INHOUD INHOUD... 1 I KENNISMAKING EN INLEIDING TOT DE TRAINING WELKOMSTWOORD EN EVENTUELE HUISHOUDELIJKE MEDEDELINGEN... 5

MKC ‘Zo doe je dat’ Empowerment training

INHOUD INHOUD..............................................................................................................................................................1 I

KENNISMAKING EN INLEIDING TOT DE TRAINING ...........................................................................................

1.1

WELKOMSTWOORD EN EVENTUELE HUISHOUDELIJKE MEDEDELINGEN ........................................................5

1.2

EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID VOOR BEREIKEN PERSOONLIJKE DOELEN ................................................5

1.3

KENNISMAKING .......................................................................................................................................5

1.3.1

OEFENING: KENNISMAKING ..................................................................................................................5

1.3.2

OEFENING: “DE IJSBREKER” ..............................................................................................................6

1.4

INVENTARISATIE ......................................................................................................................................6

1.4.1

OEFENING: INVENTARISEREN VAN VERWACHTINGEN EN WENSEN ............................................................6

1.4.2

OEFENING: SUCCESFACTOREN .............................................................................................................6

1.5

EVALUATIE VAN DE DAG ...........................................................................................................................6

1.6

HUISWERKOPDRACHT ..............................................................................................................................6

2

PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN ..............................................................................................................7

2.1

INLEIDING................................................................................................................................................7

2.2

TERUGBLIK OP DE WEEK ..........................................................................................................................7

2.3

PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN EN DOELEN .............................................................................................7

2.3.1

OEFENING: BENOEM JE PLUS- EN MINPUNTEN ........................................................................................7

2.3.2

OEFENING: INVULLEN PERSOONLIJKE VRAGENLIJST ..............................................................................7

2.3.3

OEFENING: EIGENSCHAPPEN OP HET WERK ...........................................................................................8

2.4

PRESENTATIE ..........................................................................................................................................9

2.5

EVALUATIE VAN DE DAG ...........................................................................................................................9

2.6

HUISWERKOPDRACHT ..............................................................................................................................9

3

DIVERSE CULTUREN ...............................................................................................................................10

3.1

INLEIDING..............................................................................................................................................10

3.2

TERUGBLIK OP DE WEEK ........................................................................................................................10

3.2.1

OEFENING: ELKAAR BEVRAGEN ..........................................................................................................10

3.3

JEZELF VOORSTELLEN ...........................................................................................................................10

3.3.1

OEFENING: STEL JEZELF VOOR ...........................................................................................................10

Methodiekontwikkeling t.b.v. MKC in het kader van IBA (NL-2004/EQE/0031)

Blz. 1


3.4

LEVEN EN WERKEN MET/TUSSEN VERSCHILLENDE CULTUREN...................................................................10

3.4.1

OEFENING: "CULTURELE WAARDEN EN NORMEN ..................................................................................11

3.4.2

OEFENING: BESCHRIJF WAT JE ZIET ....................................................................................................12

3.5

EVALUATIE DEZE DAG ............................................................................................................................14

3.6

HUISWERKOPDRACHT EN LOGBOEK .......................................................................................................14

4

HOUDING EN BELEMMERINGEN ...............................................................................................................17

4.1

INLEIDING..............................................................................................................................................17

4.2


4.3

ACTIEVE HOUDING .................................................................................................................................17

4.4.

WAT DENK IK, VOEL IK EN DOE IK? .........................................................................................................17

4.4.1

OEFENING: ONDERSCHEID GEDACHTEN EN GEVOELENS .......................................................................17

4.5

BELEMMERINGEN OF “HOBBELS” ...........................................................................................................18

4.5.1

OEFENING: BELEMMERENDE SITUATIES ...............................................................................................18

4.5.2

OEFENING: "HOBBELS" ......................................................................................................................18

4.6

EVALUATIE VAN DEZE DAG .....................................................................................................................18

4.7

HUISWERKOPDRACHT ............................................................................................................................18

5

VOOR JEZELF OPKOMEN.........................................................................................................................19

5.1

INLEIDING..............................................................................................................................................19

5.2


5.3

SOCIAAL GEDRAG (THEORIE OVER ASSERTIVITEIT) ..................................................................................19

5.4

ASSERTIVITEITSTEST .............................................................................................................................21

5.5


5.6


6

THUISSITUATIE.......................................................................................................................................24

6.1

INLEIDING..............................................................................................................................................24

6.2


6.3

DE THUISSITUATIE .................................................................................................................................24

6.3.1

OEFENING: REGELS EN AFSPRAKEN THUIS ..........................................................................................24

6.4

REGELS EN AFSPRAKEN BUITENSHUIS ....................................................................................................24


Blz. 2


6.4.1

OEFENING: REGELS EN AFSPRAKEN BUITENSHUIS ...............................................................................24

6.5

VIDEO: MOEDERS IN DE BIJSTAND ...........................................................................................................25

6.5.1

OEFENING: JE PLEKJE UIT EN THUIS ....................................................................................................25

6.6


6.7


7

FEEDBACK ............................................................................................................................................26

7.1

INLEIDING..............................................................................................................................................26

7.2


7.3

TERUGKOPPELEN: VERHELDEREN VAN ACTIE-REACTIE (FEEDBACK) ........................................................26

7.3.1

OEFENING: EEN VERVELENDE SITUATIE [1] ..........................................................................................26

7.3.1

OEFENING: EEN VERVELENDE SITUATIE [2] ..........................................................................................26

7.4

FEEDBACKREGELS

7.5

DEFENSIEF GEDRAG ...............................................................................................................................27

7.6


7.7


8

WERKSITUATIE

8.1

INLEIDING..............................................................................................................................................28

8.2


8.3

DE WERKSITUATIE..................................................................................................................................28

8.3.1

OEFENING: INTERVIEW EEN WERKNEMER.............................................................................................28

8.4

WERKKLEDING.......................................................................................................................................29

8.5

TAKEN BINNEN HE TBEROEP ...................................................................................................................29

8.6

LICHAAMSBELASTING EN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN ..............................................................................29

8.6.1

OEFENING: FUNCTIONELE MOGELIJKHEDEN LIJST ................................................................................31

8.7

VEILIGHEID OP HET WERK .......................................................................................................................32

8.8

VRAGEN AAN WERKNEMER OVER DE ORGANISATIE ..................................................................................32

8.9

VRGANE OVER COLLEGA'S .....................................................................................................................32

8.10

VRAGEN OVER ZELFSTANDIGHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID ...............................................................32

8.11

VRAGEN OVER HET OPLOSSEN VAN PROBLEMEN OP DE WERKVLOER ........................................................33

8.12

MENING VAN DE WERKNEMER OVER HET WERK ........................................................................................33

................................................................................................................................26

......................................................................................................................................28


Blz. 3


8.13

ARBEIDSOVEREENKOMST .......................................................................................................................38

8.13.1 OEFENING: INTERVIEW OVER ARBEIDSOVEREENKOMST ........................................................................34 8.14

COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST ..................................................................................................35

8.15

FORMEEL EN INFORMEEL OVERLEG.........................................................................................................38

8.15.1 OEFENING: INTERVIEW OVER FORMEEL EN INFORMEEL OVERLEG ..........................................................36 8.16

MEDEZEGGENSCHAPSRAAD EN ONDERNEMINGSRAAD .............................................................................36

8.17

HET BEVEILIGEN VAN GEGEVENS ............................................................................................................36

8.18


8.19


9

COMMUNICATIE OP DE WERKVLOER ........................................................................................................39

9.1

INLEIDING ..............................................................................................................................................39

9.2


9.3

COMMUNICATIE......................................................................................................................................39

9.4

LICHAAMSTAAL OF NON-VERBALE COMMUNICATIE ..................................................................................40

9.5

ERGERNISSEN OP HET WERK (THEORIE KERNKWADRANTEN VAN OFMAN) .................................................40

9.5.1

OEFENING: CONFLICTSITUATIE ............................................................................................................39

9.6

OMGAAN MET LASTIGE MENSEN ..............................................................................................................42

9.7


9.8


10

EVALUATIE EN ACTIEPLAN ......................................................................................................................46

10.1

VRAGENLIJST ........................................................................................................................................46

10.2

PERSOONLIJK ACTIEPLAN ......................................................................................................................47

10.3

PRESENTATIE PERSOONLIJK VERSLAG VAN DE TRAINING .........................................................................47

10.4

EVALUATIE VAN DE TRAINING

10.5

FEESTELIJKE AFSLUITING .......................................................................................................................47

.................................................................................................................47


Blz. 4


1

KENNISMAKING EN INLEIDING TOT DE TRAINING

1.1 Welkomstwoord en eventuele huishoudelijke mededelingen Hartelijk welkom op deze training. Het doel van de training is om jezelf te helpen bij het realiseren van je persoonlijke doelen om aan werk te komen. Daarvoor is het nodig om te weten wat je wilt en hoe je het kunt bereiken. We gaan daar straks op door. Als groep bij elkaar komen, betekent dat er andere regels gelden. Deze staan ondermeer in het huishoudelijk reglement (zie bijlage). De belangrijkste regel is: respect voor jezelf en elkaar. Dit betekent: luisteren en elkaar uit laten spreken. Voordeel van een groep: * je hoor ergens bij * je krijgt steun en zekerheid * je kunt je persoonlijke ideeën toetsen aan die van de ander * er ontstaat spontaan vriendschap: anderen zijn er voor mij.

1.2 Eigen verantwoordelijkheid voor bereiken persoonlijke doelen Je bent zelf verantwoordelijk. Deze training gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van iedere deelneemster. Dit betekent niet dat je alles moet weten. Het betekent wél dat je de vragen die je hebt naar voren brengt. Iets niet weten is niet erg. Het is een reden om te onderzoeken hoe je wél te weten kunt komen wat voor jou nodig is. Door vragen te stellen, eigen functioneren bespreekbaar te maken en open te staan voor elkaar kunnen nieuwe inzichten ontstaan. Deze vormen de stappen om je doel te bereiken. Alle mogelijke onderwerpen of thema‟s die met jouw werken leefsituatie te maken hebben, kunnen aan bod komen.

1.3 Kennismaking Een training houdt óók in: met elkaar samenwerken. Daarvoor is het nodig om elkaar te kennen. Dit begint met een kennismaking. 1.3.1 OEFENING: Kennismaking Werk in tweetallen. Je stelt je eerst aan elkaar voor. Daarna vertel je om de beurt over je opleiding, ervaring en wat je gaat doen. (duur elk 10‟) Let op de toon waarmee je praat. Praat rustig en zeker. Let ook op de houding van je lichaam: -geef elkaar een hand, een stevige hand, maar niet te hard, -kijk elkaar aan, -zit ontspannen, maar niet te ontspannen, blijf rechtop zitten, -let op je gebaren Na afloop bespreek je hoe de ander over is gekomen. Begin met positieve kenmerken op te noemen. NB: bij deze oefening wordt de groep gevraagd om te observeren. Voorbeeld vragen: -wie ben je? -wat verwacht je van de training?


Blz. 5


-wat wil je met de training bereiken? Doel van de oefening: initiatief nemen, gerichte vragen stellen, presenteren. 1.3.2 OEFENING: “De ijsbreker” Iedere cursist maakt een eenvoudige tekening op een A4-vel, over iets dat kenmerkend is voor haarzelf. Vervolgens gaan twee cursisten met de rug tegen elkaar zitten. De eerste van het duo instrueert haar partner zodanig over haar tekening dat deze in staat gesteld wordt op basis van de instructies de tekening te reproduceren. De eerste cursist mag louter en alleen instructies geven en de tekening niet laten zien aan haar partner. Nadat de tekening gereproduceerd is, wordt van rol verwisseld. De trainer verzamelt de tekeningen en hangt deze twee aan twee aan de muur en vraagt de groep om het resultaat te jureren en hun beoordeling te beargumenteren. Doel van de oefening: Verhelderen van de kwaliteit van de instructie, de affiniteiten, karaktertrekken, competenties van de tekenaar en de luistervaardigheid van de instructieontvanger.

1.4 Inventarisatie Inventariseren van de vragen en verwachtingen die er in de groep zijn ten aanzien van de training en bereiken van persoonlijke doelen. 1.4.1 OEFENING: Inventariseren van verwachtingen en wensen Vragen worden eerst opgeschreven. Iedere cursist benoemt haar vragen en verwachtingen en geeft een korte toelichting. Vervolgens schrijft ieder – in het kort – persoonlijke doelstellingen op voor de training. Na deze inventarisatie worden succeservaringen benoemd. 1.4.2 OEFENING: Succesfactoren Wanneer we terugkijken op ons leven tot nu toe, kunnen we op gebeurtenissen terugkijken die ons trots op onszelf hebben gemaakt. Dit noemen we onze succeservaringen. Succes = verdiend vertrouwen x vriendelijkheid x betaalbaar x persoonlijk x toegankelijkheid Omschrijf 3 gebeurtenissen tijdens je leven waarin je succesvol was. Hoe was de situatie, welke factoren waren van invloed? Welke van hierboven genoemde factoren waren van toepassing? Kun je nog andere factoren noemen? Doel van de oefening: bewust zijn van situaties die energie geven.

1.5 Evaluatie eerste dag Op het eind van elke trainingssessie kijken we terug op wat er (met onszelf) gebeurd is. wat heb je geleerd? Wat ligt er nog? Welke vragen zijn er opgekomen?

1.6 Huiswerkopdracht - maak een kort verslag van deze bijeenkomst. Schrijf datgene op, wat spontaan in je opkomt. Dit is blijkbaar belangrijk voor je. Wat ga je ermee doen?


Blz. 6


2 PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN 2.1 Inleiding De vorige keer hebben we het gehad over verwachtingen en persoonlijke doelen. Vandaag gaan we erop door met het bespreken van persoonlijke vaardigheden en/of competenties. Competenties zijn vaardigheden, eigenschappen, capaciteiten die bij een specifieke situatie naar voren komen. Bijvoorbeeld: als leesmoeder jonge kinderen begeleiden, organiseren van bijeenkomsten voor vrouwen, versieren van de school bij feesten, oosterse gerechten maken. Een competentie geeft dus een heel concrete activiteit aan. 2.2 Terugblik op de week Hoe is het de afgelopen week gegaan? Is er iets wat nu aandacht vraagt? Wat is je duidelijk geworden bij het maken van je verslag?

2.3 Persoonlijke vaardigheden en doelen Wanneer je je doelen helder hebt, en weet wat je in huis hebt aan kennis, capaciteiten en vaardigheden, dan hoef je alleen te doen, wat je je hebt voorgenomen te doen. De volgende oefeningen helpen om je zelfinzicht te vergroten. 2.31 OEFENING: benoem je plus- en minpunten Maak voor jezelf een lijst met plus- en minpunten. Werk in tweetallen. Vertel elkaar je positieve en negatieve punten. Breng de pluspunten op een realistische manier. Bedenk bij de minpunten het aanvullende positieve punt. Bijvoorbeeld: 'Ik werk langzaam en heel goed en degelijk.' 'Ik heb niet veel geduld en werk snel en efficiënt.' 2.3.2 OEFENING: invullen persoonlijke vragenlijst Denk na over de volgende punten en schrijf de antwoorden op: wat wil ik bereiken? (Schrijf alles op wat in je opkomt) Heb ik een duidelijk beeld van mezelf, wat ik kan? Weet ik wat mijn plus- en minpunten zijn? Kan ik mijzelf op een rustige manier presenteren? Welke opleiding heb ik gedaan? Welke diploma's heb ik? Welke werkervaring heb ik?

Welke extra kennis en vaardigheden heb ik? (bijv. talen, computers)? Welk werk zou ik willen doen? Welke functies zou ik willen en kunnen vervullen? Welke eisen worden gesteld om die functie te vervullen? Hoe wil ik dit bereiken? Wanneer (op welke datum) wil ik dit bereiken?


Blz. 7


Wat komt er allemaal bij kijken? welke belangrijke mijlpalen kom ik op weg naar deze doelen tegen? welke vaardigheden heb ik die mij kunnen helpen mijn doelen te bereiken? welke vaardigheden moet ik ontwikkelen om alles gedaan te krijgen? welke hulp of ondersteuning heb ik daarbij nodig? hoeveel tijd moet ik er dagelijks of wekelijks aan besteden? hoe dien ik deze tijd in mijn agenda te plannen? voor welke dwaalwegen moet ik uitkijken? wie zal ik vragen mij aan mijn voornemens te houden en me op schema te houden? wat zijn de gevolgen als ik me niet aanmijn plan houdt? wat is de beloning als ik aan mijn plan houd en mijn doel bereik?

2.3.3 OEFENING: eigenschappen op het werk. Discussie: Lees de tekst "Eigenschappen die je nodig hebt, om op je werk te functioneren''. Bedenk steeds bij de uitspraken van Amar en Bennie concrete situaties op het werk. Bespreek met elkaar in de groep: 1. Ben je het eens met Amar? 2. Ben je het eens met Bennie? 3. Waar ligt het evenwicht tussen aanpassen en teveel aanpassen? Tussen zelfstandigheid en afhankelijkheid? Eigenschappen die je nodig hebt om op je werk te functioneren Amar

Je moet je aanpassen aan de werksfeer ......

Bennie

Ja, maar je moet ook laten zien wie je bent!

Amar

Amar

Je moet zelfstandig zijn, niet steeds aan je collega vragen: ‟Wat moet ik nu doen?' 'Wat betekent dat?'...... Ja, maar je moet niet teveel in je eentje aanmodderen, dan kun je de mist ingaan Je moet zelfstandig zijn, eigen verantwoordelijkheid nemen.....

Bennie

Ja, maar je werkt wel in een team!

Bennie


Blz. 8


Amar

Je moet veel zelfvertrouwen hebben.....

Bennie

Ja, maar je mag niet verwaand zijn of arrogant!

Amar

Je moet nooit zeggen: 'Ik doe wat ik kan', maar 'Ik doe meer dan ik kan.'

Bennie

Ja, maar je moet nooit te veel hooi op je vork nemen!

2.4 Presentatie Aan de hand van de vragenlijst, presenteer je jezelf aan de groep. In deze zelfpresentatie vertel je wat je wilt bereiken, hoe je dat doet en welke vaardigheden en kwaliteiten (pluspunten van jezelf) je daarbij helpen. Zelfpresentatie speelt een belangrijke rol bij alle contacten die je hebt: thuis ben je het “voorbeeld” voor je kinderen, in de buurt/wijk reageren mensen op wat je doet en zegt en op het werk is dit van invloed op samenwerking met collega‟s. Bij sollicitatiegesprekken staat zelfpresentatie zelfs centraal. Het gaat er dan tijdens gesprekken vaak niet alleen om wat er wordt gezegd, maar ook om wie het zegt en hoe hij of zij het zegt.

2.5 Evaluatie deze dag wat heb je geleerd? Wat ligt er nog? 2.6 Huiswerkopdracht - Kijk in je map wat we zoal gedaan hebben.


Blz. 9


3

DIVERSE CULTUREN

3.1 Inleiding Vandaag gaat over de invloed van cultuur op gedrag en gewoontes: - hoe ga je met situaties om? Welke rol neem je aan? Herken je dit patroon in je familie? buurt? - Zie je gebeurtenissen als een uitdaging, voel je je er gestimuleerd of toch belemmerd? NB: benoem concrete situaties! 3.2 Terugblik op de week Door het verslag te maken, krijg je zicht op wat voor jou belangrijk is. Hoe kun je dit gebruiken om je doelen te bereiken? (kort rondje voor een reactie) 3.2.1 OEFENING: elkaar bevragen Deelneemsters maken groepjes van twee. Een van de twee is „ interviewer‟ en vraagt de ander naar een situatie, waarbij deze zichzelf overtrof. Denk daarbij aan iemand aanspreken tegen wie je erg opziet, of iets heel anders als parachute springen Na 10‟ worden de rollen omgekeerd. Tenslotte worden in de “grote” groep de gegevens van ieder verzameld. De interviewer vertelt wat zij gehoord (en onthouden) heeft en de geïnterviewde geeft hier commentaar met aanvullende opmerkingen. Doel van de oefening: leren bevragen om zoveel mogelijk informatie te krijgen en inzicht in de wijze waarop iemand iets aanpakt.

3.3 Jezelf voorstellen Een gesprek aangaan met een onbekende betekent dat je jezelf laat zien aan iemand die je nog niet kent. Je stelt jezelf voor. Je geeft een handdruk, groet de ander en noemt je naam. Vanuit de eigen cultuur kan dit anders zijn. Laat beide manieren zien. 3.3.1 OEFENING: stel jezelf voor Ga naar iemand uit de groep en stel jezelf voor. Wat zeg je en wat doe je? Hoe komt het over bij de ander? Hoe komt het bij jezelf over?

3.4 Leven en werken met/tussen verschillende culturen Wat is cultuur? Cultuur is een meervoudig (container-) begrip. Je kunt het omschrijven als: een systeem van denken, handelen en voelen dat doorgegeven wordt van generatie op generatie. Aan dit systeem gehoorzaamt een bepaalde groep mensen. Dit systeem zorgt ervoor dat mensen uit dezelfde cultuur op dezelfde manier tegen de wereld aankijken, ze hebben dezelfde manier van organiseren en dezelfde manier van omgaan met elkaar. Hun denken, handelen en voelen hebben ze vooral in hun kinderjaren geleerd. Een voorbeeld. Werken doet men overal. Ook groet men elkaar overal of gaat een echtpaar samen op stap. Toch kun je hieruit niet afleiden dat iedere cultuur dezelfde normen en waarden heeft. bijvoorbeeld in Oost-Europa en in de Arabische landen omhelzen mannen elkaar bij de begroeting. In Nederland schud je handen en houd je afstand tot elkaar. In de Arabische wereld moet de man zijn vrouw beschermen tegen mogelijke aanvallers (op haar eer).


Blz. 10


Hij loopt dus voor zijn vrouw om haar te beschermen. In Nederland lopen man en vrouw naast elkaar. De Nederlander heeft niet zo'n duidelijke opdracht om zijn echtgenote te beschermen. Nederland (West-Europa) kent een strenge arbeidsmoraal: het is je plicht als burger om te werken en geld te verdienen. In Nederland is zakelijk en efficiënt met elkaar omgaan op het werk zeer belangrijk. Nederland (de westerse wereld) is doordrongen van de waarde van het "doen". Je moet presteren, je moet actief zijn, je moet toekomst gericht zijn. De laatste decennia wordt werk niet meer gezien als alleen werk en geld maar ook om 'hogere behoeften' te vervullen. De Nederlandse arbeidsmoraal bestaat in vele andere culturen niet. Dit wil niet zeggen dat men niet werkt. Andere waarden kunnen belangrijker of even belangrijk zijn. In de Arabische cultuur bijvoorbeeld, is de sociale ontmoeting van wezenlijk belang. Als deze prettig van sfeer is, loopt het zakelijk contact ook goed. Hier wordt dan ook alle tijd voor genomen. In de oosterse culturen ligt meer de nadruk op het "zijn" of "in wording zijn". 3.4.1 OEFENING: “Culturele waarden en normen” Cultuurverschillen bestaan niet alleen tussen landen maar ook tussen milieu, sekse, religie, klassen en etniciteit. Als deze verschillen elkaar tegen komen, bijvoorbeeld op het kantoor, kunnen er spanningen optreden. Onbegrip omdat je niet weet van elkaar waarom de ander zo reageert. Dit kan ontstaan tussen een Fries en een Limburger, een man en vrouw en tussen Marokkaan en Nederlander. Voor beide partijen geldt, dat als je van elkaar weet hoe de vork in de steel zit, je meer respect voor de ander kunt opbrengen. Je kunt beter werken naar een oplossing of een situatie waar ieders belang mee is gediend. Bespreek met elkaar de onderstaande begrippen en geef elk een waardering van 0-10. 10 betekent héél belangrijk, 0 betekent doet er niet toe. Vertel vervolgens welke voor jou de drie belangrijkste zijn en waarom Waardering 0-10 RESPECT OP TIJD KOMEN AMBITIE LEERGIERIG ZIJN SOCIAAL AFSPRAKEN NAKOMEN ONAFHANKELIJK ZIJN MOTIVATIE DOORZETTINGSVERMOGEN ZELFSTANDIGHEID EIGENZINNIG ZIJN KUNNEN LUISTEREN KRITIEK AANVAARDEN VRIENDELIJKHEID BETROUWBAARHEID GELOOF /RELIGIE VRIJWILLIGERSWERK SAMENWERKEN OMGAAN MET TEGENSLAGEN BETROKKENHEID

-

INITIATIEF NEMEN INBURGEREN COMMUNICATIE GELIJKWAARDIGHEID DISCIPLINE INZET ENTHOUSIASME ZELFVERTROUWEN SUCCES PLEZIER TROTS UITDAGEND WERK WAARDERING


Waardering 0-10 -

Blz. 11


3.4.2 OEFENING: Beschrijf wat je ziet! Doel van de oefening: onderscheid maken tussen waarnemen en interpreteren, bewust worden van (voor-)oordelen. Bespreek twee aan twee wat je ziet, beschrijf dit zo nauwkeurig mogelijk. Maak een verslag van elke situatie. In hoeverre wordt je beeld bepaald door je culturele achtergrond?


Blz. 12



Blz. 13


3.5 Evaluatie deze dag Wat heb je geleerd? Wat ga je ermee doen buiten de training? Wat ligt er nog? Wat ga je ermee doen in de training?

3.6 Huiswerkopdracht en logboek - maak een verslag van deze bijeenkomst - houdt een logboek bij van de activiteiten van de komende week, gericht op je doelen.

LOGBOEK

Week 1

Wat is mijn doel voor deze week? -concreet gedrag

Hoe wil ik dit bereiken? -planning (op welke dag doe ik dit?)

Wanneer heb ik dit bereikt? - concrete situatie

op ……… dag,

als…………..


Doel behaald? Ja/nee

Volgende stap

Blz. 14


LOGBOEK (voorbeeld 1 !)

Week ..





Volgende stap

1. informeren naar opleiding voor SPW3

op dins dag, ’s middags

Als

Ja, want

als de kinderen naar school zijn

Ik informatie heb over waar een opleiding is, hoe lang het duurt en wat de kosten zijn

ik heb de brochures in huis

-met consulent praten

door: met mijn buurvrouw naar ROC te gaan voor informatie en bij haar op de computer te zoeken.


of

Nee, want ROC was gesloten

-uitzoeken wanneer wel mogelijk is

Blz. 15


LOGBOEK (voorbeeld 2 !)

Week ..





Volgende stap

1. met mijn partner praten over het regelen van de kinderopvang op donderdag

op maan dag, na het

Als

Ja, want

eten, als de kinderen naar bed zijn.

ik een dagdeel in de week voor mezelf kan organiseren

voor maandag wordt oppas geregeld.

Met kinderen praten over situatie

door: hem te overtuigen van het belang om een middag in de week met vriendin op stap te gaan.


of

Nee, want mijn man houdt vol dat dit niet kan

Leren hoe ik voor mezelf beter kan opkomen

Blz. 16


4 HOUDING EN BELEMMERINGEN 4.1 Inleiding Waarden en normen staan onder invloed van de cultuur waarin je leeft en zijn van invloed zijn op houding en gedrag. Bepaalde ideeën uit de eigen cultuur hoeven niet aan te sluiten bij eigen (persoonlijke) ideeën. Bijvoorbeeld: Is het wel zo gewoon dat moeders alles moeten doen en alles moeten kunnen? In hoeverre is hier sprake van? Hoe ervaar je dit? Wat zou je graag anders willen? Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat moeders die naast de opvoedingstaken ook daadwerkelijk deelnemen aan de maatschappij door (betaald) werk te verrichten, een beter rolmodel zijn voor hun kinderen dan moeders die „thuis blijven‟. Wat we doen, hoe actief we zijn hangt af uiteindelijk af van de betekenis die we persoonlijk geven aan wat er gebeurt. Vandaag gaan we met name door op die beleving: de innerlijke overtuiging. 4.2 Terugblik op de week Hoe is het gegaan? Zijn er ook activiteiten geweest die helemaal nieuw voor je waren? Welke? Wat deed je? Ben je ook mensen tegengekomen die je vóór deze week nog niet kende? Wat is je duidelijk geworden?

4.3 Actieve houding Hoe we met situaties omgaan, wordt bepaald door onze persoonlijke houding tegenover de situatie en het initiatief dat we daarbij tonen. In het algemeen gaat het hier om: -een grondhouding, de mate waarin je in je kracht zit -congruentie (= echtheid) in gedrag -jezelf laten zien: initiatieven nemen. 4.4. Wat denk ik, voel ik en doe ik? Om te beseffen wat er allemaal gebeurt in jezelf in een bepaalde situatie is de volgende oefening. Het is een oefening om onderscheid te leren maken tussen gebeurtenissen, gevoelens, gedachten en gedrag. 4.4.1 OEFENING: onderscheid gedachten en gevoelens Kies een situatie waarin je tevreden was over je gevoelens en/of je gedrag. Vul het onderstaande schema in. Datum en tijdstip:

Gebeurtenis: waar ben ik? met wie? Wat gebeurt er? Gevoelens: hoe voel ik me? Hoe sterk is dit gevoel? (kies tussen 0–100)

Gedachten: waar denk ik aan? Hoe zeker ben ik over wat ik denk? (0-100)

Gedrag: hoe reageer ik? Gevolg: wat betekent dit nu voor mij?


Blz. 17


4.5 Belemmeringen of “hobbels” Niets is alleen maar positief. Er liggen ook „hobbels‟ op de weg. Soms lijken deze heel groot, soms vallen ze nauwelijks op of zijn lichtelijk irritant. 4.5.1 OEFENING: belemmerende situaties Geef een korte beschrijving van een situatie, die voor jou problematisch is. Wat gebeurt er, wat voel je, wat doe je? Hoe ziet dezelfde situatie eruit, als het géén probleem voor je is? 4.5.2 OEFENING: “Hobbels” Maak een lijst van de “hobbels” die jij regelmatig tegenkomt. Gebruik twee bladzijden: a. een bladzijde voor thuis b. een bladzijde voor buitenshuis

4.6 Evaluatie deze dag wat heb je geleerd? Wat ligt er nog?

4.7 Huiswerkopdracht - maak een verslag van deze bijeenkomst - verzamel zoveel mogelijk gegevens over een voor jou belangrijk bedrijf/centrum. Bezoek dit bedrijf of instelling en vertel erover.


Blz. 18


5

VOOR JEZELF OPKOMEN

5.1 INLEIDING De vorige keer hebben we gekeken naar onze houding ten opzichte van gebeurtenissen, waar we mee te maken hebben. Ook hebben we gesproken over de hobbels die we tegen (kunnen) komen op weg naar ons doel. Vandaag gaan we het hebben over wat wij zelf er tegen kunnen doen, door Op een goede manier voor onszelf op te komen. 5.2 TERUGBLIK OP DE WEEK Hoe is het de afgelopen week gegaan? Wat ben je te weten gekomen over het bedrijf/instituut, dat je bezocht hebt? Hoe past dit bezoek binnen je doel?

5.3 SOCIAAL GEDRAG (THEORIE OVER ASSERTIVITEIT) Er zijn drie vormen van sociaal gedrag, te weten: a.Subassertief gedrag Dit is gedrag dat tot uiting komt, wanneer mensen hebben geleerd dat wat anderen willen belangrijker is dan wat zijzelf willen of nodig hebben. Het gedrag is voornamelijk op anderen gericht en mensen zetten zichzelf op de tweede plaats. Zij kunnen het gevoel hebben dat het egoïstisch is om iets van anderen te vragen of vinden dat zij het niet waard zijn om iets te eisen. Of ze merken pas achteraf (nadat „de klus‟ geklaard is) dat ze eigenlijk heel moe waren en liever „nee‟ hadden gezegd. -> “Nee zeggen mag best -> de ander kan tegen een stootje!” Dit heet subassertief gedrag. Kenmerken van subassertief gedrag: -niet of niet voldoende voor je eigen belangen opkomen -snel toegeven -gevoelens van verdriet/boosheid/ergernis voor je houden -je mening niet geven, zwijgen als iets verkeerd loopt -onenigheid vermijden -achteraf kritiek geven op anderen -niet op iets terugkomen, als anderen je overtroeven

b.Agressief gedrag Sommige mensen hebben „geleerd‟ dat de enige manier om te krijgen wat je wilt is om krachtig je eigen mening door te drukken, zonder rekening te houden met de ander. Ze beginnen de ander verwijten te maken of te schreeuwen -> “wacht niet tot de bom barst” Dit heet agressief gedrag Kenmerken van agressief gedrag: -geen rekening met anderen houden -anderen je mening opdringen, overheersen -niet openstaan voor mening van anderen


Blz. 19


-negeren van anderen -geïrriteerdheid, opvliegend gedrag -voortdurend kritiek hebben op anderen

c.Assertief gedrag Een balans vinden tussen persoonlijke belangen en de belangen van de ander, noemen we assertief gedrag. Kenmerken van assertief gedrag: -respect voor jezelf én rekening houden met de ander -kritiek en complimenten geven -duidelijk aangeven wat je zou willen -een verzoek weigeren -aangeven wanneer je last hebt van het gedrag van een ander -eerlijk gedachten en gevoelens weergeven -ergens op terugkomen Twee belangrijke vragen die steeds bij effectieve assertiviteit beantwoord moeten worden zijn:  BERZORGT HET GEDRAG VAN DE ANDER MIJ LAST?  WÍL IK ER IETS AAN DOEN?”

Wanneer het gedrag van de ander je stoort en je wilt er iets tegen doen dan kun je daarbij vijf stappen ondernemen: Stap 1: Zorg dat de ander tijd voor je heeft Zorg dat er een gelegenheid is om datgene wat je dwars zit te bespreken. Maak eventueel een afspraak met de ander. Stap 2: spreek je gevoelens uit Hierdoor laat je de ander weten wat je gevoelens zijn. De ander heeft misschien geen idee dat je zijn gedrag als lastig ervaart. Vertel ook duidelijk welk negatief effect zijn gedrag op je heeft. Voorbeelden zijn: Het irriteert me, dat……… Ik vind het vervelend, dat……… Ik vind het niet prettig, dat……… Ik voel me onder druk gezet als……… Ik heb er last van als……… Het stoort me, dat……… Stap 3: Benoem het gedrag van de ander dat je lastig vindt Het is belangrijk om het gedrag van de ander te beschrijven, niet om te beoordelen of te beschuldigen. Het doel is dat de ander begrijpt over welk gedrag het gaat Voorbeelden zijn: (Het irriteert me, dat) je je niet aan onze afspraak houdt…….. (Ik vind het vervelend, dat) je me in de rede valt……… (Ik vind het niet prettig, dat) je te laat komt……… (Ik voel me onder druk gezet als) je zo laat met de opdracht komt……… (Ik heb er last van als) je zit te roken……… (Het stoort me, dat) je nooit tijd voor me hebt……… stap 4 :

vertel de ander welke gevolgen het lastige gedrag voor je heeft


Blz. 20


Het is voor de ander nuttig te weten dat je iets vervelend vindt en wat je vervelend vindt, maar dit is niet voldoende. De ander zal eerder bereid zijn tot een compromis als hij ook de vervelende gevolgen van zijn gedrag voor je beseft.

Voorbeelden zijn: (Het irriteert me, dat je je niet aan onze afspraak houdt.) Daardoor heb ik voor niets met moeite een oppas geregeld………. (Ik vind het vervelend, dat je me in de rede valt,) omdat ik dan de draad van mijn verhaal kwijt raak…….. (Ik vind het niet prettig, dat je te laat komt.) Ik weet dan niet waar ik aan toe ben……… (Ik voel me onder druk gezet als je zo laat met de opdracht komt.) Daardoor komen andere klussen in de knel…… (Ik heb er last van als je zit te roken.) Mijn ogen gaan ervan branden…… (Het stoort me, dat je nooit tijd voor me hebt.) Ik kan daardoor niet verder met mijn werk. Stap 5: laat weten wat je van de ander wilt en kom tot afspraken Wie de ander niet duidelijk vertelt, wat zij graag zou willen, laat de andere daarnaar raden en dit kan tot misverstanden leiden. De ander kan zijn lastige gedrag pas veranderen wanneer hij weet wat hij wel kan doen. Voorbeelden zijn: het zit me dwars dat jij steeds te laat komt, want daardoor kom ik zelf ook steeds te laat. Ik wil graag dat je me op tijd ophaalt. Ik vind het storend dat je iedere morgen je stereo zo hard aanzet, want daardoor word ik steeds te vroeg wakker en ben ik moe. Ik wil graag dat je de stereo in het vervolg om zeven uur aanzet. Ik heb er last van dat je de ramen tegenover elkaar openzet, want daarvan word ik verkouden. Ik wil je vragen een van de ramen dicht te doen.

5.4 ASSERTIVITEITSTEST Ben je benieuwd of je assertief genoeg bent ? Deze test kan je erbij helpen.



ASSERTIVITEITSTEST Zelfvertrouwen.



Ik kom zelfverzekerd over met stem en houding. Ik stap op vreemde mensen af. Ik neem initiatieven. Ik kijk mensen aan. Mening.



Ik uit mijn mening gevraagd en ongevraagd. Ik geef mijn mening in vergaderingen. Ik vind mijn mening even belangrijk als die van anderen. Ik luister naar de mening van anderen zonder hem te onderbreken. Ik denk hardop mee. Ik respecteer andere meningen. Ik houd rekening met de mening van anderen. 1.Bijna Spanning.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna


Blz. 21

MKC ‘Zo doe je dat’ Empowerment training nooit

12

Ik blijf rustig ook als de ander dat niet is.

13

Ik blijf rustig als er te veel vragen komen.

14 15

Ik blijf rustig als ik iets onverwachts zie of hoor. Ik blijf rustig bij een verschil van mening.

16

Ik blijf rustig bij een verschil van mening.

17

Ik blijf rustig als ik voor een groep het woord moet voeren. Verzoeken doen of weigeren.



18

Ik zeg nee als ik dat wil.

19 20

Ik stel duidelijk een grens als de ander te ver gaat. Ik luister naar het verzoek van een ander.

21

Ik kan een verzoek doen.

22

Ik kan een verzoek weigeren.

23

Ik vraag om hulp als ik dat nodig heb.

24

Ik weet wanneer ik hulp nodig heb.

25

Ik stel duidelijk prioriteiten.

26

Ik stem prioriteiten af met mijn leidinggevenden. Terugkoppeling van gedrag.



27 28

Ik vraag om feedback. Ik geef feedback aan collega’s.

29

Ik geef feedback aan het management.

30 

Ik luister naar de feedback van anderen. Leren.



Ik deel mijn kennis en vaardigheden met anderen. Ik vraag naar kennis en vaardigheden van anderen. Contact.

31 32

33

Ik laat merken als ik met iemand meeleef.

34 35

Ik laat merken als ik het ergens niet mee eens ben. Ik laat merken als ik iets niets wil.

36

Ik respecteer dat anderen anders denken dan

altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd


Blz. 22


ik. Ik respecteer dat anderen zich anders gedragen dan ik. Ik wijs mensen op voor mij onacceptabel gedrag.

37 38



Fouten.

39 40 41

Ik accepteer dat ik fouten maak. Ik leer van mijn fouten. Ik accepteer dat anderen fouten maken.

42

Ik wijs anderen op hun fouten. 

43

Emoties.

44

Ik accepteer teleurstellingen ze horen bij het leven. Ik uit mijn teleurstelling.

45

Ik uit mijn geïrriteerdheid.

46

Ik uit mijn zorg en bezorgdheid.

47

Ik uit mijn onzekerheid.

48 49

Ik laat merken als mensen mij plezier bezorgen. Ik vind het prettig om complimenten te krijgen.

50

Ik vind het prettig om complimenten te geven.

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

1.Bijna nooit

2.Soms

3.Vaak

4.Bijna altijd

5.5 EVALUATIE DEZE DAG wat heb je geleerd? Wat ligt er nog?

5.6

HUISWERKOPDRACHT

- maak een verslag van deze bijeenkomst: beschrijf wat je geleerd hebt! - schrijf over twee situaties die deze week gebeurd zijn, waarbij je wel voor jezelf bent opgekomen. Wat maakte dat het gemakkelijk was om voor jezelf op te komen? Wat maakte het zo moeilijk om voor jezelf op te komen?


Blz. 23


6

THUISSITUATIE

6.1 INLEIDING De vorige keer hebben we het gehad over hoe we voor onszelf kunnen opkomen door de ander te vertellen wat zijn/haar gedrag ons doet. Vandaag gaan we dit bekijken vanuit onze thuissituatie. Welke belemmeringen en welke inspiraties komen we er tegen? Wat is de opvatting over kinderopvang en hoe is dit geregeld?

6.2 TERUGBLIK OP DE WEEK Hoe is het gegaan met de opdrachten? Wat is je duidelijk geworden? Wat heb je ervan geleerd?

6.3 DE THUISSITUATIE De thuissituatie is misschien wel de meest vertrouwde omgeving voor moeders en vrouwen. Dit is van oorsprong háár terrein: hier is zij de “koningin” en heeft zij het voor het zeggen…. ja toch? Om een beeld te krijgen van ieder‟s thuissituatie is de volgende oefening. Deze wordt eerst in tweetallen uitgevoerd en daarna met de hele groep besproken. 6.3.1 OEFENING: regels en afspraken thuis Bespreek met elkaar: Wie is er de baas in huis? Wie heeft het voor het zeggen? De ouders, de vader, de moeder, de kinderen? Allemaal samen? Wie bepaalt wat er gebeurt? Wie bepaalt -Wat er gegeten wordt? -Wat de kinderen na school doen? -Hoe laat de kinderen naar bed gaan? -Het televisieprogramma? Welke regels/afspraken gelden bij jou thuis binnen / aan tafel / in de tuin?

6.4 REGELS EN AFSPRAKEN BUITENSHUIS Thuis, op het werk, overal waar we komen hebben we te maken met regels. 6.4.1 OEFENING: regels en afspraken buitenshuis Welke regels/afspraken gelden in de buurt op straat / in het park / op het speelveld? Welke regels/afspraken gelden op de club / op het veld / in de kantine? Welke regels/afspraken gelden in openbare gebouwen zoals de bibliotheek / een kerk? Welke regels/afspraken gelden in een winkel / restaurant / bioscoop? Welke regels/afspraken gelden tussen vrienden en vriendinnen / familieleden / buren? Welke regels/afspraken gelden er op het werk? Welke regels/afspraken gelden er voor deze training? Ken je nog meer situaties waar regels en afspraken gelden?


Blz. 24


Zijn die regels belemmerend of juist handig? Wat zou er gebeuren, als er helemaal geen regels of afspraken waren? Houdt iedereen zich aan al die regels en afspraken? Welke zou je willen veranderen?

6.5 VIDEO: MOEDERS IN DE BIJSTAND Als er nieuwe situaties ontstaan, bijvoorbeeld doordat de moeder gaat werken, ontstaan er een nieuwe situatie en worden „nieuwe‟ afspraken en regels vastgesteld om de verandering zo soepel mogelijk te laten verlopen. De video - uit: tv-programma “De Ochtenden” van de AVRO over moeders in de bijstand – gaat over de veranderingen die zijn ontstaan als gevolg van een nieuwe situatie. Doel is: herkennen van thuissituaties en verschillende houdingen van moeders tegenover werk; bepalen van eigen visie, standpunt: keuzes maken; inhoudelijk gesprekken met elkaar kunnen voeren en gespreksvaardigheden verder ontwikkelen: luisteren, feedback geven, je mening naar voren brengen, „onderhandelen‟ . 6.3.2 OEFENING: je plekje uit en thuis Na de discussie over moeders en werk, maken de cursisten een “portret” van zichzelf in de vorm van een collage. Neem jezelf als centrum bij het zoeken van foto‟s, plaatjes en teksten die bij je horen. Maak hierbij gebruik van de tijdschriften, tekeningen etc. Doel: het beeld over zichzelf compleet maken 6.6 EVALUATIE DEZE DAG wat heb je geleerd? Wat ligt er nog? 6.7 -

-

HUISWERKOPDRACHT maak een verslag van deze bijeenkomst ga naar een kinderopvangcentrum en schrijf op wat je allemaal moet doen om een goede kinderopvang te regelen. Wat is buitenschoolse opvang? Wat voor- en naschoolse opvang? Hoeveel wordt er per kind betaald door de overheid? En door jezelf? Bij wie kun je voor informatie terecht? Óf schrijf een verslag waarom jij vóór of juist tégen kinderopvang bent.


Blz. 25


7

FEEDBACK

7.1 INLEIDING De vorige keer hebben we gekeken naar de „thuissituatie‟ en wat we ermee willen/kunnen doen om onze doelen te bereiken. Daarvoor is de steun nodig van de andere leden uit het gezin. Die is niet continue aanwezig. Er is ook weerstand, met name waar het gaat om het doorvoeren van veranderingen. De keuze voor (vrijwilligers-)werk, een scholing of andere aanpassingen buitenshuis, vraagt om aanpassing van iedereen. Dit is een proces. Door gedrag van de ander (partner, kind) terug te koppelen, als het ware een spiegel te zijn, wordt helder wat nodig is om de situatie prettiger te maken. Daar gaan we het vandaag over hebben.

7.2 TERUGBLIK OP DE WEEK Hoe is het de afgelopen week gegaan? Tot welke inzichten ben je gekomen met het maken van je opdrachten? Wat ben je te weten gekomen over kinderopvang?

7.3 TERUGKOPPELEN: VERHELDEREN VAN ACTIE-REACTIE (FEEDBACK) Feedback is een begrip dat uit de natuurkunde komt en het betekent terugkoppeling. Met biofeedback kun je zelfs je hartslag, spierspanningen, bloeddruk en hersengolven leren herkennen en veranderen. Bijvoorbeeld: Je maag geeft signalen af, die je interpreteert als “ik heb honger” of “ik heb genoeg gehad”. Wanneer je feedback op de juiste wijze kunt geven én ontvangen, dan leidt dit tot nieuwe inzichten en ander gedrag. 7.3.1 OEFENING: een vervelende situatie [1] Omschrijf een situatie van de afgelopen week, waarbij je moeite had met het gedrag van iemand. Hoe reageerde je? Wat was het effect? Hoe had je willen reageren? Maak hier een rollenspel van. Twee (of meer) mensen spelen de situatie, de rest van de groep observeert. Na afloop wordt eerst aan de betrokkene gevraagd of het opnieuw spelen van de situatie tot nieuwe inzichten heeft geleid. Daarna wordt gevraagd naar eerste reactie van de overige spelers. 7.3.2 OEFENING: een vervelende situatie [2] Na afloop van het rollenspel geven mensen uit de groep hun reactie hierop: 1. Wat ging goed? (positieve feedback) “Ik vond het goed, dat je me eerst liet uitpraten, voordat je .......” 2. Wat kan beter? (opbouwende kritiek) Noem zaken die voor verbetering vatbaar zijn “Wat me pijn deed was, dat je na de confrontatie door bleef gaan met je verhaal.” 3. Hoe kun je dat beter doen? Zoek of vraag naar alternatieven “Ik had het prettiger gevonden, wanneer je me de tijd had gegeven om het te verwerken.” 4. Is het duidelijk? Vraag of de feedback is begrepen en vul het zonodig aan.

7.4

Feedbackregels


Blz. 26


Het geven van een goede feedback is niet altijd even eenvoudig. Het gaat immers om het benoemen van situaties die „goed‟ zijn gegaan en situaties die naar je mening „beter‟ kunnen. Het toepassen van onderstaande regels kan je hierbij helpen. -Neem de tijd om te bedenken wat je wilt gaan zeggen. Je kunt dan makkelijker afstand nemen. Schrijf het eventueel eerst op en controleer of het aan de regels voldoet. -Spreek in de ik-vorm. “Ik .......”. Het gaat erom dat je jouw waarneming beschrijft. Begin dus niet met “Jij .......”, omdat het dan al snel beschuldigend of veroordelend kan klinken. -Beperk je feedback tot datgene dat nu in het contact met deze persoon is opgevallen. Dus niet: “Jij doet altijd zus of zo en Karel vond dat ook al.” Wel: “Ik vond het ....... dat je eerst ....... daardoor kreeg ik .......” -Beschrijf je eigen gevoel. -Benoem het effect van het gedrag op jou. “Ik vond het ....... dat je eerst ....... daardoor kreeg ik ....... en dat maakte dat ik me ....... voelde. Ik reageerde daarom ook ....... “. -Gebruik de sandwichtechniek. Je begint en eindigt met het noemen van de zaken die goed gingen. In het middenstuk zitten de zaken die mogelijk iets bijgestuurd kunnen worden. -Zowel de gever als de ontvanger van de feedback dient baat te hebben bij de feedback. -Geef ondersteunende feedback wanneer je goed gedrag wilt belonen, en corrigerende feedback wanneer je iemand wilt corrigeren. -Houd de relatie open en toon respect voor elkaar. -Stel je open en kwetsbaar op. -Luister goed. -Wees eerlijk. -Maak je bedoelingen helder. -Neem de vrijheid om op gemaakte fouten terug te komen. -Geef duidelijke grenzen aan. -Vraag altijd eerst om toestemming. -Geef correcte feedback.

7.4 DEFENSIEF GEDRAG De volgende gedragingen roepen defensief gedrag op: -het beoordelen (veroordelen) van de persoon. -je mening opdringen aan een ander, proberen de ander te overtuigen. -proberen de ander op een verborgen wijze iets duidelijk te maken (geveinsde emotie). -de emoties van de ander negeren of ontkennen. Tot slot: Sta open voor complimenten, doe niet alsof ze niet belangrijk zijn. Wat je ook doet of zegt, houd altijd je doel voor ogen. Wat wil je ermee bereiken? Lukt dat op die manier?

7.5 EVALUATIE VAN DEZE DAG wat heb je geleerd? Wat ligt er nog? Maak een verslag. 7.6 HUISWERKOPDRACHT -Bezoek een vrouwenorganisatie of organisatie die voor jou van belang is en maak een verslag van het doel en de activiteiten.


Blz. 27



Blz. 28


8

WERKSITUATIE

Noot: onderwerpen uit dit hoofdstuk aan bod laten komen voor zover van toepassing en in mate dat ernaar gevraagd wordt. Het gaat over regulier werk; voor vrijwlligerswerk komt dit in beperkte mate aan bod.

8.1 Inleiding De vorige week hebben we het gehad over hoe je op een positieve manier, je mening of opmerking naar voren kunt brengen, óók of juíst als het gaat om situaties die door jou niet als prettig ervaren worden en waar je wat aan wilt doen. Vandaag gaan we wat dieper door op de werksituatie. Hieronder wordt zowel vrijwilligerswerk, stage, leerwerkervaring plek als regulier (betaald) werk verstaan. Aan het begin van de training is in het kort besproken welke ideeën daar over leven. Vandaag wordt meer op de arbeidsomstandigheden: om inzicht te krijgen op wat je wel of niet kunt verwachten, wel of niet moet weten. Het gaat om zaken als: -benaderen van bedrijven -zicht krijgen op werkomstandigheden (arbo) Vóór we het hier over gaan hebben, bekijken we nog eens de afgelopen week.

8.2 Terugblik op de week Wat heb je geleerd van je bezoek aan een (vrouwen-)organisatie? Wat weet je nu over de organisatie? Zou je er willen werken: waarom wel/niet?

8.3 De werksituatie Om zicht te krijgen op aspecten die met „werk‟ te maken hebben, kan onderstaande vragenlijst je helpen. De punten worden nu eerst doorgenomen en toegelicht, vóórdat je ermee op pad gaat. 8.3.1 OEFENING: Interview een werknemer Voor deze oefening ga je iemand die al werkt vragen naar zijn/haar werkomgeving. Zo krijg je een indruk over de situatie. 1. Hoe heet u?

------------------------

2. Welk beroep of welke functie heeft u?

------------------------

3. In welk bedrijf of welke instelling bent u werkzaam?

------------------------

4. Hebt u een eigen ruimte? Kruis aan: Werkt in een grote ruimte met ...... personen. Werkt in een ruimte met max. 4 personen. Werkt in meerdere ruimtes tegelijk. Moet veel reizen tussen verschillende locaties.

    

5. Werkt u: binnen? buiten?

  


  



Blz. 29


6. Is de ruimte: groot stoffig lawaaierig klein schoon/hygiënisch rokerig gezellig vies op grote hoogte ongezellig vochtig op gewone hoogte koud droog diep warm stil

                 

7. Hangt er vaak een stank?

 

8. Zijn er veel trillingen?

 

               

8.4 Werkkleding Zijn er mensen die speciale werkkleding moeten dragen? ------------------------Zo ja, waarom dragen zij deze kleding? o ter herkenning (uniform)? o ter bescherming (helm, handschoenen, speciale schoenen)? o voor de hygiëne (koksmuts, schort)?

8.5 Taken binnen het beroep 1.Welke taken horen er bij uw functie? 2.Zijn er de laatste jaren veel veranderingen binnen uw beroep geweest? Zo ja, kunt u er een paar noemen? 8.6 Lichaamsbelasting en arbeidsomstandigheden Bij sommige werkzaamheden , wordt het lichaam meer belast dan bij andere. Een stratenmaker moet bijvoorbeeld veel knielen; een kapper heeft vaak zijn handen in allerlei chemische middelen; een ict-er zit dagenlang achter de computer; in een fabriek is vaak veel lawaai. Belangrijk is dat je van te voren weet, wat je kunt en mag verwachten en wat jezelf lichamelijk aan kunt.


Blz. 30


Arbeidsomstandigheden (arbo) Buiten : blootgesteld zijn aan de invloeden van het klimaat. Binnen: verblijven in tegen weersinvloeden afgeschermde ruimten. Niet-passende ventilatie: werken in ruimten met onvoldoende luchtverversing dan wel blootgesteld zijn aan lucht. Stof, prikkelende gassen en dampen: het blootgesteld zijn aan lucht die is verontreinigd met stoffen die, hetzij mechanisch hetzij chemisch de slijmvliezen prikkelen. Stank: het blootgesteld zijn aan geuren die als onaangenaam worden ervaren. Koud: het blootgesteld zijn aan een temperatuur die zo laag is dat deze als onbehaaglijk wordt gevoeld. Heet: het blootgesteld zijn aan een temperatuur die zo hoog is dat deze als onbehaaglijk wordt gevoeld. Plotselinge temperatuurwisselingen: het blootgesteld zijn aan duidelijke waarneembare plotselinge temperatuursovergangen. Vochtig: het verblijven in een atmosfeer met een als onaangenaam ervaren hoge vochtigheidsgraad. Droog: het verblijven in een atmosfeer met een als onaangenaam ervaren lage vochtigheidsgraad. Nat: het regelmatig in aanraking komen met water of andere vloeistoffen. Vuil: het in aanraking komen met vuil materiaal. Hygiënisch: werk dat bijzondere eisen stelt op hygiënisch gebied. Trillingen: het blootgesteld zijn aan trillingen of stoten waardoor het lichaam of de lichaamsdelen in een trillende of schokkende beweging geraken. Lawaai: het blootgesteld zijn aan geluid dat als onaangenaam wordt ervaren dan wel gevaar oplevert voor het gehoororgaan. Nauwe ruimten: het werken op plaatsen waar de bewegingsmogelijkheid zodanig beperkt is dat het werk daardoor wordt bemoeilijkt. Hoge plaatsen: het werken op een verhevenheid, waar men vanaf kan vallen. Moeilijk terrein: het werken op een bodem die door gladheid, oneffenheid, beweeglijkheid of door verspreid liggende voorwerpen bijzondere eisen aan het lopen stelt. Ongevalrisico door eigen handelingen: werkzaamheden, waarbij ten gevolge van handelingen die onder controle staan van de werknemer een kans op letsel bestaat voor hemzelf en/of voor anderen, met uitzondering van oogletsels.


Blz. 31


Ongevalrisico door handelingen van anderen: werkzaamheden, warbij een kans op letsel voor de werknemer bestaat door oorzaken die buiten eigen controle vallen, met uitzondering van oogletsel. Oogletsel: werkzaamheden, waarbij voor de werknemer de kans bestaat op verwonding of beschadiging van het oog (de ogen) door oorzaken die al dan niet onder zijn controle staan. Grillige omstandigheden: werkzaamheden, waarbij de werknemer regelmatig in aanraking komt met vast stoffen of vloeistoffen of blootgesteld is aan dampen, gassen, rook of nevels die via de mond, langs de ademhalingsweg of door de huid in het lichaam dringen en juist in kleine hoeveelheden een schadelijke werking hebben of bepaalde aandoeningen kunnen veroorzaken bij mensen die hiervoor gevoelig zijn. Stralingsrisico: het blootgesteld zijn aan stralen die algemene of plaatselijk schade aan het lichaam kunnen toebrengen. Afwijkende werktijden: werktijden die afwijken van de in de meeste bedrijven gebruikelijke. Belastingpieken: perioden van krachtsinspanning die duidelijk zwaarder zijn dan de gemiddelde inspanning die gedurende de werktijd wordt vereist. Het kan hierbij zowel om geestelijke als om lichamelijke krachtsinspanning gaan. Tempo: werken in een lichamelijk of geestelijk gedwongen tempo. Alleen werken: het werken zonder dat andere werknemers in de nabijheid zijn en zonder direct contact met publiek. Werken met anderen: werken in samenwerking met andere werknemers of direct contact met publiek. Werken tussen anderen: het werken in de nabijheid van andere werknemers of publiek, zonder dat er samenwerking of contact bestaat. 8.6.1 OEFENING: Functionele mogelijkheden lijst Schrijf op hoe volgens jou jóuw belasting is (= wat jij kunt) aan de hand van onderstaande lijst Geef jezelf een waardering van 1 – 100 (100 =100% oké, 1 =1% oké) Zitten Staan Lopen Trappen lopen Klimmen en klauteren Knielen, kruipen, hurken Gebogen werken Kort cyclisch buigen en torderen Gebruik van de nek Reiken Bovenhands werken Hand- en vingergebruik Tillen

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..


Blz. 32


Duwen en trekken Dragen Luchtverplaatsing Stof, rook, gas, damp Koude Hitte Temperatuurwisselingen Luchtvochtigheid Droge lucht Huidcontact Vibratiebelasting Gebruik van de zintuigen: Horen Zien Voelen Ruiken Proeven

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

8.7 Veiligheid op het werk Veiligheid is een ruim begrip: het gaat om zowel het gereedschap/de machine waarmee je werkt, als (agressieve) mensen waarmee je te maken kunt krijgen. Het gaat ook om het gebouw zelf, zoals brandveiligheid en borden die verwijzen naar: „uitgang‟, „nooduitgang‟, brandblussers, brandtrappen en borden als „helmen, handschoenen of werkschoenen verplicht‟ en „mobiele telefoons uit‟ Bedenk een werksituatie, waarbij dit laatste van toepassing is.

8.8 Vragen aan werknemer over de organisatie 1.Wat doen ze op uw afdeling? 2.Is er een directeur, baas, manager? Zo ja, wat is zijn/haar naam? 3.Heeft u een chef? Zo ja, wat is zijn/haar naam? 4.Wat voor soort werk is er? Handarbeid? Hoofdarbeid? Noem drie voorbeelden: 8.9 vragen over collega’s Doen al uw collega‟s hetzelfde werk? Zo nee, wat zijn de verschillen? Werkt u in een team? Zo ja, hoeveel mensen werken er in uw team? Praat u met uw collega‟s ook wel eens over andere dingen dan werk? Zo ja, over welke onderwerpen praat u dan? Kruis aan.  het weer  gezondheid  auto‟s  hobby‟s  familie  sport  eten  nieuws 8.10 vragen over zelfstandigheid en verantwoordelijkheid 1.Zijn uw werkzaamheden elke dag hetzelfde of elke dag anders? 2.Krijgt u uw opdrachten mondeling of schriftelijk? 3.Kunt u zelf de volgorde van uw werkzaamheden bepalen? ja nee 4.Wat wel en wat niet? 5.Kunt u zelf uw werktempo bepalen?


Blz. 33


6.Zo nee, door wat of wie wordt het tempo bepaald? Kruis aan. o de klanten o de machine o de planning, de chef o de collega 7.Moet u wel eens nieuwe collega‟s inwerken? 8.Zo ja, vindt u dat leuk werk?

8.11       

vragen over het oplossen van problemen op de werkvloer Kunt u een paar problemen opnoemen die voorkomen op uw werk? Welke problemen moet u zelf oplossen? Lukt dat altijd goed? Wanneer vraagt u om hulp? Bij wie vraagt u om hulp? Kunt u de problemen bespreken met collega‟s of met een chef? Blijven er wel eens problemen liggen? Zo ja, kunt u een voorbeeld noemen?

8.12 Mening van de werknemer over het werk Kruis aan. Heeft u door uw werk:  veel promotiekansen  veel vrije tijd  een goed salaris  een laag salaris  veel spanning  weinig spanning  veel verantwoordelijkheid  weinig verantwoordelijkheid  veel routine  veel afwisseling  dezelfde opdrachten  steeds nieuwe opdrachten  veel beweging  geen beweging  veel praktijk  veel hoofdwerk  veel overleg  veel vergaderingen  weinig vergaderingen  weinig waardering van de baas of chef  veel waardering van de baas of chef  veel status  weinig status  veel macht  weinig macht  veel zelfstandigheid  weinig zelfstandigheid  veel geleerd  weinig geleerd


Blz. 34

MKC

Wat vindt u van uw werk? 1.Wat vindt u leuk van uw werk? Wat vindt u minder leuk? 2.Zijn er mogelijkheden om hogerop te komen op uw werk? 3.Vindt u dat u genoeg verdient, in vergelijking met de zwaarte van uw beroep en andere beroepen? 4.Heeft u de laatste jaren gedacht om van baan te wisselen? 5.Heeft u ook naar iets anders gesolliciteerd? Zo ja, naar wat voor werk of beroep? 6.Denkt u dat u over tien jaar dit werk nog doet? 7.Stel dat u kunt stoppen met werken met behoud van tachtig procent van uw huidige loon.Wat doet u dan? 8.Is uw beroep de laatste jaren erg veranderd? Zo ja, wat is er veranderd? Vindt u het een verbetering of niet? 9.Hoe is de werkgelegenheid binnen uw beroep op dit moment?

ja 

nee

ja nee ja nee ja nee

-----------------------ja nee

-----------------------ja nee

8.13 De arbeidsovereenkomst Een arbeidsovereenkomst of arbeidscontract is nodig om afspraken en regels die gemaakt zijn vast te leggen, zodat beide partijen – werkgever als werknemer – weten waaraan zij zich moeten houden. De volgende onderwerpen komen daarbij aan de orde. De volgeden o Tijdelijk contract o Vast contract o proeftijd o werktijd o loon of salaris o salarisschaal o ziekteregeling o ontslagregeling o vakantie o verlof o CAO Te kent het?

8.13.1 OEFENING: Interview een werknemer over zijn/haar arbeidsovereenkomst 1 Hoe heet u?

----------------------

2 Welk beroep of welke functie heeft u?

----------------------

3 In welk bedrijf of welke instelling bent u werkzaam?

----------------------

4 Heeft u een tijdelijk of een vast contract?



tijdelijk vast

5 Is er een proeftijd? Zo ja, hoe lang duurt de proeftijd?



ja 

nee



ja 

nee

6 Wat staat erin over de werktijden? 7 Wat staat erin over het loon? 8 Wordt er gewerkt met salarisschalen?

Methodiekontwikkeling MKC in het kader van IBA (NL-2004/EQE/0031)

Blz. 35

MKC

Zo ja, welke schaal wordt genoemd? 9 Staat er iets in over ziekteregelingen? Zo ja, wat?



ja 

nee

10 Staat er iets in over ontslagregelingen? Zo ja, wat?



ja 

nee

11 Staan er afspraken in over vakantie en verlofdagen? Zo ja, wat?



ja 

nee

12 Is er een arbeidsreglement? Zo ja, waar kunt u dit reglement lezen?



ja 

nee

OVERIGE OPMERKINGEN:

8.14 De collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) De Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) is een overeenkomst voor een hele beroepsgroep in Nederland. In de overeenkomst staan afspraken die voor iedereen in deze beroepsgroep gelden. Zowel werkgevers als werknemers moeten zich aan de afspraken houden. De CAO‟s zijn voor elke beroepsgroep verschillend.

8.15

Formeel en informeel overleg

Wat is een werkoverleg? Een werkoverleg is korte bespreking met collega‟s over het werk: • Wat moet er gedaan worden? • Hoe gaan we het doen? • Wie doet wat? Wat is een functioneringsgesprek? Een functioneringgesprek is een gesprek, tussen jou en je chef. De chef vraagt hoe het gaat en of je tevreden bent over het werk dat je doet en of er punten zijn waarover je het wilt hebben. Hij vertelt ook of hij tevreden is over jouw werk. Samen bespreek je wat er goed gaat en ook wat anders/beter ka. Dit zijn de aandachtspunten, waarover je afspraken maakt. Soms kun je een cursus gaan doen of om andere taken vragen.

Wat is een beoordelingsgesprek? Een beoordelingsgesprek is een gesprek tussen jou en de chef en soms ook de personeelszaken. Het lijkt veel op een functioneringsgesprek, maar nu wordt een beoordeling gegeven. Je doet je werk goed of niet goed. Wanneer er minder werk voor je bedrijf komt en er moeten mensen worden ontslagen, kijkt de baas naar de uitslag van het beoordelingsgesprek. Wie slecht heeft gewerkt, wordt ontslagen. Nederlands Wat betekent het?


Blz. 36

MKC

8.15.1 OEFENING:

Interview een werknemer over formeel en informeel overleg

1 Hoe heet u?

-------------------------

2 Welk beroep of welke functie heeft u?

----------------------------

3 In welk bedrijf of welke instelling bent u werkzaam?

-------------------------

4 Kunt u een voorbeeld noemen van formeel en informeel overleg? formeel: informeel: 5 Vinden er beoordelingsgesprekken plaats op uw werk?



ja  nee

6 Vinden er op uw werk ook functioneringsgesprekken plaats?



ja  nee

7 Wanneer en hoe vaak wordt er een werkoverleg gevoerd? 8 Kunt u vertellen hoe een dergelijk werkoverleg verloopt?

8.16

Medezeggenschap en de ondernemingsraad

Wat is een ondernemingsraad? Veel grote bedrijven hebben een ondernemingsraad. Dit moet, volgens de Wet op de Ondernemingsraden (WOR), wanneer er meer dan vijftig medewerkers in het bedrijf werken. In de ondernemingsraad kunnen de werkgever en de werknemers samen praten. Ze bespreken de belangen en de wensen van de medewerkers. Zij kijken ook hoe ze de kwaliteit van het werk en het bedrijf kunnen verbeteren. De leden van de ondernemingsraad worden gekozen door het personeel. Als jij in de ondernemingsraad wilt komen, moet je dus gekozen worden.

8.17

Het beveiligen van gegevens en informatie

Gegevens of informatie Er zijn drie soorten informatie: • Gewone informatie Deze informatie is openbaar, bijvoorbeeld: de krant, het telefoonboek of een reclamefolder. • Vertrouwelijke informatie Deze informatie kan gelezen worden, maar er moet voorzichtig mee om worden gegaan omdat er persoonlijke gegevens in staan. Denk bijvoorbeeld aan een personeelsdossier van het werk of een patiëntendossier in het ziekenhuis. • Geheime informatie Deze informatie mag niet openbaar gemaakt worden. Het kan schadelijk zijn als de verkeerde mensen deze informatie krijgen. Denk hier bijvoorbeeld aan militaire informatie. Vertrouwelijke of geheime informatie moet beveiligd worden.


Blz. 37

MKC

8.18 Evaluatie deze dag wat heb je geleerd over je (toekomstige) werksituatie? Wat ligt er nog?

8.19

Huiswerkopdracht

- Interview een werknemer en maak daarbij gebruik van de vragenlijsten uit dit hoofdstuk. - Bedenk vervolgens welke aspecten van een werksituatie voor jóu belangrijk zou zijn en schrijf dit op! - informeer bij iemand die het werk doet wat jij graag zou willen doen, hoe deze persoon aan het werk is gekomen.


Blz. 38

MKC

9

COMMUNICATIE OP DE WERKVLOER

9.1 Inleiding De vorige keer hebben we gekeken naar de werksituatie en arbeidsvoorwaarden, dit wil zeggen de regels en afspraken die nodig zijn om goed te kunnen werken. Vandaag hebben we het over communicatie op het werk: -hoe ga je om met collega‟s -doe je wel of niet mee aan gesprekken -hoe is je belangstelling voor anderen en andere situaties?

9.2 Terugblik op de week Was het gemakkelijk om iemand te vinden die je kon vragen over zijn/haar werk? Hoe is dit gegaan? Heb je op de „werkvloer‟ kunnen rondkijken? Tot welke inzichten ben je gekomen? 9.3 Communicatie Op het werk krijgen we te maken met anderen. Dit kunnen cliënten zijn, collega‟s of de werkgever. Dit leidt tot contacten en gesprekken. Deze bevatten boodschappen op inhoudsniveau en op betrekkingsniveau. Bij de communicatie op inhoudsniveau gaat het om het overdragen van concrete inhoudelijke informatie. Op betrekkingsniveau gaat het er om hoe een boodschap moet worden opgevat, en hoe de verhoudingen zijn tussen de betrokkenen in een relatie. Vaak wordt tegelijkertijd een boodschap op inhoudsniveau en op betrekkingsniveau gegeven. Iemand zegt bijvoorbeeld: "goh, die jurk zal je wel een aardige cent gekost hebben!" Op inhoudsniveau wordt er een mededeling gedaan over de prijs van de jurk. Op betrekkingsniveau kan deze zin verschillende betekenissen hebben bijvoorbeeld: - Wat een mooie jurk is dat! - Die jurk heb je bij een veel te duur adres gekocht! - Jij bent veel te makkelijk met je geld. - Ik ben er jaloers op dat jij zoveel te besteden hebt. - Ik zou willen dat ik ook zo'n jurk had - Die jurk ziet er duur uit, maar ik vind hem eigenlijk verschrikkelijk lelijk. - Wat een goedkoop lor! - En jij vertelt mij dat ik veel geld uitgeef! Communicatie op betrekkingsniveau bestaat uit de volgende drie aspecten: Het expressieve aspect, Het relationele aspect, Het appellerende aspect. Het expressieve aspect zegt iets over de manier van uitdrukken van de zender, en de indruk die dit op de ontvanger maakt: maakt hij een deskundige indruk of is het een leek? komt hij betrouwbaar over? is hij vriendelijk of onvriendelijk? heeft hij de tijd, of is hij onrustig en lijkt hij haast te hebben? is hij persoonlijk of afstandelijk? is hij brutaal en arrogant of juist beleefd? Het relationele aspect zegt iets over hoe de ontvanger de relatie en de verhoudingen met de zender ziet: is de positie van de zender gelijkwaardig, hoger of ondergeschikt? schat de ontvanger intelligentie van de zender hoog of laag in? is de ontvanger waarderend of geringschattend ten opzichte van de zender? is de ontvanger belangstellend of onverschillig?


Blz. 39

MKC

Bij het appellerende aspect gaat het er om dat de inhoud van de boodschap door de ontvanger wordt uitgevoerd. De boodschap kan dan op verschillende manieren worden overgebracht: bevelend, vragend, verzoekend, smekend of informerend. Vaak wordt de inhoud van de boodschap met woorden uitgedrukt en de betrekking met behulp van lichaamstaal. Vooral de intonatie en de mimiek spelen hierbij een grote rol. Spreek eerdergenoemde zin over de jurk maar eens uit met verschillende intonaties en je zult bemerken dat ze een andere betekenis krijgt. Non-verbale communicatie communiceert over de verbale communicatie. Bij twijfel over de waarheid van de boodschap of de oprechtheid van de spreker wordt aan de non-verbale communicatie meer geloof gehecht dan aan de verbale communicatie. 9.4 Lichaamstaal of non-verbale communicatie Lichaamstaal ook wel non-verbale communicatie genoemd, is zeker veelzeggend maar mag ook niet los gezien worden van alle andere vormen van communicatie. Er zijn zeven functies van de non-verbale communicatie te onderscheiden: -Herhaling van hetgeen verbaal is medegedeeld (tegelijkertijd ja zeggen en knikken, de weg uitleggen en wijzen) -Vervanging van de verbale communicatie (ja knikken, nee schudden, vragende gezichtsuitdrukking) -Tegenspreken van de verbale communicatie (iets bevestigen maar daarbij twijfelend het hoofd schudden of de schouders ophalen) -Affectieve (gevoelsmatige) ondersteuning van het gesproken woord (bezorgde frons of bemoedigend schouderklopje) -Informatie over de onderlinge relatie (glimlachen, oogcontact, aanraken, afstand, lichaamshouding) -Beklemtonen van de verbale communicatie (wijzen met een priemende vinger in de lucht als u een beschuldiging uit of met luide toon verwijten maken en driftig op tafel slaan) -Structureren en reguleren van de verbale communicatie (de punten en komma's van de gesproken zinnen: hummen, aankijken en wegkijken, spreekpauzes en ondersteunende handgebaren) 9.5

Ergernissen op het werk (theorie kernkwadranten van Ofman)

9.5.1. OEFENING: Conflictsituatie Deze oefening wordt door de hele groep individueel ingevuld. Doel: inzicht verkrijgen in moeilijke situaties, analyseren en oplossingen aandragen. Beschrijf een conflictsituatie Wat was jouw bijdrage of rol in dit conflict? Beschrijf de reactie van de ander in dit conflict Hoe is het conflict uiteindelijk opgelost? Was jij tevreden met de oplossing? Waarom? Wat heb je hiervan geleerd?


Blz. 40

MKC

Hoe ga je om met lastige collega's? We kennen ze allemaal: de drammers die altijd hun zin willen krijgen, de luiaards: vaak te laat en nooit eens een stapje harder lopen, de op-alle-slakkenzout leggende types, managers die nooit tijd en oog hebben voor wat er leeft „op de werkvloer‟….. Wat een ergernis voor de ijverige en betrokken werknemer! Wat zegt het over jezelf? Irritant gedrag is geen objectief gegeven. Waar de een zich aan ergert, haalt de ander de schouders over op. Wat de een interpreteert als ondermijnend gedrag, ziet de ander als welkome bijdrage tijdens een vergadering. Je ergeren zegt vooral iets over jezelf en je eigen kernkwaliteiten. Wat is een kernkwaliteit Een kernkwaliteit is iets waar je goed in bent en dat min of meer bij je persoonlijkheid hoort. Vaak vind je het zelf vanzelfsprekend dat je deze kwaliteit in huis hebt. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn enthousiasme, vriendelijkheid, humor, behulpzaamheid, zelfdiscipline, enz. enz. Valkuilen, ik? We hebben soms de neiging om onze kwaliteit enigszins te overdrijven, er teveel van in te zetten. Zo kan te behulpzaam omslaan in zelfopoffering, te vriendelijk loopt het risico over zich heen te laten lopen en te gedisciplineerd gedrag kan obsessief worden. Dit 'teveel van het goede' noemen we een valkuil. Ieder mens heeft zo zijn of haar eigen valkuilen. In balans Gelukkig hoort bij elke valkuil een uitdaging: een kwaliteit waar we mee kunnen oefenen en die een aanvulling is op onze kernkwaliteit en op het teveel daarvan. Een uitdaging is het positief tegenovergestelde van een valkuil. Zelfdiscipline kan omslaan in de valkuil obsessie. Het positief tegenovergestelde van geobsedeerdheid is spontaniteit. Mensen met zelfdiscipline als kernkwaliteit en geobsedeerdheid als valkuil, kunnen oefenen met spontaniteit. Oefenen met je uitdaging betekent de valkuil verkleinen. Allergie Je bent „allergisch‟ voor mensen die teveel van jouw uitdaging laten zien. Als enthousiasme jouw kernkwaliteit is, kan hysterie je valkuil zijn. Te enthousiast wordt als hysterisch ervaren. De uitdaging die hierbij hoort, het positief tegenovergestelde van de valkuil, is nuchterheid. Bij overenthousiasme is dit een mooie uitdaging om mee te oefenen. Mensen die te nuchter zijn, komen afstandelijk over. Voor de enthousiasteling is een afstandelijke collega vaak een grote ergernis om mee samen te werken. Zo is allergisch zijn voor bepaald gedrag een weerspiegeling van een eigen intern proces.

Model: kernkwadrant van Daniel Ofman.


Blz. 41

MKC

Stelling:

waar je allergisch voor bent bij een ander, is vaak teveel van goed gedrag, waar je zelf behoefte aan hebt.

Dat klinkt ingewikkeld. Deze bewering volgt uit het model. We leggen het stap-voor-stap uit. Een kernkwaliteit is een positieve eigenschap die tot het wezen van jouw persoonlijkheid behoort. Het gaat niet om aangeleerd gedrag, het komt van binnenuit. Bijvoorbeeld: ik kan goed analyseren. Een kernkwaliteit kan te ver doorschieten. Dat is je valkuil. De kracht wordt dan een zwakte. Bijvoorbeeld: als analyseren te ver doorschiet dan ontaardt het in besluiteloosheid ('paralysis by analysis'). Het positief tegenovergestelde van je valkuil is jouw uitdaging. Dat is een kwaliteit die een goede aanvulling zou zijn op jouw kernkwaliteit. Bijvoorbeeld: het positief tegenovergestelde van besluiteloosheid is daadkracht. Waar het om gaat is de balans te vinden tussen analyseren en daadkracht. Volgens Ofman blijkt de doorsnee mens allergisch te zijn voor te veel van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt vindt. Dat is je allergie, die aanleiding kan geven tot conflicten met je omgeving. Bijvoorbeeld: teveel daadkracht kan ontaarden in impulsief handelen. Iemand die goed kan analyseren, zal iemand die impulsief handelt als lastig ervaren.


Blz. 42

MKC

Wat kun je hiervan leren? Wanneer je je ergert aan lastige mensen, dan is de kans groot dat je hieruit iets kunt leren over jezelf. Welke eigenschap irriteert je? Dat is je allergie. Probeer het kernkwadrant in te vullen, te beginnen met deze allergie. Het is niet altijd vanzelfsprekend wat de andere drie eigenschappen zijn. Er zijn meerdere combinaties mogelijk. Als je tot een bevredigende invulling van het kernkwadrant komt dan heb je een kernkwaliteit, een positieve eigenschap, van jezelf gevonden. En je hebt een uitdaging ontdekt om aan te werken. Verder blijkt misschien dat het lastige gedrag een te ver doorgeschoten positieve eigenschap van de andere persoon is. Dit inzicht relativeert het probleem en biedt een invalshoek om het probleem met die persoon te bespreken. Je kunt beginnen met een compliment en rustig uitleggen waarom je vindt dat zijn goede eigenschap soms wat te ver doorschiet. Tot slot kom je wellicht tot het zelfinzicht dat jouw kernkwaliteit soms te ver doorschiet naar je valkuil, en daardoor bij anderen irritatie kan oproepen. Misschien ben jij zelf ook wel eens lastig voor anderen!? 9.6 Omgaan met lastige mensen Of je nu baliemedewerker, secretaresse, verkoper, helpdeskmedewerker, projectleider of manager bent, je komt lastige mensen tegen. Gesloten mensen, klagers, treuzelaars, slechte luisteraars, bemoeials, manipulators, saboteurs, informatiekapers, agressieve mensen, bullebakken, arrogante mensen, betweters, parasieten en grappenmakers. Je voelt je er ongemakkelijk bij, geïrriteerd, boos, gefrustreerd of bang. Je bent geneigd ze te mijden. En als dat kan, dan is het zelfs een goede strategie. Maar vaak moet je nu eenmaal met lastige

mensen zien te werken.


Blz. 43

MKC

Bewaar altijd je goede humeur. Vat lastig gedrag niet persoonlijk op. Waarschijnlijk gedraagt de lastige persoon zich tegenover iedereen zo. Accepteer dat je mensen niet zomaar kunt veranderen, zeker lastige mensen niet. Gesprekstechnieken om met lastig gedrag om te gaan -Een lastige persoon aanspreken. Tips om iemand aan te spreken op zijn gedrag. Hoe ga je om met boosheid en irritatie? -Druk weerstaan door je standpunt te herhalen. Als iemand aandringt met een verzoek dat je wilt weigeren, dan kun je dat doen door telkens je antwoord te herhalen. Als een kapotte grammofoonplaat blijf je inhoudelijk steeds precies hetzelfde zeggen, tot de lastige persoon doorheeft dat je niet van plan bent van mening te veranderen. -De bal terugspelen. Kaats de bal terug, bijvoorbeeld als iemand te nieuwsgierig is naar persoonlijke zaken. Reageer op zijn vraag met een nietszeggend antwoord en een wedervraag. -De bal niet terugspelen. Luister naar een tirade of een vervelende roddel zonder je op te winden. Bedank de lastige persoon met een neutrale opmerking en ga verder met je werk alsof er niets is gebeurd. -Het gesprek afsnijden. Als iemand een vervelend of provocerend gesprek begint, dan kun je hem met een neutrale opmerking de pas afsnijden. -Van onderwerp veranderen. Als je niet wilt ingaan op de gesprekslijn van een lastige persoon, dan kun je gewoon van onderwerp veranderen. Vaak is dat voldoende en heeft de lastige persoon door dat je niet geïnteresseerd bent in zijn verhaal. -Aan het onderwerp vasthouden. Als je iets wilt bespreken met een lastige persoon, of iets van hem gedaan wilt krijgen, maak dan vooraf een lijstje van je belangrijkste gesprekspunten. Als de lastige persoon vervelende dingen zegt dan kom je telkens op je eigen gespreksonderwerpen terug. Zo voorkom je dat je in een discussie verzeild raakt die je niet wilt. -Kies je gedrag met behulp van de Roos van Leary. Wanneer je te maken hebt met lastige mensen dan is het niet altijd effectief om op deze natuurlijke manier te reageren op hun gedrag. Bepaal je eigen gedrag om de gewenste reactie uit te lokken met behulp het model van Leary. Je kunt het meeste over jezelf leren van mensen waar je een hekel aan hebt!


Blz. 44

MKC

9.7 9.8

evaluatie deze dag wat heb je geleerd? Wat ligt er nog? Huiswerkopdracht

- maak een verslag van deze bijeenkomst: beschrijf wat je geleerd hebt!


Blz. 45

MKC

10

EVALUATIE EN ACTIEPLAN

10.1 Vragenlijst Aan het begin van deze training heb je deze vragenlijst gekregen om een beeld te krijgen, van waar je nu staat. Op het eind van de training vullen we deze lijst nogmaals in en vergelijken het met het begin. Welke vragen zijn voor jou belangrijk? Geef de vragen die voor jou belangrijk zijn extra aandacht en zet er een teken/symbool bij (bv. Uitroepteken, of sterretje).

wat wil ik bereiken? (Schrijf alles op wat in je opkomt) Heb ik een duidelijk beeld van mezelf, wat ik kan? Weet ik wat mijn plus- en minpunten zijn? Kan ik mijzelf op een rustige manier presenteren? Welk werk zou ik willen doen? Welke functies zou ik willen en kunnen vervullen? Welke eisen worden gesteld om die functie te vervullen? Hoe wil ik dit bereiken? Wanneer (op welke datum) wil ik dit bereiken? Wat komt er allemaal bij kijken? welke belangrijke mijlpalen kom ik op weg naar deze doelen tegen? welke vaardigheden heb ik die mij kunnen helpen mijn doelen te bereiken? welke vaardigheden moet ik ontwikkelen om alles gedaan te krijgen? welke hulp of ondersteuning heb ik daarbij nodig? hoeveel tijd moet ik er dagelijks of wekelijks aan besteden? hoe dien ik deze tijd in mijn agenda te plannen? voor welke dwaalwegen moet ik uitkijken? wie zal ik vragen mij aan mijn voornemens te houden en me op schema te houden? wat zijn de gevolgen als ik me niet aanmijn plan houdt? wat is de beloning als ik aan mijn plan houd en mijn doel bereik?


Blz. 46

MKC

10.2

Persoonlijk actieplan

Naam

:

Adres

:

Postcode en woonplaats

:

Ik heb eerder de volgende opleidingen gedaan: Ik heb werkervaring als: Mijn motivatie op te werken is: Ik wil in de toekomst graag werken als: Ik heb hiervoor de volgende persoonlijke eigenschappen: Mijn motivatie om te gaan werken als _________________________ is: Om in mijn wensberoep aan het werk te komen moet ik de volgende acties doen: 1. 2. 3. Bijzonderheden: Voeg eventuele vacatures, brieven, informatiefolders, notities, foto‟s, formulieren enz. toe.

10.3

Presentatie persoonlijk verslag van de training

Schrijf een persoonlijk verslag over deze training. Presenteer dit aan de groep. Je kunt daarbij gebruik maken van de volgende vragen: -Wat heb ik in de training gedaan? -Wat ben ik te weten gekomen? -Wat ging er goed? -Wat moet beter? -Hoe ga ik nu verder? Wat moet ik nog meer doen?


Blz. 47

MKC

10.4

Evaluatie van de training EVALUATIE FORMULIER TRAINING

1

Deze training is voor mij:

2

In welke mate sluit de inhoud van de training aan bij je verwachtingen?

3

Door deze training heb ik een beter inzicht gekregen waar ik nu sta en wat ik wil

4

Heb je onderwerpen in deze training gemist? Zo ja, welke? Welk onderdeel vind je het meest leerzaam, en waarom?

5

O niet zinvol

O redelijk

O zeer zinvol

O onvoldoende

O voldoende

O goed

O onvoldoende

O voldoende

O goed

O nee

O ja

6

Welk onderdeel vind je het minst leerzaam en waarom?

7

De wijze waarop de trainer de training heeft gepresenteerd vind ik:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

8

Wat vind je van de opdrachten? Toelichting:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

9

Opmerkingen ten aanzien van de organisatie:

9a

De tijdsindeling van de training vind ik:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

9b

De informatie vooraf vind ik:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

9c

De verzorging van het materiaal vind ik:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

9d

De accommodatie vind ik:

O onvoldoende

O voldoende

O goed

10

Samenvattend ben ik over deze training:

O ontevreden

O neutraal

O tevreden

11

Algehele toelichting:

12

Eventuele nadere opmerkingen of mogelijke suggesties

Hartelijk dank voor uw medewerking aan deze evaluatie

10.5

feestelijke afsluiting


Blz. 48

INHOUD INHOUD... 1 I KENNISMAKING EN INLEIDING TOT DE TRAINING WELKOMSTWOORD EN EVENTUELE HUISHOUDELIJKE MEDEDELINGEN... 5

Recommend Documents