info voor de patiënt
Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk UZ Gent, Materniteit
Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk Uw baby is opgenomen op de afdeling neonatologie en u wenst borstvoeding te geven. U heeft uitleg over afkolven gekregen van de vroedvrouw of kinderverzorgster en daarbij heeft u de kans gekregen om vragen te stellen. Deze folder dient als geheugensteuntje bij het afkolven en bewaren van moedermelk.
1 Materiaal • Een afkolftoestel dat u gedurende de opname kunt gebruiken • Ontsmettingsmiddel voor handen • Een (of twee) wegwerpafkolfsetje(s), dagelijks te vervangen • Steriele flesjes (zonder speen) om de moedermelk in op te vangen • Etiketjes • Afwasmiddel
2 Techniek • Zorg voor een rustige en comfortabele omgeving. • Handen wassen met water en zeep of met ontsmettingsmiddel voor handen. • Voor tepel en tepelhof geldt de normale lichaamshygiëne. • Kolf bij voorkeur dubbelzijdig. Dit geeft meer melkproductie en neemt minder tijd in beslag. • Sluit het (de) setje(s) aan op het afkolftoestel. • Begin met tepelstimulatie (de tepel tussen de vingers rollen), borstmassage en wat manueel afkolven. • Wanneer een druppel melk uit de tepel komt, kunt u starten met elektrisch afkolven. • Start het toestel op zachte zuigkracht, verhoog de zuigkracht volgens uw eigen aanvoelen, bij het toeschieten van de melk. • Kolf 10 tot 15 minuten. Bij een goede melkproductie kolft u tot de melkstroom stopt, u masseert uw borsten en u kolft 2 minuten extra. • Identificeer (het) de flesje(s) (datum, uur van afname en naam van het kindje). • Was het afkolfsetje af met afwasmiddel en bewaar hygiënisch. • Draai bij elke kolfbeurt een nieuw steriel flesje op het kolfje. • Probeer minimum 6 keer per dag te kolven, eventueel 1 keer ’s nachts (even belangrijk is minstens 5 uur ononderbroken nachtrust!). • Heeft u na een tijdje te weinig melk om in de behoefte van uw baby te voorzien, dan kan u wat meer en wat langer kolven. 2 Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk
Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk 3
3 Tips om de melkproductie gunstig te beïnvloeden
4 Techniek manueel kolven
• Bevorder een ontspannen gevoel
• Handen wassen
• Installeer u comfortabel, kies voor een prettige omgeving
• De borst masseren (zie tekening)
• Visuele prikkels: foto, video van de baby tijdens kolven
• Neem de borst met de hand vast, plaats de vingers 2 tot 3 cm achter het tepelhof, de duim bovenaan en de rest van de vingers onderaan.
• Aan de baby denken, een bezoekje aan de baby • Informerend telefoontje i.v.m. toestand van de baby • Dubbelzijdig kolven (zie foto) • Vóór kolven: warme douche, warme doeken, borstmassage, manueel kolven (zie verder) gevolgd door elektrisch kolven • Huid- op huidcontact met de baby (indien mogelijk) • Kolven naast incubator, bedje van de baby als er voor privacy kan gezorgd worden.
• Duw nu met de vingers in de richting van de borstkas en rol uw vingers richting tepel, zonder erin te knijpen (zie tekening). • Herhaal deze beweging en verplaats de vingers regelmatig, zodat alle melkkanaaltjes gemasseerd worden. • Het kan even duren vooraleer de melk vloeit.
5 Afkolftoestel kopen of huren Er zijn verschillende afkolftoestelletjes op de markt, variërend van handpompjes tot elektrische toestellen. De keuze van toestel is afhankelijk van het doel van het afkolven. Om de melkproductie op gang te brengen en op peil te houden voor een gehospitaliseerde baby is een elektrisch toestel geen overbodige luxe. Een elektrisch afkolftoestel huren bij de mutualiteit is het voordeligst. Zijn er geen afkolftoestellen beschikbaar, dan kunt u dit ook huren op onze materniteit. Sommige apothekers verhuren medisch materiaal, misschien kunt u een afkolftoestel huren bij uw apotheker. Vraag naar een toestel om dubbelzijdig (beide borsten samen) te kolven. Toestellen waarmee je dubbelzijdig kunt kolven en die het zuigritme van de baby nabootsen, zijn het meest aan te bevelen. Is het toestel dat u huurt van een ander type dan het toestel op de materniteit, is het verstandig dit vóór uw ontslag samen met de vroedvrouw of kinderverzorgster uit te testen. Bij het gehuurde afkolftoestel dienen er ook 1 of 2 afkolfsetjes aangekocht te worden. Deze setjes zijn geen wegwerp en moeten dus na elk gebruik gesteriliseerd worden (sterilisator, in de microgolf of uitkoken).
Voorbeeld handkolf
Voorbeeld elektrisch afkolftoestel Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk 5
6 Bewaren van moedermelk Bewaren van moedermelk op kamertemperatuur (18° tot 25°) Vers afgekolfde moedermelk kan veilig bewaard worden op kamertemperatuur tot de volgende voeding (max. 4 uur). De antistoffen in de melk vernietigen de aanwezige bacteriën. In ons ziekenhuis adviseren we u om afgekolfde melk onmiddellijk na het kolven in de koelkast te plaatsen tenzij de moedermelk binnen een korte tijd kan gebruikt worden.
8 Transport van moedermelk Moedermelk (gekoeld of diepgevroren) dient in een koeltas met koelelementen getransporteerd te worden. Voeg koelelementen toe zodat de melk koud, respectievelijk ingevroren blijft gedurende het transport. Verpakkingsmateriaal: Glazen of plastiek flesjes (thuiszorgwinkel) Plastiek zakjes (diepvrieszakjes met 3 lagen of speciale zakjes om moedermelk in te vriezen)
Bewaren van moedermelk in de koelkast (0° tot 4°) Vers afgekoelde moedermelk kan maximum 48 uur bewaard worden in de koelkast. Het flesje dient in het midden en achteraan in de koelkast bewaard te worden. Als de moedermelk binnen deze termijn niet gebruikt wordt, is zo vlug mogelijk invriezen de beste oplossing. Bewaren van moedermelk in de diepvriezer Hoe lang men de melk kan bewaren, is afhankelijk van het soort diepvries: Vriesvakje: 2 weken Kleine vriezer die vaak open en dicht gaat: 3 tot 4 maanden Vriezer met constante temperatuur (- 18°): 6 maanden
7 Ontdooien en verwarmen van moedermelk Moedermelk ontdooit het best langzaam: in de koelkast of onder stromend water van koud naar lauwwarm. Bij ontdooide moedermelk zijn de vetten van het waterige deel gescheiden en moet men eerst zwenken, nooit schudden. Moedermelk verwarmen tot kamertemperatuur is voldoende. Wilt u het toch warmer, beperk dan de tijd van het opwarmen (max. 15 min). Opwarmen kan onder warm stromend water, in een flessenwarmer, nooit in de microgolf! Ontdooide moedermelk mag 24 uur in de koelkast bewaard worden.
6 Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk
Heeft u nog vragen, aarzel dan niet contact op te nemen met ons team, zowel tijdens uw verblijf in het ziekenhuis als nadien.
9 Nuttige adressen: VZW Borstvoeding Tel. 051 77 18 03 www.vzwborstvoeding.be La Leche League Vlaanderen Tel. 015 55 79 43 www.lalecheleague.be Vereniging voor begeleiding en bevordering van borstvoeding Tel. 03 281 73 13 www.vbbb.be Kind en Gezin Tel. 02 533 12 11 www.kindengezin.be Zelfstandig vroedvrouw nodig? www.VZWkraamzorg.be
Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk 7
Dienst neonatologie Tel. 09 332 35 37 Lactatiekundige Tel. 09 332 24 36
v.u.: F. Colardyn, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent
Dienst materniteit Tel. 09 332 20 43
Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan 185 - 9000 Gent Tel. +32 (0)9 332 21 11 - Fax +32 (0)9 332 38 00
[email protected] - www.uzgent.be
MODULO.be 118123 - Juni 2009 - versie 2
Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent.
