Implementatie van bouwknopen in EPR

Implementatie van bouwknopen in EPR |PAThB2010| LESSENPAKKET ontwikkeld in opdracht van PAThB2010

LESSENPAKKET Kadert in PROJECT ‘PAThB2010’ Practical Approach for Thermal Bridges 2010

IN OPDRACHT VAN Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Vlaams Gewest

Implementatie van bouwknopen in EPR

PARTNERS K.U.Leuven Sint-Lucas Architectuur Brussel-Gent UCL ULg UGent WTCB

|PAThB2010|

1

Inhoud LESSENPAKKET

MODULE I • Probleemstelling • Fysische achtergrond • Globale methodiek

MODULE II

MODULE III

• Bouwknopen • Optie B: basisregels

• Toepassing op een gebouw

 Wat is een bouwknoop?  OPTIE B: basisregels

• Praktijkvoorbeelden

|PAThB2010|

MODULE II

Implementatie van bouwknopen in EPR

MODULE IV

|PAThB2010| |PAThB2010|

2

 Wat is een

2 SOORTEN BOUWKNOPEN

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen  Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel  Waar isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak lijnvormig onderbroken is

PUNTBOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak puntvormig onderbroken is

Wat zijn scheidingsconstructies van het verliesoppervlak? 4

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

|PAThB2010|

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

BESCHERMD VOLUME AOR

Aanpalende woning 5

MODULE II

|PAThB2010|

3

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

6

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

|PAThB2010|

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

7

MODULE II

|PAThB2010|

4

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

8

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

|PAThB2010|

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

9

MODULE II

|PAThB2010|

5

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

10

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

|PAThB2010|

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels

11

MODULE II

|PAThB2010|

6

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

12

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR ! GEMENE muur in contact met aanpalende woning maakt geen deel uit van het verliesoppervlak !

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie

van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

|PAThB2010|

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK = bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van  Buiten  Grond/kelder/kruipruimte AOR

 Optie B: basisregels 2 scheidingsconstructies van verliesoppervlak zijn verschillend indien verschil in – Dikte bouwlagen, – Volgorde bouwlagen, – Gebruikte materialen, – Oriëntatie, – Helling, –Begrenzing, e U1, A1 U2, A2 EN/OF Niet continu

13

MODULE II

i

|PAThB2010|

7

 Wat is een

2 SOORTEN BOUWKNOPEN

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen  Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel

 Optie B: basisregels

 Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak lijnvormig onderbroken is

PUNTBOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak puntvormig onderbroken is

14

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop?

|PAThB2010|

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

15

MODULE II

|PAThB2010|

8

 Wat is een

bouwknoop?

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

• Lineaire bouwknoop

FUNDERINGSAANZET

• Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels RAAMAANSLUITING

VERANDERING in GEVEL

DAKOPSTAND

Ook dakaansluitingen met kopse gevel! 16

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

|PAThB2010|

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een andere scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels ‘wachtgevel’

17

MODULE II

|PAThB2010|

9

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een andere scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

18

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

|PAThB2010|

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van EENZELFDE scheidingsconstructie lijnvormig onderbroken wordt door materiaal met HOGERE warmtegeleidbaarheid

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

19

MODULE II

|PAThB2010|

10

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van EENZELFDE scheidingsconstructie lijnvormig onderbroken wordt door materiaal met HOGERE warmtegeleidbaarheid

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

! Belangrijke voorwaarde

Indien niet voldaan  Aparte scheidingsconstructie

 Optie B: basisregels

a  0.40 m

20

MODULE II

 Wat is een

2 lineaire bouwknopen! |PAThB2010|

2 SOORTEN BOUWKNOPEN

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak

• Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen  Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel

 Optie B: basisregels

 Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak lijnvormig onderbroken is

PUNTBOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak puntvormig onderbroken is

21

MODULE II

|PAThB2010|

11

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop

PUNTBOUWKNOOP Waar de isolatielaag van EENZELFDE scheidingsconstructie puntvormig onderbroken wordt door materiaal met HOGERE warmtegeleidbaarheid

• Puntbouwknoop • Geen bouwknoop

 Optie B: basisregels

+ groot aantal uitzonderingen ( zie later) 22

MODULE II

 Wat is een

|PAThB2010|

2 SOORTEN BOUWKNOPEN

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

LINEAIRE BOUWKNOOP  Waar 2 scheidingsconstructies van het verliesoppervlak samenkomen

• Geen bouwknoop

 Waar een scheidingsconstructie van het verliesoppervlak samenkomt met een scheidingsconstructie op grens met aangrenzend perceel

 Optie B: basisregels

 Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak lijnvormig onderbroken is

PUNTBOUWKNOOP  Waar de isolatielaag van eenzelfde scheidingsconstructie van het verliesoppervlak puntvormig onderbroken is

Minstens even belangrijk: 23

MODULE II

wat zijn GEEN bouwknopen?

|PAThB2010|

12

 Wat is een

WAT ZIJN GEEN BOUWKNOPEN?

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop

 Onderbrekingen eigen aan de scheidingsconstructie  Doorboringen t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van 2 of 3 lineaire bouwknopen

 Optie B: basisregels

 In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

! Situaties die niet onder noemer ‘bouwknoop’ vallen, blijven eveneens de verantwoordelijkheid van het bouwteam m.b.t. condensatie- en schimmelvorming etc.

24

MODULE II

 Wat is een

|PAThB2010|

 ONDERBREKINGEN EIGEN AAN DE SCHEIDINGSCONSTRUCTIE

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop

Hun invloed MOET ingerekend worden in de totale warmteweerstand R of de warmtedoorgangscoëfficiënt U van de scheidingsconstructie!

– Niet-homogene bouwlagen

 Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

25

MODULE II

|PAThB2010|

13

 Wat is een

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

 ONDERBREKINGEN EIGEN AAN DE SCHEIDINGSCONSTRUCTIE

– Aansluiting tussen glas (vulpaneel) , afstandhouder en raamprofiel

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

26

– RTO’s in ramen

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop?

|PAThB2010|

 ONDERBREKINGEN EIGEN AAN DE SCHEIDINGSCONSTRUCTIE

– Spouwankers

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

27

MODULE II

|PAThB2010|

14

 Wat is een

bouwknoop?

 ONDERBREKINGEN EIGEN AAN DE SCHEIDINGSCONSTRUCTIE

– Z-profielen als ophanging voor gevelbekleding

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

28

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop?

|PAThB2010|

 ONDERBREKINGEN EIGEN AAN DE SCHEIDINGSCONSTRUCTIE

SAMENGEVAT:

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

2D- en 3D transmissieverliezen

• Geen bouwknoop

Eigen aan een scheidingsconstructie en over het oppervlak ervan verdeeld

 Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

Wordt opgenomen in U-waarde van de scheidingsconstructie zelf  Houten

stijl- en regelwerk

 Spouwankers

29

MODULE II

 Afstandhouders …

Bouwknopen

Valt onder bijlage IV en wordt apart ingerekend als K-peiltoeslag  Dakopstand

 Funderingsaanzet

beglazing

 Raamaansluiting |PAThB2010| …

15

 Wat is een

 DOORBORINGEN T.G.V. LEIDINGDOORVOEREN

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

! Enkel voor doorboringen NIET in het vlak van de scheidingsconstructie

–

Ventilatiekanalen

–

Nutsleidingdoorvoeren (energiebocht,…)

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

30

MODULE II

 Wat is een

bouwknoop?

|PAThB2010|

 DOORBORINGEN T.G.V. LEIDINGDOORVOEREN

–

Rookgasafvoeren

–

Regenwaterafvoeren (niet in vlak van gevel)

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

31

MODULE II

|PAThB2010|

16

 Wat is een

 SNIJDING VAN 2 OF 3 LINEAIRE BOUWKNOPEN

bouwknoop? Hoeft niet als puntbouwknoop beschouwd te worden

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

Lineaire bouwknoop 3

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

Lineaire bouwknoop 1 32

MODULE II

 Wat is een

Lineaire bouwknoop 2

|PAThB2010|

 ONDERBREKING v scheidingsconstructie IN DIRECT CONTACT MET DE GROND

bouwknoop? –

Onderbreking isolatielaag t.g.v. binnenmuren op vloerplaat op volle grond

–

Paalfunderingen die vloerplaat op volle grond ondersteunen

• Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

33

MODULE II

!! AANSLUITING tussen 2 scheidingsconstructies BLIJFT bouwknoop, zelfs indien ondergronds b.v. funderingsaanzet |PAThB2010|

17

 Wat is een

 WANNEER ISOLATIELAAG CONTINU DOORLOOPT

bouwknoop? • Scheidingsconstructie van verliesoppervlak • Lineaire bouwknoop • Puntbouwknoop

GEEN bouwknoop

WEL bouwknoop

• Geen bouwknoop  Onderbreking eigen aan de constructie  Doorboring t.g.v. leidingdoorvoeren  Snijding van lineaire bouwknopen  In direct contact met de grond  Wanneer isolatielaag continu doorloopt

 Optie B: basisregels

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?  OPTIE B: basisregels

|PAThB2010|

MODULE II

34

|PAThB2010|

18

 Wat is een bouwknoop?

Hoe invloed van bouwknopen inrekenen?

 Optie B o EPB-AANVAARD o NIET-EPB-AANVAARD

OPTIE A

OPTIE B

OPTIE C

Gedetailleerde methode

Methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen

Forfaitaire toeslag

niet -EPBaanvaarde bouwknopen (+ beter presterende EPBaanvaarde bouwknopen)

EPB-aanvaarde bouwknopen

variabele K-peil toeslag

36

+ 3 K-punten

+

variabele Kpeil toeslag

+ 10 K-punten

MODULE II

|PAThB2010|

Wat is een EPB-aanvaarde bouwknoop?

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD o NIET-EPB-AANVAARD

Voldoet aan één van de

BASISREGEL(S)

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

BELANGRIJK: Bouwknoop moet niet aan beide voorwaarden tegelijk voldoen! 37

MODULE II

|PAThB2010|

19

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

38

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

|PAThB2010|

BASISREGELS voor KOUDEBRUGARM DETAIL  DOEL – – – –

Eenvoudig en transparant (geen overdaad aan regels) Geen grote berekeningen nodig Gebaseerd op gezond verstand Flexibel (breder toepasbaar dan de ‘gecatalogiseerde’ koudebruggen)

 THERMISCHE SNEDE garanderen == de essentie

‘ De isolatielaag moet over gehele gebouwschil continu doorlopen’

39

MODULE II

|PAThB2010|

20

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

40

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

|PAThB2010|

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte van de isolatielagen

 Optie B o EPB-AANVAARD

ISOLATIELAGEN kunnen RECHTSTREEKS contact maken

- BASISREGELS  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

41

MODULE II

 CONTACTLENGTE dcontact

|PAThB2010|

21

BASISREGEL 1

 Wat is een bouwknoop?

Minimale contactlengte van de isolatielagen

 Optie B ISOLATIELAGEN kunnen RECHTSTREEKS contact maken

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS  BASISREGEL 1

dcontact

 BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

Contactlengte van de isolatielagen, gemeten tussen koude en warme zijde

- VOLDOET AAN PSI_LIM

d1 en d2 Respectievelijke diktes van

o NIET-EPB-AANVAARD

de isolatielagen van de 2 samenkomende scheidingsconstructies

EIS 42

dcontact ≥ ½ * min(d1, d2)

MODULE II

|PAThB2010|

BASISREGEL 1

 Wat is een bouwknoop?

Minimale contactlengte van de isolatielagen

 Optie B o EPB-AANVAARD

dcontact ≥ 9/2 = 4.5 cm

- BASISREGELS d1= 9 cm  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

d1= 12 cm d1= 12 cm d1= 9 cm

dcontact ≥ 9/2 = 4.5 cm

EIS 43Brussel, MODULE II 6 juli 2009

dcontact ≥ ½ * min(d1, d2)

|PAThB2010|

22

BASISREGEL 1

 Wat is een bouwknoop?

Minimale contactlengte van de isolatielagen

 Optie B

Bij RAAM- en DEURprofielen: aangepaste basisregel 1

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS Profielen zonder thermische  BASISREGEL 1

Profielen mét thermische onderbreking

onderbreking  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

dcontact ≥ ½ * min(d1, d2) 44

! d1 = dikte vast kader raamprofiel MODULE II

Isolatielaag moet volledig contact maken met de thermische onderbreking |PAThB2010|

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

45

MODULE II

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

|PAThB2010|

23

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD

BASISREGEL 2 Tussenvoeging van isolerende delen Isolatielagen kunnen niet RECHTSTREEKS contact maken, maar ISOLERENDE DELEN zijn tussengevoegd zodat thermische snede behouden blijft

- BASISREGELS  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

46

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD

 Isolerende delen moeten aan 3 eisen voldoen opdat het detail EPB-aanvaard is |PAThB2010|

BASISREGEL 2 Tussenvoeging van isolerende delen  Isolerende delen moeten aan 3 eisen voldoen opdat het detail EPB-aanvaard is

- BASISREGELS

1. Is λinsulating part kleiner dan λlimit?

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

2. Voldoet de R-waarde aan de Rwaarde-eis?

R

3. Voldoen de aansluitingen aan de contactlengte-eis?

o NIET-EPB-AANVAARD R1

R2 47

MODULE II

|PAThB2010|

24

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD

R-waarde-eis

EN

λ ≤ 0.2W/mK

R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

- BASISREGELS

Contactlengte-eis

EN

dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

λ moet ≤ 0.2 W/mK

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

Meerdere materialen met λ  0.2 W/mK mogen als 1 homogeen isolerend deel aanzien worden !

48

MODULE II

|PAThB2010|

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD

R-waarde-eis

EN

λ ≤ 0.2W/mK

R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

R1

R

R moet gemeten worden LOODRECHT op THERMISCHE SNEDELIJN

R2

MODULE II

Contactlengte-eis dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

De warmteweerstand R van elk isolerend deel mag niet kleiner worden dan de helft van het kleinste van R1 en R2

o NIET-EPB-AANVAARD

49

EN

LIJN die - 2 isolatielagen verbindt doorheen de isolerende delen - zoveel mogelijk // verloopt aan de begrenzing van de isolatielagen en isolerende delen |PAThB2010|

25

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B THERMISCHE o EPB-AANVAARD SNEDELIJN

- BASISREGELS  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

i

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

e

i 50

MODULE II

VERPLICHT DOORHEEN THERMISCHE ONDERBREKING RAAMPROFIEL!

|PAThB2010|

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B o EPB-AANVAARD

THERMISCHE

- BASISREGELS

SNEDELIJN  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

- VOLDOET AAN PSI_LIM

e

o NIET-EPB-AANVAARD

i

51

MODULE II

|PAThB2010|

26

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD

R-waarde-eis

EN

λ ≤ 0.2W/mK

R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

Contactlengte-eis

EN

dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

VOORBEELD R

R1

?

o NIET-EPB-AANVAARD

R1 = 0.20 m / 0.027 W/mK = 7.41 m2K/W R2 = 0.15m / 0.027 W/mK = 5.56 m2K/W R groter of gelijk aan helft van het kleinste

R2

R  5.56/2 = 2.78 m2K/W ? Mag begrensd worden tot 2 m2K/W

52

MODULE II

|PAThB2010|

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD λ ≤ 0.2W/mK

- BASISREGELS

EN

R-waarde-eis R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

EN

Contactlengte-eis dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

53

MODULE II

Analoog aan BASISREGEL 1 ELKE aansluiting i tussen een isolerend deel en een isolatielaag of tussen twee isolerende delen onderling moet voldoen!

|PAThB2010|

27

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD

EN

λ ≤ 0.2W/mK

R-waarde-eis R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

Contactlengte-eis

EN

dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

dinsulating part

dcontact,1

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

dx = d1

54

MODULE II

|PAThB2010|

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD λ ≤ 0.2W/mK

- BASISREGELS

EN

R-waarde-eis

EN

R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

Contactlengte-eis dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

dinsulating part

dcontact,2

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

dx = d2

55

MODULE II

|PAThB2010|

28

BASISREGEL 2

 Wat is een bouwknoop?

Tussenvoeging van isolerende delen

 Optie B λ -waarde-eis o EPB-AANVAARD

EN

λ ≤ 0.2W/mK

- BASISREGELS

R-waarde-eis

Contactlengte-eis

EN

R ≥ min (R1/2, R2/2, 2)

dcontact,i ≥ ½ * min(dinsulating part, dx)

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3 Bij RAAMen DEURprofielen: aangepaste basisregel 2 - VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

IDEM

R ≥ min (R1/2, 1.5)

Analoog BASISREGEL 1

 Uf speelt niet mee  Bovengrens ligt lager

56

Bij raamprofiel met thermische onderbreking moet isolerend deel hierop volledig aansluiten

MODULE II

|PAThB2010|

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

57

MODULE II

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

|PAThB2010|

29

BASISREGEL 3

 Wat is een bouwknoop?

Weg van de minste weerstand

 Optie B

Isolatielagen kunnen niet rechtstreeks contact maken en thermische snede kan niet behouden blijven.

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS  BASISREGEL 1  BASISREGEL 2  BASISREGEL 3

Aantal zeer frequente bouwdetails zou dan niet m.b.v. de basisregels kunnen opgelost worden b.v. funderingsaanzet

 Basisregel 3 levert mogelijkheid om zonder thermische snede een EPB-aanvaarde bouwknoop te bekomen

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

58

MODULE II

|PAThB2010|

BASISREGEL 3

 Wat is een bouwknoop?

Weg van de minste weerstand

 Optie B

WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND = het kortste traject tussen binnenomgeving en buitenomgeving of AOR dat nergens een isolatielaag of een isolerend deel snijdt met een R ≥ min (R1,R2)

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2 vloer + gevel b.v. uitkraging  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

b.v. funderingsaanzet R1

R1 Interior

Interior

R2

o NIET-EPB-AANVAARD

Exterior

R2 Exterior

Heat

Basisidee: ‘warmte kiest de gemakkelijkste weg’ = NIET doorheen de isolatie 59 MODULE II = WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND

|PAThB2010|

30

BASISREGEL 3

 Wat is een bouwknoop?

Weg van de minste weerstand

 Optie B

WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND = het kortste traject tussen binnenomgeving en buitenomgeving of AOR dat nergens een isolatielaag of een isolerend deel snijdt met een R ≥ min (R1,R2)

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2 vloer + gevel b.v. uitkraging  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

b.v. funderingsaanzet R1

R1 Interior

Interior

R2

o NIET-EPB-AANVAARD

R2

Exterior

Exterior

EIS

Meet de lengte li van de weg van de 60 MODULE II minste weerstand

Lengte li moet ≥ 1 meter

|PAThB2010|

BASISREGEL 3

 Wat is een bouwknoop?

Weg van de minste weerstand

 Optie B

WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND = het kortste traject tussen binnenomgeving en buitenomgeving of AOR dat nergens een isolatielaag of een isolerend deel snijdt met een R ≥ min (R1,R2)

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

 BASISREGEL 1  BASISREGEL 2 vloer + gevel b.v. uitkraging  BASISREGEL 3 - VOLDOET AAN PSI_LIM

Heat

b.v. funderingsaanzet R1

R1 Interior

Interior

R2

o NIET-EPB-AANVAARD

Exterior

R2 Exterior

Indien niet voldaan, moet isolatie met R ≥ min (R1,R2) worden 61 MODULE II toevoegd om lengte te vergroten!

Heat

EIS

Lengte li moet ≥ 1 meter

|PAThB2010|

31

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD

- BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

62

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

MODULE II

|PAThB2010|

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

EPB - aanvaarde bouwknoop

o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

Voldoet aan één van de

- VOLDOET AAN PSI_LIM

BASISREGEL(S)

en/of

Voldoet aan

Ψe  Ψe,lim

o NIET-EPB-AANVAARD

BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen

63

MODULE II

BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen

BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand

|PAThB2010|

32

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

GRENSWAARDEN voor Ψe IN FUNCTIE VAN TYPE BOUWKNOOP e,lim 1. BUITENHOEKEN (1)(2)

o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM

2 muren



Andere buitenhoeken

0.00 W/m.K

2. BINNENHOEKEN (3)

0.15 W/m.K

3. VENSTER- en DEURAANSLUITINGEN

0.10 W/m.K

4. FUNDERINGSAANZETTEN

0.05 W/m.K

5. BALKONS 6.

o NIET-EPB-AANVAARD

-0.10 W/m.K



0.10 W/m.K

AANSLUITINGEN

BINNEN

EENZELFDE

VERSCHILLENDE

VAN

EEN

BESCHERMD

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VOLUME

BESCHERMDE

OF

VOLUMES

TUSSEN OP

0.05 W/m.K

2 EEN

SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VAN HET VERLIESOPPERVLAK 7. ALLE LINEAIRE BOUWKNOPEN DIE NIET ONDER 1 T.E.M

0.00 W/m.K

6 VALLEN (1) met uitzondering van funderingsaanzetten. (2) Voor een buitenhoek moet de hoek  – gemeten tussen de twee buitenoppervlakken

van

de

scheidingsconstructies

verliesoppervlak – voldoen aan: 180° <

van

het

 < 360°.

(3) Voor een binnenhoek moet de hoek  – gemeten tussen de twee

64

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B

buitenoppervlakken

- VOLDOET AAN PSI_LIM

de

scheidingsconstructies

van

 < 180°.

het |PAThB2010|

Hoe aantonen dat Ψe ≤ Ψe,lim ? Steeds volgens GEVALIDEERDE NUMERIEKE BEREKENING

Vastgelegd in ministrieel besluit

o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

van

verliesoppervlak – voldoen aan: 0° <

Eigen berekening Aangeleverd door derden (fabrikant, studiebureau, …) Detail uit een databank overnemen

o NIET-EPB-AANVAARD

Pas op: enkel verwijzen naar Ψe uit databank of andere bron is meestal niet voldoende - indien detail VOLLEDIG –afmetingen én λ– identiek aan doorgerekend detail, dan geen berekening nodig - indien niet volledig identiek, dan aanpassing en nieuwe doorrekening noodzakelijk!

65

MODULE II

|PAThB2010|

33

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

Hoe aantonen dat Ψe ≤ Ψe,lim ? Welke berekeningsprogramma’s mogen gebruikt worden? Elk berekeningsprogramma waarvan kan aangetoond worden dat het voldoet aan alle eisen die in bijlage A van NBN EN ISO 10211:2008 gesteld worden aan een “high precision method”.

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

66

Voorbeeld van een berekeningsprogramma: KOBRA

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

|PAThB2010|

KOBRA

 Optie B

gratis: te downloaden op www.wtcb.be/go/KOBRA

o EPB-AANVAARD

gemakkelijk in gebruik (korte leerperiode)

- BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

 consulteer de handleiding in geval van vragen (deze wordt mee geïnstalleerd) beperking: kan enkel rechthoekige, voorgedefiniëerde topologieën doorrekenen  dus bijvoorbeeld niet de aansluiting onderaan van een hellend dak met een gevel  laagdikten, l-waarden en randvoorwaarden kunnen gevarieerd worden KOBRA dus bruikbaar wanneer de topologie (opbouw) in de databank overeenkomt met die in het project

67

MODULE II

|PAThB2010|

34

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

KOBRA: databases 2 databases zijn beschikbaar:  EUROKOBRA: ~3000 topologieën  Koudebrug-IDEE: zo’n 125 generieke, koudebrugarme details  Noteer: de meeste (variaties van) details voldoen meestal aan 1 van de 3 basisregels om als EPB-aanvaard beschouwd te kunnen worden, zodat numerieke berekening niet nodig is om dit te bewijzen  Alle oplossingssuggesties (ook de niet-rechthoekige) kunnen op de Koudebrug-IDEE project webpagina’s geconsulteerd worden: www.wtcb.be/go/koudebruggen ==> Koudebrug-IDEE details

68

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

|PAThB2010|

KOBRA screenshot 1

 Optie B o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

69

MODULE II

|PAThB2010|

35

 Wat is een bouwknoop?

KOBRA screenshot 2

 Optie B o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

70

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

|PAThB2010|

Koudebrug-IDEE webpagina: voorbeeld

 Optie B o EPB-AANVAARD - BASISREGELS

- VOLDOET AAN PSI_LIM o NIET-EPB-AANVAARD

71

MODULE II

www.wtcb.be/go/koudebruggen ==> Koudebrug-IDEE details ==>|PAThB2010| ...

36

 Wat is een bouwknoop?

Hoe invloed van bouwknopen inrekenen?

 Optie B o EPB-AANVAARD o NIET-EPB-AANVAARD

OPTIE A

OPTIE B

OPTIE C

Gedetailleerde methode

Methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen

Forfaitaire toeslag

EPB-aanvaarde bouwknopen

variabele K-peil toeslag

72

+ 3 K-punten

niet -EPBaanvaarde bouwknopen (+ beter presterende EPBaanvaarde bouwknopen)

variabele Kpeil toeslag

MODULE II

 Wat is een bouwknoop?

 Optie B o EPB-AANVAARD o NIET-EPB-

+ 10 K-punten

|PAThB2010|

Niet-EPB-aanvaarde bouwknopen  PSI- of CHI-waarde bepalen  waarde bij ontstentenis  numerieke waarde  Lengtes en aantallen berekenen!!

AANVAARD

73

MODULE II

|PAThB2010|

37

 Wat is een bouwknoop?

Hoe invloed van bouwknopen inrekenen?

 Optie B o EPB-AANVAARD o NIET-EPB-AANVAARD

OPTIE A

OPTIE B

OPTIE C

Gedetailleerde methode

Methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen

Forfaitaire toeslag

EPB-aanvaarde bouwknopen

variabele K-peil toeslag

74

MODULE II

+ 3 K-punten

niet -EPBaanvaarde bouwknopen (+ beter presterende EPBaanvaarde bouwknopen)

variabele Kpeil toeslag

+ 10 K-punten

|PAThB2010|

38