Goed ventileren in huis
Wist u dat de binnenlucht meestal viezer is dan de buitenlucht? Eén op de tien huizen heeft schimmel en in veel woningen is er meer fijnstof dan buiten. Daarom is ventileren zo belangrijk. Maar hoe doet u dat op de juiste manier en ook belangrijk: hoe onderhoudt u de ventilatiesystemen goed? De brochure Goed ventileren in huis geeft antwoord op deze en andere vragen.
Ventileren en gezondheid Bewoners, huisdieren en planten produceren veel vocht in huis. Daarnaast vervuilen bijvoorbeeld kookluchtjes en rook de lucht. Zonder goede ventilatie wordt het vochtig en muf in huis omdat de luchtvochtigheid toeneemt. Een ideaal klimaat voor schimmels en huisstofmijt. Zo kunnen klachten ontstaan als hoofdpijn, benauwdheid, hoesten, slijmvorming, allergieën en luchtwegaandoeningen. Vooral ouderen, kinderen en zieken betalen de rekening. Zij zijn gevoeliger voor slechte luchtkwaliteit en brengen meer uren in huis door. Vroeger ging ventileren eigenlijk vanzelf via naden en kieren. Maar nieuwbouwhuizen zijn kierdichter en daar is dus andere ventilatie nodig. Een goed basisventilatiesysteem is belangrijk, dat extra ventileert tijdens piekmomenten zoals na het douchen en koken. Ventileren is iets anders als luchten. Het betekent niet even een kwartier per dag het raam open zetten, maar 24 uur per dag de lucht verversen. Een gezond binnenklimaat gaat overigens verder dan enkel ventileren. Ventileren heeft bijvoorbeeld geen zin als u daarnaast blijft roken in huis of een vieze vloerbedekking heeft liggen. Die vervuilende bronnen moeten er niet zijn.
Ventilatierooster
TIP Met de Gezondwonencheck komt u erachter hoe gezond uw woning is. (www.eigenhuis.nl/ gezondwonencheck)
Diverse ventilatiemogelijkheden
Alle ventilatiesystemen bestaan in grote lijnen uit drie elementen: • toevoer van verse lucht via ventilatieroosters, (klep)ramen of mechanische toevoer (bijvoorbeeld balansventilatie) • Verspreiding van lucht door de woning via kieren onder binnendeuren (minimaal 15 mm hoog) of ventilatieroosters in binnendeuren. • Afvoer van vervuilde lucht (in ieder geval vanuit de badkamer, toilet en keuken) via open pijpen rechtstreeks naar buiten of via mechanische afvoer. Er bestaan de volgende (combinaties van) ventilatiesystemen: Natuurlijke ventilatie Bij natuurlijke ventilatie wordt verse lucht toegevoerd via ventilatieroosters en/of (klep)ramen. Vuile lucht wordt afgevoerd via open pijpen rechtstreeks naar buiten vanuit vochtige ruimtes zoals de badkamer, toilet en keuken.
Mechanische ventilatie Bij mechanische ventilatie vindt afvoer van vervuilde lucht plaats via een continu draaiende ventilatiemotor. Die zuigt via de luchtkanalen en ventielen lucht weg uit de keuken, de badkamer en het toilet. Een regelknop of schakelaar met twee of drie standen regelt de hoeveelheid lucht die wordt afgezogen. Aanvoer van frisse lucht gebeurt via ventilatieroosters en/of ramen met een ventilatiestand.
TIP
Heeft u een ventilatormotor ouder dan tien jaar? Overweeg dan om die te vervangen door een energiezuinige gelijkstroom ventilator. Die verbruikt veel minder energie.
Balansventilatie Balansventilatie is ook een vorm van mechanische ventilatie. Hierbij verloopt zowel het afzuigen als het inblazen van de lucht mechanisch. Met afzonderlijke ventielen wordt lucht in of juist uit de woning geblazen. Meestal is daarbij een warmtewisselaar opgenomen in het systeem. Die warmt via een warmteterugwininstallatie (WTW-unit) de verse lucht op, met behulp van de uitgaande lucht, voordat die de woning binnen gaat. Hierdoor wordt energie bespaard. Vraaggestuurde ventilatiesystemen Vraaggestuurde ventilatiesystemen zorgen ervoor dat de ventilatie automatisch wordt aangepast aan de vraag door middel van sensoren. Die meten de hoeveelheid CO2 of de luchtvochtigheid en passen daarmee het ventilatiesysteem aan. Mechanische ventilatiesystemen kunnen centraal of decentraal werken. Centraal wil zeggen dat er centraal in de woning een ventilator-unit is geplaatst die de vervuilde lucht afvoert en/of schone lucht in de woning blaast. De luchtstroming van en naar de ventilator-unit vindt dan plaats door kanalen in de woning. Werkt het systeem decentraal, dan zijn er op verschillende plaatsen in de woning ventilatoren geplaatst. Bij verbouwingen is het soms lastig om het bestaande centrale ventilatiesysteem uit te breiden, omdat er geen of moeilijk kanalen kunnen worden geplaatst. Decentrale ventilatie kan dan een oplossing zijn. Voor oudere woningen zonder een goed ventilatiesysteem biedt decentrale ventilatie ook uitkomst.
TIP
Verbouwplannen? Let bij een verbouwing ook op het ventilatiesysteem. Als door de verbouwing extra leefruimte wordt gerealiseerd, is misschien uitbreiding op het ventilatiesysteem nodig.
Onderhoud van ventilatiesystemen
De meeste mensen staan er niet bij stil dat ventilatiesystemen ook onderhoud nodig hebben. Veel kunt u zelf doen. Maar met name het schoonmaken van de ventilatorunit en de kanalen kunt u beter uitbesteden aan een deskundige installateur, eventueel gecombineerd met het onderhoud van de cv-ketel. Een goede installateur zal ook altijd de instellingen van het ventilatiesysteem controleren en indien nodig opnieuw inregelen.
TIP Stappenplan ventilatiesysteem schoonmaken
Afvoerventiel
Toevoerventiel (tbv WTW balansventilatie)
Op onze site (www.eigenhuis.nl/ ventilatieschoonmaken) vindt u een stappenplan waarmee u eenvoudig uw mechanische ventilatiesysteem schoonmaakt.
Onderdeel
Frequentie
Hoe?
Opmerkingen
Vervanging
Ventilatieroosters
Maandelijks, afhankelijk
Zelf met de Stofzuiger
Vaak kan de kap aan de
15 tot 20 jaar
van vervuiling
en/of met natte doek
binnenzijde verwijderd en gereinigd worden.
Ventielen
Maandelijks, afhankelijk
elf met de stofzuiger en/
Als het ventilatiesysteem
van vervuiling
of met natte doek
goed is ingeregeld moet
15 tot 20 jaar
u de instelling van de ventielen niet wijzigen en op dezelfde plaats terug plaatsen. Ventilatorunit
1 x per 2 á 4 jaar
Door installateur
Onderhoudsfrequentie
15 tot 20 jaar
afhankelijk van type ventilator. Kanalen
1 x per jaar
Zelf door begin van de
Onderhoudsfrequentie
kanalen bij ventielen met
afhankelijk van vervuiling
nvt
stofzuiger te reinigen. 1 x per 8 á 10 jaar.
Geheel door installateur
In de richting van de luchtstroom, zodat het vuil zich niet kan verspreiden.
Filters (WTW)
Maandelijks 2x per jaar
Zelf door uitkloppen en/
Afhankelijk van de ver-
of stofzuiger.
vuiling eventueel vaker.
Vervanging
Afhankelijk van de ver-
2x per jaar
vuiling eventueel vaker. Sensoren (Bij Vraaggestuurde ventilatie)
1 x per 2 á 4 jaar
Door installateur
Gelijk met onderhoud van de ventilatorunit.
15 tot 20 jaar
Onderhoud van ventilatiesystemen
Ventilatie van de kruipruimte De kruipruimte wordt meestal geventileerd met gevelroosters. Bij spouwmuren worden deze roosters ook wel vloerventilatiekokers genoemd. Denkt u aan een aan- of uitbouw, dan moet de ventilatie in de kruipruimte worden herzien. Soms kan dit simpel door in de nieuwe gevel opnieuw ventilatieroosters te plaatsen. Maar de ventilatie moet ook doorgetrokken worden naar de bestaande kruipruimte om daar voldoende stroming van lucht mogelijk te maken. Bij oudere woningen met massieve muren wordt de ventilatie vaak geregeld door het open laten van een aantal verticale voegen in de gevel. Ventilatie in de kruipruimte kan ook achteraf worden aangebracht door zogenaamde renovatiekokers. Dit zijn ronde kokers met daarop schuin geplaatst een rooster.
Zo ventileert u goed: • Voer continu frisse lucht aan via open raampjes en roosters. • Open de ramen liefst dagelijks minimaal een half uurtje. • Ventileer extra op piekmomenten: als u kookt, doucht en als er veel mensen binnen zijn. • Laat mechanische ventilatiesystemen altijd aan staan, behalve bij onderhoudswerkzaamheden of bij calamiteiten. • Maak ventilatieroosters regelmatig schoon. • Maak tweejaarlijks uw ventilatiesysteem schoon. U kunt hiervoor ook een onderhoudscontract afsluiten met de installateur.
Algemene tips voor een gezonder binnenklimaat • Stofzuig een keer per week het hele huis, zeker de slaapkamers. • Rook niet in huis. • Verminder vocht in huis: droog de was niet binnen en droog vloeren na het dweilen. • Vervang een open geiser door een gesloten warmwatertoestel. • Houd de vloerbedekking en gordijnen schoon. • Stook de openhaard alleen met daarvoor geschikt droog hout.
TIP Informatiepunt Ventilatie Omdat in veel huizen de lucht ongezond is, is het Informatiepunt Ventilatie opgericht. U krijgt hier antwoord op specifieke vragen over ventilatie. Ga naar: www.informatiepuntventilatie.nl
Veelgestelde vragen over ventilatie: Mijn ventilatiesysteem maakt herrie. Wat moet ik doen? Laat het systeem nakijken door een installateur en laat het eventueel opnieuw instellen. Verergert ventilatie de vervuiling in huis niet, vanwege de vervuilde buitenlucht? Nee. Buitenlucht bevat wel vervuiling, zeker langs snelwegen en in de steden. Maar de hoeveelheid vervuiling in huis loopt veel hoger op dan buiten als de ventilatie onvoldoende is. Dat kan gezondheidsklachten veroorzaken. Bovendien hebben sommige ventilatiesystemen filters die een deel van de vervuiling kunnen opnemen. Die filters moeten wel regelmatig schoongemaakt en/of worden vervangen. Kost ventileren juist niet extra energie? Ventileren kost wel wat energie omdat de koude lucht die binnen komt moet worden opgewarmd. Maar het is geen verspilling want schone lucht is nodig voor uw gezondheid. Een manier om het warmteverlies te beperken is gebruik te maken van een WarmteTerugWin (WTW) ventilatiesysteem. Hiermee wordt de toegevoerde verse lucht voorverwarmd door lucht die uit de woning wordt gezogen. Worden er in de bouwregelgeving eisen gesteld aan het ventilatiesysteem? Ja, in de bouwregelgeving worden minimale eisen gesteld aan de hoeveelheid ventilatie die nodig is in woningen. Voor nieuwbouw moet per m² woonruimte een bepaalde hoeveelheid verse lucht de woning in kunnen en dezelfde hoeveelheid er ook weer uit. De afvoer moet in ieder geval plaatsvinden via het toilet, de badkamer en de keuken. Ook wordt bijvoorbeeld voor nieuw te bouwen woningen geëist dat de luchttoevoer niet lager zit dan 1,8 meter ten opzichte van de vloer, omdat dit vaak als tocht wordt ervaren. In de bouwregelgeving zijn verder eisen opgenomen voor spuiventilatie. Spuiventilatie kan in korte tijd een grote hoeveelheid ongezonde of vervuilde lucht uit de woning of de ruimte verwijderen. Zo moet elke verblijfsruimte (zoals woonkamer, slaapkamer of werkruimte) minimaal één te openen raam hebben.
