In dit E-book vindt u een fragment uit het boek “Veranderingen” over communicatiestijlen. Deze theorie wordt gebruikt tijdens “Spelender-wijs”.
1
Voorwoord ............................................................................... 4 De ontwikkelingslijn ............................................................ 7 Voor wie is dit boek ............................................................. 8 DEEL ÉÉN ..............................................................................10 Actie is reactie .........................................................................11 Professional en persoonlijk .................................................13 Samenvoeging .....................................................................14 Roos van Leary ...................................................................15 Kernkwadranten en flow .....................................................24 Communicatie- en leiderschapsstijlen.................................34 DEEL TWEE ..........................................................................40 Inleiding deel twee “Veranderingen” ......................................41 Afsluiten wpdd en opmaat “Veranderingen” ......................41 Opdracht .............................................................................47 Eindstation ..........................................................................48 Energie ................................................................................50 Actie is reactie .........................................................................53 Finale week .........................................................................53 Nieuwjaarsboodschap 2009 ................................................54 SLOT .......................................................................................59 Nawoord ..................................................................................60 1. Juist begrip ..............................................................61 2. Juiste gedachten / juiste intenties ............................61 3. Juist spreken ............................................................61 4. Juist handelen ..........................................................61 5. Juiste wijze van levensonderhoud ...........................62 6. Juiste inspanning .....................................................62 7. Juiste indachtigheid .................................................62 8. Juiste concentratie ...................................................62 Appendix .................................................................................63 Er was eens… .....................................................................64 18 augustus 2010 en de verdere toekomst ...........................68 Bronvermelding .......................................................................70
2
Voor mijn lieve Robert. Met heel veel speciale dank aan Ilse, Astrid en Margaretha. Drie bijzondere en totaal verschillende vrouwen die het voor mij mogelijk maakten dit boek als eerbetoon aan die ene bijzonder man te realiseren. “Carpe Diem zal nu wel heel anders worden, maar het is net als met zwemmen: Eens dat je weet hoe het moet leer je het nooit meer af. Ik heb de manier om de dag goed te plukken zo vaak geoefend dat ik het nu echt wel kan denk ik. Het is wel lastig. Pluk de dag is niet:” Ik zie wel, als het maar leuk is”. Maar het is ook niet plichtsgetrouw je taken doen die anderen van je verwachten. Pluk de dag is heel dicht bij je gevoel blijven en steeds maar weer opnieuw de juiste keuzes maken. Ik weet dat ik daar iets goeds mee kan.” (fragment uit www.wijplukkendedag.nl geschreven vlak na het aardse afscheid van Robert)
3
Voorwoord Sinds maart 2008 ben ik gestopt met werken in loondienst. Dat deed ik niet voor niets. De gezondheid van Robert was al lange tijd niet meer zo goed, ik maakte me zorgen of hij niet aan de finale van zijn leven was begonnen zonder dat wij dat door hadden? Ik wilde daarom geen kostbare tijd meer verliezen in een baan waar ik op dat moment geen persoonlijke groei meer kon bewerkstelligen. Het was weliswaar een leuke baan, maar geen baan die het beste van mij vroeg. Het werk dat ik moest doen nam wel erg veel tijd in beslag. Ik besefte dat ik liever de tijd die ik elke dag tot mijn beschikking had wilde gebruiken voor een inspirerend project. Een project dat pittig zou zijn. Maar dat had ik nodig om in balans te blijven met de andere heftigheden op medisch vlak. Ik startte met de ontwikkeling van een coaching praktijk. Ik werk al sinds 1997 in het agogische vak. In diverse banen heb ik mensen begeleiding gegeven. Ik vind het een prachtig gegeven dat ieder individu uniek is en onbegrensde mogelijkheden blijkt te hebben. Ik wil in die ontwikkeling een bijdrage leveren. De theorieën die ik bestudeerde en gebruikte in mijn werk werden ook een enorme verrijking voor mijn privéleven. Juist in de onzekere en twijfelachtige periode bleken ze uiteindelijk na veel vallen en opstaan, een baken in zee te vormen. Wat ik al jaren in de praktijk met mijn doelgroep had gebruikt testte ik de laatste jaren van Roberts leven ook voortdurend uit in mijn eigen situatie. Ik schreef dingen op in mijn digitale dagboek en checkte of wat ik schreef ook klopte met de theorie. Als het namelijk zelfs zou werken in situaties waarbij vraagstukken over
4
leven en dood ter sprake kwamen, dan zou het zeker ook in andere situaties soelaas kunnen bieden. Dat laatste wist ik al, gezien mijn werkervaring als agoog, maar ik scherpte het nu wel verder aan en diepte het nog beter uit. Zelf doen is nog even wat anders dan een ander begeleiden. Ik merkte nu pas goed waar de moeilijkheden in het ontwikkelingsproces lagen. Lange tijd was ik van mening dat mijn privéleven los moest staan van mijn zakelijk bestaan. Maar hoe verder ik vorderde op het terrein van al dan niet transplanteren (de enige kans voor Robert om een kwalitatief goed leven terug te krijgen) en alles wat daarmee samen viel, hoe meer ik merkte dat ik als professional en ik als "partnervan" dezelfde waren. Ik putte uit dezelfde bronnen in beide situaties. Ik begeleid als professional mensen op hun ontdekkingstocht hoe ze onafhankelijk kunnen zijn en toch de kracht van de mensen om hen heen kunnen gebruiken zonder te leunen. We vormen tenslotte allemaal samen een groter niet te omvatten geheel, tenminste: dat is waar ik vanuit ga. Ik toetste bij mezelf of het inderdaad lukte in mijn privé-leven niet te verzanden in slachtoffergedrag. Het was niet gemakkelijk (het was en is zelfs heel erg moeilijk) maar het werkte! De moeite waard dus om er energie in te stoppen om deze ontdekkingstocht te blijven uitvoeren. Ik voel me kwetsbaar om iedereen mee te laten kijken in de krochten van mijn gedachten en gevoelens tijdens heftige dagen. Ik ging en ga nog steeds regelmatig door heftige periodes die pijn doen, angst oproepen, verdriet en woede oprakelen. Toch kies ik er voor om een koppeling te maken tussen werk en privé. Ik wil dat de dingen
5
die Robert en ik van de situatie hebben geleerd een breder publiek treffen dan alleen onze directe omgeving. Dat wat ik leerde is niet gestopt na Roberts overlijden. Ik merkte dat ik door mijn gezonde wederzijdse afhankelijkheid naast alle pijn, woede en verdriet toch ook verder kon genieten. Geluk zat klaarblijkelijk in mijzelf verankerd zoals hij altijd beweerde. Dit boek is dus enerzijds een eerbetoon aan een prachtig integer en spiritueel ontwikkeld mens als Robert was, maar anderzijds zeker ook een eerbetoon aan liefde en geluk die in ieder zit verankerd. Dat is wat ik beloofd heb de wereld te gaan vertellen zodat Roberts leven nog meer betekenis krijgt. Robert benadrukte altijd dat hij zich niet zover had kunnen ontwikkelen zonder mijn input. Mensen die samenleven stimuleren elkaar altijd natuurlijk. We zijn denk ik een voorbeeld van een goede synergetische werking. Het was onze missie om op gezonde wijze wederzijds afhankelijk van elkaar te zijn. Dit vergde opperste concentratie, vroeg veel durf, kostte moeite en nog meer tranen, maar ik weet nu dat het is gelukt. Ik ben op eigen benen blijven staan waardoor ik verder kon met mijn leven. De theorieën en instrumenten die ik aanreik werken dus inderdaad niet alleen in zaken waarbij leven en dood spelen, maar blijkbaar ook vooral in zaken waarbij geluk en liefde van belang zijn. Want uiteindelijk leerde ik dat alles om authentiek gedrag, om liefde dus, en niets anders dan om liefde draait!
6
De ontwikkelingslijn Graag neem ik je dan ook mee in de ontwikkeling naar gezonde wederzijdse afhankelijkheid. Ik doe dat in de twee delen waaruit dit boek bestaat. Het eerste deel is de theorie. Ik heb bestaande theorieën verwoord op mijn manier omdat ik het op deze manier toepas in mijn werk en ervaar dat dit werkt. Het tweede deel zijn persoonlijke ervaringen. Ik heb geprobeerd in beide delen een ontwikkelingslijn te beschrijven van afhankelijk via onafhankelijk naar uiteindelijk een gezonde wederzijdse afhankelijkheid. Deze beschreven ontwikkelingslijn is geïnspireerd op de theorie van Covey. Natuurlijk zijn we allemaal afhankelijk van elkaar omdat we, althans zo is mijn overtuiging, nu eenmaal deel uit maken van een groter geheel. Juist daarom is het zo van belang om het verschil te ervaren van afhankelijk zijn op een slachtoffer manier en op een gezonde manier wederzijds afhankelijk te kunnen zijn. Dat laatste kan denk ik alleen als je ook weet hoe je jezelf voelt als je op eigen benen staat, onafhankelijk bent dus.
7
Voor wie is dit boek Dit boek beschrijft eenvoudige principes. Maar ze zijn niet altijd gemakkelijk toe te passen. Het kost moeite om ze aan te leren en vooral ook om ze vol te houden en niet te vervallen in oude gewoontes en patronen. Je mag je vooraf realiseren dat je niet jezelf gaat veranderen, dat is nergens voor nodig. Je gaat gedrag dat je belemmert in je ontwikkeling onder de loep nemen en aanpassen nadat je begrijpt wat je ontwikkeling tegen hielt. Dat is dus wat anders dan aan je karakter sleutelen, want dat kan niet. Maar gedrag is aangeleerd en gedachten stuur je zelf. Als het je dwars zit dan leer je het “gewoon” af of stuur je bij. Dat kan het beste vind ik, door eerst te begrijpen waarom het zo gegroeid is zodat je iets nieuws kunt leren. We plakken dus geen pleisters op oude wonden, we genezen de wonden, dat gaan we op verschillende niveaus doen. En zoals het spreekwoord zegt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het kan best pittig zijn, maar het resultaat is er zeker naar! Ik geef je gereedschap door theorie uit te leggen en praktijkvoorbeelden te geven uit mijn eigen leven maar je moet uiteindelijk wel zelf sleutelen. Je zult je eigen vraag duidelijk moeten stellen. Zodra je dat hebt gedaan kun je met mijn gereedschap aan het werk. Het boek is als een hamer om mee te timmeren. Maar of je een kast of een bed gaat maken bepaal je zelf. Kortom, dit boek is voor iedereen die zichzelf verder wil ontwikkelen richting een gezonde wederzijdse afhankelijkheid.
8
9
DEEL ÉÉN Theoriedeel “Veranderingen”
10
Actie is reactie Diverse communicatie- en leiderschapsstijlen1 leg ik schematisch op- en naast elkaar om de connecties te zien en daarmee de toepassingsmogelijkheden te vergroten. We zijn begonnen met de resultatenviewer. We hebben daarna een analyse gemaakt van wat onder meer overtuigingen zijn en hoe je deze kunt bevragen zonder in een welles nietes spelletje te verzanden. In het vorige hoofdstuk heb je vier manieren of inzichten gekregen die je helpen je verantwoordelijkheid op je te nemen. Dit zijn principiële inzichten die je heel goed kunnen helpen op koers te blijven. De onderstaande communicatiemodellen bieden je een praktisch houvast.
1
Mede geïnspireerd op boek van Jan Remmerswaal, Begeleiden van groepen. ISBN: 90 313 1126 X en Frank R. Oomkes, Communicatieleer. ISBN: 90 6009 517 0
11
Quotes Actie is reactie Het lijkt simpel en dat is het ook
12
Professional en persoonlijk De modellen zijn vanzelfsprekend theoretisch van aard en worden vaak door professionals gebruikt. Als je de modellen wilt leren toepassen in je persoonlijke ontwikkeling kun je ze heel goed gebruiken. Je gaat dan namelijk, net als een professional, bewust handelen. Het verschil met louter professioneel handelen is dat je ze in een persoonlijk ontwikkeltraject inzet om dichter bij je authenticiteit te kunnen komen. Je gebruikt modellen om situaties te analyseren en vervolgens kijk je zeer kritisch naar jezelf. Wie ben jij en waarom doe je zo? Je gaat dus ook bewuster handelen maar niet zozeer als een professional dat doet omwille van de situatie maar omwille van jouw eigen ontwikkelingsproces. Dat is nog veel lastiger dan dat je dat doet als professional want je moet je ratio en je emoties in evenwicht brengen. Als professional kun je, en moet je zelfs vaak je eigen emoties parkeren. Die doen er dan even niet toe en dus moet je ze uitschakelen voor dat moment. In privé situaties waarin jij je eigen ontwikkeling wilt stimuleren moet je jouw emoties juist de kans geven door te komen. Niet eens zozeer om ze ongebreideld ten toon te spreiden maar juist om ze op een goede manier te vertalen zodat je je handelen kunt aanpassen. Een ingewikkeld maar enorm boeiend proces.
13
Samenvoeging Om optimaal profijt te hebben van de gedachte achter de modellen is grondige bestudering en toepassing in de praktijk noodzakelijk. Wederom is zelfanalyse van belang. De modellen gaan allemaal uit van jou als startpunt. Je kunt bij geen enkel model de schuld bij een ander neerleggen. Veel modellen worden in een kwadrant weergegeven. Ik heb modellen die min of meer met elkaar te maken hebben over elkaar heen gelegd om je een praktisch gereedschap te geven. De klassieke indeling heb ik niet altijd kunnen handhaven. Ik heb aanpassingen gedaan om het in een schema visueel te kunnen maken. Door de samenvoeging van de modellen is goed te zien welk gedrag je het beste kunt vertonen of stimuleren om een bepaald effect te behalen. Communicatiemiddelen zijn allemaal beïnvloedingsmodellen. Beïnvloeding wordt wel eens op één hoop gegooid met manipulatie. Manipuleren impliceert een negatieve uitkomst voor een ander en een gunstige voor jezelf. Beïnvloeding daarentegen, met de eigenschappen voor effectief leiderschap in ogenschouw nemend, behelst win/win, synergetische samenwerking en het eerst willen begrijpen en dan begrepen worden. Dat laatste is waar het om gaat in dit hoofdstuk.
14
Roos van Leary De Roos van Leary2 is een theoretisch model van actie en reactie. Het geeft aan hoe een mens van nature reageert op een bepaald type gedrag en hoe je daar door bewust handelen (in een zakelijk omgeving spreken we dan over professioneel handelen) invloed op kunt uitoefenen. In dit handboek hebben we al gezien dat gedrag wat je van nature vertoont ook vaak “vervuild” is door overtuigingen die in je brein zijn ontwikkeld. We kijken dan ook met die ogen naar het model. Welk gedrag wil jij eigenlijk vanuit je intuïtie vertonen? Dat is het gedrag waarmee je de meest oprechte actie en reactie op gang brengt. Vaak vertoon je gedrag vanuit alles wat je hebt aangeleerd en krijg je daarmee ook gedrag terug wat je aangeleerde gedrag versterkt. Dat is niet erg als het niet om een belemmerend gedragspatroon gaat. Maar het is vervelender als het daar wel om gaat. Dan is het de kunst om te gaan handelen vanuit je intuïtie. De Roos van Leary kan een handig hulpmiddel zijn om op zoek te gaan naar passend gedrag. Natuurlijk heeft ieder mens voorkeursgedrag. Doordat je bepaalde types tegenkomt die ook hun voorkeursgedrag hebben zal het met de een of met de ander minder of meer klikken. Om met meer mensen op te kunnen schieten en op een goede manier professioneel samen te werken is het handig om de interactie van divers gedrag te kennen. Daar waar je zonder deze kennis soms last hebt van de interactie leer je nu om deze te beïnvloeden.
2
Jan Remmerswaal, Begeleiden van groepen. ISBN: 90 313 1126 X
15
De roos is een hulpmiddel om gedrag te interpreteren, niet om het karakter van mensen vast te stellen. We hebben al geleerd dat we zaken die om ons heen gebeuren niet persoonlijk moeten opvatten. Dat sluit aan en komt overeen met de manier waarop deze theorie is afgestemd. Gedrag is situatieafhankelijk en kan dus sterk variëren. Wat iemand de ene keer laat zien hoeft niet overeen te komen met wat die zelfde persoon de volgende keer laat zien. De originele roos is als volgt opgebouwd. De horizontale as die loopt van contra (tegen) gedrag naar coöperatief (samen) gedrag en zegt iets over de relatie. Je kunt wel of niet door één deur. De mate waarin je dat wel kunt zegt iets over de mate waarin je respectvol met elkaar omgaat. Hoe meer contra gedrag, hoe minder respect. Hoe meer coöperatief gedrag, hoe meer respect voor elkaars gedrag. De verticale as die loopt van dominant (boven) gedrag naar recessief (onder) gedrag zegt iets over de attitude (houding) die personen kunnen aannemen. Hoe dominanter iemand doet hoe meer deze de afhankelijkheid van een ander probeert te bewerkstelligen. Hoe recessiever het gedrag van iemand is, hoe afhankelijker zijn opstelling is. Dit bevordert dominant gedrag.
16
Een coöperatief gedragspatroon kenmerkt zich door onafhankelijk verantwoordelijk, behulpzaam, respecterend, dankbaar en samenwerkend gedrag. Een contra gedragspatroon uit zich in onafhankelijk, wantrouwend, standvastig, kritisch en sceptisch gedrag.
Een dominant gedragspatroon laat vooral actief, regie voerend, beïnvloedend, beheersend en motiverend gedrag zien. Een recessief gedragspatroon is te herkennen aan passief, afhankelijk, onderdanig, conformerend en bescheiden gedrag.
Om een genuanceerder beeld te maken is elk vak gesplitst. Er zijn dus acht verschillende basisgedragingen. Op de volgende pagina zie je de onderverdeling.
17
18
Coöperatief gedrag roept Coöperatief gedrag op (symmetrische werking). (voorbeeld: ‘helpend gedrag’ roept ‘meewerkend’ gedrag op). Contra gedrag roept Contra gedrag op (symmetrische werking) (voorbeeld: ‘aanvallend gedrag’ roept ‘opstandig gedrag’ op). Dominant gedrag roept Recessief gedrag op (complementaire werking). (voorbeeld: ‘concurrerend gedrag’ roept ‘teruggetrokken gedrag’ op). Recessief gedrag roept Dominant gedrag op (complementaire werking). (voorbeeld: ‘volgzaam gedrag’ roept ‘leidend gedrag’ op). Bovenstaande zijn de natuurlijke interacties. Door bewust te luisteren naar je intuïtie en daarmee je eigen gedrag aan te passen kun je invloed hebben op bijvoorbeeld een stagnerende samenwerking. Dat lijkt op hoe een professional zijn gedrag kiest. Door bewust iets anders te doen kun je bij jezelf controleren of dit recht doet aan je authentieke gevoel. Je kunt bijvoorbeeld de volgende vragen stellen. Is het gedrag coöperatief of contra en is het gedrag dominant of recessief? Je weet dan in welk gedeelte van het kwadrant je het gedrag moet zoeken. Je kunt dan heel bewust vanuit een ander gedeelte van het blok reageren. Bijvoorbeeld door niet te gaan concurreren als iemand opstandig is maar te gaan leiden of nog beter te helpen. Je stimuleert de ander
19
en jezelf dan maximaal om samenwerkend gedrag te vertonen waarbij je beiden beter uit de verf zult komen. Als iemand contra gedrag vertoont geef je dus geen contra terug maar het gespiegelde, coöperatieve gedrag. Om te weten wat je moet doen kun je de denkbeeldige lijnen in het originele model hier boven niet van boven naar beneden laten lopen maar van links naar rechts. Feitelijk gaat de Roos van Leary uit van de stelling: ”Gedrag van een ander is jouw eigen keuze.” Doordat je je eigen gedrag kunt beïnvloeden beïnvloed je indirect dat van een ander. Mensen hebben echter de neiging om de beïnvloeding bij een ander te beginnen. Dat lukt niet goed als je zelf niets aanpast. Dit vergt wederom een behoorlijke intra-persoonlijke kijk op jezelf. Een ander de schuld geven kan niet langer als je de theorie van Leary hebt begrepen. Iedereen vertoont bij tijd en wijle elke vorm van gedrag. Een individu, een persoonlijkheid is dus niet het gedrag dat getoond wordt in een bepaalde situatie. Dat hebben we onder de loep genomen in het hoofdstuk waarin de Tolteken ons leren dat we niets persoonlijk op moeten vatten. Uiteraard heb je een voorkeursgedrag dat je het vaakst zult vertonen. Dat is zo’n patroon (verbinding of spoor in je brein) waaruit je gedrag wordt opbouwt. Dat wil dus zeggen dat je ook in staat bent om alle andere vormen van gedrag bewust in te zetten als de situatie daarom vraagt. Dit vergt inspanning want je zult je gedrag anders moeten benaderen, andere formuleringen kiezen. Bijvoorbeeld waardoor er een ander spoor ontstaat als je steeds op die ene manier ruzie veroorzaakt.
20
Tenslotte teken ik de Roos van Leary op zo’n manier dat hij samen kan vallen met de overige schema’s in dit boek. Tenslotte leg ik die daarna ook over de eerder behandelde modellen heen om te zien hoe ze zich tot elkaar verhouden.
21
Mee- of tegenwerken
1
Mee- of tegenwerken
2
Dominant & meewerkend
Volgend of meewerkend
Leidend of helpend
Niet dominant & tegenwerkend
Dominant & tegenwerkend
Opstandig of teruggetrokken
Concurreren of aanvallen
3
4
Dominantie
Dominantie
Niet dominant & meewerkend
22
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie
1
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken
2
Belangrijk & niet urgent Win/win Vrije ruimte Volgend of meewerkend
Belangrijk & urgent Win/verlies Privé-ruimte Leidend of helpend
Niet belangrijk & wel urgent Verlies/win Onontgonnen Opstandig of teruggetrokken
Niet belangrijk & niet urgent Verlies/verlies Blinde vlek Concurreren of aanvallen
3
4
23
Kernkwadranten en flow Nu wordt het interessant. Nu ga ik een koppeling maken tussen de Roos van Leary en je kernkwaliteiten3. Daniel Ofman is de bedenker van het kernkwaliteitprincipe. Iedereen heeft kwaliteiten. De kunst is om er achter te komen welke dat zijn en hoe je die het meest optimaal kunt inzetten. Als je weet welke het zijn ben je dicht bij je kern, je authenticiteit dus. Als je gebruik maakt van je flow-status4 ben je bezig met een kernkwaliteit. Je flow-status bereik je door iets te doen wat je van nature kunt en wat je echt graag wilt. Op het moment dat je volledige focus kent, doelgericht en doelmatig pro-actief aan een klus werkt, maak je gebruik van je kernkwaliteit. Dit is een prettige status, vaak zo prettig en gemakkelijk dat je niet opmerkt dat je een taak verricht die voor een ander, die jouw kernkwaliteit niet bezit, veel lastiger is. In je resultatenviewer is het interessant om ook bij je inzichten op te schrijven wanneer en in welke situatie flow opmerkte. Op deze manier word je zelf beter bewust van je kwaliteiten. Omdat het waarschijnlijk heel natuurlijk aanvoelt merk je gek genoeg soms niet op dat je bezig bent met jouw kwaliteit. Houd bij het gebruik van het kwadrant in de gaten, dat het subjectief wordt ingevuld en dus situatie afhankelijk is. Net zoals bij de Roos van Leary geldt dat er in andere situaties andere dingen bij je komen bovendrijven. Geen enkel model is de absolute waarheid in elke situatie. Toch 3
Daniel Ofman, He, ik daar…?! ISBN: 978 90 2158 3563
4
Belangrijkste theoreticus achter dit concept is de psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi.
24
kan wel elk model je helpen een beetje dichter bij je authentieke kern te komen omdat je je gedrag gedeeltelijk beter begrijpt en dus weer een stukje van jezelf in kaart hebt gebracht.
25
Vaardigheden
Uitdagingsniveau
Uitdagingsniveau
1
26
Vaardigheden
2
Kan wel/wil wel
Kan niet/wil wel
FLOW
Uitdagend/angst
Kan wel/wil niet
Kan niet/wil niet
Verveeld
Lusteloos/angst
3
4
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau
1
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden
2
Belangrijk & niet urgent Win/win Vrije ruimte Volgend of meewerkend FLOW
Belangrijk & urgent Win/verlies Privé-ruimte Leidend of helpend Uitdagend/angst
Niet belangrijk & wel urgent Verlies/win Onontgonnen Opstandig of teruggetrokken Verveeld
Niet belangrijk & niet urgent Verlies/verlies Blinde vlek Concurreren of aanvallen Lusteloos/angst
3
4
27
Als je je kernkwaliteiten beter in kaart hebt gebracht, heb je tegelijkertijd ook beter zicht op je uitdaging, je valkuil en je allergie. Wat die drie termen zeggen licht ik hieronder kort toe. Elke kwaliteit kent een doorgeslagen variant. Dat is de valkuil waarin je kunt stappen. Als je dat opmerkt moet je dus een stapje terug doen. Omdat elke kwaliteit een valkuil heeft zul je begrijpen dat die valkuil een allergische reactie bij iemand anders teweeg kan brengen. Niet alleen jouw gedrag kan een allergie veroorzaken, ook dat van een ander kan daar bij jou voor zorgen. Je krijgt een allergische reactie van gedrag wat jou inzicht geeft in je uitdaging. Je uitdaging is namelijk meestal het afgezwakte gedrag van de allergie. Kom je dus iemand tegen waar je vlekken van in je nek krijgt maar je moet er toch mee samenwerken, dan kan het heel verhelderend werken jullie beide kernkwadranten uit te werken. Beide personen krijgen dan optimaal de kans om aan hun uitdaging te werken en de kernkwaliteit niet in doorgeslagen variant te laten zien maar juist precies goed. Het resultaat is meer dan eens dat er een zeer vruchtbare samenwerking uit naar voren komt. Het is een ultieme vorm van doelgericht werken (doel is samenwerking optimaliseren) waarin een pro-actieve houding zit (je kijkt naar je eigen gedrag en gaat op zoek naar je uitdaging, eventueel geholpen door het gedrag wat je allergie opwekte). Je weet daarna precies wat wel en niet belangrijk is in deze relatie (prioriteiten stellen). Je wordt op deze manier dus een stuk minder afhankelijk van het gedrag van een ander. Als je dan vervolgens samen hetzelfde doel weet te formuleren (win/win) om op gezonde wijze wederzijds afhankelijk te zijn en je maakt gebruik van de kernkwaliteiten (synergie) om dat doel te berei-
28
ken, dan ben je goed bezig om eerst te begrijpen en daarna pas begrepen te worden. In het schema zie je hoe kwaliteit, uitdaging, valkuil en allergie zich verhouden. In de originele kwadranten van Ofman zijn allergie en valkuil gespiegeld. In de ordening van de overige schema’s vind ik de omgekeerde spiegeling zoals ik die hieronder gebruik toepasselijker.
29
30
1
2
KWALITEIT
VALKUIL
UITDAGING
ALLERGIE
3
4
In de onderstaande schema’s geef ik een voorbeeld van ingevulde kwadranten die elkaar aan zouden kunnen vullen terwijl de personen elkaars allergie types zijn.
31
32
Gestructureerd
Rigiditeit
KWALITEIT
VALKUIL
UITDAGING
ALLERGIE
Flexibiliteit ontwikkelen
Chaotisch
Flexibel
Chaotisch
KWALITEIT
VALKUIL
UITDAGING
ALLERGIE
Gestructureerd worden
Rigiditeit
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden
1
2
Belangrijk & niet urgent Win/win Vrije ruimte Volgend of meewerkend FLOW
Belangrijk & urgent Win/verlies Privé-ruimte Leidend of helpend Uitdagend/angst
KWALITEIT
VALKUIL
UITDAGING
ALLERGIE
Niet belangrijk & wel urgent Verlies/win Onontgonnen Opstandig of teruggetrokken Verveeld
3
Niet belangrijk & niet urgent Verlies/verlies Blinde vlek Concurreren of aanvallen Lusteloos/angst
4
33
Communicatie- en leiderschapsstijlen Naast gedrag, houding, vaardigheden en kwaliteiten heeft ook je stijl van communiceren invloed op het verloop van een proces5. In communicatie en leiderschap zijn twee elementen van belang: de taakgerichtheid en de relatiegerichtheid. Dit kan dan nog op een passieve en een actieve manier worden uitgedragen. De communicatiestijlen en bijpassende leiderschapsstijlen Er zijn er vier:
de promotor/ overtuigend leider de supporter / participerend leider de vrager / delegerende leider de controller / directief leider
De promotor / overtuigend leider De promotor is actief en sterk op zowel de taak als de relatie gericht. Op de voorgrond aanwezig. Er past een overtuigende leiderschapsstijl bij deze mensen. Met hun energie en inzet trekken ze anderen over de streep bepaald gedrag te gaan vertonen. In een ideale situatie zonder stress en tijdsdruk is dit prima toepasbaar. Zodra het kan qua tijd is dit de beste manier om een optimale taak/relatie balans te krijgen. Mensen zitten in hun FLOW, ze werken aan de taak en kun5
Mede geïnspireerd door Van Dam en Marcus, Een praktijkgerichte benadering van Organisatie en Management. ISBN: 90 207 2505 x
34
nen het goed met elkaar vinden. Situaties zijn ook wel eens anders. Dan kun je gebruik maken van de andere drie stijlen.
De supporter /participerend leider De supporter is passief en sterk op de relatie gericht. De taak is ondergeschikt omdat een ondersteunende houding de voorkeur heeft. Deze personen zijn meer op de achtergrond aanwezig en merk je vooral op als ze weg zijn omdat ze veel werk verzetten om het anderen naar de zin te maken. Een participerende leiderschapsstijl hoort hierbij. Deze mensen zetten er samen de schouders onder om goodwill te kweken en op deze manier het beste resultaat te krijgen. Dit uitgangspunt biedt de meeste ruimte voor persoonlijke groei. Er is geen sprake van paniek, er kan gewerkt worden aan de relatie omdat aan de taak al voldoende aandacht gegeven wordt.
De vrager / delegerende leider De vrager is passief en minder op zowel de taak als op de relatie gericht. Het is iemand die zaken tot op de bodem uitzoekt en veel informatie nodig heeft die hij niet zelf weet te concluderen. Omdat er veel informatie heel concreet verzameld wordt zal hij uiteindelijk wel goed werk afleveren. Het duurt wel lang en vraagt veel van het geduld van de andere personen. Een delegerende leiderschapsstijl past hierbij. Niet zozeer door de vrager zelf als wel de manier waarop hij geleid moet worden. Als de taak en de relatie niet van belang zijn kan de vrager zijn gang gaan met zijn grondige manier van werken. Echter, let er wel op dat de vrager heel veel kwaliteiten heeft als
35
je leidend en helpend gedrag gaat vertonen richting hem. Met meer instructie van een directieve leider kun je heel veel voordeel hebben van een vrager. Deze houding kent wel het gevaar van stilstaan. Oplettendheid is geboden maar dan kun je heel veel uit een vrager persoon halen. De vrager kan actiever worden en transformeren tot controller of supporter. Een rol waarin veel zelfstandiger wordt gefunctioneerd.
De controller / directief leider De controller is actief en sterk op de taak maar minder op de relatie gericht. Het resultaat telt en dat gaat soms ten koste van een relatie. Een directieve leiderschapsstijl past goed bij controllers. Zonder veel omhaal worden er taken uitgedeeld die belangrijk en urgent zijn. Er is dus niet veel tijd te verliezen. Het moet en het moet nu. Er is geen tijd om aan de relatie te werken. De directieve stijl is uitputtend maar uitermate geschikt in crisissituaties.
36
Taakgerichtheid
Relatiegerichtheid
1
2
Taak hoog Relatie hoog =
Taak laag Relatie hoog =
Overtuigen promotorstijl
Delegeren vragende stijl
Taak hoog Relatie laag =
Relatiegerichtheid
Taakgerichtheid
Participerend supporterstijl
3
Taak laag Relatie laag =
Directief controlerstijl
4
37
Uiteraard spreken we hier steeds weer over theoretische situaties. Niemand is 100% één stijl. Iedereen vertoont op zijn tijd alle stijlen in meer of mindere mate. Dit hangt af van de situatie en de invloed van andere individuen. Er is geen stijl per definitie slecht of goed. Gerelateerd aan de situatie kies je, nu je weet hoe het zit, bewust een stijl. Door een bewuste, en dus professionele keuze, beïnvloed je actief de situatie met als doel het beste resultaat voor de betrokkenen te behalen. Als je alleen gebruik maakt van je dominante voorkeursstijl sluit je dus je beïnvloedingsmogelijkheden uit. Het oefenen van een andere stijl is wederom niet eenvoudig en vergt veel oefening. Je voorkeursstijl is ingesleten als patroon in je brein. Een ander spoor of verbinding maken is mogelijk zoals we gezien hebben, maar niet eenvoudig. Het start weer bij je overtuigingen (ratio) en het ervaren wat er gebeurt bij het niet respecteren van je normen en waarden. Wat ervaar je dan en hoe reageer je daarop? (intuïtie gebruiken) Als je je ratio en intuïtie in evenwicht hebt kun je steeds bewuster deze praktische gereedschappen toepassen. Tot slot het totale gecombineerde overzicht:
38
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden Taakgerichtheid
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau Relatiegerichtheid
Belangrijkheid Gerichtheid op ander Bekendheid bij jezelf Dominantie Uitdagingsniveau Relatiegerichtheid
1 Belangrijk & niet urgent Win/win Vrije ruimte Volgend of meewerkend FLOW Overtuigen promotorstijl
Urgentie Hoeveelheid moed Bekendheid bij ander Mee- of tegenwerken Vaardigheden Taakgerichtheid 2 Belangrijk & urgent Win/verlies Privé-ruimte Leidend of helpend Uitdagend/angst Delegeren vragende stijl
KWALITEIT
VALKUIL
UITDAGING
ALLERGIE
Niet belangrijk & wel urgent Verlies/win Onontgonnen Opstandig of teruggetrokken Verveeld Participerend supporterstijl 3
Niet belangrijk & niet urgent Verlies/verlies Blinde vlek Concurreren of aanvallen Lusteloos/angst Directief controlerstijl 4
39
DEEL TWEE Ervaringsdeel “Veranderingen”
40
Inleiding deel twee “Veranderingen” In april 2006 schreef ik een eerste stukje bij wijze van test voor wijplukkendedag.nl. later kortweg WPDD genoemd. Drie jaar later, april 2009, schreef ik een laatste stukje ter afsluiting van de roerige tussenliggende jaren. Dit stuk is tevens de opmaat voor deel twee van het boek “Veranderingen”, zo blijkt een ruim jaar later als ik het stuk weer onder de loep neem en met de laatste alinea’s aanvul. Het schrijven van dit deel ervoer ik enerzijds als therapie en verwerking, maar al schrijvende kwam ik erachter dat het anderzijds wellicht ook voor anderen handvatten en verheldering op de theorie uit het handboek geeft. Vandaar dat ik dit deel, dat erg belangrijk is geworden, toevoeg.
Afsluiten wpdd en opmaat “Veranderingen” In 2006 rolde de term transplanteren voor het eerst over tafel. Het bezorgde ons een niet goed uit te leggen sensatie. Enerzijds die ultieme kans op een prachtige verlenging van het leven anderzijds een alles afklemmende angst want zonder medisch ingrijpen kwam er een einde in zicht. Van dat laatste is niet goed een voorstelling te maken en geeft een voortdurend vreselijk onprettig knagend gevoel. Er werd vanaf dat moment getornd aan ons gevoel van onbezorgdheid. Vanzelfsprekendheden vielen weg, onzekerheid werd paradoxaal genoeg een haast vertrouwd archetype dat met ons mee liep. We ontwikkelden als het ware stapje voor stapje een immuniteit voor het knagende effect wat de onzekerheid teweeg bracht.
41
In september 2006 bezochten we Groningen voor de eerste keer. In Nederland mag alleen in het UMCG de gecombineerde ingreep long-lever transplantatie uitvoeren die nodig was om Rob's leven te verlengen. Voor de kenners onder ons, als het ziekenhuiswezen ervoor kiest om slecht in één medisch centrum een bepaalde ingreep uit te voeren om enige mate van expertise op te bouwen dan hebben we het over een uiterst gecompliceerde en zeldzame ingreep. Dat was het dan ook maar we hadden er toch vertrouwen in. Als het de bedoeling was zou het goed komen! Wij hoefden zelf “slechts” de boel samen met de medici in kaart te brengen of en wanneer het kon. Nu het allemaal ruimschoots achter de rug is zie ik goed hoe bizar deze situatie eigenlijk is. De kansen waren klein maar we gingen ervoor alsof er niets aan de hand was. Dat moest wel want als we bedachten hoe klein het oog van de naald werkelijk was, waren we er waarschijnlijk niet eens aan begonnen. En er waren voorbeelden van een goede afloop bij anderen. We wenden daarom in ras tempo aan het idee dat we ons op uitermate glad ijs begaven. September 2006 was ook het moment dat Robert besloot te stoppen met werken omdat het te veel een aanslag op zijn conditie deed. Hij wilde zich concentreren op het therapeutisch sporten om het onderste uit de kan te kunnen halen wat conditie betreft. Een heel hoge prijs betaalde hij daarvoor door uit het arbeidsproces te stappen, maar het is zeker gelukt. Helemaal niets heeft hij aan kansen laten liggen! Maar dat kostte hem heel veel moeite. Hij miste zijn collega’s en de afleiding die het werk ook bood. Werken gaf de mogelijkheid om ook wel eens met iets anders bezig te zijn dan je eigen ziekte te overleven. Dat veranderde na 2006 dus toch wel vrij drastisch. De focus werd verlegd naar het in conditie blijven.
42
Robert was een supporter, in de zin van klaar staan voor anderen, in hart en nieren. Waar hij maar enigszins kon stond hij klaar om mij in mijn werk te ondersteunen. Dat gaf het leven steeds weer zin. Maar leuke en ontspannende dingen maakte hoe dan ook steeds vaker plaats voor medische en therapeutische handelingen om in conditie te blijven. Het evenwicht tussen de dag plukken en domweg overleven was regelmatig zoek. De balans sloeg te vaak, meestal onzichtbaar voor de omgeving en soms zelfs ook onzichtbaar voor ons, door naar overleven. Onzichtbaar voor ons omdat wij die immuniteit ontwikkelden om ons niet door elke tegenvaller uit het veld te laten slaan. Benauwdheid en pijnlijke longen bij elke steeds korter wordende inademing, intense vermoeidheid, onophoudelijke jeuk, een steeds aanwezige hoestprikkel, schommelende suikerspiegel, overbelaste spieren en gekneusde ribben van het hoesten, een hart wat in absolute rust voortdurend als minimum 120 slagen per minuut haalde is uitputtend. Ik kon de last die alles samen veroorzaakte soms haast niet aanzien als ik liet doordringen hoeveel meer moeite Rob’s leven kostte ten opzichte van het gezonde leven van mij. Het voelde als onrecht wat hem werd aangedaan door iets waartegen niet of nauwelijks te vechten was. Aan de andere kant waren we er dus min of meer aan gewend en paste we het levensritme aan op deze reeks ongemakken en telden we tussendoor de zegeningen van het leven. De humor, de scherpe geest, de altijd handige feitenkennis om Jan en alleman met raad en daad bij te kunnen staan waren immers ook altijd inzetbaar.
43
Dat de ruim twee jaar durende twilight zone was begonnen in april 2006 beseften we ons destijds allerminst. De controles wezen keer op keer uit dat Rob op de rand van het ravijn wandelde. Maar dat deed hij al tijden en hij leek zijn evenwicht niet te verliezen, dus een risicovolle ingreep was steeds nog niet aan de orde. De fysieke mogelijkheden werden dus, haast ongemerkt, elke keer krapper. Totdat ze zo krap werden dat hij in oktober 2008 een screening heeft ondergaan om uiteindelijk op de wachtlijst terecht te kunnen komen. Tenminste, dat was de bedoeling. Dat hadden we de afgelopen twee jaar voor ogen gehad, het juiste moment vinden op die lijst aan te schuiven, daar draaide alles om. Maar uit deze screening in september 2008 bleek totaal onverwacht een chirurgische onmogelijkheid om te transplanteren. Alles maar dan ook echt alles is in de verschillende medische bolwerken uit de kast gehaald om Rob toch een plekje op de lijst te geven en daarmee een kans op verlenging van zijn aardse bestaan te geven. In december 2008, het jaar dat hij 40 is geworden, werd hij plotseling erg ziek. Een fikse infectie in combinatie met het griepvirus maakte dat Robert's lichaam niet meer in staat was hem hier te houden. Zijn gezondheid was al jaren een kaartenhuis. Wij wisten dat, maar wilden er niet te veel aan denken dat het werkelijk zo was. We deden dat soms wel hoor, maar dat leverde altijd zoveel pijn en verdriet op dat we toch liever bleven focussen op de kansen die er wellicht waren zonder helemaal te vergeten dat er ook een schaduwzijde was. Een minieme verschuiving zou enorme gevolgen kunnen hebben. Dat bleek ook wel. Ik, mijn familie en vrienden hebben moeten accepteren dat Robert sinds 31 december 2008 niet meer hier is. Een heftig en haast niet te accepteren feit.
44
Robert hoopte intens op leven na de dood. Ik was de laatste 18 jaar bij hem zolang hij hier was. Ik weet natuurlijk niets zeker, maar alles in mijn gevoel zegt dat hij nu, verlost van zijn beperkende lijf, verder leeft in een andere dimensie zoals hij dat zelf altijd benoemde. Ik ben er van overtuigd dat je leven op aarde tijdelijk is. Je energie, of welke naam je dat dan ook geeft, was er al en zal er altijd blijven. Overlijden heeft voor mij een andere klank gekregen, misschien zelfs wel minder definitief. Robert is inderdaad over het aardse lijden, wat het aardse leven nu eenmaal is, heen gestapt. Zolang ik leef zal ik houvast hebben aan zijn inspirerende ideeën en levenshouding. Maar vooral aan het groeiende vertrouwen dat ik ook onderdeel ben van dat grote geheel en dus feitelijk niet verder weg van Robert ben. Ik pluk de dag! De dag plukken, carpe diem dus, werd na Rob’s overlijden misschien zelfs nog wel krachtiger. Energie die vrijkwam omdat onzekerheid en fysieke beperkingen wegvielen gebruikte ik om mijn leven zoals wij dat samen zagen verder vorm te geven, en van al dat goeds te kunnen gaan genieten. Dolce vita werd het tweede statement dat mijn leven kenmerkt! Het ging haast vanzelf. Waarschijnlijk ook omdat ik Rob’s energie zo gemakkelijk kon voelen waar ik ook was of wat ik ook deed. Ik voelde de verbondenheid heel sterk, vooral buiten in zijn tuin of tijdens (rolstoel)wandelingen die we samen vaak maakten en die ik nu alleen aflegde. Ik toen duwend, puffend en genietend, hij zittend, meestal ook hijgend en genietend. Menig keer heb ik huilend en dan weer glimlachend de routes daarna alleen gelopen omdat alles wat veranderd was zo overweldigend goed voelbaar was. Verdriet voor wat ik verloren was, maar dankbaar omdat ik het toch
45
ooit mocht hebben, wisselde om de paar honderd meter af. Het ging gewoon zo, blijkbaar paste dat bij mijn manier van rouwen. Ik voelde dat ik daardoor als het ware door de bubbels pijn heen groeide waardoor het minder erg was dan er voor blijven staan en vrezen voor het verdriet wat er zou kunnen gaan komen. Dat wil niet zeggen dat daarmee rouwen gemakkelijk is. Ik ga nog steeds vaak dwars door de gevoelens van rouw heen. Want verdriet dat met het enorme missen gepaard ging is er elke dag tot nu toe al in alle hevigheid geweest. Maar ik leerde al jaren geleden verdriet te omarmen en te doorleven omdat het er nu eenmaal bij hoort. Ik stop het niet weg ik neem het met me mee en voel het als het de aandacht vraagt. Soms vullen mijn traanbuizen zich zonder dat ik daar grip op heb maar veel vaker nog knijpt mijn hart onzichtbaar voor anderen ineen. Ik hoor, proef, voel, zie of ruik iets wat een herinnering oproept. Altijd is het dan pijnlijk de wetenschap te hebben dat Robert er niet ook van kan genieten, maar ook altijd is het dus fijn om te weten dat we er samen van genoten hebben. Ik zou de pijn niet kunnen voelen als ik immers ook het geluk niet had gevoeld. Ik kreeg in de loop van de tijd steeds meer behoefte om uit te leggen hoe het leven wat mij betreft in elkaar steekt. Free your mind (and the rest will follow) is niet voor niets de welkomsttekst op mijn GSM! De drang om dit boek te voltooien werd steeds groter. Ik wil me inzetten in mijn werk voor de vele mensen die actief bezig zijn met persoonlijke ontwikkeling tijdens de veranderingen die plaats vinden in het leven. Ik wil graag mijn steentje bijdragen om deze kennis verder te verbrei-
46
den en te verankeren. In dit deel van het boek beschrijf ik zoveel mogelijk hoe ik met vallen en opstaan ben gekomen waar ik nu ben.
Opdracht Ik geloof er in dat mensen een opdracht hebben, een taak of een wens die ze hier moeten vervullen. Wat het dan ook is, we weten het van tevoren niet. Het is de kunst om er achter te komen en er naar te gaan leven. Dat is wat ik in het theoriegedeelte als het authentieke beschrijf. Ik zei wel eens tegen Robert dat ik hem zo “af” vond het laatste jaar. Ik meende dat, er was iets gebeurd in de laatste maanden wat ik niet goed kon duiden. Het theoretische gedeelte van dit handboek was bijvoorbeeld af en door hem becommentarieerd. Het leek het fundament voor onze toekomst te zijn. Robert zei meer dan eens dat ik het best allemaal zelf kon. De betekenis van die woorden zijn na zijn overlijden scherper geworden. Maar daarnaast had hij andere dingen die ik haast niet menselijk vond. Oud zeer loste hij op. Niet alleen voor hem zelf maar ook richting voor hem heel belangrijke mensen probeerde hij inzicht door te geven wat het leven een heel stuk lichter zou kunnen maken. Dat lukte helaas maar deels. It takes two to tango immers. Dat hij zo ver was met zijn levenstaak boezemde mij angst in. Als de theorie die ik er over had bedacht klopte dan was Robert niet voor niets in dit zieke lijf geboren. Dan had hij het nodig om mij wat staaltjes levenskunst te laten zien en zou hij sneller dan een gemiddeld leven al weer klaar zijn op deze plek. Aan mij de taak om die levenskunsten door te geven aan anderen. Zou dat mijn opdracht zijn? Natuurlijk zijn er voor dit soort gedachtes
47
en geloof geen wetenschappelijke bewijzen. Dat hoeft ook niet, daar gaat het op deze plek niet om. Het gaat er om dat ik er op deze manier betekenis aan kan geven. Want ik kan anders gewoon niet goed omgaan met het verlies dat ik heb geleden. Het is in elk geval mijn wens om anderen te begeleiden in hun route van afhankelijkheid via onafhankelijkheid naar uiteindelijk gezonder wederzijdse afhankelijkheid. Een route die Robert in mijn ogen ver tot de laatste stap heeft afgelegd. Ik heb hem leren kennen toen we allebei nog in ruime mate afhankelijk waren. Door schade en schande hebben we stappen leren zetten, zijn we stukje bij beetje verder op de lijn gekomen. Ik weet dus dat het kan en wil anderen begeleiden op hun route. Voor ons was het een pijnlijk, heftige en ruige route. Maar het uitzicht tussendoor mocht er zeker zijn. Het uitzicht en de schoonheid daarvan laat zich het beste illustreren door te vertellen hoe hij met de enorme levensbedreigende teleurstelling in de laatste maand van zijn leven om wist te gaan. Deze reactie was in mijn ogen het eindproduct van jaren groeien met alle groeipijnen van dien.
Eindstation In december 2008 kregen wij een enorm heftig bericht uit het Groningse academische ziekenhuis. Aanschuiven op de transplantatiewachtlijst bleek geen optie te zijn omdat er chirurgische onmogelijkheden bleken om een overlevingskans te hebben tijdens de heftige ingreep. Robert en ik waren natuurlijk al sinds september 2006 bezig samen met diverse artsenteams om het juiste moment te kiezen om op de wachtlijst geplaatst te worden. Je wilt niet te vroeg want de operatie is hoe dan ook erg risicovol, maar
48
je wilt ook niet te laat want dan heb je geen tijd meer om op organen te wachten… Nu we dit moment wel hadden gevonden bleek er dus totaal onverwachts een fikse contra-indicatie te zijn… 18 december 2008 Gisteren, toen we dus net gehoord hadden dat transplanteren een onmogelijkheid was, vertelde Robert dat voor hem het belangrijkste is dat hij zich mentaal en emotioneel kan blijven ontwikkelen als zijn fysieke grenzen krapper werden. Hij wil daarom graag de ontwikkeling van mijn praktijk blijven ondersteunen. Mijn eerste plan, nu we wisten dat alles anders zou lopen dan we hadden bedacht, was om een mooie reis te maken naar Midden/Zuid Amerika om o.a. de Mayacultuur beter te leren kennen. Robert is erg geïnteresseerd in mythische volkeren uit de oudheid en het leek mij daarom een verrijking om dat dan in levende lijve te gaan aanschouwen. Robert dacht na, zei een tijdje niets. Hij stelde daarna vast dat hij geen reis nodig had voor die verrijking. Hij heeft nagedacht over de afgelopen periode waarin hij mij heeft ondersteund in het ontwikkelen van de conceptteksten van mijn handboek. Daar heeft hij heel veel energie uitgehaald omdat het nieuw en uitdagend was. Het stimuleerde zijn geest. Toen was het voor mij weer even tijd om stil te zijn en na te denken. Ik voelde dat hij gelijk had. Ik was bang geweest dat Rob zijn kop liet hangen. Maar niets was minder waar. Robert heeft zich volledig herpakt. Vastbesloten is hij om mij met al mijn plannen en talenten te ondersteunen. Mijn voorgenomen verdiepingsstudie wilde ik
49
in de ijskast zetten voor een reis. Maar Rob zegt streng dat dat niet gaat gebeuren. Alles wat ik had bedacht om mijn praktijk leven in te blazen zal JUIST nu worden uitgevoerd in volle glorie. "Er worden de komende tijd marketingplannen uitgevoerd alsof we nooit iets anders hebben gedaan" zegt Robert met stralende ogen maar hijgend van benauwdheid. Die praktijk van jou wordt net zo succesvol als dat je altijd succesvol bent geweest in betaalde banen. Geen gedraal meer. 2009 wordt net als 2008 GE-WEL-DIG! Ik ben apentrots op mijn lieve schat. Ik huilde gisteren nog omdat ik bang was dat Rob nu misschien geen uitweg meer zou zien. Natuurlijk voel ik diep verdriet dat in dit huidige perspectief actieve uitspattingen tot het minimum worden beperkt. Maar met het nieuwe perspectief op zingevingniveau kan ik heel erg goed uit de voeten.
Energie Ik vind mijn wens om mensen te begeleiden op hun route zo belangrijk omdat ik er van overtuigd ben geraakt dat met name het onafhankelijk denken van Robert hem gebracht heeft waar hij gekomen is. Er ging bij hem de laatste jaren geen energie verloren aan zaken waar hij op dat moment geen invloed op had. Hij richtte zich slechts op de zaken die er op dat moment toe deden. Zijn lichaam was weliswaar inferieur maar de kwaliteit van leven noemde hij zelf superieur. Ik bestudeerde in boeken de beste manier om mensen onafhankelijker te maken. Ik toetste dit in de dagelijkse praktijk met de mensen met wie ik werkte. Ik was de
50
theoreticus van ons tweeën. Robert was veel intuïtiever, met name in de laatste jaren van zijn leven. Hij was altijd al een gevoelsmens maar als het ware werd hij de laatste jaren bewust intuïtiever. Dat klink tegenstrijdig maar dat is het niet. Bij hem zat de overtuiging dat je lichaam signalen geeft als je maar goed luistert er veel meer van nature ingebakken maar hij was zich er niet altijd van bewust. Dat werd hij zich steeds meer waardoor het effect ervan steeds krachtig werd. Ik had aan hem wel een mooi voorbeeld dat de methoden en technieken die ik gebruikte hout sneden. Ik dacht nogal eens dat ik het middelpunt was en wilde alles maar dan ook alles regisseren en durfde er nooit op te vertrouwen dat dingen gewoon gaan zoals ze gaan en dat dan ook klopt. Ik dacht door te regisseren dat ik onafhankelijk was, maar ik werd daardoor juist veel afhankelijker van alles en iedereen die precies moesten doen wat ik in mijn hoofd had. Zo werkt het natuurlijk niet. Dat kreeg ik in de loop der tijd wel door. 20 november 2006 Ik geef het hier volmondig toe, ik word soms knots knettergek van mezelf. Het kan dus niet anders dan dat Rob waarschijnlijk nog vaker die staat van gekte bereikt. Ik zit boordevol vragen rondom Rob's genezingsproces: Hoe zit het nu met die knie? De dienstdoende fysiotherapeut zou toch afgelopen weekend al komen? Weten ze wel HOEVEEL last je ervan hebt, dat je er niet van kan slapen? Je komt niet aan je rust toe op deze manier en je kan niet trainen, twee belangrijke peilers van je totale behandeling! Hoe komen we nu achter de ware toedracht rondom de allergische reactie op de antibiotica?
51
Heb je nu al gevraagd of thuiszorg mogelijk is? En zo kan ik nog wel even door gaan. Ik wil heel graag antwoorden. Herstel, ik wil heel graag NU antwoorden... Ik creëer kansen om mijn vragen te stellen. Toch duurt het soms een tijd voordat ik antwoord krijg of voordat er werkelijk actie is ondernomen. In de tussentijd blijf ik stuiteren… Robert zit totaal anders in elkaar. Dat bewonder ik ten zeerste. Hij stelt zijn vraag, laat het dilemma vervolgens los en concentreert zich weer op zichzelf en zijn conditie. Hij ging vandaag dan ook niet in op mijn geraas maar hij legde mij een situatie voor: of ik weet wat er gebeurt als twee mensen aan het touwtrekken zijn maar één biedt plotseling geen weerstand meer en het touw loslaat? Ik word even stil en laat tot me doordringen wat hij bedoelt. Diegene die geen weerstand meer biedt lijkt even het zwakste te zijn. Maar als je beter kijkt dan zie je dat juist die persoon niet omvalt. Sterker nog, dat is degene die volledige controle heeft over de nieuwe situatie. Er is alleen maar moed voor nodig om dat te doen, maar daar ontbreekt het Rob niet aan. Want ik realiseer me dat dat precies is wat Robert in praktijk brengt. En om nog maar eens een oneliner uit de kast te halen: je kunt de rivier niet duwen! Ik kan beter even mijn mond houden, hij heeft gelijk, groot gelijk zelfs!
52
Actie is reactie Diverse communicatie- en leiderschapsstijlen heb ik in het theorie-deel schematisch op en naast elkaar gelegd om de connecties te zien en daarmee de toepassingsmogelijkheden te vergroten. Elk model heeft ook een plek in mijn privéleven gekregen omdat ik er veel mee werk en ze dus min of meer ingesleten zijn. In het eerste jaar zonder Robert hier heb ik er veel aan gehad.
Finale week In het laatste kwartaal van 2009 begon ik op te zien tegen de finale week van dat jaar. Steeds als ik aan de feestdagen dacht kromp ik ineen van verdriet. Hoe kon ik het ooit allemaal weer een beetje hanteerbaar maken in deze periode? Ik besloot een soort nieuwjaarsboodschap op papier te zetten voor mezelf die ik eventueel naar kennissen, familie en vrienden zou sturen. Ik had behoefte om te laten weten hoe het met me ging omdat ik me steeds bewuster werd dat ik voor buitenstaanders soms een onnavolgbaar vormgegeven rouwproces doorloop. Ik ging snel en overal dwars doorheen. De angst om verkeerd begrepen te worden was enorm aan het worden. Ik ken de wetmatigheden van de communicatiemodellen uit mijn hoofd en weet dat ik de neiging heb dingen niet standaard aan te pakken. Ik groei daardoor wel snel, maar anderen kunnen niet altijd als vanzelf volgen. De roos van Leary ken ik op mijn duimpje. Kernkwadranten kennen en ontwikkelen is gesneden koek. Verschillen in communicatie- en leiderschapsstijlen handig in weten te zetten gaat als vanzelfsprekend. Afdwingen van flow momenten is door mij tot kunst verheven. Vooral bezig
53
zijn met urgente en belangrijke dingen en de rest zoveel mogelijk laten voor wat het is, is als een tweede natuur geworden. Met andere woorden: ik ben vaak in de buurt van wie ik als professional wil zijn voor anderen. Ik ben trots op de merkbare groei die ik heb doorgemaakt in de afgelopen maanden. Ik vind het erg lastig om verbaasde kennissen, familie en vrienden om mij heen te hebben. In hun reacties ontdek ik zowel geregeld ontzag maar soms ook ongeloof. Ik snak er naar om het uit te leggen en te verduidelijken want ik ervaar dagelijks dat mijn weliswaar snelle pittige manier heftig is maar ongelofelijk veel oplevert. Mijn ultieme wens is om anderen ook hun eigen groeispurt te laten maken met alle kennis die ik heb. Dat is precies waar mijn missie verder gaat.
Nieuwjaarsboodschap 2009 2008 was een onvergetelijk inspirerend jaar, 2009 was een onvergetelijk indrukwekkend jaar, 2010 wordt hopelijk een onvergetelijk inspirerend EN indrukwekkend jaar. Het jaar leek onvoorstelbaar duizelingwekkend snel te gaan. Ik ben dol op scheurkalenders, ik kocht er eentje van Loesje. Ik heb alleen de truttige eigenschap dat ik het zonde vind om de blaadjes er af te scheuren. Toch deed ik dat dit jaar heel bewust juist wel. Dag voor dag schoof 2009 voorbij in een perfecte cadans van steeds op elkaar volgende 24 uren vol kansen en mogelijkheden. De kalander maakte subtiel visueel hoe lang Robert al niet meer hier was.
54
Mijn agenda ging ik gebruiken om mijn resultaten in op te tekenen. In de loop van 2008 is er door Rob en mij keihard gewerkt om ons plan om van wonen, leven en werken een samenhangend geheel te kunnen maken. We spraken altijd over de post-transplantatietijd als we het hadden over het einddoel: ons huis in het bos waar ik mijn eigen coachingspraktijk in zou hebben. In de pretransplantatietijd zou ik als freelancer mijn coachingsactiviteiten vormgeven. Ik zou het zo plooien dat er genoeg tijd was voor het traject van Rob en ook genoeg tijd om een inkomen te kunnen vergaren op een inspirerende manier. We hadden gemerkt dat we naast het heftige traject van de transplantatie iets erbij wilden hebben waar we in elk geval mentaal de tanden in zouden kunnen zetten, een zogenaamd contra project. Het hielp ons om niet te verzuipen in de zorgen en onzekerheden die onlosmakelijk aan CF verbonden zijn. Het contra project zorgde ervoor dat we ons bleven ontwikkelen als persoon. In de ziekenhuisritjes ging dan ook altijd een schrijfblok mee en maakten we plannen om die later weer op een of andere manier in het vat te gieten. Het contrast was groot maar bood, zeker achteraf gezien, precies dat wat we nodig hadden om onszelf voort te blijven stuwen. Toen in de laatste dagen van 2008 het even onvoorstelbare als onvermijdbare proces van overlijden onomkeerbaar bleek te zijn stond mijn leven even stil. Geen enkel contra project leek hier nog tegenwicht aan te kunnen geven, dacht ik. Toen ik in januari weer in de luwte was beland stelde ik mezelf een vraag. Ging ik een nieuw leven beginnen of ging ik juist verder met het huidige? Omdat ik me tot 31 december 2008 niet kon voorstellen hoe het was om, zonder Robert hier aanwezig, aan de
55
toekomst te bouwen was ik even in de veronderstelling dat ik een nieuw leven ging starten. Maar al heel snel kwam ik er achter dat ik verder ging met het leven dat ik al begonnen was. Ook ik weer op een level hoger net zoals ik me voorstelde dat Robert dat is gaan doen in die andere dimensie. Ik weet dat niet iedereen gelooft in leven na de dood. Sommige mensen vinden het een eng idee, anderen vinden het een fijn idee. Voor mij is het een fijn idee. Robert en ik zijn ontegenzeggelijk aan elkaar verbonden zoals we dat hier ook al waren. Ik heb steeds vaker ingevingen gekregen in de loop van het jaar die ik, terwijl ik totaal niet impulsief ben, zonder nadenken gevolgd heb. Ik kon er niet eens over nadenken: sommige dingen gebeurden gewoon. Altijd echte Robert ideeën waar ik zelf niet zo snel op zou komen. Voor mij een heel erg prettig gevoel dus. Het met succes een netwerk opbouwen en als freelancer mijn boterham verdienen is goed van de grond gekomen. Het geeft een enorme kick om dit te ervaren. Ook nu is het werken aan mijn praktijk een contra project in mijn leven dat naast het ingrijpende rouwproces loopt. Rouwen doet iedereen op zijn eigen manier. Ik kies voor een actieve manier, eingelijk precies zoals ons leven was. Het ziekteproces heeft ons ook niet belet om van het leven te genieten. We voelden de pijn die de angst en het verdriet soms te weeg bracht, maar we vergaten nooit die dingen te doen en te ondernemen die ons energie gaven. Ook nu doet het missen van Rob’s aanwezigheid onvoorstelbaar veel pijn. Bij alle nieuwe stappen die ik zet gaan geluk en verdriet stevig hand in hand. Alleen op vakantie in Griekenland om te leren zeilen was prachtig maar ondanks de groep waarmee ik was, toch heel eenzaam. Ik wilde delen
56
met Rob, en dat kon niet. Toch genoot ik met overvolle teugen. Ook van mijn wandelvakantie op de Veluwe. Ik leerde veel over mezelf, de confrontatie was groot maar de inspiratie bood voldoende tegenwicht. Ik ben ook gestart met een opleiding om gecertificeerd coach te worden. Ik geniet van de lessen, de medestudenten en de niets ontziende docenten. Als ik na het tweede pittige blok van twee aaneengesloten dagen in mijn auto stap moet ik bijna huilen van pure vermoeidheid. Ik ben lichamelijk en geestelijk gesloopt. Ik heb nog een fikse file voor de boeg. Ik zet mijn GSM aan om te zien of er nog berichtjes zijn. Ik glimlach als ik de welkomsttekst zie “Pluk de dag liefje” Daarna loopt het menuutje door en verschijnt Rob’s lachende hoofd op mijn schermpje. Wat hou ik toch van mijn schat, en hij van mij. Mijn mijmering wordt verder gevoed door een binnenkomende SMS. Hij is van een vriend. Hij fleurt mijn dagen regelmatig op als ik het moeilijk heb. De SMS meldt dat als ik wil ik naar zijn huis kan komen. Hij is zelf weliswaar pas laat thuis maar er staat als verrassing een eigengemaakte lasagneschotel boordevol groente in zijn koelkast klaar die ik alleen maar hoef op te warmen in de oven. Dat is toch veel beter dan alleen thuis komen en nog moeten koken. Ik voel me geweldig ondersteund door dit aanbod en grijp het met twee handen aan. Kerst behoorde al nooit tot mijn favoriete dagen van het jaar. Oudejaarsavond en nieuwjaarsdag daarentegen juist wel. Hoe erg ik het vind om niet meer zoals altijd samen met Rob in alle rust en intimiteit plannen voor het nieuwe jaar te maken terwijl we het afgelopen jaar de revue lieten passeren kan ik niet goed in woorden uitdrukken. Ik zie op tegen de feestdagen omdat die zonder Rob in de verste verte niet lijken op wat het ooit voor ons
57
was. Mijn maag draait om bij de gedachte om alleen te zijn met kerst maar mijn maag draait nog harder om niet op “onze” manier deze dagen door te brengen en bij lieve vrienden of familie onder de kersboom te zitten. De oplossing blijkt gelukkig wel voor handen te zijn. Een lang gekoesterde wens van mij is om echte bergen te leren skiën. Ik ga op Tweede Kerstdag naar Oostenrijk om pas weer op 2 januari terug te komen. Ik weet dat als ik me rottig voel, het in de buitenlucht al snel weer stukken beter met me gaat. Actief zijn heeft me dit hele jaar doorgeloodst en zal me dus zeker ook door deze periode heen helpen. Ik ga in 2010 verder bouwen aan mijn ultieme wens om wonen, leven en werken in elkaar te verweven. Het ijkpunt “na transplantatie” om het huis plus praktijkruimte in het bos te realiseren is opgeschud en getransformeerd naar “voor mijn 40ste”. Er is dus nog een boel te doen in de komende jaren om doende te blijven de dagen te plukken! 2009 is dus alles behalve saai geweest. Het was rauw, heftig, verdrietig, verrassend maar bovenal inspirerend. Ik hoop voor iedereen dat 2010 ook zo vol inspiratie zal verlopen! Alle goeds voor het komende jaar! Liefs Monique
58
SLOT Afsluiting “Veranderingen”
59
Nawoord Het schrijven van dit boek duurde lang. Niet omdat het zo’n lange tekst was maar omdat mijn persoonlijke ontwikkeling het tempo aan gaf. Soms riepen de herinneringen zoveel emotie op dat ik er uitgeput van raakte en stomweg een dag als zombie zittend nodig had om weer op te laden. Soms lukte het gewoon helemaal niet om een letter op papier te krijgen. Ik leerde met het schrijven en soms dus het blokkeren dat door te vertragen in het leven je juist versneld verdieping kunt aanbrengen. Dat lukt niet als je blijft jagen. Prikkende opmerkingen of dat boek nu nog niet af was heb ik maar geprobeerd naast me neer te leggen. Al valt dat met mijn calvinistische achtergrond niet mee. Er moet toch brood op de plank komen tenslotte! De periode tussen het overlijden van Robert en het verschijnen van dit boek is onvoorstelbaar waardevol voor mij geweest. Heel veel verder ben ik ontwikkeld sinds ons aardse samenzijn stopte. Ik leerde ook dat ik mocht genieten van de rust die ik zelf had gecreëerd. Ik kon me echt te bezinnen op dat wat achter me ligt maar zeker ook op dat wat voor me ligt. Het boek heeft doordat ik het de tijd heb gegeven ook een meer spirituele laag gekregen dan het in eerste instantie had. Het heeft nu een Boeddhistisch tintje zelfs. Iemand attendeerde mij aan het einde van het schrijfproces op het achtvoudige pad zoals Boeddha het beschrijft:
60
1.
Juist begrip
In de resultatenviewer is “eerst begrijpen dan begrepen worden” opgenomen naar Covey’s idee. Leven is lijden zeggen Boeddhisten. Leven is in mijn ogen inderdaad groeien naar wederzijdse afhankelijkheid. En dat is niet simpel. Het is een lastige weg totdat je beseft dat je onderdeel bent van een groter geheel en dat alles goed is zoals het is. Hier of daar, het maakt niet meer uit.
2.
Juiste gedachten / juiste intenties
Ik deed het rijstexperiment en merkte tot mijn verbazing dat het werkte. De kracht van gedachten is ijzersterk. Mijn wens dit boek te realiseren leek in eerste instantie ook even onrealistisch als op vakantie naar de maan gaan. Maar het boek ligt er toch!
3.
Juist spreken
Van de Tolteken leerde ik ook te letten op mijn woorden. Van Socrates begreep ik dat vragen stellen deuren opent. Feitenkennis is handig maar niet het belangrijkste dat er is.
4.
Juist handelen
Ontdek kansen, onderneem actie en behaal doelen is mijn slogan. Ik stelde vast dat het niet om zo maar doelen gaat maar om het ontdekken wat het doel is van je bestaan. Je bent niet voor niets hier, je hebt een taak, een missie, een doel. Het leven is lijden, en het is daardoor een avontuur om het doel te ontdekken waardoor het lijden stopt.
61
5.
Juiste wijze van levensonderhoud
Mijn calvinistische achtergrond liet me in eerste instantie denken dat ik vooral lang en hard moest werken, plezier daaraan beleven hoorde er niet zo snel bij. Gaandeweg leerde ik dat ik de juiste actie moest ondernemen om mijn doel te bereiken. Werken hoeft geen straf te zijn.
6.
Juiste inspanning
Wederom een punt wat ik in Covey herken door de zaag scherp te houden. Met de juiste zorg en aandacht voor jezelf kun je voorkomen dat je de mist in gaat. Je moet goed blijven luisteren en voelen wat er nodig is op dat moment. Soms is dat actie, soms is dat rust en ontspanning.
7.
Juiste indachtigheid
Door normen, waarden en overtuigingen te onderzoeken leerde ik oordelen uit te stellen en eerst te luisteren naar mijn lichaam. Verschil leren kennen tussen mentale overtuigingen en intuïtieve ingevingen, is een belangrijk hulpmiddel om te begrijpen wat er allemaal aan de hand is.
8.
Juiste concentratie
Versnellen door vertragen. Het verhaal van de haas en de schildpad wordt mij nog eens voor het voetlicht gebracht in een van de laatste dagen van het schrijfproces. Opeens viel het kwartje echt goed. Er is een enorme concentratie nodig om te weten wat je te doen staat. Er zijn heel veel hulpmiddelen van buitenaf maar de belangrijkste komt van binnenuit: je authentieke kern, de drijfveer liefde.
62
Appendix Gedurende het schrijven van dit handboek vielen ook bij mijzelf de puzzelstukjes in elkaar. Mijn plan om als zelfstandige te gaan werken om zo iets meer vrijheid te creëren waardoor ik ons ziekenhuisleven wat gemakkelijker in zou kunnen passen, kreeg een totaal andere wending. Maar mijn leven werd toch weer meer en meer een passend geheel na het overlijden van Robert. De periode tussen kerst en oud en nieuw was heftig. Ik ging leren skiën! Dat bleek een briljant plan. De rust die de sneeuw en bergen uitstraalde was de rust die ik nodig bleek te hebben om dicht bij mezelf te kunnen komen. Ik merkte weer dat de angst voor de pijn groter was dan de pijn zelf. Terwijl ik in de bergen was doorzag ik dat dit ook juist is wat ik als coach heb toe te voegen. Ik begeleid mensen in veranderings- en dus ontwikkelingsprocessen. Soms kiezen ze zelf voor die processen, soms worden ze daartoe gedwongen vanwege veranderingen in het werk, een scheiding of ziekte en overlijden. Ik geniet van het feit dat ik mensen kan helpen de verandering vorm te geven. Mijn kernwaardes om vanuit eerlijkheid, onafhankelijkheid en gelijkwaardigheid te werken spelen een grote rol in het gemak waarmee ik de aansluiting maak met meestal totaal verschillende mensen. Ik hou van die diversiteit omdat ze mij scherp houden en mijzelf ook steeds weer nieuwe inzichten geven. Tijdens één van mijn opleidingsdagen van de post-HBO opleiding die ik volgde in de periode september 2009 tot en met april 2010 moesten we een sprookje schrijven als oefening voor het formuleren van je missie en je visie.
63
Ik krabbelde in de beschikbare drie kwartier het volgende op papier. Een betere samenvatting van het eerste jaar waarbij Robert op een totaal andere manier voortleeft kan ik niet geven:
Er was eens… Er was eens een meisje. Al toen ze kind was fantaseerde ze haar leven compleet. Schoenendozen werden kassa’s. De grote dozen die ze in de schuur vond werden de winkelfilialen waaraan ze leiding gaf. Er is ook menig restaurantje opgericht door haar, compleet met menukaarten in de door haar bedachte huisstijl. Alsof ze betoverd was werden op deze manier al haar fantasieën werkelijkheid. Zo bleef het maar doorgaan, ook met andere dingen in haar leven, school, stages, zaterdagbaantjes, de eerste echte baan. Daar waar ze van droomde bleek binnen afzienbare tijd werkelijkheid. Ze wist niet dat dit bijzonder was, het was altijd al zo gegaan. Ze zag kansen, ze ondernam actie en ze boekte zo resultaat. Niets geks aan dus, in haar ogen. Ze groeide verder op en genoot met volle teugen van wat het leven te bieden had. En dat was een boel, merkte ze! Alles leek soms vanzelf te gaan in de ogen van toeschouwers. Maar dat was niet zo. Ze moest er wel alert voor blijven om te weten wat de juiste dingen waren om te doen. Als ze zo heerlijk aan het werk was op haar manier vloog de tijd en was ze in haar element. Het hele universum leek haar dan wel te helpen. Ik denk trouwens, als verteller van dit sprookje, dat dit niet alleen zo leek maar dat dit ook zo was en is!
64
Ze ontmoette op haar 18de haar vriendje. Er was eigenlijk geen twijfel mogelijk: dit is hem! Hij had humor, relativeringsvermogen, hij was eerlijk en behandelde haar gelijkwaardig. Schijnbaar zonder twijfel gingen ze elkaars levens verweven. Ik zeg schijnbaar, want er was wel twijfel. Haar vriendje had een scherpe geest en een uitstekende intuïtieve ontwikkeling maar helaas ook een ziek lichaam. Maar omdat hij zo van het leven genoot en er alles aan deed om dat lichaam zo goed en zo kwaad het kon in conditie te houden overleefde hij keer op keer zijn door medici voorspelde levensverwachting. Hij zette zich met zoveel elan in dat het een peulenschil was voor het meisje om met vol vertrouwen en totale liefde in de relatie te stappen. In de gelukkige jaren die volgden stimuleerden ze elkaar en stegen daardoor stap voor stap tot grote hoogte. Ze spraken samen over op een gezonde manier wederzijds afhankelijk te willen zijn en over geluk in zichzelf weten te vinden. Die gesprekken waren waardevol want het zorgde ervoor dat ze er niet alleen over konden praten maar het ook gingen oefenen. En oefening baart kunst zoals iedereen weet. Echte levenskunstenaars werden ze op deze manier. Ze oefenden tot ze haast letterlijk een ons wogen. Want ooit, en dat wisten ze zelf als geen ander, zouden ze los van elkaar verder moeten. Het vriendje van het meisje zou naar alle waarschijnlijkheid zo vroeg vertrekken van deze aarde dat het meisje nog niet klaar was met haar leven hier. De angst die deze onvermijdelijke situatie met zich meebracht zijn ze niet uit de weg gegaan in het gezamenlijke aardse bestaan dat ze hadden. Ze hebben die
65
angst vastgepakt en gevoeld. Het bleek heftig maar te doen te zijn. Toen de dag aanbrak dat hij naar een voor haar onbekende dimensie ging voelde ze naast het heftige verdriet sterker dan ooit dat ze in liefde verbonden waren. Ze voelden ook dat geluk in henzelf verankerd was en dat waar de ander ook zou zijn het geluksgevoel opgeroepen kon worden. De intense liefde bleef voelbaar en het geluk dus gelukkig ook! Ze voelde hoe trots ze beide waren dat ze ook in deze totaal nieuwe situatie, hoewel soms haast verlamd van eenzaamheid, toch nog stappen bleken te kunnen maken. In de maanden die volgden voelde ze hoe ze de liefde en het geluk kon blijven ervaren terwijl ze ook het missen moest erkennen. Het maakte dat ze krachtig waren. Zelfs krachtiger dan ooit. Dit hadden ze gehoopt als de één zou moeten vertrekken en nu bleek het de werkelijkheid te zijn geworden. Zoals het vroeger al was voor het meisje zo was het nog steeds. Haar verbeeldingskracht bracht haar waar ze zijn wilde en ze realiseerde dat dit was wat ze nodig had om verder te gaan met haar leven. Haar opdracht werd daardoor ook dag na dag duidelijker. Het scheppende vermogen dat ze als kind had en de structuur die ze had ontdekt: kijken, doen en succes boeken, om dat vorm te geven moest worden doorverteld. Omdat ze eerst niet wist dat deze in haar ogen simpele stappen niet voor iedereen gesneden koek waren bleef ze nog afwachten. Maar toen ze er eenmaal achterkwam dat anderen veel hadden aan haar eenvoudige inzichten, dat
66
het werkte als een soort toverformule, wist ze wat haar te doen stond. Ze moest de wereld vertellen hoe de toverspreuk in elkaar stak zodat het voor iedereen haalbaar zou zijn om het leven vorm te geven en om te gaan met de omstandigheden die zich voordoen. Vooral toen ze merkte dat iedereen haar met open mond aanstaarde, als ze vertelde hoe ze vanuit liefde haar angst en verdriet keer op keer vastpakte en op deze manier verder kon, raakte ze overtuigd van het belang van haar opdracht. Op een dag werd ze wakker en nam een besluit om de wereld te gaan vertellen over de toverformule. Ze voelde hoe haar vriendje haar vanuit zijn dimensie toejuichte. Hij jubelde van plezier. Zijn leven was te kort geweest om de wereld te vertellen hoe je vorm kon geven aan veranderingen die zomaar op je pad komen. Maar gelukkig had hij zijn vriendinnetje leren kennen en hadden ze de kans gehad om samen deze levenskunst tot de finesses te oefenen zodat ze het nu op haar eigen kracht kon doorgeven. Het meisje kon de opdracht rond maken. Het meisje had in elk geval de boodschap dat geluk in haar zelf zat heel erg goed begrepen. Het meisje wilde precies een jaar na het vertrekken van haar vriendje dit belangrijke moment herdenken door een wensballon op te laten De wensballon steeg tot grote hoogte en landde daarna heel zachtjes weer voor de voeten van het meisje. Het verbond leek hiermee definitief gesloten. Ze gaat genieten van het voltooien van de opdracht en ze leefden op hun manier nog lang en gelukkig!
67
18 augustus 2010 en de verdere toekomst Robert is op het moment dat ik dit boek afrond al weer anderhalf jaar vanuit een andere dimensie aan mij verbonden. Een bijzonder gevoel waarin alle emoties verborgen liggen. Dit boek waarin ik dit gevoel tracht te beschrijven is bestelbaar via de website www.mve-coaching.nl sinds 18 augustus 2010. Dit is geen toevallige datum. Het is de voormalige verjaardag van Robert. De verbinding tussen mij en Robert is sterk. Het geeft kracht om verder te gaan met mijn aardse leven. Liefde stroomt nu eenmaal en het maakte mogelijk dat ik nu ook al weer heb ervaren dat ik mijn hart durf open te zetten voor een nieuwe aardse liefde. Dat is geen eenvoudge klus. Het is geconcentreerd schaven en schuren. We lopen er geregeld averij bij op omdat we moeten wennen aan elkaar, en omdat we beide een rugzak met mooie en minder mooie bagage hebben. Bagagestukken die elkaar soms aanvullen maar soms ook allergisch op elkaar reageren. Dit vraagt nieuwe vaardigheden. Uit oude patronen stappen die ooit helend waren maar nu belemmeren is lastig. Ook al ken ik de theorie erover van binnen en van buiten. Er moeten lagen gepeld worden om stappen te maken. Net als de lagen van een ui pellen we wat af met zijn twee. En een ui pellen kan nu eenmaal niet zonder tranen. Michel werd in de loop van 2009 een niet meer weg te denken factor in mijn leven. Toch was het voelen van de stromende liefde voor hem niet alleen maar fijn. Het was ook lastig omdat ik bang was dat mensen zouden oorde-
68
len dat het godsonmogelijk was wat ik deed. Ik wist dat het mogelijk was om tegelijkertijd te rouwen en te bouwen aan een toekomst. Ik deed dat namelijk met Robert nog hier niet anders. Alleen als ik vanuit afhankelijkheid aan zou klampen aan het verliefde gevoel zou het mis gaan. Maar dat was niet wat ik deed. Juist door al mijn bagage wist ik hoe je lief kunt hebben zonder je eigenheid te verliezen. Ik ben ontwikkeld tot een zelfstandig opererend, denkend en voelend persoon in staat om wederzijdse afhankelijke relaties aan te gaan. Ik ben en blijf bereid hiervoor moeite te doen. Want je zult mij niet horen zeggen dat het vanzelf gaat, maar de beloning is evenredig als je weer een stap gemaakt hebt! Hoe dit precies verder zal gaan zal de tijd leren. Het leven blijft tenslotte een spannend avontuur vol veranderingen. Ik hoop dat ik veel mensen mag gaan begeleiden in dat avontuur tijdens lezingen, individuele gespreken, workshops en trainingen en dat we van elkaars veranderingen zullen blijven leren.
69
Bronvermelding • Stephen R. Covey, De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. ISBN: 978 90 2541 489 4 • Jan-Willem van de Brandhof, Gebruik je hersens. ISBN: 9 789052 616148 • Don Miguels Ruiz, Meesterschap in liefde. ISBN: 90 202 8256 5 • Don Miguel Ruiz, De vier inzichten. ISBN: 978 90 202 8198 9 • Jan Remmerswaal, Begeleiden van groepen. ISBN: 90 313 1126 X • Daniel Ofman, He, ik daar…?!. ISBN: 978 90 2158 3563 • Van Dam en Marcus, Een praktijkgerichte benadering van Organisatie en Management. ISBN: 90 207 2505 x • Frank R. Oomkes, Communicatieleer. ISBN: 90 6009 517 0 • Ingeborg Bosch, Illusies. ISBN: 789020 407464
70
71
