Inhoud. Inleiding - De start van The Creative Tribe 5

Sociale Innovatie

Inhoud Inleiding - De start van The Creative Tribe

5

Hoofdstuk 1 - Wat is sociale innovatie?

7

Wat is sociale innovatie? Waarom sociale innovatie?

8 10

Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie?

12

Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit?

14

Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie?

15

Waar kan sociale innovatie worden toegepast?

16

Sociale innovatie17 Hoofdstuk 2 - Cases sociale innovatie

19

De kracht van solidariteit20

€

De nieuwe bank is van ons allemaal24 Zorg wordt weer sociaal28 Beter een goede buur dan een verre vriend32 Een land opruimen in één dag.36 Waarom iets nieuw kopen als het kapot is?40 Het huis als grondstoffenbank44 Energie in eigen hand48

€ €

€

Sociaal verzekeren52 Hoofdstuk 3 - The Creative Tribe

Versie 1 • 27 mei 2013

59

Wat drijft ons?

62

Wie zijn we?

62

Wat biedt The Creative Tribe?

64

Copyright ©2013 The Creative Tribe, Amsterdam, Nederland

De start van The Creative Tribe Nog niet zo lang geleden kwamen we als groep voor het eerst bij elkaar. Geïnspireerd door de initiatiefnemers Deborah en Michiel hebben we in een aantal workshops The Creative Tribe vormgegeven. Het schrijven van dit boek is onze echte start als gezamenlijke ondernemers op het vlak van sociale innovatie. We zitten allemaal zelf aan ’t stuur maar de eindbestemming is nog onbepaald. Juist dat is misschien de aantrekkingskracht van The Creative Tribe. Nog zonder enige voorkennis luidde de vraag aan alle nieuwe ‘Tribe Members’ eerder dit jaar: Wat is sociale innovatie? De antwoorden bleken zo divers als het aantal Tribe Members in de groep. En daarmee werd het een perfect thema voor dit manifest. We wensen je veel leesplezier en inspiratie.

The Creative Tribe

Hoofdstuk 1

Wat is sociale innovatie?

8

Sociale Innovatie

Wat is sociale innovatie? Sociale innovatie is geen nieuw fenomeen. Al vele jaren werken mensen op een innovatieve manier samen om onze maatschappij socialer, leuker, beter en gezonder te maken. Tegenwoordig duikt het begrip sociale innovatie steeds vaker op en zijn er verschillende definities in omloop. Wij hanteren de volgende definitie:

Sociale innovatie is de ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeën, die maatschappelijke waarde creëren.

Ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeën Bij innovatie wordt toegewerkt naar specifieke oplossingen die inspelen op één of meerdere behoeften. Deze oplossingen kunnen producten, diensten, modellen of systemen zijn, of een combinatie hiervan. Het start met het begrijpen van de behoefte en het ontwikkelen van ideeën (ontwikkeling). Vervolgens worden de oplossingen ontwikkeld, getest en geïmplementeerd (realisatie). Maatschappelijke waarde Sterke sociale innovaties zijn financieel gezond én zijn in staat maatschappelijke waarde te creëren. Deze waarde kan toenemen door een groter gevoel van welbevinden bij burgers of door het bieden van duurzamere, efficiëntere, effectievere, socialere en rechtvaardigere oplossingen. Sociale innovatie bevindt zich in het gebied tussen het traditionele bedrijfsleven, primair gericht op winstmaximalisatie en de non profit sector, primair gericht op maatschappelijke waardemaximalisatie.


9

10

Sociale Innovatie

Waarom sociale innovatie? Vaak komt de behoefte aan sociale innovatie voort uit maatschappelijke onvrede of een probleem maar soms anticipeert het juist op nieuwe kansen in onze maatschappij. Er is een grote verscheidenheid aan redenen om sociaal te innoveren.

11


“Ik vertrouw de producenten niet meer, op alle labels staat dat het goed en gezond is, maar dat blijkt vaak niet waar!”

“De groene stroom van mijn energieleverancier is niet groen” “Ik heb geen vertrouwen in het pensioenstelsel, tegen de tijd dat ik met pensioen ga is de pot leeg!”

“Als ik geen plofkip produceer dan kan ik niet concurreren met andere aanbieders.”

“Wij zijn tweeverdieners maar kunnen niet eens een hypotheek krijgen.”

“Ik ben gestopt met werken omdat de kinderopvang te duur is geworden”

“Ik heb precies 3,21 minuten de tijd om u te wassen, daarna moet ik door naar de volgende patiënt.”

12

Sociale Innovatie


Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie?

The Creative Tribe

Hier zie je het palet van spelers in het bedenken en realiseren van sociale innovatie. De exacte rol en uitdaging is verschillend per speler en situatie. Vaak zien we pas tijdens het proces van de ontwikkeling en realisatie van ideeën de rollen ontstaan.

•• Neemt initiatief door proactief naar nieuwe kansen en verbeteringen voor de maatschappij te zoeken. •• Creëert oplossingen door nieuwe en bestaande ideeën samen te brengen en deze te vertalen naar een op maat gesneden, werkende oplossing. •• Verbindt de juiste partijen die gemotiveerd zijn om samen een uitdaging aan te gaan.

Kennisinstelling •• Vergroot bewustzijn bij de werknemers en leiders van morgen door het sociale aspect centraal te stellen in opleidingen. •• Ontwikkelt kennis door middel van toegepast onderzoek op relevante vakgebieden en het ontwikkelen van concrete methodieken en tools. •• Deelt kennis met andere partijen, zodat deze hierop kunnen voortbouwen en vertalen naar concrete oplossingen.

Betrokken burger •• Signaleert dat het beter kan en neemt initiatief. •• Geeft input tijdens het ontwikkelen van sociale innovaties. •• Mobiliseert anderen door het goede voorbeeld te geven en een kritische massa samen te brengen. •• Ondersteunt in de uitvoering van de uiteindelijke oplossing.

Bedrijfsleven •• Realiseert aanbod door het ontwikkelen en aanbieden van concrete producten en diensten met een goede balans tussen de sociale en bedrijfsmatige kant. •• Investeert in een nieuwe infrastructuur of samenwerking, waarbij de partijen op een andere manier met elkaar kunnen omgaan. •• Geeft ruimte aan andere ideeën en nieuwe initiatieven. •• Neemt initiatief in het aanpakken van de kernonderwerpen en –problematiek van hun onderneming of industrie.

Overheid •• Stimuleert sociale innovatie met subsidies en belastingvoordelen. •• Stelt kaders door middel van regelgeving die het lastig of minder interessant maakt om niet-sociale systemen in stand te houden. •• Promoot sociale innovatie door succesvolle voorbeelden uit te dragen en aan te geven hoe andere spelers een bijdrage kunnen leveren.

13

14

Sociale Innovatie


Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit?

Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie?

In februari 2013 heeft de EU een ‘Guide to Social Innovation’ opgeleverd. Hierin worden vier fases beschreven die leiden tot een sociale innovatie: • 1. Goede ideeën • 2. Ontwikkelen van prototypes en uitvoeren van een pilot • 3. Implementatie van de beste oplossing • 4. Verder opschalen om maximale impact te behalen

De belangrijkste opbrengst van sociale innovatie is maatschappelijke meerwaarde. Maar daarnaast kan het jouw organisatie nog een hoop andere dingen opleveren:

Sociale innovatie is net als ‘normale’ innovatie een iteratief proces waarin bij elke iteratie de oplossing concreter, maar vaak ook complexer wordt. Per fase dient te worden gekeken naar de optimale samenstelling van het team en de beste aanpak om te komen tot de optimale oplossing.

sociale innovatieprojecten •• Multidisciplinair en gericht op integrale oplossingen •• Gezamenlijk en gericht op ‘empowerment’ •• Gedreven door vraag •• Op maat gesneden •• Open karakter m.b.t. kennisdeling en intellectueel eigendom

‘normale’ innovatieprojecten • Oplossingen met focus op één domein • Geregisseerd van bovenaf • Aanbod gedreven • Massa geproduceerd • Meer gesloten en vertrouwelijk karakter

Financieel • Lagere kosten • Meer omzet • Hogere verkoop • Betere marges • Meer winst Reputatie • Grotere naamsbekendheid • Beter imago • Groter bereik • Positieve merkbeleving • Meer aanbevelingen • Groter onderscheidend vermogen Klanten • Betere band met klanten • Grotere betrokkenheid van klanten • Grotere klanttevredenheid • Betere servicebeleving

Partners • Betere relatie met werknemers • Grotere betrokkenheid van werknemers • Betere band met partners en leveranciers • Duurzame relatie met alle betrokken partijen • Grotere tevredenheid van aandeelhouders Innovatiekansen • Nieuwe producten / diensten • Nieuwe samenwerkingsvormen, modellen of systemen • Nieuwe verdienmodellen • Betere processen

15

16

Sociale Innovatie

Waar kan sociale innovatie worden toegepast? In vrijwel alle branches zijn inspirerende voorbeelden te vinden van sociale innovatie. Hierbij een greep uit de vele initiatieven. Energie, water en omgeving Wijwillenzon: burgers bundelen krachten voor goedkope zonne-energie WakaWaka Foundation: veilige en gezonde lampen op zonne-energie als alternatief voor ‘vuile’ kerosinelampen in ontwikkelingslanden Texel Energie: Texel energieneutraal maken (zie H2) Estonia: grootste schoonmaakactie van Estland in 1 dag (zie H2) Turntoo: het huis als grondstoffenbank (zie H2)

Publieke sector en non-profit Pifworld: een netwerk van mensen, bedrijven en organisaties die samenwerken om wereldwijd een positieve impact te realiseren Onderwijspioniers: platform die leraren helpt goede ideeën te delen en realiseren Stichting Onterfd Goed: organisatie gespecialiseerd in het ‘ontzamelen’ en delen van museale collecties Gelukskoffer: koffer met 7 lessen in geluk voor groep 7 & 8 van de basisschool Makkie: platform voor buurtbewoners die elkaar kunnen helpen ter bevordering van de sociale cohesie (zie H2)


Dienstverlening Mondragon: grootste werknemerscoöperatie ter wereld in Spanje (zie H2) Broodfonds: sociale arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers (zie H2) IOU: app die registreert wat je uitleent zodat je het niet kwijtraakt Fairphone: een eerlijk geproduceerde telefoon Seats2meet: plekken in Nederland om samen te komen, te werken en nieuwe contacten op te doen New B: nieuwe coöperatieve bank waarin de klanten eigenaar zijn (zie H2)

Zorg

Sociale innovatie

WeHelpen: een platform waarbij de burger zelf vraag en aanbod in de zorg regelt (zie H2) EigenKracht: een platform voor mensen die met een ingrijpende gebeurtenis worden geconfronteerd en die hulp willen, waarbij participatie en ‘samenredzaamheid’ centraal staan.

Transport, logistiek & mobiliteit

Retail en consument Repair Café: diverse locaties waarbij (oude) spullen worden gerepareerd (zie H2) Boodschapp: vergelijken van producten op prijs, kwaliteit en gezondheid Thuisafgehaald: website voor mensen die graag eten koken en mensen in de buurt die op zoek zijn naar een gemakkelijke, gezonde maaltijd Social Dining: platform dat mensen met soortgelijke interesses verbindt voor een gezamenlijke maaltijd Fair Trade: keurmerk en distributeur van producten uit ontwikkelingslanden die op een eerlijke manier worden geproduceerd Peerby: platform voor het delen van producten in je eigen omgeving

Roetz Bikes: recycling van oude fietsonderdelen voor de productie van nieuwe fietsen bij sociale werkplaatsen SnappCar: platform waarbij je een auto kunt huren van een ander of je eigen auto kunt verhuren Toogethr: app voor carpool en voor samen delen van vervoer Greenwheels: een autodeelconcept waarbij iedereen gebruik kan maken van een grote vloot aan auto’s Taxi–E : taxibedrijf met elektrische taxi’s op groene stroom. Gericht op betere dienstverlening en betere prijs-kwaliteitverhouding

Toerisme & recreatie Couchsurfing: een internationaal netwerk voor toeristen die een slaapplaats willen bij gastvrije onbekenden. Airbnb: internationaal platform waarin mensen hun eigen huis of appartement kunnen verhuren 7scenes: platform voor het uitwisselen van alternatieve toeristische plekken en routes via social media TerraTours: alternatieve routes georganiseerd door bewoners en stadsgenoten

17

Hoofdstuk 2

Cases sociale innovatie


De kracht van solidariteit Mondragon Cooperative Corporation Vrije marktwerking gaat uit van winstmaximalisatie en kostenverlaging door schaalvergroting. Op termijn leidt dit tot afhankelijkheid en marginalisering van burgers en lokale gemeenschappen. Kleine bedrijfjes worden uit de markt gedrukt, lokale gemeenschappen verschralen en banen worden steeds meer een sluitpost. Coöperaties daarentegen zijn gebaseerd op een fundamenteel ander principe: leden zijn mede-eigenaar en hebben gelijke (stem)rechten. De coöperatie is momenteel weer hot, nu als instrument voor eigen initiatief op het gebied van duurzame energie en glasvezelnetwerken.

21


Alternatief voor hardcore kapitalisme In Mondragon, Spaans Baskenland, staat de oerversie van een werknemerscoöperatie die in 1956 is opgericht. Het is de grootste ter wereld met 85.000 leden. Mondragon Cooperative Corporation (MCC) heeft een omzet van 15 miljard euro. De groep bestaat uit meer dan 200 bedrijven en onderdelen, in een groot aantal sectoren waaronder de financiële, distributie- en industriële sector. MCC is innovatief en werkt ook in ‘high tech’ sectoren. Het bedrijf stelt ‘people before profit’ en investeert continue in ‘human capital’. Het hoogste salaris mag nooit meer zijn dan 8 keer het laagste salaris (ter vergelijking: bij multinationals in de VS is dit 400 keer).

Resultaten en leerpunten • MCC hoeft nauwelijks in te krimpen in de huidige recessie • Bij tegenwind verkiest MCC banen boven winst. Zo werd recent besloten om collectief 8% salaris in te leveren om ontslagen te voorkomen. • De coöperatie creëert solidariteit, flexibiliteit en stabiliteit

De kracht van coöperaties Coöperaties stimuleren zelfredzaamheid, eigen initiatief en ondernemerschap. Tegelijkertijd is er ook ruimte voor solidariteit. Dit levert een maatschappij op die zelfredzaam is en tegen een stootje kan in economisch mindere tijden. Meer informatie: http://www.mondragoncorporation.com/language/en-US/ENG.aspx http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2011-2012/Mondragon.html

23

€


De nieuwe bank is van ons allemaal Manifest voor een nieuwe bank De manier waarop grote bedrijven opereren begint bij veel mensen weerstand op te roepen. De val van de banken (waarbij het wanbeleid van leiders beloond werd met exorbitante bonussen) en de grote economische crisis die hierop volgde veroorzaakten wantrouwen en een gevoel van machteloosheid. Men gelooft dat dingen anders moeten én kunnen en wil hier een (actieve) bijdrage aan leveren. Dit creëert een vruchtbare bodem voor nieuwe typen organisaties.

25


Op 24 maart 2013 werd in België de oprichting van een nieuwe bank aangekondigd: New B. Een transparante coöperatieve bank met eenvoudige financiële producten en normale salarissen voor medewerkers. De coöperanten (mensen en organisaties die investeren in de bank en klant worden) zijn ook eigenaar van de bank. Zij hebben zeggenschap over de koers van de bank en de investering van hun geld.

Resultaten

Afbeeldingen afkomstig van New B, meer info op www.newb.coop

New B wilde de haalbaarheid aantonen van een nieuwe coöperatieve bank en had als doel om in 3 maanden bij 10.000 mensen 20 euro op te halen (de prijs van 1 aandeel). Dit aantal was binnen 3 dagen al gehaald. Nu, na 2 maanden, staat de teller op ruim 40.000 individuen (à 20 euro per aandeel) en 89 NGO’s (à 2.000 euro per organisatie). Dit succes toont aan dat het concept de juiste snaar raakt bij consumenten en veel potentie heeft.

Kracht van het concept New B speelt in op de aversie van consumenten tegen de bancaire sector. Het belooft een andere aanpak dan de huidige banken waarvan bewezen is dat zij het fout doen. Het geeft mensen het gevoel van controle over hun eigen geld en daarmee een zekerdere toekomst.

Wat kunnen we hiervan leren? • De volgorde van het innovatieproces is fundamenteel veranderd. Waar vroeger in het geheim een idee werd uitgewerkt en een nieuwe dienst werd ontwikkeld, is juist het publiek maken van het idee een cruciale fase geworden van sociale innovatie: concept bedenken & publiceren --> via crowdfunding geld ophalen en direct de vraag naar het concept toetsen --> dienst ontwikkelen --> lanceren --> business. • Grote gevestigde merken zijn niet meer van belang bij het lanceren van een nieuwe dienst. Sterker nog, in markten zoals de financiële wereld kan een ‘oud’ merk zelfs een nadeel zijn.

27


Zorg wordt weer sociaal

Verbetering van het zorgsysteem De manier waarop we zorg in Nederland hebben georganiseerd wordt in de toekomst onbetaalbaar. De afgelopen jaren heeft er al een grote efficiëntieslag plaatsgevonden om de kosten te beperken maar tegelijkertijd verhoogt de toenemende privatisering de druk op het maken van winst. Familieleden zijn vaak niet in staat om bij te springen aangezien families tegenwoordig geografisch verspreid wonen. Het resultaat: de zorg wordt steeds onpersoonlijker en zowel patiënt als familieleden voelen zich machteloos en aan hun lot overgelaten.

29


In 2006 is de Visiting Nurse Service of New York de VSNNY Timebank gestart. Deze timebank stelt mensen in staat om hun vaardigheden in te zetten om anderen en zichzelf te helpen, waarbij men uren uitruilt in plaats van geld. Je kunt bijvoorbeeld uren verdienen met mensen naar de dokter brengen, eenvoudige zorgverlening, Nederlandse les geven of klusjes in huis doen. Hierbij geldt hetzelfde tarief voor iedereen. De ruim 3.000 leden wisselen meer dan 50.000 uren per jaar uit.

Kracht van het concept “Building trust is the foundation of every time bank. The more members meet, the more they trust and the more they trust, the more they trade. Members join with the intent to exchange services with others in their community. Ultimately, the power of the time bank is in the strength of the substantive and long-standing relationships that form between the members. Once these strong friendships develop, members will regularly assist each other without reporting their exchanges. Although I would like to show the world all the many hours that our members have actually exchanged, this under reporting is really a wonderful problem to have since our ultimate goal is to build very strong support networks that can have a life changing impact.” — Mashi Blech, director VNSNY TimeBank

Meer informatie: http://www.vnsny.org/community/in-the-community/community-connections-timebank/

De VNSNY TimeBank spreekt mensen aan op persoonlijke, niet-commerciële basis. Het gaat uit van hetgeen je wél kunt in plaats van je gebreken. De persoonlijke begeleiding zorgt voor de juiste match tussen hulpvragers en hulpaanbieders en legt de juiste basis voor een vertrouwensrelatie en het bouwen van een sterk sociaal vangnet.

Wat kunnen we hiervan leren? • Timebanks bieden een waardevolle aanvulling op de reguliere medische zorg. Het zorgt ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen en verhoogt het ‘geluk’ van de patiënt. • Deelnemers van de VNSNY TimeBank noemen de volgende voordelen: verbeterde fysieke en mentale gezondheid, toegang tot diensten, financiële besparingen, vertrouwen krijgen van anderen, sociale contacten, ervaren dat je ergens bij hoort en verbeterde kwaliteit van leven. • Het concept spreekt met name mensen aan die van nature meer moeite hebben om een actieve rol in de gemeenschap te vervullen maar wel degelijk iets kunnen bijdragen. • Hulp vragen is moeilijk voor mensen, hulp geven niet. • Vertrouwen is de belangrijkste succesfactor, niet de waarde van tijd. Er wordt (bijna) geen misbruik gemaakt van elkaar.

31


Beter een goede buur dan een verre vriend

Samen is het een makkie Het is prettig wonen in een buurt waar de leefbaarheid hoog is en waar de sociale banden sterk zijn. Dat is een van de basisgedachten achter de Makkie: een lokale munt die je kunt gebruiken in de Indische buurt in Amsterdam, een buurt met veel sociaal en economisch zwakkere bewoners. In essentie is de Makkie een timebank, zoals ook de VNSNY en WeHelpen. Je kunt Makkies verdienen door anderen te helpen of je in te spannen voor activiteiten met een voordeel voor de gemeenschap en de buurt.

33


“Wij hebben gemerkt dat de Makkie verbindt.

Resultaten

Het geeft hulpgevers het gevoel dat ze er

Stadsdeel Oost, Eigen Haard, Makassar Plein Community, Civic Zeeburg en Qoin zijn in 2011 in het initiatief Makkie gestapt en inmiddels zijn ook woningbouwverenigingen Ymere en de Alliantie aangehaakt. Het aantal (commerciële) partners waar je met de Makkie kunt betalen blijft ook groeien.

weer toe doen, en maakt het mogelijk om hun talenten nuttig in te zetten. En het wordt voor hulpvragers makkelijker om om hulp te vragen, want je kunt er voor betalen “Er zijn veel mensen die wel willen

coördinator wijkaanpak Indische Buurt bij

helpen, maar niet direct hulp van

woningbouwvereniging Eigen Haard.

anderen willen hebben. Het is daarom

Kracht van het concept De kracht van het concept ligt in de mogelijkheid om de Makkie te verzilveren bij lokale partners: bioscoop, kunstuitleen, zwembad, sportclubs, Albert Heijn en vele anderen.

van belang om een breed assortiment van verzilveropties te hebben voor je Makkies. Zo is er voor ieder iets wils”, aldus Rob van Hilten, directeur Qoin.

Wat kunnen we hiervan leren? • Een timebank is een geschikt middel om de sociale banden in een buurt te versterken. • De diensten die worden uitgewisseld zijn vergelijkbaar binnen verschillende timebanks. Het is niet direct afhankelijk van de primaire doelstelling van de initiatiefnemers (kosten van de zorg verlagen, sociale cohesie verhogen) maar afhankelijk van de vaardigheden van de buurtbewoners • De mogelijkheid om je credits bij (commerciële) instellingen te kunnen verzilveren vergroot de doelgroep. Dit maakt het namelijk ook interessant voor mensen die zelf geen hulp nodig hebben en jongeren die iets willen bijverdienen. www.makkie.cc

met Makkies”, zegt Anne-Miek Fokkens,

35


Een land opruimen in één dag. Het opruimen van Estland in één dag: Let’s do it! Het was jarenlang een ingewortelde gewoonte in Estland om afval op afgelegen plekken in de natuur te dumpen. Het resultaat was dat de prachtige natuur van Estland vervuild was geraakt met meer dan 10.000 ton afval. Drie Esten vroegen zich af: ‘Wat als we samen met alle Esten het land in één dag opruimen?’

37


50.000 Vrijwilligers 500 Partners 20 Teamleden 3 Initatiefnemers

Op de bewuste dag in 2008 zijn meer dan 50.000 vrijwilligers (4% van de Esten) erin geslaagd om het land schoon te maken. Wanneer deze klus door de overheid zou zijn geklaard had dit minstens drie jaar en 22,5 miljoen euro gekost. De aanpak van deze sociale innovatie kostte het land echter 0,5 miljoen euro.

Stappenplan • • • • •

Teambuilding Verbinding van partners Lokaliseren van afval via app Campagne en communicatie Registratie van teams en individuen

Kracht van het concept De omvang van het project was meteen ook de grootste uitdaging. Het ontstaan van de extreem grote groep partners en vrijwilligers die tijd, kennis, ervaring, materieel en geld hebben ingezet, is de grootste kracht van dit concept. De initiatiefnemers zijn erin geslaagd met hun enthousiasme en inspiratie om zeer veel mensen te mobiliseren. Er ontstond een brede beweging gericht op één doel.

Wat kunnen we hiervan leren? • Maak het maatschappelijke doel groot en concreet • Bedenk de aanpak samen en laat teamleden hun eigen taak kiezen • Zet het enthousiasme van de initiatiefnemers in om een grote groep mensen met tijd, kennis, informatie, capaciteit, middelen en geld te motiveren om mee te doen.

39


Waarom iets nieuw kopen als het kapot is?

Repair Café Als er een apparaat of kledingstuk kapot is, dan is onze eerste gedachte vaak ‘weggooien en een nieuwe kopen’. Het kopen van een nieuw artikel is meestal niet alleen gemakkelijker maar zelfs goedkoper dan het te laten maken. Dus kopen we een nieuw product en gooien we het oude weg. Een gevolg van dit gedrag is een (onnodig) grote hoeveelheid afval en een steeds groter verbruik van grondstoffen. Initiatiefneemster Martine Postma kreeg het idee voor het Repair Café in 2009. Ze werkte toen aan een gids met tips over hoe je als particulier minder afval kan produceren. Toen ze besefte dat de tips vaak te maken hadden met het repareren van kapotte spullen ontstond het idee van het Repair Café.

41


Repair Cafés zijn gratis bijeenkomsten die voor iedereen toegankelijk zijn en waarbij het draait om het (samen) repareren van allerlei voorwerpen. Het gaat om reparaties van vooral kleding, meubels, elektrische apparaten, fietsen en speelgoed. Bij een Repair Café zijn vrijwilligers aanwezig met een specifieke expertise zoals elektriciens, naaisters, timmerlieden en fietsenmakers. Bezoekers nemen van thuis kapotte spullen mee. In het Repair Café gaan ze samen met de deskundigen aan de slag.

Resultaten Het oorspronkelijke doel was om in 3 jaar 18 Repair Cafés op te zetten. Het concept sloeg zo goed aan dat er na het eerste jaar al 20 cafés waren, na 2 jaar 55 en nu al meer dan 65. In 2011 is de Stichting Repair Café opgericht, die, ondersteund door fondsen en subsidies, professionele ondersteuning biedt aan lokale groepen in binnen- en buitenland die zelf hun eigen Repair Café willen beginnen. In maart van dit jaar is het Repair Cafe door Vrij Nederland en Kennisland benoemd tot Radicale Vernieuwer 2013!

Kracht van het concept De kracht van dit concept is het verbinden van mensen rondom een maatschappelijk doel, in dit geval het repareren van spullen. De verbinding, die zich kenmerkt door jezelf nuttig maken voor anderen, ergens bij horen, leuke gesprekken, samen aan iets werken en mensen ontmoeten, zorgt er voor dat deze sociale innovatie zich verankert in de gemeenschap.

Wat kunnen we hiervan leren • Het combineren van een maatschappelijk doel (natuur) en een persoonlijk doel (besparen, jezelf nuttig maken en ergens bijhoren) werkt • De positieve sociale aspecten van samen repareren met mensen uit de eigen gemeenschap is een drijvende kracht achter het concept • De sociale innovatie is ook een signaal richting producenten. Het succes van het Repair Café komt voort uit de vraag naar producten die makkelijk gerepareerd kunnen worden.

43


Het huis als grondstoffenbank Turntoo verbindt consument en producent De druk op grondstoffen neemt toe en ze worden schaarser. De prijzen van grondstoffen worden steeds hoger en onvoorspelbaarder terwijl bouwplannen nog teveel gericht zijn op korte termijn denken. Het principe van Turntoo brengt daar verandering in, want zij zorgen ervoor dat grondstoffen eindeloos kunnen worden hergebruikt.

45

Afbeelding: http://www.clubvan30.nl/portfolio/


Bronnen http://www.platformduurzamehuisvesting.nl/2011/11/10/ video-van-de-week-het-turntoo-concept-van-thomas-rau/ http://www.stedebouwarchitectuur.nl/nieuws/nieuws/thomas-rau-sluit-met-turntoo-de-kringloop.110261.lynkx http://www.rau.eu/innovatie/turntoo/ http://turntoo.com/

Turntoo verbindt consument en producent van bouwgrondstoffen. De grondstoffen en materialen zijn niet meer in het bezit van de consument, maar hij huurt ze van Turntoo. Het product is zodanig ontworpen dat de materialen aan het einde van de gebruiksduur teruggewonnen kunnen worden. De materialen blijven eigendom van de producent of leverancier. De grondstoffen worden opgeslagen in grondstofbanken. De consument gebruikt het product, maar verbruikt het niet. De diensten zijn op prestatiebasis geregeld in een contract. Na gebruik worden de producten teruggestuurd naar de producent of naar het grondstoffendepot om er weer een nieuw product van te kunnen maken.

Resultaat Het model dat Turntoo gebruikt is een gesloten kringloop, er komt nooit meer iets bij. De producent is hierdoor minder afhankelijk van de grondstoffenmarkt en wint aan economische zekerheid in de toekomst. De innovatiesnelheid van het proces gaat omhoog. Door het product ‘cradleto-cradle’ te ontwikkelen, kunnen de verwerkte grondstoffen makkelijk hergebruikt worden voor een nieuwe generatie producten. Daarmee is het ook onafhankelijk geworden van de fluctuerende prijs van grondstoffen. Als consument betaal je alleen voor het gebruik, niet voor de materialen. Daardoor wordt het aanzienlijk goedkoper om gebruik te maken van milieuvriendelijke producten.

Kracht De rollen worden omgedraaid tussen producent en consument. De consument is niet meer geïnteresseerd in het bezit van een product, maar in de prestatie van het product. Turntoo is het bewijs van een fundamentele verandering binnen onze huidige consumptiemaatschappij en de bijbehorende verdienmodellen.

47


Energie in eigen hand Texel Energie Er zit weinig vooruitgang in duurzame energie in Nederland. Burgers willen versnellen, maar grote energiebedrijven hebben weinig belang bij duurzame energie. Ze zitten vast aan investeringen in fossiele technologie en winstmaximalisatie.

49


In 2007 namen twee Texelaren het initiatief om Texel Energie op te richten. Hun doelstelling: Texel in 2020 energieneutraal maken. Een zeer ambitieuze doelstelling. Texel Energie levert duurzame stroom en gas, zonder winstoogmerk, bij voorkeur opgewekt op het eiland zelf. Verder helpen ze Texelaren met onafhankelijk advies en centrale inkoop, bijvoorbeeld op het gebied van zonnepanelen. De financiering van Texel Energie is ook in handen van Texelaars. Er zijn 13.500 ledenaandelen van 50 euro. Je mag er meer kopen maar maximaal 10. Bovendien levert dit je niet meer stemrechten op. Grootouders kopen ze graag voor kleinkinderen.

Resultaten Eind 2012 had Texel Energie 50% van de huishoudens op Texel als klant, bovendien waren 6000 van de ledenaandelen verkocht • Het oppervlak aan zonnepanelen is in 5 jaar verdubbeld • Texel Energie heeft in 2012 z’n eerste winstgevende jaar geboekt • Texel Energie is met Liander bezig om een Smart-Grid pilot uit te voeren • Verder wordt de stadsverwarming van wijk De 99 in Den Burg gestookt met biomassa

Kracht Gemeenschapszin is een belangrijke pijler voor succes • Lokaal leeft het sentiment van zelfbeschikking en autonomie, uit onvrede met de grote energiebedrijven die duurzame energie traineren uit ‘winstbejag’ • Texel Energie levert onafhankelijk advies in complexe materie zoals zonne-energie Meer informatie: http://www.texelenergie.nl

51

€ € Cases sociale innovatie

€

Sociaal verzekeren Het Broodfonds Op dit moment heeft ruim 68% van de 700.000 zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) geen voorziening in het geval van ziekte. Dit komt doordat de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor zzp’ers kostbaar zijn. Velen kunnen zo’n verzekering, die al gauw 6.000 euro netto per jaar kost, niet betalen. De wat voordeligere verzekeringen hebben vaak uitsluitingen en onduidelijke voorwaarden. Zo komt een zieke zzp’er vaak bedrogen uit. Het Broodfonds is een initiatief van een groep gelijkgestemden tegen de woekerpraktijken en schijnzekerheid van de verzekeraars.

53


Het Broodfonds is een lokaal netwerk van zelfstandigen die bereid zijn elkaar financieel door een periode van arbeidsongeschiktheid heen te helpen. Iedereen stopt maandelijks geld in de pot en als één van de groepsleden ziek wordt dan kan hij of zij een beroep doen op de gezamenlijke pot. Het Broodfonds is dus eigenlijk een tijdelijke arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor en door zzp’ers.

Resultaat Door het Broodfonds zijn zelfstandigen niet meer afhankelijk van verzekeraars. Het ingelegde geld blijft daarbij ook van de deelnemers. Het is een verantwoorde en betaalbare manier van verzekeren. Zo wordt er bijvoorbeeld geen hogere bijdrage gevraagd voor mensen die ouder zijn, een risicovoller beroep of een ziekteverleden hebben. Men kan éénvoudig in- en uitstappen. De onderlinge support is groot. Op deze manier is het niet nodig om financiële reserves aan te spreken of een beroep te doen op je naaste omgeving.

Kracht Meer info: http://broodfonds.nl/zo_werkt_het http://www.zzp-nederland.nl/nieuws/1900-ZZP_broodfonds http://www.dezaak.nl/ziek-toch-geld-via-het-broodfonds-1721492.html http://transitiontowns.nl/archief/15328 http://www.eenvandaag.nl/binnenland/40158/zzp_ers_verzekeren_zich_in_broodfonds http://www.volkskrant.nl/vk/nl/6214/Pieter-Hilhorst/article/detail/2779040/2011/07/12/Het-Broodfonds.dhtml http://www.destentor.nl/regio/broodfonds-voor-zzp-er-steenwijk-in-de-maak-1.3517731

Het principe gaat terug naar hoe het verzekeren ooit bedoeld was. Het is vernieuwend, simpel en sociaal. Het is een prachtig voorbeeld van sociale veerkracht. Vertrouwen en sociale controle vormen een belangrijk component. En de onderlinge solidariteit is groot, omdat een nieuw lid alleen mee kan doen als tenminste één persoon van de groep de ander kent. Het fonds kent geen kleine lettertjes en je hoeft geen doktersverklaringen te overleggen om te bewijzen dat je echt ziek bent als je niet kunt werken. Bureaucratische controle wordt ingeruild voor sociale controle. De deelnemers hebber er belang bij om elkaar te helpen. Het fonds kan daarbij uitgroeien tot een netwerk van ondernemers die elkaar ook op andere vlakken bijstaan, omdat je elkaar kent en vertrouwt.

55


De beschreven cases geven ons inzichten die The Creative Tribe toepast.

57

Hoofdstuk 3

The Creative Tribe

60

Sociale Innovatie

The Creative Tribe is een collectief van gepassioneerde creatieven met uiteenlopende achtergronden.

Enthousiasme

Verbeelding

Creatief

optimisme

Bezieling

Daadkracht Humor

Inspiratie

Authenticiteit

Vindingrijkheid

Nuchterheid

Aandacht

Vreugde

orde

Geduld

Natuur

Verbondenheid

Positief

Respect

Integriteit

Vriendschap

Inlevingsvermogen

Betrokken

uitdaging

Veelzijdig

Bekwaamheid

Bewustzijn

Liefde

Vrijheid

Rechtvaardig

Verbinding

Betrouwbaarheid

Vernieuwing

Pionierschap

Autonomie

Zorgvuldigheid

Eerlijkheid

ondernemerschap

flexibiliteit

We werken met elkaar in flexibele teams aan effectieve sociale innovaties.

61

The Creative Tribe

Gezond

Doelgerichtheid

62

Sociale Innovatie

Wat drijft ons? Wij geloven in de kracht van verbeelding, de kracht van anders denken en creëren. Van de afgelopen 10 jaar zijn zeker 6 jaar te bestempelen als crisisjaar. De overheid, het bedrijfsleven en consumenten moeten daarom bezuinigen om hun huishoudboekje op orde te brengen. De maatschappelijke onvrede neemt toe maar grote maatschappelijke vraagstukken blijven liggen. De overheid treedt terug en draagt haar verantwoordelijkheid over aan individuen. Deze ontwikkelingen zorgen voor problemen die we op een andere manier moeten gaan aanpakken. Er zijn oplossingen genoeg, als je maar bereid bent oude paradigma’s los te laten en iedereen durft te betrekken bij het vinden van een oplossing. Oftewel als je sociaal durft te innoveren los je het probleem op. The Creative Tribe pioniert hierin.

Wie zijn we? The Creative Tribe is een multidisciplinaire groep creatieve professionals die in korte tijd frisse, werkbare oplossingen creëert waarbij de motivaties van mensen centraal staan. We zijn gewend aan complexe vraagstukken te werken met een multidisciplinaire aanpak. Wij kunnen als geen ander complexe vraagstukken vereenvoudigen en oplossen.

Sociaal kapitaal is het nieuwe goud, vertrouwen de nieuwe munt.

The Creative Tribe

The Creative Tribe slaat een brug tussen zakelijke en maatschappelijke belangen. Dit willen we doen door samen te werken binnen de Tribe, maar ook door ons te verbinden aan partners die net als wij:

1. de essentie willen aanpakken 2. een lange termijnvisie hebben en commitment tonen 3. transparant willen zijn en openheid stimuleren 4. intensief willen samenwerken en co-creëren 5. zich laten inspireren door verrassingen 6. oude paradigma’s en routines ter discussie durven stellen 7. eerlijk zijn belangrijker vinden dan aardig zijn 8. willen exprimenteren en investeren 9. verbeelding en daadkracht verbinden 10. open staan voor verandering

63

64

Sociale Innovatie

The Creative Tribe

Wat biedt The Creative Tribe? The Creative Tribe helpt met het opzetten en uitvoeren van een sociaal innovatietraject en het implementeren van oplossingen. We onderscheiden drie hoofdstappen waar wij waarde kunnen toevoegen.

Onderzoeken Een voorwaarde voor het slagen van een sociale innovatie is dat je inzicht in motivaties hebt zodat je een gedragsverandering kan bewerkstelligen. Een onderzoek naar motivaties kan op verschillende vlakken. Het kan een onderzoek zijn binnen een gemeenschap, binnen een samenwerking van bedrijven of binnen je eigen organisatie. Een onderzoekstraject bestaat uit interviews en focusgroepen, zowel offline als online. Het resultaat bestaat uit het benoemen van innovatiekansen op basis van de gevonden motivaties in een geschikte presentatievorm (infographic, presentatie, film, etc.) Bedenken Na het benoemen van innovatiekansen is het belangrijk om goed te kijken hoe je daar het beste op in kan spelen. Onze methodes zijn erop gericht om iedereen te betrekken bij het creative proces. We willen samen met de klant tot nieuwe ideeën te komen waar iedereen in gelooft. We gaan uit van de gezamenlijke creatieve kracht.

Exploration (1 dag)

Hunt (3 dagen)

Harvest (5 dagen)

waarin we met een team

waarin we door een

waarin uiteindelijk de

uit jouw organisatie en

kort onderzoek komen

materialen ook worden

een team van The Crea-

tot heldere adviezen

ontwikkeld waarmee

tive Tribe een exploratie

die uitgevoerd kunnen

pilots gedraaid kunnen

doen van een uitdaging.

worden

worden

Realiseren The Creative Tribe kan ondersteunen bij het uitvoeren van nieuwe ideeën. We hebben de expertise in huis om de middelen te ontwerpen en te maken die kunnen helpen bij het implementeren van een sociale innovatie: van grafisch ontwerp tot copywriting, van app-bouwers tot filmmakers.

65

66

Sociale Innovatie

The Creative Tribe

In één dag een boek realiseren is...

We hebben een vraag aan jou: Welk sociaal onderwerp vind jij dat er toe doet? Stuur het toe aan [email protected]

67

Anook Cléonne • Bas de Ridder • Bernet Ragetli • Carmen Duijvelshoff • Daan van de Kamp • Deborah Nas • Elana Bos • Elly Doek • Evert Bos • Inez Heeremans • Jochem Galama • Loes van der Putten • Maarten Zinkstok • Marloes Janssen • Martin Klitsie • Michiel Oudakker • Reinier Buijs • René Vendrig • Renzo in ’t Veld

Amsterdam • 19 mensen • 27 mei 2013 • 8:15 - 22.15 • 1 dag • 1 boek

Inhoud. Inleiding - De start van The Creative Tribe 5

Recommend Documents