Dialoog vzw
Inhoud • Ventileren • principes • soorten ventilatiesystemen • ventileren in de praktijk
GEBOUWSCHIL VENTILATIE Energiezorg voor scholen en centra EVELIEN W ILLAERT, ARCHITECT DOMINIC VAN CLÉ, ARCHITECT
2
Waarom ventileren? Doel en middel
2. Ventileren
Doel: Gezonde luchtkwaliteit (afvoeren van vocht en slechte lucht en aanvoeren van zuurstof) geen gebouwschade Middel: Vervuiling beperken
Principes
Goede isolatie
Door luchtdicht bouwen
Geen overventilatie
3
Door kiezen voor bouwmaterialen met beperkte afgifte van schadelijke stoffen Door niet gebruiken van insecticiden Door het toepassen van ecologische onderhoudsproducten Door niet te roken in de lokalen Door de vochtproductie te beperken Door open verbrandingstoestellen te weren
Door gecontroleerd ventileren (verse lucht aanvoeren, slechte lucht afvoeren) Door correct te ventileren
4
3
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
1
Dialoog vzw
Gecontroleerd ventileren: basisprincipes
Luchtkwaliteit voorbeeld van meting in klaslokaal 3500
•
Afvoer vervuilde lucht + toevoer verse lucht •
3000
In = uit o
CO [ppm] 2
o
2500
•
dit wil zeggen: o
2000
o
•
1500
Max 1200 ppm
•
• 0
6
12
18
verse lucht komt binnen via “propere” ruimten (klaslokaal, lerarenkamer, …) en verlaat gebouw via “vervuilde” en vochtige ruimten (toilet, keuken, ……)
Van ingang naar uitgang: •
0
geen toevoer zonder afvoer geen afvoer zonder toevoer
Verspreiding van vervuiling vermijden
1000 500
ruimte per ruimte per gebouw
Doorstroomopeningen moeten voldoende groot zijn
(uur) 24 Bron: WTCB
6
5
Correct ventileren? Ongeschikte methoden:
Ongeschikte methoden Ventilatie via kieren en spleten? • afhankelijk constructieconcept & uitvoering (zie luchtlekke isolatie); • afhankelijk van wind(tocht); • afhankelijk van de buitentemperatuur (thermiek); • richting onbepaald • geen regeling mogelijk
Ramen openen?
Merk op: ventilatiebehoefte in klaslokalen ≈ 1,5 tot – 2 volume/h Effect openen van ramen:
Conclusies:
Stand v/h venster
Verluchtings -voud per u.
Alles dicht
0,1 – 0,3
Kipstand, luiken toe
0,3 – 0,5
Kipstand, luiken open
0,8 – 4
Venster half open
5 – 10
Venster gans open
9 – 15
Meestal veel te veel Tegenoverliggende (tocht, energie, te droog,…) venster of deur Effect van korte duur (elk uur enkele minuten?) Richting onbepaald (van toilet naar woonkamer?) Regen, insecten, inbrekers?
+ 40
Conclusies: 7
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
niet naar aanbod niet naar vraag
Soms te veel (wind – koud buiten) Soms te weinig Zelden net goed 8
2
Dialoog vzw
2. Ventileren
4 systemen NMC
NMD
natuurlijke toevoer mechanische afvoer centrale installatie
natuurlijke toevoer mechanische afvoer decentrale installatie
Systemen MMC
MMD
mechanische toevoer mechanische afvoer centrale installatie
mechanische toevoer mechanische afvoer decentrale installatie
10
9 9
Mechanische ventilatie mogelijkheid tot warmteterugwinning
Centraal versus decentraal Centraal: • Slechts één ventilator of luchtbehandelingsgroep • Uitgebreider kanalennet (hogere installatie en onderhoudskost, meer ruimte inname. • Moeilijker gedecentraliseer te regelen
Decentraal: • Vele kleinere ventilatoren of luchtbehandelingsgroepen • Een veelvoud van kleinere kanalennetten • Wel makkelijker decentraal te regelen (manueel of automatisch)
In de praktijk best kiezen voor mengvormen
Voorbeeldprojecten: www.scholenbouwen.be/schoolvoorbeelden.html 11
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
12
3
Dialoog vzw
Voldoende ventileren: Klaslokalen
2. Ventileren
Minimale ventilatievoorzieningen voor een IDA 3 luchtkwaliteitsklasse Kantoren : 1.5 m³/h en per persoon voorziet men 15 m² vloeroppervlakte Leslokalen : 5.5 m³/h en per persoon voorziet men 4 m² vloeroppervlakte = Woningen : 3.6 m³/h en per m² met een beperking voor grotere ruimten
22 m³/h m³/h per persoon
Omwille van de grote debieten in leslokalen is er een verhoogd risico op comfortklachten met betrekking tot a. tochtverschijnselen door toevoer van te koude lucht of door te hoge luchtsnelheden . b. akoestische klachten.
Ventileren in de praktijk
De ventilatie-eisen zijn afhankelijk van • de aard van het werk • de bestemming • de functie van elke ruimte De bezetting in leslokalen voor onderwijs in lagere school (of kleuterklassen) is meestal redelijk constant. Daardoor is de nood aan regelbaarheid van het debiet meestal niet groot en kan veelal volstaan worden met een aan/uitregeling, gebaseerd op vaste tijdsregeling. Leslokalen in middelbaar of hoger onderwijs, of lokalen die ook een andere functie toebedeeld krijgen (vb avondonderwijs) kennen in veel gevallen een veel minder voorspelbare bezetting wat noopt tot een andere regelstrategie. H Ventilatie-eisen en e-peil •
gekozen ventilatievoorzieningen hebben een invloed op het E-peil 14
13 13
Praktijkvoorbeeld Klaslokaal berekening minimum bezetting • Opp. klaslokaal 57 m². In klaslokalen voorziet men 4m² per persoon. Dit klaslokaal is dus ontworpen voor minimaal 14 personen. De minimumeis op vlak van ventilatie is dan 14 x 22 m³/h = 308 m³/h luchtverversing noodzakelijk. • Raamroosters hebben ongeveer een debiet van 50 m³/h/lm bij een drukverschil van 2 Pa. Voor de akoestische versie 36 m3/h/lm. Ramen zijn 2,1 lm breed. Per raam kan er dus 105 m³ lucht binnen.
105m³
308m³
57,04m² 105m³
105m³
105m³
105m³
57,04m² 105m³
308m³
15
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
Praktijkvoorbeeld Klaslokaal berekening max bezetting • Aangezien het ontwerpteam in een lokaal van deze grootte kan beslissen dat er 26 leerlingen + 1 leerkracht gaan aanwezig zijn wordt de eis op vlak van ventilatie dan 27 x 22 m³/h = 594 m³/h luchtverversing. • Daar er hier gekozen is voor directe extractie uit de lokalen zelf mogen de regelbare toevoeropeningen gedimensioneerd worden bij 10 PA. De debieten voor de roosters mogen dan maal 2,2 gedaan worden. Ramen zijn 2,1 lm breed. Per raam kan er dus 220 m³ lucht binnen.
220m³
594m³
57,04m² 220m³
220m³
220m³
220m³
57,04m² 220m³
594 m³
16
4
Dialoog vzw
Praktijkvoorbeeld Gang
THM 90 45 m³/h/m bij2 pa
18,5m³
14,19m²
foto: renson
• Opp. gang 14,19 m². In ruimte voor niet permanent menselijke bezetting is het vereist debiet volgens IDA 3 luchtkwaliteitsklasse 1,3 m³/h/m². In dit geval dus 18,5 m³/h • Voor roosters met een debiet van 50 m³/h/lm bij een drukverschil van 2 Pa, zou een rooster van 40 cm volstaan. • Opletten dat ventilator in de gang geen lucht gaat afvoeren vanuit de klaslokalen. Tussendeuren naar klaslokalen dienen dus luchtdicht uitgevoerd.
Natuurlijke luchttoevoer: in het glas NIET zelfregelende rooster PO
20m³
57,04m²
17
Natuurlijke luchttoevoer: in het glas zelfregelend
Natuurlijke luchttoevoer: boven op het raam zelfregelend INVISIVENT
ARAR-60 42 m³/h/m bij 2 pa
ARAR-90 50 m³/h/m bij 2 pa
ARAR-75
foto: renson
71 m³/h/m bij 10 Pa
• montage boven het raam • opendraaiende ramen : volledige breedte toepasbaar • betere stevigheid bij grote lengte • afneembaar binnenrooster • Bicolor • 24 mm glaswinst t.o.v. de TH-90 • diskreet & esthetisch • zelfregelendheid • mogelijk met gelakte kopschotten!
• verkrijgbaar in 4 debieten 54 of 67 of 77 of 101 m³/h/m bij 2 pa 59 of 74 of 85 of 111 m³/h/m bij 10 pa
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
5
Dialoog vzw
Natuurlijke luchttoevoer: principe zelfregelbaarheid
Speciale toevoerroosters: bv. voor een ruimte onder dak
Debiet
Drukverschil
Mechanische afvoer en energie : • Om de mechanische afvoer ventilator minder energie te laten verbruiken kan men deze gaan sturen door aanwezigheidsdetectie of CO2. De afzuiging moet dan wel in de klaslokalen zelf gebeuren en niet via de gang
Renson www.renson.be Aldes benelux www.aldesbenelux.com Aralco www.aralco.nl Duco www.duco.nl
23
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
foto: renson
Productaanbod ventilatieroosters
24
6
Dialoog vzw
Mechanische afvoer per twee klaslokalen in de gang
Praktijkvoorbeeld
• Indien men afzuiging in de gang voorziet dan moet men doorvoerroosters in de muur of in de deur voorzien. Muurroosters hebben hogere doorgangsdebieten (tot 165 m³/h) dan deurroosters (van 25 tot 100 m³/h) . • Bij voorkeur roosters van het geluiddempende type.
212m³
57,04m²
foto: renson
100 m³
165 m³
165 m³
212m³
165 m³
212m³
1.208 m³
18,5m³
100 m³
165 m³
165 m³
212m³
165 m³
212m³
57,04m² 212m³
25
26
Trappenhal
Speciale ruimtes Berging: •
• Meestal afzonderlijke toevoer en afvoer mbt. brandveiligheid • Sluitende deuren zijn dan een noodzaak • Eventueel brandkoepel
Eventueel rooster boven en onder in de deur
Garage Buiten beschermd volume houden, en luchtdicht afschermen ! • Permanente verluchting
Kelder – Zolder •
foto: skylux
•
Buiten beschermd volume: permanente verluchting Binnen beschermd volume: functie toekennen: klaslokaal, bibliotheek, vergaderruimte, berging, … en dusdanig ventileren
Koele berging: •
Illustratie: www.utrecht.nl
•
buiten beschermd volume houden!
Ruimten met speciale verontreinigingen . Ontwerpdebiet cfr de ruimtes alsof er geen verontreining zou optreden.
28
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
7
Dialoog vzw
Productaanbod mechanische ventilatie
Foto : Renson
Aandachtspunten • direct geluid doorheen de ventilatieroosters > plaatsen van speciale geluidswerende roosters • doorheen de luchtkanalen en ventielen > plaatsen van geluidsdempers op de ventilatieunit • doorheen de wand die de ventilatiegroep scheid van de andere lokalen (via luchtgeluid en contactgeluid)
foto: christophe Delmotte
Aandacht voor akoestiek
29
Artiklima Dalkia nv DCG-klimacomfort Gea-Happel Belgium J.E.Stork Air Lindab Nathan Schako Siemens Systemair Benelux Thermad Brink Trox Ventiline Ventomatic Vibo Benelux Viessmann 30
Dag 1 – Ventileren – Streefdoel
Ventilatie: meer informatie • • • • •
• • • •
www.binnenklimaat.be waarom ventileren www.ideg.info/index.cfm?n01=ventilatie_matrix&n02=vent6 ventilatiegids (pdf) en rekenblad www.energiesparen.be/zuinig_met_energie/ventilatie www.energiesparen.be/epb/ventilatieresidentieel www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/nb0803/200803annexvent ilatieverlagenepeil.pdf EPB nieuwsbrief juni 2008 oa over ventilatie en verlagen van het E-peil www.wtcb.be Technische voorlichtingen 192 en 203 www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/index.html WTCB-website over ventilatie en binnenklimaat (met oa publicaties) www.energiebewustarchitect.be www.ventibel.be website van de Belgische vakorganisatie voor ventilatie
31 31
Energiezorg in scholen en centra Voorjaar 2009
8
