Informatie & onderwijsgids. Op onze planeet zijn alle dieren van belang. Ze zijn een cruciaal onderdeel in het web van het leven

© IFAW/D. Willetts © IFAW/J. Hrusa

© IFAW/L. Qin

Informatie & onderwijsgids “Op onze planeet zijn alle dieren van belang. Ze zijn een cruciaal onderdeel in het web van het leven.” Leonardo DiCaprio

Download extra exemplaren, ondersteunend materiaal en meertalige versies online vanaf www.ifaw.nl/animalactionweek

Onze planeet, haar bewoners

© IFAW

Dieren zijn al duizenden jaren onze maatjes en helpers. Ze fascineren en inspireren ons, en zijn verwoven in het wereldwijde netwerk van culturen. Dieren doen ons elke keer weer versteld staan, zelfs in onze eigen tuin: een spinnenweb is sterker dan een web van hetzelfde gewicht in staal; een konijn kan achter zich kijken zonder zijn hoofd om te draaien; een mier kan tien keer zijn eigen lichaamsgewicht dragen. Met behulp van dit lesprogramma gaan we ontdekken op hoeveel manieren dieren van belang zijn.

De begeleidende film Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn, is een uitstekende introductie voor de inhoud, visies en onderwerpen in deze docentengids. De lessen die over de film gaan, waaronder warming-up activiteiten en een vragenlijst voor de leerlingen (kopieerbaar), kunt u vinden op pagina 7 en 8 van deze gids. Deze educatieve film, die ongeveer 15 minuten duurt, is geschikt voor kinderen.

Wij willen uw mening weten! Laat ons weten hoe u dit lespakket vindt en wat we beter kunnen doen. We sturen de eerste 50 inzenders die het formulier terugzenden 30 dierenpennen toe! Naam

© IFAW/A. Mookerjee

Onze planeet Aarde wordt al honderden miljoenen jaren bewoond door dieren op het land, in de zee en in de lucht. Samen vormen ze, van de kleinste insecten tot en met de grootste zoogdieren, een samenhangend systeem waar we allemaal afhankelijk van zijn.

Elk jaar lanceert het IFAW (International Fund for Animal Welfare) een nieuw Animal Action onderwijsprogramma, met steeds een ander thema dat te maken heeft met dieren en het milieu. Het gratis lesmateriaal bestaat uit: deze gids voor docenten met achtergrondinformatie, lessuggesties en hand-outs voor leerlingen, een begeleidende film (15 minuten), een poster voor aan de muur en aanvullende ideeën voor individuele en groepsactiviteiten.

Inhoud

Lesmateriaal met aanvullende thema’s, bijvoorbeeld “Zeezoogdieren” en “Huisdieren en wilde dieren”, kunt u downloaden van www.ifaw.nl/ animalactionweek. U kunt dit materiaal gebruiken voor aanvullende lessen en informatie.

© IFAW/S. Cook

School Groep of leeftijd leerlingen Welk vak geeft u? Aantal leerlingen dat heeft deelgenomen aan dit Animal Action Week project 1. 1. Welke onderdelen van het Onze planeet programma heeft u gebruikt? (Aankruisen) Informatie-/lesgids Poster

Lesactiviteiten

Hand-outs

Ontwerpwedstrijd

2. a. Als u de lesactiviteiten /hand-outs heeft gebruikt, wat vond u het meest nuttig?

b. Wat vond u het minst nuttig? 3. Suggesties/Opmerkingen:

Dank u! Stuur dit formulier naar: IFAW Nederland, Animal Action Week, Javastraat 56, 2585 AR Den Haag.

2

3

Onze planeet

4

Complexe relaties

5

Een thuis voor ons allemaal

6

Wij en de dieren

7

Wat vind jij ervan? Lesactiviteit

8

Hoeveel punten heb jij? Quiz

9

Natuuronderzoekers Lesactiviteit

11 Kennis van het leefgebied Lesactiviteit

E-mail

Kom in actie/contract

Introductie

10 Aantekeningenblad voor natuuronderzoekers

Adres

Video

2

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

12 Krantenbericht Hand-out voor leerlingen



Waarom dieren van belang zijn

Koala’s zijn van oorsprong inheemse Australische buideldieren en vormen de enige nog overgebleven tak van de familie Phascolarctidae. Toen in het voorjaar van 2009 grote delen natuurgebied in Australië door branden in de as werden gelegd, assisteerde het IFAW bij de redding en rehabilitatie van koala’s, kangoeroes, wombats en andere dieren die door rook en vlammen gewond waren geraakt en op de vlucht waren geslagen.

We weten niet half wat de gevolgen zullen zijn van het verlies aan biodiversiteit (verscheidenheid aan planten en dieren), maar we weten wel dat biodiversiteit een zeer belangrijke rol speelt in het functioneren van een ecosysteem. Je kunt een ecosysteem vergelijken met een ketting die is opgebouwd uit heel veel schakels. Als er een schakel stuk gaat, breekt de ketting in tweeën en moet die gerepareerd worden. Bij een ecosysteem gaat dat net zo: Als er een bepaalde diersoort of plantensoort uitsterft, heeft een andere diersoort minder eten en moet op zoek naar ander voedsel. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat de achteruitgang van biodiversiteit in de oceanen de oorzaak is van een slechtere voedselvoorziening en een verminderde waterkwaliteit. Het goede nieuws is, dat soorten kunnen herstellen en dat ze dat ook doen. In 2008 is de toestand van 37 zoogdieren verbeterd en in de afgelopen 15 jaar is, volgens wetenschappers, het uitsterven van 16 vogelsoorten voorkomen doordat er actie is ondernomen om deze dieren te beschermen. Alle soorten vormen een belangrijk onderdeel van het ecosysteem op onze planeet. Dus als we dieren beschermen, beschermen we uiteindelijk ook onszelf en onze toekomst.

Gerelateerde artikelen online • I nformatiebladen, foto’s en andere documentatie over dieren: www.ifaw.nl/animalactionweek • Millennium Ecosystem Assessment: www.millenniumassessment.org • Bedreigde diersoorten “Rode lijst”: www.iucn.org • UNEP Wereldcentrum voor Toezicht op Natuurbescherming/ Biodiversiteit en soorten http://www.unep-wcmc.org/species/index.htm

© IFAW

laatste cijfers van de IUCN (Internationale Unie voor het Natuurbehoud) die een wereldwijd erkende lijst van bedreigde diersoorten bijhoudt (genaamd de “Rode Lijst”), lopen 8462 diersoorten het risico om uit te sterven.

© IFAW/C. Cullen

© IFAW/C. Ord

Op de Aarde huist een enorme verscheidenheid aan dieren. Volgens de Millennium Ecosysteem Beoordeling van 2005, opgericht door de Verenigde Naties en toegepast door 1300 experts uit 95 landen, wordt onze planeet bewoond door tussen de 3 en 30 miljoen diersoorten. Van dat aantal zijn er minder dan 2 miljoen wetenschappelijk geregistreerd. De ongelooflijke biodiversiteit van planten en dieren op aarde vormt een gigantisch netwerk van onderlinge verbanden die voor ons niet te bevatten zijn. Wat we wel weten is dat ongeveer één vijfde deel van alle bij ons bekende zoogdieren en 12 % van alle bij ons bekende vogels met uitsterven worden bedreigd. Volgens de

Foto boven Babyolifanten en babyneushoorns die zijn gered door het IFAW in India, met de hand grootgebracht en teruggezet in het wild. Onlangs nog werden drie jonge neushoorntjes overgebracht naar Manas National Park, een natuurlijk werelderfgoed in Assam, India. Zij zijn de eerste drie zwarte neushoorns die na ruim 10 jaar weer in Manas wonen. Ooit kende dit gebied een gezonde neushoornpopulatie, maar door politieke onrust en stropers kwam daar radicaal een eind aan.

De ongelooflijke verscheidenheid aan leven op Aarde wordt biologische diversiteit genoemd, meestal afgekort als biodiversiteit. De biodiversiteit wordt onder andere gebruikt als maatstaf voor het leven, en is onderverdeeld in drie niveaus:

Foto onder In samenwerking met de Kenya Wildlife Service, is het IFAW bezig om de ongelooflijke diversiteit aan wilde dieren in het Tsavo wildreservaat beter te kunnen beschermen. Tsavo wordt bewoond door 400 vogelsoorten en 60 soorten zoogdieren, waaronder de grootste populaties olifanten en neushoorns van Kenia.

2. t axonomische diversiteit het aantal en de variëteit van soorten en andere biologische classificaties en indelingen zoals families, groepen en systemen;

1. g enetische diversiteit de variëteit in DNA moleculen;

3. d iversiteit van het ecosysteem verscheidenheid in leefgemeenschappen van organismen en hun a-biotische (niet levende) habitats.

Les over veldonderzoek naar biodiversiteit, met kopieerbare handouts voor leerlingen op pagina 9 & 10.

3

Complexe relaties

Om te kunnen overleven stelt elke soort zijn eigen eisen aan het leefgebied. Een walvis die aan het zoute water van de oceanen is aangepast, zou niet in een zoetwatermeer kunnen leven; een ijsbeer zou in de woestijn niet lang in leven blijven. Maar alle natuurlijke leefgebieden hebben de volgende vier essentiële kenmerken gemeen: water, voedsel, beschutting en ruimte. Sommige dieren trekken alleen bij de wisseling van de jaargetijden naar een ander leefgebied, andere dieren doen dat dagelijks. Zadelrobben bijvoorbeeld maken een rondreis van ruim 5.000 km via de ijsvlakten in de noordelijk gelegen foerageergebieden naar de meer zuidelijk gelegen wateren, waar ze hun jongen ter wereld brengen en voeden. Hoeveel leefgebied er voor een in het wild levende diersoort geschikt én beschikbaar is, is mede bepalend voor het aantal exemplaren van die soort dat in een bepaald gebied kan overleven.

Sommige dieren zijn voor hun leefgebied niet alleen afhankelijk van het ecosysteem, maar ze zijn ook zelf van essentiële betekenis voor de instandhouding van dat ecosysteem. Zonder deze ‘sleutelsoorten’ zou de ene na de andere soort in het betreffende gebied verdwijnen. Deze dieren worden sleutelsoorten genoemd omdat vele andere diersoorten in het ecosysteem van hen afhankelijk zijn. Je zou hun functie kunnen vergelijken met de sluitsteen, die in de top van een boog is aangebracht en ervoor zorgt dat de constructie niet uiteenvalt. Zo wordt de olifant beschouwd als een sleutelsoort voor de Afrikaanse savanne. Zij onderhouden de grasvlakten door bomen en struiken te vellen en uit te dunnen. Zonder de olifanten zouden de savannes door bomen overwoekerd raken. In de wouden van West-Afrika is minstens eenderde van de boomsoorten afhankelijk van olifanten die hun zaden opeten, waarna ze tot ontkieming komen. Vele andere dieren spelen een vergelijkbare rol bij de instandhouding van functionerende ecosystemen, van grizzlyberen en wolven tot oesters en zeesterren.

Foto boven Grizzlyberen zijn, evenals olifanten, van cruciaal belang voor de instandhouding van het ecosysteem waarin ze leven. Het IFAW was onlangs betrokken bij de eerste succesvolle rehabilitatie en terugplaatsing in de natuur van een grizzlybeertje in Canada, dat zijn moeder had verloren. Het IFAW spant zich wereldwijd in voor de bescherming van beren, waaronder bruine beren in Rusland en kraagberen in China.

© IFAW/B. Jones

Er zijn ecosystemen in allerlei maten. Ze kunnen zo klein zijn als een mierenhoop, maar ook zo groot als de biosfeer van onze planeet. Van een rottende boomstronk tot een regenwoud, van een stroompje in een bos tot de oceaanbodem, van een akker tot een schoolplein, ecosystemen voorzien in leefgebieden die voor dieren net zo belangrijk zijn als huizen voor mensen. Ze leveren het voedsel om in leven te blijven en ze bieden beschutting, trekroutes, geboortegronden en kweekplaatsen voor een grote verscheidenheid aan dieren.

Wanneer het leefgebied in grootte afneemt of versnipperd raakt, wordt het voor sommige soorten moeilijker om zich te verspreiden of te migreren. Sommige populaties kunnen dan uitgedund raken of lokaal zelfs verdwijnen, terwijl andere soorten dan juist in omvang toenemen. Dat leidt tot veranderingen in de totale samenstelling van de dieren- en plantenwereld.

© IFAW/K. Gruys

Dieren zijn belangrijk, omdat ze essentiële elementen van het ecosysteem zijn – een wetenschappelijke aanduiding voor de complexe interacties tussen dieren en de planten en niet-levende elementen die in hun leefgebieden voorkomen.

“We hadden een geweldige ontmoeting met een nieuwsgierige jonge walvis in Canada – hij zwom rond onze boot met één kant van zijn hoofd boven water om ons eens goed te bekijken terwijl wij naar hem stonden te staren. Hij kwam zo dichtbij dat wij, als we wilden, hem konden aanraken.”

Foto onder Het IFAW is op zes continenten actief betrokken bij de bescherming van kwetsbare dierenpopulaties. Hiertoe behoort ook het veiligstellen van ruim 32.000 vierkante kilometer natuurgebied met vitale trekroutes voor olifanten, tijgers, beren, neushoorns en andere wilde dieren. Het IFAW spant zich ook in voor de stopzetting van de handel in wilde dieren, die stropers in de kaart speelt. Daarnaast vervullen we een voortrekkersrol bij de redding van wilde dieren in noodsituaties en het verzorgen van deze dieren ter voorbereiding op een verantwoorde terugkeer naar de natuur.

Anna Moscrop, Team en programma leider, Song of the Whale

V W  at hebben een olifant en een oester met elkaar gemeen? A Beide soorten vervullen een sleutelrol bij de instandhouding van de ecosystemen waarin ze leven.

4

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

© IFAW/L. Aidong

Dieren weetjes

Versnippering van natuurlijke leefgebieden als gevolg van menselijke activiteiten zoals

Ook de vernietiging van regenwouden – het thuisland van tweederde van alle bekende soorten en de belangrijkste leverancier op aarde van de lucht die we inademen – vormt een geduchte bedreiging voor onze planeet. Momenteel gaat per seconde bijna een halve hectare aan regenwoud verloren. Het gevolg van die ontwikkeling is, dat de tropische regenwouden die ooit ca. 14% van het landoppervlak bedekten, nu nog maar 2% daarvan uitmaken.

Onderwijs voor duurzame ontwikkeling Het IFAW voert dit educatieve Animal Action-programma uit in het kader van de United Nations Decade of Education for Sustainable Development (2005-2014, DESD), een tienjarenproject van de Verenigde Naties waarmee men de uitgangspunten, het belang en de praktische consequenties van duurzame ontwikkeling binnen alle terreinen van onderwijs en wetenschap aan de orde wil stellen. De basis voor dit wereldwijde initiatief is respect: respect voor anderen, respect voor de huidige en toekomstige generaties, respect voor onze planeet en voor wat we eraan te danken hebben (natuurlijke rijkdommen, dieren en planten).

Foto boven In de afgelopen 10 jaar is het ijsoppervlak voor de Canadese oostkust kleiner geworden dan in meer dan dertig jaar het geval is geweest. Dit heeft ernstige consequenties voor zadelrobben, die de ijsvlakten nodig hebben om hun jongen te werpen en te zogen. Al ruim 40 jaar maakt het IFAW zich sterk voor de bescherming van deze fascinerende dieren, die ook nog eens doelwit zijn van de grootste jacht op zeezoogdieren ter wereld.

© IFAW/S.Cook

Hiervoor zijn tal van oorzaken aan te wijzen: milieuvervuiling; overbejaging en overbevissing; inperking van natuurlijke leefgebieden als gevolg van huizenbouw, landbouw, veeteelt, mijnbouw of houtkap; de opzettelijke of onopzettelijke introductie van grote aantallen uitheemse diersoorten (bijvoorbeeld via scheepvaartverkeer of als gevolg van de illegale handel in exotische dieren); en onnatuurlijke veranderingen van de omgevingstemperatuur.

verstedelijking van het platteland, transportactiviteiten, landbouw en winning van delfstoffen, vormt een steeds grotere bedreiging voor vele dieren. Door het openhouden of creëren van wildcorridors – langgerekte stroken natuurgebied die een verbinding vormen tussen twee of meer aaneengesloten stukken land – kunnen dieren gemakkelijker van het ene naar het andere leefgebied trekken. De beschutting van een haag, bijvoorbeeld, wordt door kleine zoogdieren, insecten en vogels gebruikt om roofdieren te ontwijken terwijl ze door akkers trekken. Wildcorridors worden steeds belangrijker voor diersoorten als olifanten en tijgers, die door versnipperde leefgebieden trekken of rondzwerven. De meeste geleerden zijn het er tegenwoordig wel over eens, dat de wereldwijde klimaatverandering die zich momenteel voltrekt het gevolg is van menselijke activiteiten. Volgens een omvangrijk wetenschappelijk onderzoek dat op vier continenten is uitgevoerd, blijkt dat deze klimaatverandering wel eens verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de vernietiging van onze ecosystemen - van de koraalriffen tot de alpenweiden. Daardoor zullen in 2050 meer dan een miljoen dierenen plantensoorten met uitsterven worden bedreigd. Het is wellicht een van de grootste gevaren waar dieren in onze tijd nog mee te kampen zullen krijgen.

© IFAW/J.M. Barredo

Een gezond, goed functionerend ecosystemen is van levensbelang voor de mensen en dieren die erin leven. Uit onderzoek door zo’n 1.000 wetenschappers die bij de Millennium Ecosystem Assessment betrokken zijn, is helaas gebleken dat de ecosystemen op aarde door toedoen van de mens in de afgelopen 50 jaar meer veranderingen hebben ondergaan dan in welke andere periode in de geschiedenis ook. Biologen vrezen dan ook, dat er momenteel diersoorten in hoog tempo - 1.000 keer zo snel als normaal – uitsterven. Velen zijn van mening dat zich in de dierenwereld op onze planeet momenteel de zesde golf van uitroeiing voltrekt.

© IFAW/S.Cook

Eén thuis voor ons allemaal

“Het is heel bijzonder als je dieren, die je wilt helpen beschermen, in het echt kan zien. Zadelrobben zijn schattige leuke beestjes en als je wat tijd met ze doorbrengt leer je diverse kanten van hun persoonlijkheid kennen. Ik voel me zeer bevoorrecht dat ik op het ijs geweest ben en met eigen ogen de kraamkamer van de zeehonden heb gezien.” Sheryl Fink, Senior onderzoeker en project leider

Foto boven Vervuiling in alle vormen in een van de grootste bedreigen voor dieren en hun leefomgeving. Het IFAW is wereldleider op het gebied van het succesvol redden en schoonmaken van pinguïns en anders zeevogels die getroffen zijn door een olieramp. Zo zorgen we ervoor dat ze weer veilig en gezond terugkeren naar hun leefomgeving.

Leefomgeving en ecosystemen lesactiviteiten vind op u blz. 9-12

5

Toen China in 2008 door een verwoestende aardbeving werd getroffen, waren de Noodhulpteams van het IFAW ter plekke. Daar werkten ze zijn aan zij met speurhonden en reddingshonden, op zoek naar overlevenden, zowel mensen als dieren. Uitgeput van zijn speurtocht door het puin is deze hond in slaap gevallen. Zijn speciale beschermende ‘laarsjes’ staan bij hem.

Wist je dat... honden en hun baasjes voor 97% dezelfde genen hebben?

6

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

Foto boven Van de townships in Zuid-Afrika tot het Navajo Station-reservaat in de Verenigde Staten biedt het IFAW levensbelangrijke medische zorg aan honden en katten in arme dorpen en steden over de hele wereld. Op die manier helpen we jaarlijks ca. 50.000 huisdieren over de hele wereld.

© IFAW/S. Cook

© IQi Lu Evening News /Zhang Guijun

Miljoenen mensen in allerlei landen hebben dieren in en om hun huis, van honden en katten en paarden tot konijnen en varkens. Een van de eerste dieren die tot huisdier werd gemaakt was de wolf. Al in de prehistorie, meer dan 10.000 jaar geleden, werd hij door de mens voor de jacht gebruikt. De hond is nu het enige dier dat in vrijwel elke samenleving op deze planeet voorkomt. De oude Egyptenaren domesticeerden katten al 6.000 jaar geleden, zeer waarschijnlijk om hun graanschuren knaagdiervrij te houden. Zo speelde de kat een belangrijke rol voor

de vroege samenlevingen die van de landbouw leefden, net zoals honden al eerder hun nut hadden bewezen voor culturen die van de jacht leefden. Voor veel mensen zijn huisdieren echt hun beste vriend en maken ze deel uit van het gezin. Werkdieren als blindengeleidehonden en ezels zijn voor het levensonderhoud van hun baasjes van essentieel belang. De therapeutische invloed die van dieren als honden, katten en paarden uitgaat, wordt door de medische wereld erkend. Die invloed kan variëren van het verminderen van stress en het verlagen van de bloeddruk tot het helpen overwinnen van allerlei lichamelijke, psychische en emotionele klachten. Een van de oudste bezigheden van de mens was de jacht op voedsel om te overleven. Maar de 21ste eeuw is niet te vergelijken met de begintijd van de menselijke beschaving. Terwijl de wereldbevolking de pan uit rijst, plegen we in onverantwoorde mate roofbouw op onze natuurlijke rijkdommen – waaronder de dieren. Volgens een rapport uit 2007 van het milieuprogramma van de Verenigde Naties zijn de jacht op en de handel in wilde dieren de belangrijkste factoren waardoor vele diersoorten op de rand van uitsterven balanceren. We moeten in deze tijd andere, creatieve manieren bedenken om met dieren samen te leven. Natuurvriendelijk toerisme (‘ecotoerisme’) is al een stap in de goede richting. Zo biedt walvistoerisme, mits op verantwoorde wijze georganiseerd, een gezond economisch alternatief voor de walvisjacht. Het leidt bovendien tot meer respect voor walvissen en waarborgt hun bescherming. Het levert jaarlijks ook nog eens meer dan een miljard dollar op, waar de economieën in kustgebieden over de hele wereld wel bij varen. Of het nu een boottocht naar walvissen is of een safari, het gaat bij onze omgang met dieren in de eerste plaats om respect en verantwoordelijkheid en het nemen van de juiste voorzorgsmaatregelen.

“De dierenwereld vind je overal om ons heen – niet alleen in verre oorden die je op televisie ziet, maar ook in je eigen tuin, op elk stuk land, water en in de lucht. Foto onder Honderden walvissen, dolfijnen, zeehonden en andere zeedieren worden ieder jaar geholpen door het Zeezoogdier Reddingsteam van het IFAW, van de kust van Cape Cod in Amerika tot het Afrikaanse eiland Madagaskar. © IFAW

Kijk het verleden erop na, of kijk om u heen, en u ziet hoe sterk de band is tussen mensen en dieren. Dieren spelen een rol in fabels voor kinderen en in literaire meesterwerken; in 3000 jaar oude grottekeningen en moderne kunst; in de 12 symbolen van de oude Chinese dierenriem, en tegenwoordig ook als mascotte van sportteams.

© IFAW/J. Hrusa

Wij en de dieren

We moeten leren samen te leven met de dieren, om ze niet onnodig te doden of uit de weg te ruimen omdat ze in de weg lopen. Om respect te hebben voor dieren die we elke dag zien verrijkt onze dag.” Dr. Ian Robinson, Dierenarts en directeur van het Noodhulp programma van het IFAW.

De begeleidende film en lesactiviteiten op pagina 7-8 helpt leerlingen het verband tussen mens en dier te ontdekken en leren waarom dieren van belang zijn.

Lesplan - Activiteiten 1 & 2

Activiteit 1:

Leerdoelen • Ontwikkelen van de luistervaardigheid • Eigen mening uiten en elementair inzicht tonen in thema’s, die met de relaties tussen mensen, dieren en het milieu te maken hebben.

© IFAW/M. Booth

Wat vind jij ervan?

Hulpmiddelen

• Inzicht in, en gesprek en debat over tegengestelde zienswijzen.

Vier grote borden: helemaal mee eens; mee eens; helemaal mee oneens; mee oneens.

Lesplan • Hang vier borden op, in elke hoek van het lokaal één, met de volgende

teksten: helemaal mee eens; mee eens; helemaal mee oneens; mee oneens.

• Lees om beurten een stelling van het panel voor. • Vraag de leerlingen, nadat een stelling is voorgelezen, om naar de hoek te gaan met het bord dat hun antwoord het dichtst benadert en laat ze hun antwoord bespreken met de leerlingen die hetzelfde antwoord hebben gekozen.

• Leg uit, dat ze tussentijds van gedachten mogen veranderen en naar een andere hoek mogen gaan.

• Vraag de leerlingen na de oefening wat ze van elkaar hebben geleerd.

Waren er nog verrassende dingen? Hoe kijken ze nu globaal tegen het belang van dieren aan?

• Noteer hoeveel studenten het met elke stelling eens/oneens waren. Wees er ook op voorbereid, dat discussies over dieren en dierenwelzijn sterke emoties kunnen oproepen. Het is misschien raadzaam om een paar grondregels voor het gesprek op te stellen om te bereiken dat ze goed naar elkaar luisteren, begrip voor elkaar tonen, met elkaar leren samenwerken en open leren staan voor andere meningen.

Zijn dieren van belang? • Primaten zijn het meest aan de mens verwant. Daarom verdienen ze meer bescherming te krijgen dan andere dieren.

• Dieren zouden niet als huisdier gehouden mogen worden. • Respect voor dieren is net zo belangrijk als respect voor mensen. • Als dieren de gewassen van boeren vertrappen of hun vee verscheuren, mag je ze doden.

• Wilde dieren moet je in hun natuurlijke omgeving laten. • Dieren zijn belangrijk voor de natuurlijke omgeving. • Kinderen moeten op school leren hoe belangrijk het welzijn van dieren is. • Mensen hoeven geen tijd in de natuur door te brengen. • Dieren mogen voor menselijke doeleinden gebruikt worden. • Bij ontwikkelingsprojecten zoals huizenbouw hoef je niet zoveel rekening te houden met dieren.

Activiteit 2:

Video

Voor deze activiteit laat u de leerlingen naar de video kijken die speciaal voor dit programma is geproduceerd, ‘Onze planeet, haar bewoners en waarom dieren van belang zijn’. Ook laat u ze een snelle quiz maken om hun luistervaardigheid en bevattingsvermogen te toetsen.

• V oordat u de film laat zien, vraagt u de leerlingen de stellingen waar ze in de eerste activiteit hun mening over gaven, in gedachten te houden.

• S tart de film en laat de leerlingen na afloop de quiz op pagina 8 doen. •N  eem de antwoorden door en laat ze doorpraten naar aanleiding van de open vragen 8 t/m 10.

© Richard Sobol/IFAW

• V raag of ze ideeën hebben over wat ieder voor zich, de hele klas, of zelfs de hele

school zou kunnen doen om de wereld leefbaarder te maken voor de dieren. U kunt bijvoorbeeld de brochures Kom in actie en de belofte bescherming leefgebieden uitdelen. Deze brochures zitten in het lespakket. U kunt ze ook downloaden van www.ifaw.nl/animalactionweek. Het is één van de mogelijke manieren om ze te helpen een positieve bijdrage te leveren, zowel individueel als collectief.

Neem daarna de stellingen nog eens door, waarop met eens/oneens moest worden geantwoord. Zijn ze naar aanleiding van de film, de discussie en nieuw verworven informatie van mening veranderd? Noteer de nieuwe scores eens/oneens

Als aanvullende activiteit of als huiswerk kunt u uw leerlingen voorstellen om creatief – bijvoorbeeld met een tekening of in de vorm van een opstel, kort verhaal of gedicht – met het volgende thema aan de slag te gaan: Een dag in een wereld zonder dieren.

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn 7

Handout voor leerlingen • Kopieerbaar

Hoeveel punten heb jij? Wat herinner je je van de film die je zojuist hebt gezien? Zet een kruisje bij het juiste antwoord:

 oeveel diersoorten op aarde hebben een officiële 1 Hnaam gekregen?

6

Katten werden waarschijnlijk voor het eerst als huisdier gehouden door:



a) ca. 10 miljoen



a) de Egyptenaren



b) meer dan 1.8 miljoen



b) de Hebreeërs



c) minder dan 800,000



c) de Amerikanen

2

worden omschreven als:



a) biodiversiteit



c) een ecosysteem



3

7

D e verscheidenheid aan soorten op aarde kan b) echte biologie



Welke van de hierna genoemde landen jaagt/jagen nog steeds op walvissen? a) Noorwegen

b) Japan

c) IJsland

8

Waarom denk je dat huisdieren de stress bij sommige mensen kunnen verlichten?

9

Als je met verantwoord walvistoerisme walvissen kunt beschermen en geld in het laatje kunt brengen, waarom zijn er dan nog steeds landen die op walvissen jagen?

10

Welke eenvoudige dingen kun jij zelf doen om de wereld leefbaarder te maken voor dieren?

De olifant is het grootste landdier ter wereld a) Waar

b) Niet waar

 en kolibrie kan met zijn vleugels 4 Eslaan met een frequentie van:

a) 220 slagen per seconde



b) 20 slagen per seconde



c) 60 slagen per seconde

 m te navigeren en voedsel te zoeken, 5 Omaken walvissen gebruik van:

a) hun uitstekend reukvermogen



b) echolocatie



c) translocatie

Antwoorden : 1. b; 2. a; 3. Waar ; 4. c; 5. b; 6.a; 7 a,b,c; vragen 8 -10. Geef je mening! 8

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

EDUCATIE

Lesplan - Activiteit 3

Natuuronderzoekers Leerdoelen • Begrijpen wat de term en het begrip biodiversiteit inhouden.

• Verwerven van kennis van en ervaring met elementaire veldwerktechnieken, waardoor de leerlingen kennis maken met de biodiversiteit in de directe omgeving door middel van visuele waarneming. • Begrijpen wat de gevolgen van menselijke activiteiten zijn voor dieren en hun leefgebieden.

Natuuronderzoekers 1.  Geef uitleg over een aantal vaktermen zoals ‘biodiversiteit’, ‘ecosysteem’, ‘biotisch’ en ‘abiotisch’, en geef voorbeelden uit de praktijk zodat uw leerlingen de relevantie ervan voor hun leefwereld beter begrijpen. 2.  Vertel uw leerlingen dat u straks met z’n allen naar buiten gaat om een specifiek onderzoeksgebied te gaan bestuderen (dat kan het schoolplein zijn, of een park in de buurt, maar ook een weiland). Leg uit dat u door middel van veldonderzoek wilt ontdekken hoeveel verschillende diersoorten in dat gebied leven. 3.  Geef een korte algemene beschrijving van de ecologie in het onderzoeksgebied en de door de mens ingebrachte elementen die erin voorkomen. Stel ze de volgende vragen (en noteer hun antwoorden op het bord om er later op terug te kunnen komen): welke planten en dieren verwachten jullie in het onderzoeksgebied te vinden? Waarom denk je dat? (Herinner de leerlingen eraan, dat de tijd van het jaar, het deel van de dag, het weer enz. mede van invloed zijn op wat ze zullen vinden). 4. Stel regels op (een soort gedragscode voor buiten het lokaal) voor het werken in en de omgang met de natuur. Maak ze ervan bewust dat alleen al onze aanwezigheid ervoor kan zorgen dat dieren zich anders gedragen of zich minder op hun gemak voelen. Druk de leerlingen dus op het hart, dat ze het onderzoeksgebied zo min mogelijk verstoren en dat ze er vooral niets uit mee mogen nemen. 5. Voordat u het onderzoeksgebied binnengaat, deelt u de aantekenbladen uit. Laat de groep zich rustig opstellen om het hele gebied te overzien. Vraag ze om globaal de omstandigheden te noteren die ze aantreffen, zoals het weer, de vegetatie, de dierenwereld en de interacties tussen soorten. Laat ze ook opschrijven of het gebied door menselijk ingrijpen is gewijzigd of verstoord. 6. Laat de klas vervolgens groepjes van twee vormen. Elk paar moet binnen het onderzoeksgebied zelf een willekeurig proefveld van twee bij twee meter kiezen. De leerlingen mogen het touw gebruiken om hun proefveld af te bakenen. Zet vervolgens uiteen, dat het belangrijk is dat de grootte van het proefveld en de wijze waarop informatie wordt verzameld, voor elk paar gelijk moet zijn. Dit is nodig om de resultaten te kunnen vergelijken en om precies hetzelfde onderzoek door anderen in hetzelfde of een ander onderzoeksgebied te kunnen laten uitvoeren. 7. Leg uit dat elke groep binnen een half uur zoveel mogelijk informatie over hun proefveld op het aantekenblad moet noteren. U kunt eraan toevoegen dat de resultaten van de hele klas worden gecombineerd om een idee te krijgen van de totale dierenwereld binnen het onderzoeksgebied. 8. Spoor ze aan om niet alleen naar allerlei soorten dieren te speuren, maar ook naar tekenen die duiden op de aanwezigheid van dieren, zoals pootafdrukken, uitwerpselen, omgewoelde grond of het gezang van vogels. Maak ze erop attent dat er ook ruimte is om plantsoorten te noteren en abiotische (niet levende) elementen te registreren zoals grondsoort, rotsen en stenen, rottende

© IFAW/J. Hrusa

op ontdekkingsreis door je eigen wereld (veldwerk)

Hulpmiddelen • Definities van biodiversiteit en ecosysteem op pagina 3-4. • Veldgidsen/foto’s van dieren die lokaal in de natuur voorkomen • Vergrootglazen/verrekijkers/camera’s (optioneel) • Koord of touw om onderzoeksgebied af te zetten • Aantekenbladen voor het veldwerk (hiervoor kan pagina 10 van deze gids worden gebruikt)

• Potloden, klemborden en extra vellen papier voor het maken van schetsen, schema’s etc.

boomstronken en zelfs dauwdruppels. [Opm: u zou van elk paar één van de twee als “noteerder” kunnen aanwijzen en de ander als “waarnemer”. Na een kwartier nemen ze dan elkaars rol over.] 9. Benadruk dat ze gerust een veldgids mogen gebruiken als ze die hebben, maar dat het niet nodig is om de precieze naam van dieren en planten op het aantekenblad te schrijven. Met een eenvoudige omschrijving (‘klein, rood, muisachtig diertje met zwarte pootjes en een korte staart’) kom je vaak al heel ver. Moedig ze aan om schetsen te maken of een foto te nemen van het gebied en alles wat ze erin aantreffen, en van de verschillen die ze waarnemen tussen hun eigen proefveld en de rest van het onderzoeksgebied. 10.  Laat de klas na het verzamelen van gegevens weer bij elkaar komen en bespreek de uitkomsten. Geef de leerlingen de tijd om aan de hand van veldgidsen, internetsites en onderlinge gesprekken, de planten en dieren een naam te geven die ze in hun eigen veld hebben waargenomen. Maak met behulp van de klas een overzichtstekening van het hele onderzoeksgebied en geef daarin de verschillende proefvelden aan. 11.  Neem nu de door de klas opgestelde lijst van verwachtingen erbij en vraag uw leerlingen of ze hebben gevonden wat ze verwachtten. Welke factoren in het onderzoeksgebied of de proefvelden zijn van invloed geweest op de onderzoeksresultaten van de klas als geheel en op de verschillende uitkomsten per groep (bijvoorbeeld: de dieren hielden zich schuil omdat de groep teveel lawaai maakte, een deel van het gebied lag op een helling, de grond was rotsachtiger dan verwacht). Is er een groep die iets heeft gevonden wat geen andere groep heeft gevonden? 12. Verzamel de resultaten van uw onderzoek en zet ze in een grafiek (staaf- of lijndiagram). Overleg met elkaar, of uit de grafieken bepaalde trends zijn af te leiden. Kies enkele diersoorten die de klas heeft aangetroffen. Wat deden deze dieren in uw onderzoeksgebied? Van welke middelen maakten deze dieren gebruik, en hoe? (Het antwoord op deze vraag vormt een indicatie voor de eisen die elke soort aan het leefgebied stelt – voedsel, water, beschutting en ruimte – en kan worden gebruikt bij de bespreking van het leefgebied tijdens de volgende les.) 13. Bespreek met de klas welke gevolgen menselijk handelen heeft voor de ecosystemen in onze omgeving. Wat hebben zij geleerd over de gevolgen van dit menselijk handelen voor bepaalde diersoorten binnen het onderzoeksgebied? Wat zouden ze misschien voortaan anders doen, nu ze dit weten?

U kunt ze als huiswerk of als extra activiteit het Evaluatiewerkblad Natuuronderzoek laten invullen, dat ze op www.ifaw.nl/animalactionweek kunnen downloaden.

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn 9

Handout voor leerlingen • Kopieerbaar

Aantekeningenblad voor natuuronderzoekers Naam

Proefveld nr.

Datum Weer (Meerdere keuzes mogelijk)

Tijd Zonnig

Lichte regen of sneeuw

Zwakke wind

Bewolkt

Zware regen of sneeuw

Krachtige wind

Zwammen (paddenstoelen, schimmels, korstmossen...)

Anders:

Omschrijving proefveld (ruwe schets van jullie proefveld met weergave van duidelijke oriëntatiepunten – let op unieke kenmerken)

Dierenrijk

Let vooral op: gedragsuitingen (vliegen, springen, kruipen, eten, zich verbergen, nestelen, sissen, opvallend gedrag…) en aanwijzingen voor de aanwezigheid van dieren (pootafdrukken, uitwerpselen, eieren, ongewoelde aarde, uilenballen, bijt- en kauwsporen, botten, een plukje vacht aan een tak, nestjes, vogelgezang en andere geluiden…)

GEWERVELDE DIEREN (zoogdieren, vogels, vissen, reptielen en amfibieën...)

Algemene waarnemingen (over het gehele onderzoeksgebied)

ONGEWERVELDE DIEREN (insecten, spinnen, wormen, weekdieren...)

Noteer hierna zoveel mogelijk informatie over dieren, planten en andere elementen in je proefveld. Vermeld van elke soort de naam, de omschrijving, het aantal exemplaren en de vindplaats. Gebruik extra vellen papier voor het noteren van aanvullende informatie, het beschrijven van waarnemingen en het maken van schetsen....

Voeg aparte vellen bij met je schetsen, diagrammen en andere aantekeningen of waarnemingen, inclusief tekenen van ingrijpen of verstoringen door mensen:

Plantenrijk

Let vooral op: kleur, structuur, patronen, vorm & grootte van bladeren, bast en takken; aanwijzingen voor stadium van ontwikkeling (knoppen, nieuwe scheuten, bloemen, zaadjes).

Abiotische

(niet-levende) elementen

BODEM (kleur, structuur…)

(bomen, heesters, klimplanten, varens, mossen en kruiden...) ROTSEN, enz. (grootte, aantal...)

WATERBRONNEN

TEKENEN VAN INGRIJPEN DOOR DE MENS

OVERIG (dode bladeren, boomstammen…)

10

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

EDUCATIE

Lesplan - Activiteit 4

Leerdoelen • Inzicht krijgen in de condities die een leefgebied geschikt maken voor verschillende soorten wilde dieren en planten.

• Inzicht krijgen in begrippen als ‘versnippering van leefgebied’ en migratiecorridors.

• Inzicht krijgen in de gevolgen van versnipperde leefgebieden voor olifanten. • Inzicht krijgen in het gebruik van wildcorridors ter voorkoming of compensatie van versnippering.

Lesplan • Bespreek de term ‘leefgebied (habitat) voor dieren’ en schrijf de volgende definitie op het bord:

D  e habitat van een diersoort kan worden omschreven als de combinatie van aanwezige natuurlijke rijkdommen (zoals voedsel en water) en omgevingscondities (zoals temperatuur) in een bepaald gebied, die de soort in staat stellen in leven te blijven en zich voort te planten.

• Omschrijf de vier belangrijkste elementen die in een leefgebied aanwezig moeten zijn, en werk deze uit: beschutting, voedsel, water en ruimte.

• Vraag de leerlingen wat er volgens hen met verschillende soorten dieren

– insecten, vogels, vissen, zoogdieren, reptielen en amfibieën – zal gebeuren als één van deze elementen in de habitat ontbreekt of wanneer daar op een of andere manier veranderingen in worden aangebracht.

• Benadruk dat de vier elementen onderling van elkaar afhankelijk zijn. Het

is bijvoorbeeld niet goed als er voor olifanten in een bepaald gebied volop ruimte, voedsel en beschutting is, maar als ze niet meer bij de drinkplaatsen kunnen komen omdat er een nieuwe autoweg wordt aangelegd die hun territorium in twee stukken snijdt.

• Gebruik dit voorbeeld om het begrip versnippering toe te lichten. Leg uit, dat

dit wordt veroorzaakt doordat leefgebieden in stukken uiteen vallen, deels als gevolg van bouwactiviteiten en de aanleg van wegen.

• Vraag de leerlingen of ze voorbeelden kunnen geven van dingen die

versnippering hebben veroorzaakt in hun onderzoeksgebied. Laat ze ook aangeven, welke dieren daarvan volgens hen te lijden hebben.

• Leg uit waarom dieren die te lijden hebben onder versnippering van

leefgebied, vooral geholpen zijn met goed aangelegde en onderhouden wildcorridors. Een wildcorridor, ook wel groene corridor genoemd, is een strook leefgebied die de verbindingsroute vormt tussen populaties wilde dieren die door toedoen van de mens van elkaar zijn gescheiden (bijvoorbeeld door de aanleg van wegen, de bouw van huizen, de uitbreiding van landbouwgronden, de bouw van nederzettingen of het kappen van bossen).

• Laat de klas nadenken over de vraag waarom corridors zo belangrijk zijn.

Probeer ze de in de richting van de volgende antwoorden te sturen: -Daardoor kunnen de dieren beter bij belangrijke onderdelen van hun leefgebied komen – voedsel, beschutting en water - Zo krijgen ze ook de ruimte die veel diersoorten nodig hebben. Als verschillende stukken land door wildcorridors met elkaar zijn verbonden, kunnen de dieren zich over grotere gebieden verplaatsen. - Dankzij wildcorridors kunnen dieren zich met andere populaties vermengen, waardoor het risico van inteelt en teloorgang van de populatie wordt verkleind. Zo krijgen lokale en regionale populaties bedreigde diersoorten meer kans te groeien.

© IFAW/J. Cumes

Kennis van het leefgebied

Hulpmiddelen • Achtergrondinformatie op pagina 4-5 van deze gids. • Krantenartikel op pagina 12 van deze gids (voor de klas te kopiëren). • Persbericht van het IFAW: http://www.ifaw.org/ifaw_netherlands/media_center/press_ releases/12_20_2007_4645.php

• Geef elke leerling een kopie van het fictieve krantenartikel: Aanleg autoweg bedreigt 1.000 olifanten.

• V erdeel de klas in vier groepen, waarbij elke groep een partij vertegen-

woordigt die op een openbare bijeenkomst over het voorgestelde project zullen spreken. Elke groep krijgt een rol toebedeeld: 1. Ambtenaar die leiding geeft aan het project. Hij moet bij de lokale bevolking en ecologen steun verwerven voor de aanleg van de weg; 2. Deskundige bij een internationale dierenwelzijnsorganisatie die zich inspant voor de bescherming van olifanten en andere wilde dieren in het gebied; 3. Dorpsbewoner met rijstvelden aan de rand van het natuurreservaat; 4. Lokale directeur van een kleine onderneming die gebaat is bij de aanleg van de weg, want dan kan hij sneller potentiële klanten bezoeken en zijn producten tegen lagere kosten vervoeren.

• G eef elke groep 15 à 20 minuten de tijd om hun standpunt zo overtuigend

mogelijk te verwoorden en wijs een woordvoerder aan die de toebedeelde rol op zich neemt. Deel ook het persbericht van het IFAW uit, zodat ze aan de hand van werkelijk voorgevallen incidenten ideeën kunnen opdoen voor het oplossen van conflicten tussen mensen en dieren.

• Z eg tegen de leerlingen dat ze tijdens het rollenspel moeten uitkijken om

niet te zeer in vaststaande opvattingen te verzanden. Neem met de klas de grondregels voor goed luisteren en open staan voor andere meningen nog eens door.

• L aat de groepen weer bij elkaar komen en geef de woordvoerder van elke

groep de gelegenheid om het standpunt van die groepen tegenover de klas te verwoorden. De klas fungeert als het publiek dat de vergadering bijwoont. Herinner de leerlingen eraan dat ze aantekeningen moeten maken van de belangrijkste punten die aan de orde worden gesteld. Laat ze eventueel ook vragen opschrijven ter voorbereiding op de discussiefase.

• G eef het ‘publiek’ na afloop van de presentaties de gelegenheid om vragen te stellen en om oplossingen aan te dragen. Laat de leerlingen daarna elke presentatie evalueren en samenvatten wat ze ervan hebben geleerd.

Als huiswerk kunt u de klas de opdracht meegeven om een wild dier in hun eigen omgeving te kiezen – u kunt eventueel zelf wat voorbeelden geven – en ze laten onderzoeken welke eisen dit dier aan het leefgebied stelt. Laat ze ook nagaan of dit leefgebied misschien versnipperd is of dat het op andere wijze is veranderd door menselijk ingrijpen. Wordt er iets gedaan om deze diersoort en zijn leefgebied te beschermen? Zo ja, wat? U kunt ze hun antwoord laten toelichten aan de hand van de vier elementen die een leefgebied uitmaken - ruimte, beschutting, voedsel en water.

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn 11

Gazette Handout voor leerlingen • Kopieerbaar

SOUTH INDIA

Een IFAW publicatie. September 2009

ten. Samen met de Indiase regering moeten we dit gebied beschermen, voor het te laat is.” De corridor tussen de twee beschermde natuurgebieden is een smalle strook land (0.5 km breed en 2 km lang) die momenteel eigendom is van de plaatselijke bevolking. Het land wordt niet alleen door de lokale olifantenpopulatie gebruikt, maar ook door andere dieren zoals luipaarden en tijgers, want het vormt de verbinding tussen twee beboste gebieden die als gevolg van ontbossing en ontginning voor de landbouw van elkaar zijn gescheiden.

© Ramakrishnan/WTI

De ambtenaren die met het project zijn belast, zeggen dat de nieuwe snelweg een aantal nederzettingen ten noorden en ten zuiden van de natuurgebieden beter met elkaar zal verbinden. Als er echter een weg dwars door het bos wordt aangelegd, wordt het voor olifanten een stuk moeilijker om veilig van het ene beschermde gebied naar het andere te trekken, op zoek naar voedsel of naar een wijfje. Ook is er een reëel gevaar dat dieren in botsing komen met auto’s, op de weg gaan struinen, of die weg onverhoeds oversteken.

Aanleg autoweg bedreigt 1.000 olifanten Het leven van meer dan 1.000 olifanten staat op het spel door de aanleg van een weg die hun leefgebied in zuidelijk India in tweeën dreigt te delen.

N

“De mensen hier hebben heel weinig geld en met de gewassen die ze telen onderhouden ze hun gezinnen. Als olifanten tijdens hun trektochten op bouwland terechtkomen, rukken ze de gewassen er met hun slurf uit en met hun grote poten kunnen ze de oogst van een heel jaar vernielen. Soms raken mensen gewond, soms zelfs dodelijk, bij pogingen de olifanten van hun land af te jagen”, legt Karthik Gowda uit. Hij woont vlakbij het wildreservaat

atuurbeschermers vrezen dat de weg, zoals de plannen er nu liggen, dwars door een smalle strook land zal lopen die van groot belang is als verbindingsroute tussen twee wildreservaten. Als de weg eenmaal is aangelegd, kunnen olifanten niet meer veilig van het ene beschermde gebied naar het andere trekken voor het zoeken van voedsel en om zich voort te planten. Ca. 47% van de wildcorridors in India worden al doorsneden door autowegen.

12

Onze planeet, haar bewoners - Waarom dieren van belang zijn

Als de Indiase regering groen licht geeft voor de aanleg van de weg kan binnen 18 maanden met het werk worden begonnen.

© IFAW/L. Aidong

“Het is van cruciaal belang dat er iets wordt gedaan om deze olifanten te helpen”, aldus natuurbeschermer en olifantendeskundige Anand Kumar. “Momenteel leven er nog slechts 25.000 Aziatische olifanten in heel India. Ze hebben zwaar te lijden als gevolg van stropersactiviteiten en inperking en versnippering van leefgebied. Dit stuk land is ook van groot belang voor het voortbestaan van diverse andere diersoor-

Ook de bewoners van dit gebied zijn niet onverdeeld gelukkig met de plannen voor de weg. Sommigen willen dat de weg er komt om de ontwikkeling van hun gebied te bevorderen en gemakkelijker naar het werk in de steden te kunnen reizen. Anderen maken zich er zorgen over dat de weg de corridor in tweeën zal splitsen, waardoor de olifanten nog maar kleine stukken bos overhouden en gedwongen worden om dorpen en akkers in te trekken, op zoek naar voedsel. De olifantenkudden zullen mogelijk hun gewassen vertrappen en hun gezinnen in gevaar brengen, waardoor de spanningen tussen mensen en dieren in de regio nog meer zouden toenemen.

“Intussen”, zegt Kumar, “slaan we de handen ineen om oplossingen te bedenken waarmee niet alleen het leefgebied van de olifanten wordt beschermd, maar die ook verhinderen dat we deze dieren in India voorgoed kwijt raken - oplossingen, waarmee ook de lokale bevolking en de Indiase overheid zijn gebaat.”

EDUCATIE