002.inhoud-verpleegk/2002
26-02-03
12:24
Pagina III
INHOUD
Woord vooraf
I
Prof. Dr. W. Buylaert, hoofd spoedgevallen, UZ-Gent.
Inhoud
III
Inleiding
1
F. Buckens, Coördinator Manutentieteam UZ Gent
Deel 1. Theorie
5
Hoofdstuk 1. Anatomie
7
Prof. Dr. G. Vanderstraeten, Hoofddocent Kliniek voor Fysiotherapie en Orthopedie, UZ-Gent. 1. 2. 3. 4. 5.
6.
De wervels De discus De ligamenten De spieren Oorzaken van lage rugpijn
9 11 13 13 14
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10
16 16 19 19 20 20 20 21 21 21
Aandoeningen van spieren en gewrichten Degeneratieve aandoeningen Traumata Metabole stoornissen Inflammatoire ziekten Infectieziekten Gezwellen Aangeboren of verworven afwijkingen Problemen t.h.v. de ingewanden Psychogene oorzaken
Besluit
22
002.inhoud-verpleegk/2002
IV
26-02-03
12:24
Pagina IV
INHOUD
Hoofdstuk 2. Rughygiëne
23
L. Van Lauwe, I. De Pyper, Kinesitherapeuten - UZ-Gent. 1. 2.
3. 4. 5. 6. 7. 8.
Belasting op de rug Houding en spierwerking
25 27
2.1
Het belang van de spieren voor de houding
27
2.1.1 De rugspieren 2.1.2 De spieren die het schouderblad fixeren 2.1.3 De buikspieren 2.1.4 De bilspieren
27 27 29 29
De natuurlijke kromming van de wervelzuil Het houdingsverval De conditie van de spieren: lang - kort, zwak - sterk Proprioceptie en coördinatie Omgaan met pijn De zin van het oefenen
31 31 32 32 33 36
8.1
37
De bekkenkanteling
9. Ontspanning 10. Tips: rughygiëne in ons dagelijks leven 11. Enkele goede oefeningen
40 41 43
Hoofdstuk 3. Manutentie in de gezondheidszorg
49
F. Buckens, J.-M. Mus, Verpleegkundigen Manutentieteam, UZ-Gent. R. Vandevyvere, Verpleegkundige-Ergonoom ERGO-LINK. 1. 2.
3.
De grenzen van het tillen Analyse van de situatie
50 52
2.1 2.2 2.3 2.4
52 52 53 53
Het traject van de verplaatsing De medewerking van de patiënt De toestand van de patiënt De omgeving aanpassen
Tiltechnieken - basisprincipes
55
002.inhoud-verpleegk/2002
3.1
4.
26-02-03
12:24
Pagina V
INHOUD
V
Voorwaarden om verantwoord te tillen en te verplaatsen
55
3.1.1 De veiligheid van de patiënt 3.1.2 De veiligheid van de verzorgende 3.1.3 Een veilige werkomgeving 3.1.4 Tillen vermijden
55 55 57 58
Ergonomie
59
4.1
Inleiding
59
4.1.1 Het begrip ergonomie 4.1.2 Ergonomie in de dringende medische hulpverlening en bij de brandweer
59 61
Is ergonomie wel nuttig bij werkomstandigheden van Brandweer en Dringende Medische Hulpverlening?
62
4.2.1 De beroepsgebonden letsels
63
4.2
4.2.1.1 4.2.1.2 4.2.1.3 4.2.1.4
Soorten letsels Soorten risicofactoren met betrekking tot aandoeningen van het bewegingsstelsel Rugklachten Andere bot-, pees- & spieraandoeningen
4.2.2 Risico’s 4.2.2.1 4.2.2.2 4.3
63 64 66 69 69
De risico-niveaus Risico analyse
70 71
Bepaling van ergonomie en het ergonomisch programma
72
4.3.1 Doelstelling 4.3.2 Ontwikkeling van een ergonomisch programma
72 73
4.3.2.1 4.3.2.2 4.3.2.3 4.3.2.4 4.3.2.5
Analyse van de risico’s en de problemen Preventie en controle van de ergonomische risico’s Training Een registratiesysteem van ongevallen en bijnaongevallen Een uitvoeringsplan
73 74 74 74 75
002.inhoud-verpleegk/2002
VI
12:24
Pagina VI
INHOUD
4.4 5.
26-02-03
Slot
75
Hulpmiddelen voor urgentieteams
76
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8
77 78 79 80 80 81 82 83
Schepbrancard Draagstoel Evac-chair® Mini-Stretcher® Glijmat Transportbrancard Rolbord Verzorgingsbrancard
002.inhoud-verpleegk/2002
26-02-03
12:24
Pagina VII
INHOUD
VII
Deel 2. Praktijk
85
Hoofdstuk 1. Verklarende Woordenlijst
87
M. Palmans, Verpleegkundige Manutentieteam, UZ-Gent.
Hoofdstuk 2. Basishoudingen
91
M. Palmans, N. Bossaer, Verpleegkundigen Manutentieteam, UZ-Gent. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
De bankhouding De gewichtheffershouding De rappèl Het envelopperen De steunpunten De strek-buig houding De strijkersbeweging
Hoofdstuk 3. Binnentechnieken
91 92 93 94 95 96 97
99
Werkgroep manutentie spoedgevallen. 1.
Translatie in bed met twee verzorgenden
100
2.
Transport vanuit een laag bed naar een brancard met drie verzorgenden 102
3.
Techniek om met twee verzorgenden een patiënt met een hartstilstand uit bed te trekken voor reanimatie
104
4.
Aanbrengen van de Mini Stretcher® met twee verzorgenden
106
5.
De patiënt verplaatsen van de grond naar de Evac Chair® met twee verzorgenden door gebruik te maken van de Mini Stretcher®
108
6.
Aanbrengen van Mini Stretcher® in bed met twee verzorgenden
111
7.
De patiënt met twee verzorgenden uit bed nemen door gebruik te maken van een Mini Stretcher® voor een evacuatie met de Evac Chair® 112
8.
De patiënt met twee verzorgenden uit bed nemen door gebruik te maken van een Mini Stretcher® voor een evacuatie met de transportbrancard 115
002.inhoud-verpleegk/2002
VIII
9.
26-02-03
12:24
Pagina VIII
INHOUD
Techniek om met vier verzorgenden met de schepbrancard een deur te passeren
117
10. Techniek om met twee verzorgenden met de Mini Stretcher® een deur te passeren
120
11. De patiënt verplaatsen langs een trap (dalend) in de Evac Chair® met twee verzorgenden
122
12. De patiënt verplaatsen langs een trap (dalend) in een evacuatiestoel met twee verzorgenden
123
13. De patiënt verplaatsen langs een trap (stijgend) in een evacuatiestoel met drie verzorgenden
125
Hoofdstuk 4. Buitentechnieken
127
Werkgroep manutentie spoedgevallen. 14. De patiënt verplaatsen vanuit de Evac Chair® op de transportbrancard met twee verzorgenden 128 15. Verticaal transfer van de grond naar de transportbrancard met twee verzorgenden met een glijmat
130
16. Het plaatsen van een schepbrancard met 3 verzorgenden
132
17. Handgreep van Zäch
134
18. Verticaal transfer van de grond op een transportbrancard met twee verzorgenden door gebruik te maken van een schepbrancard
135
19. Verticaal transfer van de grond op een transportbrancard van een zware patiënt met drie of vier verzorgenden door gebruik te maken van een schepbrancard
137
20. Verticaal transfer van de grond op een verhoogde transportbrancard met twee verzorgenden door gebruik te maken van een schepbrancard (alternatieve methode)
139
21. Verticaal transfer van de grond op een transportbrancard met twee verzorgenden door gebruik te maken van een Mini Stretcher®
141
002.inhoud-verpleegk/2002
26-02-03
12:24
Pagina IX
INHOUD
IX
22. Het optillen van de transportbrancard door twee verzorgenden
144
23. Verplaatsingen met de schepbrancard met twee verzorgenden
145
24. Transportbrancard in de ziekenwagen plaatsen met 2 verzorgenden
146
Hoofdstuk 5. Technieken in de opnamezaal
147
Werkgroep manutentie spoedgevallen. 25. Horizontaal transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met twee verzorgenden, door gebruik te maken van een schepbrancard
148
26. Horizontaal transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met drie of vier verzorgenden, door gebruik te maken van een schepbrancard
149
27. Transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met twee verzorgenden, door gebruik te maken van een Mini Stretcher® met achterwaartse strek-buig
150
28. Transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met twee verzorgenden, door gebruik te maken van een Mini Stretcher® met envelopperen
151
29. Transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met twee verzorgenden, door gebruik te maken van een Mini Stretcher® en de glijmat
152
30. Transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met drie verzorgenden, door gebruik te maken van een Mini Stretcher®
154
31. Horizontaal transfer van een patiënt van de transportbrancard naar een verzorgingsbrancard met twee verzorgenden, door gebruik te maken van het rolbord
156
Besluit
159
Slotwoord
161
Literatuurlijst
165
