaamte bij het mentorenlied. Rondleidinkje hier, pseudo-college daar, wij kwamen onze tijd wel door. Origineel vond ik het inwijdingsritueel met de symbolische (doch duivelse) Purper Elixer, waarvan

Kasper Kommeren de koppige nasmaak nog langs menig studieruimte werd rondgedragen. Na afloop inmiddels ##zo’n zin in een pizza Calzone (nee ik hoef geen gewone)## maar dat kwam goed uit want, na weliswaar zo’n drie kwartier buiten gewacht te hebben, mochten we lekker met z’n 25en in een lugubere kelder van de Italiaan proppen. Prima geïntegreerd met groepje 14 overigens. Hèèèèèhè, eindelijk aan het bier. In ‘t Pandje merkte ik al snel dat het Mebiosebestuur geen last heeft van hoogmoedswaanzin. Ik ging vooraf uit van een flinke kloof tussen eerste- en


>>

Verslag

42

-M.B.V. Mebiose-

ouderejaars, maar ik kan niet zeggen dat het me nu veel moeite kostte om die te overbruggen: gelukkig zijn vele BMWers gewoon open voor gesprek, ongeacht een verschil in jaarlaag. Nou vooruit, nog maar even mee naar het geneeskundefeest. Bij aankomst bleek alleen dat we niet de enigen waren met dit plan: wat een ******rij!!! Binnen was het niet verkeerd maar ook niet spectaculair. Aan de gezichten viel op te merken dat nog niet iedereen bereid was om meteen op dag 1 helemaal los te gaan in deze nieuwe omgeving. Jammer, maar logisch. En voor je het weet rol je weer veel te vroeg je bed uit om met kleine oogjes je weg naar het eerste college te vinden en vervolgens, volledig in stijl, half-slapend over die banken te hangen met een stemmetje in je hoofd dat zegt “Ah, zo voelt het dus”. Living the stereotype. Verder was het een kalme dag dankzij ruime tussenpauzes tussen elke activeit met als hoogtepunt de lang-geanticipeerde commissiemarkt. Een wijs man zei ooit: the key to nation-building is to find a common enemy. Zo ook hier: rivaliteit ondersteunt team-building. Hoewel het geheel aan spelletjes me een beetje aan een basisschoolkamp deed denken kan ik ook heus niet ontkennen dat het allemaal wel dolle pret was. Ik geloof dat na afloop de meesten het er een niet al te wilde avond van wilden maken, zelf had ik ook nog (van vóór de intro) flink wat slaap in te halen, maar aangekomen bij m’n logeeradres in hartje Utrecht was er nog een feestje georganiseerd dus dat werd uiteindelijk alsnog een oldskool kater in de collegebanken de

volgende ochtend. Tja, je hebt maar één keer intro, zullen we maar zeggen. Vandaar dus dat woensdag wat colleges betreft in een waas aan me voorbij is gegaan, tot het moment dat we met z’n allen te water gingen. Ode aan Kim, een onverwoestbaar roeister die met een boot vol kerels plus een vlijmscherpe fles rosé een stevig aantal eerder gestarte groepen ver achter zich liet. Dat scheelde mooi weer in wachttijd bij de barbecue. Het volleybalnet zorgde nog voor wat extra integratie en het eten was ook prima georganiseerd. De terugvaart was alweer een stuk minder serieus en verliep dan ook niet geheel zonder nautisch geweld, vaak ook onder het luide geschal van bemoedigende liederen. Guilty, your honour. De biersmaak had ik vroeg die middag al stevig te pakken en dat bleef dan ook zo tot en met het BMW-feest. Mooi excuus om los te gaan. En ja, deze jaarlaag telt een leuk aantal goede dans(st)ers :P Hier was dan ook veel meer ruimte voor, in tegenstelling tot het veel drukker bezochte GNK-feest. En zo zie je maar weer: elk noadeel heb sen foo’deel, zoals de grote Johan Cruijff ooit zo scherp zei. En zo kabbelde de week weer door. Beetje aanklooien met de microscoop, en voor je het weet zit er weer twee uur op en maak je weer wat tijd vol voordat de volgende activiteit begint. Het biking dinner was een groot succes, voor degenen die hun gastheer/-vrouw gevonden hebben, aangezien niet altijd even makkelijk ging. Vrouwen en navigatie, o mijn god... Mijn oprechte dank aan alle mentoren die o zo nobel tijd hebben opgeofferd om grootschalig te koken, en


>>

43

ose-

flink deel heb verloren, maar in het ergste geval heb ik toch mooi voor mezelf alles nog even op een rijtje weten te zetten. Nu kan ik in ieder geval met zekerheid concluderen dat het allemaal een mooi feestje was. Ik hoop voor alle groepen dat er al flink wat punten gescoord zijn, maar anders daar is nog tijd voor. A shout to my man Auke, wat maken wij als Leidsche Lûhl en Broabantse Boer toch een mooi duo. Oh en als ik nu toch bezig ben, Eva en Kim, jullie zijn echt schatten. Bedankt voor een mooie week, ik kijk uit naar het Breekweekend! **Groep 13 for leiffff**


Verslag

ook al voelden sommigen zich aanvankelijk misschien wat ongemakkelijk na met meerdere groepjes in 1 woonkamer geforceerd te zijn, de sfeer werd altijd vrij snel wel weer goed. Heb het idee dat toen de kroegentocht begon velen hun eigen weg ingeslagen waren, ikzelf wel in ieder geval, maar zo werd er ook wat druk van de mentoren afgenomen kan ik me indenken. Donderdagavond toch ook weer de stad Utrecht een stuk beter leren kennen en ja deze stad is toch zeker de goede keuze geweest. Ik twijfel er niet aan dat ik jullie interesse gaandeweg dit verhaal voor een

44 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


45

ose-

Door Dr. Muis

Scheepsladingen eerstejaars zijn weer afgemeerd in het mooie leven dat Biomedische Wetenschappen studeren heet. Onder de beschermende vleugels van moeders vandaan en nog onbekend met de sociale verhoudingen die bij Mebiose heersen (die onder de eerstejaars ook nog gevormd moet worden) zou je zeggen dat dit de tijd is om flink te gaan sletten. Dat is het ook, maar redacteuren worden ouder en hebben niet alles meer door. Bovendien worden de eerstejaars beschermd door de mentorpapa’s en mama’s. Alsof Mebiose een echt dorp aan de zee is houden de mentoren hun kaken stijf op mekaar; gebeurt dit in Velondam of Ork uit xenofobie en Latijns-Amerikaanse sneeuw, bij Mebiose blijft het stil omdat ‘dit zielig is voor de kindjes’. Prima! Zeg maar niets! Maar kom niet zeuren wanneer ze uiteindelijk toch in het Riool komen, ze reageren als hyperchondrische mietjes! Ronald the Mentormagnet alleen de hort op moet voor de inkopen De mensen van wie je het niet verwacht, voor de babykamer. Deze combinatie doen je soms versteld staan. TJ-redac- van bruut machtsmisbruik en goedkoteur in ruste Ronald L. heeft een groot pe babyspullen brengt deze redacteur al deel van zijn zomer besteed aan het or- bijna het hoofd op hol, laat staan wat ganiseren van de introductie als Praeses de vrouwen al niet denken. Wij wachten van de daarbij behorende commissie. met spanning op de dag dat wij beschuit Wij als redactie kennen R. Labzowski met muisjes mogen eten op de geboorte als geen ander en deze onzelfzuchtige van de nieuwe Tsarevitsj of Tsarejevna. daad deed ons al achter de oren krabbelen over de intenties van ons aller ge- Jongens met blonde haren liefde Russische Pool. Maar zoals altijd Ook in Mebioseland is het zo dat jonkon het ook nu niet lang duren voordat gens met hoogblond haar altijd wat de intenties van die schavuit kenbaar sneller opvallen. Waar het liedje over werden gemaakt. Met de nieuw gevon- meisjes met rode haren zingt, zou dit den macht stevig in zijn Pools-Tsaris- ook over blonde jongetjes kunnen tische klauwen geklemd stroomden de gaan; als je het eerstejaars Carolien van vrouwen van heinde en verre af op deze H. vraagt. Tijdens het introfeest vloog anders zo rustige jongen. Vooral bij de zij de Scandinavisch blonde K. VoorGeneeskundementoren blijkt onze Rus- kamp dan ook aan. Over het algemeen sische aspergesteker populair. Naast dat hebben vooral jonge kinderen heel erg macht altijd al een afrodisiacum voor blond haar; het is dus nog onbekend of zij van het vrouwelijk geslacht is ge- de affectie voortkomt uit moedergeweest, heeft de Labzowski echter ook voelens, sociaal minder geaccepteerde een zachtere kant. Met hem als partner gevoelens, of dat het gewoon Kees is weet je in ieder geval zeker dat je niet waar Carolien van Houdt. Tight Junction jaargang 23 nummer 1

Onthullend

Het Riool

46 Advertentie

-M.B.V. Mebiose-


47

ose-

Koffie/Thee Voor de doorgewinterde Mebioot is dit misschien geen nieuws: Kom een gratis bakje dampende koffie/thee drinken in de kamer op het stratenum! Hier is het altijd gezellig en zo blijf je op de hoogte van al de roddels in Mebioseland.

Mebiose goes international! Op de Masterintroductie van 29 augustus j.l. heeft Mebiose er een groot aantal nieuwe leden bijgekregen van allerlei verschillende nationaliteiten. India, Slovenië, Israël maar ook China is nu vertegenwoordigd in de Paarse Brigade.

Rookbeleid HBS Het zal niemand ontgaan zijn dat de Horeca-gelegenheden in Nederland inmiddels, op een rokerskerk hier en daar na, geheel rookvrij zijn. In het pand op de Hamburgerstraat zal ook niet meer gerookt mogen worden tijdens borrels etc. Wij verzoeken iedereen om op de gracht te gaan roken zonder dat de omwonenden hier overlast van zullen hebben.

BEC-Onthullingsborrel In 2009 zal er weer een Buitenlandse Excursie plaatsvinden. De commissie is vol enthousiasme bezig een onvergetelijke trip te organiseren. Waarheen leidt de weg? 28 Oktober zal de BEC dit in de stratenumkamer onthullen voor alle geïnteresseerden! Helaas voor de eerste en tweedejaars zal ook dit jaar de Buitenlandse Excursie niet toegankelijk zijn voor hen.

Activiteitenagenda 7 oktober 15 oktober 16 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 28 oktober 29 oktober 6 november 12 november 13 november

Borrel Commissiesollicitaties UBV-Mebiosefeest BangBusborrel en toneelaudities Congres Watch Your Future Owattenaait BEC onthullingsborrel Eerstejaars activiteit Overleggroep Medische Biologie Algemene Ledenvergadering Mebiosefeest


Informatief

Bestuursmededelingen

Informatief

48

-M.B.V. Mebiose-

Adreswijzigingen

Verhuisd? Geef je adreswijziging door aan Mebiose via [email protected] of via www.mebiose.nl Tight Junction jaargang 23 nummer 1

INHOUDSOPGAVE. Column. Van de redactie Van het bestuur Utrecht aan zee... Celverslaving Lief labjournaal

Recommend Documents