In en als team: leren als relationeel gebeuren

In en als team:

leren als relationeel gebeuren Johan Hovelynck [email protected] www.triagram.be

POOLL-studiedag 8 januari 2014

Leren en ontwikkelen in en als team Over  persoonlijk leren,  teamleren,  groepsontwikkeling en  de verwevenheid van deze processen  ...

www.triagram.be

Leren en ontwikkelen in en als team Chris Argyris  16.11.2013

leren leren! aanleren? leren

kennen

kunnen

kennis

procesdenken ontwikkelen procesbegeleiding www.triagram.be

Leren en ontwikkelen:

bijdragen van Chris Argyris  Praat- en praktijktheorie onderscheid in gedragstheorieën

 Organisationeel leren gezamenlijk leren, leren in relatie

 ‘Single & double loop’ leren denk- & leerkaders ~ efficiëntie & effectiviteit…

 ‘Model I & II’-gedrag leren en de kwaliteit van relaties…

 ‘Action science’ ervaringsleren in actieonderzoek www.triagram.be

Leren en ontwikkelen in en als team

“Success in the marketplace increasingly depends on learning, yet most people don't know how to learn.” (Argyris, 1991, 99)

www.triagram.be

Leren en ontwikkelen in en als team Drie ingangen tot het thema:  Ervaringen met leren in groepen outdoor training, groepsdynamica, CIGO…

 Onderzoek over procesbegeleiding faciliteren van ‘relationeel leren’

 Werk van Chris Argyris

 16.11.2013

pionier van ‘de lerende organisatie’, samen met Donald Schön… www.triagram.be

1. (Leren) leren Praktijktheorie ontwikkelen Een relationeel proces www.triagram.be

Leren:

praktijktheorie ontwikkelen

“Experiential learning occurs when individuals recognize their theory-in-use and develop, if they wish, additional theories-in-use.” (Argyris & Schön, 1974, 99)

www.triagram.be

Klem in de grot?

een voorbeeld van ‘knowing-in-action’

www.triagram.be

Klem in de grot?

een voorbeeld van ‘reflection-in-action’  “als ik in dat gat kruip, kom ik misschien op een punt dat te smal is om er door te kunnen”  “omdat ik me daar niet kan omdraaien, zal ik achteruit terug moeten”  “als het vooruit al moeilijk is, zal het achteruit wellicht onmogelijk zijn”  “als ik niet terug kan, zit ik vast …”

www.triagram.be

Leren:

praktijktheorie ontwikkelen “There are two kinds of theories of action”:  “Espoused theories are those that an individual claims to follow.” “praattheorie”  “Theories-in-use are those that can be inferred from action (..) it is a theory consistent with what they do.”

“praktijktheorie”

(Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 82)

www.triagram.be

‘Espoused theory’: ‘knowledge as usual’?  “Waarom..?”: vraag naar verklaring  “Claustrofobie..”: correcte diagnose: abstract uit algemene theorie  “Dan moet je niet gaan!”  een ‘wel-niet’-keuze Argyris:  Non-programmed events  Defensive routines www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

een ander soort kennis…

 “Wat..?”: vraag naar reflectie  “Als ik..”: concrete beleving en specifieke veronderstellingen  “Wat als je..?”: vraag naar verkenning  differentiëren van opties  nieuwe mogelijkheden voor actie Argyris:  Valid information www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren? ‘Ex-pliciteren’ = ‘ont-wikkelen’ maar…  Verwoorden is niet noodzakelijk voor leren  Verwoorden draagt niet perse bij tot leren

 Wanneer wel, op welke manier, … ?  Hoe praktijktheorie verwoorden, zonder dat het praattheorie wordt?

www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?

Condities voor valide informatie door introspectie:  “interrupting a process as it is occurring.”  “alerting subjects to their cognitive processes.”  “coaching them in introspective procedures” (Nisbett & Wilson, 1977, 246)

Validering door gedragsverandering!  ‘outcomes’ (‘lagging’)  procesindicatoren (‘leading’)

www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?  ‘outcome-orientation’

 ‘theory-orientation’ (Inhelder & Kamiloff, 1975)

 ‘oplossingsgericht’

 ‘probleemgericht’ (Overlaet, 1985)

 ‘productfocus’  taak & techniek

 ‘procesfocus’  gedrag & praktijktheorie (Hovelynck, 2000)

verschuivingen merkbaar in het gesprek www.triagram.be

2. Relationeel leren Praktijktheorie afstemmen Een model-II-proces www.triagram.be

Vast in het gesprek?

een voorbeeld van ‘knowing-in-action’

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?    

“Het zou niet gepast zijn…” “Niemand ‘pushen’!” “Als groep samen…” “Andere activiteit vragen!”

 ‘wel-niet’, ‘iedereen of niemand’…

www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?   

“Hoe was het voor jou?” “Opluchting”  Het gesprek vertraagt  De toon daalt … 

…

 differentiatie & diversiteit…  

“Hoe zijn we in die discussie geraakt over mensen ‘pushen’?” … www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

model I & model II     

gesloten / sluitend algemeen abstract niet bevraagbaar vermijd gevoelens

 eenzijdige taakcontrole

    

open / openend concreet / rechtstreeks geïllustreerd bevraagbaar gevoelens bespreekbaar

 mede-eigenaarschap

(Argyris & Schön, 1974, 66-71) (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 88-100) www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?

“Theories-in-use can be made explicit by reflecting on action. But we should note that the act of reflecting is itself governed by theories-in-use” (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 82)

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren? Condities voor valide informatie in interactie: Model II theory-in-use  “minimally defensive interpersonal relations and group dynamics”  “combined advocacy and inquiry”  “illustrated attributions and interpretations: observable data”  “encouragement to surface conflicting views”

(Argyris & Schön, 1974, 66-71) (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 88-100) www.triagram.be

‘Theory-in-use’:

expliciteren om te leren?  ‘model I’

 ‘model II’ (Argyris & Schön, 1974)

 ‘oplossingsgericht’

 ‘probleemgericht’ (Overlaet, 1995)

 ‘productfocus’

 ‘procesfocus’ (Hovelynck, 2000)

www.triagram.be

3. Leren in en als team Gezamenlijke praktijktheorie Groepsontwikkeling www.triagram.be

Groepsontwikkeling:

praktijktheorie ontwikkelen

“Experiential learning occurs when individuals group members recognize their theory-in-use and develop, if they wish, additional theories-in-use.” (Argyris & Schön, 1974, 99)

www.triagram.be

Groepsontwikkeling:

beweging naar model-II? Eigen praktijktheorie ‘her-kennen, er-kennen en ver-kennen’ vergt het ontwikkelen van een lerende relatie: veiligheid

temporiseert

effectiviteit drijft

dat proces is deel van ‘groepsontwikkeling’. (Hovelynck, 2000, 440) www.triagram.be

Groepsontwikkeling:

praktijktheorie ontwikkelen

‘topic’ taak

product

techniek structuur

procedure

rollen gedrag

proces

‘issue’

praktijktheorie

inclusie

invloed

gelijkheid

‘mode’

“men” “het”

“we”

intimiteit gelijkwaardigheid

“ik” en “jij” mengvormen

(Hovelynck, 2000, 427) www.triagram.be

Groepsontwikkeling:

praktijktheorie ontwikkelen

‘topic’ taak

product

techniek

‘model-II’

structuur

procedure

rollen

‘model-I’

gedrag

proces

‘issue’

praktijktheorie

inclusie

invloed

gelijkheid

‘mode’

“men” “het”

“we”

intimiteit gelijkwaardigheid

“ik” en “jij” mengvormen

(Hovelynck, 2000, 427) www.triagram.be

Verwante bevindingen: model-II ontwikkelen?

Teamprestatie Communicatie Hoog Middelmatig 5/1 2/1  A/T 1/1 3/2  P/O 1/1 3/2  I/E

Laag <1/1 /0 /0

A/T: Aansluiten, ingaan op/Tegen ingaan, ontkennen P/O: bePleiten, stelling nemen/vragen, Onderzoeken I/E: over zichzelf, Intern/ over andere, Extern (Losada & Heaphy, 2004; Losada, 1999) www.triagram.be

Verwante bevindingen: model-II ontwikkelen?

Model II theory-in-use  Aansluiten/tegen ingaan: “encouragement to surface conflicting views”  Pleiten/onderzoeken: “combines advocacy and inquiry” (Argyris & Schön, 1974)

Contact & confrontatie  Aansluiten/tegen ingaan: confronteren is constructief binnen het contact

(Lagrou, 1984)

www.triagram.be

Ter afronding Tussentijdse besluiten? Aanzet tot verder verkennen… www.triagram.be

Uitleggen of leren?

Praat- & praktijktheorie Model-I & Model-II-functioneren ‘Single & double loop learning’

 verklaring  abstract, algemeen geldend  waar/juist  doorgegeven  emotie controleren

 verkenning  concreet, contextgebonden  generatief, nieuwe opties  doorleefd  omgaan met emotie

www.triagram.be

Leren en ontwikkelen in en als team  ‘Makkelijker gedaan dan gezegd’ … plaats voor ‘tacit knowledge’: expliciteren draagt niet per se bij tot leren

 Onveilige relaties genereren

oppervlakkige kennis … ‘wie’ is minstens zo belangrijk als ‘wat’ … ‘onbemind is onbekend’?

 Leren en ontwikkelen zijn processen

Van toenemend differentiëren … het categoriseren voorbij: ook de tweedelingen van Argyris en deze presentatie ;-) www.triagram.be