Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding Wat is een organisatie? ESH-model Drie basispijlers Verschijnselen 35 1

Inhoud

Voorwoord 9

Inleiding 11

1 1.1 1.2 1.3 1.4

Wat is een organisatie? 23 ESH-model 27 Drie basispijlers 31 Verschijnselen 35 Definities 37

2 2.1 2.2 2.3 2.4

Organisatieontwikkelingen binnen de industrie 51 Creatieve industrie 51 Creatieve industrie in Nederland 54 Media en entertainment 59 2.3.1 Dynamische omgeving 59 Probleemgebieden media en entertainment 62 2.4.1 Houding en gedrag van de oprichter 63 2.4.2 Management van kwaliteit 65 2.4.3 Personeel en organisatie 66 2.4.4 Geld 68 2.4.5 Strategie 70

Missie 77 Ontwikkelen van een missie 79 Eisen 81 Componenten 84 Structuur 87 Aanleidingen 90 Eisen 93 Inhoud en totstandkoming 95 De missie en het personeel 96

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

7874 M&O in de media en Entertainmentindustrie_2011.indd 5

8/8/11 10:56:59 AM

6

Management en organisatie

4 4.1 4.2 4.3

Organisatiedoelen en doelstellingen 101 Organisatiedoelen 101 4.1.1 Functies van doelen 104 4.1.2 Doelen integreren 108 4.1.3 Classificaties van doelen 111 4.1.4 Doelen aanpassen 114 Doelstellingen 118 Kenmerken en criteria 124 4.3.1 magie 124 4.3.2 smart 138

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Managementstijl 147 Managen 147 Eigenschappen, kenmerken en gedrag 159 5.2.1 Karaktereigenschappen 159 5.2.2 Leiderschapsgedrag 164 Leiderschap en de omgeving 170 5.3.1 Situationeel leiderschap: Hersey en Blanchard 172 5.3.2 Fiedler 175 5.3.3 Vroom en Yetton 177 Rollen 182 5.4.1 Samenspel van drie rollen 182 5.4.2 Rollen Mintzberg 185 5.4.3 Belbin: teamrollen binnen een managementteam 187 5.4.4 Quinn: concurrerende managementrollen 192 Moderne ideeën over leiderschap 199 5.5.1 One minute manager 200 5.5.2 Transactionele en transformationele leiders 201 5.5.3 Charismatisch en visionair leiderschap 202 Uitingsvormen en kenmerken 205


8/8/11 10:56:59 AM

Inhoud

7

6 Organisatiestructuur 211 6.1 Structuurdoelstellingen 213 6.2 Differentiëren en coördineren 214 6.3 Mechanisch versus organisch 218 6.4 Structuurvarianten 220 6.5 Structuurtypen 223 6.6 Vormen 226 6.7 Structuurconfiguraties Mintzberg 233 6.7.1 Configuratie van krachten 234 6.7.2 Vijf figuraties 234

7 Cultuur 241 7.1 Organisatiecultuur 241 7.2 Het ui-model 244 7.3 Het culturele web 248 7.4 Cultuurtypen 251 7.5 Deal en Kennedy 255 7.6 Meetinstrumenten voor het waarderen van een organisatiecultuur 259 7.6.1 O’Reilly, Chatham en Caldwell 259 7.6.2 Sanders en Neuijen 261 7.6.3 Hofstede 267 8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6

Personeel 277 hrm in de media- en entertainmentindustrie 278 Uitgangspunt hrm 279 De hr-cyclus 282 Werving en selectie 284 8.4.1 Werving 288 8.4.2 Selectie 290 Beoordelen 294 Belonen 300 8.6.1 Beloningsgrondslagen 300 8.6.2 Ontwerpkenmerken 301


8/8/11 10:56:59 AM

8


8.7 8.8 8.9

Training 305 Ontwikkeling 311 Motivatie-instrumenten 314 8.9.1 McGregor: X & Y-theorie 314 8.9.2 Behoeftepiramide van Maslow 317 8.9.3 Herzberg: motiverende en demotiverende factoren 319

Register 323 Literatuur 329 Dankwoord 333 Over de auteur 334


8/8/11 10:56:59 AM

1 Wat is een organisatie? Het begrip organisatie is een veelgebruikt woord in de media- en entertainmentindustrie. Als er iets misgaat, wordt dat vaak geweten aan een gebrekkige organisatie. Een goed voorbeeld is het evenement Dance Valley in 2001. Duizenden bezoekers raakten door het onverwachte noodweer onderkoeld en er bleken veel te weinig vervoermiddelen voorhanden om iedereen tijdig van het afgelegen recreatiegebied Spaarnwoude af te voeren. Veel bezoekers moesten in zomerkleding kilometers lopend afleggen naar huis of naar het dichtstbijzijnde treinstation. Maar wat is nou precies een organisatie? Een organisatie kun je zien als een gerichte bundeling van kennis en vaardigheden tussen meerdere personen, die bepaalde middelen en activiteiten gebruiken om in te spelen op de behoefte aan producten en diensten in de omgeving van de organisatie. Alle zaken die zich afspelen binnen deze bundeling noem je ook wel het primaire proces. Dit primaire proces bevat de kerntaken waarop een organisatie zich richt. Twee begrippen zijn erg belangrijk voor het goed laten verlopen van dit primaire proces: de taakverdeling en de coördinatie van deze taken tussen de mensen die de organisatie vormen. Het begrip organisatie kan gelden voor elk samenwerkingsverband tussen twee of meer personen. Een productiebedrijf als Cutproductions dat is opgericht door twee oud-studenten is dus ook een organisatie. Cutproductions is opgezet door twee oud-studenten van de opleiding Media & Entertainment Management, Rutger Geleijnse en Floris Briels. Beiden hebben praktijkervaring opgedaan tijdens hun werkzaamheden als junior-regisseur bij onder andere Endemol Nederland. Cutproductions is vanaf 1 januari 2009 omgedoopt in tof (Televisie of Film). Cutproductions/tof is momenteel werkzaam op twee verschillende markten: de markt voor bedrijfsfilms en die voor televisieproducties. De nadruk ligt op de productie van bedrijfsfilms. De markt voor bedrijfsfilms kun je volgens Cutproductions/tof verdelen in vier verschillende segmenten: ketens, overkoepelende instanties, particulieren en de sterk groeiende jonge bedrijven. Grote organisaties met grote naamsbe-


8/8/11 10:57:01 AM

24


kendheid zoeken innovatieve manieren om de klant te benaderen en hebben grotere budgetten tot hun beschikking. Overkoepelende instanties van de overheid hebben vaak behoefte aan informatieve films. Dikwijls plaatsen zij de inhoudelijke aspecten boven de visuele aspecten van een film, denk aan thema’s als veiligheid en educatie. Bij particulieren gaat het vaak om middelgrote bedrijven die zichzelf willen profileren op het net of bij bedrijfspresentaties. Sterk groeiende jonge bedrijven zijn meestal kleine ondernemingen met evenredige budgetten. Een bedrijfsfilm kan dan worden beschouwd als investering in de toekomst. Sinds het internet is ontdekt als distributiekanaal heeft het begrip bedrijfsfilm een aanzienlijk grotere betekenis gekregen. Een bedrijfsfilm kan op de homepage van een bedrijf worden geplaatst of naar de klant worden gemaild. Het aantal mensen dat een bedrijfsfilm te zien krijgt, is hierdoor enorm gestegen. Steeds meer diensten worden via internet aangeboden en verkocht. De aankopen van consumenten op het internet zijn steeds vaker gebaseerd op plaatjes en videoclips van de desbetreffende dienst. Veel bedrijven kiezen er dan ook voor een bedrijfsfilm te plaatsen op het internet. Rutger en Floris hebben een intensieve driejarige praktijkervaring op het gebied van regie en camerawerk opgebouwd. Deze praktijkervaring uit zich nu in een duidelijk eigen en herkenbare stijl op het gebied van camerawerk en montage. Deze stijl sluit aan bij de laatste trends. Ze weten wat de klant wil en kunnen dit ook bieden. Daarbij hebben zij in tegenstelling tot de concurrentie weinig middelen nodig om iets moois neer te zetten. Ze hebben door de jaren heen vaak provisorische oplossingen gevonden. Ze hebben ook geleerd om niet als storende, lastige factor aanwezig te zijn binnen een bedrijf. Er wordt onopvallend gewerkt met weinig middelen, zonder dat de kwaliteit eronder lijdt. Hierdoor kan de prijs relatief laag worden gehouden. Verder zijn ze jong van geest en beleving. Ze weten allebei wat er leeft onder de verschillende doelgroepen, volgen de laatste trends en spelen daar handig op in. Door hun werkzaamheden bij Endemol blijven ze op de hoogte van de laatste trends op het gebied van montage en regie. Ze nemen deze kennis ook mee bij producties van Cutproductions/tof. Je krijgt als freelance-regisseur de kans om steeds grotere en leukere projecten te doen. Het netwerk vergroot en de kans op het verkrijgen van nieuwe klanten dus ook. Doordat de kwaliteit telkens verhoogd wordt kunnen ook nieuwe partijen worden aangesproken. Feitelijk komt het erop neer dat Rutger en Floris de afgelopen jaren de eerste stappen hebben gezet als zelfstandig ondernemer. Zeker nu de opdrachten bin-


8/8/11 10:57:01 AM

Wat is een organisatie?

25

nenkomen, moet zij nadenken over de vormgeving van hun organisatie. Wat te doen als de organisatie moet gaan groeien? Waar loop je tegenaan? Met welke organisaties kun je nog meer te maken krijgen? Dat het organiseren en oprichten van organisaties in de entertainmentwereld niet zonder risico’s is, blijkt uit de volgende case. Vraag

Lees de volgende cases. – Welk advies zou je de organisatoren willen geven? Paul de Leeuw woest op organisatie Songfestival Paul de Leeuw liet zich vanmorgen bij Giel Beelen niet zachtzinnig uit over het Songfestival van gisteravond. De VARA-presentator fulmineerde er lustig op los, waarbij vooral de TROS het moest ontgelden. Paul de Leeuw (48) is fan van het eerste uur als het gaat om het nationale en internationale liedjesfestijn. Het gaat hem dan ook aan het hart om te zien hoe de organisatie er volgens hem een potje van maakt. ‘Godverdomme, ik ben gewoon pislink’, aldus Paul. ‘Yolanthe moet gewoon betere teksten krijgen’, gaat Paul nog even verder. ‘En dan staat ze te verkondigen dat de pers massaal binnenkomt, terwijl die er al tien minuten staat. De 3JS worden op witte stoelen neergekwakt, nee, die organisatie, daar moet wat aan gedaan worden.’ De 3JS brachten gisteravond na maanden van voorbereiding bij het Nationaal Songfestival hun vijf liedjes ten gehore. Er moest een muzikale jury en een dosis stemmers aan te pas komen, maar de Volendammers maakten het de deskundigen en de rest van Nederland uiteindelijk niet al te moeilijk.

Case 1.1

Op 12 mei zullen de drie heren in Düsseldorf de eer van Nederland proberen te verdedigen met het nummer Je vecht nooit alleen. De uitslag was eensgezind: zowel bij de jury als het publiek was het nummer favoriet. Het trio had in totaal vijf nummers voor het songfestival geschreven: De stroom, Je vecht nooit alleen, Toen ik jou vergat, Ga dan niet en Weelderig waardeloos. Het trio heeft wel al aangegeven het winnende liedje naar het Engels te willen vertalen. ‘Als we erin slagen een Engelse tekst te maken waar we zelf kip-


8/8/11 10:57:01 AM

26


penvel van krijgen, dan gaan we met de Engelse vertaling naar Düsseldorf’, laat Jan Dulles weten aan RTL Boulevard. Of het voldoende is voor een finaleplaats op het grote Europese podium moet nog blijken. Trots zijn de 3JS in elk geval wel op hun compositie. Paul de Leeuw staat overigens niet alleen in zijn commentaar. Er raasde zondagavond een storm van kritiek door het land. Met name op Twitter moesten de TROS in het algemeen en het Songfestival in het bijzonder het ontgelden. RTL Boulevard sprak onder andere met de drie heren en mister Songfestival Cornald Maas is vanavond in de studio om zijn licht nog eens te laten schijnen over de veelbesproken avond. Bron: www.rtl.nl

TROS blundert bij Nationaal Songfestival Nationaal Songfestival-jurylid Eric van Tijn HILVERSUM - De TROS heeft een fout gemaakt tijdens het Nationaal Songfestival. Het heeft geen gevolgen voor de uitslag, meldt de omroep. De einduitslag over welk liedje de 3JS moeten zingen tijdens het Eurovisie Songfestival bleek gebaseerd op de stemmen van het publiek. Dat betekent dat het oordeel van de vakjury over het favoriete liedje ‘per abuis’ niet is meegenomen.

Case 1.2

Het liedje Je vecht nooit alleen werd door zowel het publiek als de jury uitgekozen als het nummer waarmee de 3JS ons land moeten vertegenwoordigen tijdens het Europese muziekfestijn in Düsseldorf. De fout heeft alleen invloed op de volgorde van drie andere nummers die de Volendammers ten gehore brachten. Pierre Kartner Nationaal Songfestival-jurylid Eric van Tijn is verbaasd over de fout. ‘De TROS heeft een fout gemaakt? Wat een afgang zeg. Echt waar? Wat is dit toch!’, vraagt hij zich hardop bij Radio 538 af. Hij is blij dat het niet van invloed is op het winnende liedje. ‘Dat zou echt een ramp zijn.’


8/8/11 10:57:01 AM


27

Op de organisatie van het Nationaal Songfestival is de afgelopen dagen veel kritiek geweest. Zo vroeg Cornald Maas zich af of de TROS wel geschikt was om het evenement te organiseren. Hij zei bang te zijn dat de omroep vooral zichzelf en artiesten die bij de TROS hoorden, wilde promoten. Ook Paul de Leeuw beklaagde zich. Hij ergerde zich aan de presentatieteksten van Yolanthe Sneijder-Cabau, het licht, het geluid en aan de juryleden die niets te zeggen hadden. Vorig jaar verliep de uitzending ook niet gesmeerd. Toen vond Pierre Kartner het moeilijk om te bepalen wie Nederland zou vertegenwoordigen met zijn liedje Ik ben verliefd (Sha-la-lie). Hij wilde zelfs een munt opgooien, maar koos uiteindelijk voor de Nijmeegse Sieneke. (ANP) Bron: www.parool.nl

1.1

ESH-model: integraal kijken naar organisaties

Bij organisaties zijn zes aspecten van belang: Strategie, Structuur, Systemen, Managementstijl, Cultuur en Personeel. Deze zes organisatievariabelen vormen het ESH-organisatiemodel. Het ESH-model is onderdeel van het DORmodel (doelen stellen, organiseren en realiseren). ESH richt zich specifiek op het organiseren van organisaties. De zes organisatievariabelen vormen samen een uitgebalanceerd geheel. – strategie is de manier waarop, en het geheel van middelen waarmee, vooraf vastgestelde doelen worden nagestreefd; – managementstijl is het geheel van kenmerkende gedragspatronen van het management; – personeel is het geheel van karakteristieken en vaardigheden van medewerkers; – structuur is de verdeling en compensatie van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden; – cultuur is het geheel van gemeenschappelijke normen en waarden van een groep mensen en hun gedrag als uiting daarvan; – systemen zijn de regels en procedures waarmee het dagelijks functioneren gestuurd wordt (bron: Weggeman, Wijnen & Kor, 2000).


8/8/11 10:57:01 AM

28


Strategie Structuur

Managementstijl

Cultuur

Systemen Personeel

Figuur 1.1

Het ESH-model

ESH staat voor evenwichtig, samenhangend en heterogeen. Evenwichtig omdat elk element even(ge)wichtig is. Alle vragen ze tijd, energie en aandacht van het management. Het is samenhangend, want als je een van die zes elementen verandert, heeft dat gevolgen voor de andere vijf elementen. De organisatievariabelen moeten dan ook op elkaar worden afgestemd. En tot slot is het model heterogeen: de invulling van de elementen varieert. Er zijn bijvoorbeeld verschillen tussen formeel en informeel, tussen intern en extern, en naar tijd en plaats. Ook bij organisaties in de media- en entertainmentindustrie moet met al deze aspecten rekening worden gehouden. Omdat deze organisaties moeten zien te overleven in een omgeving die constant verandert, betekent dit dat deze organisaties eigenlijk voortdurend in verandering zijn, waardoor continu een (nieuw) evenwicht gevonden moet worden tussen de zes aspecten van het ESH-model. Dat dit niet altijd lukt, blijkt uit de volgende case. Opdracht

Lees de volgende case. – Bespreek onderstaande case in groepjes. Is de ondergang van The Entertainment Group te verklaren met behulp van het ESH-model?

Case 1.3

Borsato: ik ben niet verantwoordelijk voor het faillissement Marco Borsato’s Entertainment Group gaat ten onder na onverantwoorde overnames van zusterbedrijf LAB Ventures. Artiestenbureau TEG is officieel failliet verklaard. Aandeelhouder Marco Borsato laat Symphonica in Rosso doorgaan. ‘Ik laat mensen met een kaartje niet in de kou staan.’


8/8/11 10:57:01 AM


29

Door onze verslaggever Amsterdam, 23 sept. Marco Borsato maakt een aangeslagen indruk. ‘Ik ben verdoofd, verdrietig, teleurgesteld. De waarheid heeft mij ingehaald.’ Dat zei de zanger vanmorgen tijdens een persconferentie in het Amsterdamse Paradiso. ‘Ik heb twintig jaar voor niks gewerkt.’ Hij neemt een slok water en veegt zijn ogen droog. Gisteren werd bekend dat het artiestenbureau The Entertainment Group (TEG) waarvan Borsato aandeelhouder is, failliet is. De concertreeks Sym phonica in Rosso met de Amerikaanse zangeres Diana Ross – waar al 70.000 mensen een kaartje voor hebben gekocht – gaat wel door, zo maakte Borsato vanochtend bekend. Zelf geeft hij op 20 en 21 oktober twee extra concerten om dit technisch mogelijk te maken. Immers, organisator TEG is failliet en het geld is weg. ‘Ik ben niet verantwoordelijk voor het faillissement, maar ik laat de mensen die al een kaartje hebben gekocht niet in de kou staan.’ Onverantwoorde overnames Oorzaak van het bankroet zijn onverantwoorde overnames door zusterbedrijf LAB Ventures. TEG organiseert grote concerten en begeleidt naast Borsato artiesten als Guus Meeuwis en Ilse de Lange. TEG moest vorige week uitstel van betaling aanvragen, nadat een reddingspoging door Borsato en Meeuwis zondag was mislukt. Ook onderhandelde Borsato met Van den Endes Stage Entertainment, maar dat liep op niets uit. Borsato stond vijftien jaar geleden aan de basis van The Entertainment Group. In 1990 startte zijn carrière met het winnen van de Soundmixshow. Hij tekende een contract bij platenmaatschappij Polydor en kwam daar in contact met Paul Brinks die zijn manager en vriend zou worden. Zijn single Dromen zijn bedrog (1994) werd de grootste Nederlandse hit aller tijden. Hij sloot zich aan bij het boekingskantoor Nagtzaam Entertainment Company van Sandra Nagtzaam, de toenmalige echtgenote van Paul Brinks, waarin hij de helft van de aandelen verwierf. Verbreding In 1995 werd Nagtzaam Entertainment Company omgezet in The Entertainment Group met vier aandeelhouders: Marco Borsato, Paul Brinks, Sandra Nagtzaam en Unico Glorie (Veronica, HMG). Nagtzaam: ‘Het terrein werd verbreed naar televisie, concerten, marketing, bedrijfsevenementen. Dat vroeg om nieuwe investeerders en een nieuwe naam.’ Met albums als De Waarheid, De Bestemming en Zien consolideerde Borsato het succes. Hij zong voetbalstadions vol en startte in 2006 het muziek-


8/8/11 10:57:02 AM

30


spektakel Symphonica in Rosso in het Gelredome. De investeerders stonden in de rij om mee te liften op het succes. In 2006 verkoopt Nagtzaam haar pakket aandelen van 25 procent aan mobiele telefonie-entrepreneur Rik van den Boog, textielmagnaat Laurent Hompes en Belcompany-oprichter Ginus Tiemessen. Met name Rik van den Boog – de huidige directeur van Ajax – bepaalde de nieuwe strategische koers. Het beleid van TEG werd groeien om waarde te creëren en op een goed moment de boel te verkopen. Niel van Hoff, die Brinks nog kende van Polydor, werd aangetrokken om de expansie uit te voeren. ‘Maar geen van de acquisities maakte de rendementsverwachtingen waar’, erkent aandeelhouder Glorie. Geen binding met muziek Bij de medewerkers bestaat veel verzet tegen de nieuwe koers. De nieuwe aandeelhouders zouden geen binding met het product – muziek – hebben en alleen maar geïnteresseerd zijn in euro’s. Ook paste de cultuur van veel overgenomen bedrijven minder goed bij de Borsato-medewerkers. Mensen van het eerste uur als commercieel directeur Chris Havinga en music manager Marc Hofstede stapten op. In 2007 besloten ook Hompes en Tiemessen hun aandelen te verkopen. Zij vonden dat het bedrijf niet goed werd geleid. Er werden overnames gedaan waarin ze niet werden gekend. Ook vonden zij de zakelijke relatie tussen TEG en Marco Borsato niet professioneel geregeld. Normaal krijgt een artiest 80 à 85 procent van het geld van optredens; de rest is voor het management. Bij Borsato ligt dit percentage op tien, ‘negentig procent vloeit in het bedrijf’, zei Borsato. Hij zag TEG als een pensioenreserve die hij ooit te gelde kon maken. ‘Maar dat geld ben ik volledig kwijt’, zei Borsato vanmorgen. De relatie met TEG typeerde hij als ‘ongezond’. Hij heeft onafhankelijke adviseurs ingehuurd ‘om nooit meer in een dergelijke situatie terecht te komen’. Grote moeite Ook hadden aandeelhouders Hompes en Tiemessen grote moeite met het opereren van LAB Ventures dat nieuwe bedrijven voor TEG moest binnenhalen. Aandeelhouders van TEG, het management en zakenvrienden hadden financiële belangen in LAB Ventures. De beoogde ambitieuze start-ups bleven uit. TEG-geld werd gebruikt om LAB-aankopen te financieren. De meeste nieuwe bedrijfjes gingen snel failliet en verhuisden op papier naar een adres in Nijverdal. LAB Ventures raakte verstrikt in een kluwen van lege bv’s. Curator Glenn Haulussy zegt dat er ‘meer dan sterke aanwijzingen’ zijn voor faillissementsfraude. Volgens het laatste jaarverslag, 2007, bedraagt de schuld 26 miljoen euro.


8/8/11 10:57:02 AM


31

De aandeelhouders hebben pogingen gedaan om het succes van Symphonica in Rosso en Borsato’s speelfilm Wit Licht te gelde te maken. Brinks sprak twee jaar geleden onder meer met platenmaatschappijen Warner, SonyBMG en Universal. The Entertainment Group moest 70 à 80 miljoen euro opbrengen. De gesprekken liepen stuk op die vraagprijs. Laatste poging In een laatste poging het bedrijf te verkopen werd de Sports Entertainment Group (SEG) benaderd, een managementorganisatie die sporters en trainers begeleidt. In oktober vorig jaar werd in een persbericht gemeld dat de beide bedrijven de krachten zouden bundelen. SEG-medewerkers werden gestationeerd bij TEG en onderzochten de boekhouding. De beoogde deal ketste af. ‘We zijn afgehaakt na het boekenonderzoek’, zegt een woordvoerder. Ondertussen stapelden de problemen zich op. Symphonica in Rosso bracht in 2008 met Lionel Ritchie nauwelijks geld op. De crisis zorgde voor nieuwe tegenvallers. ‘Het is zwaar weer’, zegt Ludo Voeten, directeur van concurrent Total Rocket dat het management doet van onder andere Frans Bauer en De Toppers. ‘Je merkt dat ondernemingen minder besteden aan bedrijfsfeesten en dat merken we.’ Volgens Voeten zijn de problemen bij TEG veroorzaakt door de snelle expansie. ‘Nieuwe realiteit’ Borsato zei dat hij de afgelopen weken ‘elke dag met een nieuwe realiteit werd geconfronteerd’. Volgens (oud-)medewerkers van TEG bemoeide de zanger zich niet intensief met de dagelijkse leiding. ‘Marco is een topartiest, geen ondernemer’, zegt een oud-directeur. Sinds 1998 is Borsato ambassadeur voor War Child, een organisatie die hulp verleent aan kinderen in door oorlog getroffen gebieden. ‘Zijn passie ligt bij zingen en War Child’, zegt de oud-directeur, ‘niet bij het controleren van de boekhouding.’ Bron: http://vorige.nrc.nl

1.2

Drie basispijlers

Bij het benaderen van het begrip organisatie gaan we uit van drie basispijlers en van verschillende kenmerken die we kort zullen bespreken. Die drie pijlers, waarop ook elke organisatie in de media- en entertainmentindustrie rust, zijn: kennis, kader en controle.


8/8/11 10:57:02 AM

32


Onder kennis versta je alle wetenschap die nodig is voor het goed functioneren van de ingenomen positie binnen een bepaald branchegebied in de entertainmentindustrie. Dit betreft bijvoorbeeld kennis van televisie, radio, muziek, evenementen en interactieve media, maar ook technische kennis, organisatieleer, gedragswetenschappen, communicatieleer, kennis hebben van de consequenties van de beslissingen en gedragingen (risicoanalyses), enzovoort. Het kennisaspect wordt nogal eens onderschat en daardoor te laag gewaardeerd. Bijvoorbeeld, kennis van muziek alleen is niet genoeg om als organisatie te kunnen overleven in de muziekindustrie, kennis van marketing, personeel en juridische zaken is net zo belangrijk. Onder kader versta je alle hiërarchische lagen van de organisatie, de niveaus waar beslissingen worden genomen en opdrachten worden gegeven. Reinout Oerlemans functioneert op een ander niveau binnen Eyeworks dan een kabelassistent op de vloer. Het kader, ook wel staf genoemd, is de sturende kracht in het samenwerkingsverband en draagt de grootste verantwoordelijkheid. Zwakheden in een organisatie dienen daarom niet in de eerste plaats op de werkvloer te worden gezocht, maar in het falen van het kader. Het kader dient een toegevoegde waarde voor een organisatie te hebben en dient de rest van het personeel richting te geven. Onder controle versta je het gegeven dat iedereen in zijn functioneren en handelen moet worden gecontroleerd. Controle is ook in de media- en entertainmentindustrie een vereiste. Bijvoorbeeld, iedereen, op elke plek in een grote organisatie als de NOS moet worden gecontroleerd, zowel de top als de mensen met een controlerende functie zelf. De belangrijkste doelstellingen hierbij zijn: verbetering van het functioneren en het gedrag van de betrokkenen, het laten reflecteren op bepaalde gedragingen, het eventueel bijscholen van een medewerker en het voorkomen van fraude en corruptie. Controle wordt vaak bemoeilijkt door overwegingen van privacy. Het zal de werksfeer bijvoorbeeld niet ten goede komen als er overal in de gebouwen van de NOS camera’s worden opgehangen. Vraag

Lees de volgende case. – Welke kennis, kaders en controlevormen zijn nodig bij de NOS?


8/8/11 10:57:02 AM


33

NOS-organisatie De NOS biedt, als grootste nieuwsorganisatie van Nederland, 24 uur per dag 7 dagen per week, onafhankelijke en betrouwbare verslaggeving op het gebied van nieuws, sport en (inter)nationale evenementen. Dit gebeurt realtime en multimediaal via radio, (internet connected) televisie, www.nos.nl, narrowcasting, sociale netwerken, mobiele applicaties, spelcomputers en andere apparaten met een internetverbinding. Taken Als publieke omroep heeft de NOS vanuit de overheid de taak gekregen alle inwoners van Nederland onafhankelijk en betrouwbaar nieuws aan te bieden en verslag te doen van grote (sport)evenementen. Wat precies onze taken zijn, staat in de Mediawet. In deze wet staat onder andere dat de NOS, als onderdeel van de publieke omroep, verantwoordelijk is voor: – het media-aanbod op het gebied van nieuws, sport en evenementen; – het verzorgen van teletekst; – het toegankelijk maken van het media-aanbod via alle beschikbare elektronische aanbodkanalen. Missie Met deze taken in het achterhoofd hebben we onze missie opgesteld: ‘De NOS stelt zich, als integraal onderdeel van de publieke omroep, tot doel, de primaire informatiebron te zijn op het gebied van nieuws, sport en evenementen, zodat de Nederlandse burger beter in staat is te oordelen over ontwikkelingen in de wereld en zijn gedrag te bepalen. De NOS hanteert hierbij de hoogste journalistieke eisen van zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en onbevooroordeeldheid. De NOS streeft er naar deze informatie toegankelijk te maken via alle beschikbare media en voor alle maatschappelijke geledingen.’

Case 1.4

NOS Multimediaal De NOS brengt (sport)nieuws en evenementen via zo veel mogelijk kanalen, waarbij we radio, televisie en internet nog altijd erg belangrijk vinden. Maar je kunt ons ook vinden op allerlei andere kanalen en apparaten, zoals sociale netwerken, je mobiele telefoon en spelcomputers. Sociale Netwerken Onder andere NOS Sport, het NOS Radio 1 Journaal, het NOS Jeugdjournaal,


8/8/11 10:57:02 AM

34


NOS Headlines, het NOS Journaal op 3 en Politiek 24 hebben een profiel op Hyves, Facebook, Twitter en/of hebben een YouTube-kanaal. Mobiele telefoon Speciaal voor je mobiele telefoon heeft de NOS ook verschillende mobiele websites: op m.nos.nl kun je terecht voor het laatste (sport)nieuws, video’s (waaronder de digitale themakanalen), het weer en verkeersinformatie, NOS Voetbal LIVE (m.nos.nl/voetbal) meldt de laatste stand van zaken rondom het Eredivisievoetbal en via t.nos.nl kun je NOS Teletekst opvragen op je telefoon. Voor alle grote mobiele besturingssystemen waaronder Windows Mobile, iPhone en Blackberry kun je ook de speciale NOS Teletekstapplicatie downloaden. Met deze applicatie kun je alle Teletekst-pagina’s op een snelle en gemakkelijke manier opzoeken en lezen. Voor de iPhone zijn er naast de Teletekst app nog drie applicaties: ‘NOS Mobiel’ om naar de mobiele site van de NOS te gaan, ‘NOS Journaal’ waarmee je het laatste NOS Journaal en de digitale themakanalen Journaal 24 en Politiek 24 kan bekijken en ‘NOS Jeugdjournaal’ om het laatste Jeugdjournaal te bekijken en/of te stemmen op de stelling van de dag. En meer … Sinds 2009 richten wij ons ook op spelcomputers. Met behulp van de speciale applicatie die de NOS heeft ontwikkeld voor ‘Catch-up TV’ op de PlayStation 3 (PS3) kun je het laatste NOS Journaal, het NOS Jeugdjournaal en recente nieuws- en sportitems op de PS3 op elk willekeurig moment van de dag bekijken. Ook voor televisies met een internetverbinding zijn er NOSapplicaties, zodat ook op deze televisies ieder gewenst moment de meest recente NOS Journaals en uitzendingen van het NOS Jeugdjournaal bekeken kunnen worden. Ten slotte leveren we ook het actuele (sport)nieuws via narrowcasting platforms, RSS-feeds en podcasts. Medewerkers Bij de NOS zijn ongeveer 650 medewerkers in vaste dienst. Zij werken op de nieuwsvloer, sportvloer, op de redactie van NOS Evenementen of op één van de stafafdelingen. Ook wordt door de verschillende redacties regelmatig gebruikgemaakt van freelancers. NOS wereldwijd De NOS heeft 35 correspondenten in 25 verschillende landen. We hebben eigen bureaus in Washington, Brussel, Berlijn en Peking. Verder zitten er


8/8/11 10:57:02 AM


35

correspondenten in Rio de Janeiro, Buenos Aires, Paramaribo, Willemstad, Londen, Parijs, Kopenhagen, Madrid, Rome, Belgrado, Athene, Boedapest, Moskou, Istanboel, Tel Aviv, Amman, Nairobi, Johannesburg, Delhi, Jakarta en Sydney. Directie De directie van de NOS bestaat op dit moment uit twee leden: Jan de Jong is de algemeen directeur en Geert Hofman is de zakelijk directeur. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van de NOS bestaat tot 16 juli 2011 uit de leden van de Raad van Bestuur van de NPO: Henk Hagoort (voorzitter), Ruurd Bierman en Cees Vis. Vanwege ‘good governance’ heeft de Tweede Kamer, bij behandeling van de wijzigingen van de Mediawet, aangegeven dat de een-op-eenrelatie tussen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht niet moet worden voortgezet. Daarom krijgt de NOS vanaf 16 juli 2011 een nieuwe Raad van Toezicht. Media Park De redactie en de studio’s van de NOS bevinden zich op het Media Park in Hilversum en er is een politieke redactie in Den Haag. Maar onze journalisten zijn natuurlijk overal in het land en overal ter wereld te vinden om het laatste nieuws en actuele (sport)evenementen te verslaan. Bron: http://nos.nl

1.3

Verschijnselen

Een organisatie kun je ook herkennen aan een samenspel van de volgende verschijnselen: – Er is een doel dat in de omgeving van de organisatie ligt, bijvoorbeeld het promoten van een artiest. – Er is een leider die het initiatief neemt doelen te bereiken, bijvoorbeeld iemand die de internationale ambities van een organisatie gestalte geeft. – Er is sprake van een verdeling van activiteiten. Het heeft bijvoorbeeld geen zin als alle stagebuilders bij Pinkpop hetzelfde doen. – Er zijn voldoende enthousiaste mensen die de activiteiten van de organisatie willen uitvoeren. Als de medewerkers van First Floor Features hun werk niet leuk vinden of eigenlijk niet van film houden, zal de kwaliteit van de productie daaronder lijden.


8/8/11 10:57:02 AM

36


– In de omgeving bestaat een behoefte waaraan de organisatie kan voldoen. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om in het weekend dat Dance Valley in Spaarnwoude wordt georganiseerd eenzelfde evenement in de regio te organiseren. De mate waarin deze verschijnselen voorkomen, bepaalt niet alleen de vorm, maar ook het karakter van een organisatie in de media- en entertainmentindus trie. Je zult merken dat de verhoudingen tussen deze verschijnselen bij elke organisatie anders zijn. Daardoor is iedere organisatie uniek en is het moeilijk om een grootste gemene deler te formuleren. Vraag

Lees de volgende cases. – Met welk verschijnsel hebben deze cases te maken? Wat kan een groot nadeel zijn van dit verschijnsel? In de aanbieding: Eyeworks Wil Reinout Oerlemans cashen? Het Financieele Dagblad meldt dat zijn productiebedrijf Eyeworks mogelijk wordt verkocht of dat het nieuwe aandeelhouders erbij krijgt. Oerlemans en mede-aandeelhouder Joop van den Ende hebben zakenbank Goldman Sachs gevraagd om te kijken of er ‘kapitaalkrachtige partijen’ zijn die interesse hebben in Eyeworks. Dat kan een algehele overname zijn of een zak met geld in ruil voor aandelen. ‘De bank denkt mee over de strategische groeimogelijkheden van Eyeworks, in een versneld consoliderende markt’, verklaart Oerlemans in de krant. ‘Als onderdeel daarvan praat Goldman Sachs met potentiële investeerders.’ Eyeworks werd in 2001 opgericht en heeft immiddels vestigingen in 17 landen en 1000 mensen in dienst.

Case 1.5

Een verkoop van de aandelen ligt gevoelig, aldus het FD. Oerlemans wordt als onmisbaar voor het bedrijf gezien. ‘Natuurlijk doet Oerlemans niet alles in zijn eentje en het management is tegenwoordig ook van hoge kwaliteit. Maar hij is de visionair die het verschil maakt. De waarde van Eyeworks wordt feitelijk bepaald door Oerlemans’, zegt een ingewijde. donderdag 10 februari 2011


Bron: www.mediajournaal.nl

8/8/11 10:57:02 AM


37

Te koop: Eyeworks

Case 1.6

Eyeworks staat in de etalage. Het Financieele Dagblad meldt dat grondlegger Reinout Oerlemans opties onderzoekt om zijn productiehuis van eigenaar te doen wisselen. Dat kan zijn door een kapitaalinjectie in ruil voor nieuwe aandelen, maar ook een verkoop van aandelen door de zittende aandeelhouders. Onder meer Sony, het Italiaanse De Agostini en Shine Group hebben naar verluidt serieus naar Eyeworks gekeken. ‘Probleem’ is dat Oerlemans een dermate belangrijk figuur is voor Eyeworks, dat hij eigenlijk bij de verkoop inbegrepen moet zijn. ‘Natuurlijk doet Oerlemans niet alles in zijn eentje en het management is tegenwoordig ook van hoge kwaliteit. Maar hij is de visionair die het verschil maakt. De waarde van Eyeworks wordt feitelijk bepaald door Oerlemans’, zegt een ingewijde in de krant. Eyeworks draait jaarlijks zo’n 200 miljoen euro omzet. Het bedrijf heeft enkele interessante formats, maar deed in het recente verleden ook een aantal minder geslaagde overnames. Oerlemans laat aan Het Financieele Dagblad weten dat de ambities om met Eyeworks wereldwijd een toonaangevende speler te zijn nog steeds overeind staan. ‘Ik ben volledig aan Eyeworks gecommitteerd, zoals altijd in de rol van ceo en creatief. Ik zie niets liever dan verdere groei.’ Bron: http://zappen.blog.nl

1.4

Definities

Het begrip organisatie is een veelgebruikte term die je in veel verschillende betekenissen kunt tegenkomen. Alle mensen die bij een castingbureau werken, vormen een organisatie. Bovendien hoor je wel eens zeggen dat de organisatie van een publieke omroep ‘star’ is in vergelijking met de organisatie van een commerciële omroep. En over de organisatie van de concerten van Marco Borsato door de Entertainment Groep dat die ‘in goede handen was’. Om verwarring rond het gebruik van het begrip organisatie te voorkomen, moet het begrip worden afgebakend. Als je kijkt naar de verschillende definities die bestaan, wordt duidelijk dat dit zo eenvoudig nog niet is. Bijvoorbeeld Lubberding en Lievers definieerden het begrip als volgt: Onder een organisatie verstaan we een geordende groep mensen die met behulp van bepaalde middelen samenwerken om, binnen een bepaalde omgeving, een vastgesteld doel te bereiken. (Lievers en Lubberding, 2002, p. 14)


8/8/11 10:57:02 AM

38


Een organisatie bestaat natuurlijk in eerste instantie uit mensen. Met een geordende groep wordt gewezen op het feit dat er een ordening of verdeling is gemaakt van arbeid, macht, kennis en verantwoordelijkheden, die bewust is aangebracht om bepaalde doelen te bereiken. De ordening moet zorgen voor een zeker evenwicht tussen de verschillende groepen of afdelingen waaruit de organisatie is opgebouwd. Deze groepen moeten goed met elkaar zien samen te werken. De mensen die deel uitmaken van deze groepen accepteren deze ordening op basis van het gegeven dat de organisatie hen in staat stelt zich te ontwikkelen en een inkomen te verwerven. Ook accepteren deze mensen dat er een dominante groep, de leidinggevenden, bestaat die beslissingsbevoegd is en de organisatie richting de geformuleerde doelen loodst. Bijvoorbeeld, MTV Networks is opgebouwd uit allerlei kleinere onderdelen als TMF en Nickelodeon. Deze onderdelen moeten met elkaar in balans zijn, eventueel met elkaar samenwerken, maar ook de beslissingsbevoegdheid van het overkoepelende MTV Networks accepteren. Daarbij is MTV Networks ook weer een onderdeel van een nog grotere organisatie (zie case 1.7). Onder middelen versta je alles wat de organisatie nodig heeft om de gestelde doelen te bereiken. Als Universal het nieuwe album van Borsato wil laten produceren, distribueren en verkopen, dan zijn daar niet alleen wat muzikanten en technici voor nodig, maar ook gebouwen, machines en vaardigheden. Onder de omgeving versta je dat deel van de wereld, de maatschappij of samenleving waarin de organisatie haar doelstelling kan verwezenlijken. Onder een vastgesteld doel vallen de producten of diensten die een organisatie aan maatschappelijke groeperingen levert om te kunnen voortbestaan. Dit doel komt voornamelijk tot uitdrukking in één of meer doelstellingen die de organisatie wil realiseren. In het geval van MTV Networks zullen vanuit de verschillende onderdelen meerdere doelstellingen voortkomen. Vragen

Lees de volgende case. – Wat zijn voordelen van zo’n grote organisatie? – Wat zijn mogelijke nadelen?


8/8/11 10:57:02 AM


39

MTV Networks: een crossmediaal multidisciplinair samenwerkingsverband MTV Networks is onderdeel van Viacom, een van de grootste entertainmentbedrijven ter wereld. Met content gericht op doelgroepen in ieder demografisch segment, verspreid via vrijwel alle denkbare media is het bedrijf leider in creatie, promotie en verspreiden van entertainment, muziek en komedie. De bekendste merken van Viacom zijn MTV, TMF, Nickelodeon, Nick at Nite, VH1, BET, TV Land, Comedy Central, CMT: Country Music Television, Spike TV, Logo en Neopets. Bron: www.viacom.com

Case 1.7

Business Week ‘Media moguls can babble on about global village, on how CNN or BBC can reach out and touch the world. But those news shows are bush league operations compared with MTV’s global cloud. Thanks to the roaring success of its subsidiary, MTV Networks International, the music channel and its sister operations, VH1 and Nickelodeon, reach 1 Billion people in 18 different languages in 164 countries. Eight out of ten MTV viewers live outside the US. CNN International reaches an international audience less than half the size of MTV’s. Its impressive global reach has earned MTV membership in that tiny elite of such globally transcendent brands as Coke and Levi’s.’ Bron: www.mtvnetworks.nl

Een veel kortere definitie van het begrip organisatie is de volgende: Organisaties zijn doelgerichte samenwerkingsverbanden van mensen. Deze definitie heeft als voordeel compact te zijn, maar het nadeel is dat er heel veel onder lijkt te vallen. Het feit is dat er mensen nodig zijn om bepaalde doelstellingen te realiseren. Dat moet echter wel binnen een bepaalde structuur gebeuren, zodat de mensen in de organisatie hun werk kunnen uitvoeren. Deze structuur kan open en flexibel zijn, zonder duidelijke en precieze afbakening van taken of zonder dat er wordt gevraagd om het strikt naleven van duidelijke taakomschrijvingen. Een dergelijke structuur kan dus bestaan uit een netwerk


8/8/11 10:57:02 AM

40


van losse relaties. Maar de structuur kan ook meer traditioneel zijn, met duidelijk omschreven regels, procedures en werkwijzen. In deze structuur zijn sommigen de baas over anderen. In beide gevallen is echter een doelgerichte structuur nodig voor het verduidelijken van de onderlinge werkrelaties, ongeacht het type structurele indeling dat wordt gebruikt. Je zou kunnen zeggen dat het woord organisatie verwijst naar een eenheid die bepaalde doelstellingen heeft, mensen bevat en een doelgerichte structuur heeft om het doel te verwezenlijken. In het geval van een omvangrijke organisatie als MTV Networks zullen de organisatiedoelen meer uiteenlopend van aard zijn dan van een organisatie als Dance4Life, waarvan het organisatiedoel specifiek en duidelijk is (zie case 1.8). Opdracht

Lees de volgende case. – Stel dat je gevraagd wordt om een Dance4life-dag op school te organiseren, hoe zou die dag er dan uitzien? Schrijf een kort plan van aanpak. Dance4life, een doelgerichte organisatie Dance4life is de internationale organisatie die zich samen met jongeren inzet om de verspreiding van hiv en aids terug te dringen. En dat is hard nodig! Wereldwijd leven ruim 33 miljoen mensen met deze ziekte en dagelijks sterven duizenden mensen aan de gevolgen van aids. Nog steeds raken elke dag 7400 mensen geïnfecteerd met hiv, waarvan de helft jonger is dan 25 jaar. dance4life inspireert daarom juist jongeren om in actie te komen!

Case 1.8

Onze missie In het jaar 2000 maakten wereldleiders met de millenniumdoelen heldere afspraken: jongeren hebben recht op onderwijs, informatie en toegang tot de zorg die ze nodig hebben om zichzelf te kunnen beschermen. In 2015 moeten deze doelen gerealiseerd zijn. De werkelijkheid laat zien dat er nog veel moet gebeuren. Dance4life zet zich in om millenniumdoel 6 te bereiken: het terugdringen van hiv en aids. Dance4life wil in 2014, één jaar voordat de millenniumdoelen bereikt moeten zijn, wereldwijd minstens één miljoen jongeren hebben betrokken die zich inzetten voor het terugdringen van de verspreiding van hiv en aids. Deze agents4change hebben allemaal een scholenproject van Dance4life doorlopen. Tijdens een scholenproject en door andere preventie-, bewust-


8/8/11 10:57:03 AM


41

wordings- en fondsenwervingsacties geven jongeren het positieve virus tégen aids aan elkaar door. 2014 zal in het teken staan van een laatste dringende oproep aan de wereldleiders om hun beloften na te komen. In de jaren tot 2014 zorgen internationale scholenprojecten en mediacampagnes op alle mogelijke manieren voor educatie, politiek draagvlak, fondsenwerving en bewustwording. Wanneer ben je agent4change? Je bent agent4change als je hebt bewezen actief bij Dance4life betrokken te zijn. Je hebt deelgenomen aan een Dance4life-scholenproject, je verdiept in lesmateriaal en geld ingezameld voor de aidsbestrijding. De agents4change vormen samen de wereldwijde Dance4life-movement. Ze inspireren anderen en motiveren politici om zich ook in te zetten voor preventie, het creëren van bewustzijn en het doorbreken van stigma’s, taboes, stilte en discriminatie. Scholenprojecten De kernactiviteit van Dance4life is het organiseren van de scholenprojecten. Aan deze scholenprojecten hebben in Nederland al tienduizenden middelbare scholieren meegedaan. Het programma bestaat uit vier vaste elementen die elkaar opvolgen: Inspire, educate, activate en celebrate! Support Dance4life Ook als je school niet meedoet aan een Dance4life-scholenproject kun je iets doen. Door het opzetten van een zogenaamde support Dance4life-actie kan iedereen een steentje bijdragen aan het terugdringen van de verspreiding van hiv en aids. Dance4life verovert de wereld! Dance4life is een van oorsprong Nederlands initiatief, dat is uitgegroeid tot een wereldwijde movement. Na in 2004 te zijn gestart in drie landen, is Dance4life inmiddels uitgegroeid tot een organisatie die in meer dan 25 landen (verspreid over vijf continenten!) actief is! Dance4life international, ook gevestigd in Nederland, coördineert en begeleidt landen die het Dance4lifeconcept hebben opgezet of willen gaan opzetten. Eind 2010 zal in 30 landen een lokale Dance4life-organisatie zijn opgezet. Bron: www.dance4life.nl


8/8/11 10:57:03 AM

42


Hoewel bepaalde kenmerken belangrijk zijn voor wat een organisatie is, verandert het concept van de organisatie voortdurend. Niet alle organisaties in de media- en entertainmentindustrie zijn op dezelfde wijze gestructureerd als bekende organisaties als de VARA, Endemol en Universal. Dit zijn bedrijven met duidelijke divisies, afdelingen en werkeenheden. Veel organisaties in de creatieve industrie vormen een geheel eigentijdse organisatie met flexibele werkindelingen en teamstructuren. Ook hebben zij vaak een toegankelijker en snellere manier van communiceren, zowel intern als extern. De toegankelijkheid en veelzijdigheid stelt bedrijven in de media- en entertainmentindustrie in staat om snel op veranderingen te reageren. Organisaties in de entertainmentindus trie moeten zo snel kunnen veranderen, omdat zij zich bewegen in een wereld die voortdurend aan verandering onderhevig is. Sociale, economische, technologische en mondiale veranderingen dwingen entertainmentorganisaties tot het bedenken van steeds weer nieuwe manieren om succesvol te blijven. Voorbeelden van deze veranderingen zijn de steeds groter wordende invloed van ebusinessmodellen, informatietechnologie, hogere verwachtingspatronen van werknemers en globalisering. Van dat laatste is een organisatie als Talpa een mooi voorbeeld (zie case 1.9). Steeds meer Nederlandse media- en entertainmentorganisaties proberen zich internationaal te profileren. Opdracht

Lees de volgende case. – Ken je nog andere Nederlandse entertainmentorganisaties die de afgelopen jaren succesvol zijn geweest in het buitenland? Universal gaat aan de slag met The Voice Of-talent

Case 1.9

Universal Music Group heeft een wereldwijde deal gesloten met Talpa Media Group voor wat het tv-programma The Voice Of … betreft. De Nederlandse versie van The Voice Of Holland is al een grote hit en NBC start dit voorjaar met een Amerikaanse versie. Universal gaat muziek opnemen en promoten van nieuwe artiesten uit The Voice Of … met uitzondering van Nederland en België waar 8Ball Music (waar Talpa ook in participeert) de rechten heeft. Winnaars van wereldwijde The Voice Of-edities krijgen een contract bij Universal. De major werkt ervoor samen met Talpa-onderdeel The Voice Talent Agency (TVTA). John de Mol, bedenker van het format en eigenaar van Talpa Media: ‘Ik ben ervan overtuigd dat de Amerikaanse versie een fantastisch instrument zal


8/8/11 10:57:03 AM


43

zijn om nieuw talent te ontdekken in de grootste entertainmentmarkt van de wereld. Het is fantastisch om NBC en producer Mark Burnett aan onze kant te hebben, maar Universal maakt het plaatje compleet.’ Volgens TVTA’s president Tony Berk is Universal ‘veruit de beste partner’ die hij zich kon wensen. ‘Het zal ervoor zorgen dat serieus talent zich zal gaan aanmelden om mee te gaan doen.’ Universal Music Group International-coo Max Hole meldt dat The Voice Of Holland heeft bewezen dat er nog genoeg ruimte is voor muziek en televisie. ‘Als er maar innovatief over wordt nagedacht.’ Bron: www.entertainmentbusiness.nl

In de media- en entertainmentindustrie vind je organisaties in alle soorten en maten. Niet alle organisaties zijn zo groot en internationaal gericht als Eyeworks Talpa. Om daarin afgebakende categorieën te onderscheiden is lastig, maar een voorzichtige scheiding op basis van de soort bedrijvigheid is wel te maken. Er bestaan namelijk verschillende vormen van creatieve bedrijvigheid: kunsten, media en entertainment, en creatieve, zakelijke diensten. Deze bedrijven lijken vaak wat betreft vorm en omvang niet veel gemeen te hebben en vormen daardoor geen afgebakende groep. De bedrijven hebben te maken met verschillende ideologieën, financieringsvormen, marktmechanismen en andere zaken waarmee je geconfronteerd wordt bij het runnen van een bedrijf. In de meeste sectoren geldt het marktmechanisme, het proberen winst te maken binnen een voortdurend wisselend krachtenveld van vraag en aanbod. Alleen de kunstensector is nog in hoge mate afhankelijk van subsidies van de overheid. Opdracht

Lees de volgende cases. – Stel, je wordt gevraagd om een verbeterplan te schrijven voor een eventueel nieuwe versie van de Love Parade. Schrijf een advies voor de organisatie en maak daarbij gebruik van een van de instrumenten uit dit hoofdstuk: het ESH-model, de basispijlers en de verschijnselen.


8/8/11 10:57:03 AM

44


Experts: organisatie Love Parade stapelde fout op fout Rotterdam, 26 juli. De ramp op de Love Parade in Duisburg, waarbij 21 mensen om het leven kwamen door paniek, had voorkomen kunnen worden. Dat zeggen Nederlandse experts op het gebied van controleren en managen van mensenmassa’s.

Case 1.10

De autoriteiten zeiden gisteren dat ze alle mogelijke voorzorgsmaatregelen hebben genomen, maar Otto Adang, lector openbare orde en gevaarbeheersing aan de Politieacademie, denkt daar anders over. ‘Het is een schande dat dit is gebeurd’, zegt hij. ‘We hebben inmiddels genoeg kennis van het managen van grote mensenmassa’s om dit soort incidenten te voorkomen.’ Verbaasd Les één bij crowdmanagement is dat mensen altijd weg moeten kunnen komen. Daarom is Marco Zannoni, onderzoeker van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement, ‘verbaasd’ dat de tunnel was opgenomen in de route naar het festival. ‘Het lijkt zo evident dat je dit niet doet. Een tunnel is altijd een risico. Als er paniek uitbreekt, kunnen mensen nergens heen. Er staan muren en geen hekken die je weg kunt halen. Tijdens de Dodenherdenking op de Dam zagen we wat paniek kan doen. Maar toen kon iedereen wel weg.’ ‘Als organisatie moet je er altijd rekening mee houden dat er paniek kan uitbreken’, zegt Zannoni. ‘Daarom moeten er ook altijd alternatieve routes zijn. Maar die ontbraken hier.’ Zannoni, die de gemeente Amsterdam adviseerde over de huldiging van het Nederlands elftal, heeft ook twijfels over de manier waarop het evenement werd gemonitord. ‘Ik vind het vreemd dat het zo druk kon worden in die tunnel, dat is echt niet in tien minuten ontstaan. Normaal gesproken zie je dat als organisatie aankomen en probeer je mensen zoveel mogelijk te spreiden. Amsterdam had bij de huldiging van het Nederlands elftal daarom vijf extra schermen neergezet in de stad.’ In Duisburg gebeurde het allemaal niet. Een voetgangerstunnel was de enige ingang.


8/8/11 10:57:03 AM


45

Figuur 1.2: Overzicht festivalterrein Love Parade Extra onvoorspelbaar En dan zijn gratis evenementen ook nog eens extra onvoorspelbaar en daardoor moeilijker in goede banen te leiden. De organisatie was dus sowieso al gewaarschuwd, maar deed daar niets mee. Er waren veel meer mensen op het evenement afgekomen dan de organisatie vooraf dacht. Volgens berichten in Duitse media waren er 1,4 miljoen mensen op weg naar het festivalterrein, al kan de Duitse politie dat aantal niet bevestigen. De organisatoren van de Love Parade zeiden te rekenen op ongeveer een miljoen bezoekers. Zannoni: ‘Op zoveel mensen maakt 100.000 mensen meer of minder niet uit. Het gaat erom dat je ze in goede banen leidt.’ Een probleem bij gratis evenementen is dat de organisatie moeilijk kan inschatten hoeveel mensen erop af komen. Maar volgens Adang is dit makkelijk op te lossen. ‘Laat mensen vooraf op de website gratis een kaartje uitprinten. Als ze zonder een kaartje niet binnenkomen, moeten ze wel. Dan weet je hoeveel mensen van plan zijn om te gaan.’ Ook als de mensen eenmaal op het terrein zijn, zijn er allerlei trucs om de


8/8/11 10:57:03 AM

46


massa te spreiden. Bijvoorbeeld door belangrijke acts altijd tegelijkertijd te programmeren, zodat niet alle bezoekers naar dezelfde artiest gaan. Onaanvaardbaar Lees vanmiddag in NRC Handelsblad een reportage van onze redacteur Pieter Kottman vanuit Duisburg. De organisatie kon gisteren tijdens een persconferentie, waar pers uit de hele wereld aanwezig was, niet uitleggen wat er misging. En dan nog de basisrekensom. Het terrein is naar schatting 250.000 vierkante meter groot. Volgens een standaardregel is twee en een halve persoon per vierkante meter een nog net aanvaardbaar aantal, daarna nemen de risico’s snel toe. Op het terrein in Duisburg konden dus eigenlijk niet meer dan 625.000 bezoekers worden toegelaten. En er werden er al een miljoen verwacht. Ook dat was dus onaanvaardbaar, zegt Adang. ‘Met meer mensen per vierkante meter kun je je niet meer zelfstandig bewegen. Als er dan iets gebeurt, neemt de druk snel toe. En de druk die rijen mensen kunnen uitoefenen is enorm. Je hoort na dit soort incidenten altijd dat mensen zijn vertrapt, maar dat is meestal niet het geval. Mensen stikken, puur door de druk van mensen.’ Het festival in Duisburg was nog uren aan de gang na het ongeluk. Op Twitter is de Loveparade een belangrijk onderwerp van gesprek. Bekijk hier wat er gezegd wordt. De Loveparade is een Duits muziekfestival dat voor het eerst werd gehouden in 1989 in Berlijn. In 2007 werd het feest voor het eerst in Essen, in het Ruhrgebied gehouden. Daarna organiseerden Dortmund en Bochum de Loveparade. Dit jaar was dus de eerste keer dat het festival in Duisburg plaatsvond. Bron: http://vorige.nrc.nl


8/8/11 10:57:03 AM


47

‘Duisburg en Love Parade sjoemelden met regels’ Door een onzer redacteuren Rotterdam, 26 juli. In overleg met de verantwoordelijke autoriteiten hoefden de organisatoren van de Love Parade in Duisburg zich niet te houden aan de gebruikelijke veiligheidsvoorschriften.

Case 1.11

Bij het dansfestijn vielen zaterdag negentien doden toen er paniek uitbrak bij de ingang van het festivalterrein. Ruim driehonderd mensen raakten gewond, van wie een groot aantal ernstig. Volgens verschillende Duitse media zijn de veiligheidsvoorschriften onvoldoende nageleefd. Zo zouden de vluchtwegen niet de vereiste breedte hoeven te hebben en was het hulpverleningsplan voor toegang van brandweer en politie niet goed uitgewerkt. Bovendien zou officieel slechts toestemming zijn gegeven voor maximaal 250.000 bezoekers. Twee dagen na het drama in Duisburg neemt de kritiek op de organisatoren toe. Volgens Rainer Wendt, voorzitter van de Duitse politiebond, hebben de autoriteiten op de veiligheidsmaatregelen bezuinigd om de kosten te drukken. ‘Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat er geen videobewaking was, die een snelle reactie mogelijk had gemaakt’, zei hij op de Duitse tv-zender ARD. Wendt zei dat hij al meer dan een jaar geleden had gewaarschuwd dat Duisburg niet geschikt was voor dergelijke omvangrijke evenementen. Het publiek kon het festivalterrein alleen bereiken via een tunnel met een opening in het midden. ‘Zelfs als die tunnel theoretisch groot genoeg was voor de enorme hoeveelheid mensen, had men moeten bedenken dat mensen zich in zo’n situatie niet rationeel gedragen, maar verhit raken en onberekenbaar worden’, aldus Wendt. Marek Lieberberg, een van de bekendste concertorganisatoren in Duitsland, beschuldigt de autoriteiten van winstbejag en onvermogen. ‘Dit is geen tragisch ongeluk, maar een misdaad’, zegt hij in de Süddeutsche Zeitung.


Bron: http://vorige.nrc.nl

8/8/11 10:57:03 AM

48


Toestemming voor Love Parade kwam pas kort voor aanvang Door een onzer redacteuren

Case 1.12

Rotterdam, 27 juli. De burgemeester van Duisburg, Adolf Sauerland, heeft pas op zaterdagochtend om negen uur toestemming gegeven voor de Love Parade. Dat is kort voor het begin van het evenement, waarbij volgens de laatste cijfers twintig mensen in het gedrang omkwamen en meer dan vijfhonderd mensen gewond raakten. Tot vrijdagavond laat is er onderhandeld over de veiligheid, meldt de Kölnische Rundschau. Volgens de krant zouden politie en brandweer tot op het laatste moment bezwaar hebben gemaakt tegen het veiligheidsconcept. Ook in de maanden voor het dansfestijn, waar naar schatting 1,4 miljoen mensen op afkwamen, zou de politie ernstige bezwaren hebben gehad tegen de planning, en voorstellen hebben gedaan voor verbeteringen. Zo zou er onder andere zijn gesuggereerd om het festival op een andere plek in de stad te houden. Het door het stadsbestuur aangewezen terrein bood officieel slechts plaats aan 250.000 mensen. Toenmalig politiechef Rolf Cebin, die inmiddels met pensioen is, zou zich volgens de Süddeutsche Zeitung hardnekkig tegen het evenement hebben verzet. Voor de uit Duisburg afkomstige CDU-parlementariër Thomas Mahlberg was dat zelfs aanleiding om aan te dringen op Cebins vertrek. Burgemeester Sauerland, op wie de druk om af te treden toeneemt, zei gisteren dat hij niets wist van eventuele bedenkingen vooraf. ‘Ik weet van geen waarschuwingen’, aldus Sauerland, die zei dat er nu eenmaal altijd kritische geluiden zijn voor dit soort grote evenementen. Volgens hem is alles zorgvuldig vooraf gecontroleerd. De organisator van de Love Parade, Rainer Schaller, wijst juist de politie aan als de schuldige. Die zou alle sluizen voor de tunnels hebben opengezet. Aanvankelijk waren tien van de zestien sluizen gesloten, aldus Schaller. Pas toen alles open was gegaan, werd de mensenmassa in de tunnel oncontroleerbaar. Ook verschillende festivalbezoekers zeggen vandaag in Duitse kranten dat de politie ’s middags rond vier uur stopte om mensen tegen te houden aan het begin van de tunnel, toen het gedrang daar toenam en woedende festivalgangers toegang eisten. Het onderzoek is overgenomen door de politie van Keulen, in verband met de mogelijke betrokkenheid van de Duisburgse politie. De Duitse justitie is inmiddels een onderzoek begonnen, dat zich richt op de vraag of er sprake is van dood door schuld. De Duitse politievakbond eist dat de politie meer invloed krijgt op besluiten om grote evenementen te verbieden als de veiligheid in het geding is. Die


8/8/11 10:57:03 AM


49

verantwoordelijkheid ligt nu uitsluitend bij het stadsbestuur. De politie kan alleen ingrijpen bij politieke demonstraties. Bron: http://vorige.nrc.nl

Burgemeester Duisburg wist van risico’s Love Parade Door een onzer redacteuren

Case 1.13

Rotterdam, 28 juli. Burgemeester Adolf Sauerland van Duisburg was wel op de hoogte van de veiligheidsrisico’s van de Love Parade, het massale dansfestijn waarbij zaterdag in het gedrang 21 mensen omkwamen en meer dan vijfhonderd gewond raakten. Vanmorgen overleed in het ziekenhuis het 21ste slachtoffer. Maandag zei Sauerland dat hij niet op de hoogte was van de twijfels die er vooraf bij politie en brandweer zouden hebben bestaan over de organisatie van het evenement. Regionale kranten van mediaconcern WAZ beschikken echter over een verslag van een bijeenkomst in juni waarop over de veiligheid is gesproken. Daar werd door deskundigen zware kritiek geuit op het kleine aantal vluchtwegen als er iets mis zou gaan. Er zou in totaal minimaal 440 meter aan nooduitgangen beschikbaar moeten zijn voor de toen nog 220.000 mensen waarmee rekening werd gehouden. Maar volgens de organisatie zou, als er iets gebeurde, hooguit eenderde van de feestgangers een veilig heenkomen moeten zoeken. Dus kon worden volstaan met 155 meter aan nooduitgangen. Dit verslag zou de burgemeester ook onder ogen hebben gehad. Uit het document blijkt bovendien dat de burgemeester de Love Parade hoe dan ook wilde laten doorgaan en dat er dus wel een oplossing voor de vluchtwegen zou worden gevonden. Sauerland heeft gisteren herhaald dat hij niet vrijwillig zal aftreden. Als hij dat zou doen, zei hij in een interview met de WAZ, zou hij voor de rest van zijn leven verantwoordelijk worden gehouden voor de dood van de festivalbezoekers. Aftreden zou als een schuldbekentenis kunnen worden geïnterpreteerd, aldus Sauerland. ‘Ik moet volhouden.’ Inmiddels blijkt dat alle slachtoffers zijn omgekomen aan verwondingen aan hun borst. Dat zou betekenen dat ze niet zijn overleden doordat ze onder


8/8/11 10:57:03 AM

50


de voet zijn gelopen, maar aan de gevolgen van ademnood doordat ze in de verdrukking kwamen. Eerder werd gemeld dat mensen van een smalle trap waren gevallen en daarbij zouden zijn omgekomen, wat vervolgens de paniek zou hebben veroorzaakt. Bron: http://vorige.nrc.nl


8/8/11 10:57:03 AM

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding Wat is een organisatie? ESH-model Drie basispijlers Verschijnselen 35 1

Recommend Documents