5-11-2014
Inhoud Verdeelmodel Inkomensdeel Participatiewet
Platform Sociaal en Financieel Domein, VNG Overijssel
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Hoe werkt de financieringssystematiek? Project verdeelmodel inkomensdeel Hoe werkt het multiniveau-model? Model biedt aanknopingspunten voor sturing Uitkomsten budgetverdeling 2015 Vragen en discussie
Huis voor C ultuur en Bestuur Nijverdal, 24 oktober 2014 2
1. Sturing van het Rijk via de financieringssystematiek
2. Project verdeelmodel inkomensdeel 2015
• Met de WWB in 2004 werden gemeenten volledig financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van de bijstand
Aanleiding • Kritiek gemeenten op het vorige verdeelmodel • Evaluatie verdeelmodel (2008): meerjarig groot onderhoud • Wet Werken naar Vermogen (2013) Participatiewet (2015)
• Bekostiging via inkomensdeel (uitkeringen) en via participatiebudget (re-integratie) • Gemeenten hebben aangetoond verschil te kunnen maken bij de uitvoering van de bijstand • De financieringssystematiek van de Participatiewet is op dezelfde w ijze ingericht als de WWB » » » »
3
Toereikend macrobudget Prikkel via objectief verdeelmodel Gemeenten hebben meerjarig voordeel van goed presteren Gemeenten die achterblijven worden aangespoord tot verbetering
Veel aandacht voor bestuurlijk draagvlak • Proces vanuit SZW open ingegaan (brede verkenning) • Externe partijen intensief vanaf het begin betrokken: VNG, Divosa, Rfv, gemeenten, FIN, BZK, EZ • Inbreng van deskundigen • Tw ee bestuurlijke conferenties • Tijd genomen voor zorgvuldig proces (trechter)
4
1
5-11-2014
Inrichting van het proces
Aandacht voor financiële beheersbaarheid 1. Macrobudget w ordt landelijk toereikend vastgesteld 2. Overgangsregime met een historische component De eerste drie jaar zullen de budgetten deels op basis van uitgaven in het verleden worden bepaald Na twee jaar vindt een evaluatie plaats, waarna eventueel gekozen kan worden voor het langer behouden van een historische component
3. Vangnetregeling Dit wordt in overleg met de VNG, Divosa en de Rfv nader uitgewerkt
5
6
3. Hoe werkt het multiniveau-model?
Kans op bijstand? ... maar ook de omgeving is van invloed
Centrale vraag: wat is de kans op bijstand?
I ndi v idueel niveau
Wi j kni v eau
Dit is afhankelijk van individuele kenmerken...
Huishoudtype A: 0,2% • Samenwonend • 2 kinderen • 45 en 40 jaar • Nederlands • Koopwoning
7
Huishoudtype B:16% • Alleenstaand • 1 kind • 42 jaar • Nederlands • Huurwoning
Huishoudtype C: 5% • Gehuwd • 1 kind • 35 en 29 jaar • Niet-westerse achtergrond • Huurwoning
<>
Woningwaarde in de buurt?
<>
Leefbaarheid in de buurt?
<>
Kans en op de arbeids markt?
Gemeentel i j k en regi ona a l ni v ea u
<>
Netto arbeids participatie in de regio?
8
2
5-11-2014
Kans is afhankelijk van meerdere niveaus
Verschil in kansen - huishoudenstype Kans op bijstand in vergelijking met een alleenstaande
Verschil in kansverhouding op bijstand: Eenoudergezin – vrouw
3x zo groot
Eenoudergezin – man
1,2x zo groot
Paar zonder kinderen
6x zo klein
Paar met kinderen
2,5x zo klein
9
10
Verschil in kansen – enkele overige kenmerken
Bepaling budgetten van gemeenten
Verschil in kansverhouding op bijstand:
11
Huurwoning
9x zo groot
Niet-westerse achtergrond
2x zo groot
Lage opleiding
2x zo groot
AO-uitkering
5x zo klein
Arbeidsbeperking
4x zo groot
55-65 jaar
1,4x zo groot
• Bepalende factoren voor kans op bijstandsuitkering » » » »
Human capital en baankansen Mogelijkheid op overig inkomen of vermogen Kansen op de arbeidsmarkt Leefbaarheid van de omgeving
• De factoren w orden bepaald op basis van een representatieve, landelijke database met meer dan 107.000 huishoudens • De kans op bijstand wordt voor 6.600 typen huishoudens berekend • Per gemeente w ordt berekend hoeveel van de verschillende typen huishoudens er w onen verw achte uitgaven • Verschillen in economische situatie/ligging/cultuur in regio’s (Corop-niveau) w orden meegenomen in budgetbepaling
12
3
5-11-2014
Meer gemeenten objectief verdeeld Huidig m odel
Nieuw m odel
Volledig objectief
Vanaf 40.000 inw oners
Vanaf 40.000 inw oners
Deels historisch, deels objectief
Vanaf 25.000 tot 40.000 inw oners
Vanaf 15.000 tot 40.000 inw oners
Volledig historisch
Tot 25.000 inw oners
Tot 15.000 inw oners
4. Model biedt aanknopingspunten voor sturing • Voor elke gemeente w ordt een berekening gemaakt • Vergelijken met daadwerkelijke uitgaven biedt gemeenten mogelijkheid tot sturing
• De grens tot w aar gemeenten volledig historisch w orden gebudgeteerd w ordt verlaagd • Hierdoor neemt het aantal gemeenten dat een (gedeeltelijk) objectief bepaald budget ontvangt toe met ongeveer 100
13
14
5. Uitkomsten budgetverdeling 2015 • Macrobudget daalt 4%: van € 5,7 mld in 2014 naar € 5,5 mld in 2015 • Daling macrobudget vanwege beleidswijzigingen in 2015: met name hervorming kindregelingen en WWB-maatregelen • Voor de nieuw e doelgroep van de Participatiewet is voor 2015 € 68 mln aan het macrobudget toegevoegd • Ondanks de daling van het macrobudget ontvangt 56% van de gemeenten een hoger budget in 2015 in vergelijking met 2014 • Vooral kleine en middelgrote gemeenten ontvangen een hoger budget • In budgetaandelen gaat driekwart van de gemeenten erop vooruit • In totaal 42 gemeenten die meer dan 5% budgetaandeel verliezen w aarvan 8 gemeenten meer dan 10% • Gemeenten die meer dan 10% verliezen hadden allemaal een overschot op het budget in 2013 15
16
4
5-11-2014
Vervolg • Samen met VNG en Divosa organiseren w ij enkele bijeenkomsten om gemeenten meer uitleg te geven over de werking van het model • Het multiniveau-model biedt goede aanknopingspunten voor gemeenten om te sturen op hun uitgaven • VNG, Divosa en gemeenten zullen w orden betrokken bij verdere verbetering van het verdeelmodel
17
6. Vragen en discussie
18
5
