Respect
J.
de
voor
Walter
in het
natuur
(Ministerie
van
overheidsbeleid
Landbouw, Natuurbeheer
en
Postbus 20401, 2500
Visserij,
EK
's-Gravenhage)
Inleiding
In
onze westerse
verdient’. We de regering
kiezen
in
eens
onze
en
dus ook
overheid zelf,
en
volksvertegenwoordiging
en
is de mate
burgers, De
democratieën,
van
de vier
land, ‘krijgt het volk de regering die het
hoewel de meningen, idealen en
geen
volstrekte
afspiegeling zijn
beginselen die
van
jaar
in handen
van
de overheid gegeven macht wordt vanuit de
met
allerlei
vormen
van
sa-
maatschappelijke belangengroepen oefenen voortdurend invloed uit op het overheids-
organisaties,
autolobby, consumentenorganisaties, wetenschappers,
bij
de
opiniërende
wijs, vormingsonontkoombaar. waarden-
en
en
wij
het
van
een
zouden
gebied
die wellicht door een een
en
beschouwen deze
Wij
cultuur
bevorderd, laat
krant, radio
ontwikkelingswerk,
problemen op
oplossing
van
normenpatronenals
onze westerse
vele
en
invloed
het
en
televisie
beeld
pluriformiteit,
groot goed.
Zij
is
deze een
van het behoud
vrijheid de
van
die
politieke vraagstukken
aan
onder-
veelheid
en
vrijheid in de
is
van
van
de
oplossing
weg
staat, een
zou
kunnen worden
waarvoor
overheden zich
vrijheid
zien
in
wezenskenmerken
Dat deze
van natuur en milieu
van
Voeg daar
enz.
pluriforme samenleving
een
haar niet graag missen.
omvangrijke inperking
de grootste
van
enz.
het brede scala
en
boeren-
waterwinbedrijven,
kerken, gemeentebesturen, natuurbeschermers
projectontwikkelaars,
van
de
‘countervailing power’:
beleid: politieke partijen, vakbeweging, werkgeversorganisaties, milieubeweging,
nog
van
van
afwijking gering.
menleving voortdurend geconfronteerd vele
in ons
geplaatst zien. De
pluriformiteit
in
ideeën en
wensen
bepaalt enerzijds
beleid in die zin, dat binnen de overheid zelf de diversiteit bekend
zijn
en
bestel de taak
in het beleid
van
uitdrukking
17 (1991)
denkbeelden,
worden gebracht. Het is in
de overheid de verschillende
integreren. Anderzijds
Gorteria
tot
'van binnenuit' het overheidsaan
belangen
is de overheid daartoe wel
zoveel
gedwongen
ons
mogelijk
omdat
zij
af
wensen
enz.
democratisch te
wegen
en te
anders de aanslui-
43
ting
mist
maatschappij
de
met
dan
en
'van
buitenaf'
stakingen, maatschappelijke ongehoorzaamheid, haar legitimiteit Ik
formiteit
en
essentieel
van
De
overheidsbeleid.
in haar respect
vormen
andere
van
acties
overheid
afspiegeling
vormt een
op dit punt
ze
daarmee
en
de burgers, deoverheid
wij,
bewust
samenleving
en
het
mijn onderwerp:
voor
even
die
in
van ons
haar
te
pluri-
onze
wat maat-
gidsfunctie. Kortom, 'het volk
een
de natuur
krijgt
toestaan
blij-
stil
voor de
respect
de natuur kan de overheid niet verder gaan dan
voor
die het verdient'
regering
respect dat
is
belang
wordt aanvaard, ook al heeft
schappelijk krijgt de
dynamische relatie tussen overheid
omdat zij
het
in
natuur
met allerlei
krijgt
aantasten.
deze
ben bij
staan,
ven
te maken
wetsovertredingen en
in
het
overheidsbeleid het
geven.
Algemeenbeleid
Respect
voor
de
natuur in
het overheidsbeleid? Je
overheidshandelen blijkt daar immers weinig als
gevolg
het beleid met
van
tot
betrekking
industrie, verwetenschappelijking
en
en
andere factoren brengen steeds
de
Wet van
ruimtelijke ordening
1 ,
verontreiniging oppervlaktewateren de
natuur
uiteindelijk
toch sterk
veel
zeer
het onderspit
-
Verzuring, verdroging,
enz.
en
in
plantesoorten
al dan niet via
vrijwel
zonder
ons
2
aard
land in de
3
Hinderwet
,
5
,
de belangen
-
uitzondering negatief.
van
van
veront-
wettelijke procedures
bepalingen milieuhygiëne
antropocentrisch
van
bevordering
Milieu-effectrapportage (MER)
,
meegewogen, het saldo is
heidsbeleidblijkt
mate
Wet algemene 4
twijfelen. Bij
voortdurend
de landbouw, de
van
dier-
meer
gevarenzone. Weliswaar worden in toenemde
(Wet op
aan
woningbouw, wegenaanleg, bevordering
intensivering
werkgelegenheid en consumptie, bevolkingspolitiek
reiniging
haast
zou er
de natuur delft
van:
Het
over-
zijn.
te
Natuurbeleid
Maar
hoe
staat
het dan
met
het specifieke natuurbeleid van de overheid? Op welke grond-
slagen is dat dan gebaseerd? Daarin wordt toch zeker wel gekozen vóór de natuur? De
samenleving
onze
het natuurbeleid terug beleid
wordt
de
vormt
dat
gesteld
er
studie
een
natuurvisie
tuurwaarden die staan
de
van
waarin
,
motieven
vijf
de Raad
aan
over
aan
op
voor
In
staan
inrichting
harmonie
van
maat.
en
harmonie
met
Technologie
met
de
moet
scheiding plaats van de
te
vinden
sterke functies
van
en
een
positieve
processen
door
rol
verbonden.
zijn
van
7
Natuuronderzoek.
natuur, een
worden staat
voor
van
ruimtegebruik,
en
ontstaat
in
In
expliciet NBP
het
de overleving van en
zwakke
voor
van
volledigheid te
zijn.
flexibiliteit De
zijn
van
van
In
de Klassieke
op
na-
ecosystemen
de Functionele
grondgebruik
Ecosofische
natuurvisie
en
gaat
kleinschalige, menselijke
innovatie
mens en
Dit
Natuurontwikkelingsvisie
harmonische relatie
optimaal gebruik
ruimte
In de
samenwerkingsmodel
ingepast
sterke
liggen.
voor
natuur-
spelen bij het behoud van
de mens minimaal
menselijke activiteiten centraal.
Duurzame technologie-visie
centraal, als voorwaarden
het Natuurbeleidsplan.6 Daarin wordt
Milieu-
ingrijpen
functionaliteit
uitgangspunten
natuurbehoud en natuurontwikkeling zoals geformu-
het cultuurlandschap
deze visie dient het
is ook in de
basisdocument betreffende het
het natuurbeleidten grondslag
activiteiten
menselijke
natuurvisie
44
visies
pluriformiteit
meest recente
zelfregulatie, oorspronkelijkheid
centraal.
uit
kenmerkende
regeringsbeslissing
pluriforme
verwezen naar
leerd in
zo
vinden. Het
te
en
met
de
natuur.
duurzame
In
de
technologie
milieu. Daarbij dient ruimtelijke
productiefuncties.
Door sterke concentratie
de zwakkere functies, waaronder natuurbehoud.
Gorteria
17
(1991)
Zoals het NBP
schilt
accent
van een
en
"Het gewicht dat
stelt:
op
landschap zelf;
en beheersen.
In
het nut voor een
van
de mens
veelal sprake
is er
de praktijk
onder
belang
van
ogen
maken hebben met wetenschap of
bijvoorbeeld bij jacht waarden
na te
om
in te gaan Het
het
formuleren
gaan
wat
feiten, als ook
omtrent het
discussie
belangrijke
normen een
beheer van
rol.
neiging
van natuur
tot
ingrijpen
te
houden.
over
met
de
van
Voor
het
be-
dagelijks
landschap
natuur en
waarden
soms
beleidsdoelstellingen
zowel
Zo
en normen.
agrarische cultuurlandschappen en
Daarbij
het
is
vanuit
de
te
spelen de
rele-
overheid bezien
dan om
verbindende elementen tussen de verschillende visies zijn,
verschillen.
op
streven
milieukomt
de
en
met
sterke
ver-
lopen sterk uiteen:
op de intrinsieke waarden
zien dat discussies
te
natuur
'gemengde' opvattingen, waarbij
van
Bij
waar te nemen.
de
op
natuur tot een
belang met deze verschillende visies rekening
van
leid is het
vanter
tot een accent
verbondenheidmet de
tegenstrijdige elementen zijn is het
de verschillende motieven toekent
men aan
in de samenleving. Deze visies
groeperingen
tussen
in
zaamheid zal
duurzame
naar een
relatie
de menselijke samenleving
tussen
toenemende mate in de verschillende visies
een
centrale leidraad
de
zijn bij
tot
formulering
van
en natuur en
Het
uitdrukking.
beleidslijnen
begrip
duur-
de
voor
toe-
8
komst."
Verantwoordelijkheden
Regeren is vooruitzien en de verantwoordelijkheid dommen ook
de
voor
diverse malen erkend
na ons te
generaties en in
diverse internationale
documenten
(1979) 12
en
15
(1980) gericht
Washington (1973)
enz.
op
Ook artikel 21
13
de bewoonbaarheid
te
of Nature
(1989)
onze
van
wereld
en
10
(1979)
14
van
(1979)
11
9 ,
Bonn ,
de Wetlands Conventie
,
zorg
de bescherming
en
ondertekening
Bem
van
Grondwet stelt dat "de
het land
regeringszijde
van
de
de Verenigde Naties (1982)
Conventies
,
haar natuurlijke rijk-
behouden, is
van
EG-Vogelrichtlijn
,
van
en
vastgelegd, bijvoorbeeld bij
verdragen (Charter
Standpuntbepaling Brundtlandrapport
om onze
beheren
van
de overheid is
verbetering
en
het
van
leefmilieu."16 In een
voorop,
aantal gevallen loopt in
waarbij zij
zwaarder laat
belangen
schappelijke
belangen
diersoorten (1975)
17 ,
de
overheid bij het de
afwegingsproces
een
wegen het
van
dan
en
wijze
hun
fabrikanten
mische
moment. Ik
denk
Ik wil
de hand
geving
in
thans
en
de
krijgen
op
van
de leer-
taken van
deze
van
ecologische deze
beheersovereenkomsten
17
en
(1991)
verantwoordelijkheid natuurbeschermings-
de Wet
bedreigde
te
en
andere
bedreigde
diersoorten
Duizenden
bezitten ontzegd,
bontindustrie
voor de
de overheid,
wetgeving.
het reeds
Daaraan
te
uitheemse
bezitten
burgers
terwijl
moesten ervaren
maat-
werd
en
op
handelaren
dat hun
econo-
andere
met
boeren
natuur
bij de overheid
en
wel
voorafgaand voor
ons
bestemmingen van
om
aan
namelijk (natuurbeschermings)wetwil ik
de natuur
tot
er
nog
op
wijzen dat
uitdrukking brengt.
genoemde Natuurbeleidsplan, gericht op het
hoofdstructuur voor
voor
inrichtingsmaatregelen, het realiseren
Gorteria
huisdieren
andere manieren haar respect
waardoor
deze
beperkt.
specifieke
offensieve stap
van een
gebieden,
werd
aan
te verhandelen.
dieper ingaan op het respect
uitvoering
de overheid ook noem
om exotische
bijvoorbeeld
wat
van twee
daarbij
waardoor het verboden werd
liefhebberij
bedrijvigheid
nemen van
het geding zijnde
bijvoorbeeeld bepaalde economische
producten vervaardigd uit dergelijke dieren deze
in
land, aankoop worden
en
beheer van
gevrijwaard,
natuur-
het treffen
natuurontwikkelingsprojecten, het sluiten
natuurwaarden te sparen, het
creëren van
Ik
ver-
van
van
nationale
45
de
parken, scala
wordt
subsidiëring
particulier initiatief, voorlichting
van
traditionele en nieuwe instrumenten,
van
waarmee
en
aan
educatie, kortom het hele
het natuurbeleid
uitvoering
gegeven.
Wetgeving
Ons land 18
wet
kent
met ,
de
op 19
plantesoorten In- en ten
de ,
daarvan 20
Vogelwet
gebaseerde
de Natuurschoon wet
serijwet
26 ,
gewerkt
waarin
gebaseerde
op
en Faunawet
plaats
tot
,
en
27
die
een
gebieden door middel
wijs
ik
een
gebied
in erop dat
op
het
grond
Natuurbeschermings-
diersoorten
valt te
25
van
de
.
integratie beoogt
en
de
van
met betrekking tot
belangen
niet
(wezenlijk)
de
Vis-
stip
Vogelwet,
de
Jacht-
de
wettelijke veiligstelling
Staats- of
tot
In
aan.
dit verband
en dus
is
besloten
beschermd
natuur-
dit gebied alleen handelingen mogen worden
aantasten. In
de
plantesoor-
(hoofdstuk V). Ik beperk
de Natuurbeschermingswet slechts kort
tot
en het op
en
Daarnaast bestaat
Natuurbeschermingswet
Natuurbeschermingswet
21
onderkennen. Momenteel wordt
geval belangrijke natuurwaardenin het geding zijn
monumentte verklaren
deze
van
de
uitheemse dier-
de Jachtwet
de soortenbeschermingswetgeving
van
richt die
24
,
deze
natuur:
uitvoerbesluit bedreigde
de Wet bedreigde diersoorten en de
wet,
de
van
Besluiten beschermde inheemse dier- en
de Wet bedreigde uitheemse
de Boswet
,
gebied
natuurbeschermingsbelang
een
de Flora-
aan
,
In- en
23
,
op het
wetten
V
hoofdstuk
uitvoerwet
22
mij
verschillende
beginsel ligt
dan dus het
ver-
primaat bij
de
natuurbescherming.
Vogelwet
Principieel uitgangspunt voorkomende niet alleen de wet
geeft
waarde
bedreigde vogelsoorten,
derhalve uitdrukking
van onze
genschap
vogels.
nog
Deze
aan
te
zijn, ongeacht maar
dat
hun
land c.q. Europa in
status.
Deze
verwerken
vogels
tot
handelingen
paté
te
of
werden
van
doden,
te
de erkenning
op dit
vangen,
te
tot
dameshoeden, zoals de
met
inwerkingtreding
uitdrukking
betrekking
soorten.
van
maar
het wild
beschermt dus Deze
de intrinsieke
elk individueel
verhandelen, in gevan-
bij
1936 verboden en geven sindsdien
uitzonderingen
wet
de algemeen voorkomende
bescherming betreft niet alleen de soort,
samenleving bestaand normbesef
uitvoerig
ook
in ons
het ethisch beginsel
land verboden
Deze
gebeurde.
respectievelijk
onze
standigheid lijk
ons
houden,
te
eeuw
1912 van
de Vogelwet is dat alle
beschermd
vogelsoorten
dier. Het is dus in
deze
van
aan een
tot onze
het begin
aan
van
de
in brede
avifauna.
beschermingsbeginsel mogelijk zijn
van
Vogelwet
kom
Op ik
in
lagen
de om-
zo
dade-
terug.
Natuurbeschermingswet
De
Natuurbeschermingswet (artikel
23
wettelijke bescherming
plantesoorten
te
mogen niet worden gevangen, gedood, enz.
Deze
of slechts
46
wet
tot
bepaalt
nietof deze
zeldzame
soorten
en
24) kent de mogelijkheid inheemse dier-
verlenen.
Exemplaren
van
aangewezen
en
soorten
geplukt, uitgestoken, verhandeld, geprepareerd
bescherming
zich
tot
Mie inheemse dier-
en
plantesoorten
zal uitstrekken. Onder het Besluiten beschermde
Goneria
inheemse
17 (1991)
dier-
plantesoorten,
en
uitvoering
waarmee
deze
aan
wordt
wet
diersoorten heeft plaatsgevonden
op
grond
of
door
vangst
voor
van
53-tal
een
de circa 45
soorten
niet alleen
bijvoorbeeld liefhebberij-
zijn bedreigd.
bedreigde uitheemse diersoorten
Wet
bedreigde uitheemse diersoorten (Wet Bud) heeft
Wet
De
hun voortbestaan
in
consumptiedoeleinden
de overweging dat deze
van
ook
door biotoopverlies of milieubederf, maar
zijn
gegeven,
plantesoorten aangewezen die 'tot plukken noden', terwijl de aanwijzingen
dat exploitatie
lopen
gevaar
bescherming
worden
te
een
rol,
is
bedreigd
ander
exploitatie
verboden. Hier
alleen de soortbescherming
maar
een
vertrekpunt, namelijk zijn bedreigd of het
soorten in hun voortbestaan
is. Alleen wanneer
mogelijk
en
speelt
niet
dus
dan nog wel alleen
de individu-
bedreigde
van
soorten.
Jachtwet
De
Jachtwet kent het
drieluik: dit wordt gevormd door drie belangen, namelijk
zogenoemde
de natuurbescherming c.q. het voortbestaan c.q. het
bestrijden
de jacht. Het
bescherming
van
de
Uit
respect
van
de
dat de
voor
de
in
455
zicht tent
in
en
van
natuur. Zet
alsmede de
van
hecht bouwwerk
bepaaldheid van
ons
veranderen.
onze
de landbouw
zoals
van
tot
gezegd,
de
het individuele dier. Dit
in het 'weidelijkheidsbeginsel':
onnodig lijden
te
over
zijn.
als
de
17 (1991)
de
dier-
en
ethische
gevolg
en
de Wet Bud
op
van
over
met
jacht
het
de
28
c.q. de artikelen 254
van
het respect
moest zien en
in
geen
dit
op-
consis-
culturele
en
volksver-
niet anders.
niet stil. Situaties veranderen en ideeën
is ernstiger dan enkele decennia terug, maatschap-
produceren
antropocentrisme
twee
in
beginselen
-mishandeling) spelen
er zó uit
staan
tot haar
plantesoorten geen enkele
dierenbescherming
wetgeving
dit punt
natuur
wijze
bezig blijft
wijzen
op
meeste
en
betrekking
Dit wordt veroorzaakt door de historische
dat onze
van
onze
over
dat ook de overheid
in dit verband
de Wet
-
en wensen op
bedreiging
duurzaam behoud,
dat de
met
pluriforme waarden-en normenpatroon. De wetgever, onze
gedachten De
de Jachtwet
van
dan blijkt de wettelijke neerslag
-
natuurlijke hulpbronnen,
Gorteria
van
c.q. het genot
jager
van
Natuurbeschermingswet,
Strafrecht (dierenkwelling
tegenwoordiging, heeft beslist
pelijke discussies
de
omstandigheid
het Wetboek
de
de
is het wild tegen
hiernaast het nagenoeg ontbreken
de praktijk geen rol
Maar
van
haar wetgeving weinig consequent is
wettelijke bescherming genieten en
de belangen
bepaalt zich,
weer meegenomen
jager verplicht
Vogelwet,
ook de overheid
Visserijwet
soort,
wetten
vergelijking dat
de
belangen
te beschermen.
jacht
Vergelijking
blijkt
Jachtwet wel
in de
namelijk
de
richt zich niet op de bescherming
van de soort en
artikel 19 bepaalt
van
en
in de Jachtwet
natuurbeschermingsbelang
element is overigens
van
economische schade
en
en
en consumeren,
wise-use,
over
ecocentrisme, al dit
formuleren en
ontwikkelingen.
In
de
soort
herformuleren eerste
over
duurzame
plaats
van
het benutten
ontwikkeling
zaken leiden haar beleid.
op de discussie
van
en
ertoe
Ik
over
wil het
47
in
wetgeving vastleggen
van
plaats op de ontwikkeling
gisch
en
het
van
Flora-
en
faunawet, waarin wordt
consistent uitgangspunt voor de thans nog op verschillende en Wet
Vogelwet, Jachtwet, Natuurbeschermingswet
Het
het
de wetgeving op
lingen'
29
van
te
handelingen
de
ling
zou
de wetgever de
voor
burgers
met
natuur.
één lo-
beginselen gebaseerde
Bud.
burger laatste
vinden
natuur
en
'respect
niet
gezegd
van
Tegenover
aan toe
gezegd.
is)
betrekking
vermoeden In een
ethisch
meer
dat deze
moeilijk
politieke
van
rechtsonzekerheid
voor
de
aan dat het
discussie is
en
staan
de
de
schept (de Het
principiële
dat is op zich
afweging
een
res-
van
of niet handhaafbaar is.
dat hier
overigens
han-
dergelijke bepa-
deze argumenten vóór,
vaagheid
en
Interessant is
de be-
tot
beginsel, namelijk
geeft deze discussie
Wel
van de
huidige operatie
in het wild levende flora
consistent
naar een
functioneleelementen
stelling komt soorten,
van
geheel
van
zal
plaats-
burger'.
van
aan
zij
een
flora en fauna, zoals die in
plante-
en
worden beschermd,
het
alle
betrekking
ze
onvervangbaar tot
der
plante-
met
en
het
tijden
van
is
de
zijn
en
Een
dergelijke
van
van
het ecosysteem variatie
Dit brengt
de
een
doel-
en
de
met zich
bedreigd wettelijk
waarvan
de
diersoorten als
bestaansrecht
genetische
ontstaan.
uitsterven worden diersoorten
van
instrumentarium.
en
autonome
onderdeel
integratie
herstel beoogd van
deel uitmaken. van
het behoud
de loop
het
tot
hebbende wetgeving
wild levende plante-
waarvan
diersoorten die
maar
te komen
instandhouding en
uit de ethische erkenning
uit het besef dat
dat niet slechts de
de
aan in
de ecosystemen
met name voort
om
fauna
en
uitgangspunten, reikwijdte
soorten wordt
c.q. de ecosystemen, alsmede uit de wens
nen te
algemeen
een
door haar
natuurlijk mogelijke verscheidenheid
rijkdom
of redelijkerwijs kan
de natuur' en 'respect
wordt door middel
Met de bescherming
deze
met
de wilde fauna en flora.
momenteelonderwerp
voor
onder
faunawet
de bescherming
gestreefd
hij
waar
om
deze wijze de eigen verantwoordelijkheid
op
dergelijke bepaling
een
belangrijke constatering.
tussen
Flora-
Zoals
de
voor
een
aan
wenselijkheid
ieder is verboden zonder redelijk doel
een
de natuur benadrukt.
niet duidelijk
weet
weet
geven aan
wordt
woord is hierover nog
respect reeds
uitdrukking
tot
hij
de
over
bijvoorbeeld
zou
luiden dat het
toebrengen
Tevens
betrekking
argumenten dat
zo
de tweede
naar
milieu zogenoemde 'zorgvuldigheidsbepa-
dergelijke bepaling
verrichten, waarvan schade
gediscussieerd
van natuur en
natuur kunnen
delingen belangrijke
pect
druk
Haag'
gebied
Een
te nemen.
op
scherming
op
en in
gestreefd
zorgvuldigheidsbeginsel
Momenteelwordt in 'Den in
'zorgvuldigheidsbeginsel'
zogenoemde
de
bescherming
dieuit-
drukking geeft aan bovengenoemde overwegingen. Het ten,
beginsel
dat
bijvoorbeeld
alle
reeds
meer dan
een halve eeuw
geleden vastgelegd
de laatste decennia in steeds bredere mens met
die natuur
bepaald.
kring
in de
soorten
en
de Conventie
van
dienen
te
genie-
betreft, is zoals gezegd,
Vogelwet 1936.
het denken over de
natuur en
Het heeft internationaal gezien zijn
voorbeeld de EG-Vogelrichtlijn
48
vogelsoorten wettelijke bescherming
ongeacht of het zeldzame of algemene voorkomende
Dit
beginsel heeft
de omgang
neerslag gekregen
van
in
de
bij-
Bem.
Gorteria
17 (1991)
leeft in de samenleving
Daarnaast
toelaatbaar is De
geschaad.
Bovenstaande leidt die een
soorten
klaren
van een
door
zeldzame
niet het
hetgeen
dat het proces
ertoe
zijn
soort van
een
echter
ook
maar
plante-
en
wijze
wordt
nutting zoals die maatschappelijk Door
de
in zijn
van
omgang
centrale
wilde flora
van
en
slechts
Dergelijke handelingen zijn ontwikkeling
duurzaamheid van de
van
eenzelfde of
zo
en
populatie
bij-
op
beschermingsregime
gegeven
de
aan
zo-
criteria
bescherming
be-
en
van een
te
wettelijke regeling
beschermen,
als het doden, vangen of verhandelen van dieren,
fauna niet
te
van
planten worden afgewo-
Daarmee wordt
doelstelling.
lichtvaardig
bevorderd
naar
eigen
dat de
worden
aangetast.
De
en
handeling
zal
de de
de plante- of diersoort deel uit-
waarvan
randvoorwaarde in het
belangrijkste
mens
voordeel rekent.
toelaatbaar, indien daardoor de instandhouding
of het ecosysteem
De
aantasten.
welk
ver-
geaccepteerd,
en
beschermingsregime
ja
van
bepaalde handelingen
waarden. Zo zal het beschermd
gestalte
de voortplantingspopulaties niet
maakt, niet mogen
toestaan
leefomgeving van dieren of het plukken
bovengenoemde met de
Washington (CITES)
geaccepteerd.
het
tegen de
van
verklaard, niet alleen om biologische criteria,
diersoorten door middel
menselijke handelingen
verstoren
van
beoordeling
wordt
wordt bereikt dat
gen
diersoorten
maatschappelijke criteria, waarbij biologische
om
rol spelen. Op die
weer een
het
en
normen en
het toepassen
met
moet worden
toepassing
als de zeldzaamheid,
en
inzake de aanwijzing
besluitvorming
van
maatschappelijke
voorbeeld de regenworm. Het gaat bij de op
de Conventie
en
plante-
van
daarvan daardoor niet worden
vlindersoort maatschappelijk worden begrepen
zal
geval
benutting
populaties
behoeven
wettelijke bescherming
mede wordt bepaald
of
gebaseerd.
dit beginsel
op
dat
opvatting
soorten
EG-Vogelrichtlijn
Jachtwet, de
onder andere
zijn
de
de betreffende
wanneer
afwegingsproces
is
dan de duurzaamheid. Daarna komt
de
ren,
het houden
vinden
van
schade
zijn
en
overlast die
erkend
als reden de
gezondheid, handelend
op
treden.
te
Deze
wensen en
erkend als
voorstel worden
voor
van
benutting
natuur in
belangen zijn
redelijk
de Flora-
en
planteals
mens
het in
voor
grijpen,
veiligheid
dieren worden
en
in
te
de
en
dat de
dan
doel
bloemen, de handel het prepareren
en
van
kader
ingrijpt van
faunawet zal
aan
in
de natuur
en
en
in
planten
planten
van
diersoorten
kan
het voorkomen
van
voorts
met
die-
en
die-
dieren
ook thans
als
van
dieren kan worden veroorzaakt,
het luchtverkeer
gebruikt
voor
van
de
reden
het oogmerk de flora
en
volks-
zijn
onderzoek
om
en on-
fauna
te
het natuurbeheer.
en
andere
deze
en
in internationale overeenkom-
ingrepen
wensen
en
in
de
belangen
natuur.
niet
Ook in het
voorbij
van
kunnen
wetgeving
deze principiële stellingname volgt hieronder een korte beschouwing over de
en
mag
en
bestrijden
en
evenals de belangen
de huidige wetgeving
benutting
ingrepen
geëxploiteerd en planten
gegaan.
Uitvoering
Na
voor
van
het wild levende planten
de
Planten
geschiedt
plukken
Menselijke belangen
door in
Ook komt het
derwijs.
het
de mens
de natuur
mens
gevangenschap,
Deze
erkend.
om in
welk doel
met
heeft de
openbare veiligheid
beschermen. Dat
sten
plaats.
worden
orde
jacht,
dieren in
van
oudsher
redelijk doel
heen
de
benut. Activiteiten als
ren
de
aan
vraag
verrichten. Door de eeuwen
wetgeving. Bij
die
uitvoering
is immers
de natuur c.q. het respect
belangen
van
Gorteria
17 (1991)
voor
de
een
vrije
natuur
beleidsruimte
wordt
de
aanwezig,
afgewogen
uitvoering waarin de
tegen de
belangen
49
de
van
die om ruimte
burger
heeft de mogelijkheid te
rol
gekregen
om
Om nader inzicht
legaliseren.
een
inbreuk op
tot
te
geven
hieronder de
spelen zal
het
De
beschermingsbeginsel vraagt.
door middel van vergunning of
in de afwegingen die bij de verdere
'beslisboom' worden
geschetst,
Minister
die inbreuk
ontheffing
besluitvorming
die daarbij wordt
gehanteerd. Allereerst merk ik op dat de wensen
worden gekomen.
De
ruimte die wordt
geformuleerde doelstelling
der
als redelijk doel
erkenning
nog niet inhoudt dat daaraan
belangen
en
voorbeeld schadebestrijding
van
als
verschillende
van
allen tijde
te
en
dient in elk geval
gegeven
binnen de eer-
te passen
het soortenbehoud. Voorts leidt de erkenning
redelijk
doel
niet automatisch
er
ding gelegitimeerd wordt. Zo zal de bestrijding
van
dat alle
toe
diezelfde
vogels
Tevens dient reikt
in een
Aan de vraag
kan
de
aan
onttrekken
natuur te
oogpunt
van
ook worden
maar
de bescherming
van
uit
door
voldaan
een
langs
de
aan
betrokken
fauna zal
en
vogels
dan
in
een
bestrijding
andere weg kan worden be-
de wens
om
aan
bepaalde dieren in of dieren niet
produkten te
gevangenschapspopulatie
de wilde flora
bij-
particuliere tuin bevindt.
een
worden of het doel ook
te
bepaalde dierlijke produkten of
naar
dierentuin te zien,
een
die zich in
pereboom
afgewogen
van
schadebestrij-
schadeveroorzakende
boomgaard die bedrijfsmatig wordt geëxploiteerd, eerder worden toegestaan van
menselijke
tegemoet kan
volledig
rekruteren. Uit het
dit alternatief de voorkeur
worden gegeven. cultuurhistorische aspecten
spelen
Daarnaast beeld
sinds jaar
dag
en
geaccepteerde vorm
een
hetgeen in enkele andere Europese landen
tot
lande echter niet worden Indien
de hand
aan
komen
aanmerking
te
voorts
tussen
het doel en het
een
te
worden
gebruiken
bijvoorbeeld schadebestrijding,
zij
onvoldoende selectief
kan
springstof
Bij
de
worden
grepen die
een
gedaan
bescherming
Ook
onderwijs
bevorderen ook
zijn,
van
en
wildstand in stand
bijkomende
bijvoor-
tegenstelling te
om
de
afgewogen.
spreeuwen
vestiging
aan
onnodig
laten
verhouding
Als voorbeeld
lijden.
vetjagen.
te
het bevorderen van de centrale
van
de flora
van een
het gebied
en
fauna
bijdragen.
en het
bijkomende
doelstelling.
In-
natuurbeheer (bijvoor-
Zilvermeeuwenkolonie op het eiland Griend in
om
handelingen
bevorderd worden
houden door bijvoorbeeld
dit verband
de natuurbescherming
van
Reden
maatregelen
aan
in
etcetera,
redelijk zijn,
de vraag betrokken of de ingreep zelf of
diersoorten. Te denken valt
kunnen profiteren, of
Het doel kan
hun slaapplaats
op
de kolonie Grote Sterns aldaar) spreken op
soorten
bepaalde middelen kunnen worden uitgesloten, omdat
in het belang
onderzoek
te
In
rol. Onder andere dient de
middel te worden
tevens
de doelstelling
en
een
leveren
dat daardoor positieve
levende plante-
soorten
van
van
eenden is
bejaagd, bestreden, gehouden, verhandeld,
maar
wordt
bijdrage
worden
beeld het tegengaan ter
van
geval is, zal de jacht op de Kievit hier
of de betrokken dieren
zijn
genoemd
overwegingen
effecten daarvan
bejagen
bovenstaande overwegingen wordt besloten welke
aantal motieven
speelt
het
rol. Het
benutting in Nederland.
geaccepteerd.
van
om
een
van
aan
ten
opzichte
biotoopverbetering, van
van
het
aan
in het wild
nemen om
waarvan
kievitseieren
zichzelf.
kan echter
toe te staan
jagers die maatregelen
de nazorg die rapers
voor
kunnen
de
ook andere
plegen.
Slot
Respect
voor
de natuur in het overheidsbeleid? Ja!
den meer willen. In toenemende mate spelen en
50
internationale beleid. Er is
een
Genoeg?
ecologische
Veel natuurbeschermers
motieven
toenemend inzicht in de
een
gevolgen
zou-
rol in het nationale
van
de aantasting
Gorteria
17
van
(1991)
de natuur, zoals het kappen
verontreiniging
het leven zelf wordt Met
geestige
een
de
van
van
zee enz.
tropische regenwouden, de drooglegging van wetlands, schaalniveau
Het
de belangen die
bedreigd,
op
van
het spel
staan
houden niet op bij de
wijze woordspeling zegt Cees Buddingh' in
en
dan ook terecht: "De
mens
zou
niet
de
de problemen is wereldomvattend,
de maat, maar de kameraad
een van
van
mens.
zijn dagboeken
alle
dingen
moeten
zijn."
1.
2. 3.
Wet op de Wet
ruimtelijke ordening, 1962, Staatsblad
algemene bepalingen milieuhygiëne,
Hinderwet, 1952, Staatsblad
286
1985,
en
Wet
5.
Regelen met betrekking tot milieueffectrapportage, 1986,
6.
Natuurbeleidsplan,regeringsbeslissing,
7.
Vijf catie
nr.
8.
Ter
9.
World
30,
Charter
Our Common
11.
Overeenkomst ventie
13.
15.
19 October
The World Commission
en
229.
1989-1990, 21149, nrs. voor
het Milieu-
en
2-3.
Natuuronderzoek,Publi-
planten
Grondwet, 1987, Wet
18.
Natuurbeschermingswet 1976,
19.
Besluiten
(Conventie
bedreigde in
in
1987.
Europa (Con-
1980,60.
van
Bonn).
het wild levende
Traktatenblad
dier-
en
2 april 1979 inzake het behoud
betekenis, in het
watergebieden van internationale
17.
natuurlijkmilieu
1980,
plantesoorten
van
de
vogel-
103).
watervogels (Weüands Conventie, Ramsar, 16.
Development, Oxford,
hun
175,23.
Europese Gemeenschappen van EG L
en
1981,6.
de internationale handel in
(EG-Vogelrichtlijn), (Pb
Overeenkomst inzake
en
Nederlandse tekst Traktatenblad
Washington). Traktatenblad van
1982. Environment and
trekkende diersoorten
van
tekst. Traktatenblad
de Raad
on
wilde dieren
van
1979, 175;
inzake het behoud
van
Richtlijn van
536. Staatsblad 211
34,35.
inzake het behoud
Overeenkomst inzake
stand
blz.
Nature, A/37/L.4.
Future,
Nederlandse
(Conventie 14.
for
Overeenkomst
145;
Tweede Kamer
natuurontwikkeling, Raad
en
Bern) Traktatenblad
van
625.
1988.
aangehaaldeplaatse
10.
12.
en
274.
verontreinigingoppervlaktewateren, 1969, Staatsblad
4.
visies op natuurbehoud
Staatsblad 624
1979, Staatsblad 442.
2 februari
1971).
bijzonder
Traktatenblad
als
verblijflaats
voor
1975,84.
Staatsblad 458.
bedreigde uitheemse
beschermde
1975, Staatsblad
diersoorten
inheemse dier-
20.
Vogelwet 1936,
21.
Zie
22.
In-
23.
Natuurschoonwet, 1928,
24.
Boswet,
25.
Jachtwet, 1977, Staatsblad
26.
Visserijwet, 1963,
27.
Voorontwerp van
28.
Wet op de
29.
Zie
48.
Staatsblad 572. en
plantesoorten van
6 augustus
1973, Staatsblad
487
en
488.
Staatsblad 700.
17. en
uitvoerbesluit
1922,
bedreigde uitheemse
dier-
en
plantesoorten, Staatsblad 1984,
570.
Staatsblad 63.
Staatsblad 349. 387.
Staatsblad 312.
de Flora-
en
faunawet.
dierenbescherming,1961,
bijvoorbeeld
M.J.
Dresden.
Ministerie
Staatsblad
De
van
Landbouw
en
Visserij,
7 december
1987.
19.
zorgplicht
in
de
milieuwetgeving,
Milieu
en
recht, 1989,
2:
50-67.
Gorteria
17
(1991)
51
