Informatica n
n n
Opleiding in een notendop Profiel Bacheloropleiding Opbouw Studieprogramma Voorbeeld van een uurrooster Masteropleidingen Beroepsuitwegen
28 29 30 30 31 33 34 37 27
De vrees van mijn familie dat ik hele dagen achter de computer zou moeten zitten, bleek ongegrond. (Student)
Opleiding in een notendop Is informatica een abstracte of een toegepaste wetenschap? Het juiste antwoord is: beide. Het is een intellectuele uitdaging om systematische software te ontwerpen en deze grondig te testen om computers te beveiligen, virussen onmogelijk te maken (of ze in elk geval op te sporen) en om gigantische hoeveelheden informatie met megaprogramma's te beheren. De informatica bestudeert methodes om al die problemen op een systematische en abstracte, conceptuele manier op te lossen, zonder dat daar noodzakelijk een computer aan te pas komt. Daarom is een informaticus ook veel meer dan een programmeur.
28
Langs de andere kant blijft natuurlijk het uiteindelijke doel het ontwikkelen van reële software, het uitbaten van computernetwerken die de hele wereld omvatten (systemen zoals Banksys die dag en nacht operationeel moeten zijn), het opsporen van echte computervirussen ... De oplossingen moeten realiseerbaar zijn, efficiënt, flexibel en economisch haalbaar. Daarom biedt deze opleiding studiemateriaal aan dat door zijn hogere abstractieniveau toegepast kan worden op veel concrete situaties. Je weet immers niet vooraf waar je later zult werken, en met welke toepassingen je als informaticus in aanraking zult komen. Bovendien zijn de informaticatechnieken van vandaag niet de technieken van morgen. Een informaticus moet dus kunnen meegroeien met de evolutie en nieuwe uitdagingen aankunnen.
Vlaamse programmeerwedstrijd Het Departement Computerwetenschappen startte in 2009 met de Vlaamse Programmeerwedstrijd, in samenwerking met de andere Vlaamse universiteiten. In 2010 waren er reeds meer dan 250 deelnemers (84 teams) om een stel programmeeropgaven op te lossen in een van de twaalf aangeboden talen. Sinds 2010 staat de wedstrijd open voor deelnemers uit het secundair onderwijs, de hogescholen en de universiteiten. Allemaal waren ze goed vertegenwoordigd om te strijden voor de prijzen. Het enthousiasme bij de deelnemers is steeds groot. Wil jij meedoen aan een van de komende edities? Hou dan zeker www.vlaamseprogrammeerwedstrijd.be in de gaten!
Profiel Ben jij een toekomstig informaticus? Dan herken je vast onderstaande eigenschappen: n
n n
n
n
n
n
n
Als je eraan denkt om informatica te studeren, dan heb je vast en zeker interesse en aanleg voor het analyseren en structureren van problemen en het creatief bedenken van oplossingen. Het cliché stelt dat informatici computerverslaafden zijn die dag en nacht achter een flikkerend scherm virussen ontwerpen en inbreken bij de CIA, maar niets is minder waar. De informatica is een wetenschap. Je kunt je nauwkeurig uitdrukken en methodisch en ordelijk denken en werken. Communicatievaardigheid is erg nuttig voor een informaticus. Hij of zij moet immers met veel mensen kunnen communiceren zonder in een technisch jargon te vervallen. Moet je een computer uit elkaar kunnen halen en daarna weer in elkaar knutselen? Neen. De hardware is natuurlijk wel een element waarmee de informaticus rekening moet houden. Het is ten slotte zijn werktuig. Enige kennis over de werking en de mogelijkheden van de apparatuur is dus wel nuttig en wordt je aangeleerd. Het aantal uren dat je al achter een computer hebt doorgebracht, of het feit dat je een gecrashte computer weer aan de praat kunt krijgen, is bijzaak. Het kan helpen dat je deze vaardigheden onder de knie hebt, soms is het tegendeel zelfs waar. De selfmade / wouldbe-informatici hebben soms meer problemen om slechte gewoontes af te leren, dan een ‘maagdelijke’ student om goede gewoontes aan te leren. Je hebt een wiskundige aanleg en belangstelling, wat nuttig is voor het zoeken en formuleren van oplossingen. Een redelijk pakket wiskunde in de derde graad van het secundair onderwijs is voldoende om een opleiding informatica te starten. Als je twijfelt aan je wiskundekennis kun je, voor de opleiding start, nog een zomercursus wiskunde volgen. Aan het begin van je opleiding wordt je wiskundekennis sowieso nog eens opgefrist en aangevuld, want wiskundige inzichten zijn noodzakelijk om de meeste informaticaproblemen op te lossen. Enige voorkennis van informatica is nuttig, maar zeker geen voorwaarde. Je hebt een degelijke kennis van het Engels. Je zult tijdens je studie immers veel in contact komen met Engelstalige handleidingen, vakliteratuur en computerprogramma’s, en ook in het beroepsleven zal een actieve talenkennis je goed van pas komen. Je bent altijd bereid om je kennis bij te scholen - voortdurende veranderingen zijn immers eigen aan de informaticawereld.
29
Bacheloropleiding Opbouw De bacheloropleiding informatica is vanaf de eerste opleidingsfase gericht op informatica met een degelijke ondersteuning van andere wetenschappelijke opleidingsonderdelen, in het bijzonder de wiskunde, waarin een aanzienlijk pakket discrete wiskunde vervat zit. Daarnaast kun je in de bacheloropleiding door middel van verbredingsopleidingsonderdelen kennismaken - in verschillende stadia van verdieping - met een of meerdere andere wetenschapsgebieden en de toepassing van de informatica daarin.
30
Het programma van de eerste studiefase is voor alle informaticastudenten gemeenschappelijk. Vanaf de tweede fase kies je, naast een pakket verplichte opleidingsonderdelen, voor de minor wiskunde, fysica, biowetenschappen of verbreding. Kies je voor het laatste, dan stel je een pakket samen met opleidingsonderdelen uit de wetenschappen in de meest brede zin van het woord, met opleidingsonderdelen die een brug leggen
tussen informatica en totaal andere domeinen zoals rechten en biochemie, met opleidingsonderdelen uit de andere minors en met humane en taalopleidingsonderdelen. In de derde studiefase kun je kennismaken met enkele specialisaties in het domein van de informatica, die aan bod komen in de aansluitende masteropleidingen. De bacheloropleiding vervult vooral een doorstroomfunctie naar de master in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen (120 sp.) en naar de master in de toegepaste informatica (60 sp.). Als alternatief is er na een weloverwogen keuze van uitbreidingsopleidingsonderdelen in de tweede en de derde fase een overgang naar een aantal andere masteropleidingen mogelijk. Maar ook met je diploma van bachelor in de informatica kun je op een aangepast niveau als informaticus functioneren.
Studieprogramma Minors: VERBREDING* – WISKUNDE – FYSICA – BIOWETENSCHAPPEN SP: studiepunten CU: contacturen SEM: semester HC: hoorcollege OEF: oefeningen PR: practicum NR: via de naam en code vind je het opleidingsonderdeel makkelijk terug in de lijst vanaf p. 124, waar een omschrijving wordt gegeven van alle opleidingsonderdelen van de eerste studiefase in de wetenschappen.
Eerste fase OPLEIDINGSONDERDEEL
n n
n n n n
n n n
Beginselen van programmeren Structuur en organisatie van computersystemen Informaticawerktuigen Fundamenten voor de informatica Objectgericht programmeren Wiskunde I en II Logica voor informatici Natuurkunde voor informatici Wijsbegeerte
SP
CU
SEM
NR
13,5
1
G0N28A
65 26 32,5 48
26 7,5 -
1 1 en 2 2 2 1 en 2
19,5 19,5 -
6 -
1 2 1
G0Q33B G0Q30C G0P79A H01P1A G0N02A en G0O17D G0T42A G0U25A G0N07A
HC
OEF
PR
6
27
27
8 5 6 6 4+6
39 13 26 32,5 48
5 8 3
26 52 26
* De inroostering van de opleidingsonderdelen van deze minors wordt prioritair behandeld.
31
Tweede fase OPLEIDINGSONDERDEEL
n n n n n n n n n
Gegevensstructuren en algoritmen Besturingssystemen Artificiële intelligentie Toepassingen van meetkunde in de informatica Gegevensbanken Lineaire algebra Numerieke wiskunde Statistiek en data-analyse Wetenschapscommunicatie
SP
6 6 6 5 6 6 6 5 3
CU
SEM
HC
OEF
PR
26 30 26 26 32,5 39 26 26 6
24 30 26 19,5 26 26 19,5 26 16
26 6,5 -
1 1 2 2 2 1 2 1 2
KEUZEDEEL Opleidingsonderdelen uit de gekozen minor voor een totaal van ongeveer 11 studiepunten
n
Derde fase OPLEIDINGSONDERDEEL
32 n n n n n n n
Automaten en berekenbaarheid Declaratieve talen Software-ontwerp Computernetwerken Toepassingen van algebra in de informatica Religie, zingeving en levensbeschouwing Bachelorproef
SP
6 6 7 6 6 3 8
CU
SEM
HC
OEF
PR
39 26 34 39 19,5 13 -
26 19,5 28,5 26 18 -
6,5 39 -
1 1 1 en 2 2 2 2 2
KEUZEDEEL Opleidingsonderdelen uit de gekozen minor voor een totaal van ongeveer 19 studiepunten
n
Voor een gedetailleerde beschrijving van de opleidingsonderdelen van de volledige bacheloropleiding (doelstellingen, voorkennis, inhoud, evaluatievorm) en voor het uurrooster:
www.kuleuven.be/onderwijs/aanbod/opleidingen/N
Voorbeeld van een uurrooster Dit fictieve uurrooster geeft je een idee hoe je week er zou kunnen uitzien. 8 u.
9 u.
10 u.
11 u.
12 u.
13 u.
14 u.
15 u.
Maandag
Dinsdag
Woensdag
17 u.
Wiskunde I
Logica voor informatici: oefeningen
Monitoraat
Wiskunde I
Beginselen van programmeren: oefeningen
Inleiding tot de hogere wiskunde: oefeningen
Logica voor informatici
Beginselen van programmeren
Structuur en organisatie van computersystemen: oefeningen
Informaticawerktuigen: oefeningen
Wiskunde I: oefeningen
Structuur en organisatie van computersystemen
Beginselen van programmeren
Structuur en organisatie van computersystemen
Informaticawerktuigen week 1+3
Donderdag
Vrijdag
16 u.
18 u.
Masteropleidingen Tijdens je masteropleiding diep je je kennis nog verder uit. Elke bachelor in de informatica, onafhankelijk van de gekozen minor, kan doorstromen naar de master in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen of naar de master in de toegepaste informatica. In functie van de gekozen minor tijdens je bacheloropleiding zijn er een aantal bijkomende doorstroommogelijkheden, sommige rechtstreeks, andere na het volgen van een voorbereidingsprogramma.* De verschillende masters worden hieronder inhoudelijk toegelicht. Verder in dit hoofdstuk vind je ze ook terug in een overzichtelijk schema. n
34
Master in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen (120 studiepunten)
Tijdens de opleiding tot master in de computerwetenschappen kun je je verder specialiseren in specifieke domeinen van de informatica. Je verdiept je naar eigen voorkeur in gegevensbanken, software engineering, computernetwerken, gedistribueerde systemen, artificiële intelligentie, beveiliging van softwaresystemen, multimedia, computergrafieken of computationele informatica. Elk van deze specialisaties wordt gedragen door onderzoeksgroepen binnen het Departement Computerwetenschappen, dat met ruim 200 personeelsleden veruit het grootste informaticadepartement is in Vlaanderen. De opleiding geeft je ook meer inzicht in het beoefenen van informatica in een bedrijfscontext en in een onderzoekscontext. De masteropleiding in de computerwetenschappen wordt ingericht door de Faculteit Ingenieurswetenschappen. Op het einde van je opleiding krijg je de titel van “burgerlijk ingenieur”. n
Master in de toegepaste informatica
(60 studiepunten)
De master in de toegepaste informatica bereidt specifiek voor op een verdere loopbaan in de software-industrie. In de master worden enkele domeinen van de informatica verder uitgediept. Kies je voor de optie software-ontwikkeling en gedistribueerde systemen, dan gaat de aandacht in hoofdzaak naar de verdere studie van geavanceerde technieken voor de praktische ontwikkeling van complexe softwaresystemen. Zo wordt er dieper ingegaan op de levenscyclus van een softwaresysteem, met verdiepende cursussen rond vereistenanalyse, rond het ontwerp van complexe softwaresystemen en rond de implementatie ervan. Ook aspecten zoals beveiliging van softwaresystemen en het distribueren ervan over een netwerk van computers komen ruim aan bod. Kies je voor de optie multimedia, dan gaat de aandacht naar het bouwen en het exploiteren van multimediale systemen, naar grafische aspecten van computersystemen en naar interfaces met eindgebruikers.
* Voorbereidingsprogramma: een programma dat kan worden opgelegd aan een student die niet in het bezit is van een academisch bachelor- of masterdiploma dat op rechtstreekse wijze toelating verleent tot de masteropleiding waarvoor hij zich wenst in te schrijven.
n
Master in de statistiek / Master of Statistics (120 studiepunten)
Na de bachelor in de informatica word je ook rechtstreeks toegelaten tot de master in de statistiek / Master of Statistics. Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting wiskunde. n
Master in de sterrenkunde / Master of Astronomy and Astrophysics (120 studiepunten)
Deze masters kun je volgen na een bacheloropleiding informatica, minor fysica. Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting fysica. n
Master in de wiskunde / Master of Mathematics (120 studiepunten)
Na een voorbereidingsprogramma van maximaal 30 studiepunten kun je deze masters volgen, indien je de minor wiskunde hebt gevolgd in je bacheloropleiding. Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting wiskunde. n
Master in de biologie / Master of Biology (120 studiepunten)
Deze masters kun je volgen na een minor biowetenschappen, na een voorbereidingsprogramma (25 à 45 sp.). Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting biologie.
Alle info op:
n
Master in de fysica / Master of Physics (120 studiepunten)
Deze masters kun je volgen na een minor fysica, na een voorbereidingsprogramma (25 à 45 sp.). Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting fysica. n
Master in het informatiemanagement (60 studiepunten)
Dit programma biedt je een niet-technische vorming in informatiebeheer of 'information management'. De nadruk ligt niet op de technologie zelf, maar wel op het doelmatig en efficiënt inzetten en beheren van informatietechnologie in een bedrijfscontext. n
Master in de aardobservatie / Master of Earth Observation (120 studiepunten)
Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de opleiding geologie. n
Master in de bio-informatica / Master of Bio-informatics (120 studiepunten)
Deze masteropleidingen kun je volgen als je in de bachelor in de informatica de minor biowetenschappen hebt gevolgd en aan een toelatingsselectie voldoet. Meer informatie over deze masters vind je in deze brochure bij de studierichting fysica.
www.mastersinleuven.be
35
Verbreding
EN Minor Wiskunde
Biowetenschappen
Master in de sterrenkunde (N/E) Master in de fysica (N/E)*
Biowetenschappen Master in de bio-informatica (N/E)**, Master in de biologie (N/E)**
Master in de wiskunde (N/E)*
Fysica
Fysica
Wiskunde
Specifieke masteropleidingen na MINOR
- Master in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen - Master in de toegepaste informatica - Master in de statistiek (N/E) - Master in het informatiemanagement - Master in de aardobservatie (N/E)
opleidingsonderdelen
Verplichte
Gemeenschappelijk programma
* na voorbereidingsprogramma ** na toelatingsproef
MASTERS
Derde fase
Tweede fase
Eerste fase
BACHELOR
Bachelor in de informatica en aansluitende masteropleidingen
36
Beroepsuitwegen Een universitaire informaticus heeft uitzicht op een brede waaier van beroepsmogelijkheden waaronder onderwijs, wetenschapscommunicatie, wetenschappelijk onderzoek, overheid, industrie en ontwikkelingssamenwerking. Softwarebureaus, telecommunicatiebedrijven, banken, verzekeringsinstellingen en overheidsinstanties bieden je heel wat mogelijkheden. Je werkt er mee aan de ontwikkeling van programmatuur en het ontwerp van informatiesystemen, je bent verantwoordelijk voor het management van informatiserings- en automatiseringsprojecten of je doet er onderzoek naar nieuwe toepassingen, methoden, concepten, algoritmen ... Daarnaast kun je met je diploma ook in het secundair en hoger onderwijs terecht als leraar of docent.
37
In 2001 koos ik ervoor om als eindwerk voor mijn informaticastudies een hedendaags probleem aan te pakken. De toenmalige opmars van smartphones, iPods en andere draagbare mediaspelers vereiste immers steeds complexere software en grotere geheugenchips, en dit ten koste van een veel hoger batterijverbruik. Voor mijn eindwerk werkte ik technieken uit om (multimedia)software automatisch te optimaliseren, zodat de grootte van de geheugenchips opnieuw sterk gereduceerd kon worden. Gebeten door het onderzoeksvirus besloot ik om na mijn studies mijn carrière aan de universiteit verder te zetten, en mij op een doctoraat te storten. Opnieuw koos ik ervoor om geheugen- en snelheidsbeperkingen van software aan te pakken, ditmaal binnen de dataminingsector, waar programma's op zoek gaan naar interessante patronen in gigantische databanken (kooppatronen van supermarktklanten, DNA-mutaties die tot kanker leiden ...). De oplossingen waaraan ik werkte, varieerden van het beredeneren en ontwikkelen van hoogniveauoplossingen tot het uitwerken van de kleinste details op het laagstemachinecodeniveau, om de programmasnelheden ten top te drijven.
38
Na het behalen van mijn doctoraat startte ik in 2006 bij CoWare. Daar werkte ik als software engineer aan software voor het ontwerpen van complexe chips, die aan de basis liggen van zowat alle elektronische toestellen, zoals gsm’s, televisietoestellen, auto’s, printers en zelfs fabrieksmachines. In 2010 werd CoWare overgenomen door Synopsys, een van de grootste bedrijven in de sector van het ontwerpen van elektronica. Vandaag ben ik Research & Development Engineer in het "Virtual Platforms" team van Synopsys. Ik ben verantwoordelijk voor de programma's voor het analyseren van performantie en het opsporen van fouten in software voor chips, gebruikmakend van spitstechnologieën die 'virtuele' chips gebruiken om software te ontwikkelen alvorens hun chips effectief bestaan. Mijn takenpakket is heel gevarieerd: onderzoeken van nieuwe technieken; ontwerpen, ontwikkelen en onderhouden van software; ondersteunen van klanten en collega’s; presentaties geven over onze software en technieken; andere Synopsysteams verspreid over de verschillende continenten bezoeken om samen te werken aan nieuwe oplossingen ... (Oud-student)
