IN BELEGGINGEN, WONINGMARKT, HYPOTHEKEN, VERZEKERINGEN, PENSIOENEN. Exclusief consumentenblad voor: H.B.O.-ers en ACADEMICI SECTOR: ONDERWIJS

WEGWIJS IN BELEGGINGEN, WONINGMARKT, HYPOTHEKEN, VERZEKERINGEN, PENSIOENEN

Exclusief consumentenblad voor:

H.B.O.-ers en ACADEMICI SECTOR: ONDERWIJS 14e Jaargang

-

Nov./Dec. 1999

-

Uitgave nr. 28

Koninklijke Bibliotheek: Registernummer ISSN 1385-1039

-

Losse nrs: ƒ 7,75 -

-

Oplage: 114.150

Internet: www.wegwijs.nl

Pag. 10: Exorbitante prijsexplosie koopwoningen. Plafond in prijzen bijna bereikt.

pag. 4: Rente blijft niet stijgen.

pag. 14: ”We leven op een vulkaan!”.

Voorts in dit blad op pag.: 16: Nieuwbouwwoningen te duur. 18: Notaristarieven omlaag. 20: Spaarhypotheek fiscaal ter discussie. 27: Hypotheken te hoog. 28: Meer hypotheekgarantie.

pag. 22: Kritiek op hypotheekadviseurs.

pag. 36: Verzekeraars boos op Vermeend.

pag. 44: Beleggingspolissen verslaan AEX.

pag. 60: Forse stijging premie Ziektekosten verzekering.

30: Goedkopere hypotheekvorm ontwikkeld. 35: ”Hoe koop ik een huis?” 43: Run op lijfrentekoopsommen! 48: Nieuw lease-aandelenplan. 54: Leraren teleurgesteld over Caso-verzekeringen. 62: Autoverzekering na 9 jaar bijna even duur.

(advertentie)

DIT WAS TOT VOOR KORT

EEN MENS IN NOOD Nonoi, een Filippijnse boer. Een wervelstorm vernielde zijn huis en zijn oogst. Mensen in Nood hielp met de opvang van zijn gezin. Maar ook met bouwmateriaal en rijstplantjes. Nonoi is nu weer gewoon aan het werk. Het verhaal van Nonoi is te klein voor het journaal, maar te groot om aan voorbij te gaan.

Elke ramp treft gewone mensen zoals Nonoi. Mensen in Nood helpt ook de slachtoffers in de Derde Wereld en Oost Europa die het nieuws niet halen. Met eerste hulp, maar ook met de opbouw van een menswaardig bestaan. Helpt u mee?

HULP HELPT. HELP MENSEN IN NOOD. GIRO 1111.222

Mensen in Nood Postbus 1041, 5200 BA ‘s Hertogenbosch. Telefoon (073) 6144544

WEGWIJS

2

Uitgave nr. 28 - nov./dec. 1999

Op de labiele rand van deze eeuw In de maand november van 1998 schreef het blad Wegwijs in deze kolommen dat de hypotheekrente nog verder zou dalen. Dat gebeurde ook. Tussen november 1998 en maart 1999 daalde de rente tot het absolute dieptepunt van de afgelopen veertig jaar. Sinds het voorjaar is de rente echter met ruim anderhalf procent gestegen. Dat heeft een vloedgolf aan hypotheken en woningaankopen opgeleverd die zijn gelijke in de geschiedenis niet kent. Voor het eerst hebben hypotheekbanken hun telefooncentrales gesloten voor nieuwe klanten. Sinds enkele weken daalt de rente weer enigszins. staatssecretaris wordt, vooral door verzekeraars, als onbetrouwbaar gekenmerkt. Het eerste gevolg van deze plannen zal een run op koopsompolissen betekenen. Alleen dit jaar en volgend jaar is men nog van fiscale aftrek verzekerd.

In de toekomst kijken is vrijwel onmogelijk. Uitspraken daarover doen is ronduit gevaarlijk. De meeste magazines halen dat dan ook niet in hun hoofd. Wegwijs is daar eveneens voorzichtig mee. Toch kijkt Wegwijs steeds weer een half jaar vooruit. De in Wegwijs te lezen suggesties voor de toekomst zijn gebaseerd op uitspraken, verwachtingen en analyses van hooggeachte financiële experts in de wereld. Ook deze slaan wel eens de plank mis. Toch wil Wegwijs u deze toekomstverwachtingen niet onthouden.

Leraren Het onderwijs is in de afgelopen twee jaar bestookt met aantrekkelijke premies voor auto- en ziektekostenverzekeringen. De kortingen vlogen de leraren om de oren. Tienduizenden onderwijskrachten hebben hun oude verzekeringen opgezegd en hebben zich aangemeld voor Doemdenkers deze voor hen interessante verzekeEen millenniumwisseling is een geringen. De salarisadministrateur in beurtenis die geen enkele deskundihet onderwijs – CASO – zette de ge eerder heeft meegemaakt. VolHoofdredacteur gens een aantal doemdenkers ont- G. Geysendorpher: deur wagenwijd open voor de betrokken verzekeraars. Nu, twee jaar staan er grote moeilijkheden met het ”Run op later, is op z’n minst een deel van de productieproces in een aantal lankoopsompolissen den. De gevolgen zouden de econo- in 1999 en 2000”. korting als sneeuw voor de zon verdwenen. Veel leraren kunnen hun temie tijdelijk of zelfs voor langere leurstelling hieromtrent niet verbergen. In deze tijd kunnen ondergraven. Krijgen deze lieden uitgave gaan wij dieper in op deze problemagelijk dan zal dat zijn weerslag hebben op o.m. tiek. de aandelenkoersen en de prijzen van onroerend goed. Vooral economieën, waar luchtbelPremieverhoging len in de prijzen worden vermoed, kunnen daar Voor deze beroepscategorie is het des te verlast van krijgen. Nederland is zo’n land. velender dat de ziektekostenverzekeraars per 1 januari a.s. opnieuw de premies drastisch Vermeend zullen verhogen. Velen zullen hun recent geOp de labiele rand van deze eeuw, waarbij sloten verzekeringen weer opzeggen en deze aandelenkoersen en woningprijzen op topnielders onderbrengen. veaus balanceren, zet staatssecretaris Vermeend in met een zeer rigoureus belastingplan. Bert Geysendorpher Vermeend wil af van een groot aantal verworven belastingrechten. De houding van de

WEGWIJS

3


De machtige presidenten van de Europese en Amerikaanse centrale banken: Duisenberg en Greenspan

Millenniumvrees afgenomen.

Rente blijft niet stijgen In het laatste jaar van het tweede millennium is de klap van 1998 in de aandelenmarkten – een daling van 38% in twee maanden tijd – aardig verwerkt. Nadat eind vorig jaar en vooral in het begin van dit jaar de koersen weer aardig herstelden, is de AEX slechts in zijwaartse richting opgeschoven. Zoals in de vorige uitgaven van Wegwijs reeds werd voorspeld, hebben de koersen door een “stuiterbaleffect” na de mini-crash van 1998, maandenlang een niveau aangehouden tussen de 520 en 580 euro. Het gemiddelde over de maanden april tot en met oktober lag op een koers van zo’n 555. Eerst half november ging de koers weer door de 600 puntengrens heen. zins gedaald en de beurskoersen zijn weer wat gestegen.

Dat is een prachtig resultaat, want tussen januari en oktober is de 10 jaars kapitaalmarktrente, waarvan de hypotheekrente is afgeleid, met niet minder dan 1,8 % gestegen. Rond 20 oktober stond de 10 jaars rente op 5,57%. De daarvan afgeleide 10 jaar vaste hypotheekrente ligt zo’n 0,65% hoger. De gemiddelde 10 jaars rente voor hypotheken met Nationale Hypotheek Garantie lag eind oktober dan ook op 6,2%. Het lijkt erop dat deze hoge rente voor het eind van het jaar weer enigszins zal dalen (inmiddels realiteit, red.). De kapitaalmarktrente is ook weer enigs-

WEGWIJS

Waarschuwing Desondanks steken de financiële bonzen in de wereld het waarschuwende vingertje op. De president van de Amerikaanse Federale Bank, Alan Greenspan heeft al diverse malen laten blijken dat hij het koersniveau van aandelen veel te hoog vindt. Greenspan praat over een zeepbel in de aandelenbeurzen. Onze eigen Wim Duisenberg, momenteel de machtigste financiële man

4


in Europa, laat zich op een dergelijke wijze uit over de Europese beurzen.

neerde negatief. De koersen crashten in korte tijd met 85%, met alle bekende gevolgen.

Vulkaan De enorme geldstroom die in de afgelopen jaren van de beurzen kwam, is door particulieren hoofdzakelijk gestoken in de aanschaf van nieuwe woningen, verbouwingen en dure consumptiegoederen. Mede door de extreem lage rente van hypotheken werden de prijzen in de huizensector opgedreven. Premier Kok meent dat met de zeer overtrokken aandelenmarkten en de buiten proporties gestegen prijzen van woningen de mensen op een vulkaan leven.

Leaseproducten Beursmakelaars, banken en verzekeraars hebben van deze geschiedenis kennelijk niet veel geleerd. Ook in de afgelopen jaren werd de markt bedolven onder aandelenconstructies als “Vermogensverdriedubbelaars”, “Triple Effects” en vele andere producten die vaak met geleend geld worden gefinancierd. Het betreft over het algemeen kortlopende constructies van drie of vijf jaar waarin in het merendeel van de advertenties slechts over winst gesproken wordt.

Zowel aandelen als woningen worden veelal gefinancierd met geleend geld. Hypotheekbanken wisten talloze redenen te bedenken om het hypotheekbeleid te versoepelen, waardoor torenhoge hypotheken werden verstrekt. De president van De Nederlandsche Bank, Wellink, spreekt van veel te hoge hypothecaire leningen die soms zes tot zevenmaal het gezamenlijk inkomen van partners bedragen.

Dat het zeer twijfelachtig is dat aandelen over zo’n korte periode winst maken, wordt daarbij vergeten. In de nu bijna afgelopen eeuw zijn zeer veel perioden op te tekenen waarbij een periode van vijf jaar een fiks verlies heeft opgeleverd. De periode na 1982 is daarop een gunstige uitzondering.Pas na een periode van 15 jaar kan echter vrijwel zeker worden gesproken van aanzienlijke winst.

Zeventiger jaren De huidige situatie wordt steeds vaker vergeleken met de omstandigheden van 1979. De prijzen van woningen waren toen ook torenhoog gestegen. De waanzinnige stijging van 1999 lijkt daar als twee druppels water op. Een ander aspect van het debâcle van eind zeventiger jaren was de stijging van de olieprijzen. Ook nu is de olieprijs binnen een jaar met meer dan 100% gestegen. De financiële topmensen uit de wereld waarschuwen dan ook niet voor niets. Er is hen alles aan gelegen om een rampscenario te voorkomen.

Korte horizon Desondanks hebben velen in de afgelopen jaren de overwaarde op het huis met hypotheek belast om hiermee in aandelen te gaan. Dat is niet erg als hierbij de langjarige filosofie maar wordt toegepast. Veel particuliere beleggers hebben echter maar een korte horizon. In de afgelopen jaren zag de wereld er aardig uit. Maar wat gaat er geschieden als de prijzen van huizen gaan dalen (want eens staat dat te gebeuren) en de waarde van de woning de hypotheek niet meer dekt. Volgens de Nederlandsche Bank bedraagt de hypotheekschuld in Nederland zo’n 65% terwijl deze in de rest van Europa slechts op 33% uitkomt.

Negatieve hefbomen De financiële omstandigheden aan het eind van de negentiger jaren hebben ook veel weg van de situatie die vlak voor de Wall Street Crash in 1929 ontstond. Aandelenkoersen die ook toen, veelal door hedgefondsen met zgn. hefboomwerking, waren opgeklopt tot extreme niveaus. Aandelen werden gekocht met voor 90% geleend geld. Iedereen kon in aandelen. Uiteindelijk bleken, toen de koersen gingen dalen, onderliggende waarden van bedrijven en particulieren niet voldoende om het geleende geld af te lossen. Toen de eerste zorgwekkende verliezen in de publiciteit kwamen, boden velen hun aandelen te koop aan. De hefboomwerking functio-

WEGWIJS

Winsten Of deze welvaart nu schijn is of niet, een feit is

5


▼

Schijnwelvaart Als de huizenprijzen door de bodem gaan, gaat gegarandeerd ook de aandelenmarkt mee en dan hebben we de poppen aan het dansen. Duisenberg, Kok en Wellink, maar ook de vereniging Eigen Huis, waarschuwen niet voor niets. Menigeen is bang dat de welvaart van dit moment slechts schijn is en is gebaseerd op goedkoop geleend geld met een luchtbel als onderpand.

Inflatie redelijk Ondanks de enorme koopgolf in Amerika is de inflatie nog redelijk. Greenspan houdt echter de vinger aan de pols, want de lonen zijn in de afgelopen 12 maanden al met 3,8% gestegen. De gestegen lonen worden niet helemaal in de prijzen doorberekend omdat bedrijven vooral concurrentie vrezen van Japan, dat na de catastrofe in 1998 aanzienlijk goedkoper is geworden. Ook Europa is goedkoper. De scheepvaart tussen de continenten, vooral richting V.S., floreert dan ook.

dat het particulieren en bedrijven in de westerse wereld voor de wind gaat. De angst voor het Azië-virus is weggeëbd. De economische terugslag hiervan is slechts 0,3% geweest en kon gemakkelijk worden opgevangen. Het vertrouwen van bedrijven en particulieren is groot en de winsten in het bedrijfsleven zien er beter uit dan verwacht.

SPAARQUOTE V.S. Bedrijven en huishoudens % van BBP

Verschil inkomsten / uitgaven

PRIJZEN EN GROEI

8 5 0 -4 1960

65

70

75

80

85

90

95

2000

Negatieve spaarquote V.S. De consumenten besteden er lustig op los. Vooral in de V.S., dat op economisch gebied toch nog steeds de leidende rol heeft in de wereld, lijken de consumenten het plafond van hun mogelijkheden nog lang niet te zien. Sparen is in de V.S. een vies woord. De spaarquote is in de laatste jaren van dit millennium zwaar door de nullijn gezakt en was sinds het einde van de vijftiger jaren niet meer zo laag. Tegelijk is het opgenomen krediet ter financiering van aandelen in de V.S. sinds 1990 verzevenvoudigd. Niet gek dus dat Greenspan met angst kijkt naar de oude filmbeelden uit 1929. Volgens financiële experts is een correctie op de aandelenkoersen van 15 tot 20% realistisch.

2.8 2.4 2.0 1.6

0.8 0.4

WEGWIJS

1985

1995

Nederland

2,2%

3,0%

Spanje Denemarken

2,5% 2,8%

3,6% 1,5%

Euro 11 Japan VS

1,2% 0,3% 2,6%

2,0% 1,0% 3,9%

Worden de gestegen prijzen van producten en de veel hogere olieprijzen wel doorberekend, dan neemt de inflatie toe en zal Greenspan uiteindelijk het rentewapen in de strijd gooien. De investeringen van bedrijven, die het geld tegen een hogere rente moeten lenen, nemen dan iets

1.2

1980

2,4% 1,4% 3,6% 1,7% 1,7% 1,2% 1,2%

Kentering Desondanks lijkt er een kentering op handen. De prijzen die de producenten in de V.S. rekenen voor hun producten stegen in september met maar liefst 1,1%. Dat is de grootste stijging sinds 1990. De kans op inflatie is hiermee wat toegenomen. Als de tussenhandel de gestegen lonen en prijzen niet in de eindprijs doorberekent, komen de winsten onder druk te staan. Het gevolg is een daling van de aandelenkoersen.

EFFECTENKREDIET V.S.

1975

0,7% 0,7% 0,9% 1,1% 1,2% 1,2% 1,8%

economische groei 1999 (prognose economen)

In % van Persoonlijk Besteedbaar Inkomen

1970

Frankrijk Duitsland Zweden Engeland België Zwitserland Italië

2000

6


3% naar 2,5% te laten dalen. Kortgeleden kon deze rente weer terug naar 3%, hetgeen de economische kracht van Europa weergeeft.

af, terwijl de consument wat langer zal nadenken over verdere bestedingen. Ook dan zullen de aandelenkoersen dalen. Economisch gezien is in de V.S. niet veel ruimte meer voor verdere koersstijgingen.

INFLATIE

Nederland In Europa ligt de zaak echter iets anders. Het enige Euroland dat vergelijking vertoont met de V.S. is Nederland. Ook hier vindt een aanzienlijke overbesteding plaats. Onze landgenoten besteedden vorig jaar meer dan het bedrag dat vorig jaar door hen werd verdiend. Ten gunste van Nederland dient gezegd te worden dat de spaarzin aanzienlijk groter is dan in de V.S.

CONSUMENTENPRIJSINDEX 3,0 2,5

d

j

▼

’98

▼

2,0 1,5

De inflatie in Nederland is de hoogste van Europa. In augustus was deze nog 2,6%. Tot grote opluchting van het kabinet daalde dat percentage in oktober naar 2,1%. Een hogere inflatie zou de kans op stijging van lonen en uitkeringen vergroten. De vakbonden staan al klaar met een looneis van 4%. Omdat er haast geen personeel te krijgen is, - door Wegwijs al in 1998 voorspeld - stijgen de lonen binnen de bedrijven toch al meer dan normaal.

o

n

’99

f

m

a

m

j

j

a

s

INFLATIE naar categorie september 1999 t.o.v. september 1998 totaal

2,2%

voeding kleding huisvesting vervoer

Duisenberg Zouden deze omstandigheden zich in het verleden hebben voorgedaan dan zou de voormalige president van De Nederlandsche Bank al aan de noodrem hebben getrokken. De rente zou verhoogd zijn. Wellink heeft sinds de invoering van de euro deze mogelijkheden moeten meegeven aan zijn voorganger Duisenberg. De Europese bankpresident zit echter met geheel andere problemen. Hij zal de korte rente slechts verhogen als de gemiddelde inflatie in geheel Europa de pan uitrijst. Dat is niet het geval.

waarvan: 0,5% 0,3% 2,8% 4,3%

communicatie -7,4% horeca 3,9% overheidstarieven 4,2%

Lange rente omhoog In het afgelopen half jaar is de lange rente wel sterk gestegen. Dat heeft geleid tot een run op hypotheekbanken die tot op de dag van vandaag met grote achterstanden kampen. De lange rente wordt niet gedirigeerd door de Centrale Banken, maar is afhankelijk van de vraag in de markt. De forse economische groei, waardoor meer langdurige investeringen nodig zijn, is daar debet aan. Inmiddels is de lange rente weer wat aan het dalen.

Aandelen Stijgende rentetarieven hebben altijd hun weerslag op de aandelenkoersen. De gemiddelde

7


▼

Ook de daling van de euro tegenover buitenlandse valuta speelt een rol. Als de rente in Euroland te laag is, vloeien de kapitaalstromen vanzelf naar de V.S. waar de lange rente hoger is. Een verlaging van de eurowaarde versterkt dat proces. Investeerders van buiten Europa zien immers hun geld minder waard worden als in Europa wordt belegd. Om een kapitaalvlucht tegen te gaan, dient dan of de euro te worden opgewaardeerd of de lange rente te stijgen. Het laatste is dit jaar gebeurd.

Weinig inflatie In het grootste deel van Europa is de inflatie rond de 1%. Overeenkomstig de afspraken in Europa mag de inflatie maximaal 3% bedragen. De inflatie is dus laag. Landen als Duitsland, Italië en Frankrijk die zo’n 65% van de Europese Unie uitmaken, kampen bovendien met een hoge werkloosheid. Een forse rentestijging zou daar grote schade aanbrengen. Duitsland klimt door de éénwording net uit een heel diep dal. Om deze landen enige stimulans te geven heeft de Europese Centrale Bank, mede op verzoek van het Internationale Monetaire Fonds, in april van dit jaar nog besloten om de korte rente van

WEGWIJS

verandering t.o.v. dezelfde maand een jaar geleden

beleggen steeds vaker in het buitenland, hetgeen mede de teruggang van Amsterdam t.o.v. die van New York veroorzaakte.

RENTE 6

Toekomst Hoe zien nu de kansen voor de nabije toekomst eruit? Algemeen wordt verondersteld dat de normale eindejaarsrally op de beurs dit jaar wat gematigder zal zijn. Daar zijn diverse oorzaken voor. Ten eerste is daar het millenniumprobleem, waar beleggers tegen het einde van het jaar toch wat zenuwachtig van zullen worden. Opvallend is dat van overheidswege op dit terrein steeds meer geruststellende woorden tot het volk worden gericht, nadat men de jaren daarvoor de onrust haast tot paniek had opgezweept. Het heeft er alle schijn van dat de politiek allerlei onrustgedachten bewust wil elimineren en greep wil houden op de massa.

5

4

▼

2

1999

▼

3

Millennium Nu moet gezegd worden dat de V.S. en Nederland het meest hun best hebben gedaan om de cijfers 19 . . uit de computer de verwijderen. Internationaal onderzoek heeft uitgewezen dat een kanjer als Duitsland aanzienlijk heeft stilgezeten en dat landen als Rusland en Zuid Afrika ”wellicht nog niet op de hoogte zijn van de nadering van een volgend millennium”.

lange rente (rendement op staatsobligaties) korte rente (3 maands euribor)

koersen van 1999 liggen dan ook niet veel hoger dan die van 1998. Toch is het uitgaan van gemiddelden nogal gevaarlijk. Godfried Bomans schreef eens: “Een statisticus liep door een rivier met een diepte van gemiddeld één meter…… Hij verdronk”.

Nederland is echter geen eiland. Als de enorme

Medio oktober lagen de aandelenkoersen op hetzelfde niveau als in januari 1999. Daar worden beleggers niet echt vrolijk van. Echter iemand die medio oktober vorig jaar instapte, had per eind oktober van dit jaar een winstpositie van maar liefst 51%.

INDEX MILLENNIUM RISICO USA Nederland Zweden Canada Gr. Brittanië Zwitserland België Australië Singapore Nieuw Zeeland Chili Hongarije Frankrijk Zuid-Korea Thailand Japan Taiwan

Particulieren Ondanks deze prachtige cijfers is een legioen particuliere beleggers zich doodgeschrokken van de terugval van vorig jaar. In 1998 werd de totale beursomzet nog voor 40% door particulieren gerealiseerd. In oktober was dat nog maar 25%. In cijfers betekent dit dat zo’n 700.000 particulieren zich in 1999 hebben teruggetrokken. Beurs Amsterdam Zoals vorig jaar in Wegwijs reeds is gesuggereerd, is door de komst van de Euro de omzet op de Amsterdamse beurs dit jaar ook daadwerkelijk gedaald. Verzekeraars en pensioenfondsen

WEGWIJS

8

Spanje Italië Duitsland Mexico Brazilië Tsjechië Oostenrijk Maleisië Argentinië Egypte Polen Zuid-Afrika India Indonesië China Rusland Filippijnen


gastoevoer uit Rusland en de Oekraïne naar Duitsland per 1 januari plotseling stopt, is niet alleen Duitsland (en Leiden) in last, maar ook een groot deel van het achterland van deze staten.

op een koersdaling is in de tweede helft van deze maand dan ook reëel. Wellicht dat de koers in de laatste week weer iets aantrekt.

Geldopnames Ondanks de geruststellende woorden van de Nederlandse overheid, houden alle banken rekening met grote geldopnames in de maand december. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat zo’n 25% van de Nederlanders van plan is om een fikse hoeveelheid contant geld op te nemen. In dit licht bezien, zullen de bankpresidenten het na de maand november waarschijnlijk wel uit hun hoofd laten om de rente te verhogen.

Het psychologische effect van een nieuwe eeuw met een nieuwe toekomst, een sterk winstmakend bedrijfsleven en dus veel nieuwe kansen, zou wel eens tot grote euforie kunnen leiden. De wetenschap bovendien dat in Amerika de presidentsverkiezingen worden gehouden en dat in zo’n jaar de bankpresidenten over het algemeen geen rigoureuze rentewijzigingen toepassen, maakt de risico’s kleiner.

De AEX weer door de 600 punten op 15 nov. jl.

Durf Degene die het aandurft om in de laatste week van het jaar een groot pak aandelen in te slaan is straks waarschijnlijk spekkoper. Want, mocht de eerste dag van de volgende eeuw geruisloos voorbij gaan dan spuiten zonder twijfel alle indices in de wereld met grote vaart omhoog.

Alhoewel er rekening mee gehouden moet worden dat het enthousiasme wellicht wat zal worden getemperd door een potentiële renteverhoging in februari, lijkt het er momenteel niet op dat de rente in het jaar 2000 aanzienlijk zal stijgen. Veel zal echter afhangen van wat er op 1 januari 2000 om 00.01 uur zal gebeuren in de eerste landen die het nieuwe millennium ingaan.

Stilte op de beurs De grote pensioenfondsen en verzekeraars hebben besloten om per eind november hun boeken te sluiten en weinig tot geen aankopen meer te doen op de beurs. De beursomzetten zullen in de maand december waarschijnlijk wat gematigd zijn. Aan de andere kant zullen veel aandeelhouders hun bezit willen verkopen. De kans

Toekomstverwachting AEX 900 euro

AEX-index reële situatie 800 euro

Gemiddeld koersniveau 1946-1996 geprojecteerd op de komende 10 jaar

700 euro

e eld d d mi 96 ge 19 ig tot r 6 -ja 50 194

600 euro 500 euro 400 euro 300 euro

18/11-'99 *

200 euro 100 euro

* AEX-Aandelenkoers 310 euro hoger dan het 50-jarig gemiddelde

1992

WEGWIJS

1994

1996

1998

2000

2002

9

2004

2006

2008

2010


Makelaars benutten laatste ruimte.

Exorbitante prijsexplosie koopwoningen De prijzen van koopwoningen zijn tussen de zomer van 1998 en de zomer van 1999 met niet minder dan 20% gestegen. Een dergelijke prijsexplosie heeft zich het laatst voorgedaan in 1977, het jaar voordat definitief de koopwoningenmarkt instortte. Met deze hausse werd het voorspellend vermogen van de Nederlandse Vereniging van Makelaars -N.V.M.- voor het derde achtereenvolgende jaar onderuit gehaald. Rond de jaarwisseling sprak de top van de N.V.M. nog van een verwachte afvlakking van de prijzen en een opschuiving van een verkopersmarkt naar een kopersmarkt. Nadat deze organisatie vorig jaar al had gesproken over een verzadiging van de markt en in het jaar daarvoor over een zachte landing van de prijzen van koopwoningen, slaat men nu voor het derde achtereenvolgende jaar de plank volstrekt mis. De prijzen zijn in die drie jaar in totaal met bijna 43% gestegen.

de rek er in de huizenmarkt nog niet uit was. Hierbij werden enerzijds vergelijkingen getrokken met het debâcle van eind zeventiger jaren en anderzijds de maximale hypotheekmogelijkheden berekend die de gemiddelde kooplustige momenteel heeft volgens de normen van de Nationale Hypotheek Garantie - NHG -. Volgens de in mei van dit jaar berekende mogelijkheden was er toen nog een rek in de koopwoningenmarkt van maximaal 24% en een plafondprijs van ƒ 422.211,voor de gemiddelde koopwoning in Nederland (inclusief kosten koper).

Wishful thinking Waar de N.V.M. haar zeer gematigde verwachtingen steeds vandaan haalt, mag Joost weten. Je zou toch mogen verwachten dat de grootste makelaarsorganisatie van ons land, met een al jaren bijna perfecte registratie van de huizenprijzen, op basis van deze gegevens beter zou kunnen voorspellen. De uitspraken van de N.V.M.-top geven door deze miskleunen meer de indruk van wishful thinking en emotie dan van rationeel en analytisch gedrag.

Leencapaciteit afgenomen Sinds mei 1999 is de rente echter aanzienlijk gestegen. Hierdoor is de maximale leencapaciteit van tweeverdieners afgenomen. Volgens cijfers van de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen - de stichting die de Nationale Hypotheek Garantie uitvoert - is het gezamenlijk inkomen van de gemiddelde tweeverdieners gestegen tot ƒ 84.000,- bruto per jaar. Laten we hier de algemeen geaccepteerde N.H.G.-normen op los, dan is op basis van dit inkomen een maximale hypotheek mogelijk van ƒ 345.592,-.

Maximale rek Al jaren is de stroom huizenkopers danig op drift. Deze krachten beteugel je niet door het uiten van een aantal loze kreten. In het vorige nummer werd door Wegwijs reeds berekend dat

WEGWIJS

Voorts is bekend dat de gemiddelde koper thans uit eigen middelen of uit de overwaarde van een vorige woning ca. ƒ 62.500,- meeneemt. Uit

10


De weerbarstige stroom huizenkopers laat zich echter niet zo gemakkelijk ringeloren via deze door instellingen opgelegde fatsoens- of berekenings-normen. Het is dus mogelijk dat in de delta van financieringsmogelijkheden de kopersstroom op zoek gaat naar hypotheekinstellingen met nog grotere financieringsmogelijkheden.

deze ingrediënten kan berekend worden dat de gemiddelde aankoopcapaciteit momenteel maximaal ƒ 408.000,- bedraagt, hetgeen gelijk staat aan een koopsom van ƒ 370.900,- k.k. Prijsplafond Dat zou betekenen dat, als er geen rentedaling plaatsvindt, het prijsplafond van de woningmarkt in de zomer van 1999 is bereikt. In de maand juli bereikte de gemiddelde koopsom een absolute top van ƒ 378.700,- k.k. Dat was toen nog mogelijk omdat de hypotheekrente wat lager was dan nu. In augustus zakte de gemiddelde prijs al naar ƒ 374.500,- k.k. De N.V.M. registreert momenteel een prijs van ƒ 345.300,-. Dat is echter niet de gemiddelde maar de mediane prijs, waarbij de duurste en goedkoopste woningen niet meegeteld worden.

Bouwfonds Volgens de meeste hypotheekadviseurs komt het Bouwfonds momenteel het dichtst in de buurt van de titel “filantropische instelling”. Op het gemiddeld inkomen van tweeverdieners verleent het Bouwfonds zelfs een hypotheekbedrag van ƒ 424.435,-. Met een gemiddeld eigen geld van ƒ 62.500,- zou het Bouwfonds het dus mogelijk maken om de gemiddelde koopsom in Nederland, op basis van het huidige rentetarief, nog omhoog te trekken tot ƒ 442.668,-.

Weerbarstig Blijft de vraag of de markt van koopwoningen nu inderdaad de absolute top heeft bereikt. Het hiervoor berekende plafond is namelijk gebaseerd op de berekeningswijze van de N.H.G., een ook door de vereniging Eigen Huis als betrouwbaar verklaarde berekeningsvorm.

Dat kan echter alleen als iedereen zich voor tophypotheken tot het Bouwfonds zou wenden. Het valt te betwijfelen of deze organisatie een overdaad aan risicovolle hypotheken zou willen aantrekken. Te verwachten is dat ook het Bouwfonds eens de deur zal dichtsmijten en dan zijn

GEMIDDELDE HUIZENPRIJZEN 1995-2000 bestaande woningen

(Gemiddelde koopsom 1990 ƒ 171.230,-)

januari

% + ƒ 226.200 9,7

februari

ƒ 228.700 9,3 ƒ 250.000 6,8 ƒ 267.200 11,2 ƒ 297.100 14,4 ƒ 340.000

e 154.330

maart

ƒ 230.800 10,2 ƒ 254.300 9,8 ƒ 279.100 6,8 ƒ 298.000 14,1 ƒ 340.100

e 154.380

april

ƒ 234.100 10,9 ƒ 259.700 10,7 ƒ 287.600 8,3 ƒ 311.500 14,3 ƒ 356.200

e 161.900

mei

ƒ 238.500 11,1 ƒ 265.100 9,4 ƒ 290.000 8,5 ƒ 314.750 16

ƒ 365.200

e 166.000

juni

ƒ 242.800 9,6 ƒ 266.200 11,4 ƒ 296.500 6

ƒ 314.200 19,2 ƒ 374.600

e 170.270

juli

ƒ 241.600 9,8 ƒ 265.300 9,9 ƒ 291.500 9,5 ƒ 319.200 20,5 ƒ 378.700

e 172.140

augustus

ƒ 239.800 10,7 ƒ 265.500 7,2 ƒ 284.700 10,8 ƒ 315.600 18,7 ƒ 374.500

e 170.230

september

ƒ 241.000 12,2 ƒ 270.500 5,6 ƒ 285.600 13,8 ƒ 325.000

oktober

ƒ 245.200 11,2 ƒ 272.700 7,8 ƒ 293.900 11,2 ƒ 326.800

november

ƒ 247.400 9,6 ƒ 271.300 6,3 ƒ 288.500 13,8 ƒ 328.200 sinds 1990 sinds 1995 ƒ 247.700 8,3 ƒ 268.300 6,5 ƒ 285.800 15,4 ƒ 329.900 sinds 1998

1995

% 1999 + e 150.880 ƒ 292.600 13,6 ƒ 332.400

1998

Prijsstijging

gemiddeld per jaar 119% 54% 19%

13,22% 13,50% 19,20%

▼

december

% 1997 % + + ƒ 248.300 7,2 ƒ 266.100 10

1996

WEGWIJS

11


van november is overigens weer enige rek ontstaan door een lichte daling van de rente. Deze rentedaling geeft een extra koopsomruimte van ca. ƒ 5.000,- (gemiddeld).

alle mogelijkheden voor verdere prijsopdrijving op! Verantwoordelijkheid Het is duidelijk dat de markt, gebaseerd op de huidige rente, met een koopsom van gemiddeld ƒ 370.000,- zo ongeveer de absolute top heeft bereikt. Hypotheekbanken laden een zware verantwoordelijkheid op zich als zij de, bij dit gemiddelde geldende normen, overschrijden. Zoals wij reeds eerder memoreerden zijn dergelijke hypotheekbanken de veroorzakers van de luchtbel in de prijzen.

Correctie Tot op heden is binnen dit kader alleen nog maar berekend wat de absolute top van de gemiddelde marktprijs zou kunnen zijn. In feite bewegen de prijzen zich reeds lang in een luchtbel. Volgens het 32-jarig gemiddelde is de huidige prijs van een woning al ƒ 98.000,- te hoog. Kookt de boel over dan is wellicht een correctie van meer dan 35% te verwachten. Want ook correcties houden zich niet aan plafonds. De correctie van 1979 bedroeg zelfs 58%.

Natuurlijk gaat dit artikel slechts over gemiddelden. De gehanteerde berekeningswijze laat slechts ruimte voor het bewegen van de rente. Daalt de rente weer, dan is een hogere hypotheeksom mogelijk en zullen de prijzen nog enigszins kunnen stijgen. Stijgt de rente verder dan zullen hypotheekverstrekkers al snel moeten inzien dat de hypotheeksommen die zij de afgelopen jaren hebben verstrekt, tot het randje zijn gegaan. De prijzen kunnen eigenlijk alleen nog naar beneden, maar zullen, zoals in elke markt gebruikelijk, door wanbeleid nog wel even kunnen doorschieten. In de laatste weken

Hypotheekbanken kunnen zo’n correctie uitstellen door het verstrekken van steeds maar hogere hypotheken. Daarmee zal de luchtbel in de prijzen echter alleen maar groter worden en de uiteindelijke klap alleen maar harder. Het is te hopen dat op tijd de wijsheid doorbreekt, want inmiddels is de topprijs van 1978, ook gecorrigeerd voor inflatie, ver overschreden. De woningprijzen liggen dus op recordniveau!

x ƒ 1000,-

400 374.500

360 320 -

Prijsverloop 1965 - 2000

280 -

276.000

240 200 -

193.000

160 -

145.000

120 80 -

e deld gemidtijging s s prij

40 -

1965

WEGWIJS

Gemiddelde woning ca. ƒ 98.000,- te duur!

e reël ing tijg s s j i pr 70

75

80

85

90

12

95

2000


GEMIDDELDE PRIJZEN BESTAANDE WONINGEN PER REGIO Regio

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Twente e.o. Gelderland Arnhem e.o. Apeldoorn e.o. Nijmegen e.o. Utrecht 't Gooi Vechtstreek Utrecht Stad Flevoland Noord-Holland Amsterdam e.o. Zaanstreek Kennemerland Zuid-Holland Den Haag Rotterdam Leiden Gouda Dordrecht Zeeland Noord-Brabant Breda e.o. Tilburg e.o. Den Bosch Eindhoven Limburg Zuid-Limburg

WEGWIJS

Verkoopprijs

Prijs

Verkooptijd

sept. '98 in ƒ 1000

sept. '99 in ƒ 1000

stijging in %

sept. '98 in dagen

203 221 247 273 257 319 284 308 310 390 407 491 282 248 295 302 258 296 293 250 238 309 317 251 224 316 299 286 335 309 264 209

225 283 300 338 319 419 319 402 375 451 510 540 361 332 389 400 331 370 334 283 278 360 367 291 274 398 359 350 417 390 335 301

10,8 28,1 21,5 23,8 24,1 31,3 12,2 30,5 20,9 15,6 25,3 10 28 33,8 31,9 32,5 28,3 25 13,9 13,2 16,8 16,5 15,7 15,9 22,3 25,9 20 22,3 24,4 26,2 26,8 44

50 49 55 45 47 40 38 41 44 47 45 57 32 48 37 36 34 26 49 51 54 42 52 50 55 43 43 49 35 43 39 15

13

sep. '99 in dagen 53 50 43 38 38 35 36 36 28 34 38 55 20 29 34 33 30 22 39 39 40 24 43 38 43 30 26 28 22 28 38 21


Visie van marktpartijen op de “koopgekte”.

Kok over prijzen koopwoningen:

”We leven op een vulkaan!” Het aantal personen en instellingen dat zich zorgen maakt over de huidige gekte op de koopwoningenmarkt neemt hand over hand toe. Terwijl makelaars aan de ene kant hun winsten drastisch hebben zien stijgen en aan de andere kant moeite hebben om voldoende koopwoningen te verwerven om aan de vraag te voldoen, maken de eerste banken zich zorgen over hun eigen hypotheekbeleid. De bank is de mening toegedaan dat er inmiddels sprake zou kunnen zijn van een kleine zeepbel, maar men is niet bang voor verdere escalatie. Wel verklaart men dat een sterkere rentestijging tot lagere huizenprijzen zou kunnen leiden. Hierbij dient te worden aangetekend dat de bank als marktpartij er alles aan zal doen om paniek in de markt door al te zorgwekkende uitspraken te voorkomen.

Minister-president Kok verwoordde de precaire situatie op de huizenmarkt als die van een vulkaan die elk moment kan uitbarsten. De verontrusting van Kok betreft het feit dat de prijsstijging hoofdzakelijk is gebaseerd op steeds hogere hypotheekschulden. Ook Nout Wellink, de president van de Nederlandsche Bank, is bang van de berg hypothecair krediet. Wellink verwijt de banken te hoge hypotheken te verstrekken.

Prijsopdrijvende werking Volgens het blad de ‘Woonconsument’ van de ‘vereniging eigen huis’ gaat van de prijsstijging zelf ook een prijsopdrijvende werking uit. “Hoe meer iemand voor zijn huis krijgt, hoe meer hij uiteraard kan bieden voor een volgende woning”, ”Starters en alleenverdieners komen in deze dure tijd nauwelijks aan bod”, aldus de V.E.H.

Onheil Het objectieve financiële magazine Cash rept in haar artikelen over naderend onheil: “De ontwikkeling van de huizenmarkt roept associaties op met de crash van de jaren zeventig!” Het Nationaal Woning Instituut rept in één van haar artikelen over koopgekte, terwijl de ‘vereniging eigen huis’ zich vertwijfeld afvraagt “wanneer er een einde komt aan de prijsstijging.”

Tweeverdieners De Vereniging van Institutionele Vastgoed beleggers - IVBN - constateert dat de prijsstijgingen ver boven de inflatie en de loonkostenstijging liggen. “Om een huis te kunnen kopen, moet je tegenwoordig tweeverdiener zijn en veel geld hebben”, aldus de IVBN. “Ook valt op dat de aftrek van hypotheekrente steeds weer ter discussie wordt gesteld. Vroeg of laat zal daar zeker iets mee gebeuren.”

Zeepbel De ABN-AMRO vraagt zich zo langzamerhand serieus af of haar hypotheken zijn gebaseerd op een zeepbel. Zij gaat in haar “Hypotheekkrant” wat dieper in op de huidige gang van zaken op de woningmarkt. Zo constateert ABNAMRO dat het bedrag aan uitstaande hypotheken in de afgelopen jaren tweemaal zoveel is gestegen als de huizenprijzen.

WEGWIJS

Trendbreuk Het blad “Vastgoed” van de Nederlandse Ver-

14


gevoegde waarde van de makelaar wordt bij het aankopen van een woning sterk in twijfel getrokken en het imago is nog steeds dat van een ‘bemiddelaar achter gesloten gordijntjes’.

eniging van Makelaars spreekt van een te verwachten omslag op de koopwoningenmarkt. Als sterk belanghebbende marktpartij wordt wel van een trendbreuk gesproken, maar uitdrukkelijk niet van een crisis.

Door de koopgekte wordt het beroep van makelaar niet alleen uitgehold, dit beroep komt ook in groot gevaar als de woningmarkt onverhoopt mocht instorten. De laatste recessie in de woningmarkt heeft bijna 50% van de makelaarsstand de kop gekost. De makelaar zal de enorme winsten van de afgelopen jaren dan nog hard nodig hebben.

Uitholling makelaarsvak Het Nationaal Woning Instituut - N.W.I. - vindt de exorbitante prijsstijging in sommige regio’s van meer dan 25% een ongewenste marktontwikkeling. Verder vindt men dat door de “koopgekte” het beroep van de makelaar wordt uitgehold. “Voor de makelaar lijkt het prijsopdrijvende effect in deze marktsituatie op het eerste gezicht gunstig voor zijn inkomsten. Immers de meeste makelaars rekenen nog steeds af via het zogenaamde courtagesysteem van 1 tot 2% van de koopsom. Echter veel makelaars constateren dat door de snelle verkoop hun vak wordt uitgehold. Er is nog nauwelijks een rustig gesprek over de woning en de verkoopvoorwaarden. Op de trap van het portaal nemen kopers al een optie (als die al wordt verstrekt), terwijl de bezichtiging nog moet beginnen.

Ed Nijpels, voorzitter Raad van Commissarissen Nationaal Woning Instituut

De huidige woningmarkt is voor een onervaren koper vreselijk ‘tricky’. Voor het objectief aankopen van een woning en het uitsluiten van zoveel mogelijk risico’s is begeleiding door een onafhankelijk adviseur -zeker nuessentieel. Degenen die nadere informatie wensen over onafhankelijke adviseurs kunnen hiervoor de in dit blad bijgesloten kaart gebruiken.

HYPOTHEEKLASTEN

Hypotheekadviseur “Waarom niet de verkoop organiseren via de notaris of hypotheekadviseur? Dan kan de woning als extra service bij dezelfde dienstverlener passeren en/of gefinancierd worden. Kortom, voor de goed opgeleide en ervaren makelaar betekent deze marktsituatie een regelrechte bedreiging voor zijn rol als ”onafhankelijk” bemiddelaar”, aldus het Nationaal Woning Instituut.

Uitstaand hypothekair krediet als % van het BBP Nederland

(1987: 38,2%) 1997: 60,1% (46,3) 50,9

Duitsland (27,6) 29,5

Finland Portugal Ierland België Spanje Frankrijk

(11,6) 26,3 (18,9) 26 (18,5) 22,2 (10,2) 22 (21,9) 20,4

Italië

(3,9) 7,3

Oostenrijk

(4,2) 4,4

60,1% 64,8%

38,2%

Hoge drempel Volgens een door Intomart op verzoek van het N.W.I. gehouden onderzoek, blijkt dat de makelaarskantoren een hoge drempel hebben. De toe-

WEGWIJS

1987

1997

1998

Uitstaande woninghypotheken in Nederland

15


Politiek contra marktsector

Boosheid over prijzen nieuwbouwwoningen Aanstaande bewoners van nieuwbouwwijken zouden tienduizenden guldens en soms meer dan een ton teveel betalen voor hun woning. Althans, op dat standpunt staat het P.v.d.A. - Tweede - Kamerlid Adri Duivesteijn na enkele bezoeken aan dergelijke wijken. Duivesteijn is boos op aannemers en projectontwikkelaars die enige jaren geleden de politiek te slim af zijn geweest bij het doen van strategische grondaankopen. Hij vindt dat deze organisaties de prijzen van grond en bebouwing te hoog opschroeven, waardoor een prijzenexplosie is ontstaan. Vertraging In het begin van de jaren negentig hebben de centrale en gemeentelijke overheden gezamenlijk bepaald op welke plekken in Nederland extra woningen moesten worden gebouwd. Ondanks de enorme behoefte aan koopwoningen heeft het jaren geduurd voordat keuzes gemaakt waren en er eindelijk aan bouwen kon worden gedacht.

Nadat de te bouwen gebieden -Vinex (Vierde Nota Ruimtelijke ordening Extra)-locaties genoemd- waren bepaald, heeft het in sommige gevallen nog jaren geduurd voordat gemeenten de benodigde vergunningen hadden afgegeven. Hierdoor is een enorme vertraging ontstaan, terwijl de vraag naar nieuwbouwwoningen gigantisch is. De productie van woningen is nu eindelijk in volle gang.

Stroperig Op het moment dat de te bebouwen terreinen werden vastgesteld, kochten aannemers en projectontwikkelaars met grote spoed strategische gronden op. Door de stroperige wijze van overleg binnen de overheid had de particuliere sector daar alle gelegenheid toe en kwamen de gemeenten te laat. Gemeenten moesten met de betrokken organisaties onderhandelen, waarbij aannemers en projectontwikkelaars natuurlijk hun eisen stelden aan deelname aan het bouwprogramma.

Tienduizenden kopers De politiek heeft natuurlijk tonnen boter op het hoofd als nu, na jaren van gesjoemel, uiteindelijk de marktpartijen de schuld krijgen van prijsopdrijving. Het waren altijd de gemeenten die in het verleden de grondprijzen opdreven, waardoor nieuwbouwprijzen stegen. De particuliere sector reageert niet anders. Het doet bovendien wat merkwaardig aan als dit Tweede-Kamerlid Duivesteijn stelt dat deze woningen te duur zijn, terwijl buiten de muren van het Binnenhof tienduizenden potentiële kopers zich verdringen om in aanmerking te mogen komen voor deze huizen.

Vinex locaties De nieuwbouw volgens dit plan, vindt voor een groot deel plaats rond zeven grote steden. Hier worden 295.000 woningen gebouwd. In de rest van Nederland worden 339.000 woningen gebouwd. Van dit monsterprogramma van 634.000 woningen zijn er tot op heden slechts 190.000 afgebouwd. De overige 445.000 moeten uiterlijk in 2005 gereed zijn.

WEGWIJS

16


De opmerkingen van Duivesteijn zijn ook merkwaardig, bezien in het licht van het advies van staatsecretaris Remkes van Volkshuisvesting aan de gemeenten om maatregelen te nemen tegen mensen die een nieuwbouwwoning alleen aankopen om deze vervolgens met tienduizenden guldens winst weer te verkopen. Hoezo, te duur?

Kwaliteit De vraag naar koopwoningen is dus nog altijd torenhoog, terwijl het aanbod, vooral door overheidsmaatregelen, te laag blijft. Bovendien wordt op last van de overheid, nog steeds een te groot kwantum aan rijtjeswoningen gebouwd, terwijl de behoefte aan twee-onder-één-kappers en vrijstaande huizen enorm is. Daarnaast sluit de kwaliteit van de huidige nieuwbouw niet aan bij de behoefte van de markt. Er is grote behoefte aan duurdere woningen. Worden die te weinig gebouwd, dan kunnen gegadigden die een dergelijk huis kunnen betalen hun goedkopere woning niet verlaten, waardoor de doorstroming blokkeert.

Adri Duivesteijn (PvdA)

Het zou aardig zijn wanneer de politiek duidelijkheid zou scheppen, waardoor projectontwikkelaars en aannemers wat slagvaardiger en meer marktgericht zouden kunnen optreden. De kans wordt dan groter dat de juiste woningtypen worden gebouwd en dat die bouw wat sneller vordert. Je moet er niet aan denken wat de gevolgen zullen zijn van een eventuele forse rentestijging, terwijl nog ruim 400.000 woningen moeten worden gebouwd.

Schuld overheid In feite hebben zowel het Rijk als de gemeenten de prijsopdrijving in de hand gewerkt door zo lang te talmen met beslissingen. Het aanbod van woningen kon hierdoor de vraag niet meer bijbenen. Je hoeft geen econoom te zijn om te kunnen bedenken dat hiermee ingrediënten worden aangedragen voor een prijsstijging. Woningbehoeften Volgens het Woningbehoefte Onderzoek W.B.O. - 1998 van het ministerie van Volkshuisvesting zijn minstens 365.000 landgenoten al minimaal een half jaar op zoek naar een (andere) woning. Daaronder waren 137.000 starters en 228.000 doorstromers. Het tekort aan woningen bedraagt volgens dit onderzoek 96.000 .

VINEX-LOCATIES Tot 2005 worden op Vinex locaties* 634.800 woningen gebouwd. Ruim 295.000 woningen zijn gepland in 7 grote stadgewesten:

In 1998 bestond ca. 51% van de bestaande woningen uit koopwoningen. In 1994 was dat nog 47,6%. De vraag naar koopwoningen blijft hoog. Bij de doorstromers steeg het percentage tussen 1994 en 1998 van 49% naar 56%. Maar ook bij de starters nam de behoefte aan koopwoningen toe van 25% naar 34%. In het W.B.O. 1998 is voor het eerst aan huurders gevraagd of men de huurwoning wilde kopen. Maar liefst 844.000 huishoudens reageerden daar positief op. Niet iedereen krijgt echter de kans. Daarnaast denken ongeveer 750.000 huishoudens er serieus over om binnen twee jaar een huis te kopen. Dat is 42 procent meer dan in 1995. De meerderheid van de kopers heeft echter moeite met de “dichte” wijkopzet van nieuwe woningen in de Vinex-wijken.

WEGWIJS

aantal woningen 100.100 53.000 42.500 31.600 * Vinex staat voor: 28.400 Vierde 24.120 Nota Ruimtelijke 15.500 ordening EXtra. 295.000 339.000 634.800

Amsterdam Rotterdam Haaglanden Utrecht Eindhoven Arnhem-Nijmegen Twente totaal Overige NL totaal NL

17


Bij aankoop eigen huis…

Notaristarieven omlaag! Na een jarenlange strijd die op initiatief van de ‘vereniging eigen huis’ is gevoerd, heeft de overheid per 1 oktober jl. een nieuwe notariswet in werking gesteld, waarbij de huidige tarieven in een periode van drie jaar worden afgebouwd. dus door de koper betaald. De ‘vereniging eigen huis’ vindt het logisch dat de koper nu voortaan gaat ”shoppen” alvorens de akte te laten passeren. Ook hoopt men dat makelaars zich voortaan wat afzijdig houden bij de keuze van de notaris, om belangenverstrengeling tussen makelaar en notaris te voorkomen.

De notaristarieven werden tot 1 oktober vastgesteld door de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie – K.N.B. – die de tarieven niet baseerde op de kostprijs van de te passeren akte, maar op het belang van de transactie. Ondanks een aantal marginale tariefsverlagingen in het verleden, steeg het inkomen van de notaris fors als gevolg van de exploderende woningmarkt.

Koopsom/ hypotheek

Overgangsperiode In een overgangsperiode van drie jaar zullen de K.N.B.-tarieven echter worden afgebouwd. De ministers van Justitie en Economische zaken stellen in de overgangsperiode jaarlijks een regeling vast, waarvan de uitwerking direct na dat jaar zal worden beoordeeld. De regeling bevat op de huidige K.N.B.-tarieven gebaseerde bandbreedtes, waarbinnen de notaris zijn tarief met de klant moet overeenkomen. In de loop van de komende drie jaar worden de bandbreedtes verruimd.

Prijsverlaging t.o.v. oude tarieven

ƒ 300.000 ƒ 2.811,- ƒ 492,-

ƒ 400.000 ƒ 2.886,- ƒ 607,-

ƒ 500.000 ƒ 3.097,-

ƒ 660,-

Groei aantal transporten notaris

Tarieven Voor het eerste jaar zijn tarieven vastgesteld voor de onroerend goed praktijk 1999. Het tarief is gebaseerd op intervallen. Voor een woning die voor een bedrag van ƒ 315.000,- wordt verkocht, geldt bijvoorbeeld een tarief tussen ƒ 1.333,- en ƒ 1.935,-. Over de uiteindelijke prijs kan met de notaris worden onderhandeld tussen deze twee uitersten. Tot 1 oktober kostte een transportakte voor een dergelijke transactie ƒ 2.117,-.

MINIMUMTARIEF OUD TARIEF

De onroerendgoedmarkt blijft nog steeds groeien. Volgens het kadaster zijn in de eerste vijf maanden van dit jaar 163.280 koopaktes gepasseerd tegen exact 160.000 in dezelfde periode van 1998. Dat is een groei van 2,1%. Opmerkelijk is de enorme toename van het aantal hypotheekaktes: 272.400 dit jaar tegen 222.900 vorig jaar. Dat is een groei van maar liefst 22,2%.

Gemiddeld lijken de tarieven zo’n 25% gedaald. Het is nu dus zinvol om vooraf een aantal notarissen te bellen en deze te vragen om het tarief. Daarna kunt u de goedkoopste kiezen.

Opvallend is bovendien dat er 66,8% meer hypotheekaktes dan koopaktes zijn ingeschreven hetgeen de berichten bij banken en verzekeraars bevestigt dat velen vanwege de lage rente hun hypotheek bij een andere bank hebben ondergebracht, ondanks de geldende boetebepalingen.

Koper kiest! Bij een woningtransactie is het gebruikelijk dat de koper de notaris kiest. De meeste koopaktes worden immers opgemaakt op basis van “kosten voor de koper” (k.k.). De notariskosten worden

WEGWIJS

Overdrachtsakte*/ hypotheekakte* minimumprijs

18


(advertentie)

EIGEN HUIS AANKOOPBEGELEIDING

Wat doet C.A.K. allemaal voor u? 1. C.A.K. adviseert de juiste koopsom. 2. C.A.K. onderhandelt voor u en verlaagt de koopsom tot het absolute minimum. 3. C.A.K. controleert de door de verkopend makelaar opgestelde koopakte op juridische voetangels en klemmen. AANGEKO 4. C.A.K. zoekt de meest voordelige CHT DOOR C.A .K. hypotheek voor u op. 5. C.A.K. zorgt voor rentekorting middels de Nationale Hypotheek Garantie. 6. C.A.K. stelt een notaris aan die de belangen van de koper in de gaten houdt. 7. C.A.K. begeleidt u tot na de aankoop.

MAXIMALE HYPOTHEEK voor hypotheken met een 10 jaar vaste rente één inkomen met N.H.G. zonder garantie

twee inkomens met N.H.G. zonder garantie

ƒ ƒ ƒ ƒ

45.000,50.000,55.000,60.000,-

ƒ 181.313,ƒ 202.146,ƒ 222.361,ƒ 245.051,-

ƒ 205.385,ƒ 234.615,ƒ 263.846,ƒ 293.077,-

ƒ 176.362,ƒ 200.771,ƒ 222.848,ƒ 241.751,-

ƒ 188.908,ƒ 220.200,ƒ 242.215,ƒ 273.846,-

ƒ ƒ ƒ ƒ

65.000,70.000,75.000,80.000,-

ƒ 266.636,ƒ 290.706,ƒ 318.690,ƒ 356.438,-

ƒ 321.799,ƒ 351.538,ƒ 380.769,ƒ 410.000,-

ƒ 262.791,ƒ 283.005,ƒ 303.200,ƒ 326.735,-

ƒ 305.000,ƒ 328.462,ƒ 359.785,ƒ 390.769,-

ƒ 85.000,ƒ 90.000,ƒ 95.000,ƒ 100.000,-

ƒ 382.560,ƒ 412.020,ƒ 420.000,ƒ 420.000,-

ƒ 439.231,ƒ 465.285,ƒ 490.335,ƒ 515.385,-

ƒ 348.325,ƒ 368.815,ƒ 386.600,ƒ 409.800,-

ƒ 421.477,ƒ 446.273,ƒ 472.681,ƒ 498.905,-

ƒ 110.000,ƒ 120.000,ƒ 130.000,ƒ 140.000,ƒ 150.000,-

ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,-

ƒ 565.485,ƒ 615.585,ƒ 665.685,ƒ 715.785,ƒ 765.885,-

ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,ƒ 420.000,-

ƒ 546.948,ƒ 595.229,ƒ 647.464,ƒ 696.009,ƒ 757.020,-

ALTIJD DE LAAGSTE RENTE VAN NEDERLAND Speciaal hypotheek-arrangement voor h.b.o.-ers en academici

C.A.K. WEGWIJS

Financieel Advies Centrum voor h.b.o.-ers en academici 19


Spaarhypotheek ter discussie

Steeds meer aanvallen op aftrek hypotheekrente! De fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente staat onmiskenbaar op de tocht. Steeds meer politici en invloedrijke organisaties durven het onderwerp ter discussie te stellen. Enige weken geleden deed zelfs de Federatie van Nederlandse Vakverenigingen - F.N.V. - een uithaal naar het meest gekoesterde fiscale item van Nederland. in de aftrek voor van ca. ƒ 400.000,-. De minister deed deze uitspraak aan het eind van een hausse in de woningverkoop, waarbij de prijzen in vijf jaar tijd met ruim 100% waren gestegen. Kenmerkend was dat ook in die periode de olieprijzen, net als nu, verdubbelden. Al direct in de eerste maand na de suggestie van Lubbers daalden de omzetten bij makelaars met minimaal 50%.

Ongetwijfeld zal de lezer in diverse artikelen vergelijkingen met het einde van de zeventiger jaren hebben aangetroffen. De angst voor een nieuwe crash in de woningmarkt is dan ook zeer groot. En het moet gezegd, steeds meer elementen die toen aan de orde waren, steken ook nu de kop op. Knik in woningverkoop Aan de vooravond van de huizencrisis kaartte de toenmalige minister van Economische Zaken, Ruud Lubbers, de aftrekbaarheid van de hypotheekrente aan. Lubbers stond een plafond

WEGWIJS

Nieuwe generatie In 1999, 21 jaar na Lubbers opmerking, en aan het eind van de volgende hausse, krijgt een

20


mier Kok nog voorzitter was, wil de hypotheekrenteaftrek beperken tot de eerste belastingschijf. In het nieuwe belastingstelsel dat Vermeend in 2001 het licht wil laten zien, wordt deze schijf slechts met 32,9% belast. Vergeleken met de huidige situatie zou dat op elke ƒ 10.000,- hypotheekrente een tegenvaller kunnen betekenen tot ƒ 2.700,- netto per jaar.

nieuwe generatie te maken met identieke omstandigheden. In de plannen van staatssecretaris Vermeend staat de aftrek van de hypotheekrente niet ter discussie. Maar Vermeend valt wel de belastingvrije opbouw van de aflossing aan die middels de spaarverzekering aan de hypotheek is gekoppeld. Vermeend vindt het maar vervelend dat die uitkering na 30 jaar geheel belastingvrij in de zak van de huiseigenaren verdwijnt.

Huurders Dat zowel Groen Links als de F.N.V. zich sterk maken voor beperking van de aftrekmogelijkheden is gezien de kenmerken van hun achterban wel te begrijpen. Kennelijk is de tijd voorbij dat een vakbond zich slechts bemoeit met lonen en arbeidsvoorwaarden.

Garantie De spaarhypotheek is het troetelkindje van de ‘vereniging eigen huis’, die deze hypotheek jarenlang de ‘verbeterde levenhypotheek’ bleef noemen. De v.e.h. had destijds niet veel op met hypotheken op levensverzekeringsbasis omdat daarbij de garantie ontbrak dat de levensverzekering op de einddatum voldoende zou uitkeren om de hypotheek af te lossen.

Europa Het feit dat de hypotheekrente-aftrek steeds ter discussie wordt gesteld, is overigens niet zo vreemd. Binnen Europa heeft Nederland de beste faciliteiten op dit terrein. Op de lange termijn zal deze vorm van belastingaftrek binnen het Europese stelsel ongetwijfeld worden beperkt of zelfs afgeschaft. Frappant is wel dat het grote aantal aanvallen op het door het belastingstelsel gefacilieerde eigenwoningbezit nu juist valt op het meest kwetsbare moment in de woningmarkt.

Belastingvrij Met de spaarhypotheek kwam aan deze onzekerheid een einde. Het spaarelement in de verzekering wordt namelijk weer belegd op basis van de hypotheekrente en zal op deze manier op de einddatum het gehele hypotheekbedrag belastingvrij uitkeren. Het plan van Vermeend is om deze uitkering voortaan te gaan belasten als deze niet voor 100% wordt gebruikt voor aflossing van de hypotheek.

Verwacht wordt overigens dat CDA en VVD zich hard zullen verzetten tegen deze wijze van aantasting van het eigenwoningbezit. Beide partijen zijn er bang voor dat door het voorstel van de regering via een achterdeur zal worden gemorreld aan de aftrek van de hypotheekrente en dat is, voorlopig althans, nog steeds taboe. Dat neemt overigens niet weg dat het volstrekt begrijpelijk is dat Vermeend de huiseigenaren wil verplichten om met de opbrengst van de spaarverzekering de hypotheek af te lossen.

Beperking aftrek Tegelijk kaarten politieke partijen, Groen Links voorop, de aftrekbaarheid van de hypotheekrente aan. Groen Links vindt een aftrekpost gebaseerd op een hypotheek van maximaal ƒ 250.000,- meer dan genoeg.

▼

Ook de F.N.V. doet nu een duit in het zakje. Deze vakvereniging, waarvan, curieus genoeg, tijdens de vorige crash in de woningmarkt pre-

Een nieuwsgierige H.B.O.-er leest WEGWIJS Met een oplage van meer dan 110.000 het meest gelezen financieel-economisch magazine voor h.b.o.-ers INTERNET: WWW.WEGWIJS.NL

WEGWIJS

21


‘vereniging eigen huis’ bekritiseert rol adviseurs

Verontwaardiging bij hypotheekadviseurs “Met pakkende uitspraken laten hypotheekadviseurs geloven dat zij het beste met u voor hebben. Maar helaas bij 50% van de adviezen slaan zij de plank behoorlijk mis. Te duur, ongunstige voorwaarden, onverantwoord hoog leenbedrag, hypotheekvorm met te veel risico, dergelijke kritiek is van toepassing op bijna de helft van alle hypotheekslachtoffers”, aldus het blad de Woonconsument van de ‘vereniging eigen huis’ (v.e.h.) Het blad zet het gratis en onafhankelijk hypotheekadvies tussen aanhalingstekens en vindt

WEGWIJS

dat hypotheekadviseurs minder onafhankelijk zijn dan zij doen voorkomen. Ook wordt door

22


looptijd van 30 jaar meetellen, bedraagt de maximale hypotheek, volgens de normen van de Nationale Hypotheek Garantie, ƒ 614.000,-. Het echtpaar kan die garantie overigens niet krijgen, omdat deze voor het jaar 1999 is gemaximeerd op ƒ 370.000,- (anno 2000 : ƒ 420.000,-)

de v.e.h. telkenmale gewezen op het feit dat de hypotheekadviseur provisie aan de hypotheek verdient. Omdat de ene bank meer provisie zou betalen dan de andere, wordt de objectiviteit van de adviseur in twijfel getrokken. Laaiend Veel hypotheekadviseurs zijn laaiend over de kritiek van de v.e.h., temeer daar deze kritiek door de landelijke dagbladen, in sommige gevallen zelfs letterlijk, werd overgenomen.

Verwerpelijk De familie de Vries kreeg van een bank echter een hypotheekofferte van maar liefst ƒ 812.500,-, gebaseerd op een gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheek. Voor het aflossingsvrije deel wordt alleen maar rente betaald om de lasten laag te houden. De hypotheeksom bedraagt dus ruim 6 maal het bruto inkomen. De v.e.h. vindt dit verwerpelijk en gaat er vanuit dat de familie de Vries hiermee in grote problemen kan komen. Het is wellicht zinvol om de stelling van de ‘vereniging eigen huis’ eens te analyseren.

De 61-jarige hypotheekadviseur John Smit uit Utrecht, die dit beroep al uitoefende voordat de v.e.h. bestond, noemt de kritiek nogal ongenuanceerd. Ten eerste wordt door de v.e.h. beweerd dat bij bijna 50% van de adviezen de plank wordt misgeslagen. “Hieruit mag ik concluderen dat de v.e.h. meent dat ruim 50% kennelijk uitstekend in elkaar zit. Daarnaast vindt de v.e.h. dat ruim 30% van de geldverstrekkers te ver gaat met de hoogte van de hypotheek, althans men noemt het twijfelachtig. Naar mijn simpele inschatting bestaat er dus geen enkele twijfel over de juistheid van de overige 70%. Het is maar hoe je het wilt brengen”, aldus Smit.

Analyse Zou de familie de Vries zich letterlijk houden aan de adviezen van de v.e.h. dan zou van het tweede inkomen wellicht de helft niet meegeteld kunnen worden. ”Je kunt natuurlijk werkloos worden of arbeidsongeschikt”. We gaan er dan gemakshalve maar even vanuit dat hiermee het laagste inkomen wordt bedoeld, want ook de eigenaar van het hoogste inkomen kan werkloos worden.

Normen Veel meer hypotheekadviseurs voelen zich gegriefd door de kritiek. Vooral de normen die de v.e.h. aanlegt bij het beoordelen van een verantwoorde hypotheeksom oogsten kritiek. Volgens het Algemeen Dagblad adviseert de vereniging haar leden niet meer te lenen dan 3,5 maal het bruto jaarinkomen en een tweede inkomen slechts gedeeltelijk mee te tellen. Smit vindt dit merkwaardig. ”De v.e.h. roept dat al jaren. Dat je het tweede inkomen niet altijd volledig en voor de hele periode van 30 jaar kunt meetellen, ben ik met ze eens, maar je kunt bij een rente van 4% toch niet dezelfde normen opleggen als bij een rente van 9%. Als de rente laag is, is er veel meer hypotheek mogelijk dan bij een hoge rente. De 3,5 norm van de v.e.h. is zelfs zwaarder dan die van de Nationale Hypotheek Garantie en dat noem ik ‘Roomser dan de paus’ ”.

Jan Modaal Op dit moment ligt het modale inkomen in Nederland op zo’n ƒ 54.000,- bruto per jaar. Zonder hypotheekrente-aftrek houdt de gemiddelde kostwinner daar netto zo’n ƒ 36.000,- van over. Na aftrek van een voor huidige begrippen lage huur van ƒ 850,- per maand, resteert dan een

De Vries In het blad ‘de Woonconsument’ tovert de v.e.h. het echtpaar de Vries te voorschijn. Het paar heeft twee bruto inkomens van resp. ƒ 92.000,- en ƒ 35.000,-, samen ƒ 127.000,- dus. Ervan uitgaande dat beide inkomens de gehele

WEGWIJS

23


▼

Tellen we de inkomens volgens deze normen samen, dan geldt een totaal inkomen voor het berekenen van de hypotheek van ƒ 109.500,(ƒ 92.000,- + ƒ 17.500,-). Vermenigvuldigen we dit bedrag met de v.e.h.-veiligheidsfactor van 3,5, dan zou de familie de Vries een maximale hypotheek kunnen krijgen van ƒ 348.409,-, ofwel een woning die nog onder de gemiddelde koopsom van dit moment ad. ƒ 374.000,- ligt. Daar zal de familie de Vries “blij mee zijn”. De woningmarkt zou door de bliksem getroffen worden als gezinnen met een dergelijke financiële welstand zich geen gemiddelde woning zouden kunnen permitteren.

netto jaarlijks belastbaar inkomen van ƒ 25.800,-. De gemiddelde Nederlander zal de rest van zijn jaarlijkse uitgaven hiervan moeten doen.

Netto inkomen zonder hypotheek ƒ 83.357,Aftrekrente: 5,8% x ƒ 812.000,- = ƒ 47.125,- - ƒ 47.125,Bijtelling fictieve huurwaarde - ƒ 8.750,Aftrekbaar ƒ 38.375,-

Vergelijking de Vries… De familie de Vries echter heeft een jaarinkomen van ƒ 127.000,-, netto ƒ 83.357,-. Na aftrek van de jaarlasten van een tophypotheek van ƒ 383.250,- tegen een 20 jaar vaste rente van 5,8% (Bouwfonds rente medio eerste half jaar = controle periode v.e.h.) en een totale aflossing middels een gekoppelde spaarverzekering, houdt de familie de Vries een netto inkomen van ƒ 65.133,- over. De familie de Vries heeft, in tegenstelling tot de familie Modaal, dan geen huurlasten meer. De normen van de v.e.h. lijken voor deze inkomens dus enigszins overdreven en zijn wellicht meer van toepassing op de laagste inkomensgroepen.

Belastingteruggave Premie spaarverzekering (voor 100% aflossing) Netto inkomen na aankoop woning Eventueel wegvallen helft 2de netto inkomen Netto inkomen na halvering 2de inkomen

+ ƒ 19.187,- ƒ 10.156,a) ƒ 45.263,- ƒ 10.804,b) ƒ 34.459,-

Onder de huidige omstandigheden houdt de familie de Vries met deze “monsterhypotheek” ruim ƒ 45.000,- netto besteedbaar inkomen over. Dat is ca. ƒ 20.000,- meer dan de gemiddelde Nederlander met een huurhuis. Zelfs als de helft van het tweede inkomen wegvalt, is de familie de Vries nog netto ƒ 8.659,- rijker. Uiteraard dient er nog rekening te worden gehouden met de jaarlijkse onderhoudsbeurten, de verzekering van het huis, alsmede de wat hogere gemeentelijke lasten, maar die kunnen van dit overschot betaald worden.

Tophypotheek Passen we dit voorbeeld toe op de door de v.e.h. als omstreden gepresenteerde hypotheek van ƒ 812.000,- dan zien we de volgende situatie:

Langdurig stabiele lasten In dit inkomensplaatje moet niet vergeten worden dat de hypothecaire lasten voor een periode van 20 jaar vastliggen. Er kunnen zich dus tot het jaar 2019 aan de uitgavenkant geen verrassingen aandienen. Bovendien wordt, zoals de v.e.h. dit voorstaat, middels de spaarverzekering de gehele hypotheek op de einddatum afgelost. Aan alle voorwaarden van de ‘vereniging eigen huis’ is dus ruimschoots voldaan en na aftrek van alle kosten blijft er nog 30% (b) tot 75% (a) meer inkomen over dan bij de gemiddelde Nederlandse huurder. Dat de v.e.h. een dergelijke situatie onverantwoord noemt, is onbegrijpelijk. Het lijkt erop dat de veiligheidsfactor van 3,5 bij hogere inkomens wat onrealistisch overkomt. Tweede inkomen Zou inderdaad na vijf jaar het tweede inkomen voor 50% wegvallen, dan nog zal er weinig gebeuren. De salarissen stegen in de afgelopen

WEGWIJS

24


15 jaar namelijk gemiddeld met 3% per jaar. Als dit ook in de komende jaren gebeurt, dan betekent dit dat na 5 jaar het hoofdinkomen van ƒ 92.000,- is gegroeid tot ƒ 106.650,- en het halve tweede inkomen is gegroeid van ƒ 17.500,tot ƒ 20.287,-. Na vijf jaar is het bruto inkomen dus, ondanks halvering van het tweede inkomen, weer aangeland op bijna ƒ 127.000,-, terwijl de hypotheeklasten gelijk zijn gebleven. In dezelfde tijd heeft Jan Modaal echter zijn jaarlijkse huur zien stijgen van ƒ 10.200,naar ca. ƒ 12.000,-. Deel aflossingsvrij In het bewuste artikel van ‘de Woonconsument’ gaat het bovendien niet om een hypotheek die aan het eind helemaal wordt afgelost, maar om een hypotheek die deels aflossingsvrij is. De lasten zijn daardoor lager dan in bovenvermelde berekening genoemd. De v.e.h. vraagt zich af of de familie de Vries zich na de offerte van de hypotheekadviseur wel realiseert dat men aan het eind van de looptijd met een restschuld blijft zitten. Wederom valt de negatieve suggestie richting de hypotheekadviseur op.

lost. Kijken we 30 jaar terug dan blijkt de koopsom van een gemiddeld huis in 1969 ƒ 36.000,te hebben bedragen. In 1999 kost het gemiddelde koophuis ca. ƒ 370.000,-. Dat is ruim het tienvoudige. Overschot Als we aannemen dat de gemiddelde woning thans zo’n ƒ 100.000,- te hoog geprijsd is, dan nog is de huizenmarkt in 30 jaar tijd met een factor van 7,5 duurder geworden. De familie de Vries kan met een hypotheeksom van ƒ 812.000,- een woning aankopen van ca. ƒ 740.000,-. Over 30 jaar is die woning zeer waarschijnlijk te koop voor ƒ 5.550.000,(E 2.500.000,-). Maar zelfs als de stijgingsfactor maar de helft bedraagt van die van de afgelopen 30 jaar, dan nog houdt de Vries, met verrekening van de schuld van ƒ 406.250,-, een bedrag van ruim ƒ 2 miljoen over. En dat terwijl hij per jaar ƒ 11.000,- netto in zijn zak heeft gehouden.

Ook deze suggestie is niet helemaal realistisch. Het blad presenteert een consument die maar liefst ƒ 92.000,- verdient. Het is niet geheel reëel te veronderstellen dat iemand met een dergelijk inkomen zich gemakkelijk praatjes laat verkopen. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat de deels aflossingsvrije hypotheek ook daadwerkelijk door de consument gewenst is. Als de hypotheek van ƒ 812.500,- voor 50% aflossingsvrij wordt afgesloten, levert dat de familie de Vries een netto voordeel op van ruim ƒ 11.000,- per jaar. Daar staat tegenover dat op de einddatum een schuld overblijft van ƒ 406.250,-. Het lijkt erop dat het jaarlijkse voordeel aardig opweegt tegen de restschuld.

Provisie Blijft de stelselmatig geuite opmerking aangaande de provisiebelangen van de hypotheekadviseur over. De adviseur zou aan de ene soort hypotheek meer verdienen dan aan de andere soort. Bovendien zouden ook de banken en verzekeraars nog eens adviseurs lokken met verschillende tarieven.

WEGWIJS

▼

Restschuld Bovendien moet de restschuld worden geprojecteerd op de omstandigheden van het jaar 2029, het jaar waarin de hypotheek moet worden afge-

25


durven leveren op de v.e.h. uit vrees voor negatieve kritiek in de Woonconsument.

Belang consument Een hypotheekadviseur verdient meer aan een hypotheek die gekoppeld is aan een spaar- of beleggingsverzekering dan aan een aflossingsvrije hypotheek. Als een adviseur dus een geheel of gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheek adviseert, dan doet dat pijn in zijn of haar portemonnee en heeft deze kennelijk een objectief advies gegeven.

Aan het staartje van het artikel schrijft de v.e.h. dat geen second opinion kan worden gegeven voor tweede hypotheken, spaarhypotheken met een premiedepot en voor het oversluiten van lopende hypotheken. Beleggingshypotheken en spaar/beleggingshypotheken kunnen om diverse redenen niet individueel worden beoordeeld maar alleen in relatie tot de spaarhypotheek. Het lijkt erop neer te komen dat de v.e.h. de hypotheekvormen die juist de afgelopen jaren in meerderheid worden gesloten, niet kan beoordelen. En dat is jammer.

Een aflossingsvrije hypotheek levert de adviseurs, vergeleken met de door de v.e.h. al jarenlang gepromote spaarhypotheek, slechts 25% van het provisiebedrag op. De adviseur zou dus het vijfvoudige verdienen als hij/zij de door de v.e.h. gepromote hypotheekconstructie zou aanbevelen.

De ‘vereniging eigen huis’ is een instituut dat misstanden in de woningsector aan de kaak stelt. Het ledenbestand van de v.e.h. is met een aantal van 560.000 bepaald indrukwekkend te noemen. De v.e.h. heeft veel baanbrekend werk gedaan met als resultaat o.a. het terugdraaien van de tweezijdige courtage en de te hoge notariskosten. Oneerlijke aannemers, makelaars, projectontwikkelaars, notarissen en hypotheekadviseurs zijn terecht als de dood voor dit instituut en dat moet vooral zo blijven. In de woningen hypotheekmarkt lopen echter ook genoeg deskundige en eerlijke adviseurs rond. Dat blijft vaak onderbelicht.

Waarom zou de adviseur dat dan niet doen? Zou deze wellicht toch aan het belang van de klant gedacht hebben in plaats van aan zijn eigen portemonnee? Kritiek Op allerlei punten lijkt het artikel van de v.e.h. wat ongenuanceerd en dat is triest omdat tegelijkertijd een hele beroepsgroep zich door de modder gehaald voelt. Er bestaat geen vakbond voor hypotheekadviseurs. De groep is dus kwetsbaar. Hypotheekadviseurs lijken soms geen kritiek te

Een nieuwsgierige academicus leest WEGWIJS Met een oplage van meer dan 110.000 het meest gelezen financieel-economisch magazine voor academici

INTERNET: WWW.WEGWIJS.NL

WEGWIJS

26


Hypotheken te hoog! De hypotheken in Nederland lijken te hoog. Zowel premier Wim Kok, de president directeur van de Nederlandsche Bank Nout Wellink als de heer H.J. van Herwijnen, hoofddirecteur van de ‘vereniging eigen huis’ dringen om uiteenlopende redenen aan op aftopping van de hypotheken. risico’s, zoals werkloosheid en arbeidsongeschiktheid worden meegenomen.

Kok voorziet ellende bij een eventueel terugzakken van de economie. Wellink maakt zich hoofdzakelijk zorgen over het feit dat Nederland koploper is bij het verstrekken van hypothecair krediet en zelfs tweemaal zoveel hypotheek per huishouden telt als het gemiddelde huishouden in Europa.

Waarborgfonds Het Waarborgfonds Eigen Woningen, het fonds dat de Nationale Hypotheek Garantie beheert, heeft bij monde van haar directeur K.J.K. Schiffer de staatssecretaris van V.R.O.M. geadviseerd om samen met Economische Zaken Dir. Waarborgfonds Eigen en Financiën, de Woningen K.J.K. Schiffer: banken, make”Overleg gewenst tussen laars, hypotheemarktpartijen”. kadviseurs en ‘vereniging eigen huis’ overleg te voeren over de ontwikkeling van de koopwoningenmarkt.

Politiek De PvdA en de VVD vinden dat het kabinet paal en perk moet stellen aan de hoogte van hypotheken. Volgens de regeringspartijen verstrekken banken veel te gemakkelijk onverantwoord hoge hypotheken. Als de banken zelf niet strenger worden bij het verstrekken van hypotheken, moet het kabinet maar in een wet voorleggen hoeveel geld kopers van een huis maximaal mogen lenen, aldus de regeringspartijen. Volgens PvdA-kamerlid Duivesteijn slaat de huizenmarkt steeds verder op hol en doen de banken daar aan mee. De overheid mag dan best aan prijsingrepen doen. Hofstra van de VVD meent: “Als we ons zorgen maken over telefoontikken en de benzineprijs dan moeten we zeker kijken naar hypotheken, want daarbij gaat het om grotere bedragen.”

Desondanks zou het geen kwaad kunnen als de hypotheekverstrekkers hun krediet enigszins zouden aftoppen. Het uitdijen van de hypotheeksom op basis van het bij elkaar optellen van de inkomens van beide partners, heeft indirect geleid tot een te sterke opwaardering van de huizenprijzen. Hypotheekverstrekkers creëren zo hun eigen luchtbel in het te verbinden onderpand.

Niet onverantwoord Directeur Blocks van de Nederlands Vereniging van Banken vindt dat door banken geen onverantwoord hoge hypotheken worden verstrekt. Blocks vindt een bovengrens voor hypotheken ook niet nodig. “Sommige mensen komen al in de problemen als ze vier keer hun jaarinkomen lenen, anderen kunnen zonder problemen vijf keer hun inkomen lenen.”

De suggestie van Van Herwijnen aan banken om voortaan slechts hypotheken te verstrekken op basis van de normen van de Nationale Hypotheek Garantie (uiteraard zonder plafond in de verstrekkingen), lijkt een zet in de goede richting. Wij zijn benieuwd of de financiële wereld deze vingerwijzing honoreert.

WEGWIJS

▼

Financiële planners De Federatie van Financiële Planners (FFP) is het daarmee eens. Volgens FFP-directeur Fifis geeft men geen hypotheekadvies dat alleen gebaseerd is op het bruto jaarinkomen. “Ook het vermogen, het uitgavenpatroon en de eventuele

27


Meeste aanvragers jonger dan 35 jaar

Volgend jaar hypotheekgarantie tot ƒ 420.000,Het aantal huiseigenaren is in de loop van dit jaar de 51 procent gepasseerd. De meerderheid van de Nederlandse bevolking bewoont dus een eigen huis. De verwachting is dat binnen 10 jaar het eigen woningbezit de 60% zal overschrijden.

moeilijkheden komen. Het Waarborgfonds staat hiervoor middels de NHG garant.

Ruim een derde - 57.000 - van alle in het afgelopen jaar aangekochte woningen is gefinancierd op basis van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). De hypotheekinstelling, bank of verzekeringsmaatschappij vraagt de garantie voor de koper van een huis aan bij het Waarborgfonds Eigen Woningen. De koper hoeft dus zelf niets te doen. Hij of zij moet er alleen voor zorgen dat het inkomen voldoende is voor de aangevraagde hypotheek (zie elders in dit blad). Ca. 77% van de garantievragers blijkt jonger dan 35 jaar.

Kosten en voordelen Het aanvragen van NHG kost de koper vanaf het jaar 2000 eenmalig 0,32% van de hypotheeksom. In 1999 is dit percentage nog 0,36%. De ƒ 40,- administratiekosten komen vanaf 1 januari 2000 te vervallen. De prijs voor verkrijging van NHG haalt de koper er binnen 1 jaar weer uit. De meeste banken en verzekeraars geven een korting van 0,40% per jaar over een tophypotheek. Het A.B.P. en de Postbank geven 0,3% korting en verzekeringsmaatschappij Stad Rotterdam verlaagt de rente zelfs met 0,6%.

Garantie Een hypotheekbank vindt het niet alleen belangrijk dat de door de bank verstrekte hypotheek is afgedekt door het huis als onderpand, maar ook dat een garantie wordt afgegeven voor het geval de bewoners van het eigen huis in financiële

WEGWIJS

Voor een hypotheek van ƒ 400.000,- kost de garantie de huizenbezitter in spe dus eenmalig ƒ 1.280,-. Deze kosten zijn fiscaal aftrekbaar en

28


In totaal zijn sinds 1983 bijna 1,5 miljoen garanties afgegeven. Alle gemeenten in Nederland doen mee aan het Waarborgfonds. Rotterdam en Arnhem vormen hierop een uitzondering. In deze steden kan dus geen NHG worden aangevraagd. De toetreding van Rotterdam is overigens aanstaande.

kunnen bovendien worden meegefinancierd boven op de hypothecaire lening. Gemiddeld levert de NHG bij een dergelijke hypotheek een rentevoordeel op van ƒ 1.600,- per jaar. Op een totale looptijd van 30 jaar is dat een bruto voordeel van ƒ 48.000,-. Uitbreiding garantie naar ƒ 420.000,In verband met de enorme prijsstijgingen in de woningmarkt is het bedrag, waarover garantie verkregen kan worden, opgetrokken van ƒ 370.000,- naar ƒ 420.000,-. Dat betekent dat voor de aankoop van een bestaande woning van maximaal ƒ 375.000,- k.k. nog hypotheekgarantie kan worden verkregen. De NHG gaat uit van 12% bijkomende kosten, inclusief de garantiekosten. Voor nieuwbouw geldt een maximum koopsom van ƒ 388.000,-. Hierbij wordt rekening gehouden met 8% bijkomende kosten.

Nadere informatie over de Nationale Hypotheek Garantie kan eventueel worden aangevraagd middels de inliggende antwoordkaart.

Prijsexplosie woningen in heel Europa De totstandkoming van de Europese Monetaire Unie en het invoeren van de Euro hebben in geheel Europa geleid tot lagere rentetarieven en een prijsexplosie van woningen. Vooral in het zuiden van Europa zijn de rentes gekelderd. In Italië bijvoorbeeld is de hypotheekrente alleen al in het eerste kwartaal van 1999 met maar liefst 4,7% gezakt.

Flexwerkers en uitzendkrachten Vanaf het jaar 2000 is het niet meer strikt noodzakelijk dat aanvragers een vaste aanstelling bij een werkgever hebben. Ook flexwerkers en uitzendkrachten komen in aanmerking voor NHG. Als toetsinkomen wordt dan het gemiddelde jaarinkomen, overeenkomstig de jaaropgaven van de afgelopen drie kalenderjaren genomen. Er moet dan wel in alle afgelopen drie jaren inkomsten uit arbeid zijn genoten. Verder is een werkgeversverklaring omtrent de huidige (evt. flexibele) arbeidsrelatie nodig. De versoepelde maatregel is ook van toepassing op mensen die een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd hebben, maar nog geen verklaring omtrent voortzetting van het dienstverband voor onbepaalde tijd kunnen overleggen (zgn. intentieverklaring).

De banken spelen hierop in met gloednieuwe op de klant toegesneden hypotheekvormen. De voor het zuiden van Europa extreem lage rentetarieven hebben tot een enorme omzetvergroting van hypotheken geleid. Portugal vestigde een record met een toename van 78%. Maar ook in Frankrijk (+ 52%) en Spanje (+ 38%) werden door de banken goede zaken gedaan.

Kwart miljoen garanties De NHG functioneert sinds 1995. Vanaf de start heeft ruim een kwart miljoen kopers de garantie gekregen. Die garantie gaat voor 57% naar tweeverdieners en voor 43% naar gezinnen met slechts één inkomen. De aanvragen betroffen voor 83% woningen in de bestaande sector en voor 17% nieuwbouw. De NHG is een voortzetting van de gemeentegarantie, die tussen 1983 en 1995 functioneerde en waarbij gemeenten en Rijk ieder voor 50% risico liepen voor de garantie. In 1995 heeft de overheid het garantiefonds overgedragen aan het Waarborgfonds Eigen Woningen.

WEGWIJS

Vermogend Nederland Het gemiddelde vermogen per huishouden in ons land bedroeg in 1997 ƒ 168.000,-. Dat is ƒ 10.000,- meer dan in 1996. De vermogensstijging is vooral te danken aan de waardestijging van de huizen en beleggingen. Het totale vermogen bedroeg in 1997 ƒ 1.110 miljard en bestond voor bijna 60% uit overwaarde van eigen woningen (gemiddeld ƒ 200.000,-). Banktegoeden en effecten vormden elk 15% van het bezit.

29


Vaste hypotheekrente hoger dan bandbreedterente

Consumenten switchen naar goedkopere Stabielrente-Hypotheek! In het vorige kalenderjaar zijn bij de notaris 272.000 hypotheekakten gepasseerd, terwijl tegelijkertijd slechts 163.000 huizen van eigenaar zijn gewisseld. Ook in de eerste drie kwartalen van dit jaar ligt die verhouding behoorlijk scheef. Het lijkt er haast op dat er meer hypotheken zijn gevestigd dan er woonhuizen zijn. De waarheid is natuurlijk dat veel huiseigenaren gewoon op dezelfde plek zijn blijven wonen, maar met spoed hun hypotheek bij een andere bank naar een lager renteniveau hebben omgezet en dat vergt een nieuwe hypotheekakte. Bandbreedte Hypotheken Voor al degenen die te lang hebben gewacht en degenen die nu pas in de gelegenheid zijn een eigen woning te kopen, is er nog hoop. Door het grote verschil tussen de kapitaalmarktrente en de lagere geldmarktrente, ontstaan nieuwe hypotheekmogelijkheden tegen een aanzienlijk lagere rente. De rente kan voor een periode van 30 jaar worden gegarandeerd, wanneer deze binnen een bepaalde bandbreedte blijft. De bandbreedte is echter zo ruim dat de kans dat de rente de uiteindelijke bandbreedte overschrijdt minimaal is.

In het eerste kwartaal van 1999 ging voor het eerst sinds lange tijd de rente omhoog. Het was maar een fractie, maar toch reageerden vele huiseigenaren alsof ze door een adder gebeten waren. Kennelijk hadden de meeste eigenaren dit moment afgewacht, want binnen een week na de renteverhoging braken de bij de banken binnenstromende hypotheekaanvragen alle records. Noodmaatregelen Veel banken moesten noodmaatregelen treffen en sloten de telefooncentrale dagelijkse uren af. De reacties in de hypotheekmarkt benaderden panische niveaus. Sinds het dieptepunt in het eerste kwartaal is het renteniveau van een 10jarige staatslening, waarvan de hypotheekrente is afgeleid, met 1,8% gestegen (niveau eind oktober) en nog steeds stromen de hypotheekaanvragen, ondanks de soms pittige boetebepalingen van de vorige bank, met duizenden tegelijk de banken binnen.

In een kort tijdsbestek hebben zowel het Bouwfonds, de Direktbank, het Hooge Huys, Hypotrust, het Woonfonds als de S.N.S.-bank de bandbreedtehypotheek geïntroduceerd. Om het “eenvoudig” te maken, hebben al deze hypotheekverstrekkers de hypotheekvorm een andere naam gegeven. Zo treffen we resp. de Select-, Relax-, Balans-, Riant-, Stabiel- en Componentrente Hypotheek aan.

Begin november lag het renteniveau voor 10 jaar vaste hypotheken weer dik boven de 6%, terwijl in maart van dit jaar voor deze termijn nog tegen 4,7% kon worden geleend. Op hypotheken van gemiddeld ƒ 350.000,- scheelt dat toch gauw zo’n ƒ 5.000,rente per jaar. Jammer als je net hebt liggen slapen of toch niet op tijd de moed hebt gehad.

WEGWIJS

Stabielrente hypotheek Ogenschijnlijk lijkt de Select Hypotheek van het Bouwfonds met 4,6% voor 10 jaar het goedkoopste. De voorwaarden van de Stabiel Hypotheek van de S.N.S.-bank zijn echter zoveel beter dat deze zelfs met een percentage van 5% de

30


voorkeur verdient.

van 3,5% is bereikt met een rentepercentage van 6,2%. De hypotheekrente kan dan pas weer stijgen als de marktrente de 9,7% zal overschrijden en dat is in de afgelopen 40 jaar slechts tweemaal gebeurd. Mocht de rente, nadat u naar een grotere bandbreedte bent geswitcht, weer dalen, dan kan men weer terug switchen naar een beperktere bandbreedte met een lager rentepercentage.

SNS STABIELRENTE 14 november 1999 Bandbreedte 1 % Bandbreedte 1,5% Bandbreedte 2 % Bandbreedte 2,5% Bandbreedte 3 % Bandbreedte 3,5%

4,7% 5,0% 5,3% 5,6% 5,9% 6,2%

Natuurlijk is het ook mogelijk om al meteen bij het begin de bandbreedte van 3,5% toe te passen. Dat geeft wel meer rust, maar dat kost uiteraard rente. Belangrijk bij de S.N.S. is in ieder geval dat men op het eventuele switchmoment altijd kan teruggrijpen naar de rentepercentages die golden op het moment dat de hypotheek werd afgesloten.

Hoe werkt nu zo’n stabielrente hypotheek? Wel, dat is niet zo eenvoudig uit te leggen, maar we doen een poging. Stel, u heeft een hypotheek nodig en kiest (peildatum 14 november) voor een stabielrente van 4,7%. Deze rente kunt u krijgen met een bandbreedte van 1%. D.w.z. dat de rente tijdens de looptijd niet verandert totdat de bijbehorende rente op de geldmarkt daalt onder de 3,7% of stijgt boven de 5,7%. Stijgt de rente bijvoorbeeld naar 5,9% dan stijgt de hypotheekrente naar 4,9%. Daalt de marktrente echter naar 3,4% dan pas daalt uw rente van 4,7% naar 4,4%. Er is dus altijd een marge (bandbreedte) van 1%. De S.N.S. toetst de hypotheekrente slechts eenmaal per jaar aan de marktrente. De rente staat dus altijd een jaar vast.

VOORBEELDEN

1

Op 1-1-2000 zijn de SNS Stabielrentetarieven: bandbreedte 1: 4,2% bandbreedte 2: 4,8% bandbreedte 3: 5,4%. U kiest voor bandbreedte 1. Na 2 jaar wilt u overstappen naar bandbreedte 3. De tarieven voor SNS Stabielrente zijn per 1-1-2002 ongewijzigd ten opzichte van 1-1-2000. De nieuwe rente voor bandbreedte 3 wordt 5,4%.

Naarmate de bandbreedte groter is, is de rente hoger. Zo kan je bij de S.N.S.-bank kiezen voor bandbreedtes van 1%, 1,5%, 2%, 2,5%, 3% en 3,5%. Bij een bandbreedte van bijvoorbeeld 3,5% is de bijbehorende rente 6,2%.

2 Op 1-1-2000 zijn de SNS Stabielrentetarieven: bandbreedte 1: 4,2% bandbreedte 2: 4,8% bandbreedte 3: 5,4%. U kiest voor bandbreedte 1. Na 2 jaar wilt u overstappen naar bandbreedte 3. De tarieven voor SNS Stabielrente zijn per 1-1-2002: bandbreedte 1: 7,2% bandbreedte 2: 7,8% bandbreedte 3: 8,4%. Als u in bandbreedte 1 blijft, wordt uw tarief 6,2%. Als u overstapt naar bandbreedte 3 wordt uw tarief 5,4%. Immers: het tarief dat hoort bij bandbreedte 3 was op de oorspronkelijke datum 5,4%. Op de laatste toetsdatum bedroeg het tarief 8,4%. Aangezien dit binnen de bandbreedte van 3% blijft, zal u tot de volgende toetsdatum een rente gaan betalen van 5,4%.

Switchen Dreigt de rente de bandbreedte van 1% naar boven te overschrijden, dan krijgt men eenmaal per jaar alsnog de gelegenheid om een andere bandbreedte te kiezen. Kiest men op dat moment voor een bandbreedte van 2% dan stijgt de rente van 4,7% naar 5,3%. Deze switch kost eenmalig ƒ 250,-. Op dat moment is er weer een veilige marge totdat de bijbehorende marktrente het percentage van 7,3% overschrijdt. Wordt de rente bijvoorbeeld 7,6% dan zal het rentepercentage stijgen tot 5,6%.

WEGWIJS

▼

Terugswitchen Op dat moment is het echter weer veiliger om een andere bandbreedte te kiezen. Op deze wijze kan men doorgaan totdat een bandbreedte

31


VOORBEELDEN

3

4

Op 1-1-2000 zijn de SNS Stabielrentetarieven: bandbreedte 1% = 4,2% rente, bandbreedte 2% = 4,8% rente en bandbreedte 3% = 5,4% rente. U kiest voor een bandbreedte van 3%. Na 2 jaar wilt u overstappen naar een bandbreedte van 1%. De tarieven voor SNS Stabielrente zijn dan per 1-1-2002: bandbreedte 1% = 6,2% rente, bandbreedte 2% = 6,8% rente en bandbreedte 3% = 7,4% rente. Als u in een bandbreedte van 3% blijft, blijft uw tarief ongewijzigd 5,4%. Als u overstapt naar een bandbreedte van 1% wordt uw tarief 5,2%. Immers: het tarief dat hoort bij een bandbreedte van 1% was op oorspronkelijke datum 4,2%. Op de laatste toetsdatum bedroeg het tarief 6,2%. Aangezien dit niet binnen de (nieuwe) bandbreedte van 1% valt, zal u tot de volgende toetsdatum een rente gaan betalen van 5,2%. Stel: het volgende (toets)rentescenario: oorspronkelijke Toetsrente rente jaar 5 Bandbreedte 1% 4,2% 6,2% Bandbreedte 2% 4,8% 7,0% Bandbreedte 3% 5,4% 7,8%

jaar 10 7,2% 8,0% 8,8%

jaar 15 5,2% 6,0% 6,8%

jaar 20 8,0% 8,8% 9,6%

jaar 25 6,0% 6,8% 7,6%

6,2% 6,0% 5,8%

4,2% 4,8% 5,4%

7,0% 6,8% 6,6%

5,0% 4,8% 5,4%

Uw hypotheekrente zou dan zijn: Bandbreedte 1% 4,2% Bandbreedte 2 % 4,8% Bandbreedte 3% 5,4%

5,2% 5,0% 5,4%

Tijdens het ter perse gaan van dit blad is de hypotheekrente weer iets gedaald.

Beperking Ook de andere genoemde banken leveren de bandbreedte-hypotheken, echter tot een maximum bandbreedte van 3% (Bouwfonds 2,5%). Bovendien koppelen die andere banken de bandbreedte aan een bepaalde termijn. Zo zit bij de meeste banken de bandbreedte van 1% vast aan een termijn van 5 jaar. Bij 1,75%, 2%, 2,5% en 3% gelden resp. de termijnen van 10, 15, 20 en 30 jaar. De S.N.S.-bank kent zo’n beperkende bepaling niet. Bovendien kent, buiten de S.N.S., geen enkele bank de mogelijkheid om tussentijds van bandbreedte te wijzigen. De stabielrente-hypotheek kan tijdens de looptijd tot 20% per jaar boetevrij afgelost worden. Dat is tweemaal zoveel als gebruikelijk. Bovendien is slechts aflossing noodzakelijk voor dat deel van de hypotheek dat boven 65% van de marktwaarde van het huis uitkomt. In de afgelopen maanden is gebleken dat de S.N.S. niet alleen snel haar offertes kan leveren, maar er ook nog een perfecte administratie op nahoudt.

SNS STABIELRENTE IN DE PRAKTIJK In de onderstaande grafiek ziet u wat er met uw rente gebeurt als u kiest voor SNS Stabielrente 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Jaar 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

SNS Stabielrente (= toetsrente) Hypotheekrente (contractrente die u feitelijk betaalt) Bandbreedte 2% (ondergrens 3%, bovengrens 7%)

De S.N.S. verdient voor deze nieuwe hypotheekvorm een pluim. De beloning is middels een stortvloed van hypotheekaanvragen in de afgelopen maanden al binnengekomen.

WEGWIJS

Degenen die informatie wensen over deze hypotheekvorm, kunnen hiervoor de inliggende antwoordkaart gebruiken.

32


(advertentie)

MET EEN DOOR C.A.K. GEADVISEERDE HYPOTHEEK WOON JE RUSTIGER Bandbreedte hypotheek

5 jr. 4,10%

10 jr. 4,60%

15 jr. 5,10%

20 jr. 5,55%

30 jr. 5,80%

Hypotheek met vaste rente Beleggingshypotheek Spaarhypotheek

4,95% 5,20%

5,75% 6,00%

5,90% 6,35%

6,10% 6,50%

6,70% 6,90%

Rente Gewennings Hypotheek Vaste rente (onder voorbehoud)

1e jr. 4,80%

2e jr. 5,30%

3e jr. 5,80%

4e t/m 10e jaar 6,30%

Profiteer van de huidige lage rente!

Oriëntatierente

1 jaar vast: 3,95%

(Binnen het eerste jaar kan de rente op elk gewenst moment voor langere tijd worden vastgezet)

1% Afsluitkosten. Stuur voor verdere informatie bijgaande antwoordkaart in òf bel 078 - 648 14 44 (Rente kan tijdens de uitgave van dit blad zijn aangepast)

Centraal Administratie Kantoor INTERMEDIAIR

C.A.K. WEGWIJS

voor h.b.o.-ers en academici

33


“Hoe koop ik een huis?”

Dordts financieel adviescentrum brengt interessante woningen hypotheekbrochure Het Dordtse Centraal Administratie Kantoor (C.A.K.), financieel advies centrum voor h.b.o. -ers en academici, heeft deze maand een interessante brochure uitgebracht met allerlei praktische wetenswaardigheden over de aankoop van een huis. De brochure behandelt vrij gedetailleerd allerlei fases in het aankooptraject vanaf de zoektocht naar een huis tot en met de financiële afhandeling bij de notaris, inclusief allerlei subsidie- en garantieregelingen die momenteel binnen deze sector gangbaar zijn. onderhandelbaar geworden notariskosten, waarover binnen een door de overheid bepaalde bandbreedte met de notaris afspraken kunnen worden gemaakt, nog zijn gepubliceerd zoals deze tot 1 oktober van dit jaar golden. De makelaarskosten gaan nog uit van het adviestarief van de N.V.M., terwijl, ook zeer recent, deze tarieven zijn losgelaten en onderhandelbaar zijn geworden. Wellicht dat deze onderdelen in de tweede druk, die voor begin 2000 is aangekondigd, zijn aangepast.

De vrij luxe uitgevoerde informatie onder de titel “Hoe koop ik een huis?” is niet alleen zinvol voor starters in de huizenmarkt, maar is ook reuze interessant voor de vele doorstromers. Het vlot en goed leesbaar geschreven epistel start met de presentatie van de functionaliteit van C.A.K. binnen het marktsegment h.b.o.ers en academici en hiermee vergelijkbare opleidingen en niveaus in de maatschappij.

IS

Aankoopbegeleiding Met de mededeling dat C.A.K. ook de tendensen Verantwoorde voor de nabije toekomst hypotheken inschat, begeeft het beoor inistratie Kant Voorts levert de brodrijf, dat zich naast de Centraal Adm chure een duidelijke onroerendgoedmarkt ook m ru nt Ce l Advies Het Financiee ici visie over de wijze op het gebied van hypodem aca en voor h.b.o.-ers C.A.K. waarop een veranttheken, verzekeringen en woorde hypotheeksom beleggingen thuisvoelt, kan worden berekend zich enigszins op gevaaren wordt uitgebreid ingegaan op het hoe en lijk terrein. De brochure waarom van de Nationale Hypotheek Garantie. geeft naast de aankoopbegeleiding die C.A.K. Het grootste deel van de brochure gaat over de verstrekt, tips over de wijze van onderhandeling zoektocht naar de voordeligste hypotheek. Vrijmet de makelaar en de verkopende partij. wel alle hoofdvormen en subvormen worden op een zeer overzichtelijke manier, voorzien van Bijkomende kosten schetsen, grafieken en tekeningen, behandeld. Ook de bijkomende kosten worden uitgebreid belicht. Hierbij valt op dat de juist dit kwartaal

WEGWIJS

34


prijs van ƒ 14,95. Het introductie-exemplaar, waarvan bij de eerste druk ca. 2000 exemplaren van de persen kwamen, is tot 31 december 1999 gratis te verkrijgen middels de bij dit blad ingesloten antwoordkaart. De makers van de brochure hopen na deze gratis uitgave de lezer ertoe te bewegen om nog andere onderwerpen aan te dragen dan wel de brochure met een opbouwende kritische blik te lezen en te becommentariëren.

Hypotheek en overbruggingskrediet Zelfs de nog zeer recente Rente Balans hypotheek, de Rente Gewenningshypotheek en de hypotheek met beleggingsrekening zijn in deze fraaie uitgave opgenomen. Ook aan het overbruggingskrediet, bestemd voor degenen die een ander huis hebben gekocht, maar hun oude huis nog niet kwijt zijn, is aandacht besteedt. De brochure “Hoe koop ik een huis?” wordt vanaf februari 2000 aangeboden tegen een

Inhoud pag. I

Wat is C.A.K.? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

II

Hoe koopt u een huis? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - C.A.K. makelt goedkoper - C.A.K. onderhandelt anders - Geen belang bij verkopend makelaar - Lagere courtage - Controle koopcontract

III

Vijftien gouden tips . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 - voor onderhandelen met de makelaar

IV

Bijkomende kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

8

V

Welke hypotheeksom is verantwoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

VI

Wie krijgt Nationale Hypotheek Garantie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

VII

Wat is de voordeligste hypotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 - Hypotheekverstrekkers - Tophypotheek - Verbouwingskosten - Rentebedenktijd vooraf

Hoe koop ik een huis?

VIIa Hypotheekvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 - Aflossingsvrije hypotheek - Lineaire hypotheek - Annuïteiten hypotheek - Hypotheken op levensverzekeringsbasis - Spaarhypotheek - Leven-hypotheek - Beleggingshypotheek - Lijfrente hypotheek - Hoog-Laag constructie - Depot-constructie

Een globaal overzicht van alle struikelblokken bij het verwerven van een koophuis

VIIb Overige hypotheekvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 - Rentebalanshypotheek - Rente Gewennings Hypotheek - Hypotheek met beleggingsrekening - Doorloop Hypotheek - Overbruggingskrediet

Eerste druk - november 1999 VIII Huursubsidie wordt koopsubsidie! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

2

IX

Is een koophuis wel zo voordelig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

X

Wat is het juiste koopmoment? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

XI

Oversluiten hypotheek naar lagere rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

XII

Diversen en grafieken

&

INTERMEDIAIR

C.A.K.

.....................................................

3

43

INTERMEDIAIR

C.A.K.

Academici en H.B.O.-ers lezen Wegwijs. Het op de toekomst gerichte blad voor geïnteresseerden in de financiële wereld. Met een oplage van meer dan 110.000 het meest gelezen financieel-economisch magazine. INTERNET: WWW.WEGWIJS.NL

WEGWIJS

35


Fiscale aantasting hypotheek- en lijfrentepolissen.

Verzekeraars woedend over belastingplan Vermeend Staatssecretaris Vermeend is er in uiterst korte tijd in geslaagd de gehele verzekeringswereld tegen zich in het harnas te jagen. Met het belastingplan voor de 21ste eeuw ontneemt hij de belastingbetalers talloze aantrekkelijke belastingfaciliteiten. Het gaat hoofdzakelijk over de combinatie van sparen en beleggen op verzekeringspolissen en de aanvullende pensioenverzekering waartegen een groot aantal fiscale maatregelen op stapel staat. Ook de door Vermeend zelf ingevoerde spaarloon- en premiespaarregelingen worden in zijn voorstellen drastisch ingeperkt. erop dat Vermeend het er alles aan gelegen is de nieuwe belastingwetgeving in een vloek en een zucht door de Kamer te jagen.

Met de voorstellen voor de nieuwe belastingwet heeft Vermeend de woede van verzekeraars over zich afgeroepen. Het is lang geleden dat deze instituten zoveel moeite hebben moeten doen om zich tijdens de voorbesprekingen te beheersen. Het overgrote deel van hun handel hangt ervan af. De verzekeraars zijn vooral kwaad omdat Vermeend de bestaande aftrekposten niet wenst te eerbiedigen en aanbevelingen van de S.E.R. naast zich neerlegt. Het lijkt

WEGWIJS

Hypotheken De nieuwe belastingplannen hebben ook grote gevolgen voor hypotheken die met een spaar- of beleggingsverzekering zijn gecombineerd. Deze constructie komt de laatste tijd in het grootste deel van de hypotheken voor. Dit soort hypothe-

36


den afgetrokken, maar moet het eigen-woningforfait (voormalig huurwaardeforfait), ad. 1,25% van de getaxeerde waarde van de woning, worden bijgeteld.

ken is zo interessant omdat de rente op de lening gedurende de gehele looptijd mag worden afgetrokken, maar daar staat tegenover dat de winst (rente en ander rendement) op de bijgesloten polissen niet belastbaar is.

Boxenstelsel Bovengenoemde belastingheffing vindt plaats in wat Vermeend Box 1 noemt. In Box 1 wordt de belastingvrije som van ƒ 6.800,- per persoon (ƒ 13.600,- per stel) ingeleverd. In plaats daarvan komt een voor iedereen gelijke heffingskorting van ƒ 3.321,- (ƒ 6.842,- per stel). Degenen die het inkomen uit arbeid hebben verworven krijgen onder bepaalde voorwaarden een extra heffingskorting van ƒ 1.536,- per persoon (ƒ 3.072,- per stel). Een echtpaar, waarvan beide partijen een inkomen verdienen van meer dan ƒ 15.136,-, kan via deze nieuwe regeling dus een maximale korting op de belastingaanslag krijgen van ƒ 9.914,-.

Verlaging belastingtarief Bij de presentatie van het belastingplan, daags na Prinsjesdag, zette de staatssecretaris de belastingbetalers collectief op het verkeerde been. De nadruk werd gelegd op de verlaging van het belastingtarief over de verschillende schijven, terwijl de nadelen van deze operatie enigszins versluierd aan de orde kwamen. Pas na intensieve studie van het centimeters dikke belastingplan, maakte de verbijstering zich van een aantal marktpartijen meester. Werking tarief In het nieuwe belastingplan gaan vanaf 2001 vier belastingschijven gelden. Er komt een laag tarief van 32,9% over alle arbeidsinkomsten tot ƒ 31.652,-. Daarboven zijn de percentages 36,85% voor schijf 2 tot ƒ 53.881,-, 42% voor schijf 3 tot ƒ 101.659,- en 52% voor schijf 4 over de inkomsten boven ƒ 101.659,-. Van deze arbeidsinkomsten mag de hypotheekrente wor-

Minder aftrekposten De meeste aftrekposten verdwijnen. De aftrek van de hypotheek voor de eerste woning blijft echter gehandhaafd, alsmede de aftrek van de kosten van aankoop, het onderhoud en de verbetering van de woning. De fiscale aftrek voor een

DRIE BOXEN Inkomensboxen

Box III, forfaitaire rendementsheffing

• BOX I (32% - 52%) Inkomsten uit arbeid Eigen woning Winst • Box II (30%) Aanmerkelijk belang • Box III (30%) Sparen en beleggen belast met forfaitaire rendementen

• 4% Vast rendement per saldo 1,2% • Uniform tarief 30% • Heffingsgrondslagen: o.a. aandelen, obligaties, roerende en onroerende goederen • Vrijgestelde grondslag: ƒ 37.500 per belastingplichtige

Schijflengte 31.652 22.229 47.779 -

belastbaar inkomen 0 - 31.652 31.652 - 53.881 53.881 - 101.659 > 101.659

▼

Belastingstruktuur Box I Schijf tarief 32,90% ➋ 36,85% ➌ 42,00% ➍ 52,00%

}

WEGWIJS

37


HOEVEEL GAAN WE ER OP ”VOORUIT”? Gemiddelde inkomenseffecten werknemers Alleenverdieners (1,1 miljoen)

Alleenstaanden of tweeverdieners (2,5 miljoen)

Minimumloon: ƒ 31.000

+4,5%

+6,3%

Modaal:

ƒ 54.000

+2,5%

+3,3%

1,5x modaal

ƒ 81.000

+1,0%

+3,0%

3x modaal

ƒ 162.000

+0,5%

+2,7%

lijkheid van max. ƒ 6.075,- (ƒ 12.150,- per stel) die bij de nieuwe wetgeving op de tocht staat. Sommige verzekeraars bezigen termen als “asociaal” en “contractbreuk door de overheid”.

tweede woning verdwijnt. De aftrek van reiskosten geldt voortaan slechts voor het openbaar vervoer. Wie een auto van de zaak heeft, moet voortaan een hoger bedrag bij het inkomen optellen, naarmate het privé gebruik hoger is.

Terechte kastijding Voor de consumenten die dit aangaat is dit een bittere pil. De verzekeraars zelf hebben enig recht op dit pak slaag. In de afgelopen jaren hebben deze financiële instellingen alle mogelijke moeite gedaan om aan de consumenten fiscale aftrekposten te slijten. Of daarbij dan nog sprake was van het verzekeren van een pensioentekort, was voor de verzekeraars, gezien de inhoud van hun advertenties, kennelijk bijzaak.

Beroepskosten, die voortaan “Algemene Aftrekkosten” heten, bedragen vanaf 2001 nog maar 4% met een maximum van ƒ 1.263,-. Aardig voor ambtenaren en andere werknemers met een vaste standplaats, maar uitermate kostbaar voor allen die veel moeten reizen, zoals vertegenwoordigers, die over het algemeen veel meer reis- en beroepskosten hebben. Oneerlijk De aftrek van betaalde rente voor persoonlijke leningen, doorlopend krediet e.d. komt helemaal te vervallen. Daarnaast zijn de premies van lijfrenteverzekeringen alleen nog maar aftrekbaar voor degenen die op een pensioentekort afstevenen. De nieuwe lijfrentebepaling is één van de regelingen waar de verzekeraars zich in verslikken. De verzekeringsmaatschappijen vinden het oneerlijk dat consumenten, die onder de huidige en vorige belastingwetgeving de premies wel fiscaal mochten aftrekken, vanaf 2001 niet worden uitgezonderd van deze maatregel.

Nogal wat rijke klanten van verzekeraars zijn slechts gebiologeerd door de aftrek, terwijl zij eigenlijk geen enkele aanvulling op hun al riante pensioen behoefden. Verzekeraars hebben dus allerwege misbruik gemaakt van de bedoeling van de belastingwetgeving. Volgens enkele fiscalisten valt deze maatregel dus in de orde van “Eigen schuld, dikke bult!” Onbetrouwbaar Dat neemt niet weg dat Vermeend te dezer zake inderdaad van onbetrouwbaar gedrag kan worden beticht. Het gaat niet aan om door de vertegenwoordiging van het volk bekrachtigde aftrekposten, achteraf met “een vorm van terugwerkende kracht” zomaar ongedaan te maken. Diverse, ook goedwillende consumenten hebben, gebaseerd op deze wetgeving, langlopende verplichtingen op zich genomen. Die verplichtingen lopen niet zomaar af in 2001. Ook verzekeraars kunnen niet zomaar contractbreuk plegen met deze polissen. Wij vragen ons dan ook af of de onafhankelijke rechter een dergelijke zwaarwegende maatregel zou goedkeuren.

“Contractbreuk” overheid Velen hebben in de afgelopen jaren langdurige contracten tegen premiebetaling afgesloten, waar zij niet zomaar vanaf kunnen. In deze verzekeringen is door de verzekerde al veel geld geïnvesteerd. De polissen die vòòr 1992 zijn gesloten, hebben momenteel een maximale aftrekmogelijkheid van ruim ƒ 21.210,-. Deze verzekerden lopen vanaf 2001 een vooraf overeengekomen belastingteruggave mis tot ƒ 12.726,- per jaar. Anderen hebben een jaarlijkse aftrekmoge-

WEGWIJS

38


menteel slechts rendeert tegen een rente van ca. 3,5%.

Pensioentekort De fiscaal aftrekbare lijfrente blijft, zoals gezegd, wel gehandhaafd voor mensen die in de toekomst een pensioentekort hebben. Zij kunnen ook straks van de volledige aftrek van ƒ 6.075,- per persoon per jaar gebruik maken. Vermeend heeft hier echter de voorwaarde aan verbonden dat het pensioentekort dan duidelijk wordt aangetoond. Vaak ontbreken echter relevante stukken voor dit bewijs. Hier ligt dus een taak voor pensioenen assurantieadviseurs, die dergelijke pensioentekorten redelijk eenvoudig kunnen berekenen.

Assuradeurtje pesten Vermeend wil nu het besteden van dit spaarloon voor deze lucratieve verzekeringen verbieden. Deze maatregel wordt door verzekeraars betiteld als een vorm van “assuradeurtje pesten”. Verzekeraars zijn in hun wiek geschoten, omdat in de afgelopen jaren veel spaarloonpolissen zijn gesloten tegen een premie gelijk aan het maximale spaarloon (nu ƒ 1706,-) en er daarnaast een premiespaarregeling gold van ƒ 1.130,- per jaar. Deze laatste regeling wil Vermeend helemaal afschaffen.

Dienstjarentekort Een pensioentekort ontstaat bij de meeste werknemers vaak door een tekort aan dienstjaren (40 dienstjaren tot 65-jarige leeftijd) of door verandering van werkgever (pensioenbreuk). Ook het ontbreken van, of een tekortkoming in de pensioenvoorziening in de werkgever/werknemersfeer kan aanleiding zijn voor een tekort.

Dat deze regelingen nu al, slechts enkele jaren na invoering, worden beperkt dan wel afgeschaft, heeft grote verbazing opgeroepen. De regelingen waren namelijk door Vermeend zelf in het leven geroepen. Mede daarom betitelen de verzekeringsmaatschappijen het beleid als “uitermate onbetrouwbaar”. Overigens wordt verwacht dat de staatssecretaris tijdens de behandeling in de Kamer deels zal terugkomen op deze beslissing.

Vermeend vindt een pensioentekort aanwezig als op de pensioendatum geen 70% van het laatstgenoten salaris kan worden behaald. Dat impliceert dat een teruggang per inkomen van 30% door de overheid als acceptabel wordt beschouwd. Een verdere teruggang brengt veel mensen vroeg of laat in moeilijkheden. Aanvulling is dan essentieel. Niet geheel duidelijk is of in de nieuwe belastingwetgeving een fiscaal aftrekbare lijfrente voor vervroegde uittreding op de 60-jarige leeftijd is toegestaan. De plenaire behandeling van het voorstel aan het eind van dit jaar moet daar duidelijkheid over verschaffen.

Aanmerkelijk belang Alle hiervoor genoemde maatregelen vinden plaats in Box 1 van het nieuwe stelsel. In Box II wordt belasting berekend over inkomsten uit

WEGWIJS

▼

Spaarloon Een ander item dat heeft bijgedragen aan de woede onder verzekeraars is de aftopping van het spaarloon van ƒ 1.706,- naar ƒ 1.500,- per jaar. Het spaarloon is de jaarlijkse loonsom die door de werkgever aan de werknemer belastingvrij mag worden uitgekeerd. De werknemer moet dan wel beloven om gedurende een periode van minimaal vier jaar van dit spaarloon af te blijven. Dat is er de reden van geweest dat een zeer groot deel van de werknemers dit loon aan verzekeringen met beleggingsfondsen en lijfrentepremies heeft besteed. Deze verzekeringen zijn in de afgelopen jaren, door de uitstekende beurskoersen, aanzienlijk meer waard geworden dan het spaarloon op de bankrekening, dat mo-

39


Belastingplan 2001: Stop zoveel mogelijk beleggingsverzekering in uw hypotheek! aanmerkelijk belang. Hiermee wordt gedoeld op inkomsten van hoofdzakelijk aandeelhouders met een belang in een bedrijf dat groter is dan 5%. Inkomsten in deze box worden overigens belast met 30% (nu 25%). De meeste Nederlanders zullen in deze box geen inkomsten hebben.

polissen die tot een waarde van ƒ 12.200,- belastingvrij gesteld worden. Fictief rendement Velen verbazen zich over de aanname van 4% rendement. Dit percentage lijkt compleet uit de lucht gegrepen. Natuurlijk is het zo dat de rendementen op aandelen de laatste tijd aanzienlijk hoger zijn geweest dan 4% per jaar, maar dat houdt nog niet in dat iedere Nederlander een dergelijk rendement heeft behaald. Wat meer defensief ingestelde Nederlanders en dat zijn er nogal wat, hebben de afgelopen jaren hun spaargeld gewoon op de bank laten staan. Daar was het maximale rendement de afgelopen twee jaar niet meer dan 3,5%. Met een inflatie van 2,2% blijft daar nog slechts 1,3% van over. Na aftrek van de a.s. rendementsheffing heeft deze degelijke spaarder nog 0,1% winst, terwijl de fiscus het twaalfvoudige in zijn zak steekt.

Box III Dat is wel het geval met Box III, het meest curieuze onderdeel van het nieuwe belastingstelsel. Vermeend introduceerde deze box met de geruststellende woorden dat rente over spaartegoeden en dividendinkomsten op aandelen voortaan niet meer als inkomen belast zouden worden. Maar Vermeend zou Vermeend niet zijn als hij geen sigaar uit eigen doos zou presenteren. Rendementsheffing De adder onder het gras beet behoorlijk. Vermeend vertrouwde zijn gehoor toe dat hij voortaan in box III belasting zou gaan heffen op het rendement van spaargeld, aandelen, aandelenfondsen, aandelenverzekeringen, kapitaalverzekeringen, roerende en onroerende goederen en andere vormen van vermogen. Gemakshalve gaat de staatssecretaris er vanuit dat het rendement op dit soort vermogensbestanddelen altijd wel 4% zal bedragen. Over dit rendement van 4% zal een belasting worden geheven van 30%. Per saldo betekent dit een rendementsheffing van 1,2% over het opgebouwde vermogen. Hiervoor geldt een belastingvrije som van ƒ 37.500,- (ƒ 75.000,- per stel). Hypotheekpolis

WEGWIJS

E.e.a. impliceert dat belastingplichtigen voortaan al hun spaargeld, de waarde van aandelen, obligaties, waarde van polissen, etc., etc. aan de belasting moeten opgeven. Hiervan mogen de schulden worden afgetrokken. Over dit vermogenssaldo zal dus voortaan 1,2% belasting moeten worden betaald. De polissen die gekoppeld zijn aan de hypotheek, zijn tot het bedrag van de hypotheeksom vrij van deze rendementsheffing. Alle andere polissen met enige waarde gaan voor de bijl, met uitzondering van begrafenis-

Lager garantierendement Het aannemen van een fictief rendement van 4% is des te meer merkwaardig, omdat één maand voor de presentatie van de belastingplannen de verzekeraars op last van de Verzekeringskamer hun minimale garantierendement op polissen moesten aanpassen van 4% naar 3%. Daarbij was het ministerie van Financiën zeer nauw betrokken. Bovendien is het nogal speculatief om aan te nemen dat beleggers in de komende jaren wel weer een hoog rendement zullen hebben, omdat dat in de afgelopen jaren ook

40


bijna ƒ 1,3 miljoen gulden of 590.000 euro.

het geval is geweest. Was het niet de overheid die beleggers waarschuwde niet al te veel de nadruk te leggen op al die mooie rendementen uit het verleden, ”omdat dat geen garantie voor de toekomst inhield”? Wat zou de belastingbetaler ervan vinden als hij een aantal jaren 30% belasting zou moeten betalen over een rendement dat er helemaal niet is. In de afgelopen 30 jaar hebben de beurzen ook diverse jaren gekend met verliezen.

Alternatieve mogelijkheden Daarnaast zouden verzekerden, met een aan de hypotheek gekoppelde polis, de waarde uit hun polis vóór de ingang van het nieuwe belastingstelsel kunnen opvragen binnen de normen van de huidige fiscale wetgeving en vanaf ingangsdatum van de nieuwe wetgeving een nieuwe polis kunnen sluiten, waarbij optimaal wordt geprofiteerd van de volgende wetgeving. Inbreng van de waarde van de oude polis in een nieuwe wordt namelijk gevaarlijk omdat Vermeend als eis heeft gesteld dat de polis minimaal 20 jaar en maximaal 30 jaar moet lopen. Bij inbreng van de huidige polis wordt dan uitgegaan van de ingangsdatum uit het verleden.

Geen cash Mensen die hun geld in polissen hebben zitten, krijgen het gemaakte rendement bovendien niet jaarlijks contant in handen. In de meeste gevallen duurt dit 15 of 20 jaar, of langer. Deze mensen zadel je op met een liquiditeitsprobleem. Ze moeten namelijk belasting betalen over geld dat ze niet hebben, een zwak onderdeel van de fiscale plannen.

Huurders Voorts is het merkwaardig dat huurders van woningen met lopende kapitaalverzekeringen in de nieuwe wetgeving geen profijt hebben van een belastingvrije gestelde uitkering.

Koppeling aan hypotheek Veel mensen zullen ook hun overige polissen gaan koppelen aan de hypotheek, omdat het rendement op deze polissen dan valt onder een belastingvrijstelling van ƒ 267.751,- per persoon (ƒ 535.502,- per stel). De belastingvrijstelling voor deze hypotheekpolissen is echter gemaximeerd op het bedrag van de hypotheeksom. Komt de uitkering van de polissen boven de hypotheeksom uit dan valt deze alsnog onder de rendementsheffing.

Het belastingplan van Vermeend kan op z’n minst als ingewikkeld worden bestempeld. Eén ding lijkt in ieder geval zeker. Verzekeraars verwachten, als gevolg van de voorgestelde beperkingen, een run op koopsompolissen aan het eind van dit jaar en gedurende het jaar 2000. Want tot 1 januari 2001 kan nog worden geprofiteerd van de uitstekende regeling die nu nog geldt.

Neveneffecten Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Huizenbezitters zouden in de verleiding kunnen komen om, indien hun inkomen dit toelaat, een pand te kopen waarbij men de maximale belastingvrije som voor rendementsheffing zou kunnen benutten. En dat heeft weer een opdrijvend effect op de prijzen van woningen.

Degenen die nadere informatie wensen over de huidige mogelijkheden en de toekomstige fiscale wetgeving kunnen dit aangeven op de inliggende antwoordkaart.

Ook is het mogelijk dat hypotheekverstrekkers hun hypotheekmogelijkheden gaan optrekken tot bijvoorbeeld 150% van de waarde van het onderpand als daar maar voldoende vermogen in de overige polissen tegenover staat. Deze polissen moeten dan wel weer worden meeverbonden met de hypotheek. De belastingvrije som voor beide partners tezamen wordt overigens wel jaarlijks aangepast aan het inflatieniveau. Bij een gemiddelde inflatie van 3% (afgelopen 15 jaar) zou die belastingvrije som dan over een hypotheektermijn van 30 jaar zijn opgelopen tot

WEGWIJS

”Er zit te weinig Zalm in de fiscale dis van Vermeend!”

41


(advertentie)

ja, ik gebruik ...omdat medicijnen voor mij als Carapatiënt noodzakelijk zijn. Zeker als er zoveel gerookt wordt. Vaak levert het domme opmerkingen op als ik m’n medicijnen gebruik. Ik zou willen dat iedereen het normaal vindt als ik inhaleer. Dan kan ik ook gewoon mezelf zijn.

Het Astma Fonds komt op voor de belangen van mensen met astma, chronische bronchitis en longemfyseem. Door wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, individuele hulp en scholing van artsen en verpleegkundigen. Wilt U uw omgeving informeren, vraag dan de gratis brochure aan “Ook u kunt iets doen”. Astma Fonds, Antwoordnummer 99, 3800 XA Leusden, telefoon 0800-2272596. Internet adres: http://www.astmafonds.nl, e-mail: [email protected].

WEGWIJS

42


(advertentie)

Laat Vermeend dokken! De 20e eeuw is haast voorbij. Nog even en staatssecretaris Vermeend kilt wellicht uw voorlaatste mogelijkheid om van de koopsompolis als aftrekpost gebruik te maken. Met een koopsompolis kunt u nu nog uw pensioen een aardiger aanzien geven, of uw pensioendatum een tijdje vervroegen.

C.A.K. fiscaal aftrekbare polis

BELASTING PLAN VERMEEND

Bele gg opb ings reng st

Al over een paar maanden Spaarre kening heeft u de helft, of misschien wel 60%, van uw koopsom van de fiscus terug. Laat u die laatste mogelijkheden aan u voorbij gaan? Of laat u Vermeends inspecteur de portemonnee nog even trekken. De pensioenverzekeraars zijn inmiddels weer driftig aan het adverteren. C.A.K. zoekt uit al die aanbiedingen de meest lucratieve koopsompolis voor u op! U mag er dit jaar sowieso ƒ 12.150,- fiscaal aftrekbaar aan besteden. En als u ouder bent dan 39 jaar, en u nu al een pensioentekort heeft, mag u zelfs meer aftrekken.

078 - 6481444 of bel uw regionale consulent (zie achterzijde Wegwijs)

C.A.K. - Financieel Advies Centrum voor H.B.O.-ers en Academici WEGWIJS

43


Beleggen via verzekeraars neemt toe.

Veel beleggingspolissen verslaan dit jaar de AEX-index Eén van de verrassingen van de negentiger jaren is de hoge aandacht die particulieren hebben gegeven aan directe en indirecte beleggingen. Inmiddels is zo’n twintig procent van de huishoudens verslingerd geraakt aan belegging via aandelen. Middels de in 1999 afgesloten levensverzekeringen wordt zelfs voor bijna vijftig procent in aandelen, obligaties of vastgoed belegd. In 1960 had nog maar 5 % van de Nederlanders interesse in dit soort beleggingen. Aandelenkoersen in de lift Niet vreemd dus dat de belangstelling voor andere vormen van beleggen in populariteit is toegenomen. Door de gestegen interesse is de vraag naar beleggingsproducten op de beurzen sterk aangewakkerd. De Nederlandse verzekeraars beheren inmiddels een particuliere beleggingsportefeuille van enkele honderden miljarden guldens. Door de toenemende interesse van particulieren kwamen de aandelenkoersen op de effectenbeurzen in de lift.

Het beleggen op de beurs is ongetwijfeld mede in zwang geraakt door de slechte resultaten die men de laatste jaren heeft bereikt met spaarrekeningen. Geld dat op een spaarrekening wordt gezet, levert al jaren zeer weinig rente op. De hoogst renderende spaarrekeningen - Stad Rotterdam en Spaarbeleg - kennen momenteel rentepercentages van 3,5%. Kater Met een inflatie boven de 2% en het gevaar dat staatssecretaris Vermeend straks nog eens 1,2% van het spaargeld wil incasseren, houden de Nederlanders van het sparen oude stijl een kater over. Volgens recente berekeningen leidt sparen, bovenstaande rekeneenheden in ogenschouw genomen, op de spaarbank zelfs tot een rendement van bijna 0%. Op een “Rendementrekening” bij de Rabobank is na verrekening van inflatie en de Vermeend-belasting zelfs een verlies te verwachten van bijna 1,5%.

Pensioenfondsen Omdat ook de voormalige overheidspensioenfondsen ABP en PGGM sinds de privatisering hun aandacht wat meer op de aandelenmarkten hebben kunnen richten – het ABP belegde in deze sector kortgeleden minder dan 20%, maar zal dit aandeel verhogen naar boven de 40% zijn de koersen nog verder gestegen. Verzekeraars en pensioenfondsen tezamen hebben mo-

RENTETARIEVEN (dagelijks opvraagbaar) SR Bank Spaarbeleg CMV CDK Bank. Roparco OHRA Levob Bank Interbank Generale Bank ABN/AMRO Bank ING Bank

Rente rekening Rente rekening Spaarvastplan Klasse spaarrekening Spaarrekening Rente rekening Flex rekening Spaar 100 rekening Hoge rente rekening Favorietrekening Resultaat rekening

3,5% 3,5% 3,4% 3,3% 3,3% 3,2% 3,1% 3,0% 2,6% 2,5% 2,5%

VSB Bank CVB Bank SNS Bank Regio Bank Direktbank Triodos Voorschotbank Friesland Bank Rabobank Postbank Staalbankiers

Spaaractief Topvrijsparen Prominent rekening Extra Plusrekening Direkt Spaarrekening Spaarrekening Profijt plus rekening Profijt plus rekening Rendement rekening Kapitaal rekening Spaarsysteem

2,3% 2,3% 2,3% 2,3% 2,25% 2,0% 2,0% 2,0% 1,75% 1,5% 1,5%

(De tarieven kunnen tijdens de uitgave van dit blad eventueel gewijzigd zijn.)

WEGWIJS

44


Sinds men er in Nederland van doordrongen is dat de A.O.W. door een snel toenemend aantal gepensioneerden vanaf het jaar 2010, wel eens in grote moeilijkheden kan komen, zijn steeds meer mensen op de particuliere toer gegaan en worden overtollige gelden op lange-termijnbeleggingen geplaatst. Het gegeven dat eigen pensioenfondsen vaak slechtere beleggingsopbrengsten genereren, dreef veel ambtenaren en werknemers in het bedrijfsleven automatisch in de richting van de particuliere verzekeraars. Deze lieten aanzienlijk betere resultaten zien.

menteel meer dan ƒ 1000 miljard aan beleggingsgelden in beheer. Angelsaksische landen In de Verenigde staten en Engeland was het beleggen door particulieren via verzekeraars al tientallen jaren gemeengoed. In Nederland werd de mogelijkheid om de premie van een levensverzekering, inclusief een sturingsmechanisme voor de consument, rechtstreeks te beleggen in aandelen eerst geïntroduceerd in het begin van de tachtiger jaren. Het heeft echter nog tot 1993 geduurd voordat op dit terrein de vlam in de pan sloeg. A.O.W. Dat Nederland op het gebied van beleggingsverzekeringen achterliep, was onder meer het gevolg van het andere pensioenbeleid dat hier te lande gold t.o.v. de Angelsaksische landen. Nederlanders waren via de A.O.W. en collectieve bedrijfspensioenen op een betere wijze verzekerd dan buitenlanders. In andere landen moesten particulieren daar zelf voor zorgen. Daardoor ontstond in die landen vanzelf een vraag naar beleggingsproducten met meer mogelijkheden voor een hoger rendement.

Beleggingsproducten AXA was in 1981 één van de eerste verzekeraars die met min of meer rechtstreekse beleggingsproducten de hegemonie van Nederlandse

Lange-termijn-beleggingen

WEGWIJS

45


▼

Winstdeling Nederlandse verzekeraars waren van oudsher gewend om van de beleggingsopbrengsten slechts een deel af te staan. De maatschappijen bepaalden vroeger zelf welk deel van de winst werd gedeeld met verzekerden. Sinds de rechtstreekse beleggingspolissen (Unit-Linked producten) op de markt kwamen is aan deze ouderwetse vorm van winstdeling een eind gekomen. Het overgrote deel van de beleggingsopbrengsten komt nu in handen van de consument.

verzekeraars als Nationale Nederlanden en Aegon op het gebied van oubollige verzekeringen doorbrak. Pas in het begin van de negentiger jaren kwamen de eerste beleggingspolissen van de autochtone verzekeraars op de markt.

jaar van 24,4%, tegen een AEX-stijging van 8,4% (een prachtige prestatie). Dat neemt overigens niet weg dat dit bedrijf, door de slechte resultaten van de twee jaar daarvoor, nog wel ver onder de top tien zal blijven bungelen.

Switchen Inmiddels heeft elk zichzelf respecterende levensverzekeraar een groot aantal beleggingspolissen waaruit kan worden gekozen. Hierbij kan de consument zelf, gratis of tegen een geringe kostenvergoeding, één of meerdere malen per jaar van soort belegging wisselen. Opvallend is overigens dat weinig particulieren van deze switchmogelijkheden gebruik maken. Kennelijk is men zeer tevreden over de wijze waarop de gelden door de beleggingsexperts van de verzekeraars worden belegd.

Toprendement Tot ieders verrassing is de al anderhalf jaar durende koppositie, voor wat betreft de beste resultaten over de laatste drie jaar, nog steeds in handen van AXA. Dit bedrijf heeft met haar aandelenfonds in de financiële sector over deze

Resultaten beleggingsinstellingen Omdat de verschillende banken en verzekeraars uiteenlopende resultaten behalen, is het van belang om regelmatig de prestaties van de diverse beleggers te controleren. De resultaten van deze maatschappijen vormen de enige leidraad voor consumenten om hun keuze te bepalen voor een beleggingsinstelling. Om deze reden publiceert Wegwijs eenmaal per half jaar de top tien van best scorende beleggingsfondsen van Nederlandse banken en verzekeraars.

- resultaten laatste drie jaar -

BEST SCORENDE BELEGGINGSFONDSEN BANKEN EN VERZEKERAARS Gemiddeld beleggingsrendement per jaar 1. Axa Fin. Sector (Wereld) 2. ABN AMRO (V.S.) 3. Hooge Huys (V.S.) 4. Ohra (Wereld) 5. Van Lanschot (Wereld) 6. Aegon (Eur) 7. S.N.S. bank (N.L.) 8. Zwitserleven (N.L.) 9. ING (N.L.) 10. Reaal (N.L.)

Aegon en Delta Lloyd In het begin van de negentiger jaren haalde Aegon regelmatig het nieuws door de uitstekende resultaten die dit concern bereikte. In 1994 echter raakte deze maatschappij tijdelijk in een dip en wist Delta Lloyd de aandacht op zich te vestigen door in een zwaar verliezend beursjaar als enige tot winst (7,9%) te komen.

Overige interessante fondsen - Nat. Nederlanden (Wereld) - Postbank (N.L.) - Robeco (Wereld) - Delta Lloyd (Wereld)

Delta Lloyd hield de koppositie enkele jaren vast, maar stortte door een compleet verkeerde beleggingskeuze in 1998 in het ravijn. Bij een AEX-stijging van bijna 40% wist deze maatschappij het kruit nog net droog te houden met een minimale winst van 0,7%.

30,1% 29,9% 22,5% 20,1%

periode een gemiddeld rendement behaald van maar liefst 45,4% per jaar. Het Amerikaanse aandelenfonds van de Alkmaarse verzekeraar Hooge Huys, dat een half jaar geleden op een gemiddeld rendement stond van 45,1%, zakte door een wat slechter half jaar van de tweede naar de derde plaats, met een overigens ook niet onaanzienlijke score van 37,4%. ABN-AMRO neemt de tweede plaats over, met eveneens een beleggingsfonds van aandelen in de V.S. Deze bank haalde een

Andere strategie De beleggingsafdeling van Delta Lloyd was in rep roer en maakte begin 1999 schoon schip door de beleggingsstrategie aanzienlijk te wijzigen. Delta Lloyd lijkt daarin geslaagd. Half september had het internationale aandelenfonds van deze maatschappij een positief resultaat over dit

WEGWIJS

45,4% 38,5% 37,4% 34,8% 34,3% 32,9% 32,8% 32,5% 31,9% 31,9%

46


DE EURO BEINVLOEDT OOK DE AANDELENKOERSEN

niet verder gebracht dan netto ƒ 57.269,-, uitgaande van een gemiddelde belasting over de rente van 50% (over de top van het inkomen). Waarvan akte!

gemiddeld rendement over de laatste 3 jaar van 38,5%. Overige toppers Falcon dat in mei van dit jaar de derde plaats nog in handen had, kan niet in de rangorde worden opgenomen. Beleggingsdeskundige W. van den Beld van dit bedrijf vermoedt dat de rendementscijfers van de overige beleggingsinstituten niet altijd eerlijk worden opgegeven en heeft daarom besloten voorlopig geen cijfers meer aan opiniebladen te verstrekken. Ohra consolideerde haar vierde plaats. Aegon ontworstelt zich gelukkig weer langzaam aan de inzinking van enkele jaren geleden en is met haar Europese fonds de top tien binnen gedrongen op de zesde plek.

Het topfonds van AXA heeft overigens, sinds de introductie in 1989, een gemiddeld rendement behaald van 23,9%. Voor zover ons bekend is er geen fonds dat over een periode van 10 jaar een beter rendement heeft geboekt.

CIJFER AXA AANDELENFONDS FINANCIËLE SECTOR

Lange termijn Ondanks het feit dat Delta Lloyd over de periode van drie jaar slechts een rendement behaalde van 20,1%, is het internationale aandelenfonds van deze verzekeraar op de lange termijn toch nog steeds één van de sterksten. Niet veel beleggers kunnen namelijk over een periode van 18 jaar een gemiddeld jaarlijks rendement laten zien van 15,9%. Beleggen versus sparen Een in 1981 in dit fonds gedane storting van ƒ 25.000,- levert momenteel een bedrag op van ruim ƒ 225.000,- belastingvrij. Belegging van dit bedrag op een spaarrekening had de spaarder

WEGWIJS

47

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 tot sept.

15,3% -12,2% 21,4% 22,4% 38,4% –6,8% 30,2% 53,8% 51,1% 29,5% 24,8%

Gemiddeld per jaar

23,7%


Legio Lease lanceert nieuw lease-aandelenplan

Problemen bij afsluiten hypotheek door lease-beleggingscontracten De combinatie van leasen en beleggen in aandelen heeft in een aantal gevallen problemen opgeleverd bij het verstrekken van hypotheken. Vooral bij tophypotheken kan de hypotheek op de tocht komen te staan, waardoor de koper van een woning in grote moeilijkheden kan komen. blokkeerde tot verbijstering van Van der Zwaard, hypotheekbank Hypotrust uit Rotterdam de lening.

Voordat een hypotheek wordt aangevraagd, dient de koper van een woning naar waarheid een hypotheekaanvraagformulier in te vullen, waarop o.a. wordt gevraagd wat de lasten zijn van persoonlijke leningen en doorlopende kredieten. Wordt ondanks het bestaan van dergelijke kredieten deze passage niet ingevuld dan kan de hypotheekverstrekker na controle bij het Bureau Krediet Registratie - B.K.R. - in Tiel, de hypotheek eventueel blokkeren.

Navraag bij Hypotrust leidde tot de conclusie dat Van der Zwaard geen melding had gemaakt van twee leasecontracten bij Legio-Lease onder de namen “Winstverdubbelaar”en “Winstverdriedubbelaar”. Ondanks het feit dat hier sprake was van een vorm van lenen, had Van der Zwaard er niet bij stil gestaan dat deze beleggingscontracten als leningen werden aangemerkt en geregistreerd waren bij het B.K.R.

B.K.R. Een dergelijke situatie overkwam de Vlaardinger Ronald van der Zwaard toen hij samen met zijn vriendin een huis wilde kopen in het hartje van Vlaardingen. Nadat de koop gesloten was en de hypotheekaanbieding was ondertekend,

WEGWIJS

Vergissing Met tussenkomst van de hypotheekadviseur werd Hypotrust duidelijk gemaakt dat het een

48


Als ook de komende 5-jaarsperiode een koersstijging laat zien van 11,8% zal de leaseconstructie een opbrengst hebben van ƒ 12.221,17.

vergissing betrof. Omdat de nieuwbakken huiseigenaar verder een schone lei had en de lasten van de leaseconstructie niet zouden leiden tot te hoge totaallasten voor Van der Zwaard, kon de hypotheek alsnog bij de notaris passeren. Van der Zwaard bleek niet de enige belegger die met dergelijke problemen werd geconfronteerd.

Normaliter zou een dergelijke opbrengst geen hoerastemming opleveren. Want immers, van deze opbrengst moet de aandelenaankoop van ƒ 7.000,-, alsmede de vooruitbetaalde rente van ƒ 4.000,-, nog in mindering worden gebracht om het echte rendement te kunnen berekenen. Het rendement zou in dat geval dus in absolute zin slechts ƒ 1.221,17 bedragen, ofwel 1,9% per jaar.

Volgens Legio-lease hebben zich bij deze organisatie in de afgelopen jaren meer dan een kwart miljoen beleggers aangemeld die tezamen zo’n 430.000 contracten hebben gesloten. Bij LegioLease was nog niet bekend dat dit soort problemen zich in de praktijk konden voordoen. Het lijkt derhalve zinvol om beleggers voortaan te wijzen op de gevolgen van dit soort constructies bij het sluiten van andere leningen.

Rente- Remmer Edoch, met die afschuwelijke rente van 12,1% heeft Legio-Lease nog iets aardigs gedaan. De Rente-Remmer zorgt ervoor dat de deelnemer van elk procent dat de AEX gemiddeld in 5 jaar stijgt, 10% van de rente (ƒ 400,-) terug krijgt, met een maximum van de totale inleg. Bij een gemiddelde AEX-stijging van 11,8% krijgt de deelnemer dus de totale ƒ 4.000,- terug.

Legio I.B.* Plan Legio Lease heeft zich overigens opnieuw met veel elan op de aandelenleasemarkt geworpen met het Legio I.B.* Plan. Omdat staatssecretaris Vermeend inmiddels de fiscale aftrekmogelijkheid van vooruitbetaalde rente op deze leaseproducten heeft geblokkeerd, heeft dit voortvarende bedrijf een alternatieve constructie bedacht: de “Rente-Remmer”.

Verlies Anders wordt het wanneer de AEX in de komende jaren hetzelfde of een slechter patroon treft als in de perioden 1985 – 1990. Dan is de totale investering van ƒ 4.000,- verloren en blijft daarnaast de verplichting om de lening op het aandelenpakket van ƒ 7.000,- af te lossen. Daar staat, conform het rendement van de tweede helft van de tachtiger jaren, dan nog slechts een aandelenwaarde tegenover van ƒ 6.011,-.

Hierbij wordt de deelnemer onder bepaalde voorwaarden de garantie verstrekt dat hij zijn acute investering van ƒ 4.000,- rente na vijf jaar kan terugontvangen. Deze restitutie staat los van de uitbetaling van koerswinst en dividend. Hoge rente De deelnemer financiert, middels een bedrag aan vooruitbetaalde rente van ƒ 4.000,-, tegen het overigens niet mis te verstane rentepercentage van 12,1%, de aankoop van een portie aandelen van Koninklijke Olie, ING en Ahold ter waarde ƒ 7.000,-. In feite worden die aandelen dus gekocht van een door de deelnemer afgesloten lening van ƒ 7.000,-. Die lening moet de deelnemer na 5 jaar terugbetalen, waarbij dit bedrag wordt afgetrokken van de beleggingsopbrengsten.

Legio-Lease stelt echter dat in de laatste vijf jaar het gemiddelde rendement zelfs op 23,4% per jaar lag. Maar dat is dan ook het hoogste rendement over zo’n periode uit de geschiedenis. Of het na een dergelijk hausse-periode verstandig is om nu rechtstreeks op aandelen in te zetten, is afwachten. Aan de winsten van de bedrijven zal het niet liggen: die zijn perfect. Aan de inflatie ook niet, want die is er amper. Wellicht is het in een dergelijk geval wat goedkoper om het aankoopbedrag van ƒ 7.000,- maar gewoon van de spaarrekening te halen. Dat kost waarschijnlijk niet meer dan 3,5%. En bovendien, na al deze topjaren zal een vijfjaars termijn voor aandelen wellicht wat te kort zijn.

WEGWIJS

▼

Winst Sinds de AEX-index bestaat (1982), hebben op één na alle periodes van 5 jaar een winst opgeleverd. De gemiddelde winst over de twaalf 5-jarige termijnen lag op 11,8%. Alleen de periode 1985 tot 1990 leverde een verlies op van bijna 3%.

49


A.O.W.-gat wordt steeds groter!

Tweeverdieners komen straks in financiële problemen De A.O.W. en de huidige pensioenregelingen tezamen zijn niet voldoende uitgerust om tweeverdieners straks 70% van het laatstgenoten inkomen aan pensioen te laten behalen. Deze ontdekking is in hoge mate van belang omdat staatssecretaris Vermeend in zijn belastingplan 2001 de norm van 70% tot maatstaf heeft verheven. Pensioenfondsen Jan en Mieke Versluis zijn resp. 45 en 40 jaar oud en hebben allebei een baan. Jan verdient ƒ 65.000,- en Mieke heeft een salaris van ƒ 40.000,- per jaar. Tezamen verdienen zij dus ƒ 105.000,- per jaar. In de pensioenregeling van overheid of bedrijf gaat men er vanuit dat iedere Nederlander recht heeft op een A.O.W.-uitkering.

Elders in dit blad wordt de lezer erop geattendeerd dat grote groepen Nederlanders hoge hypotheeklasten op hun nek nemen. Deze zijn gebaseerd op het inkomen van beide partners tezamen. Als de hypotheekrente in de toekomst stijgt en de hypotheek op de pensioengerechtigde leeftijd nog niet is afgelost, kunnen tweeverdieners in ernstige moeilijkheden komen. Zij hebben een grote kans om meer inkomen te verliezen dan de staatssecretaris als verantwoord aanmerkt.

Het gedeelte boven die A.O.W.-uitkering wordt afgedekt door het pensioenfonds. Bij overheidssectoren wordt die regeling uitgevoerd door het A.B.P. voor de ambtenaren en door de P.G.G.M. voor de zorgsector. In het particuliere bedrijfsleven gelden vaak pensioenfondsen per branche.

A.O.W.-gat Veel werknemers rekenen erop dat zij bij pensionering in ieder geval 70% van hun laatstgenoten salaris tegemoet kunnen zien. De jongste berekeningen duiden er echter op dat dat slechts in een klein aantal gevallen haalbaar is. Ten eerste zullen alle werknemers, die na 2015 met pensioen gaan, worden geconfronteerd met de tegenslag dat degene die dan 65 jaar is slechts een half pensioenbedrag uitgekeerd krijgt als de partner die leeftijd nog niet heeft bereikt, het zogenaamde A.O.W.-gat.

A.O.W.-franchise In de pensioenregelingen van Jan en Mieke zitten A.O.W.-franchises die om en nabij de ƒ 30.000,— liggen. Jan en Mieke hebben beiden gelukkig de mogelijkheid om 40 dienstjaren te behalen, waardoor zij een optimale pensioenuitkering kunnen bemachtigen. Op het inkomen van Jan van ƒ 65.000,- wordt een AOW-franchise ingehouden van ƒ 30.000,-, waardoor zijn aanvullende pensioen wordt berekend op een resterend inkomen van ƒ 35.000,-. Van dit inkomen kan hij een pensioenuitkering verwachten van 70% is ƒ 24.500,-.

Tweeverdienershiaat Vervolgens zit in de meeste pensioenregelingen een franchise ingebouwd ter grootte van het A.O.W.-bedrag, terwijl tweeverdieners niet ieder de volledige A.O.W.-uitkering krijgen. Daarnaast blijkt in de praktijk dat bij ongehuwd samenwonenden de partners soms niet zijn aangemeld voor de pensioenregeling waardoor er geen rechten bestaan op uitkering voor de partner als deze de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. En tenslotte lopen er nog tal van werknemers rond (een meerderheid) die niet voldoende dienstjaren kunnen maken (vaak minder dan 40) om zelfs maar aan die gewenste 70% te komen.

WEGWIJS

Tekort Mieke heeft een inkomen van ƒ 40.000,-. Haar aanvullende pensioen bedraagt dus 70% van ƒ 10.000,- is ƒ 7.000,-. Zouden Mieke en Jan even oud zijn en tegelijk met pensioen gaan dan ontvangen zij ƒ 30.000,- A.O.W. plus ƒ 24.500,+ ƒ 7.000,- is totaal ƒ 61.500,-. Ondanks het feit

50


of door wijziging van werkgever. Een werknemer die slechts 30 dienstjaren kan maken, kan er in principe vanuit gaan dat het pensioenfonds slechts 3/4 van de pensioengrondslag afdekt. Dus stel dat ƒ 24.500,- aan pensioen kan worden opgebouwd, dan zal bij 30 dienstjaren slechts (3/4 van ƒ 24.500,-) ƒ 18.375,- worden uitgekeerd. Er is dan een extra pensioentekort van ƒ 6.125,- per jaar.

dat beiden 40 dienstjaren hebben kunnen maken, vallen zij bruto ƒ 43.500,- in inkomen terug op de pensioneringsdatum. Door de dubbele A.O.W.-franchise blijkt het pensioenbedrag slechts op 58,5% uit te komen. Er is dus een tweeverdienershiaat van 11,5% ofwel ƒ 12.075,per jaar, t.o.v. de norm van Vermeend. Mieke is echter niet even oud als Jan. Als Jan 65 jaar wordt, is Mieke pas 60 jaar. Het gevolg is dat Jan en Mieke op de pensioendatum van Jan geen ƒ 30.000,- maar slechts ƒ 15.000,A.O.W. ontvangen. Jans inkomen valt dus terug van ƒ 65.000,- naar ƒ 39.500,- terwijl Mieke die jaren zal moeten blijven doorwerken omdat zij anders de hoge lasten niet kunnen betalen. Zou Mieke 5 jaar eerder stoppen met werken dan mist zij uiteraard haar A.O.W.-uitkering (zij is nog geen 65), maar dan bereikt zij ook de ƒ 7.000,- aanvullend pensioen niet. Ook dat bedrag wordt dan lager. Vergeleken met de huidige regeling mist Mieke dus 5 jaar lang ƒ 15.000,- is ƒ 75.000,- in totaal.

Om de berekeningen eenvoudig te houden, is in dit artikel gewerkt met ronde bedragen. (Mocht u uw eigen pensioensituatie willen laten berekenen dan kunt u dit aangeven middels de inliggende antwoordkaart).

Afdekken tekort Tekorten op het pensioen mogen, ook volgens het belastingplan van Vermeend, worden weggewerkt met fiscaal aftrekbare premies. Om het tekort weg te werken is een aanvullende pensioenverzekering nodig die vanaf 65-jarige leeftijd een uitkering verstrekt van ƒ 12.075,- per jaar. Hiervoor kan op 45-jarige leeftijd een verzekering worden gesloten tegen een premie van ca. ƒ 400,- per maand. Op dit bedrag moet de belastingteruggave van minimaal 37,05% en maximaal 50% nog in mindering worden gebracht. De premie is gebaseerd op de leeftijd van de verzekerde. Uiteraard geldt, hoe jonger men begint, des te lager de premie. Voor een 25-jarige zou in dit geval een premie gegolden hebben van slechts ƒ 80,- per maand.

WEGWIJS

De overheid is in de volgende eeuw minder royaal voor A.O.W.-ers

51

▼

Dienstjarentekort Behalve door een tweeverdienershiaat of door het A.O.W.-gat kan men uiteraard ook een pensioentekort oplopen door een tekort aan dienstjaren


Uitvaartpolis onbelast tot ƒ 12.200,-.

Nabestaanden verrast door slecht verzekerde uitvaart Er zijn nogal wat Nederlanders die in de meest trieste omstandigheden in hun leven worden verrast door het feit dat geen of weinig rekening is gehouden met de sterk gestegen kosten van begrafenis of crematie. In de afgelopen twintig jaar zijn deze kosten verdubbeld. Sinds de tweede wereldoorlog zijn de kosten zelfs 22 maal zo hoog geworden. Een begrafenis of crematie levert op zo’n moment, buiten het intense verdriet, ook nog financiële pijn op. Inflatie Tot aan de zeventiger jaren was het gebruikelijk om voor elk kind dat geboren werd direct een polis te sluiten. Deze gewoonte stamde nog uit de tijd van grote kindersterfte in het begin van deze eeuw. In de zeventiger jaren werden nauwelijks begrafenispolissen gesloten omdat, door een bijna tomeloze inflatie, verzekerden elke keer gedwongen werden om hun polissen te verhogen.

In 1945 kostte een begrafenis, die toen nog vanaf het huisadres lopend werd geflankeerd door diverse in donker tenue geklede begeleiders, slechts ƒ 350,-. Dat waren de kosten inclusief een grafsteen. De paarden en koetsen die toen de aandacht trokken, zijn nu grotendeels uit het straatbeeld verdwenen. In 1980 waren de uitvaartkosten inmiddels gestegen tot gemiddeld ƒ 4.000,-. Heden ten dage moet al gauw gerekend worden op ƒ 7.000,- à ƒ 8.000,-. En dan gaat het beslist niet om een luxe begrafenis of crematie.

WEGWIJS

Taboe Gemak waarmee men vroeger over de dood

52


bovendien onaangenamer dan het betalen van premie voor een verzekering die deze kosten dekt.

sprak en deze onvermijdelijke gebeurtenis een plaats gaf in de samenleving van het gezin is mede door de goede medische voorzieningen en de toenemende welvaart naar de achtergrond geraakt. Uitvaartondernemers en -verzekeraars hebben de afgelopen jaren gemerkt dat de taboesfeer die het overlijden de laatste twintig jaar omgeeft, heeft geleid tot een exceptionele mate van onderverzekering van uitvaartkosten. Tot ver in de zeventiger jaren waren de begrafenisverzekeringen in verhouding hoger dan nu. Toch komt iedereen vandaag de dag nog steeds te overlijden.

Lage premies Ook uit financiële overwegingen is het onbegrijpelijk dat sommige mensen deze verzekering links laten liggen. Het verzekeren van een pasgeboren kind kost ongeveer ƒ 9,- per maand. Aan het eind van de gemiddelde levensduur zal op deze polis ca. ƒ 85.000,- worden uitgekeerd, ongeveer gelijk aan de tegen die tijd gangbare uitvaartkosten. De premiebetaling duurt maximaal 40 jaar, waardoor slechtsƒ 4.320,- aan premie is betaald. Voor een 40-jarige bedraagt de premie ca. ƒ 14,- per maand (mannen zijn iets duurder uit dan vrouwen). Een zestigjarige betaalt ca. ƒ 40,- per maand (vrouwen ƒ 30,-) tot hooguit 80-jarige leeftijd.

Voor iemand, die nu 40 jaar oud is, betekent dit bij een inflatie van 3% per jaar een pittige kostenpost van ƒ 26.000,- op de gemiddelde sterftedatum. Verzekeren De meeste nabestaanden realiseren zich vaak als het te laat is dat het verstandiger zou zijn geweest als men deze kosten op een eerder moment toch maar had verzekerd. Niet verzekeren betekent in de meeste gevallen dat er tot aan het moment van de dood ettelijke duizenden guldens op de bankrekening moeten worden gereserveerd. Zo’n financiële overlijdensreserve is

Vermeend Staatssecretaris Vermeend erkent het belang van een goede uitvaartverzekering. In het nieuwe belastingplan 2001 heeft Vermeend de uitkering van een uitvaartverzekering tot een bedrag van ƒ 12.200,- belastingvrij gesteld. Over ca. 40 jaar zal deze belastingvrije som normaliter ƒ 40.000,- bedragen.

PREMIES UITVAARTVERZEKERING Verzekerd bedrag ƒ 8.000,Premie blijft gelijk Verzekerd bedrag stijgt per jaar Leeftijd 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

WEGWIJS

Maandpremie vrouw man ƒ 9,49 ƒ 9,56 ƒ 9,56 ƒ 9,63 ƒ 9,84 ƒ 10,20 ƒ 10,77 ƒ 11,63 ƒ 13,55 ƒ 15,93 ƒ 19,47 ƒ 24,25 ƒ 30,89

ƒ 9,56 ƒ 9,56 ƒ 9,63 ƒ 9,84 ƒ 10,20 ƒ 10,77 ƒ 11,63 ƒ 13,55 ƒ 15,98 ƒ 19,47 ƒ 24,25 ƒ 30,89 ƒ 40,37

53


OVERHEID

EN

ONDERWIJS

Premiekortingen verdwijnen als sneeuw voor de zon

Leraren teleurgesteld over CASO-verzekeringen Eind april 1997 werd de onderwijswereld positief verrast door een artikel in de Volkskrant waarin de Caso, de Commissie Automatisering Salarisadministratie Onderwijs, in samenwerking met de Gelderse verzekeringsmaatschappij Geové een mega-verzekering voor leraren aanbood tegen lage premies. sloeg in als een bom. Binnen enkele maanden kregen alle leerkrachten een informatiepakket. De uitgebreide brochure gaf inderdaad nogal wat concurrerende premies te zien, alhoewel er in het onderwijs op dat moment al ziektekostenverzekeringen konden worden gesloten, waarbij de premie nog onder het Caso-niveau lag. Volgens de brochure zou echter drie jaar zekerheid worden geboden. Over de hoogte van de premies, zou worden gewaakt.

Volgens het artikel konden alle driehonderdduizend leerkrachten in Nederland zich vanaf 1998 collectief verzekeren tegen ziektekosten en voor een extra pensioen. Het massale karakter van de verzekering zou de ziektekostenpremie voor individuele leerkrachten met 20 tot 25 procent kunnen drukken, zo verwachtte Geové. Het nieuwe aan dat verzekeringscontract was de betrokkenheid van Caso, de salarisadministrateur in het onderwijs, aldus de Volkskrant.

Opschudding concurrenten Achteraf blijkt van het totale lerarenbestand zo’n 10% van de betreffende polis gebruik te hebben gemaakt. Het initiatief van de Caso bracht desondanks grote opschudding teweeg bij andere assuradeuren die veel ziektekostenverzekeringen in het onderwijs hebben. Zo verloren Ohra, Z.V.A. en V.G.Z. in enkele maanden tijd talloze verzekerden aan Geové. Woordvoerders van deze maatschappijen spraken destijds de verwachting uit dat door de collectieve verzekering van Caso met een open karakter – iedereen kon zich aanmelden ondanks een eventuele slechte gezondheid - de leraren de kans liepen om binnen enkele jaren met forse premieverhogingen te worden geconfronteerd.

Zekerheid De nieuwe collectieve verzekering van Caso

Luxe problemen Ook Onderwijs-assuradeur National Academic had last van de initiatieven van de Caso, maar op een andere manier dan de hiervoor vermelde verzekeraars. National Academic dat zich door het Caso-inititatief in het nauw gebracht voelde, lanceerde direct een nieuwe ziektekostenpolis, waarbij zij met de premies onder die van Geové dook.

WEGWIJS

54


OVERHEID

EN

ONDERWIJS niet veel opgeleverd. De concurrenten van Geové kregen gelijk.

Het resultaat was een toevloed van bijna 30.000 verzekerden. De enorme aanwas bezorgde deze Dordtse assuradeur handen vol werk. Na een periode van drukte, waarbij telefoonfiles van soms meer dan 15 minuten ontstonden, bracht pas ver in 1998 een verdubbeling van het personeelsbestand enige rust. Het premie-inkomen steeg van ƒ 16 miljoen ultimo 1996 naar ƒ 70 miljoen medio 1999.

Kortingen verlaagd Een andere verzekering voor Caso-deelnemers trof hetzelfde lot. In oktober 1997 lanceerde de Ohra een collectieve onderwijs-autoverzekering met “minimaal 20% extra korting”. Hoeveel leerkrachten zich daarbij hebben aangesloten is niet bekend. Concurrerende verzekeraars kregen in september jl. echter talloze woedende leerkrachten aan de lijn. De Ohra had aan alle Casodeelnemers van dit collectieve contract al na één verzekeringsjaar een brief gestuurd waarin duidelijk werd gemaakt dat de collectiviteitskorting van het onderwijscontract werd verlaagd.

Tweemaal premieverhoging Ook in 1999 werd National Academic bedolven onder de aanvragen van ziektekostenverzekeringen uit het onderwijs. Dit succes had overigens meer met de premieverhogingen van de Caso/Geové-polis te maken dan met de initiatieven die de Dordtse assuradeur zelf aan de dag legde. Geové verhoogde de premie van het collectieve contract eerst per 1 januari 1999 en daarna nog eens per 1 juli 1999.

Daarnaast werd de premie fiks verhoogd en werd de ambtenarenkorting, die van toepassing was, verlaagd naar 5%. En last but not least kregen leraren tot 24 jaar een verhoging van het eigen risico te verwerken tot ƒ 450,- per schadegeval.

Volgens commercieel directeur Gerard Massaar van Geové was deze extra premieverhoging nodig, omdat over 1998 een verlies was geleden. Berichten in de pers spreken van een verlies voor de Geové-groep van ca. ƒ 4,9 miljoen. Door de premieverhogingen van Geové is de concurrentie in het onderwijs toegenomen. Inmiddels is, buiten National Academic, ook de C.Z. Groep, een grote zorgverzekeraar uit Tilburg, met haar op het onderwijs gerichte premies onder die van Geové terechtgekomen. De verzekeringsvoorwaarden van beide assuradeuren zijn vergelijkbaar met die van Geové. Premieverschillen Een gezin met drie kinderen, waarbij de ouders respectievelijk 39 en 34 jaar zijn, betaalde medio 1998 bij Geové nog ƒ 307,68 per maand (exclusief wettelijke bijdrage) tegen ƒ 350,70 medio 1999. Een stijging van bijna 14%. Voor hetzelfde gezin vraagt de C.Z.-groep ƒ 325,25 en National Academic ƒ 308,70. Geové en National Academic kennen bij deze premie geen eigen risico, terwijl de C.Z. groep ƒ 250,- eigen risico per gezin rekent. De drie jaar zekerheid die in de Caso/Geovébrochure werd geboden, gold kennelijk niet voor de premie. En ook de waakzaamheid over hoogte van de premie die werd geboden, heeft

WEGWIJS

De hoge korting was van vrij korte duur.

55


OVERHEID

EN

ONDERWIJS leerkrachten zijn daarvan de dupe. Dat de Caso zich met het sluiten van dergelijke contracten op glad ijs heeft begeven, lijkt klaarhelder. Of de vergoeding die de Caso voor sommige verzekeringen krijgt hier iets mee te maken heeft, is niet duidelijk. Makro Geové heeft inmiddels, naast het onderwijscontract, ook collectieve ziektekostenverzekeringen aangeboden aan alle makro-pashouders. Dat is een bonte verzameling van mensen met de meest uiteenlopende risico’s. Nog zeer recent is Geové gekomen met een collectieve verzekering voor verenigingssporters. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze bonte rij collectieve contracten met lage premies uiteindelijk wederom tot verliezen zal leiden. Verliezen waar ook de onderwijskracht wellicht voor zal moeten bloeden. De premies voor de ziektekostenverzekering zullen per 1 januari a.s. in heel Nederland aanzienlijk stijgen. Veel leraren zullen, na de eerdere ervaringen dit jaar, Geové met argusogen volgen.

Perplex Veel leerkrachten keerden na deze rigoureuze wijziging terug naar hun oude verzekeraar. Sommigen stonden perplex van de snelle afbraak van faciliteiten binnen dit collectieve contract.

Inmiddels heeft naast Caso ook de Algemene Onderwijsbond zich voor het karretje van een verzekeraar laten spannen. Op de brieven van deze verzekeraar prijkt natuurlijk het logo van de A.O.B. “Speciaal voor A.O.B.-leden”, schrijft het Zilveren Kruis, ”dat deze leden een hoger eindkapitaal mogen verwachten op een Aandelen Spaarplan”. Zo’n hoger eindkapitaal blijft overigens nog wel jaren weg. Het is te hopen dat de onderwijsbond de verzekeraar hierop straks zal afrekenen.

Lerares Van der Voort uit Helmond had door de fikse premiestijging “haar zakken vol” van Ohra en keerde terug naar het oude nest. De heer Van der Wiel uit Hendrik Ido Ambacht ging van een premie van ƒ 76,- per maand naar ƒ 104,- en was genezen. Ook de directeur van een basisschool, de heer Hoefblad uit Utrecht, keerde zich van het collectieve contract af. Na de premieverhoging bleek Ohra zelfs duurder dan zijn vorige verzekeraar. De meest trieste situatie ondervond wiskundeleraar de Vries uit Velserbroek, die na slechts één schadegeval zijn premie van rond ƒ 700,- naar bijna ƒ 1.500,- zag accelereren. Eenmalig lokkertje Veel onderwijskrachten voelden zich genomen en kregen de indruk dat zij zowel door Geové als door Ohra met een eenmalig lokkertje waren binnengehaald. Logisch dat met dergelijke ervaringen ook de Caso een sneer uitgedeeld kreeg. De Caso geeft nu niet meteen de indruk keihard voor haar leerkrachten te onderhandelen. Veel

WEGWIJS

56


OVERHEID

EN

ONDERWIJS

PREMIETABELLEN ZIEKTEKOSTENVERZEKERING 1999 Premies van verzekeraars die veel leerkrachten onder hun klanten hebben. (volgens opgave onderstaande verzekeraars *) ZILVEREN KRUIS*

EIGEN RISICO PER POLIS PER JAAR

CASO/GEOVÉ*

ƒ 200,ƒ 400,ƒ 800,MAANDPREMIE PER PERSOON

leeftijd Volwassene

Bij toetreding vanaf

{

Kinderen

18 t/m 25 26 27 28 29

ƒ 92,10 ƒ 95,10 ƒ 98,10 ƒ 101,10 ƒ 104,10

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

85,70 88,55 91,45 94,35 97,25

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

74,95 77,55 80,10 82,70 85,25

30 31 32 33 34

ƒ 107,10 ƒ 110,10 ƒ 113,10 ƒ 116,10 ƒ 119,10

ƒ 100,15 ƒ 103,05 ƒ 105,90 ƒ 108,80 ƒ 111,70

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

87,80 90,40 92,95 95,55 98,10

35 36 37 38 39

ƒ 122,10 ƒ 125,10 ƒ 128,10 ƒ 131,20 ƒ 134,10

ƒ 114,60 ƒ 117,50 ƒ 120,40 ƒ 123,25 ƒ 126,15

ƒ 100,65 ƒ 103,25 ƒ 105,80 ƒ 108,10 ƒ 110,95

40 41 42 43 44

ƒ 137,10 ƒ 140,10 ƒ 143,10 ƒ 146,10 ƒ 149,10

ƒ 129,05 ƒ 131,95 ƒ 134,85 ƒ 137,75 ƒ 140,65

ƒ 113,55 ƒ 116,10 ƒ 118,65 ƒ 121,25 ƒ 123,80

45 46 47 48 49

ƒ 152,10 ƒ 155,10 ƒ 158,10 ƒ 161,10 ƒ 164,05

ƒ 143,50 ƒ 146,40 ƒ 149,30 ƒ 152,20 ƒ 155,10

ƒ 126,10 ƒ 128,45 ƒ 131,50 ƒ 134,10 ƒ 136,65

50 51 t/m 55 56 t/m 60 61 t/m 64

ƒ 167,10 ƒ 214,30 ƒ 257,40 ƒ 355,95

ƒ 157,95 ƒ 178,25 ƒ 229,45 ƒ 273,55

ƒ 139,25 ƒ 157,10 ƒ 202,25 ƒ 241,10

0 t/m 17

ƒ 73,25

ƒ 68,75

ƒ 60,40

ƒ 450,00 ƒ 600,00 ƒ 750,00 ƒ 900,00

Volwassenenpremie t/m 26 jaar 27 t/m 29 jaar 30 t/m 34 jaar 35 t/m 34 jaar 40 t/m 44 jaar 45 t/m 49 jaar 50 t/m 54 jaar 55 t/m 59 jaar 60 t/m 64 jaar

ƒ 126,45 ƒ 134,75 ƒ 139,80 ƒ 156,75 ƒ 172,40 ƒ 192,60 ƒ 207,80 ƒ 239,75 ƒ 258,30

ƒ 101,50 ƒ 107,75 ƒ 112,20 ƒ 127,45 ƒ 138,75 ƒ 155,40 ƒ 178,70 ƒ 202,00 ƒ 233,10

ƒ 88,45 ƒ 95,25 ƒ 100,50 ƒ 112,10 ƒ 118,30 ƒ 142,50 ƒ 161,95 ƒ 177,50 ƒ 209,00

Kinderpremie (tot 18 jaar) 1e kind 2e kind 3e kind vanaf 4e kind

ƒ 75,00 ƒ 37,50 ƒ 37,50 gratis

ƒ 60,00 ƒ 30,00 ƒ 30,00 gratis

ƒ 57,00 ƒ 28,50 ƒ 28,50 gratis

ƒ 500,00 ƒ 250,00

ƒ 1000,00 ƒ 500,00

Volwassene 18 t/m 24 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 39 jaar 40 t/m 44 jaar 45 t/m 49 jaar 50 t/m 59 jaar 60 t/m 64 jaar Kinderen *

ƒ 94,00 ƒ 114,85 ƒ 124,25 ƒ 136,80 ƒ 146,25 ƒ 204,45 ƒ 233,90 ƒ 55,80

ƒ 87,55 ƒ 107,45 ƒ 116,90 ƒ 129,45 ƒ 138,90 ƒ 195,70 ƒ 225,20 ƒ 51,75

ƒ 76,05 ƒ 94,40 ƒ 103,85 ƒ 118,00 ƒ 127,45 ƒ 182,10 ƒ 211,50 ƒ 51,75

ƒ 61,15 ƒ 77,45 ƒ 86,90 ƒ 99,45 ƒ 108,85 ƒ 161,90 ƒ 191,40 ƒ 45,50

Volwassene

premie per mnd.

eigen risico p.jaar

premie per mnd.

eigen risico p.jaar

premie per mnd.

eigen risico p.jaar

tot 27 jaar 27 tot 35 jaar 35 tot 40 jaar 40 tot 45 jaar 45 tot 50 jaar 50 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar Kinderen *

87,20 100,65 111,40 131,35 169,44 197,68 282,40 56,20

125,00 125,00 125,00 125,00 125,00 125,00 125,00 125,00

82,25 95,00 105,00 123,80 159,66 186,77 266,10 50,70

200,00 225,00 225,00 225,00 225,00 225,00 225,00 150,00

74,55 86,30 95,45 112,50 145,20 169,40 242,00 43,20

300,00 350,00 400,00 400,00 400,00 400,00 400,00 200,00

250,00

600,00

1200,00

* Premie voor max. 2 kinderen tot 18 jaar (studerend tot 27 jaar) NATIONAL ACADEMIC ONDERWIJSPOLIS 1999* eigen risico 1 pers. eigen risico gezin 20-24 jaar 25-29 jaar 30-34 jaar 35-39 jaar 40-44 jaar 45-49 jaar 50 jaar en ouder kinderpremie

nihil nihil

ƒ 100,00 ƒ 200,00

ƒ 250,00 ƒ 500,00

ƒ 500,00 ƒ 1000,00

ƒ 77,65 ƒ 95,70 ƒ 102,70 ƒ 116,40 ƒ 130,50 ƒ 158,00 ƒ 185,40 ƒ 44,80

n.v.t. ƒ 89,70 ƒ 96,70 ƒ 110,40 ƒ 124,50 ƒ 152,00 ƒ 179,40 ƒ 42,80

ƒ 64,90 ƒ 79,70 ƒ 86,70 ƒ 100,40 ƒ 114,50 ƒ 142,00 ƒ 169,40 ƒ 39,50

ƒ 51,10 ƒ 63,70 ƒ 70,70 ƒ 84,40 ƒ 98,50 ƒ 126,00 ƒ 153,40 ƒ 34,10

De kinderpremie geldt voor studerenden tot 27 jaar. Voor kinderen tot 18 jaar voor max. 2 kinderen premie verschuldigd.

Premievoorbeeld bij leeftijden gezinsleden 39, 34, 8, 6, 4 jaar Maandpremie bij een gezins-eigen risico per jaar van:

39 j. 34 j. 8 j. 6 j. 4 j.

* Ten tijde van de publicatie waren de premies voor het jaar 2000 van deze assuradeuren nog niet bekend.

WEGWIJS

ƒ 200,00 ƒ 100,00

Uw totale gezins eigen risico is max.

EIGEN RISICO PER POLIS PER JAAR ƒ 200,00 ƒ 300,00 ƒ 400,00 ƒ 500,00

ƒ 0,00 ƒ 0,00

CZ GROEP*

ZVA / VIZIERPOLIS*

ƒ 50,00 ƒ 100,00 ƒ 150,00 ƒ 200,00

eigen risico gezin eigen risico 1 verzekerde

* Kinderpremie geldt voor studerenden tot 27 jaar. Premie voor max. 2 kinderen t/m 17 jaar.

Voor max. 3 kinderen t/m 17 jaar wordt premie betaald

1 verzekerde 2 verzekerden 3 verzekerden 4 verzekerden

Maandpremies per persoon bij een eigen risico per polis per jaar van:

57

ƒ 200,00 ƒ 200,00 ZVA Zilveren Kruis

ƒ 250,00 Ohra

ƒ 0,00 CASO/ GEOVÉ

ƒ 250,00 CZ Groep

ƒ 0,00 Nat. Acad.

ƒ 134,10 ƒ 199,10 ƒ 73,25 ƒ 73,25 ƒ 73,25

ƒ 156,75 ƒ 139,80 ƒ 75,00 ƒ 73,25 ƒ 37,50

ƒ 110,50 ƒ 107,91 ƒ 65,00 ƒ 65,00 ƒ 65,00

ƒ 124,25 ƒ 114,85 ƒ 55,80 ƒ 55,80 gratis

ƒ 111,40 ƒ 100,65 ƒ 56,60 ƒ 56,60 gratis

ƒ 116,40 ƒ 102,70 ƒ 44,80 ƒ 44,80 gratis

ƒ 472,95

ƒ 446,55

ƒ 413,41

ƒ 350,70

ƒ 325,25

ƒ 308,70


OVERHEID

EN

ONDERWIJS

A.B.P. repareert A.N.W. gat

Ambtenaren vergeten partners aan te melden Per 1 juli jl. heeft het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds - de pensioenregeling voor ambtenaren - het gat gedicht dat in 1996 is ontstaan na de vervanging van de Algemene Weduwen en Wezen Wet (A.W.W.) door de Algemene Nabestaanden Wet (A.N.W.). Hierdoor is de noodzaak voor een aanvullende overlijdensrisicoverzekering gedeeltelijk komen te vervallen. sioen, hetgeen tot aan het eind van het leven nadelig kan doorwerken.

Voor het afdichten van het verschil tussen de ABP Nabestaanden-uitkering (inclusief de ABP compensatieregeling) en het inkomen van de overledene, blijft een aanvullende overlijdensrisicoverzekering essentieel. Bij het overlijden van de partner zakt het inkomen van de nabestaande altijd terug naar maximaal 70% en minimaal 50% van het salaris van de overledene. Het juiste percentage is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen.

Persoonlijke informatie over de gevolgen van deze regeling kan worden verkregen middels het inzenden van de inliggende antwoordkaart.

Heeft een nabestaande partner, die na 1950 is geboren, een inkomen dat hoger is dan ƒ 1.174,per maand, dan wordt door de A.N.W. 2/3 deel van dit hogere inkomen gekort op de uitkering. Bij een inkomen hoger dan ƒ 3.900,- per maand vervalt zelfs de A.N.W.-uitkering. De compensatie-uitkering van het ABP zal nooit hoger zijn dan ƒ 17.463,- op jaarbasis, terwijl de ANWuitkering normaal zo’n ƒ 5.000,- hoger zou liggen. In deze situatie blijft er dus een ANW-gat dat alleen met een particuliere verzekering is af te dekken. Bovenstaande regeling geldt alleen indien de ambtenaar 40 dienstjaren had kunnen maken. Bij bijvoorbeeld 30 dienstjaren wordt slechts 30/40e deel van de compensatie uitgekeerd. Financiële adviseurs worden in toenemende mate geconfronteerd met ongehuwde ambtenaren die zijn vergeten hun partners, waarmee zij samenwonen, aan te melden bij het A.B.P. Niet als samenwonend geregistreerde partners komen niet in aanmerking voor een nabestaandenpen-

WEGWIJS

58


Collectief verzekeren kan zeer nadelig zijn!

COLOFON Wegwijs is een 2x per jaar verschijnend magazine voor academici, personen met een H.B.O.-opleiding, overheidspersoneel en personen in het onderwijs. Wegwijs verschijnt, behoudens in een beperkt aantal uitzonderingen, in de maanden mei en november.

Of een verzekering collectief via de werkgever moet worden gesloten of individueel via de eigen giro- of bankrekening moet worden betaald, is vooral een zaak van de portemonnee. Als een individuele verzekeraar een vrijwel gelijkwaardige verzekering kan aanbieden, is het altijd aan te raden zo’n verzekeringsovereenkomst buiten de werkgever te houden.

‘WEGWIJS’ is een uitgave van Thuredrecht Promotions Hoofdredacteur: G. Geysendorpher

Het ellendige van een collectieve verzekering via werkgever of salarisadministratie is dat men bij wisseling van werkgever of werkkring en in sommige gevallen bij wachtgeldregelingen zo’n verzekeringsovereenkomst gedwongen moet verlaten. De verzekeraar is meestal bereid om in een dergelijk geval de verzekering voort te zetten, maar wel tegen een sterk aangepaste premie.

Redactie-secretariaat: Mevr. F.A. Blaauw Redactie-adres: Postbus 2060 2980 CB Ridderkerk Druk en lay-out: Drukkerij van Meurs bv

Andere verzekeraars hebben de neiging om het accepteren van de verzekering opnieuw afhankelijk te maken van de gezondheidstoestand van de cliënt op dat moment. Mocht die niet helemaal meer in orde zijn, dan volgt in een enkel geval een premieverhoging.

Internet: www.wegwijs.nl

Af en toe, en dat geldt vooral bij ziektekostenverzekeringen, moet een minder gezond gezin dan op een nieuwe polis worden herverzekerd. De voorwaarden zijn dan vaak slechter. Voor jongeren geldt soms dat zij in een collectief contract een hogere premie betalen uit solidariteit met de ouderen. Jongeren schieten daar niet veel mee op en kunnen zich dan vaak goedkoper individueel verzekeren.

Advertenties voor ideële doeleinden worden door Wegwijs gratis geplaatst. Advertenties kunnen overigens zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

Advertentie tarieven: 1 pagina ƒ 6.250,1/2 pagina ƒ 3.500,1/4 pagina ƒ 1.900,-

Abonnementsprijs 2000 ƒ 14,50 per jaar. Academici, H.B.O.-ers en Onderwijzend personeel dat zich vóór 31-12-1999 aanmeldt, heeft recht op een gratis abonnement over een periode van maximaal 5 jaar. Aanmelding voor een gratis abonnement kan slechts schriftelijk geschieden aan het redactieadres of middels de antwoordkaart.

De collectieve verzekering is op deze manier vaak een bindmiddel voor de werkgever om het personeel langer vast te houden. Zo belemmert een collectieve pensioenregeling in hoge mate de arbeidsmobiliteit. Iemand die zijn eigen privépensioenverzekering sluit en daar zelf premie voor betaalt, kan ongehinderd van werkgever wisselen. Bovendien leveren individuele pensioenverzekeringen vaak een hoger pensioen op. Wanneer een collectieve regeling niet verplicht wordt opgelegd, is het dan ook raadzaam daar zo min mogelijk aan te beginnen.

WEGWIJS

Aan de in deze uitgave geplaatste artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Eerstvolgende uitgave: mei 2000 Copyright: Thuredrecht Promotions H.R. nr. 272055

59


Wettelijke bijdrage wellicht ietsje omlaag

Wederom forse stijging premie ziektekostenverzekering Hoewel minister Borst eind september nog kordaat sprak over een stijging van de premies van particuliere ziektekostenpolissen met 7,5%, ziet de werkelijkheid er per 1 januari a.s. anders uit. Insiders in de verzekeringswereld houden rekening met een veel forsere stijging. De problemen in de zorgsector en de kosten die daarmee gepaard gaan, rechtvaardigen zelfs een premieverhoging van 10 tot 15%. derland ziet die kostenontwikkeling veel somberder in dan Borst, “Er komen steeds meer nieuwe medicijnen op de markt die veel duurder zijn. We vragen ons af of de minister die stijgende kosten in haar greep krijgt”, aldus een woordvoerder. Inmiddels zijn door minister Borst voorstellen gedaan om de extreme stijging van medicijnkosten te beteugelen. Of deze maatregelen voldoende soelaas bieden, zal pas aan het eind van het jaar 2000 zichtbaar worden.

Volgens de metingen van medio oktober dit jaar zou op dat moment al gerekend worden op een verhoging van 10,6%. Inmiddels blijft de zorgsector, vooral in de sfeer van zwaardere medische gevallen, kostenoverschrijdingen maken. Ook in het volgende jaar verwachten verzekeraars verdere kostenstijgingen. Vorig jaar leden de verzekeraars een verlies van ƒ 400 miljoen in deze sector.

Politiek Het C.D.A. reageerde direct op de voorgenomen premieverhoging. De partij stelde schriftelijke vragen in de Tweede Kamer, omdat de stijging ‘belangrijke effecten op de inkomensplaatjes van mensen’ heeft. Daarnaast twijfelt de partij of er nog wel sprake is van concurrentie tussen de zorgverzekeraars. De branchevereniging mag haar leden niet adviseren over de premieverhoging, omdat dat in strijd is met de Mededingingswet. Maar in oktober hebben de verzekeraars wel gezamenlijk overleg gepleegd over de ontwikkelingen in de zorg. Medicijnen De premieverhoging wordt veel groter dan de 7,5% die het ministerie van Volksgezondheid had ingeschat, Minister Borst ging tot nu toe uit van een kostenstijging van slechts 5% voor het komende jaar. Daarnaast vond zij dat de verzekeraars hun premies nog eens met 2,5% mogen verhogen als ‘inhaalmanoeuvre’ om de stijgende medicijnkosten te compenseren. Die worden sinds 1995 direct door de ziekenfondsen en de particuliere verzekeraars betaald, maar zijn slechts gedeeltelijk doorberekend in de premies.

Dat er een moordende concurrentie is onder zorgverzekeraars schreven wij elders reeds in dit blad. Het is juist deze concurrentie die ertoe leidt dat op het moment van verschijnen van dit blad nog geen enkele verzekeraar het voortouw heeft genomen met de premieverhoging. Wel is in de wandelgangen opgetekend dat er plannen bestaan om de wettelijke bijdrage, die aan verzekerden per persoon op de ziektekostenpolis in rekening wordt gebracht, een klein beetje te verlagen. Gedacht wordt aan 5 à 6 procent. Of dat plan, na de recente turbulentie in de zorgsector ook uitgevoerd wordt, is de vraag.

Somber De branche-organisatie Zorgverzekeraars Ne-

WEGWIJS

60


(advertentie)

Gaat uw gezin meer dan éénmaal per jaar naar het buitenland? Dan is een doorlopende reisverzekering goedkoper!

Goedkoopste doorlopende reisverzekering Ambtenaren, hbo-ers en academici kunnen voordeliger verzekeren! wereld bijvoorbeeld. Maar ook de extra kosten die u moet maken in verband met ongeval, ziekte of overlijden van gezins- of familieleden en het daarbij behorende transport. En bovendien, het onderwatersportrisico èn het wintersportrisico zijn zonder extra premie meeverzekerd!

Durft u ook niet zonder reisverzekering op stap te gaan? En steekt u meerdere malen per jaar de grens over? Dan bent u voordeliger uit met een doorlopende reisverzekering van National Academic! Voor een doorlopende reisverzekering kunt u bij National Academic al terecht voor ƒ 129,per jaar. Geneeskundige kosten behoeven niet persé te worden meeverzekerd indien men een goede ziektekostenpolis heeft.

Kan de auto of caravan waarmee u op reis bent, bij een defect niet binnen 2 dagen worden gerepareerd, dan kan voor ƒ 100,- per dag een vervangend voertuig worden gehuurd op kosten van de verzekeraar. De doorlopende reispolis dekt nog veel meer. Belt of schrijft u ons gerust als u meer wilt weten!

Naast de bagage, die voor ƒ 5000,- per persoon verzekerd is, zijn nog vele andere belangrijke zaken gedekt. De kosten van opsporing, redding en transport naar de bewoonde

GEZINSPREMIES DOORLOPENDE REISVERZEKERING Jaarpremies ongeacht het aantal gezinsleden Met korting voor de beroepsgroepen:

Leraren, H.B.O.-ers Academici

Ambtenaren

Overigen

ƒ 129,ƒ 22,-

ƒ 136,ƒ 24,-

ƒ 171,ƒ 30,-

ƒ 52,-

ƒ 55,-

ƒ 69,-

Standaarddekking Extra: Geneeskundige kosten Extra: Uitkering bij overlijden en invaliditeit door ongeval

In combinatie met de Onderwijs Ziektekosten of -Autopolis 10% extra korting!

- Tel. 078 - 631 85 41 U kunt ook de inliggende antwoordkaart insturen!

WEGWIJS

61


Sinds invoering no-claim bescherming

Premies autoverzekering in 9 jaar haast niet gestegen In het voorjaar van 1990 hebben de meeste verzekeringsmaatschappijen een noclaim beschermingsmaatregel ingevoerd. Autobezitters die gedurende lange tijd schadevrij rijden, vallen sinds het begin van de negentiger jaren bij slechts één schuldschade niet meer terug in no-claimkorting (bonus) wijsmarkt met zeer concurrerende tarieven. National Academic werkt hoofdzakelijk in de sector h.b.o-ers en academici en is gespecialiseerd in het onderwijs. Kennelijk doet de onderwijsmarkt het in verzekeringen goed, want ondanks de lage tarieven maakt National Academic winst. Omdat in de vergelijkingen uit 1990 voor een leraar is gekozen, komt deze assuradeur in 1999 op alle fronten voordeliger uit. Opvallend is ook dat een verzekeraar als Zwolsche Algemeene, die speciale tarieven heeft voor ambtenaren, met haar all risk premies aan het eind van dit decennium slecht zo’n 4% hoger zit dan 9 jaar geleden, terwijl de inflatie in diezelfde tijd toch met ca. 25% heeft toegeslagen.

Als gevolg van dit feit publiceerde ‘Wegwijs’ in november 1990 een premievergelijking tussen alle op dat moment in Nederland aanwezige autoverzekeraars. Bij die vergelijking werd de premie gebaseerd op een 32-jarige leraar uit Spijkenisse, die met een 876 kg. zware auto van ƒ 25.000,- rijdt. Nu behoort een auto van ƒ 25.000,- in tegenstelling tot die van 1990 tot de goedkopere klasse, maar om een vergelijking met de premies van 1999 te kunnen trekken, zijn wij van dezelfde uitgangspunten uitgegaan als toen. Concurrentie Ondanks een aantal premieverhogingen tussen 1990 en 1999 blijken de premies voor all-riskverzekeringen (Casco + W.A.) gemiddeld niet veel hoger te zijn geworden en individueel per maatschappij zelfs lager. De toegenomen concurrentie moet daar de oorzaak van zijn. Kennelijk hebben verzekeraars, ondanks de premieverhogingen, toch telkens weer redenen gevonden om tussentijds bepaalde rekentechnieken, al dan niet versluierd, te wijzigen. De losse W.A.-verzekering is wèl zo’n 15 à 20% duurder geworden.

Schadevrije jaren Naarmate het aantal schadevrije jaren toeneemt, wordt de premie lager. De term schadevrije jaren is soms wat misleidend. Veel mensen geven op een desbetreffende vraag van een verzekeraar vaak het verkeerde antwoord. Iemand die recent een schade heeft gehad, is vaak in de veronderstelling dat er geen schadevrije jaren meer zijn. Toch worden door de verzekeraar ook dan nog de schadevrije jaren geteld die vóór de schadeclaim zijn opgebouwd.

Oude verzekeraars Verder valt op dat een aantal verzekeraars van toen nu niet meer bestaat. Verzekeraar Fraser is opgegaan in Erasmus te Rotterdam. Venezo heet tegenwoordig Avéro en is onderdeel van het Achmea concern, waar ook Centraal Beheer lid van is. Ook Norwich Union is uit de publiciteit verdwenen en valt tegenwoordig onder het Royal Nederland concern.

Anderzijds is het mogelijk dat een persoon die al enkele jaren schadevrij heeft gereden, volgens de verzekeraar toch nog niet aan zoveel schadevrije jaren komt, omdat hij of zij kort daarvoor een schadeclaim heeft ingediend. De schadevrije jaren die bij een vorige verzekeraar worden opgebouwd, kunnen altijd naar een volgende verzekeraar worden meegenomen. Het is dus raadzaam om, als u van verzekeraar verandert, eerst even aan de oude verzekeraar te vragen hoeveel schadevrije jaren u heeft.

Nieuwe verzekeraars Tegelijk zijn nieuwe assuradeuren opgestaan. Zo verraste National Academic vooral de onder-

WEGWIJS

62


TOP 3 AUTOVERZEKERING Auto 876 kg - Prijs ƒ25.000 - Beroep leraar - Woonplaats: Spijkenisse (Computer uitdraai van alle 74 maatschappijen)

1990

1999

VROUW 10.000 KM PER JAAR

3 jaar schadevrij 1. Zwolsche Alg. 2. Fraser 3. Noord Hollandsche 4 jaar schadevrij 1. Zwolsche Alg. 2. Zurich 3. Amersfoortse 5 jaar schadevrij 1. Zwolsche Alg. 2. Zurich 3. Amersfoortse 6 jaar schadevrij 1. Zwolsche Alg. 2. Amersfoortse 3. Zurich 7 jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Zwolsche Alg. 8 of meer jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union

W.A. 298 308 321

All Risks 806 991 1.009

260 276 281

706 887 918

223 236 246

605 760 803

223 211 217

605 689 697

176 174 223

574 594 605

176 174 223

574 594 601

1990

3 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Hooge Huys 4 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Hooge Huys 5 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Hooge Huys 6 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Hooge Huys 7 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Levob 8 of meer jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Levob

W.A. 373 376 453

All Risks 754 840 992

327 329 388

660 735 850

275 282 356

566 630 779

275 282 324

512 630 709

275 282 311

512 630 670

242 282 311

512 630 670

1999

MAN 10.000 KM PER JAAR

3 jaar schadevrij 1. Norwich Union 2. Zwolsche Alg. 3. Vezeno 4 jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union 5 jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union 6 jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union 7 jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union 8 of meer jaar schadevrij 1. Amersfoortse 2. Vezeno 3. Norwich Union

W.A. 406 409 328

All Risks 1.008 1.109 1.123

281 279 365

918 952 984

246 243 325

803 829 875

211 210 284

689 717 765

176 174 244

574 594 656

176 174 223

573 594 601

3 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Hooge Huys 3 Zwolse Algemeene 4 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Hooge Huys 3 Zwolsche Algemeene 5 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Hooge Huys 3 Zwolsche Algemeene 6 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Hooge Huys 3 Zwolsche Algemeene 7 jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Amersfoortse 8 of meer jaar schadevrij 1 National Academic 2 Zwolsche Algemeene 3 Levob

W.A. 451 453 470

All Risks 849 992 1050

384 388 423

714 850 945

355 356 376

625 779 840

322 324 329

566 709 735

276 282 322

512 630 729

256 282 311

512 630 670

De premies zijn berekend middels het computerprogramma ”Rolls”.

WEGWIJS

63


presenteert ... INTERMEDIAIR

C.A.K. Deze Onderwijs-Autopolis van National Academic is altijd een zgn. "All Risks"-verzekering (Casco + WA). Dat wil overigens niet zeggen dat men verplicht is de auto altijd "All Risks" te verzekeren. Zodra de auto ouder wordt, kan de verzekering gewoon worden omgezet naar het zeer voordelige W.A.-Mini Casco of W.A.-tarief. WAARAAN MOET MEN VOLDOEN? Om voor deze zeer voordelige verzekering in aanmerking te mogen komen, mag niet meer dan 20.000 kilometer per jaar gereden worden. Daarnaast moet u minimaal 22 jaar oud zijn en minimaal 2 jaren schadevrij hebben gereden. Voorts moeten het gewicht en de waarde van de auto binnen nevenstaande premie-tabel vallen. Bovendien accepteert National Academic op dit tarief geen dure autotypen en extravagante of op snelheid gebaseerde modellen. VROUWEN EN DERTIGERS EXTRA KORTING Aan vrouwen wordt een extra schadevrij jaar cadeau gedaan. Onderzoeken hebben namelijk uitgewezen dat vrouwen minder schade claimen. Dat geldt ook voor de groep 30 t/m 39 jarigen. Voor beide groepen geldt dus dat bij de

berekening via de tabel deze extra schadevrije jaren eerst moeten worden bijgeteld. GRATIS RECHTSBIJSTAND Voor alle verzekerden van de "All Risks" Autopolis geldt dat National Academic gratis rechtsbijstand verleent. Dat geldt onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat de juridische afdeling van National Academic een gerede kans aanwezig acht dat de rechter de vordering van een verzekerde zal toewijzen en de kosten van de gerechtsprocedure niet boven het te verhalen bedrag uitstijgen. TARIEFSVERSCHILLEN PER REGIO De tarieven van de Onderwijs-Autopolis zijn gedifferentieerd op basis van 5 regio's. Het nevenstaande basistarief heeft betrekking op het grootste deel van Nederland (regio 2). In schadearme gebieden (regio 1) die voornamelijk worden gevonden in het noorden en noord-oosten van Nederland en op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden wordt een korting op het basistarief verstrekt van 20%. Voor regio 3 geldt een opslag van 7,5% en voor de regio's 4 en 5 gelden opslagen van resp. 20% en 25%. De regiotabel met de verschillende postcodes treft u hiernaast aan. PAKKETKORTING De tarieven voor de autoverzekering hebben een extra pakketkorting van 5%. Deze korting kan worden verkregen als de leraar minimaal zijn inboedel- en aansprakelijkheidsverzekering naar National Academic oversluit. Op deze verzekeringen wordt een korting verstrekt van 25%. Omdat de meeste leerkrachten van deze regeling gebruik maken is de 5% korting al in de tarieven opgenomen. De autoverzekering kan, indien gewenst, ook per jaar betaald worden.

WEGWIJS

64


POSTCODE-INDELING (kortingen en opslagen) REGIO 1 1600 3180 3200 3770 3840 4000 4250 5300 6566 6600 6866 6870 6900 8250

t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m

1799 3189 3299 3799 3899 4199 4799 5335 6579 6799

t/m 6879 t/m 8199 t/m 9999

Premie -20% REGIO 3 1200 2000 3500 3800 4800 5000 5200 5600 6400 6460 6500 6800 8200

t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m

1223 2037 3599 3819 4839 5049 5237 5657 6422 6469 6546 6845 8245

MAANDPREMIES SCHOOLJAAR 1999/2000 (basistarief in hele guldens)

REGIO 2 1113 1224 1800 2038 2600 3100 3190 3300 3600 3820 3900 4200 4840 5050

t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m

1199 1599 1999 2499 2999 3179 3199 3499 3769 3839 3999 4249 4999 5199

5238 5336 5658 6423 6470 6547 6580 6846 6867 6880 8246

t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m

5299 5599 6399 6459 6499 6565 6599 6865 6869 6899 8249

Basistarief REGIO 4 Korting 2500 t/m 2599 3000 t/m 3099

of opslag

Premie +20%

toepassen op

REGIO 5

nevenstaande

1000 t/m 1112

tabel

Premie +7,5% Premie +25%

}

De tarieven in nevenstaande tabellen zijn enerzijds gebaseerd op het gewicht van de auto en anderzijds op de oorspronkelijke cataloguswaarde (vaak is dat gelijk aan de waarde op uw huidige polis). De waarde van de auto moet worden vermeerderd met de nieuwwaarde van de accessoires, althans voor dat deel dat deze de premievrije som van ƒ 2000,- te boven gaat. De in de gewichtstabel en in de waardetabel gevonden premie telt u bij elkaar op. Tesamen vormen deze bedragen de maandpremie. De kolommen geven de premie aan vanaf 2 t/m 8 of meer schadevrije jaren. De berekening is dus erg simpel. De premies zijn gebaseerd op de pakketkorting.

Nadere informatie kunt u verkrijgen middels inzending van bijgesloten antwoordkaart of via één van de op pag. 2 vermelde telefoonnummers.

De ”All-Risks”-Autopolis tot

32% onderwijskorting

WEGWIJS

Gewicht stanOnderwijstarief bij aantal schadevrije jaren in kg daard tot tarief 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5 jr. 6 jr. 7 jr. 8 jr.ev 600 650 700 750 800 850 900 950 1000 1050 1100 1150 1200 1250 1300

68 75 82 89 95 102 109 115 122 129 136 142 149 156 162

28 31 34 37 39 42 45 48 50 53 56 59 62 64 67

26 28 31 33 36 38 41 43 46 48 51 53 56 58 61

23 25 28 30 32 34 37 39 41 43 46 48 50 53 55

21 22 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49

18 20 21 23 25 27 29 30 32 34 36 37 39 41 43

15 17 18 20 21 23 24 26 27 29 31 32 34 35 37

13 14 15 17 18 19 20 22 23 24 25 27 28 29 30

Catalogus stanOnderwijstarief bij aantal schadevrije jaren waarde daard tot tarief 2 jr. 3 jr. 4 jr. 5 jr. 6 jr. 7 jr. 8 jr.ev 15000 104 37 34 30 27 24 20 17 16000 112 40 36 33 29 25 22 18 17000 120 43 39 35 31 27 23 19 18000 128 46 42 37 33 29 25 21 19000 136 49 44 40 35 31 26 22 20000 144 51 47 42 37 33 28 23 21000 152 54 49 44 39 35 30 25 22000 160 57 52 47 42 36 31 26 23000 166 59 54 49 43 38 32 27 24000 171 61 56 50 45 39 33 28 25000 177 63 57 52 46 40 34 29 26000 182 65 59 53 47 41 35 30 27000 187 67 61 55 49 43 37 30 28000 193 69 63 56 50 44 38 31 29000 198 71 64 58 51 45 39 32 30000 203 73 66 59 53 46 40 33 31000 209 75 68 61 54 47 41 34 32000 214 77 70 63 56 49 42 35 33000 220 79 71 64 57 50 43 36 34000 225 81 73 66 59 51 44 37 35000 231 83 75 68 60 53 45 38 36000 237 85 77 69 62 54 46 38 37000 242 87 79 71 63 55 47 39 38000 248 89 81 73 64 56 48 40 39000 254 91 82 74 66 58 49 41 40000 259 93 84 76 67 59 51 42 41000 265 95 86 78 69 60 52 43 42000 271 97 88 79 71 62 53 44 43000 277 99 90 81 72 63 54 45 44000 283 101 92 83 74 64 55 46 45000 289 103 94 85 75 66 56 47 46000 295 106 96 86 77 67 58 48 47000 302 108 98 88 78 69 59 49 48000 307 110 100 90 80 70 60 50 49000 313 112 102 92 81 71 61 51 50000 319 114 104 93 83 73 62 52 51000 325 116 106 95 85 74 63 53 52000 331 118 108 97 86 75 65 54 53000 337 121 110 99 88 77 66 55 54000 343 123 112 100 89 78 67 56 55000 349 125 114 102 91 79 68 57 56000 355 127 115 104 92 81 69 58 57000 361 129 117 106 94 82 70 59 58000 367 131 119 107 95 84 72 60 59000 373 133 121 109 97 85 73 61 60000 379 136 123 111 99 86 74 62 (Excl. ass.belasting. Inc.kosten ƒ 2,50. Poliskosten ƒ 25,- éénmalig.)

65


”Kleine Greetje uit de polder” Heb jij dat ook wel eens? Je auto rijdt op z’n laatste banden, de kilometerteller haalt nog maar net de vijfennegentig kilometer, de wind waait door de kieren onder de deur, de verwarming is al tijden niet meer wat ‘ie geweest is en eindelijk kom je kleumend aan in the Big City.

gulden per maand. Of zou dat in de NoordOostpolder allemaal wat goedkoper kunnen. Voor de zekerheid rekent Kees het er nog eens even op na. Twaalf maal 94 gulden is 1128 gulden per jaar. Daar hoef je geen wiskunde voor te geven. Als je dat deelt op die ƒ 80.000,- kom je aan een rente van 1,4%. Die Duisenberg moet de laatste tijd toch wel een enorme invloed hebben op het renteniveau.

Gelukkig valt die ouwe brik in ’s lands hoofdstad, waar jouw vehikel in vergelijking met het collectieve autokerkhof in de Pijp op een decadente limousine lijkt, niet zo op. Maar toch, de kar is nodig aan vervanging toe.

Toch vertrouwt Kees het niet helemaal. Daarom stapt hij kordaat de ABN- AMRO op de hoek van de straat binnen. “Wat kost mij een lening van ƒ 80.000,-“, vraagt Kees. De bankbediende kijkt hem heel even onderzoekend aan, maar hij vertelt Kees uiteindelijk dat dat inclusief aflossing 66 maanden lang ƒ 1.600,- per maand kost. Kees trekt wit weg, dat is nog eens andere koek. Zesenzestig maanden van ƒ 1.600,- per maand, dat kost je in totaal ƒ 105.600,-. Je betaalt dus ruim ƒ 25.000,- aan rente over een periode van 5,5 jaar. Die Duisenberg is toch niet helemaal van de ratten besnuffeld.

Slenterend door die mooie ouwe stad moet je als jong onderwijzertje ineens denken aan die t.v.- reclame van Amstelbier. Je weet wel, die reclame waarbij één van die drie jonge lieden pontificaal zijn poenerige sportwagen parkeert vlak voor de neus van zijn jaloerse maten en daarna door het dak van zijn auto uitstapt. Da’s nog eens een andere wereld. Dat die sportkar het gemis aan IQ, ontwikkeling, sociale betrokkenheid en andere waardevolle zaken maskeert, gaat op dat moment net even aan je voorbij. Op z’n tijd zijn we allemaal maar gewone mensen, toch?

Dus toch maar naar de goedkope jongens uit de polder gebeld. 0527-636969, “met Greetje Kulstra van Becam”, klinkt het liefelijk. Kees betrapt zich op ongeëmancipeerd gedrag. Ook in de polder werken de vrouwen. “Klopt het, mevrouw Kulstra, dat ik bij u 80.000 gulden kan lenen voor een bedrag van ƒ 94,- per maand?” Het blijft even stil, maar dan steekt Greetje van wal. “Nou, het zit zo, meneer Boom, die ƒ 94,- zijn uw netto lasten per maand”. “Legt u dat eens uit, mevrouw Kulstra”, vraagt Kees. “Nou als u op de top van uw inkomen 60% belasting betaalt, meneer Boom, en u trekt de rente af van uw inkomen, dan betaalt u maar ƒ 94,- per maand”. “Oh, antwoord Kees, “dus als je geen 60% belasting betaalt dan betaal je aanzienlijk meer”.

Thuisgekomen valt je direct die grote advertentie in de Telegraaf op. “Lenen? Is dat echt zo goedkoop?”, staat er boven. Voor een lening van ƒ 80.000,- betaal je bij het filantropisch instituut Becam uit Emmeloord maar ƒ 94,- per maand. Da’s nog eens goedkoop. Samen met die ƒ 20.000,- die je van dat hongerloontje van minister Hermans en consorten nog hebt kunnen sparen, kom je dan aan een ton. Voor zo’n bedrag kan je beslist één of andere wereldwagen kopen. En, je hebt best nog wel een paar jaloerse buren die je daarmee de ogen uit kunt steken. Kees vertrouwt het toch niet helemaal. Zou dat wel proper wezen die ƒ 80.000,- voor maar 94

WEGWIJS

Om aan 60% belasting te komen, moet je in Ne-

66


derland toch wel op z’n minst een bruto inkomen van meer dan een ton verdienen. Dat haal je als hardwerkende wiskundeleraar van 27 jaar natuurlijk gemakkelijk, denkt Kees, met een knipoog naar Hermans. Om nog maar te zwijgen over rest van de Nederlandse populatie. In de Noordoostpolder halen ze die ton echter “op hun klompen”, dus logisch dat Becam daar vanuit gaat. Kees rekent uit dat als ƒ 94,- slechts 40% van de rente is, de echte rente dan ƒ 235,- per maand zou moeten bedragen. Dat komt neer op 3,5%. Toch nog aardig denkt Kees. “Klopt dat, mevrouw Kulstra, moet ik daar inderdaad slechts ƒ 235,- per maand voor betalen”. “Nou ja, zegt mevrouw Kulstra, “dat is maar hoe je het bekijkt. Want u betaalt eigenlijk geen ƒ 94,en eigenlijk ook geen ƒ 235,- maar u gaat ƒ 380,- per maand betalen. Het verschil is namelijk bestemd voor de premie voor een soort spaarplan en die komt over 15 jaar op het geleende bedrag van ƒ 50.000,- uit”. “Maar we hadden het toch over ƒ 80.000,-?” “Oh, sorry, ik had u per ongeluk het maandelijkse bedrag voor ƒ 50.000,- genoemd”. “Dus, voor het lenen van ƒ 50.000,- betaal je eigenlijk een bedrag van ƒ 380,- per maand”. “In uw advertentie staat bij ƒ 50.000,- echter ƒ 58,- per maand”, zegt Kees. “Ja, dat verschil zit ‘m dus in die belastingaftrek en de premie die je betaalt voor een spaarverzekering die na 15 jaar het geleende bedrag van ƒ 50.000,- uitkeert”. “Oh ja, en hoeveel betaal je dan aan premie voor die verzekering?” Greetje blijft kalm en legt uit dat dat zo’n ƒ 136,- per maand bedraagt. “Als je ƒ 136,- per maand betaalt, dan kom je over 15 jaar in totaal aan ƒ 24.480,-“, zegt Kees. “Ja precies”, zegt Greetje, en met het rendement op die polis kom je over 15 jaar aan ƒ 50.000,-, knap hè?” “Dus u wilt beweren dat u nu al weet dat zo’n rendement behaald zal worden?” U rekent dus vooruit al op een rendement van 15% per jaar. En wat gebeurt er als dat allemaal niet uitkomt?” vraagt Kees. “Ja meneer, u maakt het mij wel moeilijk, dan zult u het verschil alsnog moeten aflossen of de polis zolang door laten lopen tot die ƒ 50.000,- wel gehaald wordt”, aldus Greetje. “En moet ik dan over dat verleng-

WEGWIJS

stuk ook nog steeds rente betalen”, vraagt Kees. Een diepe zucht volgt: “Ja, daar kunt u dan helaas niet onderuit”. “Maar, mevrouw Stienstra, als dat allemaal toevallig wel uitkomt, dan nog begrijp ik niet hoe u aan ƒ 58,- per maand komt. Want als ik 60% belasting terugkrijg, zou mijn rente dus bruto ƒ 145,- bedragen. U vraagt ƒ 360,- per maand. Als ik die ƒ 136,- van de premie daarvan aftrek dan zit ik nog op ƒ 244,- per maand”. “Ja, dat is logisch”, antwoord Greetje, “want dat is nou net het dividend van die constructie en dat trekken we ook alvast van uw bruto lasten af, tenminste in de advertentie”. “Oh, dus u trekt het dividend, waarvan u van tevoren nog niet weet of u dat zal maken, in de advertentie er alvast vanaf. En dat terwijl u in uw advertentie heel uitdrukkelijk vermeldt dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie bieden voor de toekomst”. “En dan nog effe wat anders. Als ik eindelijk na 15 jaar de nieuwe kar die ik wil kopen, heb afbetaald, dan kan ik ‘m al zo’n beetje laten inschrijven als oldtimer”. “Ja, sorry meneer Boom, ik kan het ook niet helpen en ik moet u ook nog wel even vertellen dat de rente in sommige gevallen 5,8% bedraagt en dat dat in een enkel geval kan oplopen tot 10%. Wij kunnen door de telefoon namelijk niet zien of u al dan niet arbeidsongeschikt bent. Zou dat het geval zijn dan bent u een verhoogd risico en dan kan de rente wel eens oplopen”. Kees legde verdwaasd de hoorn op de haak. “Kleine Greetje uit de polder, kind van ’t lage land”. Het liedje dat zijn moeder vroeger uit volle borst met de radio meezong, denderde door zijn kop. Daar sta je dan, als mondaine door de wol geverfde Amsterdammer, afgetroefd op je specialiteit. Kees liep terug naar de Pijp, startte zijn wrak en pruttelde weg richting Emmeloord. Toch wel een stuk, die Greetje. Hans van Klaveren

67


(advertentie)

Centraal Administratie Kantoor Financieel Advies Centrum voor h.b.o.-ers en academici TELEFOONNUMMERS INFORMATIECENTRA: INTERMEDIAIR

☎

C.A.K. REGIO NOORD Indien de regionale telefoonnummers in gesprek zijn, kunt u ook bellen met het hoofdkantoor:

CAK Noord-Nederland 0513-572201

tel. 078 - 6481455 CAK Alkmaar 0224-296860 CAK Kennemerland 0252-412600

CAK Veluwe 0548-681686

CAK 't Gooi/Almere 036-5213893 CAK Den Haag 078-6481455

CAK Enschede 053-4764161

CAK Maarssen 0346-562513 CAK Gouda 078-6481455

CAK Rijnmond 010-4569563

CAK Gelderland 078-6481477

CAK Dordrecht 078-6816233 CAK Gorinchem 0184-669037

CAK Zuid-West 078-6481477

CAK West-Brabant 076-5656256

CAK Midden-Brabant 073-5530166 CAK Oost-Brabant 078-6481477 CAK Limburg 0475-505835

CAK Zuid Limburg 043-3540460

Internet: www.CAK.nl E-mail: [email protected]

WEGWIJS

68

REGIO ZUID Indien de regionale telefoonnummers in gesprek zijn, kunt u ook bellen met het hoofdkantoor:

tel. 078 - 6481477


IN BELEGGINGEN, WONINGMARKT, HYPOTHEKEN, VERZEKERINGEN, PENSIOENEN. Exclusief consumentenblad voor: H.B.O.-ers en ACADEMICI SECTOR: ONDERWIJS

Recommend Documents