Tilburg University
Informatiesystemen en het gebruik van 4e generatie talen Oonincx, J.A.M.
Document version: Publisher final version (usually the publisher pdf)
Publication date: 1987 Link to publication
Citation for published version (APA): Oonincx, J. A. M. (1987). Informatiesystemen en het gebruik van 4e generatie talen. (pp. 1-10). (Ter Discussie FEW). Tilburg: Faculteit der Economische Wetenschappen.
General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright, please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Download date: 27. okt. 2015
CBM R 7627 1987 10A
-
~
,
~ ,
i ~í '.
~~ J~G ti
J5~0~~~`~~
~~~~oo
~ ,
,
irrrrrrrrrr~
iui IIIINIIIINNII h~lIlul Il u III hl
t ~.''ii~~~i . i t '~ 1;'i:--~' .i~ r.l'~~ff„ '
1
~:!
I -;-' ~~
í''~'~ ri
é0
~~~~'.il.~ ~
r ~~--T .-
-,~ i" t 1 F! j s ~...~~ ..
~
~
~~.-.~
.----'~--.
INFORMATIESYSTEMEN EN HET GEBRUIK VAN 4e GENERATIE TALEN
Prof. Drs. J.A.M. Oonincx No. 8~.10
~9~ j,Q7
R ~~ ~
~ t~D'~c-~.. a- F-~ G- c.~
~y t Í G-crw-~
Kenmerk:
320.87.006
Informatiesystemen en het gebruik van 4e generatie talen " " Bewerking van een lezing op het Cognos~Power Team Software Seminar op 8 april 1987 te Eindhoven. Prof.
Drs.
J.A.M.
Oonincx.
Inleidina. In
1982
publiceerde
ik
het
informatiesystemen nog steeds Een aantal nog
teqen
van de van
daarin genoemde in literatuur
toepassing
problemen weg In mijn
te
van
deze
"waarom
falen
(Samsom Uitgeverij). falingsoorzaken komt men ook
over 4e
Qe generatietalen
boekje
generatietalen.
maakt het talen
nu
Toepassing
volgens de voorstanders
mogelijk
diverse
van de
nemen.
lezing heb
ik de
volgende
onderwerpen aan de orde
gesteld: - Een
schets van het
probleemveld
met
betrekking
tot het
ontwerpen van informatiesystemen. - De
toepassing van de
4e generatietalen
-
Rarakteristieken van de
-
Prototyping
- Adviezen
ten
behoeve
in de praktijk.
4e generatietalen. van
de
leiding
in
verband
met
aanschaffen van en stimuleren van vierde generatietalen. Hieronder
vindt u per onderwerp een min of ineer puntsgewijze
aanduiding en~of uitwerking van het
besprokene.
Probleemaanduidina. 1. 2.
Software
crisis
is
Problematiek
optimistisch,
een
niet
crisis rond informatiesystemen pessimistisch
zonder overigens de
benaderen,
realiteit uit
hPt
Achterstand in onderhoud van bestaande systemen,
maar
maar ong re
verliezen. 3. de
Aplication backlog. ontwikkeling
systemen
4.
( soms van
en
realisatie
van
nieuwe
en
ook
in
gewenste
jaren).
Onderhoudsachterstand komt voort uit intern en extern
2
veroorzaakte moeilijk
wijziginqen
te realiseren zijn door
flexibele opzet van 5.
in
systeemspecificaties te
statische en
te
die weiniq
ínformatiesystemen.
Maintenanceprobleem
Het
beheersen
van
proqrammatuur kost Dit
qaat
ten
de
verandering
veel
koste
tijd en van
van
specificaties
en
renovatie
de
inspanninq.
nieuwbouw
en
in
informatiesysteemontwikkeling. 6.
Ontwikkelafdelingen
informatiesystemen niet aan
meer effectieve -
het
- de
kunnen vraag naar meer efficiënte
en
vanwege:
qenoemde onderhoudsprobleem. te
lange
ontwikkelingsprocessen
en
de
lange
te
doorlooptijd van projecten. - de
tussentijdse
wijzigingen
veranderde functionele eisen en -
de kwalitatieve
afdeling.
-
en
in het bedrijfsgebeuren :net systeemspecificaties.
kwantitatieve
onvoldoende gebruikersinbreng,
qeen tijd of qeen zin hebben en vinden moeilijk en
onderbezettinq
te abstract
beziq
van de
omdat gebruikers
dat ontwikkelaars
zijn onder hantering van
te een
onbegrijpelijk vakjargon. 7. -
Eisen
aan programma
robuustheid;
- betrouwbaar; -
correct en voorspelbaar werken. voldoende
geprogrammeerde controles.
uitbreidbaar.
- onderhoudbaar. -
flexibel.
- gebruikersvriendelijk. 8.
Beleidsmatige benadering.
Meer
aandacht
automatiseringsbeleid,
nodig
voor
inclusief
informatiebetrouwbaarheids-
beveiligingsaspecten.
9.
Automatisering van de automatiserinq ontbreekt nog op
zeer belanqrijke onderdelen.
en en
3
DE TOEPASSIP7G VAN DE
4E GEIJERATIETALEN
IS HET
ANTWOORD OP
VERSCHILLENDE VAP7 DEZE PROBLEMEN. ToeDassina van de 4e Qeneratiesoftware Uit een 1987)
onderzoek van
blijkt dat
Craenen
(zie
in de vraktiik. Computable van 6 maart
4e qeneratiesoftware
al
bij
méér
helft van de Nederlandse bedrijven
in qebruik is.
De groei
sinds
qeqaan,
in de toepassing ervan is
waarbij de doorbraak kwam in
NGI-conqres over dan
5000
dat
personen
onderwerp). is
de
1980 bijzonder snel
1985
Bij
(vooral
leerproces
beslag
in de
onderneminqen met meer
(waarbij
het
toepassinq neemt qebruik
overigens bijzonder snel
is
te
door het
qebruikersqraad
onderneminqen met minder dan 10 personen is Het
van
dan de
dat
al qauw
de
bij
82~5, 21~c.
3 á 4 jaar
taal
als
in
zodanig
leren).
Bij de toepassinq van 4e qeneratietalen worden als voordelen qenoemd:
- de verbeterinq van de productiviteit. -
de Toqelijkheid prototyping toe
te passen.
- de verbetering van de participatie door gebruikers. - de verkortinq van de proqrammaduur. De productiviteitsverbeterinq van de
ontwikkelinqstijd
4
10.
tot
De
door
is het
van programma's met een factor
leveranciers
verwachtinqen worden overiqens niet In
het
alqemeen
personele kosten,
wordt, de
gevolq van verkortinq
qelet
niet
qeschapen
zeer
van hoge
altijd waarqemaakt.
op
de
besparingen
onaanzienlijke
in de
investerinq snel
teruqverdiend. Overiqens, van de
los
toekost.
scheppen
voor
qeneratietalen.
hiervan,
wie
niet mee
Het manaqement de
nieuwe
Daarvoor
doet
is
de verliezer
zal de voorwaarden moeten
aanpak
met
is beleid nodiq.
behulp
van
vierde
In dit beleid moet
4
de qrote
invloed van
met
gevolq
als
functionele
de
interne
voordurend
specificaties
permanente
en externe ontwikkelinqen
optredende worden
automatiserinq.
De
een
computerproqramma
inteqratie,
Dit
kan
korter;
wordt
complexiteit,
orqanisatie).
verwerkt.
economische
computerproqramma's wordt steeds van
veranderingen
de
Dit
in de
betekent
levensduur van realisatieti~d
daarenteqen lanqer
hoqere
neqatieve
niveau's invloed
(door
in
hebben
op
de de
actualiteit van de operationele proqramma's. Iiet beleid moet derhalve gericht
zijn
op de
toepassinq van
vierde qeneratietalen die: -
een korte ontwerp- en realisatietijd moqelijk maken.
- een hoqere productiviteit in de -
een
voortdurende
aanpassinq
ontwerpprocessen toestaan. moqelijk maken,
waardoor de
onderhoudsproblematiek wordt beperkt. - door participatie prototyping het
van
qebruikers
en
de
toepassinq van
ontwerpen van realistische proefprogramma's
versnellen. Een noq te vermelden in
principe
in
voordeel
elke
handhaven en met behulp van
kunnen
(bijvoorbeeld
qehinderd.
overganq mogelijk is:
dat vierde generatietalen
omgevinq
bestaande programma's hierdoor worden
is
Dit
"oude"
in
draaien zonder dat Fortran
of Cobol)
betekent dat er een soepele
systemen
zonodiq
nieuwe systemen ontwikkelen en
of
desqewenst
laten
"draaien"
een vierde qeneratietaal.
De toepassinq van vierde generatietalen heeft uiteraard niet alleen voordelen. dat
de
Men hoort noqal eens de opmerkinq plaatsen
toepassinq
van
vierde
qeneratietalen
gevolqen heeft
voor de
"performance"
riet
woïden
ontkend
kari
niét
dat
voor
realisatie
toepassinqen op deze manier veel qeheuqen nodiq is. de
huidiqe
en
toekomstiqe prijzen van de
dit qeen probleem te zijn.
Geheuqen
is
nadeliqe
en het qeheuqenbeslag. var~
Gelet op
apparatuur behoeft
niet duur meer.
5
Rarakteristieken van vierde aeneratietalen. 1)
Non-~roceduraliteit.
Een van de belanqrijkste kenmerken van vierde qeneratietalen is dat deze de
proqrammeur met betrekkinq tot de
aspecten weqnemen.
procedurele mate
hoqere
zorq van de van
Deze
talen
hebben
"non-proceduraliteit"; dus
probleemqeóriënteerd
ze
non-procedureel.
een veel
zijn veel meer Er
wordt
veel
qebruik qemaakt van "defaults". Bij
eerste drie qeneratietalen
de
hoqer niveau talen) aanqegeven op
diende
nauwkeuriq en uitvoeriq te worden tot het gewenste resultaat moest
De
qeeft
behoeven niet
en
die
(en
programmeur
of
over.
betrouwbaarheid
tot
beschreven.
de
Dat
foutqevoeliqe)
Dit
van
dat resultaat
Deze
interpreter.
daardoor
vierde qeneratietalen
het qewenste resultaat.
beschrijft
te worden
van de compiler handmatiqe
ontwikkelaar
in casu de acties die
proces zelf,
assembler,
welke wijze
worden gekomen. hanteert
(machine-code,
laatste neemt
werkzaamheden
bevorderlijk
is
toepassinqen
die
met
leiden
is de
veel
Het taak
van de van de
voor
de
behulp van
vierde generatietalen tot stand komen. Vierde
qeneratietalen
uitmaken
van
(Screen painters, d d s, De
zullen
in
procedurele
een d b m s, via
de
effectiviteit de
data
mate
deel
ontwikkelingsomgevinq.
rapport qeneratoren,
queryprocessors,
een
en non-procedurele talen).
ontwikkelinqsqereedschappen
elkaar
toenemende
qeïnteqreerde
een
communiceren
dictionary.
productiviteit,
en
De
daarin
efficiency,
met de
de betrouwbaarheid van
ontwikkelingsprocessen wordt hierdoor verder verbeterd.
2)
Gebruikersvriendeli~kheid.
Bekend
is
de
hoge
qebruikersvriendelijkheid
generatietalen ten opzichte van de Doordat de
statements
talen non-procedureel beperkt
verqelijkinq met
en
is
de
van
vierde
derde qeneratie.
zijn
is
het aantal
proqrammatuur
derde qeneratietalen).
beknopt
(in
6
De
qebruiker wordt stapsqewijze
door het ontwikkelingsproces
Er wordt veel gebruik qemaakt van menu's,
geleid. invullen
van
schermen,
het
computer,
foutsiqnalerinq,
qeven
compilers
in één
stimulerend;
zeer
en
omgeving
ook
de
van voorbeelden aan
qebruiker~ontwikkelaar~automatiseerder ontwikkelfaciliteíten
het
op
interpreters.
alle
dan
ook
noq
heeft
dan
werkt
relatief
Als dat
onervaren
automatiseerders.
3)
Beverkt
toeDassinosQebied per
taal.
Inmiddels
zijn er meer dan honderd
de markt,
die sterke verschillen tonen in kzacht,
en aard van gebruik.
Dit
keuze
moet
van
de
taal
geschikt is
voor het
systemen met
betekent
dat
afstemmen systeem.
probleem of het gewenste
vierde generatietalen op de
op
Waar
capaciteit
orqanisatie
het de
de
op te lossen ene
taal
meer
ontwikkelen van transactieverwerkende
een zeer
hoge belastingsgraad,
is een andere
taal meer aanqewezen voor het bouwen van beslissíngsondersteunende geschikt
systemen. voor
zijn
meer
zijn
voor
voor
toepassingsgebieden.
eindgebruikers
ontwikkelen.
gebruik
informatiesystemen. vindt plaats
zijn er talen die uitsluitend
specifieke
geschikt
toepasingen willen bedoeld
Daarnaast
Weer
eenvoudiqe
andere zijn specifiek
door professionele ontwikkelaars van
De meest voorkomende
op basis
die
Andere
van complexiteit
indeling van talen van toepassinqen en
gebruikerscategorie. 4)
Verdere
kenmerken.
Eindqebruikers
(voorlopig
systeemanalisten hun eigen
of
overiqens noq
dikwijls samen met
systeemontwerpers)
kunnen gemakkelijk
informatiesystemen ontwikkelen.
informatiesystemen met
behulp van
een iteratief proces in plaats bij
de
Het ontwerpen van
vierde qeneratietalen is
van een
lineair
proces
traditionele systeemontwikkeling het geval was.
talen worden in principe voor on-line Automatische
(zelf)
zoals De
toepassinq ontwikkeld.
documentatie is mogelijk.
PrototvpinQ. Prototyping wordt gebruikt bij ervan
is
de
het
betrokkenheid
ontwikkelproces
van
systeemontwerp.
van
Het doel
gebruikers
ínformatiesystemen
te
bij
het
bevorderen
en
daardoor de kwaliteit te verhogen. Bij
prototyping
waarvan snel
gaat het
een model
om het
wordt gemaakt.
worden vastqesteld of het goede oplossinq een
model
biedt.
van
voorspelling.
een
Het
oplossing
bepalen
van
systeemontwerp,
zeker
onderzoeken of
bestaande
situatie
als
moet
kan
gezien
waarbij
Het
worden
interactief
ontwerpproces
tevreden
is
functionele Een goede prototype
Prototypinq
is bruikbaar bij en
een
geadviseerd
de
speciale
eerst te
zijn in de vorm
vorm
toegepast.
Prototyping
van simulatie Via
prototyping
informatiesysteem worden ontworpen.
gaat
over
het
een informatiesysteem geheel
worden
een
het
bij
of programmageneratoren.
als
een
te beoordelen of
er al prototypen beschikbaar
de computer kan
kan dus
om daarna
wanneer
voor
de gebruiker helpen een
Overigens wordt
van standaardpakketten
ook een
bruikbaar voor
informatiebehoeften
nieuw wordt ontworpen.
snel
zijn zowel
is.
de
kan dan ook
Prototypes
prototype
juist
Er
"prototype" van het model
goede probleemstelling te maken de
keizen van deelproblemen,
door
tot
wijze,
de
waarop
ontwerp-gebruiker
het systeem aan zijn
eisen en wensen tegemoet komt. probleemstelling en
een goede
validatie van het
zijn voorwaarden voor succesvolle toepassing.
Het manaaement
heeft hierbij
een belangrijke
taak.
Het moet
prototyping als ontwerpmethodiek propaqeren en de gebruikers-ontwerpers er, kosten
besteed
aan
gooien"
prototype
zonodig, een
inherent
overtuigen dat versie
zijn aan deze
Daarnaast moeten de managers leer-effecten.
van
eerdere
van
de tijd en het "weg
te
benadering.
oog hebben voor de noodzaak van
De verwachtingen kunnen ook te hooq gesteld
zijn.
Zn
kennisopbouw
ruimte
zijn voor een aanleerperiode
moet
worden
qeïnvesteerd.
(afscheid
Er
moet
nemen van het
oude is niet voor iedereen altijd even gemakkelijk).
8
Waaro~ verder te
letten?
De komst en toepassinq van dat
alles
verandert.
4e qeneratietalen betekent niet
Zo
blijft
de noodzaak aanweziq voor
projectmanaqement. Daarin
zal vooral de
samenwerkinq tussen
automatiserinqsdeskundigen Ook
bij
vierde
Dit
aandacht opeisen.
qeneratietalen
blijven vasthouden, is.
de
dient
uitwerkinq
dient men kernproblemen
waarvoor een goed plan
te
passen
in
het
betrekkinq tot de ontwikkelinq de
eindqebruikers en
van
de
beschikbare methoden
van
van aanpak nodiq
uitqezette
qebied met
informatiesystemen.
systeemconceptie
en
technieken
af
te
Voor
is het vereist de te
stemmen
op de
vierde qeneratietalen. Het
is
nodig
de
qebruikers
ontwikkelprocessen
te
veranderinqsprocessen
blijven
zonodiq via opleidinqen van zo'n nieuwe
taal.
worden
Zij
het opdoen van ervarinq. uitvoerinq discipline De
van
de
intensief
betrekken actueel!).
Gebruikers
kunnen
qemotiveerd
Tenslotte blijft
de
aloude
tot toepassinq
zullen tijd moeten vrij
eiqen
bij
(de
maken voor
het nodiq
ontwikkelactiviteiten
bij
de
de nodige
in acht te nemen.
toepassing
van
vierde
generatietalen
consequenties hebben voor automatiseerders. deskundiqheid
en
ervarinq
in
diverse
wordt steeds meer
vereist.
De
technische
systeemontwikkelaar
zal
steeds
zal
wel
Materie-
applicatieqebieden bagage
van
beperkter behoeven
te
een zijn
naarmate de talen zich verder ontwikkelen en de materiedeskundiqheid toeneemt. -
er ontstaat
Enkele consequenties
steeds meer behoefte aan
zijn dan ook:
"alpha"-mensen bij
de
systeemontwikkelinq. -
de traditioneie
overschakelen
anaiisteniproqrammeurs die niet
worden
de
toekomstige
werklozen
kunnen binnen de
automatiserinq. - het zonodiq overwinnen van barrières, wordt besloten;
traditioneel
voordat tot aanschaf
gerichte beslissers
zien het
9 aanschaffen van
een vierde
wel eens als
Dat zelfde geldt voor beslissingsondersteu-
een bedreiging. nende
generatietaal nog
systemen en voor expertsystemen.
De keuze van de
vierde
generatietaal
stoelt op
de volgende
overwegingen: - de taal
dient
de
bruikbaarheid in
de
praktijk
te hebben
bewezen. - de
taal
dient
functionaliteit:
- de
eindgebruikers - de
te passen bij de apparatuur. moeten hun
van
kosten
automatiseringsdeskundigen
en
functionele eisen voldaan zien.
aanschaf,
opleiding,
onderhoud,
invoer en
onderhoud - de
taal
:noet
passen
in
de
"totaaloplossing"
van
de
leverancier. - de
continuiteit van leverancier en pakket.
- de resultaten van de Toepassing
van
test met proefprojecten.
geautomatiseerde
gereedschappen
generatietalen zal
zeker bijdragen
de
waarmee
problematiek,
de
aan het
en vierde
verminderen van
automatiseringswereld
wordt
geconfronteerd. Eindconclusie. Er zijn overigens te
talloze argumenten te
beginnen met vierde generatietalen.
houding aannemen
bedenken
om nog niet
De bedrijven die deze
zijn echter de verliezers
in de
toeko~:,st.
Literatuur. - Vierde
generatie software
Praktijkervaringen: Uitgave Stichting
- G.
Craenen:
Computable nr.
de gebruiker
aan het woord.
Informatica Congressen Antwerpen 1985.
Vierde generatie software 27,
6 maart
1987.
in praktijk
10 -
J.A.M.
Oonincx:
Waarom
falen
informatiesystemen
nog
steeds? Samsom, - J.A.M.
Alphen aan den Rhijn, Oonincx
Informatiesystemen,
en Samsom,
1982. A.J.
1985.
van
't
Rlooster:
i
IN 1986 REEDS VERSCHENEN O1
F. van der Ploeg Monopoly Unions, Investment and Employment: Wage Contracts
Benefits
of
Contingent
02
J. van Mier Gewone differentievergelijkingen met niet-constante coëfficiënten en partiële differentievergelijkingen (vervolg R.T.D. no. 84.32)
03
J.J.A. Moors Het Bayesieanse Cox-Snell-model by accountantscontroles
04
G.J. van den Berg Nonstationarity in job search theory
05
G.J. van den Berg Small-sample properties of estimators of the autocorrelation cient
coeffi-
06
P. Kooreman Huishoudproduktie en de analyse van tijdsbesteding
07
R.J. Casimir DSS, Information systems and Management Games
08
A.J. van Reeken De ontwikkeling van de informatiesysteemontwikkeling
09
E. Berns Filosofie, economie en macht
10
Anna HaraAczyk The Comparative Analysis of the Social Development of Cracow, Bratislava, and Leipzig, in the period 1960-1985
11
A.J. van Reeken Over de relatie tussen de begrippen: offer, resultaat, effectiviteit, produktiviteit, rendement en kwaliteit
efficiëntie,
12
A.J. van Reeken Groeiende Index van Informatiesysteemontwikkelmethoden
13
A.J. van Reeken A note on Types of Information Systems
14
A.J. van Reeken Het probleem van de Componentenanalyse in ISAC
15
A. Kapteyn, P. Kooreman, R.J.M. Willemse Some methodological issues in the implementation of subjective poverty definitions
16
I. Woittiez Preference Interdependence and Habit Formation ín Family Labor Supply
ii
17
A.J. van Reeken A new concept for allocation of joint costs: costs proportional to joint savings
Stepwise
reduction
of
18
A.J. van Reeken Naar een andere asnpak in de systemering
19
J.G. de Boer, N.J.W. Greveling Informatieplanning met behulp van referentie-informatiemodellen 1. Totstandkoming bedrijfsinformatiemodellen
20
J.G. de Bcer, N.J.W. Greveling Informatieplanning met behulp van referentie-informatiemodellen Een methode voor informatieplanning
21
W. Reijnders Direct Marketing: "Van tactiek near strategie"
22
H. Gremmen A four economy computer simulation game
2.
iii
IN 198~ REEDS vBRSCt~tEtv O1
J.J.A. Moors Analytical Properties of Bayesian Cox-Snell Bounds in Auditing
02
H.P.A. Mulders, A.J. van Reeken DATAAL - een hulpmiddel voor onderhoud van gegevensverzamelingen
03
Drs. A.J. van Reeken Informatisering en de beloning van arbeid
04
J. Kriens, P.C. van Batenburg Bayesian Discovery Sampling: a simple model of Bayesian Inference Auditing.
05
Prof.Dr. J.P.C. Kleijnen Simulatie
06
Rommert J. Casimir Characteristics and implementation of decision support systems
0~
Rommert J. Casimir Infogame, the model
08
J.J.A. Moors A Quantile Alternative for Kurtosis
09
Rommert J. Casimir Ontwerpen van Bedrijfsspelen
in
NI~I ~tl~ ~IV ~I~ ~N ~~RV VM~IN
