ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 5
Inhoud Hoofdstuk 1 Versterferfrecht 1.1 Inleiding 1.1.1 Achtergrond 1.1.2 Terminologie 1.1.3 Geschiedenis 1. 2 Algemene bepalingen 1.2.1 Erfopvolging 1.2.2 Commoriënten 1.2.3 Onwaardigheid 1.2.4 Nietige rechtshandelingen 1.2.5 Opeisbare vorderingen 1.2.6 De waarde van de nalatenschap 1.2.7 Schulden van de nalatenschap 1.2.8 Schakelbepaling 1.3 Vier groepen van erfgenamen 1.3.1 Inleiding 1.3.2 Groep 1 1.3.3 Groep 2 1.3.4 Groep 3 1.3.5 Groep 4 1.3.6 De wettelijke verdeling 1.3.7 Rente op de vorderingen 1.3.8 Draagplicht en aansprakelijkheid 1.3.9 Boedelbeschrijving en informatieplicht 1.3.10 Voortijdige voldoening van de vordering 1.3.11 Ongedaanmaking 1.4 De wilsrechten 1.4.1 Inleiding 1.4.2 Het eerste bloot eigendoms-wilsrecht 1.4.2.1 Inleiding 1.4.2.2 Meldplichten 1.4.2.3 Welke goederen 1.4.3 Het eerste vol-eigendomswilsrecht 1.4.4 Het tweede bloot-eigendomswilsrecht 1.4.5 Het tweede vol eigendomswilsrecht 1.4.6 Het voorbehouden vruchtgebruik 1.4.7 De zaaksvervangingsregeling 1.4.8 Overige aspecten 1.4.9 Niet vrij beheer en stiefkinderen
13 13 13 15 16 20 20 20 21 23 24 24 25 28 28 28 30 33 35 36 37 41 42 43 46 47 49 49 51 51 52 53 54 57 58 60 64 65 67
Hoofdstuk 2 Testamentair erfrecht Uiterste wilsbeschikkingen in het algemeen 2.1 2.1.1 Het karakter van de uiterste wilsbeschikking
69 69 69
Maklu
5
ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 6
ERFRECHT VOOR DE ADVOCATUUR
2.1.2 Testamenten en wilsgebreken 2.1.3 Goede zeden en openbare orde 2.1.4 Uitleg van uiterste willen 2.1.5 Bijzondere gevallen 2.1.6 Bijzondere gevolgen van de saisine Verval en verjaring van vernietigingsvorderingen Vereisten om te testeren en te verkrijgen uit testament 2.2.1 Vereisten om te testeren 2.2.2 Vereisten om te kunnen verkrijgen krachtens testament Vormvereisten van uiterste willen 2.3.1 Notariële uiterste wil 2.3.2 Onderhandse uiterste wil 2.3.3 Het codicil 2.3.4 Noodtestamenten Uiterste wilsbeschikkingen in het bijzonder 2.4.1 Inleiding 2.4.2 Erfstellingen 2.4.3 Legaten 2.4.4 Quasi-legaten 2.4.5 Lasten 2.4.6 Stichtingen 2.4.7 Makingen onder tijdsbepaling en onder voorwaarde Veel voorkomende testamentsvormen 2.5.1 Inleiding 2.5.2 De ouderlijke boedelverdeling 2.5.3 Het vruchtgebruiktestament 2.5.4 Het keuzelegaattestament met vruchtgebruik 2.5.5 De (quasi-)wettelijke verdeling
70 72 73 75 76 77 77 77 79 81 81 81 82 83 84 84 84 85 87 87 89 89 91 91 91 92 94 96
Hoofdstuk 3 Beperkingen op de testeervrijheid 3.1 De legitieme portie 3.1.1 Inleiding 3.1.2 De legitimaris en de legitieme fractie 3.1.3 De legitimaire massa 3.1.3.1 Inleiding 3.1.3.2 De waardering van de nalatenschapsgoederen 3.1.3.3 Waardering van de giften 3.1.3.4 Giften met uitgestelde werking 3.1.3.5 De mee te rekenen giften 3.1.3.6 Geen gift: tussen echtgenoten gehuwd in gemeenschap 3.1.3.7 Geen gift: verplichting tot onderhoud 3.1.3.8 Afsluitende opmerking bij de legitimaire massa 3.1.4 Toerekening en imputatie 3.1.4.1 Inleiding 3.1.4.2 Toerekening van erfrechtelijke verkrijgingen 3.1.4.3 Imputatie
99 99 99 101 103 103 104 105 106 107 110 110 112 112 112 114 115
2.1 2.2 2.3
2.4
2.5
6
Maklu
ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 7
INHOUD
3.2
3.1.4.4 De uitzondering: inferieure makingen 3.1.4.5 Inferieure erfstellingen 3.1.4.6 Inferieure legaten 3.1.4.7 Twee uitzonderingen op de uitzondering 3.1.5 Het geldend maken van de legitieme portie 3.1.5.1 Inleiding 3.1.5.2 De opeisbaarheid van de legitieme 3.1.5.3 Rente op de vordering 3.1.5.4 Verval van de aanspraak van de legitimaris 3.1.5.5 Personen wier bestaan onzeker is 3.1.6 Inkorting 3.1.6.1 Inleiding 3.1.6.2 Oneigenlijke inkorting 3.1.6.3 Eigenlijke inkorting op de testamentaire makingen 3.1.6.4 Beroep op de legitieme als verweermiddel 3.1.6.5 Aansprakelijkheid voor de vordering van de legitimaris 3.1.6.6 Het door de legitimaris verschuldigde successierecht 3.1.6.7 De eigenlijke inkorting bij de begiftigden 3.1.6.8 Stiefkinderen en de legitieme 3.1.6.9 De restbepaling Andere wettelijke rechten 3.2.1 Inleiding 3.2.2 Voortgezet gebruik van woning en inboedel 3.2.3 Vruchtgebruik van de woning 3.2.4 Verzorgingsvruchtgebruik 3.2.5 Imputatie 3.2.6 Bijzondere rechten van de langstlevende 3.2.7 De echtscheiding en de andere wettelijke rechten 3.2.8 Inkorting door de langstlevende 3.2.9 De rol van de kantonrechter 3.2.10 Sommen ineens voor de kinderen 3.2.11 Salaire différé 3.2.12 Termijnen 3.2.13 Bedrijfsopvolging 3.2.14 Informatieplicht
Hoofdstuk 4 Positiebepaling 4.1 Informatievergaring 4.1.1 Centraal Testamenten Register (CTR) 4.1.2 Openbaar boedelregister 4.1.3 Verklaring van erfrecht 4.1.4 Aangifte voor het recht van successie 4.1.5 Banken en informatieverstrekking 4.1.6 Informatie van erfgenamen en executeur 4.2 Overgang van vermogen 4.2.1 De keuze: aanvaarden of verwerpen Maklu
116 117 118 119 126 126 127 130 131 132 132 132 133 134 135 136 136 137 138 140 141 141 142 142 144 145 146 147 148 148 149 150 151 151 152 153 153 153 154 155 155 156 157 158 158 7
ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 8
ERFRECHT VOOR DE ADVOCATUUR
4.2.2 Bijzondere gevolgen beneficiaire aanvaarding 4.2.3 Niet kiezende gerechtigde(n) 4.2.4 Rechtsopvolging onder algemene titel 4.2.5 Aansprakelijkheid nalatenschap en privévermogen 4.2.6 Beraad 4.3 (On)mogelijkheden voor de aantasting van de uiterste wil 4.3.1 Achtergrond 4.3.2 De algemene regels 4.3.3 De uitzonderingen en aanvullingen 4.3.3.1 Misbruik van omstandigheden 4.3.3.2 Dwaling 4.3.3.3 Bedrog, bedreiging en bevestiging 4.3.3.4 Strijd met goede zeden of de openbare orde 4.3.3.5 Handelingsonbekwaamheid 4.3.3.6 Uitleg 4.3.3.7 Ex-echtgenoot 4.3.3.8 Geen voordeel uit een uiterste wilsbeschikking 4.3.3.9 Verval en verjaring
159 160 161 161 162 163 163 163 164 164 164 164 164 165 165 166 167 170
Hoofdstuk 5 Executeurs, Vereffening en Bewind 5.1 Executeurs 5.1.1 Inleiding 5.1.2 Benoeming een of meer executeurs en onderlinge geschillen 5.1.3 Benoembaarheid en aanvaarding 5.1.4 Taken 5.1.5 Loon 5.1.6 Privatief beheer, beschikkingsonbevoegdheid erfgenamen 5.1.7 Vertegenwoordiging in en buiten rechte 5.1.8 Boedelnotaris 5.1.9 Boedelbeschrijving 5.1.10 Oproeping schuldeisers 5.1.11 Tegeldemaking ter voldoening schulden van de nalatenschap 5.1.12 Informatieplicht 5.1.13 Einde taak 5.1.14 Verplichting gewezen executeur 5.1.15 Einde beheer 5.1.16 Rekening en verantwoording 5.1.17 Echtgenoot vruchtgebruiker is fictief erfgenaam 5.1.18 Aansprakelijkheid executeur 5.1.19 Geen verschoningsrecht 5.2 De vereffening 5.2.1 Inleiding 5.2.2 De procedure op hoofdlijnen 5.2.3 Gronden voor vereffening: beneficiaire aanvaarding en benoeming door de rechtbank 5.2.3.1 De uitzonderingen bij beneficiaire aanvaarding
173 173 173 174 174 175 176 176 177 178 179 179 179 180 181 183 183 185 185 186 186 186 186 188
8
188 188 Maklu
ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 9
INHOUD
5.2.4 5.2.5 5.2.6
5.2.7 5.2.8 5.2.9 5.2.10 5.2.11
5.2.12 5.2.13 5.2.14 5.2.15 5.2.16 5.2.17 5.2.18 5.2.20 5.2.21 5.2.22 5.2.23 5.2.24 5.2.25 5.2.26 5.2.27 5.2.28
Maklu
5.2.3.2 Eerste uitzondering: executeur met ruimschoots toereikende boedel 5.2.3.3 Tweede uitzondering: ontheffing op verzoek wettelijk vertegenwoordiger bij positief saldo nalatenschap 5.2.3.4 Derde uitzondering: beneficiaire aanvaarding voor de kinderen bij wettelijke verdeling Benoeming door de rechtbank 5.2.4.1 Benoeming na beneficiaire aanvaarding Vereffening in belang privéschuldeiser verwerpende erfgenaam Benoeming vereffenaar, bevoegdheidsverdeling en ontslag 5.2.6.1 Benoeming 5.2.6.2 Wie kan worden benoemd? 5.2.6.3 Waarborgen 5.2.6.4 Taakverdeling 5.2.6.5 Ingang benoeming 5.2.6.6 Ontslag vereffenaar en einde taak vereffenaar 5.2.6.7 Loon Rekening en verantwoording Rechter-commissaris: benoeming, taken en gevolgen Kosteloze vereffening en opheffing Inlichtingen en aanwijzingen; getuigen en deskundigen De taken van de vereffenaar 5.2.11.1 Beheer en de vereffening 5.2.11.2 Vertegenwoordiging en beschikking 5.2.11.3 Boedelbeschrijving en ter inzage legging 5.2.11.4 Ontheffing ter inzage legging 5.2.11.5 Aanwijzing boedelnotaris Schade door wettelijk vertegenwoordiger of vereffenaar Vereffenaar voor ontbonden huwelijksgemeenschap Oproeping schuldeisers en neerleggen van een lijst van vorderingen Tegeldemaking van goederen van de nalatenschap Terugvordering legaat Verrekening Gedwongen schuldtoerekening Privécrediteur van een verwerpende erfgenaam Uitkering en positie van nagekomen crediteuren “Lichte vereffening” Bepalingen titel 3.7 grotendeels niet van toepassing Verhaal door individuele schuldeisers, vaststellingprocedure en beslag Beslag Rangorde crediteuren Opsporing erfgenamen Einde vereffening
188 189 190 191 192 195 196 196 196 197 197 198 198 199 199 199 200 201 202 202 203 203 203 204 204 205 205 205 206 207 207 208 208 209 210 210 211 211 211 212
9
ERFRECHT
16-10-2008
11:59
Pagina 10
ERFRECHT VOOR DE ADVOCATUUR
5.3
5.2.29 Einde taak vereffenaar 5.2.30 Vervanging vereffenaar 5.2.31 Afgifte van het overschot Bewind
212 212 212 213
Hoofdstuk 6 De verdeling en procedurele aspecten 6.1 Inleiding 6.2 De verdeling 6.2.1 Algemeen 6.2.2 Toerekening 6.2.3 Inbreng 6.2.4 Verdeling algemeen 6.2.5 Peildatum omvang 6.2.6 Peildatum waardering 6.2.7 Alle deelgenoten betrekken bij de verdeling 6.2.8 Drie gebruikelijke vorderingen met betrekking tot de verdeling 6.2.8.1 Verdeling vorderen ex art. 3:178 6.2.8.2 Vordering tot gelasten van de wijze van verdeling ex art. 3:185 6.2.8.3 Vordering tot het vaststellen van de verdeling door de rechter 6.3 Procedurele aspecten 6.3.1.1 Boedelbeschrijving algemeen 6.3.1.2 Onderhands of notarieel 6.3.1.3 Bevel tot boedelbeschrijving 6.3.1.4 Schatters 6.3.2 Rekening en verantwoording 6.3.3 Sommen ineens 6.3.4 Overgangsrecht 6.3.5 Beslag en executie 6.3.6 Bevoegde rechter 6.3.6.1 Absolute bevoegdheid 6.3.6.2 Relatieve bevoegdheid 6.3.6.3 Ambtshalve toetsing relatieve bevoegdheid of niet? 6.3.7 Rechtmacht Nederlandse rechter 6.3.8 Dagvaarding gezamenlijke erfgenamen 6.3.9 Rechtsmiddelen tegen beschikkingen
223 224 224 224 225 225 226 228 228 228 229 229 229 231 231 231 232
Literatuurlijst Trefwoordenlijst
233 235
10
215 215 216 216 217 217 218 219 219 220 220 221 221
Maklu
