Inhoudsopgave. 1.2 Wat is Pesten? Voorwaarden 2

De Triangel

Pestprotocol, sept 2014

Inhoudsopgave

1. Pestprotocol

2

1.2 Wat is Pesten? 1.3 Voorwaarden

2 2

2. De 5 sporen aanpak

4

2.1 De Leraar 2.1.1 Het signaleren van pesten 2.1.2 Het pesten in de kiem smoren 2.1.3 Het pesten aanpakken

4 4 5 6

2.2 Hulp aan de pester

9

2.3 Hulp aan het gepeste kind

10

2.4 Hulp aan de middengroep

10

2.5 Hulp aan de ouders

11

Bijlagen Leessuggesties voor leerkrachten Leessuggesties voor ouders Films Boeken

13 13 13 13 15

1

De Triangel


1. Pestprotocol Dagelijks zijn ongeveer 200 miljoen kinderen en jongeren op de wereld slachtoffer van pesten. Het is een complex en serieus probleem dat in alle landen voorkomt, aldus een groep wetenschappers uit dertien verschillende landen. Elk kind en elke jongere heeft het recht op respect en veiligheid. Pesten is een inbreuk op dit grondrecht. Het is de morele verantwoordelijkheid van volwassenen om in te staan voor dit recht. Als iedereen zou weten wat het is om gepest te worden of de ouder(s) te zijn van een gepest kind, zou het probleem serieus genomen worden. Pesten is altijd een actueel onderwerp. Zolang er mensen zijn zal er gepest worden. Dat is geen reden om er dan maar niets aan te doen. Dit Pestprotocol heeft als doel: Alle kinderen in hun basisschoolperiode veilig te laten voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. De stappen die gevolgd moeten worden bij een pestsituatie maar ook achtergrondinformatie en tips voor leerkrachten staan in dit protocol beschreven. Op tweede derde van de scholen is een pestprotocol aanwezig maar pesten komt op deze scholen evenveel voor als op scholen die geen protocol hebben. Het is dus van belang dat dit protocol blijft leven op De Triangel. Er is voortdurend meer informatie over pesten en de gevolgen te vinden en ook op het internet is er veel informatie voor kinderen, leerkrachten en ouders. De Triangel moet hier op in blijven spelen en het pestprotocol moet dan ook elk schooljaar worden aangepast om een levend document te blijven. 1.2 Wat is pesten? Wij verstaan onder pesten op school het volgende: 'Iemand wordt getreiterd of is het mikpunt van pesterijen als hij of zij herhaaldelijk en langdurig blootstaat aan negatieve handelingen verricht door één of meerdere personen' Bij pesten is het ene kind sterker en het andere kind zwakker. Het is steeds hetzelfde kind dat wint en hetzelfde kind dat verliest. Vaak gebeurt pesten niet één keer, maar is het gepeste kind is steeds weer de klos. Het sterkere kind; de pester, heeft een grotere mond en anderen kijken tegen hem of haar op. De pestkop heeft geen positieve bedoelingen; wil pijn doen, vernielen of kwetsen. Het gepeste kind voelt zich eenzaam en verdrietig, hij of zij is onzeker en bang. Pesten heeft gevolgen voor de gezondheid en voor de verdere ontwikkeling van alle betrokkenen. Zeer zeker ook voor de daders van pesten. En voor onze samenleving als geheel. Het leidt tot kosten op het terrein van gezondheid, welzijn en justitie en tot een vermindering van arbeidsproductiviteit. Pesten is structureel en brengt kinderen tot wanhoop. Soms heeft dit fatale gevolgen en maken zij een eind aan hunleven. Het structurele karakter vraagt om echt beleid. Een weekproject of andere eenmalige activiteiten in de klas lossen het probleem niet op. Pesten is een universeel verschijnsel. Onderzoek in Noord-, Midden- en Zuid-Europa heeft aangetoond dat de omvang en de verschijningsvorm van pesten nauwelijks cultuur gebonden is. Kinderen zijn blijkbaar kinderen en gedragen zich overal hetzelfde. Bij plagen is er sprake van incidenten. Plagen gebeurt vaak spontaan, het duurt niet lang en is onregelmatig. Bij plagen zijn de kinderen gelijk aan elkaar; er is geen machtsverhouding. De rollen liggen niet vast: de ene keer plaagt de één, de andere keer plaagt de ander. Plagen gebeurt zonder kwade bijbedoelingen en is daarom vaak leuk, plezierig en grappig. Bij plagen loopt de geplaagde geen blijvende psychische en/of fysieke schade op en is in staat zich te verweren. Pesten is dus duidelijk niet hetzelfde als plagen. Bij plagen zijn partijen gelijkwaardig en het hoort bij opgroeien. Een plagerijtje komt eens voor en na een tijdje plaag je terug. Bij plagen hebben beide parijen plezier. Enkele feiten op een rij; pesten komt van alle vormen van geweld het meeste voor op scholen, van de kinderen op de basisschool zegt 27% wel eens gepest te worden, dat zijn 6 tot 8 kinderen in elke klas, op de middelbare school worden minder kinderen gepest dan op de basisschool, maar daar worden toch nog 8% van de leerlingen gepest, dat zijn er toch wel 2 in elke klas,

2

De Triangel


1.3 Voorwaarden Het aanpakken van pesten heeft alleen zin als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan: 1. Pest moet als een PROBLEEM gezien worden door alle direct betrokken partijen: leraren, ouders en leerlingen (gepeste kinderen, pesters en de zijgende middengroep). 2. De school moet het pestprobleem voorkomen. Een preventieve aanpak bestaat onder meer uit de behandeling van het onderwerp met de leerlingen, waarna met hen regels worden vastgesteld. 3. Als pesten desondanks toch optreedt, moeten leraren dat kunnen signaleren en vervolgens… 4. Duidelijk stelling nemen tegen het pesten. 5. Wanneer pesten, ondanks alle spanningen, toch weer de kop op steekt, moet de school beschikken over een directe aanpak. 6. Weigert een school of een leerkracht het probleem aan te pakken, gebeurt dit op onjuiste wijze of heeft de aanpak geen resultaat dan is de inschakeling van een vertrouwingspersoon nodig. Deze dient, op verzoek van de ouders van het gepeste kind, een klacht in bij de klachtencommissie, die het probleem onderzoekt en het bevoegd gezag adviseert over de te nemen maatregelen.

3

De Triangel


2. De 5 sporen aanpak Pesten is een ingewikkeld probleem dat niet zo eenvoudig is op te lossen. Elk situatie, elk kind is uniek. Een eenduidige aanpak waar het hele team achterstaat schept duidelijkheid en rust. Op De Triangel wordt er gewerkt er gewerk volgens de 5 sporenaanpak. 2.1 De Leraar Leraren hebben een sleutelrol in de aanpak van het pesten. Zij zijn de eerst verantwoordelijken voor de aanpak van de school. Ook wordt van leraren verwacht dat zij pesten vroegtijdig signaleren en effectief bestrijden. Er liggen 3 taken voor de leerkracht; 1. het signaleren van pesten 2. het pesten in de kiem smoren 3. het pesten aanpakken. 2.1.1 het signaleren van pesten Om het pesten tegen te gaan moeten leraren eerst weten óf en hoe er wordt gepest. Dit kunnen zij allereerst doen door steeds bedacht te zijn op signalen die kunnen wijzen op pestgedrag. Hieronder volgen enkele veel voorkomende pesterijen; • volstrekt doodzwijgen • isoleren • psychologisch en/of fysiek mishandelen • buiten school opwachten • op weg van en naar school achterna rijden • naar het huis van het slachtoffer gaan • bezittingen afpakken of stukmaken • briefjes doorgeven • e-mails of sms berichten met een bedreigende of een beledigende inhoud versturen • beledigende afbeeldingen van het slachtoffer digitaal versturen of op het internet plaatsen. Deze lijst is helaas niet uitputtend en kan dus nog verder worden uitgebreid, men kan het zo gek niet bedenken of leerlingen hebben het gedaan of bedacht. Om het niet merkbare pesten toch op het spoor te komen, wordt gebruik gemaakt van een sociogram. De sociogram is een vragenlijst over onder andere pesten en wordt door de leerlingen anoniem op de computer ingevuld. Door middel van het sociogram kunnen de leerkrachten het pesten dan gerichter aanpakken en kan de school het anti-pestbeleid verfijnen. Leerkrachten kunnen na afloop van de test heel eenvoudig rapportages uitdraaien. Hierin zijn de resultaten snel en overzichtelijk te bekijken. Vergelijkingen tussen een eerste en tweede afgenomen test geven de mogelijkheid inzicht te krijgen in veranderingen in gedrag en het effect van het gevoerde beleid. Na een aantal weken onderwijs vullen de leerlingen van groep 5 t/m 8 een vragenlijst van ZIEN in. Hierdoor wordt onder andere het welbevinden van de leerling bevraagd. Is de einduitkomst afwijkend met die van de leerkracht, dan volgt hierop een kindgesprek. Tijdens dit gesprek zal de leerkracht gerichte verduidelijkingsvragen stellen om het verschil tussen leerkracht en leerling overzichtelijk te krijgen en van daaruit interventies in te kunnen zetten. Naast het sociogram wordt, zoals hierboven al kort omschreven, ook gebruik gemaakt van het sociaal emotioneel leerlingvolgsysteem ZIEN. De ontwikkeling van een kind wordt weergegeven via een digitale vragenlijst vanaf groep 1 tot en met groep 8. Daarnaast bevat ZIEN een uitgebreide database met tips, ideeën die goed bruikbaar zijn tijdens de sociaal-emotionele lessen. ZIEN wordt twee keer in het schooljaar ingevuld. Na aanleiding van de uitslag komt er een groepsplan waarin de zorgsignalen preventief aangepakt gaan worden. Ook kan er in enkele gevallen gekozen worden voor een individueel handelingsplan. 4

De Triangel


2.1.2 Het pesten in de kiem smoren Om te voorkomen dat er wordt zijn er meerdere maatregelen mogelijk. Hier zijn de maatregelen beschreven die De Triangel neemt om te voorkomen dat er gepest wordt. Sfeercontract In het begin van elk schooljaar stelt de leerkracht samen met de leerlingen een sfeercontract op. De klassenregels zijn gericht op hoe de leerlingen omgaan met elkaar. De leerlingen moeten dan zelf een aantal afspraken bedenken hoe zij met elkaar willen omgaan. Bijvoorbeeld: wij noemen elkaar bij de voornaam (i.p.v. scheldnamen gebruiken) of, wij lenen alleen spullen van elkaar als de ander dat goed vindt (i.p.v. van elkaar afpakken). De regels zijn positief geformuleerd en het contract wordt ondertekend door alle kinderen én de leerkracht. Zie een voorbeeld van een sfeercontract in de schoolbrochure; Stop het pesten. De schoolregel De schoolregel van De Triangel luidt; Doe niets waar een ander last van heeft maar help elkaar. Deze regel staat op een grote spiegel die in de hal van de school hangt. Deze regel staat ook op een klein spiegeltje die in elke groep aanwezig is. In het begin van elk schooljaar wordt de regel besproken. Wat houdt het in? Wat zijn de gevolgen van je gedrag? Wat moet je doen wanneer je iets ziet wat niet kan? Hoe kun je voor elkaar zorgen? Daarna beloven de kinderen elkaar en de leerkracht om zich aan de schoolregel te houden en laten dit zien door met verf een vingerafdruk te plaatsen rondom het spiegeltje. Klassengesprekken Houd in de klas algemene gesprekken over pesten, wat is pesten, hoe ontstaat pesten, wat zijn de gevolgen van pesten en wat kun je als klasgenoot doen om te helpen? Vergelijkbare thema’s als kindermishandeling, geweld en oorlog kunnen gebruikt worden om een discussie te starten en een bewustwordingsproces op gang te brengen. Voorafgaande aan het klassengesprek kun je een film kijken of een boek lezen met de klas. Kijk hiervoor bij de bijlage met een overzicht van films en boeken over pesten. Sociogram Een sociogram geeft inzicht in de plaats van een leerling in de klas. Kinderen zonder vriendjes lopen een grotere kans gepest te worden. Wie zijn populair in de groep, wie vallen buiten de groep? Een sociogram geeft inzicht in de groepsstructuur van een klas op grond van gerichte vragen. Het resultaat is een overzichtelijk beeld van de relaties en interacties in de klas. Op basis van de weergegeven patronen kan de leraar de groepsdynamiek beïnvloeden en over langere tijd zien of de invloed heeft gewerkt. De sociogram wordt twee keer per jaar afgenomen en is opgenomen in de toetskalender van de school Toezicht Pesten komt veel voor op plekken buiten het klaslokaal. Daar is toezicht heel belangrijk. De Triangel wil pesten op alle fronten bestrijden. De leerkrachten houden in alle vrije situaties toezicht. Goed pedagogisch klimaat. Pesten ontstaat als de frustraties bij kinderen oplopen. Door veiligheid te bieden en door de verwachtingen niet te hoog op te schroeven t.a.v. leerprestaties krijgen kinderen de steun die zij nodig hebben. Samenwerkend /coöperatief leren Het gebruik van andere pedagogisch-didactische werkvormen werkt stimulerend op het vertonen van positief, sociaal gedrag en attitudes van leerlingen. Samenwerkend leren en coöperatief leren zijn voorbeelden van werkvormen waarbij sociale verantwoordelijkheid bevorderd wordt. Vertrouwenspersoon binnen de school Ieder kind, ouder en leerkracht kan op school een gesprek aanvragen bij de vertrouwenspersoon van de school. Deze persoon is een lid van het schoolteam. Met haar/hem kun je het gesprek aangaan en samen zoeken ze naar een juiste route om het probleem aan te pakken.

5

De Triangel


2.1.3 Het pesten aanpakken Pesten op school mag nooit getolereerd worden. Leerlingen en ouders verwachten namelijk van leerkrachten dat zij duidelijk stelling tegen het pesten nemen. Dit kan op een confronterende en nietconfronterende wijze gebeuren. De niet-confronterende methode wordt toegepast als er sprake is van onderhuids pesten. Het heeft geen zin dit vermoeden aan de klas te vertellen; de leerlingen zullen het ontkennen of met een eigen interpretatie komen. Als je voor de niet-confronterende methode kiest, stel je het probleem in algemene zin aan de orde. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van de volgende onderwerpen: - oorlog en vrede en het gevoel van winnaars en verliezers - de schending van de mensenrechten of rechten van kinderen - machtsmisbruik in het algemeen - kindermishandeling door volwassenen - pesten op school in het algemeen waarbij wordt ingegaan op de oorzaken en de gevolgen voor de slachtoffers, de daders, de meelopers en de zwijgende middengroep. Daarnaast kan de leerkracht de leerlingen laten voelen hoe het is om buitengesloten te worden. Een No Blame aanpak kan toegepast worden als leerlingen actief of passief meedoen aan pesten. Dat gaat het best met kleine groepjes en werkt niet altijd bij doorgewinterde pesters. Bij meelopers en passieve omstanders kan veel worden bereikt door hen bijvoorbeeld te vragen of ze zich realiseren welk verdriet zij veroorzaken met hun houding. Vervolgens kan de leraar hen om suggesties vragen hoed de situatie verbeterd kan worden voor de gepeste leerling. De leraar moet wel in de gaten houden of er iets gebeurt en of dat effect heeft voor de gepeste leerling. De kern van No Blame is:”Oké, gebeurd is gebeurd, maar wat gaan we nu doen om het veilig te maken? Over het betrekken van leerlingen bij regels, aanspreken en herstellen van een goede sfeer kan “Baas in eigen soap” gelezen. De confronterende methode is toe te passen wanneer een leerling merkbaar lichamelijk of geestelijk wordt mishandeld. Als er op zo’n moment niet duidelijk stelling wordt genomen zegt de school in feite: “ga maar door”. Bij deze methode wordt, na duidelijk stelling te hebben genomen, een gesprek met de groep gevoerd over pesten in het algemeen. Vervolgens spreken leraar en leerlingen regels af. Concrete uitwerkingen van zowel de confronterende als de niet confronterende methode staan beschreven in “De zondebok van klas” (zie leessuggesties voor leerkrachten). Leerlingen met een handicap of chronische ziekte verkeren op school vaak in een uitzonderingspositie. Dat maakt hen extra kwetsbaar voor pesterijen. De “pestschriften” die voor alle kinderen van de bovenbouw aanwezig zijn op school behandelen ook het gepest worden van deze leerlingen. Het digitale pesten wordt ook wel het “nieuwe pesten” genoemd. De laatste jaren is het contact via mobiele telefoons, sms, msm, e-mail en chatbox fors toegenomen. Van alle kinderen in Nederland gebruikt 98% het internet en 88% zit elke dag thuis op internet. Helaas heeft dit echter ook de mogelijkheid om elkaar te pesten aanmerkelijk vergroot. Waar kan dit allemaal toe leiden: - Excessen: tieners sturen elkaar anonieme dreigmailtjes, zetten pikante foto’s van elkaar online met vervelende teksten en stelen elkaars wachtwoorden. - Schelden via internet: kinderen gedragen zich online ongeremder en vrijer. Via internet durven ze tegenover vrienden openhartiger over hun problemen te zijn dan live, wat een geweldige winst is. Maar ze zeggen ook minder leuke dingen. Sneller en vaak ook op een ruwere manier. Het gemak en de anonimiteit van Internet hebben de grenzen van het pestgedrag verlegd. - Ongein: leerlingen sturen elkaar virussen en laten elkaar schrikken met enge filmpjes. Er zijn tal van

6

De Triangel


voorbeelden te verzinnen waardoor het lachen, gieren, brullen wordt voor de verzender. De daders vinden het meestal grappig, maar de ontvangers meestal niet. Doorgaans begint pesten achter het beeldscherm thuis. De ouders zijn daarom niet alleen verantwoordelijk. Digitale plagerijen buiten schooltijd kunnen de lessen zodanig beïnvloeden, dat het een gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt. Om kinderen te helpen, is samenwerking tussen ouders en leerkrachten nodig. Op dit moment wordt door leerlingen nauwelijks met ouders en leraren over digitaal kattenkwaad gesproken. Bijna driekwart van de tieners zegt dat online pesten niet een onderwerp is dat ze thuis of op school aankaarten. Ze bespreken het wel met hun vrienden, aldus een onderzoek van Planet Internet. Daardoor wordt er ook minder vaak ingegrepen dan nodig is. Waar in het echte leven door 86% van de leerkrachten actie wordt ondernomen bij pestgedrag, ligt dat percentage bij online pesten de helft lager, op 43%. Door dit protocol gaat dit op De Triangel veranderen. Leerkrachten maken het digitaal pesten een onderwerp in de groep waarover gesproken wordt. Enkele feiten op een rij: - een derde van de tieners pest liever online dan live, - bijna een vijfde van de jongeren vindt online pesten grappig, - 2% van de kinderen en 3% van de jongeren zegt zelf wel eens te pesten via mail of sms, - iemand uitschelden per e-mail of MSN wordt door 12% van de pesters amusant gevonden, - terwijl dat bij schelden in het echte leven maar voor 7% geldt, - 1 op de vijf kinderen en 1 op de 3 jongeren wordt wel eens gepest via de email of sms, - van de slachtoffers ervaart 82% iemand digitaal uitschelden als gemeen en kwetsend, - 86% vindt het opzettelijk versturen van een virus beslist geen grapje, - tijdens het chatten krijgen 1 op de 10 kinderen te maken met seksuele toespelingen, - 18% van de 14 jarigen heeft wel eens tijdens het chatten zijn telefoonnummer aan een ander gegeven, voor één op de vijf kinderen volgde hierna een vervelende ervaring, - veel jongeren tussen 11 en 15 jaar vinden pesten via Internet, al met al, grappig tenzij het ze zelf overkomt, Je online inleven in anderen is lastig. Het is op dit moment niet zo dat elk kind zich online misdraagt ten koste van een ander. Wél verkennen kinderen hun grenzen. Ze halen kattenkwaad uit en lichten elkaar beentje, ditmaal echter met eigentijdse middelen en deze keer zonder één belangrijk aspect: de fysieke interactie met de ander. Scheld je iemand uit op het schoolplein, dan loop je kans op klappen. Dus beweeg je je voorzichtiger. Eén fout geintje kan iemand bijna in huilen doen uitbarsten, en dus beheers je jezelf. Vaak staan er ook nog andere mensen omheen, die je corrigeren of die je beletten een streek uit te halen. In de live omgang met anderen leren kinderen om zich in te leven in anderen. Maar online is empathie een stuk lastiger. Je stuurt ‘voor de grap’ een virus, je doet lomp in een mail: je ziet geen reactie van de ontvanger die jou op de gedachte brengt dat het misschien helemaal niet zo leuk was als je dacht. Dat kinderen niet door hebben dat ze grapjes maken die verkeerd overkomen, laat zien dat ze het nodige moeten leren: - ze moeten van iemand horen dat een online geintje niet als geintje hoeft over te komen; - ze moeten zich bewust worden van een oude, belangrijke sociale norm: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet; - ze moeten zich leren beheersen, simpelweg tot 10 tellen als iets of iemand op Internet hen irriteert. Het zijn simpele levenswijsheden die zowel offline als online gelden. Maar op het internet worden deze regels snel vergeten. De volgende taken zijn vooral gericht op de leerkrachten in de midden- en bovenbouw • Nemen digitaal pesten serieus. • Tonen interesse in wat kinderen doen op Internet. Pas als leerkrachten weten wat kinderen allemaal online doen en er over gepraat wordt, kan de school helpen. Er wordt met de kinderen gepraat over de leuke en minder leuke kanten van

7

De Triangel


internet. Ook wordt er met de leerlingen besproken wat ze kunnen doen om pesten te voorkomen of te stoppen. Zie onderstaande lijst activiteiten die op school worden uitgevoerd om digitaal pesten te voorkomen of te stoppen. • Het afspreken van regels over hoe je met elkaar omgaat op Internet. Niet schelden, niet terugschelden, niet hacken, geen virussen versturen, elkaar niet laten schrikken, niet roddelen, etc. • Kinderen een les laten geven over online pesten. Kinderen zijn de experts bij uitstek. Wanneer zij hun ervaring delen, kan de school er een hoop van leren. Wat vinden zíj dat er moet gebeuren? • De gepeste leerlingen worden serieus genomen, maar er wordt ze ook geleerd om te relativeren. Een kind denkt al snel dat het zijn eigen schuld is dat hij gepest wordt. Er wordt geprobeerd dat schuldgevoel te voorkomen en alles waarmee de leerling komt, wordt serieus genomen. Het komt niet gauw in een kind op om te denken dat iemand ‘voor de lol’ een hatemail stuurt en dat het eigenlijk helemaal niet speciaal voor jou bedoeld is, terwijl het vaak wel zo gaat. Je hebt het dus niet in de hand dat iemand zulke mail naar je stuurt, maar je kunt wel zelf bepalen in hoeverre je jezelf erdoor laat beïnvloeden. Wimpel het probleem niet weg, maar probeer het wel wat te relativeren. De volgende tips voor kinderen om digitaal pesten te voorkomen of te stoppen worden door de leerkrachten in de groep besproken: • Tel tot tien als je ergens over geïrriteerd bent op internet/ msn, zeg dus geen dingen waar je later spijt van krijgt. • Een geintje hoeft niet altijd als een geintje over te komen. Als je iemand een virus via internet zendt, lijkt dit misschien heel amusant, maar om een vastgelopen computer te laten repareren kost vaak veel geld. • Zet geen informatie over anderen op je homepage, ook niet voor de grap. • Bewaar je wachtwoord en je mail zorgvuldig en geef ook niet te snel je mailadres aan anderen. Inbreken op het account van een ander is een strafbaar feit. Je geeft je adres en telefoonnummer ook niet zomaar aan iedereen, dus ook niet op internet. • Blijf aardig en vriendelijk, wees niet lomp. • Laat geen onbekenden toe in je contactenlijst • Sommige mobiele telefoons hebben de mogelijkheid bepaalde nummers te blokkeren. Dit werkt alleen als vanaf een andere telefoon met nummer vermelding het bericht wordt verzonden, waarmee de dader zich bloot geeft. Wanneer hij of zij echter de telefoon van iemand anders gebruikt, is weliswaar de telefoon, maar niet de dader te achterhalen. Er is dan weer sprake van anonimiteit. Het nummer kan vervolgens wel worden geblokkeerd. Wanneer andere methoden niet helpen kan uiteindelijk alleen de sms-functie worden uitgeschakeld. In het ergste geval moet een nieuw nummer worden aangevraagd, waarbij het e overwegen is een geheim nummer te gebruiken. • Reageer nooit op “pest” e-mails. Doe of ze niet zijn gezien. Verwijder volgende e-mails van dezelfde afzender zonder ze te openen. Wanneer daders geen respons krijgen, gaat voor hen de lol er snel af. Het is mogelijk e-mails van een bepaalde afzender te blokkeren, zodat ze niet worden ontvangen. Als het nodig is kan een ander e-mailadres worden gekozen, dat vervolgens zeer selectief wordt bekend gemaakt.

8

De Triangel


2.2 Hulp aan de pester Alleen algemene maatregelen op klassikaal niveau lossen het probleem niet op. Ook de pester heeft hulp nodig. De pester is de veroorzaker van het probleem en niet het slachtoffer. Daarom wordt de pester in de vijfsporenaanpak als eerste genoemd als degene die hulp krijgt. Pesters zijn fysiek en verbaal sterker dan hun klasgenoten. Ze zien hun slachtoffers als waardeloos, zijn agressief, hebben en gebrek aan zelfbeheersing en een positieve houding ten aanzien van geweld. Verder blijkt dat pesters erg impopulair zijn bij andere leerlingen (terwijl dat soms niet zo lijkt). Ze gebruiken verschillen (andere kleur haar, andere kleding, een handicap betere of slechtere cijfers enz.) al vals excuus om anderen het leven zuur te maken. In wezen hebben ze zondebokken nodig waarop zijn hun frustraties af kunnen reageren. Ze hebben doorgaans geen idee wat ze aanrichten en hebben daardoor weinig schuldgevoelens. Er wordt niet van hen verwacht dat zijn vanzelf wel met het pesten ophouden. De kans dat pesters crimineel worden is vier keer zo groot als bij andere leerlingen. Hulp is dus noodzakelijk! Die hulp kan bestaan uit: - een straffend gesprek - een probleemoplossend gesprek - een gesprek met de ouders - een training in sociale vaardigheden - een schorsing of verwijdering. Een straffend gesprek is kort. De leerkracht vertelt de leerling dat hij de regels heeft overtreden en daarom straf verdient. De straf zou kunnen bestaan uit het geheel of gedeeltelijk lezen van een boek over pesten (bv. Tirannen van A. Chambers). De pester moet vervolgens de inhoud bespreken met de leerkracht. Belangrijk hierbij is dat er op school ook tussen de leerkrachten onderling over gesproken wordt. Zo kan de leerkracht gesteund worden in het helpen van de pester. Als dit geen resultaat oplevert, is de volgende stap het voeren van een aantal probleemoplossende gesprekken met de pester om de oorzaak van het probleemgedrag te achterhalen. Dit is nodig om de juiste hulp te kunnen bieden. De leerkracht kan daarbij voorzichtig de volgende onderwerpen ter sprake brengen: • de wijze waarop de ouders aandacht besteden aan hun kind • lichamelijke bestraffing door ouders • lichamelijke en/of psychische mishandeling door ouders • het niet corrigeren van agressief gedrag door ouders • zelf eerst gepest zijn • bang zijn om zelf het mikpunt te worden als een ander niet de zondebok is • zich groot willen voor doen ten opzichte van anderen • jaloers zijn op anderen • verwend zijn (kind is gewend om altijd zijn zin te krijgen) • reactie op bepaalde smaak-, geur- of kleurstoffen • slecht voorbeeld van ouders, leerkrachten of andere volwassenen • blootstelling aan geweld op tv, internet of anderszins. Is de oorzaak enigszins duidelijk dan wordt geprobeerd de gevoeligheid van de pester voor wat hij met het slachtoffer uithaalt te vergroten. Daarna maken de leerkracht en de leerling afspraken over gedragsverandering. Aan het eind van de week komt de naleving van deze afspraken in een kort gesprek aan de orde. Als dit niet tot verbetering leidt, is het tijd voor een gesprek met de ouders van de pester aan te gaan. Dit wordt pas gedaan wanneer de voorgaande acties op niets zijn uitgelopen. De ouders moeten dan (voorzichtig, maar duidelijk) worden verteld wat hun kind anderen aandoet. Omdat alle activiteiten zijn vastgelegd, kunnen de ouders van de pester niet meer ontkennen. Van hen verwacht de school nu medewerking om aan het probleem een einde te maken. Als het risico bestaat dat de ouders hun kind 9

De Triangel


fysiek voor het pestgedrag gaan straffen, doet de school al het mogelijke om aan het pestgedrag een einde te maken, voordat de ouders worden ingelicht. De pester krijgt eerst de gelegenheid om zijn leven te beteren voordat de ouders worden ingelicht. De Triangel volgt hierin het advies op dat o.a. gegeven wordt door de makers van Het Nationaal Onderwijsprotocol tegen Pesten. Hierin weegt wel de ernst van de kwestie mee. Als de pester andere kinderen echt mishandelt of schade toebrengt aan eigendommen is `nog even aanzien` geen optie. De school betrekt de ouders dan onmiddellijk bij het probleem. Als het pestgedrag blijft bestaan dan is een sociale vaardigheidstraining een mogelijkheid. Deze training wordt binnen het bestuur aangeboden. Ook Dimence verzorgt dit soort trainingen. De ouders kunnen ook gesprekken aangaan met bv. Dimence. Ook kan de school externe hulp aanvragen bij het SWV of een andere instantie. Wel is deze hulp dat vaak gericht op de gehele groep. 2.3 Hulp aan het gepeste kind Het slachtoffer moet natuurlijk ook hulp krijgen. Kinderen die voortdurend worden gepest, kunnen op twee manieren reageren: ze worden passief of ze gaan uitdagen. Beide vormen van gedrag zijn aangeleerd. En wat is aangeleerd kan ook weer worden afgeleerd. De school kan de ouders adviseren om hun kind op een sport als judo en karate te doen. Het is niet bedoeld dat deze sporten gepeste kinderen aanzetten tot vechten, maar dat hun geestelijke en lichamelijk weerbaarheid verbeterd. Het gepeste kind moet dit echter wel willen. Het heeft geen zin een kind dit tegen heug en meug op te dringen. De ouders kunnen gewezen worden op de mogelijkheid om een kind eerst een paar proeflessen te laten volgen. Als een leerling wordt gepest, kun je dat aan een aantal signalen merken. Het kan zijn dat de leerling: - niet meer graag naar school, de sportclub of vereniging gaat - geen afspraken met vriendjes of vriendinnetjes maakt - geen uitnodigingen voor verjaardagsfeestjes krijgt - niet graag buiten speelt - schrammen en blauwe plekken heeft - vernielde schoolspullen of kapotte kleren heeft - slecht slaapt of weer in bed plast (deze inf. heb je van ouders nodig) - klaagt over buikpijn en/of buikpijn - steeds banger wordt voor andere kinderen Het kind kan over een langere periode niet lekker in zijn vel zitten. Zijn schoolprestaties kunnen minder worden. 2.4 Hulp aan de middengroep Op De Triangel moet een klimaat heersen waarbij leerlingen het voor elkaar opnemen in plaats van pesters hun gang te laten gaan. De school geeft steeds een signaal af dat pesten niet kan. Het is normoverschrijdend gedrag waartegen iedereen stelling neemt. Om de zwijgende middengroep tot bondgenoot te maken worden op De Triangel de volgende maatregelen genomen. • Het pesten als onderwerp is beleidsmatig aangepakt en komt elk schooljaar regelmatig aan de orde. Telkens in andere bewoordingen: - buitensluiten, - anders zijn, - aanvaarden van verschillen, - verhuizen, - vriendjes en vriendinnetjes, - veiligheid, - omgaan met elkaar, - rollen in een groep) en ook met gebruikmaking van verschillende werkvormen:

10

De Triangel


- lezen of voorlezen, - spreekbeurten, - rollenspelen, - regels met elkaar afspreken over omgaan met elkaar en over de aanpak van ruzies, - lesopdrachten, - kringgesprekken, - groepsopdrachten. • Als een leerkracht met een groep praat over pesten, wordt er geen pestsituatie in de groep als uitgangspunt genomen. Het onderwerp wordt uit de groepssituatie getild. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan aan de hand van een: - krantenknipsel - tv-uitzending - website - lesbrief - leesboek Waarom kiest De Triangel voor deze aanpak? Wanneer een leerkracht de pestsituatie in de groep als onderwerp neemt, kan de groep het probleem bagatelliseren, ontkennen, het slachtoffer de schuld geven of zeggen dat het maar een grapje is. De pesters kunnen ook nog het slachtoffer voor zijn “klikken” bestraffen. • Bij lessen over pesten is het voorbeeldgedrag van de leerkracht van groot belang. Er heerst op De Triangel een klimaat van duidelijkheid over de omgang met elkaar, waar verschillen worden aangemoedigd, waar ruzies worden uitgesproken, waar leerlingen in hun eigenheid worden gerespecteerd, waar agressief gedrag van leerlingen, ouders en leerkrachten niet wordt geaccepteerd en waar leerkrachten duidelijk stelling nemen tegen dergelijke gedragingen. 2.5 Hulp aan de ouders De school krijgt te maken met de ouders van slachtoffers, pesters en van de zwijgende middengroep. De ouders van de slachtoffers zullen het meest geneigd zijn om de hulp van de school in te roepen, maar ook de ouders van de zwijgende middengroep zullen zich misschien zorgen maken. De leerkrachten houden er rekening mee dat de mededeling dat hun kind pest voor ouders van pesters soms erg confronterend kan zijn. Er zijn op school folders aanwezig (zie bijlage) met adviezen voor ouders. Wanneer de leerkrachten in gesprek gaan met de ouders kunnen de volgende zaken besproken worden. De adviezen van de school aan de ouders van de pesters: - neem het probleem serieus, raak niet in paniek, elk kind loopt kans pester te worden - praat met uw kind om achter de oorzaak van het pesten te komen - maak het gevoelig voor wat het andere kinderen aandoet - besteedt aandacht aan het kind - stimuleer het kind tot het beoefenen van een sport om zijn agressie kwijt te kunnen - schakel eventueel deskundige hulp in. De adviezen van de school aan de ouders van gepeste kinderen: Signalen om het bij het kind te herkennen: - geen zin hebben om naar school te gaan - concentratiestoornissen - niet vaak vriendjes mee naar huis willen nemen - niet graag naar feestjes gaan - lichamelijke klachten (hoofdpijn, buikpijn, slaapproblemen, vermoeidheid) en depressieve klachten - naar dromen - op zondagavond 'schoolziek' klachten vertonen. Wat kunnen de ouders doen:

11

De Triangel


-

het probleem bespreken met de leerkracht samen literatuur lezen over pesten op school (zie leessuggesties voor ouders) het kind stimuleren tot het beoefenen van een sport, zodat hij/ zij in een spel of motorische vaardigheid kan uitblinken - het kind steunen in het idee dat er een einde aankomt - het kind op laten schrijven wat het heeft meegemaakt (dit kan best emotionele reacties oproepen, dit is niet erg als het kind hiermee maar geholpen wordt om de emoties te verwerken). De adviezen van de school aan de ouders van alle kinderen: - neem het probleem serieus, het kan ieder kind overkomen - neem de ouders van het gepeste kind serieus - maak het tot een gemeenschappelijk probleem - praat met het kind over school, over de relaties in de groep en over wat de leerkracht doet - koppel informatie van het kind terug naar de school; wie pest er, wat doen zij en waarom - corrigeer het kind als het kind voortdurend anderen buitensluit of als het meedoet met pesten - geef als ouders het goede voorbeeld, wees niet neerbuigend of respectloos naar anderen - leer het kind voor anderen op te komen. Voordat de leerkracht een gesprek met de ouders, kan hij/zij deze adviezen doorlezen zodat de ouders zo goed mogelijk geholpen en geadviseerd worden door de school. Het vergt wel gespreksvaardigheden om deze adviezen op een goede manier met de ouders te delen. Het is afhankelijk van de situatie en de relatie met de ouders welke adviezen je als leerkracht kunt geven.

12

De Triangel


Bijlagen: - Samen Gezond Pesten adviezen aan ouders - Pestkrant voor ouders in het po en vo - Horen, Zien en Niet meer Zwijgen - Pestschrift; “Wat je pest ben jezelf!” - Schoolbrochure Stop het pesten - Pesten op school; Hoe ga je er mee om? -

Praat Maar Bel Maar

Websites: www.pestweb.nl www.jeugdwerknet.nl/klikpest.html www.stinafo.nl www.pesten.net www.ppsi.nl www.schoolenveiligheid.nl www.5010.nl www.tegenpesten.nl www.omgaanmetpesten.nl

GGD Regio Twente KNO Kenmerk Stinafo Stichting Stop het pesten LOBO, NKO, Ouders & COO en VOO De Kindertelefoon

www.kindertelefoon.nl www.kinderconsument.nl www.pestenisaf.nl www.sjn.nl/pesten www.zinloosgeweld.nl pesten.startkabel.nl pesten.startpagina.nl pesten.discriminatie.klup.nl www.nko.nl

Leessuggesties voor leerkrachten: “Baas in eigen soap” Expertisecentrum ‘School & Veiligheid’ APS, (aanwezig in orthotheek) “De zondebok in de klas” Bob van der Meer “Pesten op school” Bob van der Meer Leessuggesties voor ouders “Pesten bij kinderen” S. Munro “Pesten, Gedaan ermee! Gie Deboutte “Pesten hoort er niet meer bij” Lucy Buddelmeijer Films Anti Bullying

Pesten heet in Engeland Bullying. Er is daar een speciale week tegen pesten: "The National Anti Bullying Week". Op Youtube zijn veel filmpjes verzameld over deze week.

Glenn Eilbracht komt op school

Bluebird

Glenn is zelf lange tijd gepest. Hij geeft voorlichting over pesten op school; bekijk het filmpje op pestweb.

Genre: Drama, televisiefilm, Land:Nederland, 2005. De twaalfjarige Merel is een slimme, energieke scholiere die van de een op de andere dag het slachtoffer wordt van pesterijen. Tegenover de volwassenen houden Merel en haar kwelgeesten de schijn op maar naarmate de pesterijen toenemen verandert Merel geleidelijk in een schichtige puber. De jeugdige actrice Rotteveel kan uitstekend overweg met de rol van de transformerende puber en het scenario blinkt uit in subtiele observatie van het meisje zonder te vervallen in al te veel voorgekauwde analyse en achtergrondinformatie.

13

De Triangel

Don


Genre: Drama, lange speelfilm, Land: Nederland Don (12 jaar) is van school gestuurd en moet naar een andere school. De nieuwe school is een veel ruigere school. Zijn oude vrienden laten hem vallen en ook op de nieuwe school wordt hij niet geaccepteerd. Vier jongens spugen naar hem, pesten hem en sluiten hem buiten. Pas als de kinderen merken dat hij goed kan voetballen, krijgt hij meer respect. www.don-film.nl

Bridge to Terabithia (2007)

'Bridge to Terabithia' is een bioscoopfilm over pesten, vriendschap, familie en de kracht van de verbeelding. Jess is een buitenbeentje op school en binnen zijn eigen gezin. Leslie is het nieuwe opvallende meisje op school. De twee worden al snel de beste vrienden die samen alle pestkoppen aankunnen. Doelgroep: po en vo (onderbouw). Duur: 95 minuten

Hoe Nikita een paard kreeg

Speelse documentaire over een klein Amsterdams meisje dat vreselijk gepest werd in het basisonderwijs. Een paard bracht de ommekeer in het leven van het meisje. Doelgroep: bovenbouw po en onderbouw vo Duur: 23 minuten

Mierenmepper / The Ant Bully (2007)

Lucas is het meest gepeste jongetje van de school en de frustratie daarover reageert hij af op de dichtstbijzijnde mierenhoop. Het pletten van mieren komt hem echter duur te staan, want mierentovenaar Zoc zorgt er voor dat Lucas net zo klein wordt als een mier. In de film leert de kleine Lucas, dankzij een mierenkolonie, over tolerantie, vriendschap en verantwoordelijkheid. Een lesje over de insectenwereld voor de kleinsten. Doelgroep: po.

Pesten en gepest worden (Ilkay en Rachid) (2002)

Pest (1996)

De film is als eerste gericht op allochtone ouders. De film kan ook een rol spelen in het gesprek met kinderen over pesten en gepest worden. Doelgroep: bovenbouw po én onderbouw vo. Duur: 15 minuten. Website: http://www.voo.nl.

Onderdeel van het lespakket 'Pesten, dat pikken we niet'. Pittige video van 6 minuten, dus veel tijd voor discussie. Geen beelden van pesten in de video. Met een boek voor de gespreksleider om zich stevig voor te bereiden. Doelgroep: po. Duur: 6 minuten + instructieboek voor de gespreksleider. Bestellen: Zinloos Geweldshop.

Sidekicks (1992)

Barry is een jongetje met astmatische problemen. Hij leeft bij zijn vader, een computerprogrammeur, in Texas. Barry heeft het zwaar op school, door zijn gezondheid en omdat hij altijd gepest wordt. Het enige waar Barry nog plezier uit kan halen is wanneer hij fantaseert dat hij samen met Chuck Norris op pad 14

De Triangel


is. (Chuck Norris was in het verleden wereldkampioen karate.) Barry krijgt er genoeg van om het pispaaltje te zijn en besluit om karatelessen te gaan nemen en zo ooit Chuck Norris te ontmoeten. Doelgroep: vo Duur: 101 minuten

Boeken Feel Good For Kids Marja Baseler The House of Books ISBN: 9789044316087 Leeftijd: van 6 - 12 jaar Je kunt er zelf veel aan doen om het fijn te hebben. Eet lekkere dingen die ook nog gezond zijn. Ga veel naar buiten en ga leuke dingen doen! In dit boek lees je er alles over. Ook vrienden zijn belangrijk om plezier mee te hebben. Maar hoe maak je nieuwe vrienden en wat kun je zelf doen om een goede vriend te zijn? En hoe los je een ruzie met je beste vriendin op? Ik weet je te vinden Netty van Kaathoven 2008, Uitgeverij Nino ISBN: 978 90 8560 535 5 Leeftijd: vanaf 10 jaar Opeens is dat bericht er. Op het paardenforum waar Anoek bijna dagelijks te vinden is. Een bericht over haar dikke billen en dat het logisch is dat je met die billen van je paard valt. Wie heeft haar gezien? Er volgen steeds gemenere chatberichten, smsjes en mailtjes, de cyberpester kent zelfs Anoeks wachtwoord. De bedreigingen worden steeds erger totdat zelfs Iga, haar manegepaard, bedreigd wordt met de dood. Anoek heeft nergens meer rust. Wanneer haar vader de politie heeft ingeschakeld, komt Anoek er bij toeval achter wie de dader is. Dat is misschien nog wel de grootste schok. Kom op, Tom! Marieke Simons 2006, Uitgeverij Callenbach ISBN 90 266 1346 6 Leeftijd: vanaf 6 jaar Tom zit in groep 3 en gaat één keer in de week naar de gymclub. Marc en Lars uit groep 4 zitten bij Tom op gym. Marc en Lars plagen Tom op school omdat hij niet in het wandrek durft te klimmen. Het wordt zo erg dat Tom niet meer naar gym wil. Dan vertelt hij alles aan mama. Samen met mama bedenkt hij een leuk plan voor Marc en Lars. Big Mireille Geus 2005, Lemniscaat ISBN 90 5637 7361 Leeftijd: vanaf 9 jaar Lizzy is niet als andere kinderen. De troep in haar kamer moet altijd op dezelfde manier blijven liggen en ze gaat naar een speciale school. In de buurt hoort ze er niet bij. Maar dan verschijnt plotseling het nieuwe meisje. Ze is groot en lomp en noemt zichzelf Big. Big ontfermt zich over Lizzy en tussen de twee meisjes ontstaat iets wat lijkt op vriendschap – een vriendschap waarin Big het voor het zeggen heeft en Lizzy gaandeweg steeds meer gedwongen wordt dingen te doen die ze eigenlijk niet wil.

15

De Triangel


De pestkoppenschool Anne Sabelis 2007, www.annesabelis.nl ISBN 978 90 8834 089 5 Leeftijd: vanaf 9 jaar Bob, Tessa en Kai openen hun eigen clubhuis, het ‘anti-pesthuis’. Met dit clubhuis willen ze andere kinderen die gepest worden helpen. Al snel krijgen ze een vreemde brief in hun bus. De brief komt van een onbekende juf. Ze vraagt de kinderen om hulp omdat ze op haar school zo gepest wordt. De kinderen gaan op onderzoek uit en ontdekken dat het wel een heel vreemde school is, waar deze juf op werkt. De pestbemiddelaar Anne Sabelis 2007, www.annesabelis.nl ISBN 978 90 8834 088 8 Leeftijd: vanaf 9 jaar Bob, Tessa en Kai worden vreselijk gepest op school. Op een dag ziet Bob een vreemde advertentie in de supermarkt. Het is de advertentie van een pestbemiddelaar die zijn diensten aanbiedt. De kinderen zijn het pesten dag in dag uit zo zat, dat ze besluiten deze onbekende pestbemiddelaar in het geheim te ontmoeten. Zij beseffen niet welke moeilijkheden ze zich hiermee op de hals halen. Als Kai in gevaar komt, besluiten Bob en Tessa een gewaagde reddingsactie op touw te zetten, maar de risico’s zijn groot… Help, Katman! Help! Marcel van Driel 2005, Uitgeverij Zwijsen ISBN 90 276 6001 8 Leeftijd: vanaf 9 jaar Maryn wordt zo erg gepest door Tommy dat hij niet meer naar school durft. Om te overleven verzint Maryn dat hij Katman is, een superheld die pesters als Tommy hard aanpakt. Hij gaat echter zozeer op in zijn heldhaftige striptekeningen dat hij de werkelijkheid uit het oog verliest en gewelddadig wordt. Jesse zonder Stippen Lin de Laat 2006, Uitgeverij Zirkoon ISBN 97 8905 24737 65 Leeftijd: 3 jaar en ouder Het Lieveheersbeestje Jesse zoekt en vriendje om mee te spelen. Maar de andere lieveheersbeestjes willen alleen maar met gestippelde soortgenoten spelen. En tja, stippen heeft Jesse niet. Zou er dan niemand zijn die met hem wil spelen? Hangoor Dick Bruna 2006, Uitgeverij Mercis Publishing ISBN 9789056471989 Leeftijd: vanaf 2 jaar Bij Nijntje in de klas komt een nieuwe jongen, Daan, die door iedereen voor "hangoor" wordt uitgescholden. Nijntje vindt hem aardig en besluit er iets aan te doen. Pesten doet pijn J.F. van der Poel 2006, Uitgeverij De Groot Goudriaan ISBN 90 6140 986 1 Leeftijd: vanaf 10 jaar Heidi heeft het moeilijk. Op school wordt ze erg gepest door een paar meisjes uit haar groep. Thuis heeft ze het ook niet makkelijk, haar moeder is erg ziek. Ze zoekt regelmatig haar toevlucht tot Mini, haar poes. Op een dag als haar klasgenootjes weer lelijk doen, belandt Heidi daardoor zelfs in het ziekenhuis. Kan dit allemaal nog goed komen?

16

De Triangel


Pesten, wat vind jij? Trix van Dugteren 2006, Uitgeverij Lannoo ISBN 90 8568 122 7 Het komt maar al te vaak voor dat mensen je niet serieus nemen als je gepest wordt. Je weet gewoon niet hoe je uit moet leggen dat pesten wèl pijn doet. Daarom zwijg je er maar over. Je wordt ziek. Je gaat spijbelen. Je trekt je terug achter de computer. Je kunt je zelfs intens ongelukkig gaan voelen. Dit zelfhulpboek helpt kinderen die gepest worden om te gaan met hun verdriet. Leefboek voor kinderen Theo Legters 2007, uitgeverij Panta Rhei ISBN 9789088400070 Hoe kan jij jouw leven (nog) leuker maken? In dit boek staan tips om je zelfvertrouwen te vergroten. Jij kunt veel meer dan je zelf denkt! Andere kinderen die dit boek hebben gelezen zeggen: ‘Het boek is handig, je herkent jezelf er wel in’. ‘Heel begrijpelijk voor kinderen die het moeilijk hebben’. ‘Ik zou wel willen dat er meer van die boekjes komen, want ik voel me er echt beter door dan eerst’. Wiebelkees Liesbeth van der Jagt 1999, Uitgeverij Fontein ISBN 90 261 1473 7 Dit boek gaat over een broertje met een handicap, een vader als meester, pesten, liegen en rechtvaardigheid. Vechten tegen pesten Guurtje Leguijt Uitgeverij Callenbach ISBN 9026610998 Laura is verhuisd. Op haar vorige school werd ze nogal gepest maar nu gaat alles goed en maakt ze veel vrienden. Ze merkt al gauw dat er iemand anders in de klas het slachtoffer is. Ze weet niet direct wat ze er aan kan doen, maar samen met de onderwijzer bedenkt ze een 'reddingsplan'. Fluiten in het donker Gonneke Huizing Uitgeverij Sjaloom en Wildeboer ISBN 9062493645 Jelmer voelt zich schuldig aan de dood van zijn moeder en zijn zusje bij een auto-ongeluk. Zijn moeder was concertpainaiste en Jelmer lijkt haar talent te hebben. Zijn vader wil per se van hem een pianist maken en slaat hem als hij niet goed genoeg oefent. Zijn stiefmoeder weet ervan en keurt dit gedrag af, maar kan het niet voorkomen. Op school pest Jelmer anderen en gedraagt zich stoer en roekeloos met zijn crossfiets. Pas wanneer mensen in zijn omgeving iets gaan vermoeden en hij een ongeluk krijgt met een stunt verandert de situatie. Donna Lisa Mirjam Oldenhave Uitgeverij Unieboek ISBN 90 26992300 Donna en Lisa hebben hun groep 8 ingedeeld in S, M en L: stomme, middelmatige en leuke kinderen. Ze geven elkaar gekke opdrachten; zo moet Lisa verkering nemen met de stomste jongen, maar die blijkt wel mee te vallen. Wanneer uitkomt dat hij haar trakteert op een uitje van door zijn broer gestolen geld, raakt ze even uit de gratie. Als ze zich ook nog door een hoofdhuidaandoening een geel punkkapsel laat aanmeten, ervaart ze hoe 't is om zelf gepest te worden. Haar verjaarsfeestje wordt toch een succes dankzij de meisjes uit de klas die ze eerst niet zag zitten. 17

De Triangel


De ongelofelijke Leonardo Auteur: Thijs Goverde Uitgeverij: Holland ISBN 90 251 0919 5 Bas zit al jaren alleen in de klas. Niemand wil in de pauze met hem voetballen, niemand wil zijn vriend zijn. Dat komt niet omdat Bas grapjes maakt, vieze draadjes spuug aan zijn lip heeft hangen of met iedereen vecht. Er is een heel andere reden. Het komt door Bart. Maar dan komt er een nieuwe jongen in de klas, Leonardo. Als hij uitgerekend naast Bas wil zitten, is dat het begin van een vriendschap waar Bas alleen maar van durfde dromen. Leeftijd: 8 jaar en ouder Berenklauw Dirk Vrancken Uitgeverij: Clavis ISBN 90 448 0025 Bruno wordt gepest op school. Enkele kinderen lopen de hele tijd achter hem aan en noemen hem Sprinkhaan. Gelukkig is er nog Arianne, met wie Bruno het goed kan vinden. Als de klas op bosuitstap is, duwt een van de pestjongens Bruno in een struik berenklauw. Het sap van die giftige plant brandt op zijn huid, maar een speciaal zalfje van de gids doet wonderen Leeftijd: 8 jaar en ouder Pestmeiden Auteur: Jacqueline Wilson Uitgeverij: Davidsfonds/Infodok ISBN 90 768 9706 9 Echte vrienden heeft ze niet. Mandy is vaak alleen en houdt van lezen. Pestkop Kim en haar bende hebben het voortdurend op haar gemunt. Tot wilde, gekke Tanya met knaloranje haren Mandy’s wereld komt binnengestapt. Mandy is bijzonder trots op haar nieuwe vriendin, want Tanya is hip, vrolijk en niet op haar mondje gevallen. Samen hebben ze de wildste pret. De bende van Kim mag wel uitkijken nu Tanya mijn vriendin is. Ze zal hen vast een lesje leren. Niet iedereen is zo gelukkig met de nieuwe vriendschap. Mandy’s moeder vindt Tanya zelfs wat gemeen. En ze is bang dat Tanya een slechte invloed heeft op haar kleine Mandy. Maar Mandy is ervan overtuigd dat Tanya al haar problemen zal oplossen. Leeftijd: 8 jaar en ouder Marlis stinkt naar … Auteur: Nanda Roep Uitgeverij: Zwijsen ISBN 90 276 4643 0 Marlis is de pispaal van de klas. Als ze nou nog op een leuke manier werd gepest, dan was het misschien te verdragen. Maar de klas komt niet verder dan 'Pis wis dis tis'. Lekker origineel, denkt Marlis, zij zou wel wat beters weten! Dan breekt Julius, de ergste pestkop, zijn pols. Hij blijft twee weken thuis. Dat betekent eventjes wat rust voor Marlis. En … twee weken de tijd om zichzelf wat populairder te maken. Zal het Marlis lukken om van het pesten af te komen? Leeftijd: 9 jaar en ouder

18

De Triangel


Stress in groep 6 Auteur: Hans Mijnders Uitgeverij: Den Hertog ISBN 90 331 1589 1 Het is helemaal niet meer gezellig in groep 6. De meiden hebben een gruwelijke hekel aan Erwin, en Erwin heeft een gruwelijke hekel aan de meiden. Er gaat van alles fout, er gaat zelfs iets fout tijdens de projectweek. Leeftijd: 9 jaar en ouder Het ei van oom Trotter Auteur: Marc de Bel Uitgeverij: Clavis ISBN 90 770 6022 7 Alexander is een niet bijster slim, schuchter jongetje dat door iedereen wordt gepest. Zijn ouders hebben het veel te druk om zich om hem te bekommeren. Zijn enige gezelschap is de strenge huishoudster Rosine. Tot oom Trotter op een mooie dag langskomt en Alexanders trieste leventje boordevol vuurwerk blaast. Als hij weer vertrekt, doet de wonderbaarlijke oom zijn neefje een krokodillenei cadeau. Een betoverend krokodillenei … Leeftijd: 10 jaar en ouder De kracht van groep 8 Auteur: Hans Mijnders Uitgeverij Den Hertog ISBN 90 331 1634 0. Het kampvuur tijdens de werkweek loopt helemaal uit de hand, en dat is niet het enigste wat fout gaat. Er gaat heel veel fout. Maar groep 8 laat zien dat het ook weer goed kan gaan. En dat je gewoon met je problemen voor de dag moet komen. Leeftijd: 10 jaar en ouder Morgenster Auteur: Ellen Tijsinger Uitgeverij: Van Goor ISBN 90 000 3310 1 Thomas wordt op school gepest en echte vrienden heeft hij niet. Op een morgen als hij zijn krantenwijk loopt, ontmoet hij Rosa de Morgenster. Thomas en Rosa worden vrienden. Maar Thomas begrijpt niet waarom Rosa langs de straten zwerft als haar vader zo rijk is en in een villa aan zee woont. En Rosa begrijpt niet waarom Thomas zo moeilijk doet en zich laat pesten op school. Leeftijd: 10 jaar en ouder Een vuurspuwend monstertje Auteur: Luk Depondt Uitgeverij: Bakermat, ISBN 90 546 1253 3 Een lees-kijk-doeboek over hoe om te gaan met pestgedrag. Het kleurrijke boek bevat een fabel, een sprookje, verhalen, gedichten en enkele strips. Het is een (voor)leesboek, prentenboek voor kinderen uit de basisschool en het bevat eveneens een extra hoofdstuk voor ouders en begeleiders van kinderen met informatie en belangrijke tips over pesten. Leeftijd 4 jaar en ouder

19

De Triangel


Operatie Zeer Ernstige Ramp Auteur: Tosca Menten Uitgeverij: Van Goor ISBN 90 000 3667 4 De Zeer Ernstige Ramp is Sam Veterklep. Hij pest iedereen, neemt zijn rat Hercules mee naar school en is de schrik van de buurt. Niemand durft het tegen hem op te nemen, zelfs juffrouw Van den Toorn niet, want die is bang van Hercules. Maar dan komt Nona in het dorp wonen. Nona pikt het niet. Ze verzint een plan om voorgoed met Sam af te rekenen. Daarbij heeft ze hulp van de bange Niels nodig. Durft Niels dat wel? En zal het doldwaze plan van Nona lukken? Operatie Zeer Ernstige Ramp gaat over pesten en wat je er tegen kan doen. Doelgroep Leeftijd: 10 jaar en ouder Overleven in groep 7 Auteur: Hans Mijnders Uitgeverij: Den Hertog ISBN 90 331 1735 5 Mark is verhuisd naar een nieuwe stad en gaat dan ook naar een nieuwe school. Maar hij wordt vanaf de eerste schooldag gepest. Maar door wie? En waarom? Als er dan ook nog een mailtje over hem wordt rondgestuurd, weet Mark het zeker: hij blijft niet langer op deze school …! Leeftijd: 10 jaar en ouder Treiterkoppen Auteur: Mieke van Hooft Uitgeverij: Holland ISBN 90 251 0721 4 Op zijn nieuwe school wordt Olaf voortdurend gepest door Derk en zijn trouwe volgelingen Michael, Silvia en Moniek. Olaf begrijpt het niet. Waarom hij? En waarom komt niemand hem te hulp? Hoewel Olaf het niet op zich laat zitten, kan hij in zijn eentje niet op tegen de hele groep. Tot hij Jacco ontmoet, die vindt dat Olaf wraak moet nemen. Maar of dat de oplossing is? Leeftijd: 10 jaar en ouder Hoe overleef ik de brugklas? Auteur: Francine Oomen Uitgeverij: Unieboek BV ISBN 90 269 9573 3 Als je naar de brugklas gaat, verandert er een heleboel in je leven. Van stoere achtste-groeper word je brugpieper. Ineens heb je twaalf leraren in plaats van één. Eerst had je een rugzakje met alleen een boterhamtrommeltje erin, nu moet je tien kilo boeken meesleuren! Daar kan Rosa wel over meepraten. Haar vriendje Jonas zit nog in groep acht en om hem alvast een beetje voor te bereiden, e-mailt ze hem survivaltips. Dit spannende boek gaat over vriendschap maar ook over pesten. Over lachen en over uitgelachen worden. Over na-apen en jezelf durven zijn. En verder staat het vol praktische tips voor iedereen die te maken heeft met lastige leraren, zware boekentassen, pukkeltjes, eerste liefdes en nog veel meer! Leeftijd: 11 jaar en ouder

20

De Triangel


Mijn neefjes zijn wolven Wally de Doncker 1998, Davidsfonds/Infodok, België Kjelle, een jongetje van 7 wordt vaak aan zijn lot overgelaten. Zijn moeder en haar vriend Jos runnen een druk café en hebben daarom niet veel tijd voor hem. Gelukkig heeft Kjelle z'n lieve hond Jaza en goede vriend Rudy en Superman niet te vergeten. Rudy heeft door een bedrijfsongeval hersenletsel opgelopen en is daardoor een beetje een zonderlinge man geworden met een hart van goud. Hij kookt en speelt vaak met Kjelle. Jos heeft drie neefjes en die komen soms ook naar het café. Kjelle wordt heel wreed gepest door deze akelige neven, maar hij durft het aan niemand te vertellen. Kjelle vlucht in zijn tekeningen over lammetjes en wolven. Totdat de meester achterdocht krijgt en Kjelle uiteindelijk wordt verlost uit deze hel. Leeftijd: 8 jaar en ouder Lief - liefde - geliefd Mirjam Oldenhave 2006, Uitgeverij Ploegsma Iedereen is bang voor haar: de jongens, de meisjes én de leraren. Jessy en haar vriendin Emma zijn vaak het mikpunt van Samira's nare opmerkingen. Als Samira weer eens rot doet omdat Jessy geen dure merkkleding draagt, is de maat vol. Jessy gaat op oorlogspad. Ze verft haar haren roze. Jessy, Emma en Anouk bedenken waar ze Samira het beste mee kunnen pakken. Met z'n drietjes bedenken ze een plan. Ze doen net of Jessy gevraagd is als model voor het blad Young. Samira zal groen zien van jaloezie en er alles voor over hebben ook een fotosessie te regelen. Al snel doen er veel meer kinderen mee om Samira een hak te zetten. Als je het boek leest, snap je heel goed waarom Jessy, Anouk en Emma een gemeen plan bedenken. En je krijgt ook een hekel aan Samira. Ze is echt onaardig. Maar je voelt al lezend dat Samira het thuis niet makkelijk heeft. Het verhaal loopt helemaal anders als Jessy verliefd wordt op Danny. Leeftijd: 11 jaar en ouder

En de groeten van groep acht Jacques Vriens Uitgeverij Unieboek, Houten, 1995 ISBN 90-269-1052-5 Ieder jaar gaat meester Siem Terhorst met zijn achtste groep als afscheid van de basisschool een week naar het eiland. En ieder jaar is het weer raak. Keten op de slaapzaal, nachtelijke strandwandelingen, de vuurtoren beklimmen. Hoe zal het dit jaar gaan? Met vrolijke Willeke, die bang is dat ze last van heimwee heeft. Met stoere Michiel, die een geheim heeft waar alleen zijn meester vanaf mag weten. En met Frans, die altijd zo stil is en vaak gepest wordt. Een bijzondere week wordt het zeker. Kwelduivels Guy Didelez Uitgeverij Davidsfonds/ Infodok, Leuven, 2003 ISBN 90 5908 072 6 Alexander, die veel van vogels houdt, en zijn klasgenoot leontien worden gepest op school. Daarom willen ze van een oud boswachtershuisje een schuilplek maken.

21

De Triangel


Schuilvinken Rebecca Noldus Uitgeverij Maretak, Dronten, 2002 ISBN 9043701289 Leeftijd: vanaf ca 9 jaar Hanne staat vaak alleen op de speelplaats. Niemand kijkt naar haar om. Iedereen vindt Hanne dom. Omdat ze zoveel fouten schrijft. En daarom lachen de klasgenootjes haar uit. Jolien en Glenn lachen het hardst. Zij zijn de allergrootste pestkoppen! Hanne kan er met niemand over praten. Papa en mama hebben het te druk. Enkel knuffelkonijn Stanis, haar beste vriend, weet hoe rot ze zich voelt. Maar het pesten wordt steeds erger. Het pest actie plan Guy Didelez Uitgeverij Davidsfonds/ Infodok, Leuven, 1999 ISBN 90 6565 821 1 Sandra is op alle gebieden haantje-de-voorste, zowel in de klas als op de speelplaats. Met haar grote mond en haar verleidelijke glimlach zet ze haar klasgenoten naar haar hand en palmt ze de leraren in. Groot is haar woede dus als het Turkse meisje Farida haar met haar opstellen de loef afsteekt. Sandra voelt zich ontzettend vernederd en bedenkt de gemeenste middelen om Farida te pesten. Alleen Tim, die een jaartje ouder is en wat meer moeite heeft om Sandra’s vlugge geest te volgen, neemt het – tegen de zin van zijn racistische vader – voor Farida op. De bom barst als Sandra het dagboek van Farida uit Tim's boekentas steelt en daarin leest dat Farida elke avond in mama’s buik kruipt. Wat zou ze daar in ‘s hemelsnaam mee kunnen bedoelen? Pudding Tarzan Ole Lund Kirkegaard Uitgeverij Van Goor, Amsterdam, 2003 ISBN 90 000 2650 4 Iwan Olsen is een miezerig jongetje. De domste van de hele klas en slecht in gymnastiek. Grote jongens lachen met hem, plagen en pesten hem. Door iedereen wordt hij Pudding Tarzan genoemd! Maar … Op een dag spuugt hij ver! Verder dan de grote jongens. Hij fietst harder dan anders, leest beter en voetbalt als geen ander. Voor één dag valt de pudding weg en lijkt hij echt wel Tarzan!! Tirannen Aidan Chambers Uitgeverij Querido, Amsterdam, 1987 ISBN 90 214 3156 4 Melanie zit in groep 8 en is een treiteraar. Ze is poeslief tegen de juf en meedogenloos voor haar slachtoffers. Haar laatste doelwit is Lucy. Ze pest en chanteert haar. Lucy lijdt, weet niet hoe ze zich moet verdedigen. Maar Melanie krijgt wel haar straf: op een dag gaat ze te ver, veel te ver .... De geheime schoolpleinterreur en de machteloosheid, schaamte en eenzaamheid daartegenover, zijn goed weergegeven in dit verhaal. Tirannen werd in 1986 bekroond met een Zilveren Griffel. In 2002 won Aidan de Hans Christiaan Andersen-prijs, de hoogste internationale onderscheiding voor jeugdliteratuur. Spijt Carry Slee Uitgeverij Van Holkema & Warendorf ISBN 9026988648 Jochem is het mikpunt van getreiter. David doet er niet aan mee, maar hij durft er niks van te zeggen. De klassenleraar, die gymnastiek geeft, grijpt ook niet in. Hij heeft een hekel aan dikke Jochem. Op een ochtend krijgen de kinderen van de rector te horen dat Jochem na de klassenavond niet is thuisgekomen. David voelt zich schuldig. Waarom heeft hij zijn mond ook nooit

22

De Triangel


opengedaan? Samen met een vriendin gaat hij Jochem zoeken om te zeggen dat het hem spijt. Als ze Jochems tas in het meer vinden, is het misschien al te laat.

Mickey Magnus Petra Cremers ISBN 9025108555 Uitgeverij Holland 2001. Leeftijd: vanaf ca 10 jaarDat slim zijn niet altijd leuk is, ondervindt Mickey dagelijks . Zijn klasgenoten vinden hem maar een uitslover en een studiebol. En wat nog erger is.. zij pesten hem. Vooral Remco is zijn grootste vijand.Al een aantal keren heeft hij Mickey in elkaar geslagen. Niet dat Remco dat allemaal in zijn eentje durft. Nee Remco heeft zo zijn vriendjes. Als Remco dreigt de stripwinkel van Mickey´s vriend in de fik te steken, besluit Mickey dat het tijd is voor wraak. Slim als hij is, bedenkt hij een geniaal plan. Hij beseft alleen niet dat hij niet zomaar een stelletje pestkoppen tegenover zich heeft, maar zware jongens! Zijn plan wordt hemzelf bijna fataal...... Al het water aan de zee Greet Beukenkamp ISBN 90-6249-203-7 Uitgeverij Sjaloom te Amsterdam Leeftijd: vanaf 12 jaar. Het boek gaat over een klas waarin een jongen, Ivo, wordt gepest. Het bijzondere is, dat het boek uit het oogpunt van alle klasgenoten is geschreven. Aan iedere klasgenoot, inclusief Ivo en zijn kwelgeesten, is een hoofdstuk gewijd, waarin de lezer als het ware "in het hoofd" van de persoon kan kijken. We kunnen dus een vleugje meekrijgen van de karakters, en de redenen en motivaties achter het gedrag van de verschillende personen. Chatten! Auteur: Annemarie Bon Uitgeverij: Zwijsen 2003 ISBN: 9027648204

Leeftijd: 9+ moeilijk lezende kinderen

Luuk houdt van chatten. Zo leert hij andere kinderen kennen. Zoals Brit en King en 007. Je kunt van alles vertellen. Ze kennen je toch niet. Maar dan vertelt Luuk een geheim. Daar krijgt hij veel spijt van. Voorin het boek een handig lijstje met afkortingen en tekens die bij chatten gebruikt worden. Slim en safe internetten Auteur: Bamber Delver Uitgeverij: Vives Media Alkmaar 2004 ISBN: 9080907618 Leeftijd: 8 tot 12 Slim en safe internetten is het eerste boek voor kinderen over veilig internetten. In de uitgave is alle informatie te vinden over bijvoorbeeld msn-en, virussen, spam en blokkeermogelijkheden, maar ook hardware- en softwareproblemen en oplossingen. En dat allemaal in een voor kinderen zeer begrijpelijke taal. Dit boek is verkrijgbaar via de website its'4kids. Het boek is tot stand gekomen in samenwerking met de Kinderconsument.

23

De Triangel


Online! Iris Boter Uitgeverij Mozaïk Junior, 2006 ISBN 90 239 9184 2 Leeftijd: 10 jaar en ouder Ilze wordt gepest op haar nieuwe school. En haar oude vriendinnen die samen op een andere school zijn gegaan, lijken steeds meer met elkáár op te trekken. Daar baalt ze enorm van. Ze voelt zich alleen en haar enige troost is haar gitaar. Dan heeft haar vader een verrassing: kabel-internet! Nu kan ze eindelijk surfen en chatten. Ilze leert online een heel lieve vriendin kennen: Butterfly. Met haar kan ze overal over praten. Eindelijk is er iemand die ze durft te vertrouwen. Maar dan komt er een moment waarop Ilze haar oude vriendinnen keihard nodig heeft.... Ilzes leven staat op z'n kop. Ff wachtuh Hans Mijnders Uitgeverij Columbus ISBN 90 8543 033 Leeftijd: 10 jaar en ouder Het staat er echt op het scherm van de computer van Anne-Fleur: „Maandagmiddag sla ik je helemaal in elkaar.” De afzender is Manon. Anne-Fleur voelt dat haar hele lichaam trilt. Haar hoofd bonkt. Wat moet ze doen? Dit boek gaat over pesten via internet. PESTEN, mijn boek over durf en zelfvertrouwen Astrid Tulleners Uitgeverij Pereboom ISBN 907745540X Leeftijd: 10 jaar en ouder Gepest worden is heel erg. In dit boek kun je schrijven en tekenen over je gevoelens. Er staan ook veel tips en ideeën in om iets te veranderen aan dat vervelende pesten. Schoolpijn Nancy de Heer Uitgeverij Gopher Publishers ISBN 9051793375 Leeftijd: 10 jaar en ouder In dit waargebeurde verhaal lees je hoe Lisa wordt gepest op school. Haar grootste vijand is Simon de aanvoerder van de pestclub. Simon verzint telkens gemene trucjes om Lisa te kleineren, het liefst in gezelschap. Janneke en Josè zijn de grootste meelopers. Doordat Lisa zo vaak gepest wordt, kan zij zich op school moeilijk concentreren en krijgt ze steeds op haar kop van de juf. Als Simon te ver gaat neemt Lisa wraak. Mieke wil niet meer naar school Auteur: Hilde Schuurmans Uitgeverij: Clavis, ISBN 90 448 0303 4 "Mama", klaagt Mieke, "mama, ik heb buikpijn. Ik wil niet naar school. Laat me bij je blijven." Zo gaat het elke dag opnieuw.Mieke huilt. Mieke heeft pijn. Mieke wil niet meer naar school … Prentenboek over pesten en wat je eraan kunt doen. Leeftijd: 4 jaar en ouder

24

De Triangel


Gloria Auteur: Erika Cotteleer Uitgeverij: Clavis, ISBN 90 593 3077 3 Gloria wordt wakker. De zon schijnt niet. Weer niet. Gloria wil alleen zijn. Liever dan bij die rotkinderen. Met z’n zessen zijn ze. Hun woorden achtervolgen haar overal. Tot Gloria een oranje kat op een tak ziet. Een prentenboek zonder franjes over pesten, vluchten en een engel van een kat. Leeftijd: 5 jaar en ouder

Erge Ellie en nare Nellie Auteur: R. Kromhout Uitgeverij: Zwijsen, ISBN 90 276 2870 X De tweeling Ellie en Nellie voert een waar schrikbewind onder de kinderen van de buurt, maar met volwassenen erbij zijn ze poeslief. Bas, Tom en Lot verzinnen ook een list om hun ouders te laten zien dat die tweeling een ramp is. Leeftijd: 6 jaar en ouder Herrie om de tent Auteur: P. Smit Uitgeverij: Elzenga, ISBN 90 276 6014 X "We hebben de prijs", roept Jorrit. Harrie en Jorrit mogen een week gratis kamperen. Ze vragen vier vrienden mee. Op de camping is alles perfect. Totdat ze de Fiegters ontmoeten. De gemene familie probeert de kinderen weg te pesten. Gelukkig heeft Harrie een plan. Leeftijd: 6 jaar en ouder Het beest heet Mona Auteur: Bart Moeyaert Uitgeverij: Zwijsen, ISBN 90 276 8893 1 Mona de Bok pest. Ze pest Marta, Sam en Do. Marta, Sam en Do durven niks terug te doen. Het pesten gaat door. Dan doet Marta iets wat heel slim is. Leeftijd: 7 jaar en ouder Mes op de keel Gonneke Huizing Uitgeverij Unieboek, ISBN 9062492665 Brugpieper Rutger wordt gepest op school. Hij koopt de bescherming van twee oudere leerlingen. Als zij steeds meer protectiegeld gaan vragen, terwijl zijn zakgeld door vervelende omstandigheden thuis juist daalt, voelt hij zich gedwongen een oude man te beroven. Toeval en schuldgevoel brengen hem dan in nader contact met deze baron, die gechanteerd blijkt te worden met een duister oorlogsverleden. Ze weten elkaar ertoe te brengen niet meer aan hun afpersers toe te geven.

25

De Triangel


Zwijg als het graf Laurie Halse Anderson Uitgeverij Fontein, ISBN 9026116470, 2000 Melinda Sordino is een outcast op school. Ze wordt beschimpt, geen klasgenoot wil naast haar zitten en niemand wil met haar bevriend zijn. Melinda's grenzeloze humor houdt haar op de been. Langzamerhand wordt duidelijk waardoor Melinda haar status van paria heeft verworven; tijdens een feestje in de zomervakantie heeft ze de politie gebeld, waarna de feestvreugde snel voorbij was. De reden voor Melinda's actie en ook de verklaring voor haar hardnekkige zwijgen, worden pas later in het verhaal duidelijk. En als het dan eindelijk zover is dat ze wil gaan praten, is het bijna te laat...

Bloedige Vete Auteur: Tim Pratt Uitgeverij: Clavis, ISBN 90 501 6460 9 Cory is het slachtoffer van de pestkoppen Rocko, Angel en Curly. Op een dag wordt hij gered door een lange brunette met een hockeystick en is op slag verliefd op haar. Maar Rocko is dat ook. Een vreemde vrouw, op een nog vreemdere fiets, probeert de twee tegen elkaar op te zetten. Wat volgt is een serie van gebeurtenissen die je naar de keel grijpen. Leeftijd:12 jaar en ouder Zwaaien naar de maan Auteur: Cees van Roosmalen Uitgeverij: Clavis, ISBN 90 593 3071 4 De elfjarige Michel kan zijn draai niet vinden. Hij wordt op school gepest en heeft geen echte vrienden. Verandering komt er als hij het Afrikaanse meisje Mukela, een goeie vriendin van zijn zus, leert kennen. Door haar donkere uiterlijk is ook zij een buitenbeentje. Het klikt tussen de twee. Op school verdedigt Mukela Michel, en hij zorgt ervoor dat zij uiteindelijk een duik durft te nemen in haar verleden. Wat is er met haar mama gebeurd? En waarom doe Mukela zichzelf pijn? Leeftijd: 12 jaar en ouder Het verenkleed Auteur: Nicky Singer Uitgeverij: Facet, ISBN 90 501 6352 1 Robert wordt op school veel gepest omdat hij onzeker is. Een schoolproject brengt de 12-jarige Robert in contact met een oude, vereenzaamde vrouw. Door haar leert hij zijn angsten overwinnen en voor zichzelf op te komen. Leeftijd: 12 jaar en ouder

Ik wil er ook bij horen Auteur: M. Hasselaar; A. de Muynck Uitgeverij en Boekhandel: Den Hertog, Houten ISBN: 90 331 1729 0 Uitgangspunt van het boek is dat pesten een groepsprobleem is. En de aanpak van pesten moet zich dus richten op alle betrokkenen. De schrijvers willen in dit boek duidelijk maken dat kennis van de achtergrond van pesten de machteloosheid kan verminderen. Leerkrachten en ouders worden aangezet kinderen te helpen om weerbaar te zijn tegen pesten. Leeftijd: 12 jaar en ouder

26

De Triangel


27

Inhoudsopgave. 1.2 Wat is Pesten? Voorwaarden 2

Recommend Documents