Wat is het LOT-i? Nederland beschikt over een goed werkend stelsel van negen gespecialiseerde themainstituten die tezamen alle aandachtsgebieden van de gezondheidsbevordering bestrijken. Deze instituten werken samen en stemmen af binnen het Landelijk Overleg Thema-instituten (LOT-i). De negen instituten hebben op hun gebied een gezaghebbende landelijke kennispositie en hebben jarenlange ervaring hun kennis te vertalen in informatie/adviezen, communicatiecampagnes en projecten voor de totale bevolking en/of specifieke doelgroepen, alsmede in praktische interventies/activiteiten binnen verschillende settings, zoals wijken, scholen, sportvelden en thuis. Door de ontwikkelingen op het terrein van internet richten de instituten zich in toenemende mate rechtstreeks tot het algemeen publiek of specifieke doelgroepen. Elk van de instituten verbindt inhoudelijke kennis en expertise met praktische ervaring hoe (kwetsbare) doelgroepen effectief te bereiken. Wat doet het LOT-i? De negen instituten hebben bestaande, effectieve interventies en programma’s beschikbaar die kunnen worden ingezet in verschillende settings. In handleidingen lokaal gezondheidsbeleid staan deze direct toepasbare interventies en programma’s beschreven. Diverse instituten adviseren en begeleiden ook lokaal op maat en bieden deskundigheidsbevordering. De thema-instituten kunnen ondersteunen bij het opstellen en bewaken van een doelgroepgerichte, specifieke gezondheidsagenda, die aansluit bij de landelijke ambities op het gebied van roken, gezonde en veilige voeding, overgewicht, sport en bewegen, alcoholgebruik, depressie/psychische problematiek, seksuele gezondheid, hiv/aids en andere soa, gezonde ontwikkeling van kinderen en jongeren,preventie van ongevallen en letsels, alsmede gezondheid van migranten en interculturalisatie van preventie en zorg. De negen thema-instituten werken samen binnen het RIVM/Centrum Gezond Leven. De instituten beschikken over uitgebreide landelijke en regionale netwerken die zijn opgebouwd door jarenlange samenwerking met GGD-en, gemeenten, professionals in zorg en welzijn, doelgroepen, diverse ministeries en met diverse maatschappelijke betrokken organisaties zoals gezondheidsfondsen. Bovendien hebben de instituten ervaring in de bundeling van elkaars kracht door samenwerking.
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
1
De Gezonde Wijk: wat heeft LOT-i te bieden? Achterstand in gezondheid is een belangrijk probleem in de achterstandswijken dat mensen in die wijken in hun ontwikkeling en groei belemmert. Die achterstand wordt veroorzaakt door: a. Meer dan gemiddeld ongezond gedrag: roken, alcohol, drugs, ongezond eten, te weinig bewegen, seksueel ongezond gedrag, onveilig vrijen (leefstijl); b. Meer dan gemiddelde ongezondheid: hart- en vaatziekten, kanker, diabetes longziekten, seksuele ongezondheid, soa/hiv (ziektelast), psychosociale problemen; c. Meer dan gemiddelde aanwezigheid van kwetsbare groepen waaronder allochtonen/ vluchtelingen/ pardonners, voortijdige schoolverlaters, sekswerkers en druggebruikers; d. Minder dan gemiddeld aanwezigheid van veilige en gezondheidsbevorderende omgevingen; e. Een concentratie van a t/m d. De aandachtsgebieden van onze genoemde probleemgebieden.
negen
instituten
bestrijken
al
de
hierboven
De negen instituten hebben elk op hun gebied een gezaghebbende landelijke kennispositie en hebben jarenlange ervaring hun kennis te vertalen in praktische interventies/ activiteiten (onder andere) binnen wijken. Elk van de instituten verbindt inhoudelijke kennis en expertise met ervaring die toe te passen en daarin in het bijzonder kwetsbare groepen te bereiken. De negen instituten beschikken over uitgebreide landelijke en regionale netwerken die zijn opgebouwd door jarenlange samenwerking met diverse ministeries, GGDen, gemeenten, professionals in zorg en welzijn, en met diverse maatschappelijke betrokken organisaties zoals gezondheidsfondsen. Bovendien hebben de instituten ervaring in de bundeling van elkaars kracht door samenwerkinig. De negen instituten hebben bestaande en effectieve interventies en programma’s beschikbaar die (optimaler) kunnen worden ingezet in de prachtwijken. Er liggen kansen voor het oprapen. Voor aantal onderwerpen zijn die kansen al beschreven in handleidingen lokaal gezondheidsbeleid die zo toepasbaar zijn. Diverse instituten adviseren en begeleiden ook lokaal op maat en bieden deskundigheidsbevordering op maat. De negen instituten hebben een gezamenlijk aanbod gericht op het onderwijs onder de titel "Gezonde School" gecoördineerd door het RIVM-CGL Meer informatie en contact Onze standpunten vindt u op de website www.LOT-i.nl. De interventies van de leden van het LOT-i vindt u via de website www.loketgezondleven.nl van het Centrum Gezond Leven van het RIVM en via de eigen sites van de leden van het LOT-i. In de bijlage vindt u een beknopt overzicht van onze instituten Het Landelijke Overleg Thema-instituten (LOT-i) kent een roulerend voorzitterschap. Dr. Lies van Gennip, directeur STIVORO, is momenteel voorzitter (LOT-i p/a Postbus 16070, 2500 BB Den Haag, t. 070-3120410,
[email protected]).
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
2
Algemene doelsteling
Aard van activiteiten
In opdracht van
Projecten 2006/ omvang
Mogelijke projecten/activiteiten prachtwijken Diverse mogelijkheden nader uit te werken.
voor
Consument en Veiligheid
Kenniscentrum op het gebied van ongevalpreventie in de privé-sfeer: Thuis, in de wijk, in de recreatie, in het verkeer en op het werk.
Onderzoek Publiekscampagnes Maatregelen
VWS maar ook BZK, VROM, SZW, LNV, OCW,
8,7 miljoen
NISB
Kennis- en innovatiecentrum sport en bewegen
advisering, begeleiding ontwikkeling deskundigheidsbevordering
VWS maar ook andere ministeries, ZonMw, VSB Fonds, Stichting Doen, Johan Cruijff Foundation en via partnerships met bijvoorbeeld NOC*NSF, gemeenten, provincies of bedrijven. Min VWS, maar ook Justitie SZW en daarnaast GGZ-instellingen, GGD’en, CJG’s, huisartsen, scholen, maatschappelijk werk, opleidingsinstitute n, onderzoek- en kenniscentra, organisaties van vluchtelingen/migr anten, gemeenten.
Ca 70 medewerkers
Diverse mogelijkheden nader uit te werken.
55 medewerkers
Diverse projecten; o.a. - monitoring en preventie gezondheid nieuwkomers ondersteuning CJG’s in bereiken allochtone jongeren en hun ouders - bereiken allochtone vrouwen met psychosomatische klachten en ongezonde leefstijl diverse methodieken laagdrempelige gezondheidsbevordering en terugdringen psycho sociale problemen vluchtelingen/pardonners, allochtone jongeren/volwassenen /ouderen
voor
en
accent ligt op een lokale, wijkgerichte aanpak
Pharos
Kennisen adviescentrum dat gespecialiseerd is in • gezondheid van vluchtelingen, nieuwkomers en andere migranten • interculturalisatie van de preventie en zorg
Onderzoek, advisering, deskundigheidsbevord ering en nterventies/ good practices gericht op: 1. verkleining gezondheidsachtersta nden vluchtelingen en allochtonen 2. toegankelijkheid en interculturele competentie van voorzieningen Accent op raktisch bruikbare kennis voor zorgverleners,
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
zijn
zijn
3
Algemene doelsteling
Aard van activiteiten
In opdracht van
Projecten 2006/ omvang
VWS maar ook andere ministeries, diverse fondsen en overige opdrachtgevers
Ca 5 miljoen 45 medewerkers
preventie, opvoedingsondersteun -ers, scholen, CJG’s en andere wijkpartijen Groot netwerk onder en toegang tot allochtone zelforganisaties
Rutgers Nisso Groep
Kenniscentrum seksualiteit
Onderzoek Praktisch toepasbare diensten en producten voor verschillende doelgroepen, zoals lespakketten, (lokale) advisering, trainingen, leerstraffen, websites, boeken en brochures. Ervaring met specifieke doelgroepen als jongeren, chronisch zieken, gehandicapten, allochtonen en ouderen.
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
Mogelijke projecten/activiteiten voor prachtwijken schoolprogramma’s voor bevorderen welbevinden, sociale competenties allochtone kinderen/jeugd en ouderbetrokkenheid project inzet allochtone sleutelpersonen in gezondheidsbevordering deskundigheidsbevordering interculturele communicatie en vaardigheden - advies en handreikingen op maat Laag opgeleiden hebben een slechtere seksuele gezondheid Abortusonderzoek: allochtone vrouwen 3-10 x meer risico Jeugdige seksuele grensoverschrijders: vaak laag opgeleid, rel. vaak allochtoon Merkbaar op wijkniveau: tienermoeders, school/werkuitval, seksuele intimidatie, sociale onveiligheid, opvoedingsproblematiek RNG: Onderzoek en probleemanalyse Advisering m.b.t. beleid en lijns voorzieningen (1e voorzieningen, opvoedingsondersteuning) Deskundigheidsbevordering en ondersteuning professionals in de wijk, op basis van
4
Algemene doelsteling
Aard van activiteiten
In opdracht van
Projecten 2006/ omvang
Schorer
Bevorderen dat homo- en biseksuele vrouwen en mannen en transgenders toegang hebben tot informatie, kennis en faciliteiten die nodig zijn om optimale gezondheid en welzijn te bewerkstelligen.
VWS en BUZA gemeente Amsterdam, Aidsfonds, GGD Nl etc.
5,9 miljoen euro 40 medewerkers
Soa Aids Nederland
Bundeling van Stichting soabestrijding en het Aids Fonds. Stichting is expertisecentrum bevorderen van de kwaliteit van de soa- en aidsbestrijding, de ondersteuning van mensen met hiv en soa, informatievoorziening en het ijveren voor een maatschappelijk en politiek draagvlak voor de activiteiten.
Websites, campagnes, brochures en informatiemateriaal met informatie over seks en gezondheid, Buddyzorg Opvang allochtone homojongeren, infolijn beleidsadvies, publiekscampagnes, pleitbezorging en programma’s
Eigen fondsenwerving, VWS en andere overheden.
90 mensen 13,8 miljoen
STIVORO
Expertisecentrum tabaksontmoediging: ondersteuning stoppen met roken, preventie bij jeugd, bescherming meeroken.
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
Soa/hiv komen vaker voor in achterstandswijken en in grote steden. Soa Aids Nederland (o.a.): Deskundigheidsbevordering en informatiepakken huisartsen en huisartspraktijken in achterstandsgebieden, Het nieuwe pakket: veilig vrijen en seks, voorlichtingspakket voor het jeugdwelzijnswerk Info mbt condoomautomaten op goed toegankelijke plekken Out reach op terrein van sekswerk en etnische minderheden (drugsgebruikers en soa/hiv doet Mainline)
gericht op de overheid, het algemene publiek, diverse beroepsgroepen en doelgroepen die extra kwetsbaar zijn voor hiv en andere soa.
Publiekscampagnes, Interventies tbv zorg Voorlichting Telefonische hulp stoppen met roken
Mogelijke projecten/activiteiten voor prachtwijken veelbelovende methodieken Uitvoering leerstraffen Diverse mogelijkheden zijn nader uit te werken.
VWS, KWF Kankerbestrijding, Nederlandse hartsstichting, Astma Fonds
7 miljoen
Zie richtlijn behandeling tabaksverslaving lokaal beleid. Roken is de belangrijkste oorzaak van gezondheidsverschillen tussen welvaartsgroepen. • Bij mensen met alleen
5
Algemene doelsteling
Aard van activiteiten
In opdracht van
Projecten 2006/ omvang
Trimbos
kennisinstituut voor de geestelijke gezondheidszorg, de verslavingszorg en de maatschappelijke zorg.
Onderzoek en voorlichting psychische en verslavings-problemen en kwaliteit en effectiviteit van preventie en hulpverlening. Ontwikkelen van nieuwe methoden, protocollen, richtlijnen en programma's voor preventie, behandeling en organisatie van de zorg.
VWS maar ook opdrachten van GGZ-instellingen, zorgverzekeraars, cliëntenorganisatie s, GGZ Nederland, gemeentelijke overheden
200 medewerkers
Voedingscentrum
Het Voedingscentrum wil het inzicht in de kwaliteit van voedsel vergroten en stimuleren dat de consument gezond en veilig eet, met als doel een bewust kiezende consument en
Voorlichting Campagnes Agendering
LNV en VWS
70 medewerkers
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
Mogelijke projecten/activiteiten voor prachtwijken lager onderwijs is het percentage rokers ruim 1,5 keer zo groot als bij mensen met een hbo- of universitaire opleiding. • Bij mannen rookt 36% van de laagste SES-groep en 23% van de hoogste SES-groep, bij vrouwen liggen deze percentages op 31% (laagste SES) en 19%; • Bij vrouwen tussen de 3039 jaar zijn de verschillen nog groter – tussen 53% (laagste SES) en 25% hoogste SES. Zie Trimbos handleiding lokale gezondheidsbeleid voor diverse mogelijkheden. Verslavingsproblematiek ook aan de orde in wijken. Specifiek gericht op allochtonen bv het project 'Power, het empowerment project voor allochtone jongeren'
Zie Voedingscentrum handleiding lokaal gezondheidsbeleid preventie overgewicht voor diverse mogelijkheden.
6
Algemene doelsteling
Aard van activiteiten
gezondheidswinst. Daarbij laat het Voedingscentrum zich leiden door de volgende kernwaarden onafhankelijk, integer en betrouwbaar - gebaseerd op actuele - wetenschappelijke kennis - dichtbij de consument www.voedingscentrum.nl
Informatie Themainstituten voor Inspiratiedagen 23-24 juni 2009
In opdracht van
Projecten 2006/ omvang
Mogelijke projecten/activiteiten voor prachtwijken Integrale aanpak, push en pull: Omgeving (bijvoorbeeld vestigingsbeleid, infrastructuur, schoolkantines, werkplek) maar ook individu via Programma onderwijs Programma werkplek Centra Jeugd en GezinCampagne ouders
7